id
stringlengths 36
36
| title
stringclasses 259
values | context
stringclasses 415
values | question
stringlengths 11
152
| is_impossible
bool 1
class | answers
dict | context1
stringlengths 23
3.69k
| context2
stringlengths 23
3.89k
| context3
stringlengths 48
4.03k
| context4
stringlengths 40
3.75k
| context5
stringlengths 35
4.01k
| context6
stringlengths 23
3.77k
| context7
stringlengths 38
4.11k
| context8
stringlengths 40
3.54k
| context9
stringlengths 24
7.51k
| context10
stringlengths 48
3.77k
|
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
008857f7-46fd-43fe-9779-1bb26c7f14dc | استاندارد رمزنگاری پیشرفته | مرحله ShiftRows روی سطرهای state عمل میکند. در این مرحله بایتهای هر سطر به وسیله یک آفست (Offset) معین به صورت چرخشی شیفت مییابد. برای AES، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند. هر بایت از سطر دوم یکی به سمت چپ شیفت مییابد. به صورت مشابه، سطرهای سوم و چهارم به ترتیب با آفستهای دو و سه شیفت مییابند. برای بلاکهای با اندازه ۱۲۸ و ۱۹۲ بیتی، الگوی شیفت دادن یکسان است. سطر n به تعداد n-1 بایت به صورت چرخشی به چپ شیفت مییابد. بدین صورت، هر ستون از state خروجی در این مرحله ترکیب شده بایتهای هر ستون از state ورودی است. (انواع Rijndael با اندازه بلاک بزرگتر، آفستهایی اندکی متفاوت دارند) برای یک بلاک ۲۵۶ بیتی، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند و سطرهای دوم و سوم و چهارم به ترتیب یک، دو و سه بایت شیفت مییابد. این تغییر تنها برای رمز Rijndael با بلاک ۲۵۶ بیتی اعمال میشود چون AES بلاکهای ۲۵۶ بیتی استفاده نمیکند. | چه چیزی بلاکهای ۲۵۶ بیتی را استفاده نمیکند؟ | false | {
"answer_start": [
784
],
"text": [
"AES"
]
} | استاندارد رمزنگاری پیشرفته یا به اختصار AES مشخصهای برای رمزنگاری دادههای دیجیتال است که در سال ۲۰۰۱ توسط مؤسسه ملی فناوری و استانداردهای ایالات متحده ایجاد شد. این رمز که در ابتدا ریندال نامیده میشد و توسط دو رمزنگار بلژیکی به نامهای ژوآن دیمن و وینسنت رینمن توسعه داده شد.
استاندارد رمزنگاری پیشرفته توسط دولت ایالات متحده پذیرفته شده و اکنون در سراسر جهان استفاده میشود. این الگوریتم رمزنگاری به جای استاندارد رمزنگاری دادهها (DES) که در سال ۱۹۷۷ منتشر شده، جایگزین شدهاست. الگوریتم AES یک الگوریتم کلید متقارن است؛ بدین معنی که از یک کلید یکسان برای رمزنگاری و رمزگشایی استفاده میشود.
در ایالات متحده، AES توسط مؤسسه ملی فناوری و استانداردها به عنوان FIPS PUB 197 در نوامبر ۲۰۰۱ اعلان شد. این اعلان پس از یک فرایند استانداردسازی پنج ساله بود که در این فرایند ۱۵ طرح، تا پیش از معرفی رمز Rijndael به عنوان گزینه مناسب، ارائه و ارزیابی شد. این رمزنگاری به عنوان استاندارد دولت فدرال در ماه می ۲۰۰۲ پس از تأیید توسط وزارت بازرگانی ایالات متحده آمریکا به کار گرفته شد. AES در استاندارد ISO/IEC 18033-3 قرار گرفتهاست. AES در بستههای رمزنگاری متفاوتی در دسترس بوده و نخستین سایفر باز و در دسترس عموم است که توسط آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (NSA)، پس از بکارگیری در یک ماژول رمزنگاری تأیید شده NSA، برای اطلاعات خیلی محرمانه تصدیق شدهاست(امنیت AES مطالعه گردد).
نام ریندال (تلفظ هلندی: [ˈrɛindaːl]) ترکیبی از نامهای دو مخترع است. اگر بخواهیم دقیق شویم، استاندارد AES گونهای از ریندال است که اندازه بلاک آن ۱۲۸ بیتی است.
شرح رمز
استاندارد رمزنگاری پیشرفته بر اساس یک قاعده طراحی به نام substitution-permutation network است و به هر دو صورت سختافزاری و نرمافزاری سریع است. برخلاف DES، استاندارد رمزنگاری پیشرفته از رمزنگاری فیستل استفاده نمیکند. استاندارد رمزنگاری پیشرفته گونهای از Rijndael است که اندازه بلاک ثابت ۱۲۸ بیتی و اندازه کلید ۱۲۸، ۱۹۲ و ۲۵۶ بیتی دارد. در مقابل، مشخصه per se الگوریتم Rijndael با اندازه کلید و اندازه بلاکی تعیین میشود که میتواند هر ضریبی از ۳۲ بیت، با حداقل ۱۲۸ و حداکثر ۲۵۶ بیت باشد.
استاندارد رمزنگاری پیشرفته روی ماتریسی ۴*۴ از بایتها با ترتیب ستونی، که state نامیده میشود، عمل میکند، اگرچه برخی نسخههای Rijndael اندازه بلاک بزرگتر و ستونهای بیشتری در state دارند. بیشترین محاسبات AES در یک finite field خاص انجام میگیرد.
اندازه کلید استفاده شده در رمز AES، تعداد تکرارهای چرخههای تبدیل (transformation) را تعیین میکند که ورودی، با نام متن عادی (plaintext) را به خروجی نهایی با نام متن رمز شده (ciphertext) تبدیل مینماید. تعداد چرخههای تکرار به صورت زیر است:
۱۰ چرخه تکرار برای کلیدهای ۱۲۸ بیتی.
۱۲ چرخه تکرار برای کلیدهای ۱۹۲ بیتی.
۱۴ چرخه تکرار برای کلیدهای ۲۵۶ بیتی.
هر تکرار شامل چندین مرحله پردازشی است، که یک مرحله بستگی به کلید رمزنگاری دارد. مجموعهای از چرخههای معکوس برای تبدیل متن رمز شده به متن اصلی با استفاده از همان کلید رمزنگاری بکار گرفته میشود.
شرح کلی الگوریتم
بسط کلید (KeyExpansion) - کلیدهای چرخه از کلید رمز با استفاده از زمانبندی کلید Rijndael مشتق میشود.
چرخه اولیه
AddRoundKey - هر بایت از state با کلید چرخه توسط xor | بالاترین امتیاز رایگیری وزندار در بین تمامی الگوریتمهای پروفایل ۱ را در انتهای فاز ۲ دریافت کردهاست. Salsa20 قبلاً به عنوان طراحی متمرکز فاز ۲ برای پروفایل ۱ (نرمافزار) و به عنوان طراحی فاز ۲ برای پروفایل ۲ (سختافزار) توسط پروژه eSTREAM انتخاب شده بود اما به فاز ۳ برای پروفایل ۲ پیشرفت نکرد زیرا eSTREAM احساس کرد که احتمالاً نامزد مناسبی برای محیطهای سختافزاری با محدودیت منابع بسیار بالا نیست.
تحلیل رمز Salsa20
از سال ۲۰۱۵، هیچ حملهٔ منتشر شدهای بر روی Salsa20/12 یا Salsa20/20 کامل وجود ندارد؛ بهترین حملهٔ شناخته شده ۸ تا از ۱۲ یا ۲۰ تا دور را میشکند.
در سال ۲۰۰۵، پاول کرولی(Paul Crowley) از حمله به Salsa20/5 با پیچیدگی زمانی تخمینی 2165 خبر داد، و برنده جایزه ۱۰۰۰ دلاری برنشتاین به عنوان "جالبترین رمزنگاری Salsa20"شد این حمله و تمام حملات بعدی بر اساس رمزنگاری دیفرانسیلی کوتاه شده، است.. در سال ۲۰۰۶، فیشر(Fischer,)، مایر(Meier)، بربین(Berbain)، بیاز(Biasse) و رابشاو(Robshaw) حمله ای به Salsa20/6 با پیچیدگی زمانی تخمینی2177 و حمله ای از نوع کلید مرتبط برروی Salsa20/7 با پیچیدگی زمانی تقریبی2217 را گزارش دادند.
در سال ۲۰۰۷، Tsunoo و همکاران. یک رمزنگاری از Salsa20 را اعلام کردند که ۸ تا از ۲۰ دور را میشکند تا کلید مخفی ۲۵۶ بیتی را در 2255 عملیات، با استفاده از 211.37 جفت ihd جریان کلید بازیابی کند. با این حال، به نظر نمیرسد که این حمله بتواند با حملهٔ جستجوی فراگیر رقابتی کند.
در سال ۲۰۰۸، Aumasson، فیشر(Fischer,)، خزایی (Khazaei)، مایر(Meier) و Rechberger از حمله کریپتانالیستی علیه Salsa20/7 با پیچیدگی زمانی2153 و همچنین از اولین حمله علیه Salsa20/8 با پیچیدگی زمانی تقریبی 2251 گزارش دادند. این حمله مفهوم جدید بیتهای کلید خنثی احتمالی برای تشخیص احتمالی دیفرانسیلی کوتاه شده را بکار میبندد. این حمله میتواند برای به گونه ای تطبیق داده شود تا Salsa20/7 را با کلید ۱۲۸ بیتی بشکند.
در سال ۲۰۱۲، حملهٔ انجام شده توسط Aumasson و همکاران، برروی Salsa20/7 (کلید ۱۲۸ بیتی) تا پیچیدگی زمانی 2109 و علیه Salsa20/8 (کلید ۲۵۶ بیتی) تا پیچیدگی زمانی 2250، به دست شی (Shi) و همکاران بهبود یافت.
در سال ۲۰۱۳، موها(Mouha) و پرنل (Preneel) اثباتی را منتشر کردند که نشان میداد ۱۵ دور از Salsa20، به اندازهٔ ۱۲۸ بیت در برابر رمزنگاری دیفرانسیلی ایمن است. (بهطور خاص، هیچ ویژگی دیفرانسیلی با احتمال بالاتر ا−130۲ ندارد، بنابراین رمزنگاری دیفرانسیلی دشوارتر از فرسودگی کلیدی ۱۲۸ بیتی است)
گونهٔ ChaCha
در سال 2008، برنشتاین خانواده رمزهای نزدیک "ChaCha" را منتشر کرد، که هدف آنها افزایش نسبت پراکنش بر هر دور در عین رسیدن به کارایی یکسان یا کمی بهتر است. مقالهٔ Aumasson و همکاران، همچنین به ChaCha حمله میکند و به یک دور کمتر میرسد: برای ChaCha6 با ۲۵۶ بیت با پیچیدگی2139 و ChaCha7 با پیچیدگی 2248. ChaCha6 با ۱۲۸ بیت در محدوده ی2107 اما ادعا میکند که این حمله نمیتواند ChaCha7 با ۱۲۸ بیت را بشکند.
مانند Salsa20، جالت اولیه ChaCha شامل یک ثابت ۱۲۸ بیتی، یک کلید ۲۵۶ بیتی، یک شمارنده ۶۴ بیتی و یک نانس ۶۴ بیتی میشود که به صورت یک ماتریس ۴ × ۴ از کلمههای ۳۲ بیتی تنظیم شدهاست اما ChaCha بعضی از کلمات را در حالت اولیه دوباره مرتب میکند:
ثابت همانند Salsa20است ("expand 32-byte k"). ChaCha | در رمزنگاری، twofish یک نوع رمزنگاری کلید متقارن است؛ که از رمزنگاری بلوکی با اندازه بلوک ۱۲۸ بیت و اندازه کلید ۲۵۶ بیت استفاده میکند. آن یکی از پنج الگوریتم برتر مسابقه استاندارد رمزگذاری پیشرفته بود Advanced Encryption Standard contest. اما به عنوان استاندارد پذیرفه نشد. Twofish از الگوریتم بادکنکماهیان گرفته شدهاست.
ویژگی ممتاز twofish استفاده از پیش محاسبه کلید وابسته S-box و یک زمانبندی کلید پیچیده وابستهاست. نیمی از یک کلید n بیتی به عنوان کلید رمزگذاری واقعی استفاده شده و نیمی دیگر از آن به عنوان اصلاحکننده الگوریتم رمزگذاری استفاده شدهاست (کلید وابسته S-box). Twofish برخی از عناصر دیگر طراحیها را قرض گرفتهاست. برای مثال تبدیل شبه hadamard از خانواده SAFER از رمزها.Twofish از ساختار feistel به عنوان نمونه DES استفاده میکند.
در اکثر سطوح نرمافزاری Twofish کمیکند تر از استاندارد رمزنگاری پیشرفته (برگزیده مسابقات AES) برای کلیدهای ۱۲۸ بیتی عمل میکند. اما برای کلیدهای ۲۵۶ بیتی تا حدودی سریع تر است.
Twofish توسط بروس اشنایر، John Kelsey Doug Whiting, David Wagner, Chris Hall و Niels Ferguson طراحی شدهاست. تیم توسعه Twofish که مسئول انجام ورژن بعدی Twofish و داوطلب شرکت در مسابقه AES بودند شامل Stefan Lucks, Tadayoshi Kohno و Mike Stay بود.
الگوریتم Twofish ثبت اختراع نشدهاست و به عنوان منبع پیاده سازی در مالکیت عمومی قرار میگیرد. در نتیجه الگوریتم Twofish به صورت آزادانه در اختیار همه قرار دارد و هر کس میتواند بدون هیچ گونه محدودیت از آن استفاده کند.
این الگوریتم یکی از معدود رمزنگاریهای شامل استاندارد Open-PGP است(RFC4880).
با این حال استفاده از توفیش به گستردگی استفاده از Blowfish نرسیدهاست با این که بادکنکماهیان قدیمی تر است.
تحلیل رمز
در سال ۱۹۹۹ Niels Ferguson یک حمله دیفرانسیلی غیر ممکن را منتشر کرد که شش مرحله از ۱۶ مرحله کلید ورژن ۲۵۶ بیتی را با استفاده از ۲۲۵۶ گام شکست.
از سال ۲۰۰۰ به بعد بهترین تحلیل رمز منتشر شده بر اساس رمز بلوک Twofish، تحلیل رمز کوتاه شده تفاضلی ورژن کامل ۱۶ مرحلهای است. مقاله ادعا میکند احتمال تفاضلی کوتاه شده ۲-۵۷٫۳ برای هر بلوک است و حدود ۲۵۱ متن آشکار انتخاب شده میگیرد تا جفت مناسبی برای تفاضلی کوتاه شده پیدا کند.
Bruce Schnier در سال ۲۰۰۵ اعلام کرد که این مقاله یک حمله تحلیل رمز کامل را ارائه نمیدهد به جز فقط برخی فرضهای مشخصات تفاضلی. اما حتی از یک دیدگاه فرضیهای، Twofish حتی از دور شکسته نمیشود.
CryptoCat
کریپتو کت (CryptOCat) از همین روش برای ارسال دادههای محرمانه و رمزنگاری شده استفاده میکند. این نرم افزار از ncat تشکیل شده است.
جستارهای وابسته
Threefish
استاندارد رمزنگاری پیشرفته
استاندارد رمزنگاری دادهها
منابع
رمزنگاری قطعهای
رمزنگاریهای فیستل
سایفرهای رایگان | چهارباله نام یک سرده از راسته سوفماهیسانان است.
منابع
سوفماهیسانان | چال آسیاب کول چنگر یک روستا در ایران است که در دهستان ماهرو واقع شدهاست.
منابع
پیوند به بیرون
روستاهای شهرستان الیگودرز | چروکصدفسانان نام یک راسته از زیررده بالهایشکلان است.
منابع
پیوند به بیرون
چروکصدفسانان
راستههای دوکفهای | چاه چهلنفره، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان اردکان در استان یزد ایران است.
جمعیت
این روستا در دهستان محمدیه قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن زیر سه خانوار بودهاست.
منابع
چاه چهل نفره | چهوتا چائولاکاتی یک روستا در بنگلادش است که در استان باریسال و در ناحیه باریسال واقع شده است.
منابع
مختصات در ویکیداده
مناطق مسکونی در شهرستان باریسال | مدل هشت به چهارده(ایاِفاِم) نوعی از کدگذاری است که توسط لوحهای فشرده مورد استفاده قرار میگیرد. ایاِفاِم و ایاِفاِمپلاس هر دو توسط کیس شوامر ایمینیک اختراع شده.
چگونه کار میکند؟
طبق قانون ایاِفاِم تمامی اطلاعات ذخیره شده ابتدا به بلاکهای ۸ بیتی شکسته میشوند (۱ بایت)؛ سپس هرکدام از این بلاکهای ۸ بیتی طبق جدول جستجو به بلاکهای ۱۴ بیتی معادل خود ترجمه میشوند.
این بلاکهای ۱۴ بیتی با استفاده از قانون NRZI درست میشوند، این قانون تعیین میکند که بین هر دو ۱ میتواند حداقل ۲ صفر و حداکثر ۱۰ صفر قرار بگیرد.
اختراعهای هلندی
ذخیره صدا
ذخیرهسازی رایانه نوری
ذخیرهسازی ویدئو
علم و فناوری در هلند
فناوری اطلاعات در هلند
کدینگ خط | چاه مدرسی، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان یزد در استان یزد ایران است.
جمعیت
این روستا در دهستان فهرج قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۳۹۳ نفر (۷۱خانوار) بودهاست.
منابع
چاه مدرسی |
b9758768-19e9-4823-898b-2bd3ae704129 | استاندارد رمزنگاری پیشرفته | مرحله ShiftRows روی سطرهای state عمل میکند. در این مرحله بایتهای هر سطر به وسیله یک آفست (Offset) معین به صورت چرخشی شیفت مییابد. برای AES، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند. هر بایت از سطر دوم یکی به سمت چپ شیفت مییابد. به صورت مشابه، سطرهای سوم و چهارم به ترتیب با آفستهای دو و سه شیفت مییابند. برای بلاکهای با اندازه ۱۲۸ و ۱۹۲ بیتی، الگوی شیفت دادن یکسان است. سطر n به تعداد n-1 بایت به صورت چرخشی به چپ شیفت مییابد. بدین صورت، هر ستون از state خروجی در این مرحله ترکیب شده بایتهای هر ستون از state ورودی است. (انواع Rijndael با اندازه بلاک بزرگتر، آفستهایی اندکی متفاوت دارند) برای یک بلاک ۲۵۶ بیتی، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند و سطرهای دوم و سوم و چهارم به ترتیب یک، دو و سه بایت شیفت مییابد. این تغییر تنها برای رمز Rijndael با بلاک ۲۵۶ بیتی اعمال میشود چون AES بلاکهای ۲۵۶ بیتی استفاده نمیکند. | کدام سطر در یک بایت ۲۵۶ بیتی بدون تغییر باقی میماند؟ | false | {
"answer_start": [
615
],
"text": [
"نخستین سطر"
]
} | الگوریتم
بسط کلید (KeyExpansion) - کلیدهای چرخه از کلید رمز با استفاده از زمانبندی کلید Rijndael مشتق میشود.
چرخه اولیه
AddRoundKey - هر بایت از state با کلید چرخه توسط xor بیت به بیت ترکیب میشود.
چرخهها
SubBytes- مرحله جانشین سازی (substitution) غیر خطی که هر بایت با بایت دیگری بر اساس یک جدول جستجو (lookup table) جایگزین میشود.
ShiftRows- مرحله جابجاسازی (transposition) که هر سطر از state به صورت تکراری در چند مرحله معین شیفت مییابد.
MixColumns- فرایند در هم ریختن (mixing) ستونها که روی ستونهای state عمل مینماید و چهار بایت از هر ستون را ترکیب مینماید.
AddRoundKey
مرحله آخر
SubBytes
ShiftRows
AddRoundKey
مرحله SubBytes
در مرحله SubBytes، هر بایت در ماتریس state با استفاده از substitution box 8 بیتی Rijndael S-box با یک SubByte جایگزین میشود.S-box استفاده شده از معکوس فراینده (multiplicative inverse) روی (GF(۲۸ مشتق شدهاست که به داشتن خصوصیات غیرخطی خوب مشهور است. برای اجتناب از حملات مبتنی بر خصوصیات جبری ساده، S-box به وسیله ترکیب تابع معکوس با یک affine transformation معکوس پذیر ایجاد میشود. affine transformation S-box همچنین به گونهای انتخاب میشود که از هرگونه نقاط ثابت (و همچنین آشفتگی) و هرگونه نقاط ثابت معکوس اجتناب شود.
