Datasets:

Keyven

/

persian_summarizer

like 0

429027

با تحلیل واژگان و مختوای آیه یادشده؛ می‌توان پاسخ‌هایی برای آن به‌دست آورد؛ بر پایه نظر لغت‌شناسان پیرامون مفردات «جهاد کبیر» و با تحلیل دیدگاه مفسران و شواهد قرآنی -روایی چنیّن به‌دست می‌آید که مراد از جهاد کبیر «به‌کار بستن نهایت توان در برابر دشمن ظاهری و غیرظاهری به هر وسیله ممکن در جهت الهی با تأکیدابر عظمت ایتان تلاشی» است؛ آنگاه با تحلیل درون‌متنی سیاق و محتوای سوره فرقان,در گام نخست و تحلیل معانی عبارت‌های آیه ۵۲ سوره فرقان و چینش موژیدهای مرجع ضمیر «به»» مشخص می‌شود که معنای این عبارت «جهاد فرهنگی, سیاشی, اخلاقی و ... با ابزار دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول). 0۵ ]نع )هط هکل  ۸ 0 فصلنامه مطالعات تفسیری, سال ۰۱۱ تابستان ۹۹ ش ۴۲ بخشی از متون دینی درصدد تبیین هنجارهای رابطه با دیگران است؛ بخش قابل‌توجهی از این آموزه‌ها رابطه با دشمنان عقیدتی مسلمانان است» که گاه از مسلمانان خواسته می‌شود که اگر از در صلح و دوستی وارد شدند با آنان به سلامت برخورد کنید. گاه می‌خواهد با یک نرمشی سیاسی دشمنان را زمین‌گیر کنند گاه مسلمانان را ترغیب به برخورد تند با دشمن می‌کند؛ که هر یک از این برخوردها جایگاه و شرایط خاص خود را دارد که می‌توان با پژوهش‌هایی در اطراف هر مورد این اسباب و شرایط را به‌دست آورد. در میان این هنجارها با یه ۵۲ سوره فرقان با عبارت «فّلا نطع الکافرین وجاهدهم به هد کییر» مواجه می‌شویم که در آن نبی مکرم اسلامئل: از اطاعت کافرین نهی می‌شود و به آن حضرت امر می‌شود تا با این وسیله به نبرد بزرگ تحت عنوان «جهاد کبیر» با تفا ببردازد. پووسش‌سایی قدییرامون ایق مضیوم رغ داده سمگی از سال 1۳۹۵ تاکیون بودهد کند از جمله آن می‌توان به کتاب جهاد کبیر دست ردی بر سینه دشمن و دو مقاله «جهاد کبیر و نقش آن در صیانت از انقلاب اسلامی» و «راهبرد جهاد کبیر در انديشه امام خامنه‌ای» اشاره کرد اما آنچه که در این آلارمورد نوچ قزار رفته«زیه‌سای رامبرفیی ورمایگ صلی ها کییرا است ی زان شظر توانسته‌اند با ترسیم زمینه‌هایی که جهاد کبیر در آن می‌تواند ظهور داشته باشد» این عنوان را تبیین کنند اما خیقیت نظری و مبنایی این موضوگدرزیو فان #متهرهالات؛ لذا این پژوهش در پی آن است تا چیستی «جهاد کبیر» را مشخص ‏ کند؛ از طرفی آنچه که در این "تحقیق‌ها ملاحظه می‌شود. این است که «عدم اطاعت» به‌عنوان ابزار «جهاد کبیر»» مفروغ‌عنه گرفته شده است و احتمالات دیگر و نقدهای آن احتمالات ذکر نشده لذاپدیدآورندگان درصدد. آن هستند تا احتمالات دیگر در چمت تبیین هرچه بیشتر این عنوان مطرح و بررسی شود؟ به‌عبارتی دیگر این پژوهش می‌تواند جنبه مفسران در مورد آّیه شریفه و اینکه مقصود از ابزار چهاد کبیر و مرجع ضمیر «به» در یه چیست؟ اختمالاتی ,ذکر کرخانت کد شاخ زین آتهاقرآن ونم اطاعت اس که وق پیش رزبا فرتظر گرفتن همه احتمالات و نقد)ابروس یا گناد فرش مرها ریم بافتن ییحی ترین نظر استد حال برای به دست آوردن ماهیت «جهاد کبیر» ,و بایدها ,و ,نبایدهای این عرصه در برابر دشمن ابتدا باید با استفاده از یات و روایات و کتب لغت.و تفسیر معانی «جهاد» «کبیر» و دیگر واژگان مورد نیاز به دست آید. آنگاه احتمالاتی که در مورد ابزار «جهاد کبیر» در آّیه ۵۲ سوره فرقان مطرح شده» مورد نقد و بررسی قرار گیرد تا از این رهگذر به چیستی و ابعاد «جهاد کبیر» دست یافته شود. تحلیل معنایی «جهاد کبیر» در قرآن کریم با تکیه بر آیه ۵۲ سوره فرقان با توجه به آیه ۵۲ سوره فرقان که کلیدواژه «جهاد کبیر» را مطرح می‌کند» تبیین دو مفهوم «جهاد» جهاد و مجاهده مصدر باب مفاعله از ماده «جّهد» یا «جهد» است. لغویون به معنای ماده و مصدر ثلانی مجرد آن پرداخته‌اند و از تبیین معنای «جهاد» پرهیز کرده‌اند. که با توجه به اظهارات علمای لغت می‌توان «به‌کار بستن نهایت تلاش» توان با مشقت فراتر از حد متعارف با نظر داشتن به نتیجه کار» را معنای «جهد» به فتح و ضم جیم دانست. است افزون بر کتب لغت به تفاسیر و همچنین آیات و روایاتی که این واژه را به‌کار برده‌اند رجوع کرد؛ علما در مفهوم آن برخی مولفه‌ها را دخیل دانسته‌اند» جدول  ۲۰ فصلنامه مطالعات تفسیری» سال ۱۱ تابستان ۹۹ ش ۴۲ همان‌طور که ملاحظه می‌شود دو شاخصه «به‌کار بستن نهایت توان» و «مقابله با دشمن» مولفه‌هایی هستند که علمای لغت و تفسیر در دخیل بودن آنها در مفهوم «جهاد» اتفاق نظر دارند. البته این دو موّلفه با الفاظ متفاوت بیان شده است که حاکی از تفاوت دیدگاه در مورد شدّت و کیفیت جهاد است؛ به‌عنوان مثال طبرسی به جای «استفراغ وسع» «به جان خریدن مشقت» را عنوان می‌کند که این عنوان پیشتر جنبه تدافعی دارد و اقدامات ایجابی را دربر نمی گیرد» در صورتی که با توجه به معنای ماده این واژه (جمد) و همچنین با توجه به کاربردهای آن در گزاره‌های دینی که ذکر خواهد شد «استفراغ وسع» و یا به کارگیری تمام تلاش و قدرت از اصلی‌ترین مولفه‌های «جهاد» به‌شمار می‌آید. هرچند برخی همچون ابن‌فهد حلی» این قید را متذکر نشده‌اند, ولی با توجه به اینکه جهاد باب مفاعله بوده و معنای غالبی این باب «مشارکت» است لحاظ طرف مقابل را در معنای «جهاد» ضروری می‌نماید. در تعریف این واژه باید مشخص گردد که دشمن لحاظ‌شده در این تعریف» دشمن ظاهری است یا دشمنان غیر ظاهری بشر مثل هوای تفس و )ماطیولا( وال گیرد؟ و دیگر اینکه آیا این تتریف تنها نبرد نظامی را دربر می‌گیرد يا نبرد غیرنظامی نیز در تعریف این واژه می گنجد؟ به عبارتی سه حوزه مشخص شده توسط نمودار زیر باید مورد ارزیابی قرار گیرد: در این مان افرادی مثل راغب اصفهانی به‌صراحت نبرد با دشمنان غیر ظاهری را نیز وارد تعریف جهاد می‌کند. همچنین اطلاق کلام برخی همچون ابن‌فهدخلی» ابن‌منظور» ابن‌اثیر گویای آن است که آنان نیز جهاد را اعم از نبرد با دشمنان ظاهری می‌دانند در صورتی که تعریف راوندی و طبرسی مقابله با دشمن غیر ظاهری را شامل نمی‌شود؛ اما با توجه به متون دینی می‌توان دریافت که  تحلیل معنایی «جهاد کبیر» در قرآن کریم با تکیه بر آیه ۵۲ سوره فرقان ‏ ۲ ۱۱ لفظ جهاد مختص نبرد با دشمنان ظاهری نمی‌شود همچنان که وقتی وجوبی يا استحبابی بودن جهاد از امام صادق .له پرسیده می‌شود» آن حضرت در پاسخ» جهاد را بر دو قسم واجب و مستحب عنوان می‌کند» که یکی از شقوق جهاد واجب را مجاهده فرد با هوای نفس خویش در برابر گناهان و شق دیگر جهاد واجب را جهاد با کفار معرفی می‌فرماید. (کلینی» ۱۴۰۷: ۵/٩) تعبیر «جهاد اکبر» در مورد جهاد با نفس در نقلی که امام صادق.شا: از پیامبر اکرم‌علنه دارند گویای عمومیت مفهوم جهاد نسبت به جهاد با دشمنان غیر ظاهری است. (همان: ۱۲) برخی از یات قرآن همچون آیه ۴۱ سوره توبه بذل مال و جان را به‌عنوان جهاد با دشمن معرفی می‌کند» همچنین با توجه به آیه شریفه «ومن جاهد نما باهد سه» (عنکیوت /۶) می‌توان «دست بر نداشتن از ایمان و صبر در برابر ناملایمات» (طباطبایی, ۱۴۱۷: ۱۶ / ۱۰۳) را از مصادیق جهاد دانست. نکته جالب اینکه حتی طبرسی که متذکر دشمن غیرظاهری و نبرد غیر نظامی نشده بود در تفزیف چهاد نیز این آید زانقامل جهاد‌های سه‌گانه دز پرایر شیطان, تفس و حقمن .ظاهری می‌داند. بنابراین می‌توان این موّلفه را نقطه افتراق دو کلیدواژه قرآنی «جهاد» و «قتال» دانست. از همین‌روست که ملاحظه می‌شود برخی علمای لغت و فقه همچون ابن‌اثیر» ابن‌منظور و این‌فهد حلی در کنار ذکر مبارزه نظامی در موم یوادارسا مگااوواز ملگ مان ظاهری رااتیز بل عنوان روایات باب جهاد هم مژید این مطلب,است روایت امیلمومنان در بیان شعب جهاد با توجه به اینکه امر به معروف و نهی از منکر را از شاخه‌های جهاد برمی‌شمرد (کلینی ۱۴۰۷: ۲/ ۵۱) یا جهاد با زبان در کلام آن حضرت (نهج البلاغه نامه ۴۷) به این مغنا رهنمون می‌سازد که «جهاد» اعم از برد نظامی, ز غیرنظایاست: همونا ن که علمای لقگ نیز به این ما اشازه دارند. (نصطفوی: سمت و سوی آلهی داشتن و «فی سبیل:الله» بودن» موّلفه دیگری.است که برخی همچون راوندی و ابن‌فهد حلی در مفهوم جهاد متذکر شده‌اند؛ شاید گفته شود از آنجایی که این قید در برخی آیات در کنار «جهاد» ذکر شده» لذا نمی‌تواند داخل در مفهوم جهاد اصطلاحی باشد؛ که در این موارد باید  ۲ ۲ فصلنامه مطالعات تفسیری» سال ۱۱ تابستان ۸۹ ش ۴۲ دقت شود قید «فی سبیل اللّه» وصف توضیحی این واژه است نه وصف تقییدی و ذکر «فی سبیل اله» در کنار این واژه اشاره به نوع دیدگاه جهادگران دارد. در تبیین مفهوم «جهاد کبیر» نیاز به تبیین مفهوم «کبیر» نیز احساس می‌شود هرچند در نگاه «کبیر» صفت مشبهه از ماده «ک‌بر» است که نشان از عظمت (ابن‌سیده ۱۴۲۱: ۷/ ۱۲) و مشقت بار بودن آن کار (زمخشری» ۱۹۷۹: ۵۳۳) دارد. صاحب فروق فی اللغه استعمال عظیم را برای مسائل کثرت‌پذیر و استعمال کبیر را برای جایی می‌داند که سخن از رفعت و اندازه معنوی است نه اندازه ظاهری (عسکری» ۱۴۰۰: ۱۷۷)؛ طبرسی نیز در ذیل همین آیه معنای کبیر را «تام و شدید» از آنجایی که در معنای «جهاد» به‌گونه‌ای معنای صفت «کبیر» اشراب شده بود به نظر می‌رسد این صفت» بیشتر به‌مثابه وصف توضیحی و تأکیدی برای «جهاد» است تا وصف تقییدی؛ گویی با آوردن این وصف خواسته شده این ویژگی جهاد در این آیه برجسته‌تر شود. بنابراین ترکیب «جهاد کبیر» را بدون در نظر گرفتن گفتمان قرآنی» می‌توان به معنای «به کار بستن نهایت توان با مشقت مضاعف در برابردشمن ظاهری و غیرظاهری به هر وسیله ممکن در خدای متعال در آیه ۵۲ سورد انساماار چاطریدا شخ سار ا#ماطاعت نکند و بدین وسبلد با آنان جهاد کبیر نماید؛ حال سوّال اصلی اینجاست. که مقصود از ضمیر در «به» که ابزار جهاد را مشخص می‌کند. چیست؟ برای پاسخ بهتر به این سوّال ابتدا باید سیاق آیات با توجه به شأن نزول این سوره مشخص شود سپس .در گام دوم تحلیل معنایی یکایک عبارت‌های آیه ۵۲ مورد ارزیابی قرار گیرد؛ آنگاه احتمالات موجود پیرامون آن مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد. بهتر است برای شناخت جایگاه آیه مورد نظر در این سوره» نگاهی اجمالی به یات این سوره داشست  تحلیل معنایی «جهاد کبیر» در قرآن کریم با تکیه بر آیه ۵۲ سوره فرقان 1 ۱۳ مبارک بودن خدایی که قرآن را بر پیامریه نازل کرد همان‌طور که پیداست هسته مرکزی این سوره را طعنه‌های کفار در مورد پیامبرشته» قرآن و معاد تشکیل می‌دهد و به طرق مختلف این طعنه‌ها پاسخ داده می‌شود؛ لذا ملاحظه می‌شود در ابتدای این سوره قرآن را کتاب آسمانی و پیامبر را مأمور دریافت وحی معرفی می‌کند» سپس با طرح طعنه‌های کفار» این شبهات را به صورت مستقیم پاسخ می‌گوید. در جایی دیگر هواپرستی و بی‌عقلی را ویزژگی منکران آیات الهی ذکر می‌کند؛ در بخش وسیعی از یات نیز به ذکر جلوه‌های توحیدی می‌پردازد و علت ذکر این جلوه‌ها و یات الهی را متذکر شدن مخاطب عنوان می‌کند و می‌فرماید: «و اگر بر فرض] می‌خواستیم» حتما در هر آبادی هشدارگری برمی‌انگیختيم. پس؛ از کافران اطاعت مکن و به‌وسیله آن [قرآن] با جهاد [فرهنگی] بزرگی با آنان مبارزه کن». (فرقان / ۵۲- ۵۱) همان‌طور که ملاحظه می‌شود آیه ۵۲ با فا تفریع آغاز می‌شود» حال برای روشن شدن علت تفریع آیه ۵۲ باید محتوای آیات قبل به‌ویژه آیه ۵۱ مورد کنکاش قرار گیره فخررازی (۱۴۲۰: ۲۴ / ۴۷۴) وجوه بزرگداشت آن حضرت را این‌چنین بیان می‌کند که با وجود قدرت خدا بر مبعوث کردن پیامبر در هر دیاری» تنها پیامبرته را مختص به رسالت نموده و بر همگان برتری داد؛ به‌عبارتی قرآن می‌گوید حال که تو بر همگان برتری یافته‌ای» دیگر سزا نیست که از کافران اطاعت کنی. علامه طباطبایی نیز با بیان عظمت و روشنگری والای رسالت پیامبز اکرم‌ می‌نویسد: «حالا" که تو حامل این رسالت شده‌ای و به‌سوی همه اهل/قزیه‌ها مبقوّت گشته‌اج: ذیگر جاانذآرد که از کافران اطاعصت کنی؛ چون اطاعت ایشان تباه‌گر ان ناموس عمومی است که برای هدایت قرار داده‌ایم» (طباطبایی؛ ۱۴۱۷: مقصود از آیه ۵۱ «ولّو شا لبنا في کل قره تذیر» را بزرگداشت مقام پیامبرخ ۹/۵ البته بعید به نظر می‌رسد مقصود این دو مفسر این .باشد که اگر این گونه بود که به جای پیامبر جهانی» چندین پیامبر در شهرها داشتیم» مانعی برای اطاعت از کافرین نبود؛ بلکه برداشت آنان از وجه تفریع این آیه این است که «حال که اين دین» حالت جهانی به خود گرفته است؛ اطاعت از کافران موجب خواهد شد این دین در تمام عالم به خطر افتد پس از کافران اطاعت نکن». ابن‌عاشور آّیه ۵۲ را متفرع بر یه ۵۱ می‌داند و می‌نویسد: «آيه ۵۱ متضمن این است که پیامبر رال برای مشرکین مکه مبعوت گفشه وکآفاق نیز از آق حضرت می‌خواهند از دعوت مشرکین و آلوسی (۱۴۱۵: ۳۳/۱۰ - ۳۲) نیز شکر نعمت جهانی بودن دعوت پیامبر را علت عدم اطاعت از  تحلیل معنایی «جهاد کبیر» در قرآن کریم با تکیه بر آیه ۵۲ سوره فرقان ‏ 1 ۱۵ کافران می‌داند که گوبی خدای متعال در قبال جهانی بودن اين رسالت و گرامی شدن آن حضرت, از او می‌خواهد شکر این نعمت را با استقامت و تلاش بی‌حد در راه دعوت و اظهار حق به جای بیاورد. البته وی پا را فراتر می‌گذارد و فرع بودن آیه ۵۲ را محدود به محتوای آیه ۵۱ نمی‌کند؛ بلکه این را فرع بر محتوای آیات ۴۳ تا ۵۱ ذکر می‌کند؛ چراکه در این آّیات شوق والای پیامب کفار نشان می‌دهد همچنین به هدایت‌ناپذیری و سود نبخشیدن آیات الهی در آنان اشاره می‌کند. بنابراین سزاست که در برابر چنین جمعیتی به مجاهده پرداخت» نه اینکه با مشاجره به دعوت آنان پرداخت. بنابراین به عقیده وی این تفریع در ابتدای آیه ۳ نشان‌دهنده این است که حرص پیامبرطّله نسبت به هدایت کفار اطاعت آنان به حساب می‌آید. لذا می‌فرماید: از کافران اطاعت مکن. اما هرچند توسعه آلوسی از آیه ۵۱ به آّیات قبلی یک اقدام مثبت است ولی نتیجه‌گیری او نیز از بستر همین آّیه می‌گذرد و نتیجه مستبعدی را به دست می‌دهد و آن اینکه حرص برای هدایت را مساوی اطاعت قلمداد می‌کند. بنابراین بهتر این است که برای دریافت وجه فرع بودن آیه ۲ تمام آیات این سوره مبارکه را در نظر داشته باشیم؛ با آنچه که در نمودار پیشین گفته شده می‌توان ویژگی‌های کفار مذکور در اين آیه را دریافت؛ به‌عبارتی دیگر آیات پیش از آیه ۵۲ را می‌توان مقدمه‌چینی برای بیان نهی از اطاعت کفار دانست که قرآن این گونه ابراز می‌دارد که: حال که کفار» شرک را پیشه خود ساختند و منکر آسمانی یوفن قرآن» پیامبری پیامیر: معاد شدند و در برابر انواع احتجاجات هیچ پاسخی نداشتند و با احتمال دادن وقوع معاده به خودنيامدند.و ازعاقبت آقوام شین اعبرت نگزفتند و از انواع یات آفاقی متذکر نگشتند و از آنجایی که هوای خود؛زا خذانی خود قرار دادن بنتاتزاین سزا نیست از چنین افرادی اطاعت کنی؛ بلکه باید با آنان نات جهاد زاآذر پیش گیری. پر واضح است که کسی که مأمور به اطاعک‌ازنگوای کهطای گشته و خود ذوب در اطاعت از ذات ربویی است» هیچ شکی در عدم اطاعت از کفار ندارد؛ حال جای این سوّال باقی است که چرا خدای متعال پیامبر اکرمه: را که خود واقف به این مطلب است» از اطاعت کفار باز می‌دارد؟ یا به بیانی دیگر چیزی خواسته‌اند که از اطاعت آنان هی شده است؟ طوسی (۷/ ۴۹۸) اجابت هرگونه خواسته‌های کفار را به هر طریقی مفاد منهی این آیه می‌داند. فخررازی (۱۴۲۰: ۲۴ / ۴۷۴) بدون اشاره به خواسته‌های کفار اشاره به این موضوع دارد که نهی آن.حضرت از اطاعت کفار به این معنا نیست که ایشان قبلا مرتکب اطاعت شده‌اند. صادقی تهرانی (۱۳۶۵: ۳۲۴/۲۱) اطاعت از خواسته‌های پوچ کفار و رفتار بر طبق رفتار آنان را اطاعت منهی در این آیه می‌داند. آلوسی (۱۴۱۵: ۱۰ / ۳۲) هرچند  ۶ 0 فصلنامه مطالعات نفسیری» سال ۱۱ ثابستان ۹٩ ش ۴۲ اشتیاق پیامبر یه به هدایت کفار را اطاعت از کفار قلمداد می‌کند اما در جایی دیگر حرکت بر طبقی اراده کفار را مقصود اطاعت در این آیه می‌داند و این بیان را تهییج پیامبرسئله و موّمنان به این مطلب می‌شمرد؛ به عقیده ابن‌عاشور «نهی در این آیه جهت متذکر شدن و برحذر داشتن است و ذکر فعصل «تطع» در سیاق نهی مفید هرگونه برحذر داشتن از کوچکترین اطاعت است و طاعت به معنا عمل فرد طبق خواسته‌های دیگران است؛ به‌عبارتی می‌گوید: «در دعوت کفار به‌خاطر رغبت به ملایمت همان‌طور که ملاحظه می‌شود مفسران در مورد خواسته‌های کفار همچون درخواست آنان برای ملایمت دلیلی بیان نکرده‌اند؛ با توجه به مکی بودن این سوره (طبرسی» ۱۳۷۲: ۷/ ۲۵۰) باید نوع مخاطب نبوی را نیز در این جغرافیا و بازه زمانی در نظر گرفت و آن اینکه مشرکان مکه قبل از هجرت پیامبرئله همواره به طرق گوناگون از آن حضرت می‌خواستند از دعصوت به شریعت اسلام امتناع ورزد و در قبال آن مال فراوانی دریافت کند تا ثروتمندترین فرد قریش و پادشاه آنان گردد. (قمی» ۱۴۰۴: ۲/ ۲۲۸) در این شرایط یک مصلح می‌تواند توجیهی برای اطاعت از کفار داشته باشد و آن اينکه بگوید حال که قرار است امکانات اقتصادی و سیاسی را در دست گیرم» می‌توانم از این موقعیت‌ها برای اصلاح اعتقادات نیز استفاده کنم» ولی خدای متعال از ابتدای این سوره به طرق مختلف موانع اصلاح فکری کفار را بیان می‌فرماید» که می‌توان:در عناوین ذیل خلاصه کرد: ۱ عدم ایمان با وجود احتجاجات و پاسخ‌های قرآنی (آّیات ۶ ۱۰ ۲۰ و ۳۳)؛ ۲ عدم ایمان با وجود ذکر مسائل اخروی"و قیامت (آیات۱۹۲ ۱۱۶ و ۲۲)؛ ۳ عدم عبرت از سرگذشت:اقوام پیشین (آّیات ۴۰ - ۳۵ ۶ عدم تذکر و سپاس نسبت به آیات روشن المی (آیات ۵۰ - ۴۵). با این بیان می‌توان امر این آیه را همچون آلوسی و بیضاوی در مورد دیگر موّمنان نیز جاری دانست؛ به‌غبارتی دیگر آیهردرکه‌ههانی انب معه /بیرمایدوهروزطانی سکمان این ویه: را در پیش گرفتند که مانع از رشد اسلام شوند و در مقابل» پيشنهادها ولو بسیار بالایی را به مسلمانان دهند نباید به بهانه استفاده از این پيشنهادها در جهت رشد اسلام و یا بهانه‌های دیگر این پيشنهادها را قبول کرد. قدم پایانی در تحلیل معنایی آیه ۵۲ کنکاش در مورد قسمت «جاهدهم یه جهادا کبیرا» و وجه ارتباط  تحلیل معنایی «جهاد کبیر» در قرآن ریم با تکیه بر آیه ۵۲ سوره فرقان 13 ۱۷ آن با قسمت نخست آیه است که در این بخش با به دست آوردن مرجع ضمیر «به» معنای «جهاد کبیر» واضح خواهد شد؛ آنچه مسلم است مرجع ضمیر فاعلی در «جادهم»» نفس پیامبرشله و مرجع ضمیر مفعولی «الکافرین» است و این جمله همان گونه که مشهود است» عطف بر «دّلا ثطع الکافرین» می‌باشد.» بنابراین» آیه شریفه متضمن دو مأموربه است: عدم اطاعت و جهاد کبیر. اما در اين بخش از آیه برای کشف ماهیت «جهاد کبیر» با یک سوّال اساسی مواجه هستیم و آن اینکه مرجع ضمیر در «به» چیست؟ يا به‌عبارتی دیگر ابزاری که قرآن برای جهاد کبیر معرفی می‌کنده چیست؟ برای پاسخ به این سوّال نیاز است به همراه در نظر گرفتن احتمالات مرجع ضمیر» احتمالاتی را که در معضای درمیان ,مقانی که طلمای لقت برای حرف ها گشدانه احسمان سه متا استفانحه سیبیت ز مصاحبت در این مورد وجود دارد. حال با توجه به گفته مفسران مرجع ضمیر «به» می‌تواند قرآن» عدم اطاعت هر وسیله ممکنه (مصطفوی, ۱۳۶۸: 4۲۱۲۸ شمشیر و اسلام باشد. در مجموع ۱۵ احتمال متصور خواهد بود البته سه احتمال اخیر (شمشیر و اسلام) بسیار بعید به نظر می‌رسد؛ چراکه هیچ آثری از اسلام و شمشیر ولو به صورت معنوی در آّیات قبل دیده نمی‌شود» البته شاید ادعا شود مرج ضمیر می‌تواندبه ضورت حکمی: قمشیر یا اسلام باشده ولی پاسخ این الستاقا جانی کند امکان مرجع ضمیر لفظی يا معنوی وجود دارد رجوع به مرجع ضمیر حکمی صحیح نیست» از طرفی از آنجایی که سوره مکی است و امر.به قتال"در مدینه نازل شده است».احتمال شمشیر نیز احتمال بی‌جایی است (قرطبی» ۱۳۶۴: ۱۳ / ۵۸) ولی احتمال «عدم اطاعت» بر گرفته از عبارت «لا نطع» و احتمال «قرآن» نیز برگرفته از آیات ۳۲و ۳۳ این سوره است؛ لذا از مجموع احتمالات تنها ۶ احتمال  ۸ نامه ,مطالعانت تفسیری: سال 2۱ قالستای را ۴۳ حال باید یکایک این احتمالات را مورد بررسی قرار داد: ۱و ۲. مصاحبت: مصاحبت به معنای همراهی و معادل «مع» است به این معنا که «در جهاد با کفار این ابزار (قرآن یا عدم اطاعت) را به همراه داشته باش». حال این همراهی می‌تواند مادی یا معنوی باشد که اگر مقصود همراهی مادی است همراه داشتن عدم اطاعت بی‌معنا بوده و در مورد همراه داشتن قرآن نیز معنای دور از ذهنی به دست خواهد داد که در ادبیات دینی گنجایشی ندارد؛ چراکه معنا این خواهد بود که نبی مکرم اسلامنت مأمور به این باشد که قرآن را در هنگام جهاد به همراه خود داشته باشد. به این ترتیب احتمال مصاحبت مردود خواهد بود. اما اگر مقصود. همراهی معنوی باشد. این معنا را در پی خواهد داشت که در پس زمینه رفتارت با کفار زره «قرآن» يا «عدم اطاعت» را به تن کن و معنای آیه این خواهد شد «و از کافران اطاعت مکن» و با پوشیدن این زره با کفار جهاد کبیر کن»؛ حال اگر این زره زره «عدم اطاعت» باشد معنای با بازگشت به‌معنای استعانت خواهد داشت؛ چراکه این معنا با در نظر گرفتن «در برابر کفار بودن» معنادار خواهد بود و در این صورت فرقی میان «کمک گرفتن از عدم اطاعت» و «زره عدم اطاعت پوشیدن» نیست اما اگر مرجع ضمیر «قرآن» باشد معنای متفاوتی نسبت به صورتی خواهد بود که با در آن استعانت باشد و آن اینکه «با در پس زمینه قرار دادن «قرآن» در رفتارت» با کفار جهاد کبیر کن» یعنی حتی اگر در مقابل کفار هم قرار نگرفتی» با جاری ساختن معارف قرآنی در خود.و جامعه با کفار جهاد کبیر کن» که معنای مناسبی خواهد بود البته در این صورت با محذوریت بعد ضمیر و مرجع ضمیر مواجه هستیم. ۳و ۶. سببیت: گفته شده با سببیت بر سبب فعل داخل می‌شود و با تعلیل هم گفته می‌شود بنابراین در مورد قرآن این معنا را خواهد داشت:که «برای (اقامه) قرآن با آنان جهاد کن» و یا در مورد عدم اطاعت این چنین معنا خواهد داد که «برای (محقق شدن) عدم اطاعت با آنان چهاد کن» هرچند این دو معنا مفاهیم غریبی نیستند ولی برای جهاد کبیر اهداف پایینی به نظر می‌رسد و از طرفی باید در نظر داشته باشیم که معنا سببیتی که با به دست می‌دهد. نمایانگر علت فاعلی است نه نمایانگر هدف و علت غایی؛ به‌عبارتی دیگر «من اجله» است نه «لاجله». نمونه‌های قرآنی با سببیت موّید این مظلب است که باي‌سنبیت همواره درااین معی به کار رف اس هون آیه شریفه طعّاد أحذنا یدئی» که «ذنب» هدف «خذ الهی» نیست؛ بلکه علت آق استت. ولی در مورد حاضر قرآن و عدم اطاعت نمی‌تواند منشا و علت فاعلی جهاد؛باشد»"هزچند می‌تواند هدفت و علت غایی جهاد باشند. ۵. با استعانت قرآن: استعانت به معنای پاری گرفتن است و آنچه که از کلام قریب به اتفاق مفسران برمی‌آید» این است که «با» در این آیه را به معنای استعانت گرفته‌اند و غالبا مرجع ضمیر را  تحلیل معنایی «جهاد کبیر» در قرآن کریم با تکیه بر آیه ۵۲ سوره فرقان ‏ ۲ ٩۱۹ «قرآن» لحاظ کرده‌اند (طباطبایی» ۱۴۱۷: ۱۵ / ۲۲۹؛ طبرسی» ۱۳۷۲: ۷ / ۲۷۳ صادقی تهرانی» ۵ آلوسی ۱۴۱۵: ۳۲/۱۰)؛ حال در مورد قرآن این معنا را در پی خواهد داشت که: «به وسیله قرآن با آنان جهاد کن». اما خود استعانت از قرآن می‌تواند صور مختلفی داشته باشد. یا قرائت خود قرآن است يا استفاده از مفاهیم قرآن است. علامه طباطبایی مراد از جهاد به وسیله قرآن را تلاوت قرآن و بیان حقایق قرآنی و آوردن براهین قرآنی بر کفار می‌داند (طباطبایی» ۱۴۱۷: ۱۵ /۲۲۸) آلوسی نیز تلاوت براهین» بلاهای سخت آیات بازدارنده مواعظ و تذکارهای احوال امت‌های پیشین تکذیب‌گر را مقصود از قرآنی دانسته است که مرجع ضمیر «به» است (آلوسی, ۱۴۱۵: ۱۰/ ۳۲)؛ علامه فضل‌الّه این آیه را در سیاق حجج الهی مطرح‌شده در آیات پیشین عنوان کرده» می‌نویسد: مقصود از قرآن در اینجا مفاهیم حقه ابزار کوبنده قوی و اسلوب‌های متنوع قرآنی است و این همان نیرویی است که موجبات توجه به اعتقادات پست و گمراه و منحرف کفار را به دنبال دارد و بر همه دعوت‌کنندگان واجب است که این مسیر را در برابر کفار و مشرکان در پیش گیرند و این همان جهاد با کلمه و حرکات است. اما آنچه که مفسران را بر آن داشته تا مرجع ضمیر را «قرآن» لحاظ کنند». حدیثی است که از ابن‌غخباس نقل شده: که: طبری با سند متصا ان رولاا ین میرن «ظگر می‌کند: «قال ابن‌عباس: قوله قلا ثطع الکافرین و جاهدهم یه قال: بالقر آن» (ظبزی, ۱۴۱۲: ۱۹ / ۱۵) که دزامورد این حدیث باید گفته شود احادیث موقوفه‌ای که از صحابه به دست ما رسیده است» هرچند از اتصال و قوت سندی برخوردار باشد هیچ اعتباری نزد امامیه ندارد او هیچ کاشفیتی از رأّی.معصوم اندازد این حدیث نیز از این قاعده مستثناست. اما دیگر مویدات این نظر در ذیل مورد بررسی قرار گیرد: البته برخی هر دو احتمال را برای مرجع ضمیربرگزیده‌اند (فیض‌کاشانی» ۱۴۱۵: ۴ / ۱۹؛ قمی‌مشهدی» ۱۳۶۸: ۹ /۴۰۹) هرچند مشهدی در ادامه جنبه عدم اطاعت و مخالفت با کفار را تقویت می‌کند و این حرکت را نوعی مقابله به مثل در برابر کفاری می‌داند که همواره در حال استکبار هستند و دلیل دیگری که برای آن بیان می‌کند؛ این است که این شیوه مبارزه (مبارزه غیر برای وسیله بودن قرآن برای جهاد کبیر» مفسران مویداتی نیز ذکر کرده‌اند و احتمالات دیگر نیز  ۰ 0 فصلنامه مطالعات تفسیری» سال ۱۱ تابستان ۹۹, ش ۴۲ ۱ در چند مورد از آّیات سوره فرقان قبل از آیه مربوط به جهاد کبیر اشاراتی به قرآن شده است که در دو مورد با لفظ قرآن (فرقان / ۳۱ - ۳۰) و در یک مورد با لفظ فرقان (فرقان /۱) از آن باد در نقد این نظر باید گفت که صرف ذکر یک لفظ برای مرجع ضمیر بودن کافی نیست و باید متاسیتی ,هم ,فیان.نطل لاگر ضمیر و عرچع ظمیر وجود دافنتد باشد و انتقاه تا از اقظراف مرج ضمیر رخ دهد حال که آیه ۳۰ شکایت نبی مکرم اسلام.: را نسبت به مهجور ماندن قرآن نزد مسلمانان بیان می‌کند بنابراین با لحاظ کردن همین موضوع در ضمیر «به» این معنا را در آیه خواهیم داشت که «با همان قرآنی که نزد مسلمانان مهجور واقع شده» جهاد کبیر کن» البته این که معنای سخیفی خواهد بود. در مورد آّیه ۳۲ که در آن کفار نسبت به نزول تدریجی قرآن ایراداتی وارد می‌کنند» بعید به نظر می‌رسد که گفته شده باشد «با همان قرآن مطعون کفار با کفار اما فو میرفآیه کم این ,سور که فرقای زقزآن] دای اند عالمیان فگرشننه اگر مرج ضمیر فرقان در این آیه باشد معنای مناسبی در آیه ۵۲ به دست خواهد داد و آن اینکه «با همان قرآنی که بیم‌دهنده عالمیان است با کفار جهاد کبیر کن» البته این مورد نیز مبعداتی دارد از جمله اینکه فاصله بسیار زیادی میان ضمیر و مرجع ضمیر اوقم شده است. ۲ در آیات پیشین نمونه‌هایی از احتاجّات 7 براهین رن ذکز شده است و برای تذکار کفار از یکسو به ذکر مسائل اخروی 9۳ م۹ یگ عبرت کیر ۹ ون گام پیشین پرداخته و در آیات از آیه ۴۵ تا ۴۹ نمونه‌هایی از جلوه‌های قدرت و رحمت آلهی ذکر شده است» بنابراین همان‌طور که در کلام علامه فضل‌انلّه (۱۴۱۹: ۱۷ / ۶۳) و ابن‌عاشور (بی‌تا: ۱۹ / ۷۵) آمد می‌توان مرجع ضمیر در نقد این نظر می‌گوییم اولا مرجع ضمیر در چنین حالتی که نه لفظی در میان است و نه معنایی از این مفهوم» مرجع ضمیر حکمی خواهد بود و تا جایی که مرجع ضمیر لفطی يا معنوی وجود دارده نوبت به مرجغ ضمیر خکمی نمی‌رسد و ثانیارکفار از این آیات پند نگرفته‌ان به‌ویژه آنکه در آیه *۵ به این مطلب اشاره می‌شود که «ما این آیات را به ضورث‌های گوناگون برای آنان بیان کردیم تا متذکر کرت ولی پیفخر سرشم آز هو کازیرجز آنکاز و کت آزا فاحل کون سکن همین آی اضر  تحلیل معنایی «جهاد کبیر» در قرآن کریم با تکیه بر آیه ۵۳ سوره فرقان 19 ۲۱ همچنین برای وسیله واقع شدن قرآن برای جهاد کبیر مبعداتی نیز وجود دارده که اجمالا به آن ۱ در شرایط مکه که بستر نزول این سوره می‌باشد» شرایط به‌گونه‌ای است که کفار می‌خواهند به هر طریق ممکن پیامبرنئ: را از سر راه خود بردارند و تن به هیچ جدال لفظی با آن حضرت نمی‌دهند و صرفا درصدد طعنه زدن به قرآن و پیامبرطاه هستنده همان گونه که در یات متعددی دز همین سوره به این امر پرداخته شد که آیه ۴ ۵ ۳۲ همین سوره نشان از عدم قبول قرآق از جانب کفار را دارد» بنابراین با چنین کفاری نمی‌توان با قرآن به نبرد رفت. ۲ آیات زیادی دال بر این مطلب وجود دارد که کفار با شنیدن آیات قرآن» خواستار یات دیگری می‌شوند (یونس / ۱۵) و به تمسخر می‌پرسند: کدام گروه وضع و حال بهتری دارد؟ (مریم /۷۳) و نشانه‌های انکار در چهره آنان نمایان می‌شود (حج / ۷۳) و پیامبرهراسی می‌کنند و قرآن را دروغ و سحر می‌پندارند (سبا / ۴۳) و در نتیجه نسبت به قرآن شیوه استکبار را در پیش می‌گيرند. (جائیه /۳۱) حال با این عکس‌العملی که کفار در برابر قرآن نشان می‌دهند.ه امکان این وجود ندارد که نبی مکرم اسلام عله مأمور به جهاد کبیر به وسیله قرآن با این افراد شود. ۳ جهاد با ابزار قرآن زمانی معنادار است که جناح مقابل نیز ولو به صورت ظاهری, اعتقاد به قرآن داشته باشند و این در افرادی مثل مافتان ۹4۱ خاهن‌بخظید؛ حال آنکه جناح مقابل در این آید کفار هستند و کفار نه‌تنها هیچ اعتقادی"به قرآن نداشتند بلکه آن؛را:مورد استهزا قرار می‌دادند؛ لذا ۴ از آ نجایی که قرآن به جز یک مورد (آن‌هم در معاد) هیچ‌گاه کفار را مورد خطاب قرار نداده است ما را به این مطلب رهنمون می‌سازد که با الفاظ اقرآن نمی‌توان یه مبارزه با کفار رفت. البته در مواردی از پیامبر اکرم له خواسته می‌شود/مطا یط یی ولی هج‌گاه در این دیا موزد احتمال دیگر در مرجع ضمیر «به» در آیه شریفه» «عدم اطاعت» است که این احتمال از سوی برخی مفسران ذکر شده است (بیضاوی» ۱۴۱۸: ۴ /۱۲۸؛ ابن‌عاشور؛ بی‌تا: ۱۹ / ۷۴)؛ این احتمال برگرفته از صدر همین آیه در عبارت «ّلا ثطع الکافرین» است؛ به‌عبارتی نتیجه نهی از اطاعت کفار که عدم اطاعت از آنان خواهد بود» مرجع ضمیر واقع می‌شود و همان‌طور که پیشتر نیز گفته شد «با» در این  ۲۳لا فصلنامه مطالعات تفسیری» سال ۰۱۱ تابستان ۹۹ ش ۴۲ آیه بنابه نظر قریب به اتفاق مفسران «با» استعانت است. حال برای این نظر مویداتی نیز قابل فرض است که در ذیل به آن اشاره می‌شود: ۱ قراین منفصله‌ای از قرآّن کریم مبنی بر این مطلب مشاهده می‌شود که از جناح حق خواسته شده تا در برابر کفار رفتار «مبارزه منفی» در پیش گیرند. تا از رهگذر رویگردانی» مخالفت و انجام ندادن یکسری کارها با جناح دیگر به مبارزه بپردازند. طی این آیات» خدای متعال از پیامبر اکرم« می‌خواهد تا آنان را به حال خود واگذارد (حجر / ۳ انعام / 4۱ ۱۱۲ و ۱۳۷ مومنون / ۵۴؛ زخرف / 4۸۳ طور / ۴۵؛ معارج / ۴۲) و از آنان روگردان باشد (سجده / ۳۰ نجم / ۲۹ انعام / ۱۰۶؛ حجر / ۴٩) و نسبت به گفته‌های آنان صبور باشد و نشست و برخاست با آنان نداشته باشد (مزمل / ۱۰) خی فرشرایطی که یات آلیی مورتانتیزا قزر می‌یرض نوی آنکدیه پاسق رو تیوه قریی با لح دسته بپردازد» آن مجلس را ترک گوید (انعام / ۶۸)» همچنین در جای دیگر از پیامبرعه می‌خواهد خطوط خود را با کفار به وضوح روشن کند. (کافرون / ۶) این گفتمان قرآنی می‌طلبد در آیه حاضر نیز از آن حضرت خواسته شود همین رفتار را با کفار داشته باشد تا قاعده قرآنی نفی سبیل مورد ۲ از جمله دلایل عمده بر مرجع ضمیر بودن «عدم اطاعت» سیاق یات این سوره است؛ همان‌طور که برخی مفسران (جوادی آملی) انّن.آیه را در؛میان برخی تمثیلات قرآنی می‌دانند که در آیات قبل و بعد این آیه گفته شده اسشت؟ همان طور که دراین تمثیلات "و برخی آیات این سوره دیده می‌شود جدایی میان دو جبهه دیده می‌شود؛ همان گونه که در آیه ۲۲ همین سوره ملائکه از مجرمان می‌خواهند فاصله خود را از مومنان حفظ کنند.» بعد از امر به جهاد کبیر با کفار در آیه ۵۲» در آیه ۵۳ نیز با بیان تمثیلی از جریان کفر و ایمان» به دو دریای شیرین و تلخ که فاصله‌ای بین آن دو است و به همدیگر نمی‌آمیزد. تشبیه می‌شود؛ به‌عبارتی.با؛انن بیان جایگاه موّمنان را در برابر کفار ترسیم می‌کند که نباید در برابر آنان سر فرود آورند که فرمود: «ولیجدوا فیکم غله» (توبه / ۱۲۳)؛ آیت‌الله جوادی «جهاد کبیر» را با بهره‌گیری از تمثیلات اطراف آیه این چنین تعبیر می‌کند: جهاد کبیر عبارت از این است که شما روز روشن هستید. نگذارید تیرگی در شما راه پیدا کند! شما «شمس»,تابنده هستید. نگذارید سایه در شما رخنه کدا شما آب و باران حیات‌بخش هستید. نگذارید مرگ در شما نفوذ پیدا کند! شما دریای شیرین نظام الهی هستید.» نگذارید آب تلخ و شور در شما نفوذ پیدا  تحلیل معنایی «جهاد کبیر» در قرآن کریم با تکیه بر آیه ۵۲ سوره فرقان ‏ ۲7 ۲۳ این برداشت از آّیه حاضر سیاق یات را به خوبی ترسیم می‌کند و مرجع ضمیر بودن «عدم ۳ نزدیک بودن ضمیر به مرجع خود دلیل دیگر بر این است که مراد از ضمیر «به» در این آیه همان عدم اطاعت از کفار است؛ چراکه مفهوم «عدم اطاعت» در ابتدای همین آیه ذکر شده است. این در حالی است که نزدیک‌ترین آیه‌ای که قرآن يا مفهوم قرآن در آن ذکر شده است» مربوط به از مجموع آنچه که گفته شد چند نکته ذیل به‌دست می‌آید: ۱ در مفهوم «جهاد» پنج مولفه بدکار بستن تمام تلاش, مقابله با دشمن» اشتمال بر مقابله با دشمنان ظاهری, اشتمال بر مقابله غیر نظامی و در راه خدا بودن باید لحاظ شود. ۲ ترکیب «جهاد کبیر» خارج از گفتمان قرآنی به معا «به‌کار بستن نهایت توان با مشقت مضاعف در برابر دشمن ظاهری و غیرظاهری به هر وسیله ممکن در جهت الهی با تأکید بر عظمت ۳ تمام آیات اين سوره تا آیه ۵۲ را می‌توان مقدمه‌سازی برائی مأموریت بیان شده در آن دانست. ۴این آیه درصدد بیان این مطب بیشسلطنان لت گهلطاست ان‌فار با بهانه پیشبرد اهداق ۵. بنابراین از میان احتمالات تنها دوااحتمال متقن به ذست آمد یکی آن که «با» در عبارت «وجاهدهم به چهاه کییر» بای مصاحبت معنوی باشد و مرجع ضمیر «قرآن» باشد که در این صورت دامنه وسیعی از مقابله را دربر خواهد گرفت» چه مقابله حضوری و چه غیر حضوری و هر نوع اقدام علیه کفار نیز ذیل آن قرار خواهد گرفت و دیگر آن که «با» بای استعانت بوده و مرجع ضمیر «به» ب‌عنوان ابزار جهاد کیره به «عدم اطاعت از کفار» برگردد که احتمال اخیر با توجه به نزدیکی مرجع ضمیر و ضعف احتمال اول با توجّه 7ّه مطالب پیش گفته؛ مختمل‌تر از احتمال اول است, ۶ «جهاد کبیر» در بستر قرآنی با در نظر گرفتن ابزار اشاره شده در آیه ۵۲ فرقان به معنای جهاد فرهنگی» سیاسی,» فکری و ... علیه دشمن است. که با ابزار «عدم اطاعت» و مخالفت با منویات دشمن اتفاق می‌افتد, یعنی هرگونه پیشنهاد دشمن کافر در عرصه‌های فرهنگی, سیاسی, فکری و ..  ۴( فصلنامه مطالعات تفسیری» سال ۰۱۱ تابستان ۹۹ ش ۴۲ - نهج‌البلاغه. ۱۶۱۶ ق» گردآوری شریف رضی» ترجمه و شرح فیض‌الاسلام» قم» هجرت. آلوسی» سید محمود. ۱۶۱۵ ق» روح المعانی فی تفسیر الق رآن العظیم و السبع المشانی» بیروت. ابن‌اثیر» مبا رک بن محمده ۱۳۹۷ النهايه فی غریب الحدیث و الاثشر قم اسماعیلیان چ ۳ ابن‌سیده» علی بن اسماعیل» ۱۶۲۱ ق» المحکم و المحیط الأعظم» بیروت» دارالکتب العلميه. ابن‌عاشور» محمدطاهر بی تا التحریر و الننویر» بیروت» موسسه التاریخ. ابن‌منظور» محمد بن مکرم» ۱۶۱۶ ق لسان العرب» بیروت» دار صادر چ ۳ بیضاوی» عبدالّه بن عمر ۱۶۱۸ ق آنوار التنزیل وآسرار التأویل» تحقیق محمد عبدالرحمن حلّی» احمدین محمده ۱۶۰۷ قّ المهذب البارع فی شرح المختصر الناقع» قم» دفتر انتشارات اسلامی. راغب اصفهانی» حسین بن محمد. ۱۶۱۲ ق مفردات ألفاظ الق رآن» بیروت» دارالقلم. راوندی» سعید بن عبداللّ ۱۶۰۵ قه» فقه الق رآن» ج۲۰ قم» کتابخانه آیهالّه مرعشی نجفی» چ ۲. زمخشری,» جارالله محمود بن عمر ۱۹۷۹ آساس البلاغه» بیروت. دار صادر. صادقی تهرانی» محمد» ۱۳۹۵ الفرقان فی تفسیّ الق رآن بالق رآن و السنه. قم فرهنگ اسلامی» چ ۲. طباطبایی» سید محمدحسین» ۱۶۱۷ ق» المیزان فی تفسی رالق رآن» قم» دفتر انتشارات اسلامی» چ ۵. طبرسی» فضل بن حسن» ۰۱۳۷۲ مجمع البیان لعلوم القرآن» تهران» ناصرخسرو, چ ۳ طبری» محمد بن جریر» ۱۶۱۲ ق» جامع البیان فی تفسی ر الق رآن» بیروت» دار المعرفه. طوسی» محمد بن حسن, التبیان فی تفسی ر الق رآن» تحقیق احمد قصیرعاملی» بیروت» دار احیا عسکری» حسن بن عبدال ۱۶۰۰ ق» الفروق فی اللفه. بیروت. داز الافاق الجديده. رازی» محمد بن عمر ۱۶۲۰ ق» مفاتیح الغیب».ج ۳ بیروت. دار احیا التراث العربی. فراهیدی» خلیل بن احمده ۱۶۰۹ ق» کناب العین» ج ۲ قم» هجرت. فضل‌الّه سید محمدحسین» ۱۶۱۹ ق» تفسیر من وحی الق رآن» بیروت. دار الملاک. چ ۲.  - مصطفوی» حسن» ۱۳۹۸ التحقیق فی کلمات الق رآن الکریم» تهران؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. تحلیل معنایی «جهاد کبیر» در قرآن کریم با تکیه بر آیه ۵۲ سوره فرقان فیرو زآبادی» محمدین یعقوب» ۱۶۱۵ ق القاموس المحیط, بیروت» دارالکتب العلميه. فیض کاشانی» محمدمحسن» ۱۶۱۵ ق» تفسی رالصافی» تهران» مکتبه الصدر چ ۲. قرطبی» محمد بن احمد ۱۳۹۶ الجامع لأحکا م الق رآن» تهران» ناصرخسرو. قمی مشهدی» محمده ۱۳۹۸ تفسی رکن زالدقائّق و بح رالغرائب» تهران» وزارت فرهنگک و ارشاد اسلامی. قمی» علی بن ابراهیم» ۱۶۰۶ ق» تفسی رالقمی» قم» دار الکتاب» چ ۳ - کلینی» محمد بن یعقوب» ۱۶۰۷ ق» الکافی» تهران» دار الکتب الاسلاميه؛ چ ۶. مکارم شیرازی» ناصر و همکاران» ۱۳۷۶ تفسیر نمونه» تهران» دار الکتب الاسلاميه. - نجفی» محمدحسن» ۱۶۰۶ ق» جواهرالکلام فضی شرح شرائع الاسلام» بیروت» دار |حبا التراث