مرحله ShiftRows
مرحله ShiftRows روی سطرهای state عمل میکند. در این مرحله بایتهای هر سطر به وسیله یک آفست (Offset) معین به صورت چرخشی شیفت مییابد. برای AES، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند. هر بایت از سطر دوم یکی به سمت چپ شیفت مییابد. به صورت مشابه، سطرهای سوم و چهارم به ترتیب با آفستهای دو و سه شیفت مییابند. برای بلاکهای با اندازه ۱۲۸ و ۱۹۲ بیتی، الگوی شیفت دادن یکسان است. سطر n به تعداد n-1 بایت به صورت چرخشی به چپ شیفت مییابد. بدین صورت، هر ستون از state خروجی در این مرحله ترکیب شده بایتهای هر ستون از state ورودی است. (انواع Rijndael با اندازه بلاک بزرگتر، آفستهایی اندکی متفاوت دارند) برای یک بلاک ۲۵۶ بیتی، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند و سطرهای دوم و سوم و چهارم به ترتیب یک، دو و سه بایت شیفت مییابد. این تغییر تنها برای رمز Rijndael با بلاک ۲۵۶ بیتی اعمال میشود چون AES بلاکهای ۲۵۶ بیتی استفاده نمیکند.
مرحله MixColumns
در مرحله MixColumns، چهار بایت از هر ستون state با استفاده از تبدیل خطی معکوس ترکیب میشوند. تابع MixColumns چهار بایت را به عنوان ورودی در نظر میگیرد و چهار بایت را به خروجی میدهد، که هر بایت ورودی بر هر چهار بایت خروجی تأثیر میگذارد. به همراه ShiftRows، مرحله MixColumns آشفتگی و پخش (diffusion) را در رمزنگاری فراهم مینماید.
در طول این عمل، هر ستون توسط ماتریس شناخته شدهای که برای کلید ۱۲۸ بیتی است ضرب میشود.
عمل ضرب بدین صورت تعریف میشود: ضرب در ۱ به معنی بدون تغییر، ضرب در ۲ به معنای جابجایی به سمت چپ و ضرب در ۳ به معنای جابجایی به سمت چپ و سپس انجام XOR را با مقدار اولیه جابجانشده. پس از جابجایی، اگر مقدار جابجاشده بیشتر از ۰xFF باشد، XOR شرطی با ۰x11B باید انجام شود.
به صورت کلی تر، هر ستون به عنوان یک چند جملهای روی (GF(2^8 تلقی میشود و پس از آن پیمانه x4+1 با یک | با افزایش طول کلید تعداد دورهای الگوریتم افزایش مییابد، زمان اجرا و سرعت الگوریتم به طول کلید وابسته است.
تعاریف
Nb - تعداد چهاربایتیهای موجود در قالب دادهاست به عنوان مثال برای قالب داده ۱۲۸ بیتی Nb=۴ است.
Nk - نیز تعداد آرایههای ۴ بایتی موجود در کلید است برای کلیدهای ۱۲۸، ۱۹۲ و ۲۵۶ بیتی Nk به ترتیب ۴، ۶ و ۸ خواهد بود.
آرایه حالت یک آرایه دو بعدی با ابعاد ۴*Nb از بایتها است بنابراین تعداد بایتهای آرایه حالت برابر تعداد بایتهای
قالب داده خواهد بود در ابتدای الگوریتم متن اصلی بایت به بایت از بالا به پایین و از چپ به راست در جدول حالت چیده میشود.
آرایه کلید بسط یافته - آرایهای از کلمات ۴ بایتی است که کلید بسط یافتهای راکه تابع بسط کلید تولید کرده در خود ذخیره میکند این آرایه از (Nb*(Nr+1 کلمه ۴ بایتی تشکیل شده که (1+Nr) کلید دورهای مختلف را در خود ذخیره میکند.
تعداد دورهای الگوریتم رایندال را با Nr نشان میدهیم که به طول قالب داده و کلید بستگی دارد بدین ترتیب که اگر هر کدام از Nb یا Nk، برابر ۶ باشد، خواهیم داشت، Nr=۱۲ و اگر هر کدام برابر ۸ باشد، خواهیم داشت، Nr=۱۴. در غیر این صورت تعداد دورها برابر ۱۰ خواهد بود.
تبدیلها و توابع مورد استفاده
هر کدام از توابع و تبدیلهای زیر، روی آرایه حالت عمل کرده و آن را به نحوی تغییر میدهند.
تابع SubByte
این تابع یک تابع غیرخطی است که به طور مستقل روی بایتهای آرایه حالت عمل کرده و به جای هر بایت به کمک جدول S-box یک بایت جدید قرار میدهد این تبدیل معکوس پذیر است و از دو تبدیل زیر تشکیل شدهاست:
۱- ابتدا معکوس ضربی بایت مورد نظر محاسبه میشود. معکوس «۰۰را» ۰۰ " در نظر میگیریم.
۲- تبدیل صحیح(affine) روی بایت مورد نظر اعمال میشود.
تبدیل ShiftRow
این تبدیل سه سطر آخر آرایه حالت را به تعداد معینی انتقال
دورانی میدهد. برای اولین سطر، r=۰، انتقالی انجام نمیشود تعداد انتقال دورانی در سه سطر آخر بستگی به Nb دارد به این ترتیب که برای Nb=۸ انتقالهای سه سطر آخر به ترتیب برابر ۱٬۳ و ۴ و برای Nb<8 برار ۱٬۲ و ۳ خواهد بود.
تبدیل MixColumn
این تابع روی آرایه حالت، ستون به ستون عمل میکند. هر ستون به عنوان یک چندجملهای در میدان دو به توان هشت در نظر گرفته میشود و در چند جملهای ثابت (a(x ضرب میشود و به پیمانه x4 ۱ محاسبه میگردد.
a (x) {۰۳}x3 {۰۱}x2 {۰۱}x {۰۲}
تابع AddRoundKey
این تابع Nb کلمه اول آرایه را، همراه با Nb ستون آرایه حالت، XOR میکند و حاصل را، در آرایه حالت، قرار میدهد.
تابع بسط کلید
الگوریتم رایندال K (کلید اصلی) را گرفته و تعداد (1+Nr) کلید دور (Round key) تولید میکند. از آنجا که هر کدام از کلیدهای دوری از Nb کلمه ۴ بایتی تشکیل شدهاند، جمعاً (Nb*(Nr+1 کلمه ۴ بایتی به عنوان کلید بسط یافته از روی کلید اصلی تولید میشود. کلیدهای تولید شده، یک آرایه خطی تشکیل میدهند که هر کلید با [W[i نشان داده میشود.
قبل از توصیف نحوه بسط کلید، ابتدا توابع زیر را تعریف میکنیم:
SubWord()-1 این تابع ر وی یک بردار ۴ بایتی عمل میکند به این صورت که S-box رایندال | سالسا۲۰ و رمز دیگر نزدیک به آن، ChaCha، رمزهای جریانی هستند که توسط دنیل ج. برنشتاین ساخته شدهاند. Salsa20، رمز اصلی، در سال ۲۰۰۵ طراحی شد و مدتی بعد توسط برنشتاین به eSTREAM ارائه داده شد. Chacha نسخه اصلاح شدهی Salsa20 است که در سال ۲۰۰۸ منتشر شدهاست. این رمز از یک تابع رندکننده جدید استفاده میکند که پراکنش را افزایش میدهد و کارایی (performance) را در برخی معماریها بالا میبرد.
هر دو رمز براساس یک تابع شبه تصادفی ساخته شدهاند که مبتنی بر عملیات جمع-چرخش-xor
(ARX)میباشد؛ جمع ۳۲ بیتی، عملیات چرخش و جمع بیت به بیت (XOR). تابع اصلی، یک کلید ۲۵۶ بیتی، یک نانس ۶۴ بیتی و یک شمارنده ۶۴ بیتی را به یک بلوک ۵۱۲ بیتی از کلید جریانی (key stream) مپ میکند. (نسخهی Salsa با کلید ۱۲۸ بیتی نیز وجود دارد). این امر به Salsa20 و Chacha این مزیت غیرمعمول را میدهد که کاربر میتواند به هر نقطهای در جریان کلید در زمانی ثابت (O(1))دست یابد. Salsa20 در پردازندههای مدرن x86، سرعتی در حدود ۴–۱۴ سیکل بر بایت از نظر نرمافزاری و عملکردی معقول از نظر سختافزاری ارائه میدهد. این اختراع ثبت نشدهاست و برنشتاین چندین نسخه از نوع مالکیت عمومی بهینه شده برای معماریهای متداول نوشتهاست.
ساختار
از نظر ساختار داخلی، این رمز از جمع بیت به بیت یا همان ⊕ (یای انحصاری)، جمع ۳۲ بیتی به پیمانه ⊞و عملیات چرخش با فاصله ثابت(>>>) بر روی حالت داخلی شانزده کلمه ۳۲ بیتی استفاده میکند. تنها استفاده از عملیات add-rotate-xor از امکان حمله زمانی در پیادهسازیهای نرمافزاری جلوگیری میکند. حالت داخلی از شانزده کلمه ۳۲ بیتی ساخته شده که به عنوان یک ماتریس ۴ × ۴ چیده میشود.
حالت اولیه از ۸ کلمه از کلید، ۲ کلمه از موقعیت جریان، ۲ کلمه از نانس (در حقیقت بیتهای موقعیت جریان اضافی)، و ۴ کلمه ثابت تشکیل شدهاست:
کلمههای ثابت در اسکی تشکیل عبارت ("expand 32-byte k") را میدهد. (برای مثال این چهار کلمه “expa”, “nd 3”,”2-by” , “te k” هستند). این نمونهای از یک عدد "بدون نیرنگ" است. عملیات اصلی در Salsa20، ربع دور، (QR(a, b, c, d است که یک ورودی چهار کلمه ای میگیرد و خروجی ای چهار کلمه ای تولید میکند.b ^= (a + d) <<< 7;
c ^= (b + a) <<< 9;
d ^= (c + b) <<< 13;
a ^= (d + c) <<< 18;دورهای فرد (QR(a, b, c, d را روی هریک از ۴ ستون ماتریس ۴ × ۴ و دورهای زوج (QR(a,b, c, d را روی هریک از ۴ سطر ماتریس ۴ × ۴ پیاده میکنند. دو دور متوالی (دور ستون و دور سطر) را باهم دور دوتایی (double-round) مینامند. // دور فرد
QR( 0, 4, 8, 12) // ستون 1
QR( 5, 9, 13, 1) // ستون 2
QR(10, 14, 2, 6) // ستون 3
QR(15, 3, 7, 11) // ستون 4
// دور زوج
QR( 0, 1, 2, 3) // سطر 1
QR( 5, 6, 7, 4) // سطر 2
QR(10, 11, 8, 9) // سطر 3
QR(15, 12, 13, 14) // سطر 4 یک پیادهسازی از این رمز در زبان | از ۰xFF باشد، XOR شرطی با ۰x11B باید انجام شود.
به صورت کلی تر، هر ستون به عنوان یک چند جملهای روی (GF(2^8 تلقی میشود و پس از آن پیمانه x4+1 با یک چند جملهای ثابت c(x) = 0x03 · x3 + x2 + x + 0x02 ضرب شده است. ضرایب با معادل مبنای ۱۶ از نمایش دودویی بیتهای چندجملهای [GF(2)[x نمایش داده میشود. مرحله MixColumns همچنین میتواند به صورت ضرب یک ماتریس خاص MDS در یک finite field دیده شود. این فرایند در مقاله ستونهای ترکیبی Rijndael به صورت مفصل تر شرح داده شده است.
مرحله AddRoundKey
در مرحله AddRoundKey، subkey با state ترکیب میشود. در هر دور، یک subkey از کلید اصلی توسط زمانبند کلید Rijndael مشتق میشود. هر subkey به همان اندازه state است. subkey با ترکیب کردن هر بایت از state با بایت متناظر از subkey با استفاده از XOR بیتی جمع بسته میشود.
بهینهسازی رمز
در سیستمهای با کلمات ۳۲ بیتی یا بزرگتر، این امکان وجود دارد که به وسیله ترکیب مراحل SubBytes و ShiftRows با مرحله MixColumns با تبدیل آنها به دنبالهای از جستجوهایهای جدول، اجرای این رمزنگاری را سرعت بخشید. این امر نیازمند چهار جدول با ۲۵۶ مدخل ۳۲ بیتی و بهرهگیری از چهار کیلوبایت (۴۰۹۶ کلمه) حافظه (یک کیلوبایت برای هر جدول) است. آنگاه یک چرخه میتواند با ۱۶ جستجوی جدول و ۱۲ عمل OR انحصاری ۳۲ بیتی و در ادامه با چهار عمل OR انحصاری ۳۲ بیتی در مرحله AddRoundKey انجام میشود.
اگر اندازه جدول چهار کیلوبایتی برای پلت فرم مقصد بزرگ است، جستجوی جدول میتواند با یک جدول با ۲۵۶ مدخل ۳۲ بیتی (یعنی ۱ کیلوبایت) با استفاده از تکرارهای چرخشی انجام گردد.
با استفاده از رویکرد بایت گرا، ترکیب مراحل SubBytes، ShiftRows و MixColumns به یک چرخه تنها امکانپذیر است.
امنیت
تا ماه مه ۲۰۰۹، تنها حملات منتشر شده موفق علیه AES کامل، حملات Side-Channel در برخی از پیادهسازیهای خاص بود. آژانس امنیت ملی امریکا (NSA) همه AESهای فینالیست، از جمله Rijndael را بازبینی کرد، و اظهار داشت که همه آنها برای اطلاعات غیر طبقهبندی شده دولت ایالات متحده به اندازه کافی امن است. در ماه ژوئن سال ۲۰۰۳، دولت ایالات متحده اعلام کرد که AES میتواند برای محافظت از اطلاعات طبقهبندی شده مورد استفاده قرار گیرد:
طراحی و قدرت تمام طول کلیدهای الگوریتم AES (به عنوان مثال ۱۲۸، ۱۹۲ و ۲۵۶) برای محافظت از اطلاعات طبقهبندی شده تا سطح محزمانه کافی است. اطلاعات خیلی محرمانه نیاز به استفاده کلیدهای با طول ۱۹۲ یا ۲۵۶ دارد. پیادهسازی AES در محصولات در نظر گرفته شده برای حفاظت از سیستمهای امنیت ملی و / یا اطلاعات باید توسط NSA، پیش از استفاده، بازبینی و مجوز داده شود.
AES دارای ۱۰ چرخه برای کلیدهای ۱۲۸ بیتی، ۱۲ چرخه برای کلیدهای ۱۹۲ بیتی و ۱۴ چرخه برای کلیدهای ۲۵۶ بیتی میباشد. در سال ۲۰۰۶، بهترین حملات شناخته شده در ۷ چرخه برای کلیدهای ۱۲۸ بیتی، ۸ چرخه برای کلیدهای ۱۹۲ بیتی، و ۹ چرخه برای کلیدهای ۲۵۶ بیتی بودند.
حملات شناخته شده
برای رمزنگاران، شکست (break) رمزنگاری هر چیزی است که سریع تر از انجام brute force (رمزگشایی آزمایشی برای هر یک کلید) باشد. حملات brute force با تکنولوژی فعلی نشدنی هستند. | ۸ بیتی در معماری کامپیوتر به ثباتها یا حافظهها یا دیگر واحدهای داده گفته میشود که ۸ بیت (یک بایت) پهنای داده داشته باشند.
به پردازندههایی که ثباتها و واحد حساب و منطق آنها ۸ بیت باشد، نیز پردازنده ۸ بیتی می گویند.
پردازندههای ۸ بیتی معروف
جستارهای وابسته
بایت
منابع
پیوند به بیرون
انواع داده
واحد داده | شیروانی نام یک سرده از تیره کاسنیان است.
منابع
تیغالان
گیاهان در آسیا | کالیِنتِه (به معنی داغ) تکآهنگی از اینا است که در سال ۲۰۱۲ میلادی منتشر شد.
منابع
ترانههای اینا
ترانههای رومانی
ترانههای یورودنس
تکآهنگهای ۲۰۱۲ (میلادی) | وعدهماهیها نام یک سرده از تیره فروغماهیان است.
منابع
پیوند به بیرون
سردههای ماهیان دریایی
فروغماهیان | کارلیک یک منطقهٔ مسکونی در ترکیه است که در یورغیر واقع شدهاست.
جستارهای وابسته
فهرست شهرهای ترکیه
منابع
پیوند به بیرون
روستاها در شهرستان یورغیر | کیرجا یک منطقهٔ مسکونی در ترکیه است که در سلطانداغی واقع شدهاست.
جستارهای وابسته
فهرست شهرهای ترکیه
منابع
پیوند به بیرون
روستاها در شهرستان سلطانداغی |
e3b66dda-8156-48ee-b5fd-09c621fc3bf3 | استاندارد رمزنگاری پیشرفته | مرحله ShiftRows روی سطرهای state عمل میکند. در این مرحله بایتهای هر سطر به وسیله یک آفست (Offset) معین به صورت چرخشی شیفت مییابد. برای AES، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند. هر بایت از سطر دوم یکی به سمت چپ شیفت مییابد. به صورت مشابه، سطرهای سوم و چهارم به ترتیب با آفستهای دو و سه شیفت مییابند. برای بلاکهای با اندازه ۱۲۸ و ۱۹۲ بیتی، الگوی شیفت دادن یکسان است. سطر n به تعداد n-1 بایت به صورت چرخشی به چپ شیفت مییابد. بدین صورت، هر ستون از state خروجی در این مرحله ترکیب شده بایتهای هر ستون از state ورودی است. (انواع Rijndael با اندازه بلاک بزرگتر، آفستهایی اندکی متفاوت دارند) برای یک بلاک ۲۵۶ بیتی، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند و سطرهای دوم و سوم و چهارم به ترتیب یک، دو و سه بایت شیفت مییابد. این تغییر تنها برای رمز Rijndael با بلاک ۲۵۶ بیتی اعمال میشود چون AES بلاکهای ۲۵۶ بیتی استفاده نمیکند. | مرحله shiftRows روی کدام سطرها عمل میکند؟ | false | {
"answer_start": [
27
],
"text": [
"state"
]
} | الگوریتم
بسط کلید (KeyExpansion) - کلیدهای چرخه از کلید رمز با استفاده از زمانبندی کلید Rijndael مشتق میشود.
چرخه اولیه
AddRoundKey - هر بایت از state با کلید چرخه توسط xor بیت به بیت ترکیب میشود.
چرخهها
SubBytes- مرحله جانشین سازی (substitution) غیر خطی که هر بایت با بایت دیگری بر اساس یک جدول جستجو (lookup table) جایگزین میشود.
ShiftRows- مرحله جابجاسازی (transposition) که هر سطر از state به صورت تکراری در چند مرحله معین شیفت مییابد.
MixColumns- فرایند در هم ریختن (mixing) ستونها که روی ستونهای state عمل مینماید و چهار بایت از هر ستون را ترکیب مینماید.
AddRoundKey
مرحله آخر
SubBytes
ShiftRows
AddRoundKey
مرحله SubBytes
در مرحله SubBytes، هر بایت در ماتریس state با استفاده از substitution box 8 بیتی Rijndael S-box با یک SubByte جایگزین میشود.S-box استفاده شده از معکوس فراینده (multiplicative inverse) روی (GF(۲۸ مشتق شدهاست که به داشتن خصوصیات غیرخطی خوب مشهور است. برای اجتناب از حملات مبتنی بر خصوصیات جبری ساده، S-box به وسیله ترکیب تابع معکوس با یک affine transformation معکوس پذیر ایجاد میشود. affine transformation S-box همچنین به گونهای انتخاب میشود که از هرگونه نقاط ثابت (و همچنین آشفتگی) و هرگونه نقاط ثابت معکوس اجتناب شود.
مرحله ShiftRows
مرحله ShiftRows روی سطرهای state عمل میکند. در این مرحله بایتهای هر سطر به وسیله یک آفست (Offset) معین به صورت چرخشی شیفت مییابد. برای AES، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند. هر بایت از سطر دوم یکی به سمت چپ شیفت مییابد. به صورت مشابه، سطرهای سوم و چهارم به ترتیب با آفستهای دو و سه شیفت مییابند. برای بلاکهای با اندازه ۱۲۸ و ۱۹۲ بیتی، الگوی شیفت دادن یکسان است. سطر n به تعداد n-1 بایت به صورت چرخشی به چپ شیفت مییابد. بدین صورت، هر ستون از state خروجی در این مرحله ترکیب شده بایتهای هر ستون از state ورودی است. (انواع Rijndael با اندازه بلاک بزرگتر، آفستهایی اندکی متفاوت دارند) برای یک بلاک ۲۵۶ بیتی، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند و سطرهای دوم و سوم و چهارم به ترتیب یک، دو و سه بایت شیفت مییابد. این تغییر تنها برای رمز Rijndael با بلاک ۲۵۶ بیتی اعمال میشود چون AES بلاکهای ۲۵۶ بیتی استفاده نمیکند.
مرحله MixColumns
در مرحله MixColumns، چهار بایت از هر ستون state با استفاده از تبدیل خطی معکوس ترکیب میشوند. تابع MixColumns چهار بایت را به عنوان ورودی در نظر میگیرد و چهار بایت را به خروجی میدهد، که هر بایت ورودی بر هر چهار بایت خروجی تأثیر میگذارد. به همراه ShiftRows، مرحله MixColumns آشفتگی و پخش (diffusion) را در رمزنگاری فراهم مینماید.
در طول این عمل، هر ستون توسط ماتریس شناخته شدهای که برای کلید ۱۲۸ بیتی است ضرب میشود.
عمل ضرب بدین صورت تعریف میشود: ضرب در ۱ به معنی بدون تغییر، ضرب در ۲ به معنای جابجایی به سمت چپ و ضرب در ۳ به معنای جابجایی به سمت چپ و سپس انجام XOR را با مقدار اولیه جابجانشده. پس از جابجایی، اگر مقدار جابجاشده بیشتر از ۰xFF باشد، XOR شرطی با ۰x11B باید انجام شود.
به صورت کلی تر، هر ستون به عنوان یک چند جملهای روی (GF(2^8 تلقی میشود و پس از آن پیمانه x4+1 با یک | n است، طول کلید. یا دو، اگر کاراکتر در کلید ظاهر میشود، مقدار تغییر آن فاصله از سمت راستترین نویسه در اولین n -1 کاراکتر در کلید است. به الگوریتم مولد جدول shift کلید و الفبای کاراکترهای احتمالی داده میشود که میتوانند در رشته (K[0... n -1]) به عنوان ورودی ظاهر شوند و جدول shift (T[0... s ) را برمیگرداند. -۱]). کد شبه برای تولیدکننده جدول شیفت و نمونه ای از جدول شیفت برای رشته "POTATO" در زیر نمایش داده شدهاست :
algorithm shiftTableGenerator(K[0...n-1]) is
for i = 0 to s – 1 do
T[i] := m
for j := 0 to n – 2 do
T[P[j]] := n – 1 – j
return T
پس از اینکه جدول شیفت در مرحله ارتقای ورودی ساخته شد، الگوریتم کلید را ردیف کرده و اجرا را شروع میکند. الگوریتم تا زمانی اجرا میشود که زیررشتهای منطبق از متن m پیدا شود یا کلید با آخرین کاراکترهای متن m همپوشانی داشته باشد. اگر الگوریتم با یک جفت کاراکتر مواجه شود که مطابقت ندارند، به جدول برای مقدار تغییر کاراکتر دسترسی پیدا میکند و بر این اساس جابجا میشود. الگوریتم هورسپول کلید (K[0... n -1]) و متن (M[0... m -1]) را میگیرد و بسته به این که ایندکس زیررشته منطبق یا رشته «کلید یافت نشد» را خروجی میدهد. در نتیجه کد شبه برای الگوریتم Horspool در زیر ارائه شدهاست :
algorithm HorspoolsAlgorithm(K[0...n-1]), M [0...m-1]) is
shiftTableGenerator(K[0...n-1])
i:= n – 1
while i ≤ m – 1 do
k:= ۰
while k ≤ m – 1 and K[n – 1 – k] = M[i – k] do
k:= k + 1
if k = m then
return i – n + 1
else
i = i + T[M[i]]
return “Key not found”
اگرچه ممکن است مشهود نباشد، بدترین کارایی زمان اجرا این الگوریتم O(mn) است. خوشبختانه، در متنهایی که تصادفی هستند، بازده زمان اجرا خطی است، O(n/m). این امر الگوریتم Horspool را که از بهبود ورودی استفاده میکند، در کلاس بسیار سریعتری نسبت به الگوریتم brute-force برای این مشکل قرار میدهد.
مفاهیم مرتبط
افزایش ورودی اغلب به جای یکدیگر استفاده میشود پیش محاسباتی و پیش پردازش. اگرچه به هم مرتبط هستند اما چندین تفاوت مهم وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
پیش محاسباتی و افزایش ورودی گاهی اوقات میتوانند مترادف استفاده شوند. بهطور خاص تر، پیش محاسبه، محاسبه یک ورودی داده شده قبل از انجام هر کار دیگری برای ورودی است. اغلب اوقات یک جدول برای بررسی مجدد در طول اجرای واقعی الگوریتم ایجاد میشود. افزایش ورودی که مقادیر را محاسبه میکند و آنها را به عناصر ورودی اختصاص میدهد، میتواند به عنوان پیش محاسبه طبقهبندی شود، اما شباهتها در اینجا متوقف میشوند. بخشهایی از بهبود ورودی وجود دارد که از پیش محاسبه استفاده نمیکنند و اصطلاحات نباید بهطور متقابل استفاده شوند.
وقتی صحبت از تغییر ورودیها میشود، اغلب از پیش پردازش سوء استفاده میشود. در علوم کامپیوتر، پیش پردازشگر و پیش پردازش کاملاً متفاوت هستند. هنگامی که پیش پردازش در زمینه استفاده میشود، هدف معمول به تصویر کشیدن مفهوم افزایش ورودی | از ۰xFF باشد، XOR شرطی با ۰x11B باید انجام شود.
به صورت کلی تر، هر ستون به عنوان یک چند جملهای روی (GF(2^8 تلقی میشود و پس از آن پیمانه x4+1 با یک چند جملهای ثابت c(x) = 0x03 · x3 + x2 + x + 0x02 ضرب شده است. ضرایب با معادل مبنای ۱۶ از نمایش دودویی بیتهای چندجملهای [GF(2)[x نمایش داده میشود. مرحله MixColumns همچنین میتواند به صورت ضرب یک ماتریس خاص MDS در یک finite field دیده شود. این فرایند در مقاله ستونهای ترکیبی Rijndael به صورت مفصل تر شرح داده شده است.
مرحله AddRoundKey
در مرحله AddRoundKey، subkey با state ترکیب میشود. در هر دور، یک subkey از کلید اصلی توسط زمانبند کلید Rijndael مشتق میشود. هر subkey به همان اندازه state است. subkey با ترکیب کردن هر بایت از state با بایت متناظر از subkey با استفاده از XOR بیتی جمع بسته میشود.
بهینهسازی رمز
در سیستمهای با کلمات ۳۲ بیتی یا بزرگتر، این امکان وجود دارد که به وسیله ترکیب مراحل SubBytes و ShiftRows با مرحله MixColumns با تبدیل آنها به دنبالهای از جستجوهایهای جدول، اجرای این رمزنگاری را سرعت بخشید. این امر نیازمند چهار جدول با ۲۵۶ مدخل ۳۲ بیتی و بهرهگیری از چهار کیلوبایت (۴۰۹۶ کلمه) حافظه (یک کیلوبایت برای هر جدول) است. آنگاه یک چرخه میتواند با ۱۶ جستجوی جدول و ۱۲ عمل OR انحصاری ۳۲ بیتی و در ادامه با چهار عمل OR انحصاری ۳۲ بیتی در مرحله AddRoundKey انجام میشود.
اگر اندازه جدول چهار کیلوبایتی برای پلت فرم مقصد بزرگ است، جستجوی جدول میتواند با یک جدول با ۲۵۶ مدخل ۳۲ بیتی (یعنی ۱ کیلوبایت) با استفاده از تکرارهای چرخشی انجام گردد.
با استفاده از رویکرد بایت گرا، ترکیب مراحل SubBytes، ShiftRows و MixColumns به یک چرخه تنها امکانپذیر است.
امنیت
تا ماه مه ۲۰۰۹، تنها حملات منتشر شده موفق علیه AES کامل، حملات Side-Channel در برخی از پیادهسازیهای خاص بود. آژانس امنیت ملی امریکا (NSA) همه AESهای فینالیست، از جمله Rijndael را بازبینی کرد، و اظهار داشت که همه آنها برای اطلاعات غیر طبقهبندی شده دولت ایالات متحده به اندازه کافی امن است. در ماه ژوئن سال ۲۰۰۳، دولت ایالات متحده اعلام کرد که AES میتواند برای محافظت از اطلاعات طبقهبندی شده مورد استفاده قرار گیرد:
طراحی و قدرت تمام طول کلیدهای الگوریتم AES (به عنوان مثال ۱۲۸، ۱۹۲ و ۲۵۶) برای محافظت از اطلاعات طبقهبندی شده تا سطح محزمانه کافی است. اطلاعات خیلی محرمانه نیاز به استفاده کلیدهای با طول ۱۹۲ یا ۲۵۶ دارد. پیادهسازی AES در محصولات در نظر گرفته شده برای حفاظت از سیستمهای امنیت ملی و / یا اطلاعات باید توسط NSA، پیش از استفاده، بازبینی و مجوز داده شود.
AES دارای ۱۰ چرخه برای کلیدهای ۱۲۸ بیتی، ۱۲ چرخه برای کلیدهای ۱۹۲ بیتی و ۱۴ چرخه برای کلیدهای ۲۵۶ بیتی میباشد. در سال ۲۰۰۶، بهترین حملات شناخته شده در ۷ چرخه برای کلیدهای ۱۲۸ بیتی، ۸ چرخه برای کلیدهای ۱۹۲ بیتی، و ۹ چرخه برای کلیدهای ۲۵۶ بیتی بودند.
حملات شناخته شده
برای رمزنگاران، شکست (break) رمزنگاری هر چیزی است که سریع تر از انجام brute force (رمزگشایی آزمایشی برای هر یک کلید) باشد. حملات brute force با تکنولوژی فعلی نشدنی هستند. | وجود دارد و قابل فعالسازی است و درج فاصلهٔ مجازی را از طریق کلیدهای Shift+Space امکانپذیر ساختهاست. این صفحهکلید با صفحهکلید استاندارد فارسی (۹۱۴۷) فرق میکند.
جستارهای وابسته
فاصله نشکن
اتصال مجازی
نظرخواهی/استفاده از نیمفاصله در نامهای عبارتی
نشانهگذاری
صفحهکلید
پانویس
پیوند به بیرون
The Zero-Width Non-Joiner
تایپوگرافی
نویسه کنترلی
نویسههای کنترلی | یک قل دو قل، یک گل دو گل، تیلوبازی (بمیها) بش داش، پنج پنج، پنج سنگ، پاسنگ کا، یا قوتور بازی یا رگرگ بازی یا سنگچران یا (به ترکی) توّپال غمچان یا قمچان به کردی یا قارچون به لکی یا چَقَّهَ به شوشتری یا موزباریک به کهریزسنگ اصفهان یا قاپبازی یا ریگ بازی یا گُرُوک (به لهجه رامهرمزی). گونهای بازی ایرانی است که بوسیله پنج سنگ انجام میشود. این بازیها به گونهای طراحی شده که محدودیت سن و جنس ندارد.
تعداد افراد
برای این بازی معمولاً دو نفر بازیکن لازم است، اما گاهی اوقات این سرگرمی به وسیله گروههای دو الی سه نفره نیز بازی میشود. اما بعضی از افراد حتی به گروههای ده تا هشت نفره نیز تقسیم میشوند.
شرح بازی
مرحله نخست (قل اول)
بازیکن در مرحله اول پنج سنگ را به گونهای که جدا از هم بایستند روی زمین پخش میکند، یکی را برداشته و به بالا پرتاب میکند، در فاصلهٔ پایین آمدن، یکی از سنگها را از روی زمین برداشته و با همان دست، سنگ بالا انداخته را که در حال پایین آمدن است میگیرد و به همین روش، همهٔ آنها را برمیدارد.
مرحله دوم (دو قل)
در مرحلهٔ دوم پنج سنگ را به گونهای که دو به دو قرار بگیرند، روی زمین پخش میکند، یکی را برداشته و به بالا انداخته و سنگها را دو تا، دو تا، از روی زمین جمع میکند.
مرحله سوم (سه قل)
در مرحلهٔ سوم همانند مراحل پیش و البته چهار سنگ روی زمین را در دو حرکت یک تایی و سه تایی، برمیدارد.
مرحله چهارم (چهار قل)
در مرحلهٔ چهارم نیز همچون مراحل پیشین، چهار سنگ روی زمین را یک جا و در یک حرکت جمع میکند.
مرحله پنجم (قرتک)
در مرحلهٔ پنجم بازیکن باز سنگها را پخش کرده، یکی را برداشته و بالا میاندازد و در فاصلهٔ بازگشت، یکی از سنگهای روی زمین را برداشته و سنگ هوا را میگیرد و با یک پرتاب دیگر، سنگی را که از روی زمین برداشته، با یکی دیگر از سنگها، جابهجا میکند و به همین روش، مرحله را با تعویض کلیه سنگها، به اتمام میرساند.
مرحله ششم
در مرحلهٔ ششم، بازیکن با دست چپ، توسط انگشتان شست و میانی به صورتی که انگشت اشاره روی آن سوار شده باشد پُلی پهن، روی زمین میسازد. سنگهای پخش شده را به طرف مقابل اشاره میکند تا یکی را به عنوان قراول انتخاب کند. پس از آن، یکی را برداشته و به طرف بالا میاندازد و دوباره میگیرد و در این فاصله، سنگها را یکی یکی حداکثر با ۳ ضربه، به ضرب انگشت میانی که از انگشت شست به حالت فنری یا بشکن، رها میشود از زیر پل میگذراند. چون سنگ قراول، و آخرین گذرنده از زیر پل خواهد بود، بدیهی است حریف سنگی را به عنوان قراول، انتخاب خواهد کرد که سدّ معبر سایر سنگها باشد و مسلم است در اثر برخورد یکی از سنگهای قراول، بازیکن سوخته و نوبت بازی حریف خواهد شد.
مرحله هفتم
در مرحله هفتم، بازیکن پس از ریختن سنگها روی زمین، دست چپ را در یک طرف آنها به صورت عمودی بر زمین مینهد و دیواری درست میکند. | کلید تبدیل ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره بدارد:
کلید تبدیل (سیمکشی الکتریکی) یک نوع کلید مورد استفاده در برق ساختمان.
کلید تبدیل (صفحهکلید رایانه) یا Shift key یکی از دکمههای صفحهکلید رایانه. | حذف گاوسی روشی در جبر خطی برای حل دستگاه معادلات خطی است. این روش، به صورت انجام عملیات متوالی بر روی ماتریس ضرایب است. از این روش، همچنین برای یافتن مرتبۀ یک ماتریس، محاسبۀ دترمینان ماتریس و محاسبۀ معکوس یک ماتریس مربعی معکوسپذیر استفاده میشود. نام این روش از ریاضیدان آلمانی کارل فریدریش گاوس گرفته شدهاست.
برای انجام عملیات کاهش سطح در یک ماتریس از یک سری عملیات پایه بر روی سطرهای ماتریس استفاده میشود. تا ماکسیمم مقدار ممکن از درایههای زیر قطر اصلی ماتریس برابر صفر شوند. سه نوع از عملیات پایه بر روی سطرهای ماتریس وجود دارد:
1- جابجایی دو ردیف از سطرها
2- ضرب کردن یک سطر از ماتریس در یک عدد غیر صفر
3- جمع کردن یک سطر با سطر دیگر.
با انجام این عملیات ماتریس به یک ماتریس بالا مثلثی تبدیل میشود(فرم پلکانی). هنگامی که همه ضرایب مؤثر (سمت چپترین دادهها در هر سطر) برابر با یک شوند و بقیه درایههای ستونها صفر گردند. ماتریس، به یک ماتریس پلهای کاهش یافته تبدیل میشود. و این فرم نهایی، یکتا است. برخی اوقات به روش تبدیل گاوس- جردن می گویند. به دلایل محاسباتی ممکن است، گاهی ترجیح داده شود تا عملیات روی سطرها قبل از تبدیل متوقف شوند.
پیادهسازی الگوریتم:
برای انجام محاسبات میتوان این الگوریتم را در کامپیوتر پیادهسازی نمود. شبه کد این الگوریتم به شرح زیر است:
''Find the k-th pivot:''
i_max := [[argmax]] (i = k ... m, abs(A[i, k]))
'''if''' A[i_max, k] = 0
'''error''' "Matrix is singular!"
'''swap rows'''(k, i_max)
''Do for all rows below pivot:''
'''for''' i = k + 1 ... m:
''Do for all remaining elements in current row:''
'''for''' j = k + 1 ... n:
A[i, j] := A[i, j] - A[k, j] * (A[i, k] / A[k, k])
''Fill lower triangular matrix with zeros:''
A[i, k] := 0
پیچیدگی محاسباتی
پیچیدگی محاسباتی هر الگوریتم با تعداد اجرای هر سطر از آن در کامپیوتر مرتبط است و با نما بیگ O و به فرم نشان داده میشود.
برای مثال برای محاسبه مسئلهای با n معادله و n مجهول به روش حذف گاوسی تعداد عمل تقسیم و تعداد عمل ضرب و تعداد عمل تفریق در مجموع بهطور تقریبی میباشد. بنابراین پیچیدگی ریاضی الگوریتم از مرتبه است.
منابع
جبر خطّی عددی (انگلیسی)
مقدمهای بر ریاضیات کاربردی
Gaussian elimination
Strang, Gilbert (July 19, 2005), Linear Algebra and Its Applications (4th ed.), Brooks Cole,
اختراعهای آلمانی
جبر خطی عددی | / شیمی / فیزیک و…
هر گزینهٔ پاسخ در نمایشگر با یک رنگ متفاوت مشخص شدهاست و به یک سیم با همان رنگ در بمب مرتبط است.
شرکتکنندهها باید در زمان مشخص، فقط سیمهای گزینههای درست را قطع کنند و در پایان فقط سیم گزینهٔ نادرست باقیمانده باشد. اگر سیم گزینهٔ نادرست قطع شود، بمب منفجر میشود.
قبل از شروع هر مرحله، حوزهٔ آن سؤال روی نمایشگر اعلام میشود و تیم انتخاب میکند که کدام یک از اعضا برای پاسخ به سؤال و خنثی کردن بمب این مرحله جلو برود و کنار بمب بایستد.
ابتدا گزینهها یک به یک روی نمایشگر ظاهر میشود و مجری از شرکتکننده میخواهد سؤال این مرحله را حدس بزند. (حدس درست یا نادرست تأثیری در روند مسابقه ندارد و فقط برای آماده شدن ذهنی شرکتکنندگان است)
بعد از ظاهر شدن سؤال، تایمر فعال میشود و به شکل معکوس تا پایان زمان آن مرحله شروع به شمارش میکند. شرکتکننده باید به سرعت گزینههای درست را یک به یک تشخیص بدهد و سیم مربوط به آن را قطع کند.
وقتی شرکتکننده یک سیم را قطع میکند، تایمر بهطور موقت متوقف میشود و بعد از سه ثانیه، نتیجهٔ درست یا نادرست روی نمایشگر ظاهر میشود. (همزمان صدای شمارش معکوس و درست یا نادرست بودن پاسخ در استودیو شنیده میشود)
اگر سیم درست قطع شدهباشد، تایمر دوباره شروع به کار میکند و شرکتکننده باید به سرعت بقیه سیمهای درست را قطع کند.
اگر شرکتکننده همهٔ سیمهای درست را در زمان مشخص شده قطع کند، بمب منفجر نمیشود و امتیاز آن مرحله به بانک امتیاز تیم اضافه میشود.
اگر شرکتکننده سیم نادرست را قطع کند یا قبل از قطع کردن همهٔ سیمهای درست، زمان تمام شود، بمب منفجر میشود و محتوای رنگی داخل بمب به همه جای استودیو و شرکتکنندهها پخش میشود.
امتیاز این مرحله از دست میرود و شرکتکننده هم حذف میشود (چراغ سبز جایگاهش قرمز میشود) و دیگر تا مرحلهٔ پنجم امکان شرکت در مسابقه را ندارد.
شرکتکنندهها و مجری از عینک محافظ استفاده میکنند و تماشاگران ردیفهای جلو هم عینک و کاور محافظ روی لباسهایشان میپوشند.
هر شرکتکننده تا قبل از مرحلهٔ پنجم حداقل باید برای پاسخ به سوالهای یک مرحله و خنثی کردن یک بمب اقدام کند.
اگر هر سه شرکتکننده تا قبل از پایان مرحلهٔ چهارم، حذف شوند، تیم هیچ جایزهای نمیگیرد و امتیازهایش در بانک از دست میرود.
اگر بعد از مرحلهٔ پنجم، یک شرکتکننده از تیم باقی مانده باشد، تیم باید تصمیم بگیرد که همینجا مسابقه را ترک کند و بر اساس مجموع امتیازهایش تا این مرحله جایزه بگیرد یا سؤال ششم را پاسخ بدهد و بمب طلایی را خنثی کند.
مجری حوزهٔ سؤال ششم را به شرکتکنندهها اعلام میکند تا بتوانند راحتتر برای ماندن یا رفتن تصمیم بگیرند.
سؤال بمب طلایی، ده گزینه دارد با ۷ پاسخ درست و سه پاسخ نادرست و ۹۰ ثانیه زمان پاسخگویی.
در این مرحله هر سه عضو تیم مشارکت میکنند (فارغ از اینکه قبلاً حذف شده باشند یا نه) و هر سه کنار بمب میایستند. یک نفر سیمها را قطع میکند و دو نفر دیگر مشورت میدهند.
اگر تیم بمب طلایی را خنثی کند، معادل ۶۰/۰۰۰/۰۰۰ تومان از | کاروو (به آلمانی: Karow) یک منطقهٔ مسکونی در آلمان است که در یریشو واقع شدهاست. کاروو ۴۷۷ نفر جمعیت دارد.