خدای متعال در آیه 52 سوره فرقان می فرماید: « فَلا تُطِعِ الْکافِرینَ وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً کَبیرا ». چیستی معنای عبارت «جهاد کبیر» مورد اختلاف مفسران است. با تحلیل واژگان و محتوای آیه یادشده، می توان پاسخ هایی برای آن به دست آورد؛ بر پایه نظر لغت شناسان پیرامون مفردات «جهاد کبیر» و با تحلیل دیدگاه مفسران و شواهد قرآنی روایی چنین به دست می آید که مراد از جهاد کبیر «به کار بستن نهایت توان در برابر دشمن ظاهری و غیرظاهری به هر وسیله ممکن در جهت الهی با تأکید بر عظمت این تلاش» است؛ آنگاه با تحلیل درون متنی سیاق و محتوای سوره فرقان در گام نخست و تحلیل معانی عبارت های آیه 52 سوره فرقان و چینش مؤیدهای مرجع ضمیر «بِه»، مشخص می شود که معنای این عبارت «جهاد فرهنگی، سیاسی، اخلاقی و ... با ابزار عدم اطاعت از کفار در برابر هرگونه پیشنهاد» است.

523675

مقدمه محیط پروژه هماهنگی‌های بین‌سازمانی و محیط بیرونی پروژه دسته‌بندی پروژه‌های اجرایی شهرداری‌ها در ابساد و اندازه‌های گوناگون وبا هرق" , کرده استآهر سه محیط ریسکه با هم مرتبطاند. ابتدا پروژه مستقیم با مبفارت تقسیم امیش ونی آما یک وجه مفبترگ دراتمامی ارگ ی رآ میگ #ریشگک‌های هط مرتیط با خودش تجیت تاثیرق زارمی‌گیرد: ب لور همزمان آمنروزد از آن بهعوان ریسنگ پروژه ی اد می‌فود. بنابرگی: می‌سوای اسان ۰ پروژه توسط ریشک‌های مرتبط با:هماهنگی‌های بین سازمانی که نقشن فافنته کته پروژهها اد هو گنه مقیانی و اجزایی کته یات میزانی از اذی‌نفعان ستفاوت رورپ روژه تحریف می که تحت تنیز قرام ی گیزد ار سح ریسک‌پذیری و عدم اطمینان را دارند که با افزایش آن» کار برای مدیریت و ۰ بزرگ‌تر محیط بیرونی که هم شامل دو محیط قبلی شده و هم مجموعه‌ای از نترل پروژه دشوار می‌شود [۱] از آنجا که زمينه بسیاری از شکست‌های پروژه ۰ ریسک‌های خودش را دار می‌تون تأثی‌رات احتمالی بر پروژه داشته باشد. هر تعریف کامل و روشنی از ریسک ارائه نشده است. ناتوانی در بررسی کمی ‏ اگزایش پیچیدگی و خطرپدیری پروژه‌های توسعه بزرگ‌مقیا ری که و یاس ایی ای ات اد آن دریگ پروژه تیو ار جمله دلایلی ارب پمرفسا آشترهاری‌ها ببهعسوان ممم‌ترین مب ازمان ارائههسد؟ خیم ات ری وظیف 4 توق فری هه خامعی آز ریس کت طدنظر شرا ر تگرفته آسست [1 1 یراسالی وتان ریس اخت‌ها رای هه عههارته, چه لول افرایشن وت ورف رها موسسه مدیریت پروژه (۳۸/۱) ریسک یک اتفاق نامشخص است که در صورت ۰ سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عمرانی ضروری است [۵]. با توجه به شهری شدن رخداه شاخص‌ها و اهداف پروژه (از جمله کیفیت» هزینه؛ زمان و ...) راتبحت ۰ جمعیت ایران و نقش شهرها در توسعه ملی و اینکه شهرها موتور محر که توسعه تأثیر قرار می‌دهد. و مدیریت رسک تمایل دارد که احتمال و تأثیر رخدادهای ۰ کشور مظسویپ میوگ شین عظیمی از بوذجنه شمهرداری‌ها ک متولی مثبت را افزایش و احتمال و تأثیر رخدادهای منفی را کاهش دهد [۳].بایدون ۰ مدیریت شهری هستنده بر اساس قانون شهرداری در حوزه عمرانی است. (0باه 8/0 ریشک‌های پروژه در کشورهای درحال توسعه را بهاسه‌ ی ملی: برغم اینکه تا بهحال قدیریت زیسگه و جتی مدیریت پروژه در زمینه توس مه رررزو رسوت ۱/0ز۳۱( ۱۱ 9 ل 3 ۴60۵۲۱۴5 1۲۳۵۳ ۹2 میتی عمرانی شهر چندان مورد توجه قرار نگرفته است» ضرورت توجه به مدیریت ریسک در مدیریت شهری و به‌ویژه حوزه عمرانی شهر لازم و ضروری است. به منظور برجسته‌تر کردن ضرورت توجه به مدیریت ریسک» در این قسمت آشاره‌ای گذرا به وضعیت پروژه‌های عمرانی در شهرداری مشهد شده است که در سال ۱۳۸۷ در شهرداری مشهد ۲۱۴ پروژه عمرانی با ۶۶۳ زیرپروژه تعریف شده است. از این تعداد پروژه ۸۱ پروژه و ۳۱۴ زیرپروژه مربوط به مناطق و ۱۳۳ پروژه و ۳۴۹ زیرپروژه مربوط به معاونت‌ها و سازمان‌های تابعه بوده‌اند. اعتبار مصوب پروژه‌ها ۲۲۳ میلیارد تومان بوده است. در سالیان متمادی فعالیت‌های عمرانی و شهرسازی از مهم‌ترین فعالیت‌های توسعه‌ای در سطح کشور بوده‌اند و شهرداری مشهد نیز به عنوان پایتخت معنوی کشور هر ساله حجم عظیمی از پروژه‌های عمرانی را به خود می‌بیند. به گونه‌ای که بودجه عمرانی برنامه راهبری» نظارت» هماهنگی و اجرای امور عمران شهری در سال ۱۳۹۱ حدود ۴ میلیون ریال بوده که ۱/۶۲ برابر این میزان در سال ۱۳۹۰ و حدود ۳/۲ از جمله مهم‌ترین طرح‌های عمرانی شهری مشهد در سال‌های اخیر می‌توان به طرح میدان شهدا تقاطع غیر همسطح و امام حسین (ع) تقاطع غیرهمسطح جمهوری اسلامی و پايانه مسافربری امام رضا(ع) اشاره کرد. در این میان» طرح بزرگ میدان شهدا از جنبه‌های مختلف شهرسازی» ترافیکی» فرهنگی,» اجتماعی و ...حائز جایگاهی ویژه در مدیریت شهری مشهد است. فاز طراحی طغرح میدان شهدا از سال ۱۳۸۰ آغاز شد و فاز اجرایی این طرح عظیم که هم‌اکنون متراژی حدود ۳۲ هکتار را تحت پوشش دار مشتمل بر ۳ بش کلتی و ۵۵ پروژه‌ی مجزا است. این طرح از مهرماه ۱۳۸۳ و با وسعت ۱۲/۵ هکتاز وبا پیش‌بینی اتمام پروژه‌ها تا سال ۱۳۸۷ آغاز شده است که با گذشت زمان به محدوده آن افزوده شده است. از آغاز فاز طراحی طرح در ستال ۱۳۸۰ تا به آمروز ۶طرح توسعه در مقیاس‌های مختلف برای میدان شهدا تعریفشده که در * طرح ويره میدان شهدا؛ هشت‌آباد و محور صاحب الزمان(ع) در تال ۱۳۸۱ * برنامه کالبدی مسابقه طراحی معماری میدان شهدا در سال ۱۳۸۲ توسط *اطزح برناه سبابقه طازاجن معناری مننان نا قرسان ۱۷۸۲ توسظ مار * طرح طراحی معماری عرصه میدان شهدا در سال ۱۳۸۳ توسط مشاور تجیر. * طرح بازنگری طرح ویژه میدان شهدا؛ هشت‌آباد و محور صاحب الزمان(عج) * طرح تدقیق جایگاه طرح ويژه میدان شهدا در ساختار طرح تفصیلی حوزه پس از گذشت سال‌ها از شروع مطالعات طرح میدان شهدا تا به امروز پیشرفت فیزیکی طرح حدود۷۵ درصد بوده و نزدیک به ۱۰۰۰ میلیارد تومان در بر داشته که طبق پیش‌بینی‌ها و بدون لحاظ دانستن تغییرات نرخ تورم و نوسان‌های ارزن این مبلغ حدود ۱۴۰۰ میلیارد تومان خواهد شد. طبق اعلام شهردار مشهد درسال ۱۳۹۵ در این طرح که تا کنون برای شهرداری بدهی ۷۰۰ میلی ارد تومانی به بار آورده است. کار تملک و تخریب ۳ هزار پلاک مسکونی و تجاری از مجموع ۵ هزار پلاک به سرانجام رسیده است [۷]. میدان شهدا با تاريخچه بیش از ۷۰ ساله از جمله میدان‌های پرترافیک شهر مشهد است و سه خیابان اصلی شهر که اهمیت زیادی از نظر کار وهویت شهری دارند را به هم متصل می‌کند. احداث ساختمان‌های اداری مهم در این میدان نقش بارزی به لحاظ مدنی و شهرسازی به آن بخشیده است اما طی چند دهه اخیر این محدوده از شهر را به یکی از پراذحام‌ترین نقاط شهر تبدیل کرده و به همین علت عملکرد شهری و هویت تاریخی خود را از دست از آنجا که توسعه و اجرای هر پروژه عمرانی بزرگ فرایندی مشکل و دارای عدم قطعیت است بنابراین تصمیم‌گیری بر اساس این عدم قطعیت‌ها که ریسک نامیده می‌شود, می‌تواند سرنوشت آن را تعیین کند. در واقع» بررسی و شناسایی ریسک‌ها اساسا یکی از مواردی ات که با توجه یه باندمنت ببودن دوره قزارذاه انجام پروژه, عملیاتی شدن آن را امکان‌پذیر می‌کند. مطابق با بررسی‌ها در سطح شهرداری مشهد موضوع مدیریت ریسک به صورت فرایندی مستند, الزامی و ساختارمند در برنامه‌ریزی پروژه‌های شهری جاری نبوده و از جایگاه بررسی و مطالعه اهداف طرح بزرگ میدان شهدای مشهد نشان می‌دهد در رابطه با این پروژه» هیچ‌گونه مدیریت ریسک ساختارمندی در سطح مدیریت اجرایی طرح میدان شهدا (به عنوان متولی طرح) وجود نداشته است. بنابراین» طولانی شدن اجرای پروژ» همچنین عدم تأمین اعتبار به‌موقع آن» ازدیاد بار ترافیکی محدوده» سیب به بافت کالبدی و اجتماعی محدوده را به دنبال داشته است و از طرفی دیگر» اهمیت و ضرروت بررسی ریسک‌پذیری آن را در تحقیق پروژه‌هایی از این دست,» جهت حفظ کیفیت و جلوگیری از افزایش زمان و هزینه خود نیاز به مدیریت جامع در تمامی ابساد و مراحل اجرای پروژه دارند. بنابراین» با توجه به موارد یادشده نیاز است تا جهت ساماندهی مدیریت شناسایی‌شده و برای مواجهه با آن‌ها تمهیدات لازم اعمال شود. در این راستا ۱ محتمل‌ترین ریسک با منشأ درونی در محیط طرح میدان شهدای مشهد ۳ ریسک‌های مربوط به مطالعه موردی طرح میدان شهدای مشهد به‌ترتیب ۳ ریسک‌های مربوط به مطالعه موردی طرح میدان شهدای مشهد به کدام پززسی ادبیات نظری تحقیق نشان می‌دهد از سال ۱۹۱۶ به ریسک توجه شده ۱ یل (۴۱۷۴۵۱) در کتاب خود شش وظیفه برای تأمین بنگاه‌های تجاری شناسایی کرد که در بین آن‌ها مدیریت ریسک قرار دارد. انجمن مدیریت آمریکا (۱۹۳۱) برای دقت زیاد مبادله اطلاعات بین اعضا یک بخش بیمه را به وجود آورد. جامعه مدیریت بیمه در آمریکا (۱۹۷۵) نام خود را به جامعه مدیریت ریسک و بیمه تغییر داد. گلافر و همکارانش در فیلادلفیا از جمله اولین کسانی بودند که تغییر نام مدیریت ریسک را پیشنهاد دادند [۹]. برای مفهوم ریسک از دیدگاه‌های گوناگون متفاوت است. از دیدگاه عامیانه» ریسک پدیده‌ای است منفی و بیانگر از دست دادن چیزی» آسیب دیدن و یا وجود خطر است. وارد (۷۷۵۲۵) و چاپمن (۳۳۵0۲۵۲) در سال ۲۰۰۳ اعتقاد داشتند که ریسک یک پدیده منفی است و ریسک مثبت (فرصت) وجود ندارد و گروهی از محققان با انجام یک نظرسنجی, این نظریه را تقویت کردند. آن‌ها نشان دادند تعاریف متفاوتی برای ریسک آمده است» پورتر (4۱۹۸۱ هیلی (۱۹۸۲) باری و پالسون (۱۹۹۲) پری وهیز (۱۹۸۵), ریسک را به عنوان یک شاخص اقتصادی برای عامل سود و زیان در پروژه‌ها استفاده کرده‌اند اما معاون‌زاده و روسو و ماسون (۱۹۷۳) ریسک را تنها به عنوان عامل ضرر شناخته‌اند [۱۳]. انجمن مدیریت پروژه ۴۱۷/۷۱ در تعریفی کامل‌تر ریسک را رویدادی نامطمئن يا موقعیتی که اگر اتفاق بیفتد. بر اهداف پروژه تأثیر مثبت یا منفی خواهد گذاشت» تعریف می‌کند [۱۳].وو نیسر کاپلتیا و پرابهاکار اذعان داشتند که ریسک در صورتی که رخ دهده می‌تواند تأثیر مثبت يا منفی بر اهداف پروژه داشته باشد. عامل‌های ریسک می‌توانند به دسته‌های مختلفی تقسیم شوند و ممکن است هم‌پوشانی داشته باشند؛ زیرا منشأا یک ریسک می‌تواند منجر به ایجاد نیز ابتدا مدل‌های مدیریت ریسک پروژه معرفی شدند که از بین آن‌ها دل مدیریت ریسک پروژه‌های کشورهای در حال توسعه انتخاب شد. همچنین» مشخص شد که ریسک‌ها در چنین پروژه‌هایی عموما در سه ورارررزیتی 20224 وت ۱۱۱۳۱۵۹۸ [* 1 وااوا وا مه وت ند روز روز وا 01 محیط پروژه و ریسک‌های بین سازمانی. سپس دو معیار اساسی جهت اولویت‌بندی این ریسک‌ها : شد: «احتمال وقوع» و «تأثیر بر اهداف» تعریف شده و از طریق پرسشنامه‌ها درجه مربوط به هر معیار اندازه‌گیری‌شده و در ادامه بر اساس خروجی آن» اولویت‌بندی ریسک‌ها شکل ۱. مدل دسته‌بندی/ریسک‌ها در کشورهای در حال توسعه. [۴] ات زیادی در زمينه ارزیابی و مدیریت ریسک در پروژه‌ها در انواع ان (عمرانی» خدماتی و غیره) صورت گرفته است که در این تحقیق به گزیده‌ای از نتایج و دستاورد آن‌ها که مرتبط با موضوع و مسئله تحقیق است. مدلی برای پیش‌بینی نیاز به مدیریت ریسک در پروژه‌های عمرانی» به شناسایی معیارهای ایجاد ریسک در پروژه‌های عمرانی پرداختند و سپس, با اسستفاده از روش امتیازده ی طبق نظر کارشناسسان وخبرگلن, ال سیاد۸ ان پیش‌بینی میزان ریسک پروژه‌های عمرانی ارائه کردند. ذر نهایت» آن‌هامدل طراحی شده خود را به منظور تعیین میزان سطح ریسک پروژه پل کابلی داراب شازی اتستفاده کردند [1۳]نضیرپور وهمکاران در مقاله‌ای با عنوان شناسایی و رتبه‌بندی ریسک‌های پروژه عمرانی بر اساس ابعاد پایداری با استفاده از تصمیم‌گیری چندشاخصه فازی» ۴۱ ریسک شناسایی‌شده را با تکنیک تاپسیس رتبه‌بندی کردند. نتایج تحقیق آن‌ها نشان داد ریسک مشکل انتقال پسماند و بیشترین درجه اهمیت را به خود اختصاص داده است [۱۵]. بهروزی گرایی و همکاران در : با عنوان «شناسایی و ارزیابی ریسک پروژه‌های عمرانی شهرداری شیراز براساس ماتریس ریسک» با استفاده از روش فرایند تحلیل تحقیق آن‌ها نشان می‌دهد ضعف برنامه‌ریزی و برنامه زمان‌بندی ارائه‌شده از سوی پیمانکار» تأخیر در فعالیت پیش نیاز و روبه‌رو شدن با مشکلات مالی به شیراز هستند. در نهایت» به توجه به اولویت ریسک‌ها و محدودیت‌های موجود دریرورمهار پرناسه پاسیخ به رسک ارات ات [12 ]رتم وهای جوشقانی در پژوهشی ریسک پروژه‌های مشارکتی شهرداری مشهد را با استفاده از مدل مدیریت ریسک پروژه‌های توسعه بزرگ‌مقیاس در کشورهای در حال ترمعه: ار دسشگاه کارا فاسایی کرشه ریسکا را مرج کرو اجرایی, قانونی» بازار مالی و زیسک‌های محیط هماهنگی بین سازمانی» شامل هیثه‌ندی کردند و برای ارائه راهکارها از مدل سوات (5۷۷07) استفاده کردند [۵]. امانی و صفرزاده در مقاله‌ای با عنوان «مدیریت ریسک در پروژه‌های کوچک ساخت‌وساز در کشور ایران (وضعیت» موانع و تأثی‌ر)» برای رسیدن به اهداف تحقیق, یک نظرسنجی پرسش‌نامه‌ای انجام و اطلاعات ۴۰ پروژه» ارسالی از سوی ۲۵ نفر از خبرگان ۵ شرکت مجری جمع‌آوری شد. نتایج پروژه‌های کوچک ساخت‌وساز بوده و کمبود منافع بالقوه غیر اقتصادی بودن» کمبود وقت و کمبود بودجه موانع اصلی و برجسته هستند. همچنین» نتایج حاصل تگی مثبتی میان اجرا و پیلده‌سازی مدیریت ریسک و بهبود کیفیت.» کاهش هزینه و بهبود برنامه‌ریزی در پروژه‌های کوچک ساخت‌وساز وجود دارد. یافته‌های این تحقیق می‌تواند یک درک عمیق از مدیریت ریسک در پروژه‌های کوچک در کشور ایران ارائه داده و فواید اجرا و پیادهسازی مدیریت ریسک را برای ذی‌نفسان این گونه از پروژه‌ها متقاعدکننده است [۱].همتی نیا و همکاران در مقاله‌ای با عنوان «ارزیابی ریسک محیط زیستی پروژه‌های خدمات شهری منطقه ۱۹ شهرداری تهران با استفاده از روش رز رت 0( ۱۱۱۱ 9 ل 3 ۴60۵۲۱۴5 1۲۳۵۳ ۱۹۹۹ میتی به فضای سبز ۱۶ درصد مربوط به رینگ سبز و باند کندرو ۱۶ درصد شهر بانوه ۱ درصد شهر ورزش» ۶ درصد پارکینگ و ۱۷ درصد مربوط به عموم فضاهای بوستان است [۱۷]. قربانی نوع در مقاله‌ای با عنوان «مدیریت ریسک مبتنی بر راهنمای ۳۱80 و کاربرد آن در پروژه‌های عمرانی» به شناسایی اهداف مدیریت ریسک پروژه‌ها و تحلیل علل وقوع آن تا حد امکان؛ برنامه‌ریزی و اجرای روش‌های واکنش و تخصیص ریسک‌های ارجح هر پروژه اجتناب از هزینه‌های غیر ضروری» به حداقل رساندن مدیریت بحران و بهینه کردن استفاده از منابع محدود معرفی می‌کند [۱۸]. موروت (ع۱۵۲۵1) و ویلا در پژوهش خود یک روش ارزیابی ریسک بر اساس نظريه مجموعه‌های فازی ارائه دادند به طوری که این روش ابزاری موّثر برای مقابله با قضصاوت ذهنی باشد و در فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی(۸۳۱۳) برای ساختاردهی به تعداد زیادی ریسک استفاده شده است [۱۹]. هوانگ (۲۱۷۷/۵۲8) و همکاران در مقاله‌ای به بررسی مدیریت ریسک در پروژه‌های ساخت‌وساز کوچک در کشور سنگاپور پرداختند. آن‌ها در این مقاله با ارائه تعریفی از شرکت‌های کوچک و متوسط ویژگی‌ها و شاخصه‌های این دسته از پروژه‌ها را مشخص کردند. سپس, زیستک‌هایی که جررراسقای اجنرایت ان ن:اسگه از پروژها وج ود خازت اه ممورد شناسایی قرار گرفت و تأثیر هریک از این ریسک‌ها روی پروژه تعیین شد. در نهایت. راهکارهایی به منظور مدیریت ریسک در این دسته از پروژه‌ها ارائه ن سپس, آن‌ها مدل خود را روی مطالعه موردی در پروژه‌های کوچک در کشور سنگاپور پیاده‌سازی کردند [۲۰]. وو (۷۷۵) و همکارانش در پژوهشی ریسک‌های پروژه‌های عمرانی کشور چین را در پنج گروه ریسک‌های صاحبان نفع, طراح» کردند و به این نتیجه رسیدند که ریسک‌های مربوط به صاحبان نفع مهم‌ترین ریسک‌ها هستند [۱۴]. مهاتره (ع۱۸۳۵1۲) و همکارانش در پژوهش خود رویکردی ترکیبی را از فرایند رتبه‌بندی تفسیری و سیستم‌های پویا برای مدل‌سازی ریسک‌های کلیدی در یک پروژه عمرانی به کار بردند. رویکرد تفای به مدینران پروژه برای پدکارگیسری راهی زد فتاشب ریسگ پذیرتی پروژه‌های عمرانی می‌کند. آن‌ها ریسک‌ها را در پنج گروه طراحی فیزیکی و تدارکات و شاخص‌های عملکرد را در گروه‌های مالی» صاحبان نفع» محیطی» تجارت داخلی و آموزش دسته‌بندی کردند. بر اساس نتایج مدل با توجه به پیشینه و مبانی نظری ارائه‌شده در این تحقیق به طور کلی ریسک‌ها در سه دسته محیط پروژه محیط بین سازمانی و محیط خارجی پروژه تقسیم شده و هریک از این دسته‌ها در یک سطح جزئی‌تر و در قالب گویه‌ها جهت امتیازدهی در اختیار پاسخ‌دهندگان قرار گرفته است. در این تحقیق به بررسی شاخص‌های بررسی ریسک شکست پروژه‌های عمرانی از مدل و شاخص‌های کشتورهای ذر حال توسعه استفاده شده است. شکل ۲ ساختار شکست رویکرد این تحقیق ترکیبی از کمی و کیفی (ترکیب استقرایی و استنتاجی) است و استراتژی آن به صورت بررسی و تحقیق (5۳۷6۷) است که دربرگیرنده مصاحبه‌ها پرسشنامه و مطالسات کتابخانه‌ای و میدانی است. افق زمانی تحقیق اطلاعات در پژوهش حاضیر از روش کتابشانه‌ای روش میخانی ات تقاده قسنه اس روش تحقیق در این پژوهش,» توصیفی-تحلیلی است. در همین راستا پس از گرفآورزی تاه ار یه ور تحلیل و اولویت‌بحدی آن‌ها رکب اطلاع ات از مدل‌های مقایسه‌ای و نرم‌افزارهای 5055 استفاده شده است. به طور کلی, 20220 وت ۱۱۱۳۱۵۹۸ [* 1 وااوا وا مه وت ند روز روز وا 01 مراحل اجرای تحقیق شامل دو بخش است. در بخش اول میزان اثرگذاری و احتمال وقوع ریسک در بخش اصلی محیط پروژه» به صورت توصیفی بررسی شده و از برآیند اثر این دو عامل اولویت‌بندی ریسک‌ها در پروژه‌های عمرانی استفاده از آزمون‌های آماری کای اسکوثر فریدمن و بی نومینال تحلیل‌های استنباطی صورت گرفته است. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش‌آلغای کرونباخ به‌دست‌آمده ۰/۹۴ است که نشان‌دهنده پایایی کاملا قابل قبول پرسشنامه است. روش مورد استفاده برای بررسی نحوه توزیع داده‌های حاصل از نمونه تحقیق, مبتنی بر روش نظریه بوده و از آنجا که متغیرهای تحقیق با سنجه‌های رتبه‌ای سنجیده شده‌اند؛ بنابراین این متغیرها از توزیع نرمال برخوردار نبوده و در ۰ نفر از متخصصان و افراد برجسته و تأثیرگذار در مدیریت شهری و مرتبط با طرح‌های عمرانی بزرگ‌مقیاس شهری مصاحبه‌هایی صورت گرفته و این روند تاحد اشباع نظری ادامه یافت. سپس جامعه آماری شامل تمامی متخصصان و نتیجهه از آزمون‌های نا ت. در این تحقیق ابتدا با ذی‌نفعان محاسبه شده و با استفاده از جدول مورگان و برای ۵۱ نفر پرسشنامه توزیع شد. این تعداد از میان مدیران ارشد کنونی و سابق پروژه‌های شهری و نیز از میان مدیران و معاونان حال حاضر و سابق شهرداری» مدیران مسئول و مرتبط با طرح بزرگ میدان شهدا از ابتدای شروع مراحل اولیه طرح تا به امروز و چنین» از مدیران شرکت‌های مشاور و پیمانکار ذی‌نفع در پروژه‌های طرح بیدان شهدا انتخاب شده است. ریسک‌های شناسایی‌شده» از طریق تحقیقات پیشین محقق» مصاحبه با افراد خبره و مطالعات کتابخانه‌ای در منابع معتبر گردآوری شده و پس از تأیید افراد خبره از طریق توزیع پرسشنامه مورد سنجش یدان شهدا در ۱ کیلومتری حرم مطهر رضوی واقج شده و یکی از میادین مهم‌تر و پر رفت و آمد مشهد است که سابقه‌ای تقریبا ۷۰ سال دارد. این میدان میدان محل تلاقی سه شریان مهم ارتباطی شهر یعنی خیابان‌های توحید به شیرازیانام خمینی (ره) یذ خواجه ربیع و شاظلمی ناد پا فانهتگاه انست: در طرح اصلی میدان شهدا بخش زیادی از مجموعه شهری به فضاهای قرهنگنی اجتماغی ومرمی اختساص پافته استا که سیب اختتلاظ کازبری‌ها در اطراف میدان يا به عبارتی کاربری‌های مختلط شده است. طرح بزرگ میدان شبهدا کازبری‌های مسختلقی مائنه سسگونی اقافتی کرش گری هل پا رکینگه: فضای سبز مذهبی» فضاهای تفریحی و سرگرمی (مانند تالار) احداث شده است. علاوه بر این» در طراحی به فضاهای خدماتی پشتیبان مانند پايانه مسافربری و پارکینگ» مبلمان شهری مانند آبنما و آکواریم نیز اضافه شده است. در این تحقیق برای بررسی و ارزیابی ریسک‌های شناسایی‌شده (شکل ۲) در مدل مفهومی تحقیق استفاده شده است. بنابراین» این شاخص‌ها با مطالعات تحقیقات پیشین» مصاحبه با افراد خبره و مطالعات کتابخانه‌ای در منابع معتبر گردآوری شده و پس از تأیید افراد خبره از طریق توزیع پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفته است. بررسی‌های انجام‌شده در خصوص ریسک پروژه‌های در سه نوع محیط پروژهه محیط بین سازمانی و محیط خارجی برای پروژه‌های میدان شهدای مشهد در جدول ۱ نشان می‌دهد. میزان, آثرگذاری در زیزشیارهای ,رسک تکتولوژیکی, با میانگین 4۲/۶ ریسک مصوبات (با میانگین ۲/۷۵)؛ ریسک زیست‌محیطی (با میانگین ۲/۹۲) و ریسک حوادث (با میانگین ۲/۹) از میانگین کل اثرگذاری ریسک در پروژه عمرانی (که برابر با ۴ است) کمتر است. از طرفی دیگر میانگین احتمال وقوع ریسک در پروژه عمرانی میدان شهدا (با میانگین اثرگذاری ۳) در زیرمعیارهای ریسک مالی (با میانگین ۶) ریسک مدیریتی (با میانگین ۳/۱۲ ریسک مصوبات (با میانگین (۳/۳۹)؛ ریسک سیاسی (با میانگین ۳/۲۱) و ریسک اقتصادی (با میانگین ۳/۹۴) بیشتر از رز رت 0( ۱۱۱۱ 9 ل 3 ۴60۵۲۱۴5 1۲۳۵۳ ۳۹ میتی جدول ۱. ارزیابی وضعیت ریسک (محیط درونی, بین سازمانی و خارجی) در طرح میدان شهدای مشهد نوع ریسک معیار ارزیابی میانگین کل اثرگذاری میانگین کل احتمال وقوع میانگین کل ره بررسی و مقايسه وضعیت زیرمعیارهای ریسک در پروژه عمرانی میدان شهدا در جدول ‏ وضعیت ریسک‌پذیری را داشته و زیرمعیار ریسک سیاسی با میانگین ۳/۵۴ در اولویت وگن ۴ تشن میسن زبرسیاز ریگ اقتصادی با اتکی کل ۱/۸ ری مگ امک شکل ۴. نمودار مقايسه وضعیت زیرمعیارهای ریسک پروژه عمرانی میدان شهدا مشهد در راستای بررسی و تحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده در ارتباط با اثرگذاری ریسک و رتبه‌بندی احتمال وقوع ریسک از نتایج آزمون کای اسکوثر و آزمون فریدمن استتفاده فسه ات پتابرایین هر ضورتی که مق مار ضریب خطا درایق آزمون از نتایج به‌دست‌آمده از آزمون کای‌اسکوثر در جدول ۲ مشخص شد که احتمال وقوم ریگ آزاروجر عضو این پروژه (میبان خی میا ریاد اس ای ام باط به این طریق حاصل شده است که تفاضل مقدار مشاهده‌شده و پی ظ بیشتر در طیف خیلی زیاد و زیاد قرار گرفته است. در رابطه با ریسک مالی نیز شرایط یادشده حاکم است و با قرارگیری تفاضل حاصل از مقدار مشاهده‌شده از 7 وت ۱۱۱۳۱۵۹۸ وا تس ات هروه ود واه 0 مقدار پیش‌بینی‌شده و قرار گرفتن آن در بخش زیاد و خیلی زیاده می‌توان این‌گونه استنباط کرد که میزان ریسک مالی در پروژه‌های میدان شهدا زیاد است. همچنین» ریسک مدیریتی» ریسک تکمیلی و ریسک فنی نیز شرایط تنج حاصل از آزسون کای‌اسگوتر نشان می‌دهدی] توچه به نقدار تال حاصل از میزان مشاهده‌شده و پیش‌بینی‌شده برای ریسک تکنولوژیک که بیش درطیف خیلی کم و کم قرار دارد احتمال وقوع ریسک تکنولوژیک پاین است: در نتیجه, می‌توان این‌گونه استنباط کرد که میزان ریسک تکنولوژیک کم است. همچنین» ری عملکردی» ریسک حقوقی و ری قانونی نیز احتمال وقوع کمی دارند. لازم به توضیح است که با توجه به مقدار ضریب خطا در آزمون‌های کای‌اسکوثر (که کمتر از ۰/۰۱ درصد است) می‌توان اين‌گونه نتیجه‌گیری کرد که نتایج حاصل از آزمون کای‌اسکوثر برای متغیرهای ریسک جدول ۲. نتایج آزمون کای اسکوثر متغیرهای محیط پروزه میدان شهدا مشهد با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از آزمون فریدمن در جدول ۳ برای رتبه‌بندی اختمال وقوی ریمسگت ار محیط بیروژه می‌توان اذعان داست ارس کن‌های مدیریتی بیشترین احتمال وقوع را در پروژه عمرانی میدان شهدا را داشته است و مقدار میانگین به‌دست‌آمده برای آن» ٩ آنست. اين‌میزان در,مقایسه با ریسک فنی که در رتبه دوم و با میانگین ۵/۰۶ قرار گرفته, اختلاف محسوسی دارد. در عین حال در ریسک‌های محیط پروژ» ریسک‌های تکنولوژیک دارای کمترین احتمال وقوع از نظر مدیران و سرمایه‌گذاران جدول ۳. رتبه‌بندی احتمال وقوع متغیرهای ریسک در محیط پروره میدان شهدا مشهد نتایج بررسی رتبه‌بندی میزان اثرگذاری متغیرهای مختلف ریسک برای محیط پروژه در جدول ۴ نشان می‌دهد رتبه اول در اثرگذاری ریسک محیط پروژه میدان شهدا مربوط به ریسک مالی با میانگین ۸/۹۸ است. همچنین» ریسک بازار و تکنولوژیک و ریسک‌های قانونی در رتبه‌های ۲ تا ۴ قرار دارند. درخور یادآوری است که از نظر کارشناسان و مدیران پروژه‌های میدان شهدا ریسک‌های عملکردی و حقوقی دارای جدول ۴. رتبه‌بندی اثرگذاری متغیرهای ریسک در محیط پروره میدان شهدا مشهد رررزو رسوت ۱/0ز۳۱( ۱۱ 9 ل 3 ۴60۵۲۱۴5 1۲۳۵۳ هت وبامررزیتری با توجه به نظر سرمایه‌گذاران و مدیران طرح میدان شهدا و براساس نتایج به‌دست‌آمده از آزمون کای‌اسکوثر در جدول ۵ مشخص شد که احتمال وقوع ریسک ماهیت چندرشته‌ای؛ در میدان شهدا کم است.این استنباط به این طریق حاصل شده است که تفاضل مقدار مشاهده‌شده و پیش‌بینی‌شده» در طیف خیلی کم و کم قرار گرفته است. در رابطه با ریسک تضادها نیز شرایط یادشده حاکم است و با قرارگیری تفاضل حاصل از مقدار مشاهده‌شده از مقدار پیش‌بینی‌شده و قرار گرفتن آن در بخش کم و خیلی کم» می‌توان این‌گونه اسنتباط کرو که میزان رسک تضاتضا فرپروژه‌قای میدان فا گماست .ید طور مشابه» میزان احتمال وقوع ریسک در رابطه با ضصف مصوبات و تأخیر در حمایت‌های دولتی نیز کم است. با توجه به اینکه مقدار ضریب خطای آزمون کای‌اسکوثر پایین‌تر از ۰/۰۱ است» می‌توان اين‌گونه نتیجه‌گیری کرد که نتایج حاصل از آزمون کای‌اسکوئر برای متغیرهای ریسک محیط بین سازمانی پروژه» جدول ۵. نتایج آزمون کای‌اسکوئر متغیرهای محیط بین سازمانی پروژه میدان شهدا مشهد رتبه‌بندی متغیرهای ریسک بین سازمانی پروژه میدان شهدا مشهد در جدول ۶ با استفاده از آزمون فریدمن نشان می‌دهد احتمال وقوع ماهیت چنذزشته‌ای؛ بالاتر از سایر متغیرها است و در رتبه اول قرار دارد. در مقابل» تأخیر در جدول ۶. رتبه‌بندی احتمال وقواغ متغیرهاتی ریسگ در محیط بین سازقانی پرورهقیّدان شهدا مشهد متغیرهای محیط بین سازمانی ماهیت چندرشته‌ای تضادها ضعف مصوبات تأخیر در حمایت‌های دولتی نتایج رتبه‌بندی میزان اثرگذاری متغیرهای ریسک بینشازمانی در پروژه : * چندرشته‌ای بالاتر از سایر متغیژها| اول قرار دارد. همچنین» تأخیر عمرانی میدان شهدا مشهد در جدول ۷ نشان می‌دهد میزان اثرگذاری ماهیت جدول ۷.رتبه‌بندی اثرگذاری متغیرهای ریسک در محیط بین‌شازمانی پروژه میدان شنهدا مشنهر متغیرهای محیط بین سازمانی ماهیت چندرشته‌ای تضادها ضعف مصوبات تأخیر در حمایت‌های دولتی طبق نظر سرمایه‌گذاران و مدیران پروژه‌ی میدان شهدا و براساس نتایچ به‌دست‌آمده از آزمون کای‌اسکوثر در جدول ۸ مشخص شد که احتمال وقوع ریسک سیاسی زیاد است. با توجه به اینکه تفاضل حاصل از مقدار پیش‌بینی‌شده ریسک و مقدار مشاهده‌شده آن» بیشتر در طیف خیلی زیاد و زیاد قرار گرفته استه در نتیجه می‌توان این گونه استنباط کرد که اختمال وقوع ریسک سیاسی اقتصادی (با شیوه استنباطی یادشده) در پروژه‌های میدان شهدا زیاد است. با توجه به اینکه مقدار ضریب خطای آزمون کای‌اسکوثر پایین‌تر از ۰/۰۱ است. می‌توان این گونه نتیجه‌گیری کرد که نتایج حاصل از آزمون کای‌اسکوثر برای متغیرهای ریسک محیط خارجی پروژه با اطمینان ٩۹ درصد قابل پذیرش میتی 20227 وت ۱۱۱۳۱۵۹۸ وا تس ات هروه ود واه 0 جدول ۸. نتایج آزمون کای‌اسکوثر متغیرهای محیط خارجی پروژه میدان شهدا مشهد براساس نتایج حاصل از آزمون فریدمن در جدول ٩ احتمال وقوع ریسک در هریک از معیارهای محیط خارجی پروژه می‌توان اذعان داشت که هیچ‌یک از گویه‌های وقوع ریسک» دارای ارزش و اعتبار یکسانی نیستند و احتمال وقوع یک متفاوت است, به طوری که معیار ریسک اجتماعی با میانگین ۴/۸۱ در رتبه اول و شاخص ریسک سیاسی با میانگین رتبه ۱/۴۲ در رتبه پنجم قرار جدول ٩. رتبه‌بندی احتمال وقوع متغیرهای ریسک در محیط خارجی پروژه متغیرهای محیط خارجی ریسک‌های اجتماعن ریسک‌های اقتصادی رم لاد ریسگ زیستمحیطی ریسک سیاسی ادا درنمگظی غازچی را زیرمتیار ریستگ اقتصادی با میانگین ۳/۸۷ داعه جدول ۱۰. رتبه‌بندی اثرگذاری متغیرهای ریسک در محیط خارجی پروژه متغیرهای محیط خارچی ریسک‌های اقتصادی زسگ‌های دبای ریسک اجتماعی ریسک زیستمحیطی ریسک حوادث پس از شناسایی ریسک‌ها با سنجش دو معیار اساسی احتمال وقوع وت این دو معیار است» صورت پذیرفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد در محیط داخلی پروژه» عدم برآورد صحیح هزینه‌ها عدم تخصیص اعتبار مطالعات نامطلوب تأخیر در تملک و ایفای نقش کارفرما از بیشترین میزان شدت ریسک برخوردارند. از سوی دیگر» در میان گویه‌های موجود در محیط پروژه قوانین, نبود یا کفایت بیمه» ورشکستگی ناگهانی کارفرما نود امکانات و عدم سازگاری فناوری‌ها دارای کمترین میزان شدت ریسک رررزو رسوت ۱/0ز۳۱( ۱۱ ونوا نوات وت هروه ره هد وراه واه ۳۵۹ میتی ۱ عدم برآورد صحیح هزینه ۱ ۴,۰ ۱ ۳,۷ ۱۴,۶۰۱ ۱۲۱ کنترل کیفیت نامناسب ‏ | ۳,۸۴ ۲ عدم تخصیص اعتبار ۹ | ۲,۷ ۱۱۴,۵۴۱ ۱۲۲ مطالعات نامطلوب کارفرما ۱ ۳,۸۶ ۹ انتظار بیش از خد کیفیت | ۱۲۳,۲۵ ۱۲,۸۹۶ ۹,۴۵ ۳ مطالعات نامطلوب ۸ ۳,۷۶ ۱۱۴,۲۵۱ ۲۳ کمبود مصالح ۴ ۱۱۸۵۳۱۳,۰۰ ۱۴۳ تغییر قوانین سازمان‌ها ۰ ۱ ۳,۴ | ۲,۷ ۱ ۹:۴ ۲ تاخیر در تملک ۶ ۳,۵۳ ۱۱۳,۹۸۱ ۲۴ کمبود تجهیزات ۷ ۲,۱۲ ۱۱۱۸۴۳۱ ۱۴۶ نامناسب بودن نوع قرار دارد ۱ ۱۳,۳۹ ۱۲,۷۵ ۹:۳۱ ۵ ایفای نقش کارفرما ۰ ۱۳,۶۷۱ ۳,۷۵ ۱۱۳,۷۳۱ ۲۵ دیوان سالاری ۳ ۱۱۱,۲۵۱۳,۰۲ ۱۴۵ نسبت پرداخت مشاور ۹۱| ۸۸۱۱۲۸ چ عقب‌ماندگی پروژه ۲ | ۰۱۳۸۷۲۱۳۸۵۹ ۲۶ | عملکرد ضعیف فروشندگان | ۳,۴۷ | ۳,۱۸ ۱۱۱,۰۲۱ ۴۶ تکنولوژی جدید ۱ ۸.۶۳۱۲۸ ۷ تغییر در طراحی ۱۳,۵۹۸ ۱۱۳۸۵۸ ۲۷ جذابیت معماری ۶ | ۳,۰ ۱۱۰,۹۷۱ ۱۴۷ تمایل برخی عوامل پروژه ۰ ۱۳,۳۵ ۱۲,۵۵ ۸,۵۵ ۸ ۲ نبود برنامه‌ریزی استراتژیک | ۱۴,۰۸ ۳,۲۵ ۱۳,۲۷۱ ۱۲۸ عدم برآورد و تخصیص ۲ ۱۳,۶۵ ۲,۹۶ ۱۰۸۸۰۱ ۴۸ وارد آمدن خسارت به اموال مردم | ۲,۹ | ۲,۹ ۱ ۸:۵ ۹ تیبرت قیمت ۸۵ ۲۸۷ ۱۲۹۱۱۲۸۹۳۱ مشکلات‌آمجوزی ۰ ,۱۰۸۷۹۱۳۰۴۱۳۸۵۵ ۴۹| تضاد طرح با طرح تفصیلی ۱ ۱۳,۳۹ ۱۲,۵۱ ۸:۵۱ اعدم برآورد صحیح زمان‌بندی | ۳,۷۱ ۱ ۳,۴۷ ۱۱۲,۸۶۱ ۳۰ ۱ طراحی فضای داخلی ‏ ۲,۷,۱ ۱ ۲,۹ ۱۱۰,۷۸۱ ۱۵۰ غدم امکان پیش بینی ۰ ۱ ۳,۲ ۱ ۱۲:۶۳ ۸.۵۰ ۱ تغییررویه‌مدیریتی ۰ ۱۲,۷۱۱ ۲,۴۷ ۱۱۲,۸۶۱ ۱۳۱ تاخیردرحل منازعان ۹۱۷۶۲۱ ۲,۹ 8۳۰,۶۰ | ورشکستگی ناگهانی پیمانکار | ۳,۲ ۱ ۲۸۶ ۸,۳۷۱ ۳ عدم رعایت زمان‌بندی ۳,۸۰۱ ۱۱۲,۸۳۱۳,۳۷ ۱۳۲ تغییرمشاور یا پیمانکار ۱ ۳,۶۳ ۱ ۱۰:۴۶۱۲,۸۸ ,۵۲ تأخیر ادعاهای بیمه ۱ ۲,۹۶ ۲:۶۹ | ۷,۹۵ ۳ مشکلات ترافیکی ۰ ۱۳,۳۳۱ ۲,۷۶ ۱۱۲,۵۵۱ ۴۴۳۳ #ترک خدمت نیروها ۰ ۱۳,۶۱۱ ۲,۸۸, ۱۱۴/۴۰ ۱۳۵۳ مهیانبودن زمینه اجتماعی ۱ ۱۳,۵۹ ۱۲,۱۸ ۷:۸۱ ۳ اتأخیر و تعلل در تصمیم‌گیری | ۲,۹۲ ۱ ۲۳,۱۸ ۲۳۱۱۲:۳۴۶۱ ترخ سود سس ند سای ۴ ۱۲:۷۵ ۷۸۰ ۵ تغییربرنامه زمان‌بندی ۱۰ ۱۲۳,۷۵ ۳,۲۷ ۱۱۲,۲۶۱ ۳۵ تامنامحصولغ ۳ ,۱6۵۵۷۵۱۳ عدم سازگاری فناوری‌ها ۱ ۳,۲ ۱ ۲,۴ ۷,۷۴۱ ۶ ظهوز معارضین ۶ ۲,۲۰ ۱۱۲,۰۳۱ ۳۶ اشیوه‌های غلط ساخت‌او ساز | ۷۳,۸۰ ۱۱۰,۰۷۱,۲۶۵ ۵۶ نبود امکانات ۷۶۱۱۲:۴۱۱۶ ۷ | تعلل مشاور در پاسخ‌گویی ۱ ۱۳,۴۹ ۳,۴۳ ۱۱۱,۹۸۱ ۱۳۷ نقض تعهدات قرارداد ‏ ۱۳,۶۹۱ ۱۲,۷۱ ۹,۹۷ ۵۷ | ورشکستگی ناگهانی کارفرما | ۳,۹ ۱ ۱,۸ ۱ ۷:۱۹ ۸ بهره‌وری و توانایی مدیریتی | ۳,۸ ۱ ۳,۱ ۱ ۱۱۱۸۸ ۳۸ نوسانات تقاضا ۳ ۱۹۹۳۱۳۰ ۵۸ نبود یا کفایت بیمه ۶ | ۱۲,۳۵ ۶,۹۷ ٩۹ روش‌های تأمین مالی ۱ ۲,۸۶ ۱ ۳,۲ ۸۲۱,۷۳۱ ۲۳۹۵ شرایط تاعادلانه ۵۹۹۸۴۱۳۵ قوانین ۸ ۶۸۳۱۲۵ ۰ چیدمان غلط عوامل ۰ ۱۴,۰۰۱ ۲,۹۰ ۱۱۱۸۶۱۱ ۱۴۰ تغییرقوانین شهرسازی | ۳,۵ | ۲۸۸ ۱ ۹:۸ یج بررسی‌های صورت‌گرفته در خصوص شدت ریسک‌های بین‌سازمانی ۰ قرار دارند. از سوی دیگر در میان گویه‌های موجود در محیط بین سازمانی نشان می‌دهد که بالاترین میزان شدت مربوط به گویه‌ی تأخیر در اعطای ‏ پروژه تأخیر در برخورداری از معافیت و عدم تعریف دقیق وظایفه از کمترین تسهیلات» با میانگین ۱۲/۳۶ است. همچنین,» دخالت‌های غیرضروری کارفرما میزان شدت ریسک برخوردارند. عدم پذیرش ذی‌نفعان و بروز مسائل در عقد قرارداه به‌ترتیب در رتبه‌های بعدی جدول ۱۲. رتبه‌بندی شدت ریسک در گویه‌های محیط بین سازمانی پروژه ردیف گویه‌ها اثرگذاری احتمال وقوع | شدت ریسک , ردیف گویه ها اثرگذاری ۱ احتمال وقوع ۱ تأخیر در اعطای تسهیلات ۳۸۶ ۳۳۰ ۱۳۳۶ ۸ عدم درک درست نیازها ۳۵ ۳۸۶۵ ۲ | دخالت‌های غیرضروری کارفرما ۳۶۱ ۳۳ ۱۶۰ ۹ عدم امکان تأمین پرسنل ۳۴۷ ۳۷ ان عدم پذیرش ذی‌نفعان ۳۶۵ ۳۶ 1۹۶ ۱ تأخیر فرایند تصویب ۳۳۹ ۳۸۹ ۸۷۸ را بروز مسائل در عقد قرارداد ۳۸۹ ۳۸۲ ۱.۳ 1 عدم ارتباط و هماهنگی ۳۳۳ ۳۶۳ ۸۶ ۵ ایجاد تضاد و تعارض مدیران ۳۳ ۳۸۹ ۱۱ ۳۲ مشخص نبودن حدود وظایف ۳۳۰ ۳۶۷ ۸.۲ ۶ اعدم تصویب و ابلاغ قوانین تسهیل کننده| ۰ ۳,۳۵ ۳۹۸ ۹۹۹ ۳ عدم تعریف دقیق وظایف ۳۳۹ ۳۵۱ ۸۳۷ ۷ عدم هماهنگی با آستان قدس ۳۳۷ ۳۷۶ ریودا ۴ | تاخیر در برخوداری از معافیت‌ها ۳۹۲ ۳۸۰ ۸.۸ جدول ۱۳. رتبه‌بندی شدت ریسک در گویه‌های محیط خارجی پروژه یسک مربوط به بروز تورم با شدت ۱۶/۳۹ است.همچنین خارجی پروژه اعتصابات کارگری از کمترین میزان شدت ریسک برخوردار تغییرات ارزش ریال و تحریم» به لحاظ شدت ریسک» به‌ترتیب در رتبه‌های 2022 وت ۱۱۱۳۱۵۹۸ وا تس ات هروه ود واه 0 ردیف گویه‌ها اثرگذاری | احتمال وقوع | شدت ریسک | ردیف گویه‌ها آثرگذاری | احتمال وقوع | شدت ریسک ۱ بروز تورم ۴ ۴۲ ۱۳۳۹ ۱ شدید جوی ۳۰ ۳۸ ۸۶۵ ۲ تغییرات ارزش ریال ۴۰ ۳۹۴ ۱/۴ ۱ ایجاد آلودگی صوتی ۳۸۶ ۳۰ ۸۵۹ ۳ بروز تحریم ۳۹۰ ۳۵۷ ۲ ۱ ۱۲ حوادث پیش آمده حین کار ۳۷ ۳ ۸۵۰ ۳ کاهش اعتبارات عمرانی ۴ ۳۳۹ ۰۳ ۱۳ دفع ناصحیح آب‌های سطحی ۳۹۸ ۳۸۹ ۷۷۱ ۵ تغییر در تعرفه ۳۵ ۳۸۶ ۱۴ اثر منفی جابجای ساکنین ۲1۳۷ هد ۳۶ مخالفت‌اشخاص ۳۶ ۳۳۰ ۱۵27۶ استفاده سو ازمنابع ۳۴ ۳ ۶۳۸ ۷ فساد افراد ذی‌نفع ۳۶۷ ۳۶۵ ۹۱ ۶ جرم و بزهکاری ۳۷ انش ۶۵ ۸ تعارض فرهنگی ۳۳۵ ۳۸۶ ۹۶۰ ۹ اعتصابات کارگری ۳۵ ۱۷ ۵/۸۹ با استناد به نتایج به‌دست‌آمده از ضریب شدت ریسک در قحیط‌های * آهزینه‌هایشساخت طی مراحل پروژه با شدت ریسک ۱۶/۳۹ بیشترین سه‌گانه طرح میدان شهدا شدت ریسک را می‌توان به طور کلی دراجدول. مقندازازا به خود اختصاص داده است و گویه اعتصابات کارگری با شدت ۴ نمایش داد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد گويه بروز تورمو.