جستارهای وابسته
فهرست شهرهای آلمان
منابع
پیوند به بیرون
روستاها در زاکسن-آنهالت
شهرداریهای سابق در زاکسن-آنهالت | ژاروو (به لاتین: Żarów) یک منطقهٔ مسکونی در لهستان است که در گمینا گرودکوو واقع شدهاست.
جستارهای وابسته
فهرست شهرهای لهستان
منابع
پیوند به بیرون
بازبینی گمر شهرهای لهستان
روستاها در شهرستان بژگ |
a7ce69f6-c257-4679-92e3-3a0854b0e1ac | استاندارد رمزنگاری پیشرفته | مرحله ShiftRows روی سطرهای state عمل میکند. در این مرحله بایتهای هر سطر به وسیله یک آفست (Offset) معین به صورت چرخشی شیفت مییابد. برای AES، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند. هر بایت از سطر دوم یکی به سمت چپ شیفت مییابد. به صورت مشابه، سطرهای سوم و چهارم به ترتیب با آفستهای دو و سه شیفت مییابند. برای بلاکهای با اندازه ۱۲۸ و ۱۹۲ بیتی، الگوی شیفت دادن یکسان است. سطر n به تعداد n-1 بایت به صورت چرخشی به چپ شیفت مییابد. بدین صورت، هر ستون از state خروجی در این مرحله ترکیب شده بایتهای هر ستون از state ورودی است. (انواع Rijndael با اندازه بلاک بزرگتر، آفستهایی اندکی متفاوت دارند) برای یک بلاک ۲۵۶ بیتی، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند و سطرهای دوم و سوم و چهارم به ترتیب یک، دو و سه بایت شیفت مییابد. این تغییر تنها برای رمز Rijndael با بلاک ۲۵۶ بیتی اعمال میشود چون AES بلاکهای ۲۵۶ بیتی استفاده نمیکند. | در مرحله shiftRows یک آفست معین به چه صورتی تغییر میکند؟ | false | {
"answer_start": [
113
],
"text": [
"چرخشی"
]
} | الگوریتم
بسط کلید (KeyExpansion) - کلیدهای چرخه از کلید رمز با استفاده از زمانبندی کلید Rijndael مشتق میشود.
چرخه اولیه
AddRoundKey - هر بایت از state با کلید چرخه توسط xor بیت به بیت ترکیب میشود.
چرخهها
SubBytes- مرحله جانشین سازی (substitution) غیر خطی که هر بایت با بایت دیگری بر اساس یک جدول جستجو (lookup table) جایگزین میشود.
ShiftRows- مرحله جابجاسازی (transposition) که هر سطر از state به صورت تکراری در چند مرحله معین شیفت مییابد.
MixColumns- فرایند در هم ریختن (mixing) ستونها که روی ستونهای state عمل مینماید و چهار بایت از هر ستون را ترکیب مینماید.
AddRoundKey
مرحله آخر
SubBytes
ShiftRows
AddRoundKey
مرحله SubBytes
در مرحله SubBytes، هر بایت در ماتریس state با استفاده از substitution box 8 بیتی Rijndael S-box با یک SubByte جایگزین میشود.S-box استفاده شده از معکوس فراینده (multiplicative inverse) روی (GF(۲۸ مشتق شدهاست که به داشتن خصوصیات غیرخطی خوب مشهور است. برای اجتناب از حملات مبتنی بر خصوصیات جبری ساده، S-box به وسیله ترکیب تابع معکوس با یک affine transformation معکوس پذیر ایجاد میشود. affine transformation S-box همچنین به گونهای انتخاب میشود که از هرگونه نقاط ثابت (و همچنین آشفتگی) و هرگونه نقاط ثابت معکوس اجتناب شود.
مرحله ShiftRows
مرحله ShiftRows روی سطرهای state عمل میکند. در این مرحله بایتهای هر سطر به وسیله یک آفست (Offset) معین به صورت چرخشی شیفت مییابد. برای AES، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند. هر بایت از سطر دوم یکی به سمت چپ شیفت مییابد. به صورت مشابه، سطرهای سوم و چهارم به ترتیب با آفستهای دو و سه شیفت مییابند. برای بلاکهای با اندازه ۱۲۸ و ۱۹۲ بیتی، الگوی شیفت دادن یکسان است. سطر n به تعداد n-1 بایت به صورت چرخشی به چپ شیفت مییابد. بدین صورت، هر ستون از state خروجی در این مرحله ترکیب شده بایتهای هر ستون از state ورودی است. (انواع Rijndael با اندازه بلاک بزرگتر، آفستهایی اندکی متفاوت دارند) برای یک بلاک ۲۵۶ بیتی، نخستین سطر بدون تغییر باقی میماند و سطرهای دوم و سوم و چهارم به ترتیب یک، دو و سه بایت شیفت مییابد. این تغییر تنها برای رمز Rijndael با بلاک ۲۵۶ بیتی اعمال میشود چون AES بلاکهای ۲۵۶ بیتی استفاده نمیکند.
مرحله MixColumns
در مرحله MixColumns، چهار بایت از هر ستون state با استفاده از تبدیل خطی معکوس ترکیب میشوند. تابع MixColumns چهار بایت را به عنوان ورودی در نظر میگیرد و چهار بایت را به خروجی میدهد، که هر بایت ورودی بر هر چهار بایت خروجی تأثیر میگذارد. به همراه ShiftRows، مرحله MixColumns آشفتگی و پخش (diffusion) را در رمزنگاری فراهم مینماید.
در طول این عمل، هر ستون توسط ماتریس شناخته شدهای که برای کلید ۱۲۸ بیتی است ضرب میشود.
عمل ضرب بدین صورت تعریف میشود: ضرب در ۱ به معنی بدون تغییر، ضرب در ۲ به معنای جابجایی به سمت چپ و ضرب در ۳ به معنای جابجایی به سمت چپ و سپس انجام XOR را با مقدار اولیه جابجانشده. پس از جابجایی، اگر مقدار جابجاشده بیشتر از ۰xFF باشد، XOR شرطی با ۰x11B باید انجام شود.
به صورت کلی تر، هر ستون به عنوان یک چند جملهای روی (GF(2^8 تلقی میشود و پس از آن پیمانه x4+1 با یک | or $r4, $r4, $r1 # Merge the new value into the word
stw $r4, 0($r2) # Store the result as the full word
مجدداً، اگر افست به جای آن در ثبات r3 ذخیره شود، رویکرد پیچیده تری مورد نیاز است:
sllv $r1, $r1, $r3 # Shift the new value left by the bit offset
llo $r5, 0x00FF # Construct a constant mask to select a byte
sllv $r5, $r5, $r3 # Shift the mask left by the bit offset
nor $r5, $r5, $zero # Flip the mask so that it clears the selected byte
ldw $r4, 0($r2) # Load the full word
and $r4, $r5, $r4 # Clear the selected byte from the word
or $r4, $r4, $r1 # Merge the new value into the word
stw $r4, 0($r2) # Store the result as the full word
این دنباله کد فرض میکند که یک نخ (thread) دیگر نمیتواند بایتهای دیگر داخل کلمه را همزمان تغییر دهد. اگر تغییرات همزمان ممکن بود، آنگاه ممکن بود یکی از تغییرات صورت نگیرد. برای حل این مشکل، چند دستورالعمل آخر باید به یک حلقه مقایسه-تبدیل تجزیه ناپذیر (atomic) تبدیل شوند تا یک تغییر همزمان به راحتی باعث شود تا عملیات با مقادیر جدید تکرار شود. در این مورد هیج مانعی برای حافظه لازم نیست.
به یک جفت آدرس کلمه و یک آفست درون کلمه آدرس عریض یا گستره (wide - همچنین fat address یا fat pointer) گفته میشود. (این را نباید با دیگر کاربردهای آدرسهای عریض برای ذخیرهسازی انواع مختلف دادههای تکمیلی مانند کرانهای یک آرایه اشتباه گرفت) آفست ذخیره شده ممکن است یک بیت-آفست یا بایت-آفست باشد. دنباله کدهای بالا از این مورد که آفست به صورت بیت ذخیره میشود سود میبرند، زیرا از آن به عنوان تعداد شیفت استفاده میکنند. یک معماری با پشتیبانی مستقیم برای انتخاب بایت، ممکن است ترجیح دهد تا فقط یک بایت آفست ذخیره کند.
در این دنبالههای کد، آفست اضافی باید در کنار آدرس پایه ذخیره شود که در نتیجه آن عملاً نیازهای کلی ذخیرهسازی آدرس را دو برابر میکند. این همیشه در رابطه با ماشینهای کلمه ای صادق نیست، عمدتاً برای این که خود آدرسها در کنار دیگر دادهها بستهبندی نمیشوند تا دسترسی به آنها کارآمدتر باشد. برای مثال، Cray X1 از کلمات ۶۴ بیتی استفاده میکند، اما آدرسها تنها ۳۲ بیت هستند. هنگامی که یک آدرس در حافظه ذخیره میشود، در کلمه مربوط به خودش ذخیره میشود و در نتیجه آفست بایت میتواند در ۳۲ بیت با ارزش تر کلمه قرار گیرد. ناکارآمدی استفاده از آدرسهای عریض در این سیستم تنها منطق اضافی برای دستکاری این آفست و استخراج و درج بایتها داخل کلمات است و تأثیری در استفاده از حافظه ندارد.
مفاهیم مرتبط
حداقل واحد قابل آدرس دهی در رایانه لزوماً با حداقل اندازه دسترسی به رم در مجموعهٔ دستورالعملهای رایانه یکی نیست. برای مثال یک رایانه ممکن است از آدرس دهی بایت بدون اینکه هیچ دستوری برای خواندن و نوشتن روی یک بایت ارائه شود استفاده کند. از برنامهها انتظار میرود که آن عملیات را به صورت نرمافزاری با تغییر دادن بیتها انجام دهند، مانند دنباله کدهایی که در بالا آورده | منحنیهای موازی (Parallel Curves)، پوشش یا لفافی از خانواده دایرههای هم ارز هستند که حول یک منحنی تمرکز یافتهاند. این اشیاء مفهوم خطوط موازی را تعمیم میدهند. همچنین میتوان آن را به این صورت نیز تعریف نمود: منحنی که نقاطش در فاصله نرمال ثابتی از یک خم دلخواه قرار داشته باشند.
این دو تعریف کاملاً با هم معادل نیستند، چرا که تعریف اخیر هموار بودن را فرض کرده درحالی که تعریف اولی چنین فرضی را به کار نمیبرد.
در طراحی به کمک رایانه (CAD)، اصطلاح منحنی آفست (Offset Curve) ترجیح داده میشود.
منحنی آفست
بر هر نقطه بر هر منحنی پیوستهٔ میتوان یک خط مماس یکتای و یک خط نرمال یکتای رسم کرد.
این خط نرمال بر منحنی عمود است و از آن برای اندازهگیری فاصلهها از منحنی استفاده میشود.
روی هر خط نرمال ، تنها دو نقطهٔ و هستند که فاصلهشان از منحنی برابر است. این نقاط را میتوان از تقاطع دایرهای به مرکزیت و با شعاع و خط نرمال بدست آورد.
آفست منحنی پیوسته c با فاصلهٔ به شکل ذیل تعریف میشود: بر روی هر خط نرمال، دو نقطهای که از منحنی فاصلهٔ را داشته باشند مشخص میکنیم. مجموعهٔ همهٔ این نقاط آفست است.
بهسادگی میتوان نشان داد که خط نرمال منحنی آفست و منحنی اولیه یکی است، بنابراین خطوط مماس و با هم موازیاند. ازین رو منحنیهای آفست منحنی موازی هم نامیده میشوند.
با تغییر دادن فاصلهٔ میتوان خانوادهای از منحنیهای آفست بدست آورد.
برای منحنیهای محدب بسته، این آفستها به دو دسته تقسیم میشوند که یک دسته داخل منحنی و یک دسته بیرون منحنی قرار دارند.
برای منحنیهای باز، دستکم دو روش برای تعریف منحنی آفست وجود دارد: یا آفستها به شکل دو دستهٔ گسسته تولید میشوند یا میتوان آنان را به هم پیوند داد به شکلی که انتهای هر کدام یک نیمدایره باشد.
محاسبه منحنیهای آفست
اگر معادله پارامتری یک منحنی مسطح باشد، معادلهٔ پارامتری منحنی آفست آن عبارت است از که در آن فاصلهٔ آفست و بردار واحد منحنی نرمال است. برای به دست آوردن منحنی را ۹۰ درجه میچرخانیم و آن را بر طول خود تقسیم میکنیم:
منحنیهای آفست دایره و بیضی
منحنیهای آفست دایره به شعاع و مرکز در فاصلهٔ دایرههایی خواهد بود به مرکز و شعاعهای و . برای دایره همهٔ منحنیهای آفست دایرههایی هممرکز هستند.
برای بیضی منحنی آفست هنگامی که فاصلهٔ d بهاندازهٔ کافی کوچک باشد بیضی خواهد بود، ولی پس از حدی منحنی آفست با خود تقاطع خواهد داشت و دیگر بیضی نیست.
آفست چندضلعیها
چندضلعیها از تعدادی پارهخط مستقیم و تعدادی رأس تشکیل شدهاند. هر پارهخط تنها یک نرمال دارد و بنابر این آفست آن مشخصاً یک پارهخط است. ولی هر رأس تعداد بیشماری نرمال دارد و آفست آن بخشی از دایره خواهد بود. بنابر این آفست چندضلعیها ترکیبی از پارهخط و بخشهای دایره است.
سطح آفست
مشابه منحنیهای آفست، تعریف سطح آفست با اندازهگیری فاصله از سطح در راستای خطهای نرمال انجام میشود. برای هر سطح پیوستهٔ ، آفست در فاصلهٔ به شکل ذیل تعریف میشود: روی هر خط نرمال | تسلا میباشد.
میدان مغناطیسی احساس شده میتواند مثبت یا منفی باشد و از آنجاییکه خروجی تقویت کنندهها نیز میتواند مثبت یا منفی باشد باید منبع ولتاژ مثبت و منفی در اختیار داشته باشیم. برای پرهیز از دو منبع ولتاژ جداگانه بهتر است که از تقویت کنندهٔ تفاضلی با آفست معین استفاده شود. هنگامیکه میدان مغناطیسی اعمال نشود مقدار آفست در خروجی ظاهر میشود. اگر میدان مغناطیسی مثبت وجود داشته باشد مقدار نشان داده شده بزرگتر از آفست و اگر میدان مغناطیسی اعمالی منفی باشد خروجی مقداری مثبت و کمتر از آفست خواهد بود.
شکل
خروجی تقویت کننده نمیتواند از حدود اشباع خارج شود. باید خاطر نشان شد که در صورت اعمال میدان مغناطیسی بسیار بزرگ مثبت یا منفی حسگر اثر هال آسیب ندیده و تقویت کننده به اشباع میرود.
حسگرهای دارای خروجی آنالوگ ولتاژ خروجی پیوستهای را نمایش میدهند که متناسب با اندازه میدان مغناطیسی تا محدودهٔ اشباع تغییر میکند. محدودههای عملکرد این نوع سنسورها میتواند ۴٫۵ تا ۱۰٫۵ ولت، ۴٫۵ تا ۱۲ ولت یا ۶٫۶ تا ۱۲٫۶ ولت باشد.
۲. حسگرهای اثر هال با خروجی دیجیتال
این نوع حسگرها دارای schmitt-trigger هستند که بر اساس حلقه هیسترزیس ساخته شدهاست و به تقویت کننده متصل میشود. خروجی آنها تنها دو وضعیت روشن (ON) و خاموش (OFF) را پوشش میدهد. در صورتی که شار مغناطیسی با اندازه بزرگتر از یک مقدار مرجع از عنصر هال عبور کند خروجی سریعاً از حالت خاموش (OFF) به حالت روشن (ON)تغییر وضعیت میدهد. (شایان ذکر است که مقدار مرجع توسط کارخانه سازنده حسگر معین میگردد) و در صورتی که شار مغناطیسی کمتر از مقدار مرجع شود خروجی به حالت OFF میرود.
شکل
دو نوع حسگر اثر هال با خروجی دیجیتال وجود دارد: دو قطبی و تک قطبی.
حسگرهای دوقطبی برای تشخیص وجود میدان مغناطیسی به بیان دیگر برای تغییر وضعیت از OFF به ON به میدان مغناطیسی مثبت نیاز دارند و برای تشخیص عدم وجود میدان مغناطیسی به بیان دیگر برای تغییر وضعیت از حالت ON به OFF به میدان مغناطیسی منفی احتیاج دارد. در حالیکه حسگرهای تک قطبی برای تشخیص وجود و عدم وجود میدان مغناطیسی از میدان مثبت استفاده میکند.
کاربردهای حسگر اثر هال
کاربردهای حسگر با خروجی دیجیتال:
کنترل موتور (تشخیص سرعت)
تجهیزات عکاسی (اندازهگیری زمان)
زمان احتراق
حسگر مکان
شمارنده پالس (چاپگر و درایو موتور)
حسگرتعیین مکان ساقه شیر
Joy stick
قفل شدن در
مشاهده جریان (سیستم موتور)
اندازهگیری سرعت چرخش
اندازهگیری فلو
رله
آشکارسازهای نزدیکی
امنیتی (کارتهای مغناطیسی)
ماشینهای بانکی (گوینده اتوماتیکی)
ارتباطات راه دور
فشارسنجها
سوییچهای محدود کننده
سنسور تعیین مکان لنز
تست تجهیزات
سنسور تعیین مکان شفت
دستگاههای سکهای
کاربردهای سنسور با خروجی خطی :
مشاهده جریان
درایو دیسک
درایو فرکانس متغیر
کنترل حفاظت موتور
حفاظت منبع تغذیه
اندازهگیری مکان
دیافراگم فشار
پتانسیومترهای غیر تماسی
سوییچهای انکودر
انکودرهای چرخشی
تنظیم کننده ولتاژ
ردیاب فلزات آهن دار
در زیر به توضیح چند یک از کاربردهای ذکر شده در بالا میپردازیم
بستن در(door interlock) و زمان احتراق :
در این روش سنسور طوری قرار میگیرد که زمانی که کلید داخل قفل قرار میگیرد باعث میشود میدان مغناطیسی بچرخد. از مزایای این روش یخ، آب و دیگر مشکلاتی که مخالف شرایط طبیعی هستند حذف شدهاند.
این روش همچنین به عنوان قفل الکتریکی میتواند به کار رود.
شکل
حسگر RPM :
حسگر RPM یکی ازعمومیترین کاربردها برای حسگر اثر هال است.
شار مغناطیسی مورد نیاز برای عملکرد حسگر میتواند با آهنربای جدا که بر روی شفت یا چرخ تصب شدهاست یا به وسیله حلقه مغناطیسی تأمین شود.
حسگر | سطح آفست با اندازهگیری فاصله از سطح در راستای خطهای نرمال انجام میشود. برای هر سطح پیوستهٔ ، آفست در فاصلهٔ به شکل ذیل تعریف میشود: روی هر خط نرمال سطح، دو نقطه که از سطح در فاصلهٔ هستند را مشخص میکنیم و مجموعهٔ همهٔ این نقاط را مینامیم. میتوان نشان داد که خطوط نرمال سطح و آفست آن مشترک است.
صفحات مماس بر نقاط متناظر سطوح و موازی هستند و ازین رو سطح آفست سطح موازی نیز نامیده میشود.
محاسبه سطح آفست
اگر معادله پارامتری یک سطح مسطح باشد، معادلهٔ پارامتری سطح آفست آن عبارت است از که در آن فاصلهٔ آفست و بردار واحد خط نرمال است.
آفست سطوح دورانی
گیریم استوانهای دورانی با محور و شعاع باشد. آفست این سطح دو استوانهٔ دورانی با شعاعهای و است. این استوانهها خطوط نرمال مشترکی دارند که بر محور مشترک همهٔ آنها () عمود است.
بهطور کلی آفست سطح دورانی خود سطحی دورانی با محوری مشترک با سطح اصلی است؛ بنابراین برای بدست آوردن سطح آفست میتوان ابتدا منحنی مولد سطح اصلی را آفست کرد و سپس با چرخاندن منحنی آفست منحنی مولد (که منحنی مولد سطح آفست است) سطح آفست را بدست آورد.
سطوح آفست کرهای به مرکزیت و شعاع در فاصلهٔ دو کرهٔ هم مرکز به شعاعهای است.
کره حالت خاصی از سطحی دورانی به نام چنبره است. مثل کره، آفست چنبره هم چنبرههایی با محور و دایرهٔ مولد یکسان است.
آفست سطوح استوانهای
سطح استوانهای با اکستروژن منحنی پیوسته و مسطح (روی صفحهٔ ) تولید میشود. قابل توجه است که هر مقطع عرضی سطح که موازی با صفحهٔ باشد یک کپی مشابه منحنی است و همهٔ خطوط نرمال سطح با صفحهٔ موازیاند. برای بهدست آوردن سطح آفست ، ابتدا منحنی در فاصلهٔ را با آفست کردن بدست میآوریم و سپس آن را اکسترود میکنیم. سطوح آفست سطوح استوانهای خود سطوحی استوانهای هستند.