افزایش ربسکگ 48 کمترین پقذار ریسک را به خود اختضاصن فاذه است+ جدول ۱۴. اولویت‌بندی گویه‌های تحقیق بر اساس شدت ریسک در پروژه عمرانی میدان شهدا مشهد ۱ | بروز تورم و افزایش هزینه‌های ساخت طی مراحل پروژه ۳۳۹ ۳ تغییرات نرخ برابری ارزش ریال در مقابل دلار (ارز) و تغبیرات هزینه‌های ساخت ۱۵/۸۴ ۳ | عدم برآورد صحیح از هزینه‌های پروژه و کمبود بودجه درنظر گرفته‌شده از سمت کارفرما ۱۳۶ ۴ | عدم تخصیص اعتبار و پرداخت هزینه‌ها مطابق برنامه‌ریزی بودجه برای پروژه و تأخهر در پرداخت به پیمانکاران و مشاوران ۱۳۵۴ ۵ ۱ مطالعات نامطلوب از دسترسی‌ها محدوده و مقیاس برای پروژه ۱۳۳۵ ۸ | کاهش اعتبارات عمرانی در سطح محلی یا کلان ۱۳۹ ۹ | ایفای نقش «کارفرما» به جای «شریک» در پروژه‌های؛مشارکتی توضط شهرداری ۱۳۳۳ ۰ | عقب‌ماندگی و عدم تکمیل مراحل و پروژه‌های پیوسته وابسته و زیرساختی ۱۳۲ ۱ | تغییر در طراحی و نقشه‌ها به علت تغییر برنامه‌ریزی‌ها یا وجود عیب و نقص و اجرایی نبودن آن طی اجرای پروژه ۱۳۵۸ ۲ | تغییر در تعرفه واردات قطعات و ملزومات ۱۳۳۳ ۳ نبود برنامه‌ریزی استراتژیک و فقدان افق دید کارفرما ۱۳۳۷ ۳ | تغییرات قیمت زمین ی مراحل ساخت پروژه ۱۳۹۳ ۵ عدم برآورد صحیح برنامه زمان‌بندی و تحمیل آن به مشاوران و پیمانکاران ۱۳/۶ ۶ ۱ تغییر رویه مدیریتی در سازمان اجرایی کارفرما با تغییر مدیران ارشد. ۱۳/۶ ۷ ۱ عدم رعایت برنامه زمان‌بندی و روابط پیش نیازی فعالیت‌ها توسط پیمانکار ۱۳/۸۳ ۸ | مخالفت اشخاص در سطوح بالای مدیریت شهری برای تصویب و احداث پروژه ۱۳۶۶ رز 0 ۵۱ ونوا نوات وت هروه ره هد وراه واه 2 میتی ۰ | تاخیر و تعلل در تصمیم‌گیری و اقدام در سطوح مختلف (عالی» میانی و پایین) مدید ۱ تاخیر در اعطای تسهیلات برای پروژه مشارکتی از سوی بانک‌ها و نهادهای مرتبط ۱۳۳۶ ۳ | تغییر یافتن برنامه زمان‌بندی و اختلال در برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی‌ها توسط کارفرما ۱۳۶ ۴ ا تعلل مشاور در پاسخ‌گویی به موقع و آماده نکردن اسناد و طراحی‌ها جهت ارائه به کارفرما ۱۱۹۸ ۵ | بهره‌وری و توانایی مدیریتی پایین پیمانکار و مدیریت نادرست مالی 1۱۸ ۶ | ضعف در شناسایی روش‌های تأمین مالی اصلی و جایگزین ۱۱۳ ۷ ۱ چیدمان غلط عوامل مدیریت اجرایی پروژه در سازمان پروژه تمد +۰ | مطالعات نامطلوب زمین شناسی یا عدم ذسترسی به اطلاغات و نقشه‌ها و برخورد با موانع (مانند تأسیسات» خطوط انتقال برق و گازه مناطق مسکوئی) در مسیر | ۰ ۱۱:۵۹ پروژه و موانع غیر مترقبه طبیعی در زمین مکان پروژه ۱ ا کمبود یا عدم تأمین به موقع مواد و مصالح مورد نیاز و با کیفیت مورد نظر ۱۳ ۲ | کمبود یا عدم تأمین به موقع و مشکلات و محدودیت‌های کمی و کیفی تجهیژات ۱۱۳۳ ۳ | دیوان سالاری و تأخیر در تصویب مدارک و انعقاد قراردادها توسط کارفرما و عدم دسترسی به موقع پیمانکار به اطلاعات و مستندات فنی لازم طی ۲ ۱۱,۲۵ ۴ | عدم پذیرش و شانه خالی کردن از بار مسئولیت ریسک‌ها از سوی ذی‌نفعان مربوطه ۱۱۶ ۵ | عملکرد ضعیف و کوتاهی فروشندگان و تدارک‌دهندگان کال درانجام تغهدات: ۱۳ ۶ | عدم جذابیت معماری و نمای نهایی برای مردم ۱۹۷ ۷ عدم برآورد و تخصیص مناسب منابع (نیروی انسانی و تجهیزات) به فعالیت‌های پروژه ۱۸ ۸ ]| مشکلات مجوزی (شهرداری» برق منطقه‌ای راهنمایی و رانندگی و ...) ۹ ۹ | طراحی فضای داخلی واحدهای پروژه با قابلیت واگذاری به فعالیت‌های مختلف ۱۸ ۰ تاخیر در حل منازغات و مشکلات قراردلای و یا عم حصولی نتیچجه از دعاوی قضایی ۱۶ ۱ | تغییر مشاور يا پیمانکار و دشواری‌های جایگزینی ۱۳۶ ۳ , واقع گرایانه نبودن نرخ سود بازگشتی پیش‌بینی‌شده توسط کارفرما برای پروژه ۱۸ ۴ تأمین محصول نهایی توسط سایر رقبا در صورت تأخیر در بهره‌پوداری از آن ۱۳ ۵ | بروز مسائل و موانع در هنگام عقد قرارداد به علت تجربه و دانش اندک مسئولان شهری در زمینه پروژه‌های بزرگ‌مقیاس ۱۳۳ ۷ | ایجاد تضاد و تعارض در آرای مدیران کارفرما و ۸ | عدم تصویب و ابلاغ به موقع قوانین تسهیل کننده ۹۹۹ ۹ | نقض تبهنات قزارذاد از سوی کازفرما: پیمانگاران؛ یا مشناوزان ۹۹۷ ۵۰ نوسانات تقاضا برای هر یک از خنمات پا کالاها ۹۳ ۱ شرایط ناعادلانه برگزاری مناقصا آن بر انتخاب ناصحیح و بی کفایتی مشاوران و پیمانکاران کل يا جز ۹۴ ۲۳ ۱ تغییر قوانین شهرسازی» کاربری‌ها و سایر جزئیات طرح تفصیلی ۹۸ ۳ ا درگیر نبودن مشاور طی مراحل اجرای پروژه ۹/۱ ۴ | فساد و ارتشا در میان افراد ذی‌نفع در پروژه ۹۱ وبا مررزیتری 4 2022 وت ۱۱۱۳۱۵۹۸ وا تس ات هروه ود واه 0 انتظار بیش از حد کیفیت کار و اجرای عملیات از مشاور طراح و مجری عدم هماهنگی مناسب با آستان قدس رضوی يا سازمان اوقاف» و بروز مشکلات مربوطه عدم درک درست نیازهای یکدیگر از جانب کارفرما و پیمانکار عدم امکان تامین پرسنل مجرب و چند مهارته در چارچوب یک تیم در سازمان پروژه نامناسب بودن نسبت پرداخت‌های تعریف‌شده به مشاور و پیمانکار در مراحل مختلف قرارداد تأخیر در فرایند تصویب و اجرای پروژه به علت عدم آشنایی پرسنل شهرداری با پارامترهای متنوع تخصصی ظهور تکنولوژی‌های جدید در طول عمر پروژه و استفاده از تکنولوژی‌های منسوخ تمایل برخی عوامل پروژه به طولانی کردن زمان پروژه جهت دریافت هزینه ثابت مشخص نبودن حدود وظایف و اختیارات» میزان و چگونگی تقسیم عواید پروژه و میزان و نحوه پرداخت مالیات‌ها و عوارض توسط طرفین در قرارداد عدم امکان پیش بینی نحوه تهيه ملزومات غیر متعارف در آغاز عملیات ساختمّانی حوادث پیش‌آمده حین کار برای عوامل داخل و خارج از پروژه عدم تعریف دقیق وظایف تیم‌های درگیر در پروژه (تعارض در نقش) تاخیر در برخورداری از برخی معافيت‌ها پا تخفیف‌هایی در زمینه عوارض گوناگون مستندسازی متفاوت و غیر استاندارد مراحل پیشرفت پروژه از جائپ کارفرمااوپیمانکار دفع ناصحیح آب‌های سطحی و فاضلاب و سایر نخاله‌های پروژه اثر منفی جابه‌جایی ساکنان قبلی محل احداث پروژه بر موفقیت پروژه قوانین حمایت از صنایع داخلی و اجبار به استفاده از فناوری و تجهیزات بومی موجود استفاده‌ی سو از منابع و مصالح (استفاده غیر اصولی یا در خارج از محدوده پروژه) رز رت 0( ۱۱۱۱ 9 ل 3 ۴60۵۲۱۴5 1۲۳۵۳ 2 میتی نتایج حاصل از آزمون بی‌نومینال نشان می‌دهد در مدیریت طرح میدان شهدا از مدیریت ریسک ساختاریافته استفاده نمی‌شود. همان‌طور که در جدول ۱۵ مشخص است با توجه به اینکه سطح معناداری آزمون کوچک‌تر از ۰/۰۱ است» می‌توان این‌گونه استنباط کرد که بین گروه اول که جواب خیر داده‌اند و گروه دوم که جواب بله داده‌اند؛ تفاوت معناداری وجود دارد. از سوی دیگر با توجه به اينکه مقدار احتمال مشاهده از مقدار آزمون احتمال بیشتر است. می‌توان اين‌گونه نتیجه‌گیری کرد که در شکل ۵ نشان می‌دهد حدود ۹۰/۲ درصد از افراد (شامل مدیران و سرمایه‌گذاران پروژه بزرگ میدان شهدا) اعلام کرده‌اند که در پروژه‌های خود از مدیریت ریسک ساختارمندی استفاده نمی‌کنند و فقط ۹/۸ درصد از مدیریت ریسک ساختارمند شکل ۵. نمودار نظرسنجی به‌کارگیری مدیریت ریسک ساختارمند در پروژه‌های میدان شهدا همچنین براساس نظرات مدیران و سرمایه گذاران طرح میدان شهدا و با توجه به این که سطح معناداری آزمون بی‌نومینال کمتر از ۰/۰۱ است؛ می‌توان اين‌گونه استنباط کرد که بین گروه اول و گروه دوم تفاوت معناداری وجود دارد و از آنجا که احتمال مشاهده از مقدار آزمون احتمال بیشتر است می‌توان این گونه استنباط کرد که استفاده از مدیریت ریسک مرحله‌ای درارابطه با منشا ریسک‌های موجود در پروژه نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهند عم دهمنشا مشکلات. ناشی از کارفرما است. حدود ۵۸/۸ درصد از داشنگاند: هر مقایتل, بدسیران ۹/۵ درس از سمیران و مسرمایدگتازای: تحقیق حاضر در راستای پاسخ‌گویی به سوّالات, از نتایج به‌دست‌آمده آزمون‌های آماری (مانند فریدمن و کای اسکوثر) استفاده کرده است. در پاسخ به سوال اول تحقیق «(محتمل‌ترین ریسک با منشا درونی در محیط طرح میدان شهدای مشهد کدام است؟)» باید اذغان داشت که تحلیل نظر خبرگان و مدیران ذمی‌نفع و مرتبط با طرح میدان شهدا با استفاده از آزمون کای‌اسکوتر نشان داد از آنجا تفاضل مقدار مشاهده‌شده و پیش‌بینی‌شده در ریسک بازاره ریسک مدیریتی و ریسک فنی مرتبط بااين پروژه (میدان شهدا) بیشتر در طیف خیلی زیاد و زیاد قرار گرفته است بنابراین آن‌ها را می‌توان از جمله محتمل‌ترین ریسک‌ها با منشا درونی در محیط پروژه میدان شهدا به شمار آورد. نتایج به‌دست‌آمده از آزمون فریدمن برای ریسک‌های با منشا درونی در محیط پروژه نشان می‌دهد ریسک‌های مدیریتی بالاترین مقدار میانگین (برابر با ٩) را به دست آورده است بنابراین بیشترین احتمال وقوع آن در در پاسخ به سوّال دوم تحقیق «(ریسک‌های مربوط به مطالعه موردی طرح میدان شهدای مشهد. به‌ترتیب اولویت کدام‌اند؟)»» بررسی میانگین کلی ریسک زیرمعیارهای ۸ گانه تحقیق خاضر (که حاصضل میانگین به‌دست‌آمده از احتمال وقوع و اثرگذاری است) در سه دسته کلی (محیط درونی» محیط بیرونی و محیط بین سازمانی) نشان می‌دهد زیرممیارهای ریسک اقتصادی (با میانگین کل 4۳/۸۷ ریسک سیاسی (با میانگین ۳/۵۴) و ریسک مدیریتی (با میانگین ۳/۴) به‌ترتیب در اولویت اول تا سوم در پاسخ به سوّال سوم «(ریسک‌های مربوط به مطالعه موردی طرح میدان شهدای مشهد به کدام گروه از ذی‌نفعان اختصاص دارند؟)» باید به نتایج مرتبط با بررسی منشا ریسک‌های موجود در پروژهه اشاره کرد که ۵۸/۸ درصد از جامعه نمونه عمده منشا تحقیق حاضر به منظور بررسی وضعیت مدیریت ریسک در پروژه میدان شهدا شهر مشهد به اولویت‌بندی شدت ریسک در سه سطح محیط پروژه» محیط بیرونی پروژه و محیط بین سازمان پرداخته است. به طور کلی» تفاوت اساسی که این تحقیق با 2 تحقیق حاضر که به آن‌ها اشاره شده است, همین مسئله درا نظر گرفتن ریسک در سه سطح پادشده است. این موضوع سبب به دست آمدن نتایج و دستاوردهای متفاوتی شده است. تقریبا تمامی تحقیقات اشنازه‌شده به اولویت‌بندی شاخص‌های ریسک در پروژه‌های عمرانی (اعم از کوچک يا بزرگ‌مقیاس) از منظر شدت ریسک موجود در این سه محیط نپرداخته‌اند. به طور کلی تفاوت عمده این تحقیق با تحقیقات پیشین می‌توان ۱- در نوع برخورد با مسئله ریسک و در نظر گرفتن مسئله در سه سطح و محیط (درونی» بیرونی و بین سازمانی) و مقایسه این سه سطح با یکدیگر؛ ۲-روش تجزیه‌وتحلیل داده‌های که در تحقیقات بهروزی و همکارآن [۱۶] با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی» همتی‌نیا و همکاران [۱۷] با روش ۴۳۱/۱۴۸ مکانمند وافورت ویلا [۱۹] :یاروش تجلیل سلسلسراتبی استفاده فده استه آمادر مک حاضر از آزمون‌های بی نومینال و آزمون فریدمن استفاده شده است؛ ۳- در انتخاب معیارها و گویه‌های تحقیق که در آن سعی شده است بسیاری از شاخص‌های تحقیقات پیشین را ترکیب کند و آن‌ها را در سه دسته محیط بیرونی؛ محیط درونی و محیط بین نتایج نشان می‌دهد در رابطه با پروژه عمرانی طرح بزرگ میدان شهدای مشهده می‌دهد در محیط پروژه نسبت به سایر ریسک‌های موجود».احتمال وقوع عدم تخصیص اعتبار در جایگاه اول قرار دارد. همچنین مشکلات ناشی از ترافیک» ایفای نقش کارفرما عدم برآورد صحیح هزینه‌ها مطالعات نامطلوب» تغییرات قیمت و تغیی در طراحی در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرد. شایان توجه است که به لحاظ میزان اثرگذاری» نبود برنامه استراتژیک به عنوان مهم‌ترین گویه در محیط پروژه مطرح می‌شود. پس از آن به‌ترتیب» چیدمان غلط عوامل» عدم برآورد صحیح هزینه تأخیر در تملک» تأخیر و تعلل در تصمیم‌گیری» ورشکستگی ناگهانی کارفرما عدم تخصیص اعتبار و کمبود مصالح, از بیشترین میزان اثرگذاری برخوردارند. همچنین» در رابطه با ریسک‌های بین سازمانی» دخالت‌های غیرضروری کارفرما بالاترین احتمال وقوع را نسبت به سایر گویه‌ها داشته است. سایر عوامل که براساس میزان احتمال وقوع» در رتبه‌های بعدی قرار دارند عبارت‌اند از: عدم پذیرش ذی‌نفعان» تاخیر در اعطای تسهیلات بروز مسائل در عقد قرارداده عدم تصویب و ابلاغ قوانین تسهیل کننده. در رابطه با مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در ریسک‌های بین‌سازمانی نیز» تأخیر در اعطای تسهیلات از بیشترین میزان تأثیرگذاری در بین گویه‌ها برخوردار است. ن ایجاد تضاد و تعارض مدیران» عدم پذیرش ذی‌نفعان» دخالت‌های غیرضروری کارفرما و بروز مسائل در عقد قرارداد» به لحاظ میزان اثرگذاری در رتبه‌های بعدی قرار دارد. در محیط خارجی پروژه» بروز تورم از بیشترین میزان احتمال وقوع برخوردار است و پس از آن تغییرات ارزش ریال» تغییر در تعرفه بروز تحریم و کاهش اعتبارات عمرانی» در ورارررزیتی 20227 وت ۱۱۱۳۱۵۹۸ [* 1 وااوا وا مه وت ند روز روز وا 01 رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرد. همچنین» بنا به نظر کارشناسان و در محیط خارجی پروژه» بروز تورم دارای بیشترین میزان اثرگذاری در مدیریت ریسک است. سایر عوامل به لحاظ ثرگذاری در مدیریت ریسک» عبارت‌اند از: کاهش اعتبارات عمرانی» تغییرات ارزش ریال» مخالفت اشخاص و بروز تحریم. امروزه با شدت گرفتن روند توسعه شهزها و جهانی شدن, پروژه‌ها بکار پستن استانداردها جهت هماهنگی افراد درگیر در پروژه و اطمینان از اجرای صحیح آن» حیاتی است. توسعه شهرها باعث افزایش حجم پروژه‌های عمرانی شده و احتیاجات کسب و کار و زندگی افراد در کلان‌شهرها و تلاش مدیران شهری برای جلب رضایت شهروندان عامل پدید آمدن مفهوم پروژه‌های عمرانی بزرگ‌مقیاس شهری با جوانب و ویژگی‌های بهخصوص خود شد. چالش‌های پدیدآمده در مدیریت و اجرای پروژه‌های عظیم و اثرات مستقیم و غیرمستقیم آن بر زندگی شهرواندان باعث تأکید و اهتمام بیشتر مدیران بر شناسایی و مدیریت مخاطرات پیش‌بینی‌شده در مسیر اجرای پروژه‌ها شد. به گونه‌ای که در این تحقیق اشاره شد مدیریت ریسک پروژه» دشوارترین بخش از فرایند مدیریت پروژه بوده و شامل کلیه فعالیت‌هایی است که جهت شناسایی و کنترل ریسک‌های پروژه در راستای دسترسی به اهداف و اولویت‌های پروژه انجام می‌شود. در همین راستا در این تحقیق» به جهت شناسایی و اولویت‌بندی ریسک‌های پروژه‌های عمرانی بزرگ‌مقیاس شهری» طرح میدان شهدای مشهد مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور تعداد ۹۰ ریسک محتمل در پروژه‌های عمرانی شناسایی ودر ۸ دسته کلی و در ۴ محیط تعریف شده و بر اساس دو معیار احتمال وقوع و تأثیر بر اهداف و پرآیند این دو در قالب شدت ریسک مورد سنجش قرار گرفتند. براساس نتایچ بهدست‌آمده مشخص شد که از نظر سرمایه‌گذاران و مدیران طرح میدان شهدا احتمال وقوع ریسک‌های بازار مالی و مدیریتی در محیط پروژه ریسک ماهیت چندرشته‌ای در مان ریسک‌های بین‌سازمانی» و همچنین ریسک‌های سیاسی» اجتماعی و اقتصادی در محیط خارجی طرح میدان شهدای مشهد بالا است. از سوی دیگر میزان تأثیر بر اهداف ریسک‌های مالی در محیط پروژه» ماهیت چندرشته‌ای در محیط بین سازمانی و بروز تورم در محیط خارجی طرح میدان شهدای مشهد بالاتر از سایر گویه‌ها زتبه‌بندی شد. همچنین بیشترین میزان شدت ریسک در محیط پروژه عدم برآورد صحیح هزینه‌ها؛ در محیط بین سازمانی تخیر در اعطای تسهیلات و در محیط خارجی نیز پروز تورم شناسایی شد. بنابراین با مشخص شدن مهم‌ترین بزرگ میدان شهدای مشهد می‌توان از این نتایج در تهیه و تدوین چ ی ریسک برای پروژه‌های عمرانی بزرگ‌مقیاس شهری بهره برد. بررسی ضریب شدت ریسک در پروژه عمرانی میدان شهدا نشان می‌دهد گويه بروز تورم و افزایش هزینه‌های ساخت طی مراحل پروژه (با نماد 8۱) و شدت ریسک ۱۶/۳۹ بیشترین مقدار راابه آخود اختصاص داده است و گویه جرم و بزهکاری (با نماد 8۹۰) در محیط پروژه با ضریب ۶/۳۵ کمترین شدت ریسک را در پروژه به خود اختصاص داده است. لازم به اشاره است نتایج حاصل از آزمون بی‌نومینال مدیریت طرح میدان ها نشّاندادابیشتر از ۹۰ درصد افراد جامعه نمونه بر این امر توافق دارند که در پروژه عمرانی شهر مشنّهد از مدیریت ریسک ساختارمندی استفاده نشده است و تنها ۹/۸ درصد از مدیریت ریسک ساختارمند بهره می‌گیرند. بنابراین» استفاده از مدیریت نویسنده اول ۴۰ درصد» نویسنده دوم ۴۰ درصد, نویسنده سوم ۲۰ درصد از مدیران طرح اجرایی میدان شهدا و مدیران و معاونان شهرداری مشهد که در پیشبرد رررزو رسوت ۱/0ز۳۱( ۱۱ 9 ل 3 ۴60۵۲۱۴5 1۲۳۵۳ ۹2 میتی 1 6و۲ ۴۳۷۱۲۵۳۵۵۱ 5۸ 02 رک 8۵2۵6130 رک ۲۱۵۳۵۵۵/۵ [17] 0۳[ 1۳6 .(3۲م 0۲۵۷۱۳۵۵۱ ۵۶ 00۵۲۵00 1۳6 :50۷ ععه) ۴۴۳۱۴۸ ۳۵۳ ۱۳] .69-86 :(2)3 :2019 06۷۵۱۵۵۲۵۹۰ ۸ ۴۷۱۳۵۳۵۳۲ ۵۳ ا۲۵ 5ع6 ازع ۳۱۸۵۵۱۷4 0۳ 62۶60 ۵2866۲۹ 89 رک ۵۵ 6۳۵۲۳۵0۱ [18] -0۲0 ۲0۲51۳۲00 ۵ 200۳036 هد ۳۰۸ ۸2-۷۱۵ ,۸ ۱۷:۵۵-۱/۵۲۵۲۵ [19] -ع 60۳5۲ ۹۳۳۵۷۱ ۱۵ ۳۵28616۳ 8۵ ۱۳ 710۳ ,لا 2۳20 ,86 ۲۷۳۷۵۵۵ [20] -۱۳۹۵۲۵ ۱۳۵۵۲۲۰ 300 0۵۲۲۵۲5 رکااها5 :51۳6200۲6 ۱۵ کامعزه ام 800 ۲ ۵۲۶ ۲۶۷ اهاز 1۰۱۸۵۵۹۱۱۳۵8 ۱۷۸۵۲۵ ,لد 1۳2۵۲ ,لا7 ۱۷۳۵۵۲۵ [21] :(34)9 :2017 ۱۷۵۵86۲6۰ بازااطدنا۸ 8 بهزادت0 ۵۶ ا2 ول 3002 0 گه 0۲۳۵۱( 1(۰ع۱۳۳۱۵۳۵ 300 005130165 را 512) ۱۳۵۳ ۱۵ ۲۲۵۵05 :15۸ 1 ,۸5 01596۲12300[۰] 866۵۲۳۵ ۲۳۵661 (ا 5۳ با ۱3۳8 121 -آ060 5۵۲ ۲۵۵۵۱ 639/0۲۷ 4و۲ 300-03960 3ا سای ۳۰۸ ۱۷۸۵۲۱۵ ,۲۵ ۳۵۳۵ [3] -۲۵م 00۷6100۵۳۲ عافی-عع 3 ۵۶ ۳۵۳۵86۵۲ ۸94 ۱۰ 82/000 14 -م۱0ع06۷ عاط 2 زهافناگ :8 ۱۷338616۲ 166۵۱08۷ آ۵ ا۲۳۵ا0ل 30002 -۱۵ ۲1۶ 60ز۲۵م ۵۳۲ عس 1۳6 ۱۷۰ 2820 کول نعوزه۲ ,۱۷۵ 83۳۳۵۳۵ -طابام 0۲۵۵ ۱۳۵۲۵۷۵ 1۵ 5عاعع5۳۳31 00۷600 ۲۵ ۵۶۱۵86 61 ع38 -۱۷۵9 0۳ کاععزه۲م ۳۳۳ :/50 356) کاعزه۲م مزاع دم عا دما 7 2۱30۳۱۳8۰ 200 8۵963۲60 ۱0۲020 0۶ ا۵ سمل .(/زاهم ۱۵ ۲۵۵ - ۵ ۱۷۵5۳۹۵۵ ۵۲ ۲۵۵۵۲۳ ۳۵۲۲0۲۳3۲۵ ۱۷۵9۵0۰ 0۳ نام از ۱۸ +۲۵۵ 1۳۵ ۸9969918 ۳۰ ,۳۱۳۳۵۲۵۵ ,0 اطاکق 635۳ رک 5۳۲308 ,۴۳ ززطاعق۸ ۱۵9۳۱۱30 ۵۳ ۲۱۵۳ 502۲6 5۳۵۳۵۵۵ 1۳6 ۵۶ عانانه؟ 1۳۵ 1۵۲ 50۳5 -۵ع۴00 ۲۱8۵۲ 81021000 ۱۳۵۵۰ ۵ 506665 ۲۳۵۵ 300 اهرری‌عازط ۸۲ -20 1۳۵ 6350۲18 20 ۲۷۰۱۳۷۵۶۹8206 20 حازه 8286۲۳ رک 20 عامک [8] ۳ 065180 1۳۵ 1۵ 80۷/۵۲26۵ 0۲030 8000 ۵۳ 1۱۵1۵10۲5 ۵۶ 00هعزام ۳ |۴0۳۵ ۱51216 ,۵0 ۱/۸29۳ ۵5 ۱۳۹۱۷۵۲۶۳ ۳۵۲۵۵۷۷۵۱ 0/۰ ع31اعا 1۳۵ 0۲ :16۳۳۵0 ۱۸3386161۰ ۲۲۵۵61 5۳۳36816 .۵ آزد ۳۵ ,۱۷ اططداه6 [9] -5ق0 ۷ 1۳20513160 ۱۱۵۳2866۳3۰ 0۳۵061 ۱۵ کافراه 20 اون8 ۰ 82۳۵۲۷ [10] ۱:60 3۵8616۳ 300 کاکلراه 30 85۷ ۱۷۵۰ ۱۷۵۵۵۵ ,ک۸ ۸۳۹۵۷۵ [11] 6 ۸596558 :5۳3146۴۱۷ راک 000۲ 5318/1/00 ,۲۷ 23۲6 ,۸ 1380100۴ [12] 0 ۵ ۵۵۵۱ ۵ ۲۱۰۳۲۵۶۵۳۵ 2۲01ادم آودع۸ ,60 ۸۵۵۵۱۱۵۳2۵060 زقن ما5 061ز۵ 0۳ ۵۲ 130105 89 6۰ ۳۲۵۳۵۵۲ ,0 2تعام۵) را غالا ,2 ۷/۵ [14] 8 23060۳ 501۳0۷۵ ,۸ ۸۲۳۱۳۵۵۳ رک ۸12۷669 سوم اقلا [15] 3 هواک ۵۳۵ 2960ط صاوز کامعزه ام ۵۳۶۲۳۲۵۳ 0۳۵۳۹2۱۳۵ 300

انجام پروژه های عمرانی بزرگ بدون شک توأم با ریسک های فراوان خواهد بود. در این پروژه ها اغلب ریسک ها نادیده گرفته می شوند یا به بخش هایی که دانش، منابع و ظرفیت کافی برای مدیریت موثر آنها را ندارد تخصیص داده می شوند که این مهم ضریب کیفیت انجام پروژه را کاهش داده و در برخی از موارد سبب تأخیر در دستیابی به اهداف پروژه می گردد. لذا شناسایی ریسک ها، رتبه بندی عوامل موثر بر آنها و همچنین بررسی شدت ریسک ها از ضرورت های اجرای هر پروژه عمرانی است. تحقیق حاضر به دنبال دستیابی به این هدف پروژه عمرانی میدان شهدا شهر مشهد را مورد بررسی قرار داده است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است برای جمع آوری داده ها از روش پرسش نامه بهره گرفته است. حجم جامعه نمونه بر اساس جدول مورگان تعداد 51 کارشناس انتخاب گردید. نتایج بدست آمده از آزمون کای اسکوئر نشان می دهد که احتمال وقوع ریسک های بازار، مالی و مدیریتی در محیط پروژه، ریسک ماهیت چندرشته ای در میان ریسک های محیط بین سازمانی، و همچنین ریسک های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در محیط خارجی طرح میدان شهدای مشهد بالا می باشند. از سوی دیگر، میزان تاثیر بر اهداف ریسک های مالی در محیط پروژه، ماهیت چندرشته ای در محیط بین سازمانی، و بروز تورم در محیط خارجی طرح میدان شهدای مشهد بالاتر از سایر گویه ها رتبه بندی شد. همچنین بیشترین میزان شدت ریسک در محیط پروژه عدم برآورد صحیح هزینه ها، در محیط بین سازمانی تاخیر در اعطای تسهیلات، و در محیط خارجی نیز بروز تورم شناسایی شد.