آفست سطوح مخروطی
سطح مخروطی C از اتصال منحنی c به نقطهٔ رأس v با استفاده از مجموعهای از پارهخطهای مستقیم (موسوم به مولدها) تولید میشود. از آنجا که C در نقطهٔ رأس v پیوسته نیست، سطح C در آن نقطهٔ خط نرمال یکتا ندارد (یا بینهایت خط نرمال دارد). ازینرو آفست در نقطهٔ رأس v بخشی از کرهٔ S است.
خط نرمال مولدهای سطح مخروطی خود مجموعهای از پارهخطهای مستقیم است که بر کره S را در راستای منحنی v_d مماساند. به عبارت دیگر، این مولدها در یک نقطه بههم نمیرسند و ازین رو آفست سطوح مخروطی دیگر یک سطح مخروطی نیست.
آفست سهمیگونهای هذلولی
سهمیگون هذلولی نوعی سطح خطدار است که دو نوع خط مولد را بر روی خود دارد. در نقاط مختلف روی این خط مولدها، جهت خط مماس بر سطح و در نتیجه جهت منحنی نرمال متغیر است، بنابراین آفست خطوط مولد سهمیگون هذلولی دیگر خط مستقیم نیستند و در نتیجه آفست سهمیگون هذلولی، سهمیگون هذلولی نیست.
آفست سطوح چندوجهی
سطح چندوجهی یک سطح گسسته است که از تعدادی وجه، ضلع، و رأس تشکیل شدهاست. هر وجه این سطوح | n است، طول کلید. یا دو، اگر کاراکتر در کلید ظاهر میشود، مقدار تغییر آن فاصله از سمت راستترین نویسه در اولین n -1 کاراکتر در کلید است. به الگوریتم مولد جدول shift کلید و الفبای کاراکترهای احتمالی داده میشود که میتوانند در رشته (K[0... n -1]) به عنوان ورودی ظاهر شوند و جدول shift (T[0... s ) را برمیگرداند. -۱]). کد شبه برای تولیدکننده جدول شیفت و نمونه ای از جدول شیفت برای رشته "POTATO" در زیر نمایش داده شدهاست :
algorithm shiftTableGenerator(K[0...n-1]) is
for i = 0 to s – 1 do
T[i] := m
for j := 0 to n – 2 do
T[P[j]] := n – 1 – j
return T
پس از اینکه جدول شیفت در مرحله ارتقای ورودی ساخته شد، الگوریتم کلید را ردیف کرده و اجرا را شروع میکند. الگوریتم تا زمانی اجرا میشود که زیررشتهای منطبق از متن m پیدا شود یا کلید با آخرین کاراکترهای متن m همپوشانی داشته باشد. اگر الگوریتم با یک جفت کاراکتر مواجه شود که مطابقت ندارند، به جدول برای مقدار تغییر کاراکتر دسترسی پیدا میکند و بر این اساس جابجا میشود. الگوریتم هورسپول کلید (K[0... n -1]) و متن (M[0... m -1]) را میگیرد و بسته به این که ایندکس زیررشته منطبق یا رشته «کلید یافت نشد» را خروجی میدهد. در نتیجه کد شبه برای الگوریتم Horspool در زیر ارائه شدهاست :
algorithm HorspoolsAlgorithm(K[0...n-1]), M [0...m-1]) is
shiftTableGenerator(K[0...n-1])
i:= n – 1
while i ≤ m – 1 do
k:= ۰
while k ≤ m – 1 and K[n – 1 – k] = M[i – k] do
k:= k + 1
if k = m then
return i – n + 1
else
i = i + T[M[i]]
return “Key not found”
اگرچه ممکن است مشهود نباشد، بدترین کارایی زمان اجرا این الگوریتم O(mn) است. خوشبختانه، در متنهایی که تصادفی هستند، بازده زمان اجرا خطی است، O(n/m). این امر الگوریتم Horspool را که از بهبود ورودی استفاده میکند، در کلاس بسیار سریعتری نسبت به الگوریتم brute-force برای این مشکل قرار میدهد.
مفاهیم مرتبط
افزایش ورودی اغلب به جای یکدیگر استفاده میشود پیش محاسباتی و پیش پردازش. اگرچه به هم مرتبط هستند اما چندین تفاوت مهم وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
پیش محاسباتی و افزایش ورودی گاهی اوقات میتوانند مترادف استفاده شوند. بهطور خاص تر، پیش محاسبه، محاسبه یک ورودی داده شده قبل از انجام هر کار دیگری برای ورودی است. اغلب اوقات یک جدول برای بررسی مجدد در طول اجرای واقعی الگوریتم ایجاد میشود. افزایش ورودی که مقادیر را محاسبه میکند و آنها را به عناصر ورودی اختصاص میدهد، میتواند به عنوان پیش محاسبه طبقهبندی شود، اما شباهتها در اینجا متوقف میشوند. بخشهایی از بهبود ورودی وجود دارد که از پیش محاسبه استفاده نمیکنند و اصطلاحات نباید بهطور متقابل استفاده شوند.
وقتی صحبت از تغییر ورودیها میشود، اغلب از پیش پردازش سوء استفاده میشود. در علوم کامپیوتر، پیش پردازشگر و پیش پردازش کاملاً متفاوت هستند. هنگامی که پیش پردازش در زمینه استفاده میشود، هدف معمول به تصویر کشیدن مفهوم افزایش ورودی | کلوویس در معانی زیر کاربرد دارد:
کلوویس یکم
کلوویس دوم
کلوویس سوم
کلوویس چهارم
کلوویس، نیومکزیکو
صفحههای ابهامزدایی مکانها
صفحههای ابهامزدایی نام افراد | گرایندر ابرازی برای خُرد کردن انواع ماریجوآنا یا تنباکو استفاده می شود.
جستارهای وابسته
چلیم
بانگ
منابع
ابزار استعمال موادمخدر | ۱۴۰(صد و چهل) یک عدد طبیعی است که بعد از ۱۳۹ و قبل از ۱۴۱ قرار دارد.
اعداد صحیح | تدرو (به انگلیسی: Tedrow) یک منطقهٔ مسکونی در ایالات متحده آمریکا است که در اوهایو واقع شدهاست. تدرو ۰٫۸۳ کیلومتر مربع مساحت و ۱۷۳ نفر جمعیت دارد و ۲۳۴٫۰۹ متر بالاتر از سطح دریا واقع شدهاست.
جستارهای وابسته
فهرست شهرهای ایالات متحده آمریکا
منابع
پیوند به بیرون
بازبینی گمر شهرهای ایالات متحده آمریکا
مناطق سرشماریشده در اوهایو
مناطق سرشماریشده در شهرستان فولتن، اوهایو |
48a2c47d-fe4f-487e-bf69-2c9b64ddc9fc | کانادا | در بیرون از شهر آبشار نیاگارا جای دارد که بزرگترین آبشار از دید پهنا است و یک دهکده رؤیایی نیز به همین نام (نیاگارا) هست. نزدیک به نیمی از پهنای کانادا را فلات لارنسی میسازد، منطقهای کما بیش هموار پوشیده از سنگ سخت که خلیج هودسون را دربردارد و تا ژرفای سرزمینهای درونی رخنه میکند. پایانی دور از دریای این فلات سراشیب تندی دارد که در شرق در کنار زمینهای پست پیرامون رود لارنس و دریاچههای بزرگ پیدا است. به سوی غرب رشتهای از دریاچههای بیشتر (دارای دریاچهٔ وینیپگ) مرز با جلگههای سبزه زار میانی را جدا ساخته میکند. منطقهٔ کوهستانی گستردهای – با بیش از ۸۰۰ کیلومتر پهنا – در غرب جلگهها جای دارد. این رشته کوههای غربی متشکل است از کوههای راکی مکنزی کرانی و سنت الایاس که دارای بلندترین قله کاناداست. | آبشار نیاگارا از چه لحاظ بزرگترین آبشار است؟ | false | {
"answer_start": [
58
],
"text": [
"از دید پهنا"
]
} | آبشارهای نیاگارا به مجموعهٔ سه آبشار گفته میشود که در مرز آمریکا و کانادا در استان انتاریو از قلمروی کانادا و در ایالت نیویورک از قلمرو آمریکا جای دارد. این آبشارها در سر جنوبی گلوگاه رود نیاگارا قرار دارد.
این آبشارها از بزرگ به کوچک به ترتیب عبارتند از: آبشار نعل اسب، آبشار آمریکایی و آبشار نقاب عروس. آبشار نعل اسب در بخش کانادایی و آبشار آمریکایی در بخش آمریکایی جای دارند که بوسیلهٔ جزیرهٔ بز یا گوت آیلند از هم جدا شدهاند. آبشار کوچکتر یا همان نقاب عروس هم در سوی آمریکایی این مجموعه آبشار است که از دیگر آبشارها، بوسیلهٔ جزیرهٔ لونا جدا شدهاست. مرز بینالمللی دو کشور در اصل از سال ۱۸۱۹ از میان آبشار نعل اسبی میگذرد اما این مرز به دلیل فرسایش زمین و ساخت و سازها مورد مناقشه است.
این آبشار بر روی رود نیاگارا اوشیب جای دارد و آب دریاچهٔ ایری را زهکشی میکند و به دریاچهٔ انتاریو میریزد. این آبشارها روی هم رفته بالاترین سرعت جریان در میان تمام آبشارهای جهان را دارند. بلندی این آبشار بیش از ۵۰ متر (۱۶۵ پا) است. آبشار نعل اسبی با توجه به ارتفاع سقوط آب و شدت جریان، قویترین آبشار در آمریکای شمالی است. در زمان پُرآبی بیش از ۱۶۸ هزار مترمکعب و در حالت عادی نزدیک به ۱۱۰ هزار مترمکعب آب در ۶۰ثانیه از این آبشار سرازیر میشود.
این مجموعه آبشار در ۲۷ کیلومتری (۱۷ مایلی) شمال و شمال غرب بوفالو و ۱۲۱ کیلومتری (۷۵ مایلی) جنوب و جنوب شرق تورنتو، میان دو شهر دوقلوی نیاگارا فالز (انتاریو) و نیاگارا فالز (نیویورک) قرار دارد.
ویژگیها
بلندی آبشار نعل اسبی ۵۳ متر است درحالی که بلندی آبشار آمریکایی میان ۲۱ تا ۳۰ متر تغییر میکند. این به دلیل وجود صخرههای بزرگ در بستر آن است. پهنای آبشار نعل اسبی نزدیک ۷۹۰ متر و پهنای آبشار آمریکایی ۳۲۰ متر است. روی هم رفته مسافت میان دورترین بخش آمریکایی تا دورترین بخش کانادایی آبشار ۱۰۳۹ متر است.
حجم آب سرازیر شده در فصلهای پرآب میتواند تا ۵۷۰۰ مترمکعب در ثانیه هم برسد. شدت جریان آب با تراز آب در دریاچه ایری نسبت مستقیم دارد و این مقدار معمولاً در پایان بهار و آغاز تابستان در اوج خود قرار دارد. در طول تابستان ۲۸۰۰ مترمکعب در ثانیه، آب از آبشار سرازیر میشود که نزدیک به ۹۰ درصد آن از آبشار نعل اسبی میگذرد که آب این آبشار با کمک یک سرریز قابل جابجایی به سوی دستگاههای تولید برق هدایت میشود. شدت آب سرازیر شده از این آبشار در هنگام شب و در فصل زمستان که شمار گردشگران کمتر است، به نیم کاهش مییابد و به ۱۴۰۰ مترمکعب در ثانیه میرسد. از سال ۱۹۵۰ بر پایهٔ عهدنامهٔ نیاگارا، میزان آب نیاگارا مدیریت میشود، که این مدیریت از سوی انجمن بینالمللی نظارت نیاگارا (International Niagara Board of Control) یا (IJC) صورت میگیرد.
رنگ سبز آب آبشار محصول حل شدن نزدیک به ۶۰ تن بر دقیقه از خاک بسیار ریز و نمک در آب است که در اثر نیروی فرسایشی رودخانهٔ نیاگارا تولید میشود. نرخ فرسایش در این منطقه نزدیک به ۳۰ سانتیمتر در سال است که البته در دورهای به میانگین ۹۱ سانتیمتر در سال هم رسیده | رود نیاگارا ، رودی است که رو به شمال از دریاچه ایری به دریاچه انتاریو جریان داشته و بخشی از مرز استان انتاریو کانادا در غرب و ایالت نیویورک آمریکا در شرق را تشکیل میدهد.
آبشار نیاگارا
چندین آبشار در مسیر این رودخانه واقع شدهاند که مهمترین آنها، آبشار نیاگارا است. آبشار نعل اسب و آبشار آمریکایی از دیگر آبشارهای این رودخانه هستند.
جستارهای وابسته
جزیره بز
پانویس
رود نیاگارا
رودهای انتاریو
رودهای ایالت نیویورک
رودهای بینالمللی آمریکای شمالی
رودهای کانادا
رودهای مرزی
رودهای نیویورک
زمینچهرهای شهرستان ایری، نیویورک
زمینچهرهای نیاگارا، نیویورک
شعبههای رودخانه دریاچه انتاریو
مرز کانادا-ایالات متحده آمریکا
مسیر دریایی سنت لورن
مناطق کنوانسیون رامسر در ایالات متحده آمریکا
رودهای شهرستان ایری، نیویورک
رودهای شهرستان نیاگارا، نیویورک
رودهای شهرستان نایاگارا، انتاریو | در اثر نیروی فرسایشی رودخانهٔ نیاگارا تولید میشود. نرخ فرسایش در این منطقه نزدیک به ۳۰ سانتیمتر در سال است که البته در دورهای به میانگین ۹۱ سانتیمتر در سال هم رسیده بود. برآورد میشود که تا ۵۰۰۰۰ هزار سال دیگر حتی اگر با همین نرخ کاهش یافته، فرسایش ادامه داشته باشد ۳۲ کیلومتر باقیمانده تا دریاچهٔ ایری از بین برود و دیگر اثری از آبشار باقی نماند.
زمینشناسی
دلیل پدیداری آبشار نیاگارا به ۱۰۰۰۰ سال پیش و عصر یخبندان ویسکانسین بازمیگردد این همان نیروی است که دریاچههای بزرگ آمریکای شمالی و رود نیاگارا را پدیدآورد. همهٔ این پدیدههای طبیعی در اثر یک عصر یخبندان شکل گرفتهاند، در این دوران با کنده شدن زمین، راه برخی رودخانهها عمیقتر شده و دریاچهها پدید آمدهاند همچنین با جمع شدن زبالههای حاصل از یخبندان (مانند رسوب و صخرههای کنده شده) راه آب بقیه بسته شده و آب در آن ناحیه جمع شدهاست. برخی دانشمندان فکر میکنند که احتمالاً در این منطقه، در محل کانال ولاند یک دره وجود داشته که با رسوب و صخرههای کنده شده در دوران یخبندان، پُر شدهاست.
گذشته
نظریههای گوناگونی پیرامون منشأ نام این آبشار وجود دارد. بروس تریگر، باستانشناس کانادایی گفتهاست که نام «نیاگارا» از نام شاخهای از بومیان آن منطقه که «نیاگاگارگا» نام داشتند، گرفته شدهاست. نام این بومیان بر روی نقشههای فرانسوی مربوط به دهههای آخر سدهٔ ۱۷ میلادی آمدهاست. اما پژوهشگر دیگری به نام جورج ریپی استوارت میگوید نام این آبشار از نام شهر کوچکی ایروکوایی به نام «اونگنیاهرا» به معنی «جایی که زمین به دو نیم میشود» گرفته شدهاست. همچنین پژوهشگر دیگری به نام Henry Schoolcraft گزارش میکند که نام نیاگارا به معنی «گردن» است و در آغاز این نام به گلوگاه سرزمین میان دریاچههای ایری و اونتاریو، نسبت داده میشدهاست و عبارت onyara به معنی گردن او است.
نخستین توصیفات به جای مانده از آبشار که شاهدان عینی نوشتهاند به بازدید ساموئل دو شامپلن در سال ۱۶۰۴ بازمیگردد که در دوران شناسایی کانادا اعضای گروهش از صحنهٔ دیدنی آبشار برای او تعریف کرده بودند او پس از بازدید دیدههایش را در خاطرات روزانهاش ثبت میکند. نخستین توصیف علمی از آبشار مربوط به طبیعتشناس فنلاندی-سوئدی است که در آغاز سدهٔ ۱۸ میلادی ارائه شده بود.
در سدهٔ ۱۸ میلادی گردشگری کمکم گسترش یافت تا اینکه در میانهٔ این سده، گردشگری صنعت اصلی این منطقه شد. ژروم برادر ناپلئون بناپارت به همراه تازه عروسش در سدهٔ ۱۹ میلادی به بازدید این منطقه رفت. در ۱۸۳۷ در جریان رویداد کارولین یک کشتی مهمات شورشیها به نام کارولین سوزانده شد و به بالای آبشار فرستاده شد. در مارس ۱۸۴۸ به دلیل جمع شدن یخها، راه آبشار بسته شد و به مدت ۳۰ تا ۴۰ ساعت هیچ آبی از آن نگذشت در نتیجه توربینهای برقی از کار افتاد و کارخانهها همه دست از کار کشیدند.
نگارخانه
جستارهای وابسته
فهرست آبشارها برپایه سرعت جریان
نیاگارا فالز، نیویورک
نیاگارا فالز (انتاریو)
آبشار ایگواسو
منابع
پیوند به بیرون
قایق گردشگران در برابر آبشار نیاگارا (ویدئو)
وبکم آبشار نیاگارا
تصاویر آبشار نیاگارا
آبشار نیاگارا
نیاگارا
آبشارهای بینالمللی
آبشارهای پهنریز
آبشارهای چند جریانی
آبشارهای کانادا
جاذبههای گردشگری در نیاگارا، نیویورک
جاذبههای گردشگری نیاگارا فالز، انتاریو
جغرافیای کانادا
زمینچهرهای شهرستان نایاگارا، انتاریو
زمینچهرهای نیاگارا، نیویورک
مرز کانادا-ایالات متحده آمریکا | آبشار آمریکایی یکی از سه آبشاری میباشد که با یکدیگر به آبشار نیاگارا مشهور میباشند و در مسیر رودخانه نیاگارا و مرز بین کانادا و آمریکا قرار دارد. برخلاف آبشار نعل اسبی که تقریباً بهطور کامل در خاک کانادا میباشد این آبشار بهطور کامل در خاک آمریکا در ایالت نیویورک واقع شدهاست.
نگارخانه
منابع
آبشار نیاگارا
آبشارهای نیویورک
جاذبههای گردشگری در نیاگارا، نیویورک
زمینچهرهای نیاگارا، نیویورک
مناطق حفاظتشده نیاگارا، نیویورک
آبشارهای پهنریز | آبشار نقاب عروس کوچکترین آبشار از آبشارهای سه گانهٔ نیاگاراست که در قسمت آمریکایی (ایالت نیویورک) آبشارهای نیاگارا میباشد. جزیرهٔ لونا این آبشار را از آبشار آمریکایی جدا میکند و جزیرهٔ بز آن را از آبشار نعل اسب جدا میکند. این آبشار به شمال غرب راه دارد و عرض آن مانند تاجی است که پهنای آن ۱۷ متر است.
جزیرهٔ لونا بسیار کوچک میباشد، آبشار نقاب عروس در ظاهر مانند آبشار آمریکایی است، افت عمودی این آبشار ۲۴ متر است، آب این آبشار پس از سقوط به تخته سنگهای تالوس برخورد کرده و استخر دوشیزه را به عمق ۳۱ متر تشکیل میدهد.
همهٔ افت عمودی آبشار با احتساب ارتفاع تاج آبشار که ۱۵۵ متر است ۵۵ متر میباشد. غار بادها شرایط جغرافیایی را فراهم کرده است تا بازدیدکنندگان بتوانند درپایین آبشار راه بروند. یک پل پیادهرو از جزیرهٔ گات به جزیرهٔ لونا چند متر با لاتر از تاج این آبشار است. این آبشار درگذشته بانام آبشار لونا و آبشار آیریس نیز شناخته شده است.
منابع
آبشار نیاگارا
آبشارهای شیرجهای
زمینچهرهای نیاگارا، نیویورک
مناطق حفاظتشده نیاگارا، نیویورک | نیاگارا ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
آبشار نیاگارا، یکی از معروفترین آبشارهای جهان.
رود نیاگارا، رودی در مرز آمریکا و کانادا.
نیاگارا فالز، شهری در ایالت نیویورک ایالات متحده.
نیاگارا فالز، شهری در جنوب استان انتاریو در کانادا.
نیاگارا، شهری در ایالت ویسکانسین در ایالات متحده.
سینما نیاگارا، یکی از سینماهای قدیمی تهران است.
صفحههای ابهامزدایی مکانها | آبشار نعل اسبی که به آبشار کانادایی نیز معروف میباشد آبشاری در رودخانه نیاگارا میباشد. دو سوم آبشار در استان انتاریو در کشور کانادا و یک سوم آن در ایالت نیویورک در آمریکا واقع شدهاست.
نگارخانه
جستارهای وابسته
آبشارهای نیاگارا
آبشار آمریکایی
پانویس
منابع
آبشار نیاگارا
آبشارهای انتاریو
آبشارهای ایالات متحده آمریکا
آبشارهای پهنریز
آبشارهای شیرجهای
آبشارهای کانادا
آبشارهای نیویورک
جاذبههای گردشگری نیاگارا فالز، انتاریو
زمینچهرهای نیاگارا، نیویورک
مناطق حفاظتشده نیاگارا، نیویورک | غار بادها غاری طبیعی واقع در پشت آبشار نقاب عروس در آبشار نیاگارا است. غار تقریباً ۴۰ متر درازا ۳۰ متر پهنا و ۹ متر عمق دارد. این غار در سال ۱۸۳۱ کشف شد و به آیولوس که خدای بادها در اساطیر یونان است نامگذاری شد. این غار یکی از مکانهای توریستی است که به علت سقوط صخره بازدید از آن مدتی ممنوع شد.
نگارخانه
جستارهای وابسته
پانویس
جاذبههای گردشگری در نیاگارا، نیویورک
زمینچهرهای نیاگارا، نیویورک
غارهای نیویورک (ایالت)
نیاگارا فالز، نیویورک
ویکیسازی رباتیک | چشمگرد کایان نام یک گونه از سرده چشمگرد تنبل است.
منابع
پیوند به بیرون
پستانداران بورنئو
پستانداران جنوب شرق آسیا
چشمگردهای تنبل
لوریسها و شبدوستها
نخستیهای آسیا | آبشار چلندر در استان مازندران، شهرستان نوشهر (۱۸ کیلومتری جاده نوشهر به نور) در جنوب شرقی روستای چلندر واقع شدهاست.
منابع
آبشارهای استان مازندران
نوشهر |
a27bfe21-7422-46d9-854c-29e9caa96160 | کانادا | در بیرون از شهر آبشار نیاگارا جای دارد که بزرگترین آبشار از دید پهنا است و یک دهکده رؤیایی نیز به همین نام (نیاگارا) هست. نزدیک به نیمی از پهنای کانادا را فلات لارنسی میسازد، منطقهای کما بیش هموار پوشیده از سنگ سخت که خلیج هودسون را دربردارد و تا ژرفای سرزمینهای درونی رخنه میکند. پایانی دور از دریای این فلات سراشیب تندی دارد که در شرق در کنار زمینهای پست پیرامون رود لارنس و دریاچههای بزرگ پیدا است. به سوی غرب رشتهای از دریاچههای بیشتر (دارای دریاچهٔ وینیپگ) مرز با جلگههای سبزه زار میانی را جدا ساخته میکند. منطقهٔ کوهستانی گستردهای – با بیش از ۸۰۰ کیلومتر پهنا – در غرب جلگهها جای دارد. این رشته کوههای غربی متشکل است از کوههای راکی مکنزی کرانی و سنت الایاس که دارای بلندترین قله کاناداست. | پوشش کانادا بیشتر چگونه است؟ | false | {
"answer_start": [
200
],
"text": [
"پوشیده از سنگ سخت"
]
} | حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به طور گسترده در ویکیپدیا در بسیاری از زبانها پوشش داده شدهاست. این پوشش شامل مقالات مربوط به خود تهاجم و مرتبط با آن، و بهروزرسانی مقالات قبلی موجود برای در نظر گرفتن تهاجم است. پوشش ویکیپدیا و سایر پروژههای ویکیمدیا از درگیری - و اینکه چگونه جامعه ویرایشگر داوطلب به آن پوشش دست یافت - توجه رسانهها و دولت قابل توجهی را به خود جلب کردهاست.
پاسخها از ویکیپدیا
ویکیپدیاهای گرجی و اوکراینی لوگوی خود را تغییر دادند تا رنگ آبی و طلایی پرچم اوکراین را بازتاب دهد.
بنیاد ویکیمدیا در ۱ مارس ۲۰۲۲ بیانیهای منتشر کرد و خواستار «دسترسی مستمر به دانش آزاد» و «حل و فصل فوری و مسالمتآمیز مناقشه» شد.
جستارهای وابسته
فیلترینگ ویکیپدیا
منابع
برای مطالعه بیشتر
حمله ۲۰۲۲ روسیه به اوکراین
مقالههای خرد بنیاد ویکیمدیا
مقالههای خرد نظامی | الکساندر"الکس" کارزیس یک بازیگر ، خواننده ، صداپیشه و نوازنده اهل کانادا است.
از فیلمها و برنامههای تلویزیونی که او در آن ایفای نقش کردهاست میتوان به ضربه مستقیم ، چگونه یک پسر بهتر بسازیم ، جریمه ، شیادها اشاره کرد. وی همچنین در بازی داینو کرایسیس به صداپیشگی پرداخته است.
بیوگرافی
الکساندر کارزیس دارای تبار یونانی است و ریشه در پلوپونز و جزایر یونانی هیدرا و کرت دارد.
پسر او دارای مدرک درجه دو در رشته موسیقی و فیزیک است.
در طول ۵ سال گذشته، کارزیس ، نقاشیهایی با آکریلیک و روغن بر بومهایی با انواع اندازهها کشیده است.گرایش او بیشتر بر روی فرمهای کلاسیک و چکیدهای رئالیسم میباشد.
کارزیس در حال حاضر بر روی مجموعه جدیدی از آهنگ ها، تصاویر و اشعار کار میکند که به زودی آماده خواهد شد.
پانویس
افراد زنده
افراد کانادایی کرواتتبار
افراد کانادایی یونانیتبار
بازیگران مرد اهل تورنتو
بازیگران مرد بازی ویدئویی اهل کانادا
بازیگران مرد تلویزیونی اهل کانادا
بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا
بازیگران مرد فیلم اهل کانادا
بازیگران مرد کانادایی سده ۲۱ (میلادی)
بازیگران مرد یونانیتبار
ترانهپردازان اهل کانادا
خوانندگان راک اهل کانادا
خوانندگان سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا
خوانندگان مرد اهل کانادا
خوانندگان مرد سده ۲۱ (میلادی)
زادگان ۱۹۷۵ (میلادی)
صداپیشگان مرد اهل کانادا
مهندسان اهل کانادا
موسیقیدانان اهل تورنتو | پیترس یک دهانه برخوردی در ماه است.
منابع
دهانههای ماه
چهارگوش الکیو۰۱ | ساشا کلمنتس (؛ زادهٔ ) یک هنرپیشه اهل کانادا است. وی از سال ۲۰۰۵ میلادی تاکنون مشغول فعالیت بودهاست.
فیلم ها
پلیسهای تازهکار
ملکه برفی
چگونه یک پسر بهتر بسازیم
پیوند به بیرون
منابع
افراد زنده
افراد کانادایی روستبار
بازیگران زن اهل تورنتو
بازیگران زن تلویزیونی اهل کانادا
بازیگران زن روسیتبار
بازیگران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا
بازیگران زن سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا
بازیگران زن فیلم اهل کانادا
بازیگران زن کودک اهل کانادا
زادگان ۱۹۹۰ (میلادی)
کوربین بلو
مانکنهای اهل کانادا
دور از وطنهای اهل کانادا در ایالات متحده آمریکا | کراس پلتفورم ممکن است به این موارد اشاره کند:
چندسکویی در سخت افزار
بازی چندسکویی در بازی های ویدئویی | انوکا اوکوما (زاده ۲۰ سپتامبر ۱۹۷۶) بازیگر کانادایی است.
از فیلمهای معروف او میتوان به بازی در مجموعه تلویزیونی پلیسهای تازهکار، چگونه از مجازات قتل فرار کرد (۲ اپیزود) و ۲۴ (۴ اپیزود) اشاره کرد.
منابع
پیوند به بیرون
Enuka Okuma Official web site
افراد زنده
بازیگران تئاتر زن اهل کانادا
بازیگران زن اهل ونکوور
بازیگران زن تلویزیونی اهل کانادا
بازیگران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا
بازیگران زن سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا
بازیگران زن فیلم اهل کانادا
بازیگران زن کودک اهل کانادا
دانشآموختگان دانشگاه سایمون فریزر
زادگان ۱۹۷۶ (میلادی)
صداپیشگان زن اهل کانادا
بازیگران زن ایگبو | مارشال ویلیامز یک هنرپیشه، مدل و موسیقیدان کانادایی است که بیشتر برای ایفای نقش «اسپنسر پورتر» در مجموعه تلویزیونی گلی شناخته شدهاست. از دیگر فیلمهای او میتوان به چگونه یک پسر بهتر بسازیم اشاره کرد.
زندگی
ویلیامز در وینیپگ، مانیتوبا متولد شد. او در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ یک شرکت کننده در پاپ آیدل کانادا بود و به عنوان یک مدل، با شرکتهای هولیستر، دیزل، مارتل، آببرمبی و فیچ همکاری داشتهاست و در هفته مد تورنتو و هفته مد لس آنجلس فعالیت میکرد. مارشال ویلیامز در فیلم تلویزیونی در فیلم اصلی کانال دیزنی با عنوان «چگونه یک پسر بهتر بسازیم» به عنوان آلبرت بنکس بازی میکند. ویلیامز در فصل ششم و پایانی گلی نیز ستاره شد، در این سریال او نقش اسپنسر پورتر، عضو تیم فوتبال دبیرستان مک کینلی را که به باشگاه گلی میپیوندد، بازی کرد.
فیلمشناسی
پانویس
افراد زنده
بازیگران کودک مذکر اهل کانادا
بازیگران مرد اهل انتاریو
بازیگران مرد اهل تورنتو
بازیگران مرد اهل وینیپگ
بازیگران مرد تلویزیونی اهل کانادا
بازیگران مرد فیلم اهل کانادا
بازیگران مرد کانادایی سده ۲۱ (میلادی)
زادگان ۱۹۸۹ (میلادی)
مانکنهای مرد اهل کانادا | دین دُبلوا (؛ زادهٔ ) کارگردان، تهیهکننده، پویانما و فیلمنامهنویس اهل کانادا است. از مشهورترین فیلمهایی که وی کارگردانی نمودهاست، میتوان به انیمیشنهای چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم و چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم ۲ و چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم: دنیای پنهان اشاره کرد.
اوایل زندگی
دبلوا در ایلمر، کبک در کانادا متولد شد. از کودکی به کتابهای کمیک علاقه داشت که بعدها به گفته خودش، بر توانایی نقاشی، تخیل و داستانپردازیاش تاثیر گذاشتهاست. او که فقیر بود و توانایی خرید کتابها را نداشت، آخرهفتهها از فروشگاه بازدید میکرد و فروشنده به اون اجازه میداد کمیکها را رایگان بخواند. او طرحها را به خاطر میسپرد و وقتی به خانه میرفت، نقاشی آنها را میکشید.
فیلمشناسی
منابع
پیوند به بیرون
افراد استودیوهای پویانمایی والت دیزنی
افراد دریمورکز انیمیشن
افراد زنده
افراد مرتبط با والت دیزنی
اهالی انگلیسیزبان کبک
اهالی براکویل
اهالی فرانسوی کبک
اهالی گاتینو
برندگان جایزه آنی
پویانماهای اهل کانادا
پویانماهای الجیبیتی
تهیهکنندگان الجیبیتی
تهیهکنندگان فیلم اهل کانادا
تهیهکنندگان فیلم پویانمایی اهل کانادا
زادگان ۱۹۷۰ (میلادی)
فیلمنامهنویسان اهل کانادا
فیلمنامهنویسان پویانمایی
فیلمنامهنویسان الجیبیتی
کارگردانان پویانمایی
کارگردانان الجیبیتی
کارگردانان فیلم اهل انتاریو
کارگردانان فیلم اهل کانادا
کارگردانان فیلم اهل کبک
کارگردانان فیلمهای پویانمایی اهل کانادا
کارگردانان فیلمهای پویانمایی
کارگردانان فیلمهای خیالپردازی
نویسندگان اهل انتاریو
نویسندگان اهل کبک
نویسندگان الجیبیتی اهل کانادا
نویسندگان همجنسگرای مرد
هنرمندان اهل انتاریو
هنرمندان اهل کبک
هنرمندان الجیبیتی اهل کانادا
هنرمندان همجنسگرای مرد | چاقو در پشت نمایشنامهای است از بهرام بیضایی، نوشته به سالِ ۱۳۷۳.
نخستین نمایش
چاقو در پشت نخستین بار به سالِ ۱۳۷۸ به کارگردانی دخترِ نویسنده، نیلوفر، با نامِ مستعارِ «کاوه اسماعیلی» به جای «بهرام بیضایی»، در آلمان به نمایش درآمد.
پانویس
منابع
پیوند به بیرون
آثار منتشرشده با نام مستعار
کتابهای منتشرنشده
نمایشنامههای ۱۹۹۴ (میلادی)
نمایشنامههای بهرام بیضایی
نمایشهای ۱۳۷۸
نمایشهای نمایشنامههای بهرام بیضایی | مارک اوبراین (؛ زادهٔ ) یک هنرپیشه و کارگردان فیلم اهل کانادا است.
از فیلمها یا برنامههای تلویزیونی که وی در آن نقش داشتهاست میتوان به ورود، بهزودی، تاریکترین ذهنها، رقیب پیشتاز، اوقات بد در الرویال، داستان ازدواج، چگونه پایان میپذیرد، هانیبال، ماجراهای مرداک، نجات امید و انبار ۱۳ اشاره کرد.
منابع
پیوند به بیرون
افراد زنده
اهالی سینت جانز، نیوفاندلند و لابرادور
بازیگران مرد اهل نیوفاندلند و لابرادور
بازیگران مرد تلویزیونی اهل کانادا
بازیگران مرد فیلم اهل کانادا
بازیگران مرد کانادایی سده ۲۱ (میلادی)
تدوینگران اهل کانادا
تهیهکنندگان فیلم اهل کانادا
زادگان ۱۹۸۴ (میلادی)
فیلمنامهنویسان اهل کانادا
کارگردانان فیلم اهل نیوفاندلند و لابرادور
فیلمنامهنویسان مرد اهل کانادا
فیلمنامهنویسان سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا
نویسندگان اهل سینت جانز، نیوفاندلند و لابرادور |
98384b53-dc50-4ee8-9d21-3cc411e8d55c | کانادا | در بیرون از شهر آبشار نیاگارا جای دارد که بزرگترین آبشار از دید پهنا است و یک دهکده رؤیایی نیز به همین نام (نیاگارا) هست. نزدیک به نیمی از پهنای کانادا را فلات لارنسی میسازد، منطقهای کما بیش هموار پوشیده از سنگ سخت که خلیج هودسون را دربردارد و تا ژرفای سرزمینهای درونی رخنه میکند. پایانی دور از دریای این فلات سراشیب تندی دارد که در شرق در کنار زمینهای پست پیرامون رود لارنس و دریاچههای بزرگ پیدا است. به سوی غرب رشتهای از دریاچههای بیشتر (دارای دریاچهٔ وینیپگ) مرز با جلگههای سبزه زار میانی را جدا ساخته میکند. منطقهٔ کوهستانی گستردهای – با بیش از ۸۰۰ کیلومتر پهنا – در غرب جلگهها جای دارد. این رشته کوههای غربی متشکل است از کوههای راکی مکنزی کرانی و سنت الایاس که دارای بلندترین قله کاناداست. | چه مساحتی از کانادا را فلات لارنسی میسازد؟ | false | {
"answer_start": [
123
],
"text": [
"نزدیک به نیمی از پهنا"
]
} | برخی از استانهای آن وابستگی سنگینی به بهرهگیری از این منابع دارند.
آب و هوای کانادا روی هم رفته سرد و در بیشتر جاها قطبی است. البته آب و هوا در بخش جنوب غربی، جایی که شهر ونکوور و جزیره ونکوور از استان بریتیش کلمبیا در آن قرار دارند، معتدل است. تورنتو نیز که از شهرهای مهم این کشور است از نظر پویندگیهای بورسی در جهان بین ۱۰ کشور نخست از نظر بورس است. آب و هوای تورنتو سرد و جنگلهای تایگا در این کشور دیده میشود برج سی ان در تورنتو نخستین برج بلند مخابراتی جهان است.
در بیرون از شهر آبشار نیاگارا جای دارد که بزرگترین آبشار از دید پهنا است و یک دهکده رؤیایی نیز به همین نام (نیاگارا) هست. نزدیک به نیمی از پهنای کانادا را فلات لارنسی میسازد، منطقهای کما بیش هموار پوشیده از سنگ سخت که خلیج هودسون را دربردارد و تا ژرفای سرزمینهای درونی رخنه میکند. پایانی دور از دریای این فلات سراشیب تندی دارد که در شرق در کنار زمینهای پست پیرامون رود لارنس و دریاچههای بزرگ پیدا است. به سوی غرب رشتهای از دریاچههای بیشتر (دارای دریاچهٔ وینیپگ) مرز با جلگههای سبزه زار میانی را جدا ساخته میکند. منطقهٔ کوهستانی گستردهای – با بیش از ۸۰۰ کیلومتر پهنا – در غرب جلگهها جای دارد. این رشته کوههای غربی متشکل است از کوههای راکی مکنزی کرانی و سنت الایاس که دارای بلندترین قله کاناداست.
آب و هوا: بیشتر بخشهای کانادا، تابستانهای معتدل و زمستانهای سرد و دراز و منتهای درجات دما را دارد. آب و هوای شمال دور قطبی است. در کران اقیانوس آرام میانگین دما در زمستان تنها کمی بالاتر از دمای یخزدگی است. در بیشتر بخشهای بریتیش کلمبیا ریزش باران سنگین است. در دیگر جاهای کشور اندازه کل بارندگی میانگین یا کم است. کمابیش در همه کانادا برف سنگینی در زمستانها میبارد.
جمعیت و زبان
جمعیت کانادا بر طبق آخرین برآوردها حدود ۳۷٫۷ میلیون نفر است. حدود چهار پنجم مردم کانادا در نوار جنوبی کشور یعنی شهرهایی که کمتر از ۱۵۰ کیلومتر تا مرزهای آمریکا فاصله دارند زندگی میکنند.
کانادا تراکم جمعیتی بسیار پایینی دارد. این کشور به لحاظ وسعت دومین کشور دنیا و به لحاظ جمعیت کشور سیوهشتم دنیاست. کانادا بالاترین نرخ سرانه مهاجرپذیری در دنیا را دارد؛ یعنی نسبت تعداد افرادی که هر سال به کانادا مهاجرت میکنند به جمعیت کانادا بیشتر از هر کشور دیگری است. بیش از ۳۴ گروه قومی با جمعیت بیشتر از صد هزار نفر در این کشور زندگی میکنند که یکی از این گروهها ایرانیان هستند. جمعیت ایرانیان کانادا نیز به سرعت در حال رشد است. به طوری که در سرشماری سال ۲۰۰۶ جمعیت ایرانیان و ایرانیتبارها ۱۲۱ هزار نفر بود اما در سرشماری سال ۲۰۱۶ مرکز آمار کانادا این رقم به حدود ۲۱۰ هزار نفر رسید؛ یعنی میانگین رشد سالانه ۳۴ درصدی مهاجران ایرانی در این ده سال ثبت شدهاست.
هرچند کانادا پس از روسیه بزرگترین کشور جهان است، اما جمعیت آن تنها، حدود یکپنجم جمعیت روسیه است. نزدیک به ۹۰ درصد از جمعیت این کشور در امتداد مرز جنوبی آن، تا فاصله ۲۰۰ کیلومتری آمریکا زندگی میکنند. پرجمعیتترین شهرهای کانادا به ترتیب تورنتو (۲٬۶۰۰٬۰۰۰ نفر)، مونترآل (۱٬۶۰۰٬۰۰۰ نفر)، کلگری | فلات آتشفشانی نوعی فلات است که بر اثر فعالیتهای آتشفشانی پدید آمدهاست. دو نوع اصلی فلات آتشفشانی وجود دارد: فلاتهای گدازهای و فلاتهای آذرآواری.
فلات گدازهای
فلاتهای گدازهای از جریانهای بسیار سیّال گدازههای بازالتی طی فورانهای مداوم و متعدد آتشفشانی و از طریق منافذ و مجراهای متعدد و بدون فورانهای انفجاری شدید (فورانهای خاموش) تشکیل میشوند. این نوع فورانها را به دلیل بهدلیل گرانروی پایین گدازه، فوران خاموش، آرام یا بیصدا مینامند؛ در نتیجه گدازه بسیار سیّال و مقدار گازهای بهدامافتاده در آن کم است. جریانهای ورقهای گدازه ناشی از این نوع فورانها ممکن است از شیارهای خطی یا کافتها یا فورانهای عظیم آتشفشانی از طریق مجراهای متعدد از زمین خارج شود. جریانهای پیدرپی و گسترده گدازه، چشماندازهای اولیه در سطح زمین را پوشانده و سرانجام میتواند فلاتی را تشکیل دهد که شامل میدان گدازه، مخروط خاکستر، آتشفشان سپری و دیگر زمینچهرهای آتشفشانی باشد.