410674

از نتایج پژوهش چنین استنباط می‌شود که موّلفه‌های آسیب سازی چون برگشت طولانی سرمایه, فقدان فضای فعال برندسازی و تمایل پزشک به نسخه کردن داروی خارجی به ترتیب اساسی‌ترین آسیب‌های زمینه‌ای به شمار می‌آیند؛ علاوه بر اين» در بعد ساختاری» مقاومت و عدم تخصیص بهینه بودجه, تشابه برند و در بعد رفتاری نیز عدم نگرش مثبت به برند از اصلی‌ترین موّلفه‌های پژوهشگرای مقلف ذر مظالسات.پراکه‌ای کذدفرزمیناه بزنذ کر مت دآروسازی و سایر سنایع اتعام,ذاه‌اند: مهارهای ,متقاوتی را بزرسی کرذه‌اند, کد یل ,این تفاوت: خر ازاق روقن‌ها: درک آن‌ها از اهداف بازاریابی» متفاوت بودن مبحث برندسازی در بازار دارو از سایر بازارهای غیر داروبی و همین‌طور تفاوت موجود در فضای کسب‌وکار کشور ایران با سایر کشورها بوده است. در اين پژوهش موّلفه‌های جدیدی برای آسیب‌شناسی برندسازی در صنعت داروسازی شناسایی شد که قبلا در پژوهش‌های پیشین مشخص نشده بود. این پژوهش یک پژوهش میدانی مستقل پیرامون آسیب‌شناسی برندسازی در صنعت داروسازی کشور است که با توجه به رویکرد کیفی و اکتشافی بودن آن و گردآوری مستقیم داده‌ها از متخصصان این امر به‌عنوان الگوی عملیاتی برای آسیب‌شناسی برندسازی شرکت‌های داروسازی کشور قابل استناد است. تصمیم‌گیرندگان اصلی و مدیران اجرایی و بازاریاپی و:برندسازی شرکت‌های داروسازی کشور با الهام گرفتن از الگوی ارائه‌شده در این پژوهش می‌توانند پیش از ایجاد و خلق برندهای دارویی خود» موانع و عوامل" آسیب ساز را مدنظر قرار داده و با دیدی وسیع‌تر و نگرشی برند محور و نه صرفا خلق نام تجاری, نسبت به ایجاد و توسعه و پایداری برندهای خود اقدام کنند. چالش‌های شناسایی‌شده می‌تواند بسیاری از کجروی‌های احتمالی را آسلاج کرقه: و پر یتفر راگماي کاسان خر فالیت‌ جات و برتنسازی بستقت داروسازی کشور باشد. درواقع الگوی این پژوهش می‌تواند به‌غنوان دانسته‌ها و پیش‌نیازهای ضروری در تدوین استراتژی‌های خرد و کلان شرکت‌های داروسازی و «وزارت بهداشت و طولاتی, شذن, زمان بجماهتگی بزای, مصاحب 1 مذوران بازاریانی, قطاقی آزفترکشاهای داروسازی که محل اقامت آن‌ها در شهرستان‌های دور و خارج از تهران بود یکی از مهم‌ترین و چشم‌انداز مدیریت بازرگانی» سال هجدهم» شماره ۳۷ پیاپی ۷۰بهار ۱۳۹۸ محدودیت‌های این پژوهش بود. علاوه بر آن ارسال و دریافت پرسشنامه‌ها طی چندین مرحله زمان‌بر طی شد و پاسخگویی در فاصله زمانی متفاوتی حاصل شد. در پژوهش‌های آتی» موضوع این پژوهش می‌تواند از دیدگاه بیماران و سایر ذی‌نفعان صنعت داروسازی کشور ازجمله شرکت‌های پخش, داروخانه‌دارها و پزشکان بررسی شود. مبحث آسیب‌شناسی برندسازی می‌تواند در بسیاری از صنایع کشور موردبررسی و واکاوی مستمر قرار گیرد؛ همچنین به علاقه‌مندان این حوزه و صنعت دارو پیشنهاد می‌شود نتایج این پژوهش را با طرح فرضیه‌های مناسب با موضوع پژوهش خود در پژوهش‌های آتی استفاده کنند. آسیب شناشی برند سازی در صنعت دارویی ایران ...ی (محمدیان وهمکاران) ۱۳۳ عطا حز ۳2008 که ۲۵16 عط وصزدکع‌عع۸ .(2014) .10 ,۸00-0 6 .8 مقلزطهص۸ 1۰ 2۲21 ۳قحام ۲066 کم ععی ۸ تفصقطا6 صز کاا موم نمعنان 2هدام ۵۶ 8 ۵۳۵ .(2009) .۸ منصه‌ونومصسط۸ عگ بش۸ ماطانطه1 .36 ,طه‌کقمصنطینطاعه1 .3.۸ منطقطنص۸ .2 مط اف 0 لمعا همم قطام عطا هنز عصهد ۳۵0ص وصنک. ۵۶ بونانطانکد۳ 66 0610۲ 2600۷6 ]٩ دافرا۵ ۸۳ .(1998) .7 ,2266 1/0-نصهزصد ۸۳ .3 .(65 10) 7اا ۲7۵06۳ 0وهم۸ تناکا نع تصححطع 1 ع1مرع0 آمنممگ مه ۰ ,0۳۵۲۵۲۵۷۱۲۵۱ ]٩ ]70۵ +عصقد و صز کاقط2004(.1) یک ,206106 .4 :310۳02 بع سای 2۳060 ۸ :و 10۵ مس ۵ 2002(.0۳) 0۰ مقتافصهع30 .5 200۹1 منص2ع0۳ جز کاعلومص م6002 .(2011) 0.3 وکتژم 1 ۸ ب# ,1 ,ق3۳01 6۰ ۵ ۶٩ ۵11 6ط2015(.7) 8۰ ,طع0 3 نطاعطاه8 ۶ .7 مطع20تقطاه۸ 8 ,اممنامطای .7 5 ]0 ,70۳۵ ۷۵106۰ 06۳۵360 ۵۴ هنعط روط دمتاصعاصذ عمعقطم 0۵۳ کندوه 9 99656-ظ 100 ۳۵ امه ۳۷۶5۲ 136 +کع انم 58۵0۵ .(2003) .36 هنم .8 006 30510655 ععد2 ص2ع 1۵ :1.0000 06۰ ۵11 ]٩ 11046 ۳۵63۳6 06اها هو ۶و 50۳6 ند عمط وصنصنصحط «ر0997) بط مطمکصط0ت 9۰ ۸ (0)) .7 ماو هدک -ناطکه0طع0 غ .۸ تقعش۸ .10 و۳۵۱2 .۸ ما2عنط یه زد رطف .0 ,1/071096171671 851655 ]۵ ,700۳۵ 1۵۵۵۰1۵5 عطا صز مصنامععل فص که ماج ۲ او 281670 ۸ .(2018) .۸ فا ادا ناهانگ 3.8 مط06نن۹نص ۲ 1 مفاوع 10 1 -31 ,(34)17 ,707096167 381655 ]۵ ,70۳۳۵ 1۳۵۰ صذ توص حعاصی لحقتعصصی ۰ ۸۱۵۰۳۵۲۱۱۵۲۵۷۲۵۱ 1۳۱ و3۳۵۵ ]٩ 19018060 7۳36 .(2005) .7 مقط0ها .2 8 ۷۲6۵ 8۳2205 بط 0عع ع اگص تواندم کعصعصی م۸ .(2007) 7 ق1205 .3 146-1 ,(7)2 ,11071661719 7/0100 ]70۳۵/۵ 3 کا وم آم 033۳۵0 7۸۵۲۲۵۵۲۵ .9اقنجه لادم مل +کلصعط لهعنادهعد۵ط2 .(2011) 6۰ ,3/055 .4 6۰ ۳۵20 ۷5 دمنامصتصمل مصط عععل +عاعهص عصناعا م3 .(2008) .ی ,3/055 .5 ما صز 5عزع 50۳216 008ص عنه خصع گنل 2004(.170) .ی ,کک3/0 :6 .آ مقطنانط5 .6 ]70۳۳۵ 5600۹3 80005 ۲0۳۵۵۲ 8ص اک عط فص واعخاصن آمخاع 3۳0 ام 40 ۵۳۶۴ ۹۳۵ 0۱۱۳۹۲۵۵ 006ع2]6 و 00ط ۵۳۵۵۵ ۵۵ 06۲506006 [هنا 2۵ ام هرز عصقط 8500 (2011) 3.7 مناعطق7 6 مشهش۸ مفصهکمقطاک .8 6۰ 0217 مفو9وم0ع +عمصعصمی همه ککد؟ انم صمعقصصی صز 0۳0۵05 ۳ چشم‌انداز مدیریت بازرگانی» سال هجدهم» شماره ۳۷ پیاپی ۷۰بهار ۱۳۹۸ 5 ۲03506۳5 ۵۶ 17000510058 .(2014) .5.7 تفگ ۵ یک مق2افق 5 .19 01 ]٩ ,70۳۵ .5000 آمعسنصهه صه و عحوصذ آمعناه مصحقطام صز 0ص۳ط 800 20۵1 ۳ حقحام عطا صز وصنفلنط ۳۵۵۵ط که وندعععد عط1 .(2014) بش۸ متعطه 1 .20 0 105 1۳5 ۵۶ رعمامطادم 156 .(2013) .37 مفصعسهط 6 .۳ منصقطعجه7 21

بررسی مشکلات و عوامل آسیب ساز برندسازی اهمیت بسزایی در ایجاد و گسترش، موفقیت و پایداری برندهای دارویی ایفا می کند. تمرکز سنتی بر روی تولید، بازاریابی و فروش داروهای ژنریک سبب عدم تحرک کافی در برندسازی و به تبع آن برند سازی حرفه ای و عدم بهره گیری از مزایای آن در صنعت داروسازی کشور بوده است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و تعیین مولفه های آسیب ساز برندسازی و اهمیت و الویت بندی آنها از طریق تکنیک دلفی در دو بخش کیفی و کمی است. بدین منظور؛ از طریق مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته با 16 نفر از متخصصان و خبرگان حوزه بازاریابی و برندسازی صنعت داروسازی کشور و استفاده از روش تحلیل محتوا ،53 مفهوم استخراج که در 17 مولفه اصلی مقوله بندی شدند. سپس با بهره گیری از نظریه سه شاخکی هر یک از مولفه ها بر اساس ویژگی هایشان در سه بُعد زمینه ای، ساختاری و رفتاری طبقه بندی شدند. علاوه بر آن، الویت بندی آسیبها با کسب نظر خبرگان در طی سه دور دلفی اعتبار سنجی و مدل نهایی تحقیق طراحی و محقق شد. بر اساس یافته های این پژوهش، بیشترین عوامل آسیب ساز در بعد زمینه ای و سپس به ترتیب در بعد ساختاری و رفتاری قرار گرفته است.