آتشفشان سپری کوه لول در شمال بریتیش کلمبیای کانادا که پهنهای به مساحت ۱٬۸۰۰ کیلومترمربع و حجم ۸۶۰ کیلومتر مکعب را میپوشاند، نمونهای از فلاتهای گدازهای است.
فلات آذرآواری
فلاتهای آذرآواری بر اثر جریانهای آذرآواری بزرگ تشکیل شده و در زیر آن سنگهای آذرآواری شامل آگلومرا، تفرا و خاکسترهای آتشفشانی قرار دارد که با فرایند سیمانیشدن به توف، مافیک یا فلسیک تبدیل میشوند.
فلات آتشفشانی جزیره شمالی در نیوزیلند نمونهای از فلاتهای آذرآواری بهشمار میرود.
منابع
زمینچهرهای آتشفشانی
فلاتهای آتشفشانی | فلات مغولستان بخشی از فلات آسیای مرکزی است که در عرض جغرافیایی ′۴۶°۳۷ تا ′۰۸°۵۳ شمالی و طول جغرافیایی ′۴۰°۸۷ تا ′۱۵°۱۲۲ شرقی قرار دارد و مساحت آن حدود ۳٬۲۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع است. این فلات توسط کوههای خینگان بزرگ در شرق، کوههای یین در جنوب، رشتهکوه آلتای در غرب و کوههای سایان و کوههای خنتی در شمال محدود میشود. این فلات، بیابان گبی و چندین منطقه خشک استپی را در خود جای داده و ارتفاع آن بین ۱٬۰۰۰ تا ۱٬۵۰۰ متر است. پستترین نقطه فلات مغولستان در هولونبویر و بلندترین نقطه آن در کوههای آلتای قرار دارد.
فلات مغولستان از نظر تقسیمات سیاسی میان کشورهای مغولستان، چین و روسیه تقسیم شدهاست. در چین بخشهایی از مناطق خودمختار مغولستان داخلی و سینکیانگ در این فلات قرار دارند. در روسیه این فلات بخشهایی از استان بوریاتیا و بخش جنوبی استان ایرکوتسک را در بر میگیرد.
جستارهای وابسته
لوپ نور
تکلهمکان
حوضه تاریم
منابع
زمینچهرهای آسیای مرکزی
زمینچهرهای مغولستان
فلاتهای آسیا
فلاتهای جمهوری خلق چین
فلاتهای روسیه | فلات کلرادو () این فلات که گاهی به نام استان فلات کلرادو هم شناخته میشود یک منطقه فیزیوگرافی بسیار وسیع است که در منطقه مرکزی چهارگوش قسمت جنوب غربی ایالات متحده آمریکا واقع شده، این استان مساحتی در حدود ۳۳۷۰۰۰ کیلومتر مربع در غرب کلرادو، شمال غرب نیومکزیکو، بخش جنوبی و شرقی یوتا، و شمال آریزونا را پوشش میدهد، در حدود ۹۰٪ منطقه توسط رودخانه کلرادو و شاخههای فرعی آن پوشش داده میشود، بخش باقیمانده هم توسط رودخانه ریو گرانده و شاخههای فرعی آن پوشش داده میشود.
نگارخانه
جستارهای وابسته
بیابان
رشتهکوه راکی
بیابان موهاوی
گریت بیسین
بیابان سونورا
منابع
پیوند به بیرون
فلات کلرادو
ایالت چهرنگاشتی
بیابانهای آریزونا
بیابانهای آمریکای شمالی
بیابانهای کلرادو
بیابانهای نیومکزیکو
بیابانهای یوتا
فلاتهای ایالات متحده آمریکا
منطقههای کلرادو
مناطق زمینشناسی در ایالات متحده آمریکا
منطقههای آریزونا
منطقههای نیومکزیکو
منطقههای یوتا
منطقههای غربی ایالات متحده آمریکا | چاه الله یک اندیس فلزی است که در حوالی شهر رفسنجان استان کرمان قرار دارد و مادهٔ معدنی موجود در آن، سرب و روی است.
جستارهای وابسته
فهرست اندیسهای استان کرمان
منابع
اندیسهای استان کرمان
اندیسهای فلزی | چاه مسی یک اندیس فلزی است که در حوالی شهر گلگهر استان کرمان قرار دارد و مادهٔ معدنی موجود در آن، سرب و روی است.
جستارهای وابسته
فهرست اندیسهای استان کرمان
منابع
اندیسهای استان کرمان
اندیسهای فلزی | چاهوگنو بالا یک روستا در ایران است که در دهستان ایسین واقع شدهاست.
منابع
پیوند به بیرون
روستاهای شهرستان بندرعباس | چاه راجی یک اندیس فلزی است که در حوالی شهر رفسنجان استان کرمان قرار دارد و مادهٔ معدنی موجود در آن، مس است.
جستارهای وابسته
فهرست اندیسهای استان کرمان
منابع
اندیسهای استان کرمان
اندیسهای فلزی | چاه فراق یک اندیس فلزی است که در حوالی شهر کلاته استان سمنان قرار دارد و مادهٔ معدنی موجود در آن، سرب و روی است.
جستارهای وابسته
فهرست اندیسهای استان سمنان
منابع
اندیسهای استان سمنان
اندیسهای فلزی | چنارمحسنی یک اندیس فلزی است که در حوالی شهر نیریز استان فارس قرار دارد و مادهٔ معدنی موجود در آن، کرومیت است.
جستارهای وابسته
فهرست اندیسهای استان فارس
منابع
اندیسهای استان فارس
اندیسهای فلزی |
5df8edf9-ae06-4686-b8c5-7183507dd8fc | کانادا | در بیرون از شهر آبشار نیاگارا جای دارد که بزرگترین آبشار از دید پهنا است و یک دهکده رؤیایی نیز به همین نام (نیاگارا) هست. نزدیک به نیمی از پهنای کانادا را فلات لارنسی میسازد، منطقهای کما بیش هموار پوشیده از سنگ سخت که خلیج هودسون را دربردارد و تا ژرفای سرزمینهای درونی رخنه میکند. پایانی دور از دریای این فلات سراشیب تندی دارد که در شرق در کنار زمینهای پست پیرامون رود لارنس و دریاچههای بزرگ پیدا است. به سوی غرب رشتهای از دریاچههای بیشتر (دارای دریاچهٔ وینیپگ) مرز با جلگههای سبزه زار میانی را جدا ساخته میکند. منطقهٔ کوهستانی گستردهای – با بیش از ۸۰۰ کیلومتر پهنا – در غرب جلگهها جای دارد. این رشته کوههای غربی متشکل است از کوههای راکی مکنزی کرانی و سنت الایاس که دارای بلندترین قله کاناداست. | رشته کوه غربی کانادا از چه کوه هایی است؟ | false | {
"answer_start": [
648
],
"text": [
"راکی مکنزی کرانی و سنت الایاس"
]
} | کوههای راکی کانادا () شامل بخش کانادایی رشتهکوه راکی در آمریکای شمالی است که بخش شرقی رشتهکوههای کانادا را در بر میگیرد که خود شامل مجموعهای از چندین رشتهکوه از دشتهای کانادا تا ساحل غربی این کشور است.
کوههای راکی کانادا دارای چندین قله مرتفع مانند کوه رابسون (3,954 متر) و کوه کلمبیا (3,747 متر) است. این کوهها عمدتاً از شیل و سنگآهک تشکیل شده است و بخش بزرگی از این رشتهکوه توسط پارکهای ملی و ایالتی کانادا محافظت میشود که تعدادی از آنها در زمره فهرست میراث جهانی به ثبت رسیدهاند.
منابع
کوههای راکی کانادا
رشتهکوههای کانادا
کوههای راکی | رشتهکوه فلتهد (به انگلیسی: Flathead Range) یک رشتهکوه در کانادا است که در آلبرتا واقع شدهاست. رشتهکوه فلتهد ۲٬۸۶۸٫۵۱ متر بالاتر از سطح دریا واقع شدهاست.
جستارهای وابسته
فهرست شهرهای کانادا
منابع
پیوند به بیرون
بازبینی گمر شهرهای کانادا
رشتهکوههای ایالت مونتانا
زمینچهرهای شهرستان فلتهد، مونتانا | کوه تورنگات (به انگلیسی: Torngat Mountains) یک رشتهکوه در کانادا است که در نیوفاندلند و لابرادور واقع شدهاست. کوه تورنگات ۱٬۶۵۲ متر بالاتر از سطح دریا واقع شدهاست.
جستارهای وابسته
فهرست شهرهای کانادا
منابع
پیوند به بیرون
بازبینی گمر شهرهای کانادا
لابرادور
رشتهکوههای نیوفاندلند و لابرادور
رشتهکوههای کبک
بخشهای چهرنگاشتی
زمینچهرهای نورد-دو-کبک | کوههای آلگنی () رشته کوههای (ælɪˈɡeɪni) /، که بهطور غیررسمی با نویسههای «Alleghenies» و همچنین «Alleghany» و «Allegany» نیز نوشته میشود، بخشی از رشته کوههای وسیع آپالاچی در شرق ایالات متحده و کانادا است و در دورههایی که پیشرفت چندانی از نظر فنی وجود نداشت مانع درخور توجهی برای سفرهای زمینی بودهاست. محدوده این دیواره دارای یک جهتگیری (انحنی) در شمال شرقی - جنوب غربی است و از شمال پنسیلوانیا، از طریق مریلند غربی و شرق ویرجینیای غربی، تا جنوب غربی ویرجینیا حدود ۴۰۰ مایل (۶۴۰ کیلومتر) کشیده شدهاست.
قسمتهای ناهموار غربی - بخش مرکزی آپالاچیان را تشکیل میدهد. آنها در شمال شرقی ویرجینیای غربی تقریباً به بلندی ۴۸۶۲ فوت (۱٬۴۸۲ متر) میرسند. در شرق، یک انبوه بلند و شیب دار معروف به «جبهه آلگنی» تحت سلطه آنها است. در غرب، آنها به سمت فلات آلگنی که به اوهایو و کنتاکی گسترش مییابد، پایین میآیند.
منابع
پیوند به بیرون
جغرافیای آپالاشیا
رشتهکوههای پنسیلوانیا
رشتهکوههای مریلند
رشتهکوههای ویرجینیا
رشتهکوههای ویرجینیای غربی
زیررشتههای کوههای آپالیشین | رشتهکوه بروکس () یک رشتهکوه در شمال دور آمریکای شمالی است که در طول تقریبی ۱٬۱۰۰ کیلومتر از غرب به شرق در امتداد شمال آلاسکا تا سرزمین یوکان در کانادا کشیده شدهاست. کوه ایستو با بلندای ۲٬۷۳۶ متر، بلندترین نقطه این رشتهکوه است و سن این کوهها حدود ۱۲۶ میلیون سال برآورد شدهاست.
این کوهها در ایالات متحده به عنوان زیررشتهای از کوههای راکی بهشمار میروند، در حالیکه در کانادا رشتهکوهی مستقل محسوب میشود و رود لیارد در استان بریتیش کلمبیا بهعنوان مرز شمالی کوههای راکی شناخته میشود.
این رشتهکوه در سال ۱۹۲۵ توسط هیئت نامهای جغرافیایی ایالات متحده به نام آلفرد هالس بروکس رئیس سازمان زمینشناسی آمریکا در سالهای ۱۹۰۳ تا ۱۹۲۴ نامگذاری شد.
منابع
رشتهکوه بروکس
رشتهکوههای یوکان
زمینچهرهای منطقه سرشماریشده یوکان-کویوکوک، آلاسکا
کوههای شهرستان اسلوپ شمالی، آلاسکا
کوههای شهرستان سازماننیافته، آلاسکا
کوههای شهرستان شمالگان شمالغربی، آلاسکا | نوش غربی نام یک گونه از سرده نوش است که در غرب آمریکای شمالی رشد میکند و وجود دارد.
منابع
پیوند به بیرون
درختان اقلیم اقیانوسی ملایم
درختان آلاسکا
درختان بریتیش کلمبیا
درختان جنبشمالگان آمریکا
درختان جنوب غربی ایالات متحده آمریکا
درختان ساحل غربی آمریکا
درختان شمال غربی ایالات متحده آمریکا
درختان غرب کانادا
فهرست سرخ IUCN از گونههای نزدیک تهدید
گیاگان رشتهکوه راکی
گیاگان رشتهکوه کسکیدز
گیاگان رشتهکوه کلاماث
گیاگان کالیفرنیا
گیاهان از گونههای کمترین نگرانی
گیاهان توصیفشده در ۱۸۲۴ (میلادی)
مصالح ساختمانی
نمادهای استانی بریتیش کلمبیا
نوش | کوههای راکی رشته کوهی است در قاره آمریکای شمالی. این رشته کوه به عنوان یک طیف عمده و وسیع در شمال غرب آمریکا قرار دارد با کشش و گستردگی بیش از ۳ هزار مایل (۴۸۰۰ کیلومتر) که از بخش شمالی بریتیش کلمبیا در غرب کانادا آغاز و به نیومکزیکو در جنوب غربی ایالات متحده گستردگی دارد.
رشته کوه راکی در ۵۵ تا ۸۰ میلیون سال پیش در دورهٔ کوهزایی لارامید شکل گرفت که در آن تعدادی از صفحات شروع به حرکت در زیر صفحهٔ آمریکای شمالی با یک زاویهٔ فرورانش کمعمق نموده و باعث شکلگیری این رشته کوه شدند که نتیجهٔ آن ایجاد یک کمربند گسترده از سمت شمال غرب آمریکا شد.
با گذشت سالها و دورههای متعدد از جمله فعالیتهای زمینساختی و بیشتر فرسایش توسط یخچالهای طبیعی، درهها و قلههای مختلفی از لحاظ عمق و ارتفاع در این رشته کوه پدید آمد. در پایان آخرین عصر یخبندان، انسانها شروع به سکونت در دامنههای این رشته کوه نمودند. پس از آنکه اروپایهایی از جمله سر الکساندر مکنزی و آمریکاییهایی از جمله لوئیس و کلارک پژوهشهایی را در این محدوده انجام دادند، از دیدگاه مواد کانی و معدنی و همچنین پوشش گیاهی و جانوری، این رشته کوه از اهمیت و توجه بیشتری برخوردار گردید.
نگارخانه
پیوند به بیرون
پیوند اداره مطالعات زمینشناسی آمریکا راجع به کوههای راکی
کوههای راکی
تاریخ کوههای راکی
رشتهکوههای آلبرتا
رشتهکوههای آیداهو
رشتهکوههای ایالات متحده آمریکا
رشتهکوههای ایالت مونتانا
رشتهکوههای بریتیش کلمبیا
رشتهکوههای کلرادو
رشتهکوههای نیومکزیکو
رشتهکوههای وایومینگ
رشتهکوههای یوتا
زمینشناسی رشتهکوه راکی
جغرافیای غرب ایالات متحده آمریکا | توسکای سفید نام یک گونه از سرده توسکا است.
منابع
پیوند به بیرون
تاریخ طبیعی منطقه خلیج سانفرانسیسکو
تاریخی طبیعی دره مرکزی (کالیفرنیا)
تاریخی طبیعی رشتهکوههای پنینسولار
تاریخی طبیعی رشتهکوههای ترنسورس
تاریخی طبیعی رشتهکوههای ساحلی کالیفرنیا
تاریخی طبیعی کوهستانهای سانتا مونیکا
توسکا
درختان آیداهو
درختان اورگن
درختان ایالات متحده آمریکا
درختان ایالت مونتانا
درختان ایالت واشینگتن
درختان جنوب غربی ایالات متحده آمریکا
درختان در کالیفرنیا
درختان زینتی
درختان شمال غربی ایالات متحده آمریکا
درختان غرب ایالات متحده آمریکا
درختان نوادا
فهرست سرخ IUCN از گونههای کمترین نگرانی
گیاگان رشتهکوه کسکیدز
گیاگان رشتهکوه کلاماث
گیاگان سیرا نوادا
گیاهان به کار رفته در داروهای سنتی بومیان آمریکا
گیاهان باغی آمریکای شمالی
گیاهان توصیفشده در ۱۸۴۲ (میلادی)
درختان غرب کانادا | رشتهکوه زرافشان رشتهکوهی واقع در کوههای پامیر-آلای در ازبکستان و تاجیکستان در آسیای میانه است که در جنوب رود زرافشان قرار دارد.
مشخصات
رشتهکوه زرافشان به طول تقریبی ۳۷۰ کیلومتر در گسترهای شرقی-غربی کشیده شدهاست. این کوه در سمت شرق باریکتر بوده و قلههایی بین ۴٬۵۰۰ تا ۵٬۰۰۰ متر را در این بخش شامل میشود و در بخش مرکزی خود، دارای چندین سلسلهٔ کوتاه است که از شمال تا جنوب سر برآورده و توسط یخچالهایی پوشیده شدهاند. کوه چیمتارگا به ارتفاع ۵٬۴۸۹ متر که بلندترین نقطهٔ رشتهکوه زرافشان را تشکیل میدهد در این بخش قرار گرفته است. بخش غربی کوه نیز رفتهرفته شیبدارتر میشود.
زرافشان از شیل یا سنگرستهای متبلور و سنگ آهک تشکیل شده و بخشی از آن نیز که عمدتاً در غرب کوه واقع است ساختاری گرانیتی دارد. استپهای کوهستانی و جنگلهای کمپشت دامنههای این رشتهکوه را در بر میگیرند و در جاهایی نیز علفزارهایی کوهستانی دیده میشود.
رشتهکوه زرافشان همچنین دارای نهشتههای زغال سنگ و سنگ معدن است.
منابع
رشتهکوههای ازبکستان
رشتهکوههای تاجیکستان | رشتهکوههای ساحلی اقیانوس آرام با نام رسمی سیستم کوهستانی اقیانوس آرام که در ایالات متحده آمریکا به عنوان رشتهکوههای ساحلی اقیانوس آرام شناخته میشود، مجموعهای از رشته کوههای مختلف است که در امتداد ساحل غربی آمریکای شمالی از جنوب آلاسکا تا شمال و مرکز کشور مکزیک کشیده شده است.
پانویس
منابع
رشتهکوههای ساحلی اقیانوس آرام
ایالت چهرنگاشتی
جغرافیای آمریکای شمالی
جغرافیای ساحل غربی ایالات متحده آمریکا
رشتهکوههای آمریکای شمالی
رشتهکوههای باحا کالیفرنیا سور
رشتهکوههای باخا کالیفرنیا
رشتهکوههای بریتیش کلمبیا
رشتهکوههای غربی ایالات متحده آمریکا
رشتهکوههای مکزیک
زمینشناسی آمریکای شمالی |
3d72e485-2df2-4a6c-a812-505986bf63b8 | کانادا | در بیرون از شهر آبشار نیاگارا جای دارد که بزرگترین آبشار از دید پهنا است و یک دهکده رؤیایی نیز به همین نام (نیاگارا) هست. نزدیک به نیمی از پهنای کانادا را فلات لارنسی میسازد، منطقهای کما بیش هموار پوشیده از سنگ سخت که خلیج هودسون را دربردارد و تا ژرفای سرزمینهای درونی رخنه میکند. پایانی دور از دریای این فلات سراشیب تندی دارد که در شرق در کنار زمینهای پست پیرامون رود لارنس و دریاچههای بزرگ پیدا است. به سوی غرب رشتهای از دریاچههای بیشتر (دارای دریاچهٔ وینیپگ) مرز با جلگههای سبزه زار میانی را جدا ساخته میکند. منطقهٔ کوهستانی گستردهای – با بیش از ۸۰۰ کیلومتر پهنا – در غرب جلگهها جای دارد. این رشته کوههای غربی متشکل است از کوههای راکی مکنزی کرانی و سنت الایاس که دارای بلندترین قله کاناداست. | بلند ترین قله کانادا در کدام رشته کوه آن است؟ | false | {
"answer_start": [
609
],
"text": [
"رشته کوههای غربی"
]
} | کوه رابسون () برجستهترین کوه در رشتهکوه راکی در آمریکای شمالی است که بلندترین نقطه کوههای راکی کانادا نیز به شمار میرود. این کوه به طور کامل در پارک ایالتی مونت رابسون در بریتیش کلمبیا قرار دارد و بخشی از رشتهکوه رینبو است. کوه رابسون پس از کوه وادینگتون دومین قله بلند بریتیش کلمبیا محسوب میشود. رخ جنوبی کوه رابسون به وضوح از بزرگراه یلوهد (بزرگراه ۱۶) قابل دیدن است و معمولاً از این مسیر از آن عکسبرداری میشود.
جستارهای وابسته
رشتهکوه راکی
منابع
دره رابسون
کوههای بریتیش کلمبیا
کوههای راکی کانادا | کوههای تیتان رشته کوهی است در قاره آمریکای شمالی، در ایالات مونتانا و وایومینگ در ایالات متحده.
پارک ملی گراند تیتون در این کوهها قرار دارد.
منابع
رشتهکوههای وایومینگ
رشتههای کوههای راکی
زمینچهرهای پارک ملی گراند تیتون
زمینچهرهای شهرستان تتون، وایومینگ
بومسازگان بزرگ یلواستون | کوه شین ، یک کوه ۴۶۶۱ متری است که در ۶ کیلومتری کوه تایری در رشتهکوه سنتینل قرار دارد. این کوه سومین قلهٔ بلند قاره جنوبگان است.
پانویس
جستارهای وابسته
هفت قله دوم
کوهستان السورث
کوههای جنوبگان
کوههای چهار هزار متری جنوبگان
کوههای سرزمین السورث
هفت قله سوم | کوهستان ویرونگا ()
نام مجموعهای از آتشفشانها است که در شرق آفریقا، قسمتهای شمالی رواندا، جمهوری دموکراتیک کنگو، و اوگاندا قرار گرفتهاست. این رشتهکوه با یک چین از رشتهکوه آلبرتینی جدا میگردد. بیشتر اطراف دهانههای این آتشفشانها را دریاچههایی مانند، دریاچه ادوارد و دریاچه کیوو فرا گرفتهاند. مرتفعترین قله این رشتهکوه آتشفشانی قله نیراگونگو با ارتفاع ۳٬۴۶۲ متر و قله نیاموراگیا با ارتفاع ۳٬۰۶۳ متر میباشند که در طول سالهای ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰ فتح شدهاند. قله کاریزیمبی کترفعترین قله رشته است که ارتفاعی در حدود ۴٬۵۰۷ متر دارد. قدیمیترین قله این رشتهکوه نیز قله سابینیو نام دارد که ارتفاع آن هم در حدود ۳٬۶۳۴ متر میباشد. در کوهستان ویرونگا انواع جانوران در خطر انقراضی چون گوریل کوهی یافت میشود که نسل آن به علت از بین رفتن زیستگاه و شکار غیرقانونی در حال نابودی است.
منابع
پیوند به بیرون
کوهستان ویرونگا
رشتهکوههای اوگاندا
رشتهکوههای جمهوری دموکراتیک کنگو
رشتهکوههای رواندا
میراث جهانی یونسکو در جمهوری دموکراتیک کنگو
ویکیسازی رباتیک | قلهٔ سیاه کمان یکی از قلههای بلند منطقهٔ کوهستانی تختسلیمان در رشتهکوه البرز است که در استان مازندران و شهرستان کلاردشت واقع شدهاست. این قله در در سمت شرقی علم کوه و در جناح شمالی منطقۀ تخت سلیمان در کنار سرچشمهٔ رودخانهٔ سرد آبرود کلاردشت واقع گردیدهاست.
موقعیت جغرافیایی
سیاه کمان سمت شرقی قلهٔ علمکوه و جناح شمالی منطقهٔ کوهستانی تخت سلیمان قرار دارد که این منطقه با تعداد زیادی قلۀ بالای ۴٬۰۰۰ متر، یکی از بلندترین ناحیههای البرز مرکزی است که از شمال به چالوس تا تنکابن، از غرب به درهٔ سه هزار تنکابن، از جنوب به طالقان و الموت و از شرق محدود به درۀ چالوس است.
عارضهنگاری (توپوگرافی)
سیاهکمان از مهمترین و مرتفعترین قلههای خطالرأسی است که توسط گردنهای مرتفع به همین نام به قلهٔ چالون از سمت جنوب متصل میشود. در جناح شرقی قله، یخچال کمانچال و در جناح غربی آن در رودخانهٔ نفتچاک (نفتچال) قراردارد. سیاهکمان از شمال با شیب بسیار تندی به درهٔ رودخانهٔ سردآبرود و بریر میرسد.
جستارهای وابسته
علمکوه
اثر طبیعی ملی علمکوه
تخت سلیمان (مازندران)
قله تخت سلیمان (ایران)
منابع
کوههای رشتهکوه البرز
کوههای استان مازندران
کوههای چهار هزار متری البرز
کوههای ایران | فینشترارهورن () بلندترین کوه رشتهکوه آلپ برنیس در کشور سوئیس و مهمترین قله این کشور است. این کوه همچنین نهمین کوه بلند و سومین کوه مهم رشتهکوههای آلپ بهشمار میرود.
منابع
پیوند به بیرون
آلپ برنیس
کوههای آلپ
کوههای چهار هزار متری آلپ
کوههای چهار هزار متری سوئیس
کوههای سوئیس
کوههای کانتون برن
کوههای کانتون وله | بالتورو موزتاغ () زیررشتهای از رشتهکوه در منطقه بلتستان واقع در گلگت-بلتستان (شمالیترین واحد سیاسی پاکستان) و منطقه خودمختار سینکیانگ چین است. دامنه این کوهها بخشی از مرز پاکستان و چین است که دولت هند نیز ادعای مالکیت بر آن را دارد.
قله کی۲ که با ارتفاع ۸٬۶۱۱ دومین کوه بلند دنیاست و سه کوه ۸۰۰۰ متری دیگر (گاشربروم ۱، برود پیک و گاشربروم ۲) در این کوهها قرار دارند. این قلهها در سمت شمالی و شرقی یخچال بالتورو جای گرفتهاند.
قلههای سرشناس
در جدول زیر قلههای بلندتر از ۷۲۰۰ متر و دارای ارتفاع نسبی بیش از ۵۰۰ متر (معیار رایج شناسایی یک کوه مستقل) آورده شده است.
دیگر قلهها
تعدادی قله کمارتفاعتر در نزدیکی دهانه یخچال بالتورو وجود دارد که برجهای سنگی قابلتوجهی محسوب میشوند و از نظر زیبایی و دشواری صعود شهرت دارند. این کوهها شامل کوههای ترانگو (۶٬۲۸۶ متر)، قله بدون نام کوههای ترانگو (۶٬۲۳۹ متر) و یولی بیاهو (۶٬۱۰۹ متر) است.
منابع
رشتهکوههای سینکیانگ
رشتهکوههای قراقروم
رشتهکوههای گلگت-بلتستان | کلاته قنادان یک روستا در ایران است که در دهستان باقران واقع شدهاست. کلاته قنادان ۸ نفر جمعیت دارد.
منابع
روستاهای شهرستان بیرجند | بتورا سر () که بتورا ۱ نیز نامیده میشود، ۲۵مین قله بلند دنیا و ۱۰مین قله بلند پاکستان است. این قله بلندترین نقطه بتورا موزتاغ است که غربیترین زیررشته از رشتهکوه قرهقروم به شمار میرود.
بتورا، بتورا ۱ و بتورا ۱ شرقی از دیگر نامهای این قله هستند.
این کوه با وجود ارتفاع اندک بیشتر نسبت به راکاپوشی، به دلیل قرار گرفتن در فاصله بیشتر نسبت به دره هنزه، از شهرت کمتری برخوردار است.
منابع
کوههای گلگت-بلتستان
کوههای هفت هزار متری قراقروم | قلعه کهنه کوار، روستایی از توابع بخش کوار شهرستان شیراز در استان فارس ایران است.
جمعیت
این روستا در دهستان کوار قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۹۸۰ نفر ۱۵۷خانوار) بودهاست.
منابع
قلعه کهنه کوار |
25e6b11f-7ac7-4047-86f8-ecdacbea80de | زبان کشمیری | زبان کشمیری (कॉशुर، کٲشُر Koshur) یک زبان «داردی» است که عمدتاً در درهٔ کشمیر صحبت میشود، منطقهای که در ایالت جامو و کشمیر هند جای دارد. این زبان در حدود ۴٬۳۹۱٬۰۰۰ نفر گویشور در هند دارد. فقط در حدود ۱۰۵٬۰۰۰ گویشور در پاکستان هستند که بیشتر از درهٔ کشمیر به پاکستان مهاجرت کردهاند و شامل گویشوران اندکی است که در روستاهای مرزی در شهرستان نیلوم در ایالت کشمیر آزاد سکونت دارند. کشمیری از لحاظ زبانشناسی جغرافیایی متعلق به زیرگروه موسوم به داردیک از خانواده زبانهای هند و اروپایی است. این زبان یکی از ۲۳ زبان قانونی در هندوستان است. | زبان کشمیری چند گویشور در پاکستان دارد؟ | false | {
"answer_start": [
202
],
"text": [
"۱۰۵٬۰۰۰"
]
} | زبان کشمیری (कॉशुर، کٲشُر Koshur) یک زبان «داردی» است که عمدتاً در درهٔ کشمیر صحبت میشود، منطقهای که در ایالت جامو و کشمیر هند جای دارد. این زبان در حدود ۴٬۳۹۱٬۰۰۰ نفر گویشور در هند دارد. فقط در حدود ۱۰۵٬۰۰۰ گویشور در پاکستان هستند که بیشتر از درهٔ کشمیر به پاکستان مهاجرت کردهاند و شامل گویشوران اندکی است که در روستاهای مرزی در شهرستان نیلوم در ایالت کشمیر آزاد سکونت دارند. کشمیری از لحاظ زبانشناسی جغرافیایی متعلق به زیرگروه موسوم به داردیک از خانواده زبانهای هند و اروپایی است. این زبان یکی از ۲۳ زبان قانونی در هندوستان است.
کشمیری زبان رسمی ایالت جامو و کشمیر و نیز یکی از زبانهای ملی هند است. برخی از گویشوران کشمیری از زبان انگلیسی یا اردو بهعنوان زبان دوم خود استفاده میکنند. در گذشته برای چند دهه، زبان کشمیری به عنوان یک رشته درسی در دانشگاه و دانشکدههای منطقه کشمیر ارائه میشد. امروزه، تلاشهایی برای گنجاندن این زبان در برنامهٔ آموزشی مدرسهها صورت میپذیرد.
ویژگیها
زبان کشمیری بین زبان هندی و زبانهای ایرانی قرار دارد. این زبان از قرن چهاردهم میلادی دارای ادبیات است و دبیره ی ویژه ی خود یعنی الفبای شارادا را تقریباً کنار گذاشته و خط عربی (اندکی تکمیل شده) را بهکار میبرد.
این زبان دارای دستگاه واکههای بسیار پیچیده، شامل تعداد زیادی واکههای خیشومی است، تنها ۴ حالت اشتقاقی دارد و واژگان عمدتاً اصیل این زبان، آن را از دیگر زبانهای هند شمالی مجزا میکند.
پانویس
منابع
مشارکتکنندگان ویکیپدیا، «Kashmiri language»، ویکیپدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. (بازیابی در ۲۹ ژوئن ۲۰۰۸).
زبانهای مردم جهان، میشل مالرب، مترجم: عفت ملانظر، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران ۱۳۸۲
زبان کشمیری
الفباهای عربی برای زبانهای جنوب آسیا
زبانهای ایزو ۶۳۹–۱
کشمیری
زبانهای جامو و کشمیر
زبانهای دارای کد ایزو ۶۳۹–۲
زبانهای داردی
زبانهای رسمی هند
زبانهای فاعل-مفعول-فعل
زبانهای کشمیر آزاد
زبانهای نوشتاری در دیواناگری
کشمیری
کشمیری
کشمیری
کشمیر | زبانهای پاکستان () شامل زبانهای رایج در کشور پاکستان میشود. پاکستان دارای دهها زبان است که به عنوان زبان اول صحبت میشود. پنج زبان بیش از ۱۰ میلیون گویشور در پاکستان دارند که شامل زبان پنجابی، زبان پشتو، زبان سندی، زبان سرائیکی و زبان اردو هستند. بهطور عمده تمام زبانهای پاکستان متعلق به گروه زبانهای هندوایرانی از خانواده زبانهای هندواروپایی هستند.
آمار
در جدول زیر، زبانهای اصلی پاکستان بههمراه جمعیت گویشور اصلی آنها، آورده شدهاست:
شمار گویشوران زبان سرائیکی در سرشماریهای سال ۱۹۵۱ و ۱۹۶۱ با زبان پنجابی محاسبه شدهاست.
اردو به عنوان زبان ملی، توسط اکثر مردم پاکستان تکلم و درک میشود و بهطور فزاینده ای توسط پاکستانیهای شهرنشین به عنوان زبان اول پذیرفته میشود.
جستارهای وابسته
پاکستانیها
تأثیرات زبان فارسی بر زبان اردو
زبان فارسی در کشمیر
زبان فارسی در پاکستان
زبانهای هند
منابع
پیوند به بیرون | مردم کشمیری مردمانی داردی زبان هستند که ساکن ایالت سابق کشمیر هند هستند یا ریشه در آن منطقه دارند. ایالت سابق کشمیر امروز منطقه تحت مناقشه است و شامل ایالت هندی جامو و منطقه کوچک پاکستانی کشمیر آزاد است . بسیاری از مردم کشمیریتبار در بخش سفلای پنجاب پاکستان و پوتهار زندگی میکنند و گروه قومی برجستهای را تشکیل میدهند.
زبان
بنا به تحقیقات انجام شده توسط موسسه بینالمللی یوسیالای، زبان کشمیری، زبانی از شاخه شمال غربی زبانهای داردی از زبانهای هندواروپایی و شاخهای از زیر خانواده زبانهای هندوایرانی است. با این حال توافقی جهانی بر سر نسب این زبان موجود نیست. یوسیالای برآورد کرده است که این زبان حدود ۴/۴ میلیون گویشور دارد که بیشنیهاش در دره کشمیر است. درحالیکه برپایه سرشماری سال ۲۰۰۱ هند ۵٬۳۶۲٬۳۴۹ نفر در هند موجوداند، که البته شامل کشمیر خارج از کنترل هند نمیشود.
اسلام آوردن
اسلام که در تمامی مناطق اطراف کشمیر را رواج یافته بود، به تدریج در کشمیر نیز وارد شد. در سده ۱۴ میلادی اسلام به تدریج دین غالب در دره کشمیر شد، این مسئله در ۱۳۲۳ میلادی، با مسلمان شدن ریچانا نخستین پادشاه از سلسله جدیدی از لداخ که توسط عارف مشهور بلبل شاه اسلام آورده بود آغاز شد. پس از اسلام آوردن او نام ملک صدر الدین را بر خود نهاد. او به زودی توسط کشمیریها به قتل رسید. جمعیت عمده برهمنهای کشمیر (پاندیتها) اسلام آوردند، و جمعیت اندکی از ایران و افغانستان در کشمیر ساکن شدند. بسیاری از این مردم هویت خود را حفظ کردهاند. مسلمانان و هندوهای کشمیر تحت سنتهای صوفی و رشی کشمیر در همسازی نسبی میزیستند. حاکمان دیگر کشمیر مانند سلطان زین الدین همانند اکبر درباره همه ادیان بردبار بودند. در اواخر سده ۱۸ میلادی در سلطنت عالمگیر بسیاری از مردم به اسلام گرویدند. امروزه بسیاری از این مردم مسلمان هستند البته برخی از پاندیتهای کشمیر پیرو آیین هندو هستند.
فرهنگ
ساختار اجتماعی بر پایه خانواده گسترده است. اما شبکه خویشاندی گسترده تر برادری و اثرات اش بر روابط و بسیج عمومی به همان اندازه اهمیت دارد. خانواده گسترده به عنوان واحد تصمیم سازی با احترام به روابط اعضایش با جامعه بزرگ تر از اهمیت بنیادی برخوردار است. نهاد برادری چارچوب جمعی مفیدی، جهت رفاه متقابل ایجاد میکند که از طریق یاری و همکاری در حوزههای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به دست میآید و همچنین حس تعلق و اعتماد به نفس جمعی را تقویت میکند.
منابع
ویکیپدیای انگلیسی
مردم کشمیری
اقوام در پاکستان
اقوام در هند
جوامع مسلمان
گروههای اجتماعی جامو و کشمیر
گروههای قومی جداشده توسط مرزهای بینالمللی
مردم دارد | کشمیر آزاد جنوبیترین قسمت کشمیر تحت کنترل پاکستان و دولت پادشاهی پیشین جامو و کشمیر است. این منطقه از شرق هممرز با ایالت هندی جامو و کشمیر، از غرب با منطقهٔ فدرالی خیبر-پختونخوا، از شمال با ایالت گلگت-بلتستان (در گذشته مناطق شمالی پشتونخواه) و از جنوب با ایالت پنجاب پاکستان است. پایتخت این منطقه مظفرآباد، مساحت آن ۱۳٬۲۹۷ کیلومتر مربع و جمعیت آن حدود ۴ میلیون نفر است.
کشمیر آزاد منطقهای خودگردان است که توسط پاکستان اداره میشود و از نظر اقتصادی و اداری با پاکستان مرتبط است. کشمیر آزاد در دامنههای هیمالیا قرار دارد و از جنوب به رشتهکوه پیر پنجال میرسد. از نظر زمینشناسی در منطقه فرورانش در شمالیترین قسمت صفحهٔ زمینساختی هند و استرالیا قرار دارد و این باعث شده تا منطقهای بسیار لرزهخیز باشد به طوریکه در سال ۲۰۰۵ زمینلرزهٔ پرقدرتی مظفرآباد و مناطق اطراف آن را ویران کرد.
کشمیر آزاد و ایالت گلگت-بلتستان در متنهای رسمی سازمان ملل و برخی سازمانهای بینالمللی دیگر با نام کشمیر تحت کنترل پاکستان شناخته میشوند و در هند آن را کشمیر تحت اشغال پاکستان مینامند. منطقهٔ کشمیر در سال ۸–۱۹۴۷ جریان جنگ نخست کشمیر یا جنگ نخست هند و پاکستان از کنترل دولت سلطنتی راجایی حاکم بر آن خارج شده و میان هند و پاکستان تقسیم شد.
این منطقه تنوع قومی و زبانی بالایی دارد. قومیتهای مختلفی از جمله گُجَرها، جَتها، سوداها و راجپوتها در این منطقه زندگی میکنند. زبان رسمی این ایالت اردو است اما گویشوران زبانهای متعدد دیگری از جمله پهاری، گجری، دوگری، پوتوهاری، کشمیری، پشتو و پنجابی هم در این منطقه زندگی میکنند.
مردم
مردم این منطقه کاملاً به زبان کشمیری با گویش خوار ،شینا و هندکو سخن میگویند زبان این منطقه بیشتر شینا هستند.
شهرها
این فهرست شامل شهرهای کشمیر آزاد است.
روالکوت
باغ (کشمیر)
سکردو
بهمبر
وادی بناه
کوتلی
منگله
میرپور (پاکستان)
مظفرآباد
حویلی (فروردکواتی)
اتیان
پندی بهاتیان
نگارخانه
نمادهای ایالتی آزاد جامو و کشمیر
منابع
ایالتها و قلمروهای بنیانگذاریشده در ۱۹۴۷ (میلادی)
ایالتها و قلمروهای بنیانگذاریشده در ۱۹۴۸ (میلادی)
جغرافیای هند
درگیری کشمیر
زمینلرزه کشمیر (۲۰۰۵ میلادی)
زیربخشهای پاکستان
سیاست خارجی پاکستان
کشمیر
کشورها و سرزمینهای کشمیریزبان
مناطق مورد مناقشه در آسیا
منطقههای مورد مناقشه | ویکیپدیای کشمیری نسخهٔ زبان کشمیری وبگاه ویکیپدیا است. ویکیپدیای زبان کشمیری در آغاز اکتبر ۲۰۰۹ دارای حدود ۳۸۰ مقاله بود. شمار مقالات آن در ۲۸ آوریل ۲۰۲۱ به ۵۱۴ عدد رسید.
پیوند به بیرون
ویکیپدیای کشمیری
منابع
فراویکی
زبان کشمیری
کشمیری | زبان توروالی زبانیاست از شاخهٔ زبانهای داردی که در بخشهای سوات و کوهستان در خیبر پختونخوای پاکستان گویشورانی دارد. توروالیزبانان از تیرههای بومی منطقهاند و پیرامون ۹۰هزار گویشور این زبان (برآورد سال ۲۰۱۱ میلادی) در دهکدههای پراکنده در ارتفاعات دور از دسترس میزیند.
منابع
Wikipedia contributors، "Torwali language،" Wikipedia، The Free Encyclopedia، http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Torwali_language&oldid=499087931 (accessed November 4، 2012).
زبانهای پاکستان
زبانهای خیبر پختونخوا
زبانهای داردی | زبانگاوی چهارشیار نام یک گونه از سرده کفشک زبانگاوی است.
منابع
زبانگاوماهیان
ماهیان توصیفشده در ۱۹۰۴ (میلادی) | شیلو ژوما کشتی گیر زن کشور چین است.
منابع
افراد زنده
مدالآوران بازیهای آسیایی در کشتی
زادگان ۱۹۸۷ (میلادی)
کشتیگیران در بازیهای آسیایی ۲۰۱۴ | زبان اودکی () از زبانهای هندوآریایی است که در هند و پاکستان گویشور دارد.
منابع
زبانهای ایالت سند
زبانهای پنجاب، پاکستان
زبانهای هندوآریایی | چری دی (؛ زاده ) یک مانکن اهل کشور ولز است.
منابع
افراد زنده
اهالی فلینتشر
دختران صفحه ۳
زادگان ۱۹۸۷ (میلادی)
مانکنهای زن اهل ولز
مدلهای گلامور |
End of preview. Expand
in Dataset Viewer.
No dataset card yet
- Downloads last month
- 13