479963

الگوریتم مجددا تکرار می‌شود. برای این منظور بهترین تجربه شخصی هر ذره و بهترین تجربه گروهی به‌روزرسانی می‌شوند و مطابق رابطه بیان‌شده ارابطه [! ابتدا سرعت ذرات محاسبه و سپس موقعیت آن‌ها به‌روزرسانی تبیین الگوی بهینه در قراردادهای مشا ر کت عمومی - خصوصی ساخت .. * (۱( می‌شود. الگوریتم تا جایی ادامه می‌یابد که ملاک و معیار پایان الگوریتم آن را مشخص برای تدوین الگوی مفهومی "با استفاده از تبیین قرارداد پایه به روش ۰3307 مدل‌سازی ریاضی انجام شد. برای بهینه‌سازی و تخمین پارامترها از نرم‌افزار 11۸71.۸78 و الگوریتم فرا ابتکاری تجمعی ذرات الگوریتم پرندگان | استفاده گردید. در این برنامه تابع هدفی تعریف می‌شود که این تابع مجموع موزون توابع مطلوبیت کارفرما و کارگزار می‌باشد. با توجه به اینکه در بهینه‌سازی مدل» دو هدف متضاد شامل افزایش هم‌زمان مطلوبیت کارفرما و کارگزار وجود دارد؛ لذا در این برنامه از رویکرد"مجموع موزون" استفاده‌شده است. این برنامه با هدف بهینه‌پیازی رو "مین أرامتراهامپیچون,دزصد مشار کت کارفرما بعد از زمان واگذاری پروژه توسظ" کازگزار» درصد مشاکت کارفرما در طول زمان بهره‌پرداری از پروژه توسط کارگزار» زمان بهره‌برداری از پروژه و درصد ریسک بر عهده کارفرما با تأمین قیود مشارکت و منطقی صورت گرفته است برای اجرای فرآیند بهینه‌سازی در نرم‌افزار 2/۸771.۸3 مقادیر انتخابی و عددهای 50,7 > 10,7 > و6 ,100 > و6 50 ک بق 02 ع 0.1 ک 1000 6۶ البته لازم به ذکر است مقدار عددی این پارامترها بر اساس جممع‌بندی از پژوهش‌ها و مقالات عباس زاده اصل و همکاران 41111۱ حسینی و داودیان 4111۱۱ امامیان و همکاران 11۱ بحرالعلوم و همکاران:۱ !۱11 |وعباسی و رمضانیان 111!۱|بدست آمده است. خروجی کار مقادیر بهینه‌ی پارامترهای مجهول است به شرح ذیل در جدول آبه دست 1 * فصلنامه علمی تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی اشماره !4 تابستان 11۱۱ درصد مشار کت کارفرما بعد از زمان واگذاری پروژه توسط کارگزار 118 م۲ درصد مشارکت کارفرما در طول زمان بهره‌برداری از پروژه توسط کارگزار !!!۱ در این پژوهش با در نظر گرفتن نظریه قراردادها قراردادی به کارگزار پيشنهاد شد؛ به‌طوری که میزان مطلوبیت کارفرما حداکثر و مشارکت کارگزار را محقق نمود. نتایج جدول آنشان می‌دهد مقادیر بهینه‌ی به‌دست آمده با تئوری نظریه قراردادها سازگار و از عقلانیت اقتصادی برخوردار اتتت«زیرا طوّل مدت قرازادهای-307 1 1الی |!سال بوده و |1[*ن7 سال به‌دست آمده است. همچنین مقادیر وا و مأ مثبت و کمتر از یک به‌دستآمده و مقدار ما کمتر از وا شده است که نشان می‌دهد قیدهای منطقی در محدوده موردنظر قرارگرفته‌اند؛ بنابراین مقادیر بهینه تحت قیود مشارکت» منطقی و محدودیت منابع دولتی و ایجاد تحول و جنبش در اقتصاد کشور به خصوص در پروژه‌های بزرگک و زیربنایی» بیش از پیش ضروزت تأمین مالی "از طریق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را مدنظر دولت و سیاست گذارا قرار داده است ازاین‌رو امروزه واگذاری و ذخالت بیشتر بخش خصوصی از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخورذار است. ذر این راستا یکی از مواردی که همواره در سرمایه‌گذاری و اجرای پروژه‌های بزرگ موردتوجه قرا رگرفته است» تأمین منابع مالی این گروه پروژه‌ها است؛ به‌طوری که چند سال است استفاده از روش‌های نوین و متعدد مشار کت بخش خصوصی با دقت و توجه بیشتری دنبال تبیین الگوی بهینه در قراردادهای مشار کت عمومی - خصوصی ساخت .. ** [11 می گردد. یکی از این روش‌ها استفاده از مشارکت عمومی : خصوصی از جمله 1307 است. از آنجایی که به کا رگیری پروژه‌های 307 در سطح جهان تاریخچه کوتاهی داشته و بیش از دو دهه از به ثمر رسیدن آن نمی گذرد» لذا این روش به‌عنوان یکی از روش‌های جدید و مثمر ثمر خصوصی‌سازی محسوب می‌شود که مشارکت فعال بخش خصوصی را در احداث و توسعه پروژه‌های زیر بنایی به همراه دارد, روش مذکور در ایران نیز بسیار جوان بوده و هنوز هیچ پروژه‌ای با این روش به پایان نرسیده است امنظور مرحله واگذاری است !. بررسی‌های انجام‌شده بر روی مطالعات داخلی و خارجی نشان می‌دهد محققان در سراسر دنیا به روش‌های تأمین مالی پروژه‌ای از نوع 3017 توجه خاص دارند و تقریبا تمامی جوانب آن اعم از جنبه‌های مالی» حسابداری» حقوقی» زیست محیطی و عملیاتی را مورد بررسی قرار داده‌اند ولی شناسایی و ارزیابی معیارهای موثر به منظور انتخاب نوع قرارداد کمتر مورد توجه قرا رگرفته است .این مسئله به دلیل ساختار و پیچیدگی‌هایی است که در اهداف بخش‌های مختلف قراردادهای 2788 نسبت به سایر قراردادها وجود دارد؛ به‌طوری که شناسایی و انتخاب صحیح نوع قرارداد مشارکت در ساخت یک پروژه می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد , از جمله مهم‌ترین شاخص‌های این روش» پذیرش ریسک و انتقال فّاوری و توسعه زیر بنایی است؛ لذا درک صحیخ این روش از طرف دولت به‌عنوان کارفرما و بخش خصوصی به‌عنوان کارگزار و استفاده آن در یک شرایط مناسب قراردادی پیش‌نیاز اصلی جهت موفقیت این روش به‌حساب می‌آید. در این پژوهش مدل قراردادی پیشنهاد شده است که بر اساس مقادیر فرضی و کالیبره شده» مقادیر بهینه متغیرهای اصلی قراردادی را محاسبه نموده و البته اگر مقادیر اولیه پارامترها تغییر یابده احتمالا نتایج دیگری خواهد داد که قابل سناریوسازی است.لذا ضمن بررسی قراردادهای مشارکت عمومی - خصوصی به روش 1307 با استفاده از مبانی نظری موجود در قراردادهای 887 و همچنین بهره‌گیری از مباحث مورداستفاده در نظریه قراردادها و طراحی ساز و کار قرارداد مشار کت در حالت707 مدل‌سازی شد,در این راستا جهت ماکزیمم سازی تابع مطلوبیت کارفرما و همچنین تأمین قیود منطقی و قید مشارکت. ۱ * فصلنامه علمی تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی |شماره !4 تابستان 11۱۱ تعدادی پارامتر فرضی در مدل تعریف گردید که طبق هر یک از وضعیت‌های قراردادی» قابلیت تغییر دارند؛ لذا بر اساس پارامترهای فرضی در نظر گرفته‌شده و تأمین قیود منطقی و مشارکت» پارامترهای مجهول مدل به‌صورت» السال آزمان بهره‌برداری از پروژه 4 || درصد امشارکت کارفرما بعد از زمان واگذاری پروژه توسط کارگزار 4 1(! درصد امشار کت کارفرما در طول زمان بهره‌برداری از پروژه توسط کارگزار | و [ درصد اریسک بر عهده کارفرما ابر آورد گردید. با توجه به اهمیت قرارداد 3017 در پروژه‌های زیربنایی و نقش آن در توسعه اقتصادی» پیشنهاد می‌گردد سازمان‌های دولتی با در نظر گرفتن شاخص‌ها و تئوری‌های اقتصادی» جهت تنظیم پارامترهای قراردادی از الگوی مفهومی این پژوهش استفاده نمایند که ضمن تضمین مشارکت کارگزاران و بخش خصوصی, منافع کارفرما و نهادهای حکمرانی در بخش دولتی به حداکثر برسد از آنجا که این مطالعه تحت اطلاعات متقارن با فرض اطلاعات کامل در قرارداد 807 انجام‌شده است» پیشنهاد می‌گردد این نوع قرارداد تحت اطلاعات نامتقاون مورد بررسی» ارزیابی» محاسبه و مدل‌سازی قرار گیرد و متناظر با آن الگوی مفهومی طراحی شود, تبیین الگوی بهینه در قراردادهای مشار کت عمومی - خصوصی ساخت ... ** 111 بانج له0ص۳ کعم‌وع۸ فصه 100007 .(2015) .ظ مصقنصصتعصقطظ م۸ مذقه‌طط۸ - [۳100[0 ,11۳-0۳۸ کاعز270 017ط هصفعتا اعد و م۸ 2866۲ 1/120 (367۹120 صز) .69-79 ,(25) 8 وکاکر ۸۵ 65 هک ]٩ ۵۳1۵۵9 -0100ع1 ۸ .(2017) .۸ منصنوهط 6 3 ,لقلد[ نصحط‌جه۳ سل مطاعله رد۸ - 0 200 01ط ماصز کماعع 10 «ماعک غاد مدجن۸ ما [ع1100 عصفلد/1 -1 ,(28)1 ,۷0510۷۵167 ۵۲1۵ ۷۷۵۵۲ ]٩ ,70۳۳۵ کا6ز270 دمناهانصدگ 200 1۸۷3167 40 00۵6۲ 1اط - علنهلناگ هصکناع ۵۹ 0عکدظ کاعزم2۳ پرع 2۵۲ دز 1/005 -[8ظ 1686076 ۳3۵66 15106 متام مصصم۸ عاجهلناگ هماع خصع600 م1306 ۰ 3/0522 2 .۸ منصدزنس۳م1 .36 بنصه۸10 بط بتتا0منامطی .۸ ,تق۸2 4 1۳۵0۶167 هه مناه2ناد 2 1/0001 ع 0۳6369 م0 که هصنصهزده13 .ر2011) 0 ۸00702 مصافقهی‌نام‌م ‏ ۷۷۵ کع‌ع نم 3۳6 00۵0 عاماد بر و3۵۲ ]٩ 70۳۵1 1۳۵۵۰ صز کاصق21 8067 معط هز 2/6006 هصص ۳ (3675120 ز) 221-250۰ ,(3) 6 ملع 0۳ع:ع8 وستمصهاط فمه وناوط و صنطکناطهاکه 1۵۶ مقس ۵ 110۳ .(1.)2020 ,08ق7۳8 6۶ ۷ ,قاط 40 ۸77۳ و۳2 ۵۳ 0عع۵ط کزواهمه حصش۸ #هصنط صز کصمناهاک وصناع 1۵2 6 :13607 0020۵61 [۵ م۳ .(1997) .ظ عنصقلدک به م۸ .8 ,ف0005هنحا0 0 2130058 [۵د00ع1< عط) ۵۶ کصمناعنا 20 تصعحط1 1400۰ 1 00۷۵۲۱۳۵۵ 16 ).۷ ,1621080 56760 بط ,۸7300 لا تما نحع‌طل۸ بل 122700۵ ۶ 06۷۵1006۳۲ عطا هنز کاعدصم 501 که عع موم عطا که ق۳۷۵۳ 1 0۴ 3/0061 310۷ .(2017) کل منطعقصطقطاک فص۸ .6 منلقله7 ,یگ ۳۳۳۵۳۵۶ 88 1۵۳ 20۵۲ جع۲ع 1۳22 وصه 2000 جمزعکع 00 عصنص6ع 3 1۵ کاد ص00 4 ناما ]۵ ۵۱ 70 و7120 21۴ 71۳000 بقاصع[2 800767 1 * فصلنامه علمی تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی |شماره !4 تابستان 11۱۱ 6 ما 0[6۲ 0۲ 1۵796 و0۵۳ .(2003) 8 7.08078 ۵۶ 3 م1030 [۵ا۳0۵۷2 - 40 170069 ,007۳065 ]۵ 7۳0 .(20160) 2/067۵ مق افطله 26 - 1 2/6100 27006۲ ۵۶ 50100000 .(2015) .۳ ,210077۵6 ۵ .3 مفنط‌طهاهی - ۳ داز کاعز270 3۳۵۵۵ ۳۵0 ععصقسنط ما من ما2 غاد نا ان0 0 ,کعاهع ۸ +صنطادع 0 عنام هه کدی ع1ع م1009 .(2003) 0۰ ,ات11 ]70۵ ۳0076 7۳6 کم منطاکتعصاخدم عاه مت اشنم ۵ صمناه‌ناممه 0ه 1 0۶ کزدوامم۸ ۳050 ۸ .(2015) 34۰ ,۳۳۵۵۳۲۵۵ دز ما۵ قنطع113 1 ]0 70۳۵1 507۵86۰ 0 عزععاد 5 0صقطع1 وصتصعه۳ 01 005 1/0 ما 200۳02 [۵ع 6 ۸ .(2010) .31 ,110806 6۶ 113۵08 بل و0ا0صنطافه11 36962۳6 نز201 637۳5 بدمناع10[ع5 3076۳56 و ععف عطا معط معصصی عطا ۳ ۵۲00۶5 11330008 ۵1 8۳02205 .(2011) بش۸ ,صقن00 302 مگ .36 .5 مفطژعه‌5ی110 8 ماو 8220 ۶و عصاسه‌نساک آمعنطا ون ,(2010) 34 ععطودک 6 کل ,تعلرا- 07 ۲۲۱۷۵۱۵ 00 83080000 .(2014) .۸ 00و73 6 ول 0-۳65۶ 40 ۷۵۱۵۳۲ ]٩/70۳۵ ۰ 1۵,۵۹۹ 507 0۵ 500 ]٩ ۳۳۹۵ 1 کعنعو0یه 4۶ ۳۷21۵00 یماگ 1621 .(2011) م۸ ماگ۸ ۶ .36 ,1۳3۵02۵0 ی فطع 2هط- - ۱۳۹۱3۵001160 #صخ۸ ع هتساک پکاعزم 2 8501 ۳0۶ [3/006 ع 06 106 (367۹1۵0 1) .45-55 ,(2) 2 ,۳911607109 آز6 تشا ت70 5۳۵۳۲ - 7 ۳۳۲ ,807 (۳۵2) متطاک 20 ۳116-20۵ .(2020) 36 مافعاطیع/3 - :16320" .01008 6۲0076 ]۵ ۳۵/۵0 .(2011) 36 78060 ۵4 3 مفصتعلد1/0 - تبیین الگوی بهینه در قراردادهای مشار کت عمومی - خصوصی ساخت ... ** [11 ,۲00 ۶۵۳ کاق0۳ آه ۵0 از کم 300 .(۸.)2015 مطفطاد از - ۵ ۸۳۵۵۲۳6۶ 770 ۵۳ ۵۲]۵۳۵۳۶۴ ]13۵۳۵۵۳۵ 70۳0 فصن فص صمن 006 -عناطا0ا2 عستوامم۸ .(2013) با مناعطاه۸ 6۶ سبط مناماط۸ بل مفطق5306 و مفاق31057 - آهازم7705 ۶و 1 دعصد م۸ نطالمه77 دز 30061 خصعصادع 10 من عصاه2 0۳۷۵۲6 1 ,5210 710۳۵۸۶ [0200ع/[ ۸۵۱۵ ۹۲1/0۵90۵۳۶ ,70۳۳۵ .۵0 هنز دععصنوهع3۸ 6 م۸ ۲۳0۲۰ ۵۵9616۸ 20116 .(2004) .6 ما80 ۸ و ماازا[80 - 007۵۲۲5 0۲1۵6 زاب .(2018) باه لها 8 6 و۷7 با 8۳۵1۵0 - ۶ 660اط2۳0 ۵طا ۶و کزووامم۸ 2015(.۸۳) .7 بنطعع0ه5 بکگ بن0ه530 ,36 مفصه‌حطع10 - 0 ودفاصهظ ۳۳۵۵ -او 166 ۵۶ کا 605 منطو ما2 صز نحص ععصهص و۸ (۳6۲۹1۵0 صز) .5-34 ,(13) 7 و1510 ع-0 680 وت 1107160۵ محدونانامک5 ۲۵ 2376۳5۳0 501 ۶و دمناندع 1۵ وصه 5۳07 .(2017) .8 منطینا۷۵۶۵ ۵۶ .۷ مفطقتا۹7۵5۵ - ع۵۲6۲1۴] ۵11 ]77000۳۵ کل 3۳۵[6 1350۳6 ۸735102163 وصه +۷۵6 صز ۲0۵6 (2675120 )655883۰ /ع و 1 /معف ای 7و ۳۳۵ع7 ,کع 561 و9 891601 0ع8ندع16 2600 00065905 0۵4 الط 6ط1 .(2003) 8 وقط10 6 ب5 بعلا - 40 71/0۵9611۲۶ 6001151610 :3۳06015 307 01 601 3/20۵8 ماعنط ۲09160 10676100108 .(2012) .0 شا 6 ول .3 ,5000160/86 وس ,ق۷۷۵2 ول و4879 - 6 :کا0۳0[6 03۳16۳500 ام عزاط2 1۵۳ کدصاق نز عع ق0610 67 -0067316 -0انط ۵1 565 راخ0ه من 300 .(2007) 3۰ ,۳۳۵6 7 ق۹۵۵۳ - 40 ۲0۳۷۵۲۹۱۵۲۱۰ و۳6۲ مقاصقام 0067 ع تامهم نله عهنطعناطهاعم رز 10061 06 7006 ۵1 00۹5 عطا ص 7 لمسم0 عط) صنداوح 4 0۳ 861 6۳61 0ع ۲و لها مکعنخصای وهصزم‌م1ععل صز عمععل اصع 13 0۵6 ۵۳۵6 ۵ قاط 06۳ع علهناد 00 عمامصط عمط ما کععق ۶و دز عامطاعص ۳۳۳۵۵ کم عطا ۵۶ 0۵6 مدمه عطا صز صمناه‌منتاحدم ماع 6 عنطا ۶ 200 166ص ۲۵۸ 156 +کاصعصععوه ما2 6اه 001-0 5۰ 0 ۵۶ 0۳616۳665 کعناعناد5 اقطا کاعدجصم 56۲ ما کوععط منطصتمهاجهم ۶و عطا رز ع1هلنه ۵7 عصماسام5 عطا وصنعد صعاطامتم عنطی 5016 ما عصنه حلجعع8 کنط 1" -عز1ط تام کهسن همه از ماع مس م1۵00 +عع0ع 1 مصکل معط 1 عمعصدم ۵ 0۵۳۳۵۲ 501 1۵۳ اعومص تفصنامه صه ع0ز وم ماعومص منطعصادم 0۳1۷۵16 تمصع اه فصه حدم عزعدط عطا صنعاهده ۵ م#مطاعص سهتطنا عکت عطا روکن0ع0ه ما «دمناهتنصتام0 سک علعنحوط انم ومد صه1۸ 3103 ۶ 02 فتاه عم ۵ وصه عدمناص؟ کنانای که کعاع 02۳2 عطا عطزعت ۹ عذدانه‌ای 6۲6 00۳۵6 لمفصنامه جع 10۳ کااناکم۲ جمناهاحصزد 156 ,6 اصنامعنل عصمعصز عسشگ رکاقم ۲0ص بصن عقنا) کت عاعصو‌جدم 5000560 46 ,(ع۳6 طصمنادعنلنان 0۳۰[60) 5قعر 38 (عاعی خعزم نم ۵۲ عحله۷ عهد 5۵1 .(02 0۳00 136 ۵ کععاعنی) 796 ,(ص 006۳20 ۲۳۵ هس0۳ عطا طانم 0عطه ول عجه مهم عوعطا ‏ کقطا عمط کالنه 156 صاصق کز نی کله‌ممصمم عط فصه اعلومه عطا که دعنامم موم [م 1360۳60 1۰ بصق ق3062 رنه نت هعیش عنصقاع بعص ۳ صعطایقطا 1 ,ی ۳00 او ص506 35.0 1۰ 8 170 ,3602۵ بوانهنصتا مدمه عنصعادآ مطعصق 8 صعطاعد 36 مکنصم۳05 او +موقع]۵ 2۳ .2 ,3۳۵061 151220 وان نصتآ م30 هوه2 مکنص00 ۵ «موع۲ 0۳۵ اصماعزدع۸ ۰ 3

در دهه های اخیر در کشورهای در حال توسعه، کمبود بودجه دولتی یا عدم دسترسی به فناوری، دولت ها را به جلب مشارکت بخش خصوصی ترغیب می کند. یکی از متداول ترین روش ها، دعوت به مشارکت در قالب قراردادهای مشارکت عمومی – خصوصی است. اجرای واقعی این نوع روش نیازمند تنظیم قراردادهایی است که خواسته های طرفین را برآورده سازد. این پژوهش با هدف طراحی قرارداد بهینه و مدل سازی نظری با استفاده از نظریه قرارداد ها، انجام گرفته است تا ضمن تحلی ل قرارداد م شارکت عمومی- خصوصی، الگویی بهینه برای قراردادهای BOT ارائه دهد. در این پژوهش از مطالعات کتابخانه ای برای تبین قرارداد پایه و از مدل سازی ریاضی در برنامه MATLAB به روش بهینه سازی تجمعی ذرات جهت تخمین پارامترهای توابع مطلوبیت استفاده گردیده است. نتایج شبیه سازی برای یک قرارداد بهینه با استفاده از پارامترهای فرضی (طول عمر، درآمد، هزینه ها، نرخ تنزیل درآمدهای آتی، ارزش اسقاط هزینه های پروژه و غیره) به ترتیب 38سال (زمان بهره برداری از پروژه)، 78 درصد (مشارکت کارفرما بعد از زمان واگذاری)، 45 درصد (مشارکت کارفرما در طول زمان بهره برداری) و 7 درصد (ریسک بر عهده کارفرما) محاسبه گردید. نتایج نشان داد این پارامترها کاملاً با ویژگی های نظری مدل تطابق داشته و همچنین مطلوبیت کارفرما در کنار مشارکت کارگزار، حداکثر گردیده است. واژه های کلیدی: روش های مشارکت عمومی – خصوصی، قرارداد BOT، نظریه قراردادها، کارفرما و کارگزار، بهینه سازی تجمعی ذرات.

399777

و چهار کشور لبنان» بحرین» یمن و سوریه در جایگاه سیزدهم تا شانزدهم جغرافیای سیاسی اطلاعات خاورمیانه قرار دارند و با کسب ۲۵ درصد چا رک (0۱)) شاخص‌ها کشورهای ضعیف خاورمیانه را تشکیل می‌دهند. همچنین یافته‌ها نشان داد میان جایگاه کشورهای قدرتمند اطلاعاتی» وابسته و ضعیف (بین چا رک اول» دوم و سوم) خاورمیانه در جغرافیای سیاسی اطلاعات فاصله و شکاف عمیقی وجود دارد. ارزش این پژوهش در تعیین کشورهای قدرتمند اطلاعاتی» وابسته و ضعیف خاورمیانه در جغرافیای سیاسی اطلاعات به لحاظ نو آوری و نکته آغازی» و موجب جلب توجه سیاست‌مداران» پژوهشگران و متخصصان حوزه‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی» علم‌سنجی» علوم سیاسی» علوم ارتباطات» مدیریت و جامعه‌شناسی برای انجام پژوهش‌های بهتر در زمینه جغرافیای سیاسی اطلاعات و مشخص نمودن مولفه‌های آن است. واژگان کلیدی: تولیدات علمی» جغرافیای سیاسی اطلاعات. علم‌سنجی, کشورهای خاورمیانه ۱ نهاد کتابخانه‌های عمومی - کتابدار» 60170. 87۳0211 2) 502812821167 ۲ استادیار و مدیر گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شاهد تهران» 077ع.813211 2520.52 ۳ دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تهران» 51196)2810211.00170 2119112۳2 جغرافیای سیاسی اطلاعات (ژئو پلتیک اطلاعات)!» به بررسی تأثیر و تأثر جغرافیای سیاسی ۲ کشورها برگردش اطلاعات در جامعه (اسمیت" ۱۳۶۴)» و نقش دانش,» اطلاعات» فناوری و هنر در ابعاد مختلف تولید» گردآوری» تمرکز و انتشار آن بر تولید قدرت و تأثیر این قدرت بر روابط بازیگران و مناقشات آن‌ها برای توسعه حوزه نفوذ خود در فضاهای جغرافیای و گروه‌های انسانی در مقیاس‌های محلی, ملی و جهانی می‌پردازد (حافظنیا و همکاران» ۷ ص ۷۹). جغرافیای سیاسی اطلاعات از مباحث مهم در شکل‌ گیری قدرت‌های اطلاعاتی * به شمار می‌آید و به تحلیل مطالعه عوامل موثر بر ساختار جریان تولید اطلاعات و روابط علمی در گستره جهانی و تأثیر موقعیت جغرافیایی و منطقه‌ای بر آن می‌پردازد. ابزارهای کاربرادی» رسانه‌ها روابط علمی بین کشورها در ارتباط با وضعیت تبادل» و ارسال اطلاعات از مباحث اطضلی آن اسپت:ژسانه اصلی توین:مخور موثر.در برتری اطلاعاتی است. نظارت بر جریان اطلاعات* و توليک آن براي تحفظ قدرت از موضع جغرافیای سیاسی نقش بسزایی دارد. جغرافیای سیاسی اطلاعاتبا جهانی‌سازی اطلاعات* پیوندی استوار داشته» و در مبانی آن» نخبگان و برگزیدگان علمی" و فرآهنگی.یک جامعه نقشی تعیین کننده برعهده دارند. تحقیقات راهبردی"» نیز یکی از پایه‌های مهم اقتدار ژئوپلیتیکی در عرصه اطلاعات محسوب می‌شود (درودی» ۱۳۸۸). همان گونه که قدرت» موضوع و مبنای جغرافیای سیاسی است و تمامی برداشتها» رویکردها مصادیق و مولفه‌های جغرافیای سیاسی حول مدار و محور قدرت می چرخند و عنصر قدرت» به صورت نهان و آشکار خود را در جغرافیای سیاسی نشان می‌دهد و جغرافیای سیاسی بدون قدرت مفهوم و معنایی ندارد» در جغرافیای سیاسی اطلاعات و ارتباطات نیز موضوع کلیدی» برتری اطلاعاتی!» تفوق اطلاعاتی؟» مزیت اطلاعاتی "» تمایز اطلاعاتی؟ و در یک کلام قدرت اطلاعاتی است (شامحمدی» ۱۳۸۵). شکل ۱ رابطه قدرت سیاسی و جغرافیای سیاسی اطلاعات را با بدست آوردن اطلاعات و دانش نشان می‌دهد. همان‌طور که در شکل مشخص است. رابطه دوسویه و تنگاتنگی میان اطلاعات» دانش و کسب قدرت وجود دارد و دارندگان آن» قدرت نفوذ و تاثیرگذاری بیشتری بر آرا و اندیشه‌های دیگران در فضاهای جغرافیای سیاسی اطلاعات خواهند داشت. شکل ۱. رابطه قدرت سیاسی در جغرافیای سیاسی اطلاعات با کسب اطلاعات و دانش امروزه در رویکرد جغرافیای سیاسی اطلاعات» کشورها و سازمان‌ها به اطلاعات به منزله قدرت می‌نگرند و بر همین اساس تا حد ممکن سعی می‌کنند توانمندیهای خود را در تولید اطلاعات و دانش افزایش دهند و در راستای تبدیل آن به ثروت و تأثیرگذاری بر جریان جهانی اطلاعات! گام بردارند. از این رو شناسایی پیشرفتهای علمی» مسیرهای علمی» و حی جذب استعدادها و توانمندیهای سایر کشورها برای آن‌ها اهمیت فراوانی دارد. به این ترتیب» کشورهای توسعه‌یافته به‌منظور شناسایی نخبگان علمی سایر کشورها عملکرد علمی آن‌ها را رصد می کنند و در زمینه جذب استعدادهای علمی آن‌ها اقدام‌ها و برنامه‌هایی را در دستور کار خود قرار می‌دهند. در این میان» نمایه‌های تخصصی و استنادی معتبر برای رصد کردن جریان جهانی علم؟» در نقش ابزاری محوری عمل می‌کنند و به‌عنوان منابع اطلاعاتی مهم در خدمت اهداف مرتبط با جغرافیای سیاسی اطلاعات قرار می‌گیرند (نوروزی‌چاکلی و صمدی» ۱۳۹۳). در این راستا بسیاری از تحقیقات علم‌سنجی"» مستقیم یا غیرمستقیم به جغرافیای تولیلآعلم توجه می‌کنند به‌عنوان انمونه» همکاری پژوهشگران از کشورهای گوناگون در تولید مقاللات علمی ,معتبز؛می تواند شاخصی برای اندازه گیری روابط علمی بین کشورها باشد (اسدی» ۱۳۹۳). در نتیجه؛ افزایش تولیدات علمی هر کشور در گرو دو عامل بیرونی و درونی است. اصلاح نظام علمیی و پژوهشی کشور به‌عنوان عامل درونی و بهبود روابط علمی با دیگر کشورهای تولید کننده علمله‌عنوان عامل بیرونی اثرگذار در روند علمی شناخته می‌شوند (فاضلی و شمس» ۸۳ بنابراین» آمروزه دز جغرافیای سیاسی اطلاعات کشورها میزان تولیدات علمی و اشاعه آن» ارتباط و همکاری علمی در تعیین قدرت علمی و موقعیت جهانی از اهمیت بسزایی برخوردار است و از این جهت دولت‌ها و سیاست‌مداران علمی به شناسایی کشورهای قدرتمند اطلاعاتی و رصد روند تولیدات علمی آن‌ها از طریق نمایه‌نامه‌های استنادی بین‌المللی" معتبر اقدام می کنند و پژوهشگران و محققان نیز به دنبال شناسایی ذانشمندان برتر» نخبکان لمی#والیدات علمی تظ رگذان, دانشگاه‌های برتر» و مراکز علمی برای برقراری همکاری و ارتباط علمی» در عرصه‌های رقابت علمی هستند. از این‌رو در این پژوهش برای مطالعه علم‌سنجی جایگاه کشورهای خاورمیانه در جغرافیای سیاسی اطلاعات براساس چارک تولیدات علمی! و همکاری‌های علمی منطقه‌ای۲ و فرامنطقه‌ای "» آن‌ها را به کشورهای قدرتمند اطلاعاتی؟» کشورهای وابسته/ غیرمستقل؟ و کشورهای ضعیف/حائل * تقسیم کرده و به مطالعه وضعیت آن‌ها پرداخته شده است. در این ۱. جغرافیای سیاسی اطلاعات: حیطه وسیعی از مباحث مربوط به حوزه قدرت‌های اطلاعاتی را پوشش می‌دهد و به مطالعه عوامل موثر بر ساختار جریان تولید اطلاعات در گستره جهانی و تأثیر موقعیت جغرافیایی و منطقه‌ای بر آن» و روابط بین کشورها در ارتباط با وضعیت تبادل و ارسال اطلاعات می‌پردازد» در واقع جغرافیای سیاسی اطلاعات در ارتباط مستقیم با عرصه فراهم آوری» تمرکز سازماندهی» پردازش» اشاعه و سخن‌پراکنی حوزه‌های کلان اطلاعاتی در سطح جهان است وا کارکرد اصلی آآن ترجهان حفظ و تثبیت سیاست جغرافیایی» برتری علمی» قدرت اطلاعاتی و فناورانه کشوارهای قدرتمند جهانی است که با اقتدار اطلاعاتی به تولید بنیادین علم» فناوری و ثروت اشتغال آدارند (دزودی» ۱۳۸۸). منظور از جغرافیای سیاسی اطلاعات در پژوهش حاضر؛ مطالعه علم‌سنجی جایگاه ,کشورهایق تخاورمیانه براساس مبزان تولیدات علمی» روابط و همکاری‌های علمی منطقه‌ای و فرامطیطقه‌ای و تعیین کشورهای قدرتمند اطلاعاتی» وابسته و ضعیف آن‌ها از سال ۲۰۱۷-۲۰۰۸ است. ۲ تولیدات علمی: شاخصی برای ارزیابی فعالیت‌های نظام علمی کشورهاست که به‌عنوان نشانه‌ای قطعی برای رشد و توسعه‌ی همه جانبه علمی قلمداد می‌شود (نوروزی‌چاکلی و همکاران» ۱۳۸۸). منظور از تولیدات علمی در این پژوهش» تخلیل کل مدا رک علمی نمایه شده کشورهای خاورمیانه در پایگاه استنادی اسکوپوس» مانند مقاله نشریه» مقاله زیرچاپ» مقاله کنفرانس» سرمقاله» کتاب» نامه‌ها نقل"وّ بررسی» بررسی: کوتاه» غلط‌نامه» یادداشت از ۳ همکاری علمی: کار کردن با هم از طریق رابطه مشارکتی تعریف شده» مشخص, واقعی و برنامه‌ریزی شده میان دو یا چند متخصص و پژوهشگر» يا دو یا چند گروه از متخصصان و پژوهشگران» که با هدفی مشت رک به خلق و تولید دانش جدید و توسعه فعلی می‌پردازند» که منجر به تولید آثار علمی مانند کتاب» مقاله» طرح پژوهشی و نظایر آن می‌شود (رحیمی و فتاحی» ۱۳۸۶). منظور از همکاری علمی در این پژوهش» بررسی همکاری‌های علمی» در کل تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه در پایگاه استنادی اسکوپوس در سطح منطقه‌ای و ۴ کشورهای قدرتمند اطلاعاتی: کشورهای دارای علم و فناوری پیشرفته‌ای هستند که با تولیدات علمی و همکاری علمی بیشتر و دست‌یابی به اطلاعات راهبردی توانسته‌اند اقتدار خود را در میان؛کشورهای دیگر افزایش دهند. زیرا اطلاعات همچنان به‌مثابه اهرمی موثر در جریان‌های سیاسی و خوزه‌های قدرت«اطلاعاتی امطرحو از اهمیت بالایی برخوردار است (درودی» ۱۳۸۸). منظور از کشواوهای"قد رظن در این پژوهش,» کشورهایی هستند که براساس شاخص‌های تولیدات علمی» همکاری علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در چا رک سوم قرار دارند و بالای ۷۵ درصد جامعه آماری مور نظر را به خود اختصاص داده‌اند. ۵. کشورهای وابسته/ غیرمستقل: کشورهایی که روابظ آن‌ها:وابسته به همدیگر می‌باشد به نحوی که حاکمیت يا آزادی عمل مستقل آن‌ها رسما (به‌عنوان مثال به موجب معاهده) به حدی محدود شده که نوعی وابستگی به طرف دیگر وجود دارد و دامنه آن‌ها از همکاری در امور خارجی تا برقرار نمودن یک وضعیت استعماری گشترده است. همچنین در این کشورها وضعیت وابستگی نباید با واقعیات سیاسی آن‌ها که فشارهای خارجی و وابستگی متقابل جهانی شامل حالشان می‌شود» اشتباه شود (علی‌بابایی»۱۳۸۳۰ ص ۴۴۹-۴۴۸). منظور از کشورهای وابسته در این پژوهش» کشورهایی هستند که براساس شاخص‌های تولیدات علمی» همکاری علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در چا رک دوم (میانه: بین چا رک اول و سوم) قرار دارند و ۵۰ درصد (بین ۷۵-۲۵ درصد) از جامعه آماری مورد نظر را به خود اختصاص ۶ کشورهای ضعیف/حائل: کشورهایی که موجودیت و استقرار سیاسی خود را مدیون موقعیت جغرافیائی خود بین دو کشور قوی می‌دانند» به کشورهای حائل معروفند. کشورهای حائل معمولا کشورهای ضعیف هستند که اغلب به‌منظور جلوگیری از اصطکاک بین دو کشور قوی به وجود آمده‌اند و تمامیت ارضی و استقلال آن‌ها توسط قدرت‌های بین‌المللی تضمین می گردد (علی‌بابایی» ۱۳۸۲» ص ۴۴۷). منظور از کشورهای ضعیف در این پژوهش» کشورهایی هستند که براساس شاخص‌های تولیدات علمی» همکاری علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در چا رک اول قرار دارند و تنها ۲۵ درصد (یاکمتر) از جامعه آماری مورد نظر در رابطه با مطالعه جایگاه کشورهای خاورمیانه در جغرافیای سیاسی اطلاعات براساس شاخص‌های مورد نظر این پژوهش, تاکنون در قاخل و خارج از ایران پژوهشی انجام نگرفته است. با این وجود. به چند مورچ از تحقیقات مرتبط از لحاظ ماهیت و روش شناسی: از جمله به پژوهش‌های» ستوده (۱۳۸۳)) دز موزها بررسی اثر متیو در عملکرد علمی کشورهای مقایسه تطبیقی اخبار و اطلاعات سیاسی روژنامه‌های آفتاب یرد و کیهان؛ مهراد و گزنی (۱۳۸۶)» در پژوهشی با عنوان قدرت علمی اوپکک؛ دید گاه و دید گاه (۱۳۹۰)» در خصوص بررسی تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه؛ حیدری‌فر و سهیلی (۱۳۹۱)» در زمینه جغرافیای سیاسی» جهانی‌شدن و جریان اطلاعات؛ کتز! (۱۹۹۴)» در زمینه «مجاورت جغرافیایی و همکاری‌های علمی»؛ آلیک" (۲۰۰۳) در خصوص کیفیت انش در کشورهای استونی» لتونی و لیتوانی بعد از اولین دهه استقلال. آن‌ها؛ زیت و همکاران" (۲۰۰۳)» در پژوهشی با عنوان پتانسیل بالقوه رابطه علم و فناوری در مناطق مختلف: مطالعه هم‌محلی جغرافیایی فعالیت‌های دانشی اتحادیه اروپا؛ کیم؟ (۲۰۰۶) در زمینه همکاری‌های پژوهشی در سطح بین‌المللی در کشورهای درحال توسعه؛ آرکامبالت! (۲۰۱۰) در پژوهش بررسی انتشارات علمی کشورهای خاورمیانه و لیدسدورف و همکاران" (۲۰۱۳)» در خصوص همکاری‌های بررسی پژوهش‌های فوق و سايیر پژوهش‌ها از سویی» نشان‌دهنده اهمیت فراوان و کاربردی تولیدات علمی در کشورهای مختلف برای تعبین موقعیت و قدرت علمی آن‌ها است. زیرا که کشورها با تولیدات علمی بیشتر جایگاه بهتر را در میان رقبای خود در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بدست می آورند» و با تولید اطلاعات علمی» خود را در جغرافیای سیاسی اطلاعات به عرصه تثبیت می‌رسانند. از طرفی دیگر نیز همکاری علمی» در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای» در اکثر موارد مفید واقع شده و جز جدایی‌ناپذیر علم نوین است. با توجه به وضعیت جوامع اطلاعاتی امروزی» متخصصان و پژوهشگران ناگزیر از مشارکت و همکاری در سطوح امختلک۴ میان‌فرردی» ملی» منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هستند» و این پدیده در کشورهای مختلف به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته (قدرتمند اطلاعاتی) ودرحال توسعه با ابعاد متفاوت سیاسی» فرهنگی, اجتماعی و اقتصادی درآحال :گسترش است و به‌عنوان شاخصی تاأثیرگذار در توسعه علم و جایگاه کشوارها در جغرافیای سیاسی اطلاعات مطرح می‌باشد. با این وضعیت: با انجام حجم از باد یله ییاز که ۹99 تزلیدات و همکاری‌های علمی کشورهای مختلف» جهت تعیین موقعیت و جایگاه علمی آن‌ها پژوهشی که به مطالعه علم‌سنجی جایگاه کشورهای خاورمیانه در جغرافیای سیاسی اطلاعات براساس تولیدات و همکاری‌های علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بپردازد» هنوز صورت نگرفته است. از این جهت انجام پژوهش حاضر ضروری به نظر می‌رسد و این همان هدق, نوآوری و نکته آغازی این پژوهش است که می‌تواند موجب: جلب توجه پژوهشگران حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی» علم‌سنجی» علوم ارتباطات» علوم سیاسی و جامعه‌شناسی برای پرداختن به ۲ میزان همکاری‌های علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای کشورهای خاورمیانه چگونه بوده است؟ ۳ نسبت تولیدات علمی و همکاری علمی به جمعیت کشورهای خاورمیانه چگونه بوده است؟ ۵ جایگاه کشورهای خاورمیانه در مدل افق دید جغرافیای سیاسی اطلاعات چگونه است؟ ۶ رابطه مثبت و معناداری بین جمعیت و تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه وجود دارد. ا زآنجایی که هدف/اصلی این پژوهش مطالعه علم‌سنجی جایگاه کشورهای خاورمیانه در فرامنطقه‌ای از سال ۲۰۹۸- ۷:۱۷ می‌باشد از لبخاظ هدف کازبردی و از نوع علم‌سنجی است که با روش‌های اسنادی و تحلیل"محتوا انچام شده است. جامعه آماری این پژوهش» شامل تولیدات علمی و همکاری‌های ملق منقللّم‌ای و فرامنطقه‌ای تمابلاشده کشورهای خاورمیانه در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس» و اطلاعاتا چمعیت شناختی,ایق کشورها در سایت بانک جهانی " و سایت مرکز آمار فلسطین " از سال ۲۰۱۷-۲۰۰۸ است. کشورهای خاورمیانه در این پژوهش کشورهای نمایه شده» در پایگاه سایمگو است که به ترتیب شامل: اردن» رژیم صهیونیستی» امارات متحده عربی» ایران» بحرین» ترکیه» سوریه» عراق» عربستان سعودی» عمان» فلسطین» قطر کویت. لبنان» مصر و یمن است. کلیدواژه‌های لا تین جستجوی کشورها و۸ مرک ,وعا 1 مصتقحطهط ,ص12 ,کعاق نت طاوج۸ معانصتا ,اع15۳2 مص70۳۵۵ ,4 الق ۷۷ک1 و۷8187) ,عصنا9علق8 م0۵ مقزطادجش۸ نلنه5 ,وتا ,نامع 67-60 0606315/80 10// 0 صنه_ /کلها 05/20 ۰05۰80 /3110://۷ .3 با توجه به این که کل تولیدات علمی و همکاری‌های علمی در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای کشورهای خاورمیانه» بررسی شده است» نمونه گیری صورت نگرفته و از روش سرشماری استفاده شده است. ابزار گرد آوری داده‌ها سیاهه‌وارسی محقق‌ساخته برای مراجعه و ثبت اطلاعات از پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس» سایت بانک جهانی و سایت مرکز آمار برای استخراج تعداد تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه با وارد کردن نام هر یک از آن‌ها در قسمت (56276[0 1(00147326701) پایگاه استنادی اسکوپوس و محدود کردن فیلدهای جستجو به (۲0۱71727 ۸1111121101) و انتخاب محدوده زمانی ۲۰۱۷-۲۰۰۸ از بخش تعیین محدوده زمانی مورد نظر استفاده شده است. تعداد مدارک بازیابی شده برای این کشورها در کل شامل (۱۳۶۶۷۱۷) عنوان می‌باشد. همچنین پس از جستجو و استخراج تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه ,ای تعبین ,وضعیت همکاری‌های علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای این کشورها با استفاده ااز محدود کردن فلیدهای جستجو به فیلد ( 027 1206675 فرامنطقه‌ای این کشورها (۵۵۶۵۸۱) عنوان می‌باشد. برای جلوگیری از حجیم شدن پژوهش» پایین بودن آمار همکاری‌های علمی فرامنطقه‌ای کشورهای خاورفیانه» با کشورهای بعد از ۵ کشور انتخاب شده در این پژوهش» از آوردن اطلاعات آن‌ها خودداری شده است. توضیح این که ۱۵ کشور فرامنطقه‌ای که بترتیب دارای بیشترین همکاری علمی فرامنطقه‌ای با هر یک از کشورهای خاورمیانه بوده‌اند پرای همکاری علمی فرامنطقه‌ای انتخاب شدند. برای بدست آوردن اطلاعات جمعیت‌شناختی کشورهای خاورمیانه از سایت بانک جهانی استفاده شده است و اطلاعات جمعیت‌شناختی سال ۲۰۱۷ هریکک از کشورهای خاورمیانه در پرسش‌ها و فرضیه برای تجزیه و تحلیل آماری مبنا قرار گرفته است. بدلیل نمایه نشدن اطلاعات جمعیت‌شناختی کشور فلسطین در سایت بانک جهانی» برای بدست آوردن اطلاعات جمعیت شناختی این کشور از سایت مرکز آمار فلسطین استفاده شده است. با مطالعه و بررسی پژوهش‌های داورپناه و آرمیده (۱۳۹۱» ص ۱۶۴). مشخص شده آنچه امروزه کشوری را در سطح اول» دوم يا سوم جهان قرار می‌دهد میزان اطلاعاتی است که آن کشور تولید می‌کند» در دسترس قرار می‌دهد و به کار می گیرد. لذا آغاز هزاره سوم» تبلور حقیقی حضور کشورهای پیشرفته اطلاعاتی است. آدمیان (۱۳۹۰) نیز در پژوهش خود کشورها را به دو دسته کشورهای پیشرفته یا توسعه‌یافته و کشورهای درحال‌توسعه تقسیم‌بندی کرده است. همچنین» درودی (۱۳۸۸) قدرت‌های برتر جهانی را کشورهایی می- داند که دارای علم و فناوری پیشرفته هستند که با دست‌یاپی به اطلاعات راهبردی» که در حوزه‌های مختلف علمی تولید می‌شود» توانسته‌اند اقتدار خود را در میان کشورهای دیگر افزایش دهند. بنابراین در این پژوهش برای مشخص شدن جایگاه کشورهای خاورمیانه» در جغرافیای سیاسی اطلاعات و تعیین کشورهای قدرتمند اطلاعاتی» وابسته و ضعیف» بدلیل نبودن معیارهای: کمی مستند و استاندارد از رتبه‌بیدی و انتخاب مقاسه نسبی و تقسیم کشورها از چا رک که کاربرد آن در داده‌هااوانمره‌های که دارای مقباس رتبه‌ای هستند. استفاده شده است. در اين راستا | کشو رقاب که ار چا زک اول (0۱))؛قرا رگرفته‌اند جز کشورهای ضعیف‌اند که یک چهارم يا به عبارتی ۲۵ درصد(یا کمتر)آجامعه آماری کشورها را شامل می‌شوند. کشورهایی که در چا رک دوم (۲()قرار گرفته‌اند» جز کشورهای وابسته‌اند زیرا ۰درصد (بین ۷۵-۲۵ درصد) جامعه آماری مورد نظر را شامل می‌شوند (چا رک دوم همان میانه است و بین چا رک اول و سوم داده‌ها را به دو قسمت تقسیم می‌کند). ‏ و کشورهایی که در چارک سوم (۳()) قرار دارند جز کشورهای قدرتمند اطلاعاتی به حساب آمده‌اند» چراکه در بالای ۷۵ درصد از جامعه آماری مورد نظر قرار گرفته‌اند. همچنین برای بدست آوردن نسبت تولیدات علمی و همکاری علمی به جمعیت به‌ازای هزار نفر تعداد تولیدات علمی و همکاری علمی هر کشور را به کل جمعیت آن کشور تقسیم و در هزار ضرب کرده‌ايم. برای طراحی جداول و شکل‌ها از آمار توصیفی و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار آماری اکسل ورژن ۲۰۱۰ و اس‌پی‌اس‌اس ورژن ۲۵ استفاده شده است. محدوده زمانی گرد آوری داده‌های این پژوهش از تاریخ ۱۳۹۷/۰۴/۱۴ تا ۱۳۹۷/۰۴/۱۵ از پایگاه‌های اطلاعاتی اسکوپوس» بانک جهانی و سایت مرکز آمار فلسطین می‌باشد. جدول ۱» توزیع فراوانی تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه را به تفکیک سال نشان می‌دهد. مطابق داده‌های جدول» در مجموع طی سال‌های موردمطالعه» کشورهای خاورمیانه ۷ مورد تولید علمی داشته‌اند» که سهم کشور ایران از این میان ۳۹۲۲۴۳ مورد است که در جایگاه اول منطقه خاورمیانه قرار دارد. رتبه دوم نیز با تولیدات علمی ۳۷۴۰۴۵ مورد به کشور ترکیه تعلق دارد. کشورهای اسرائیل» مصر و عربستان به ترتیب با تولیدات علمی ۳ ۱۳۵۲و ۱۳۰۰۹۰ در جایگاه سوم» چهارم و پنجم منطقه خاورمیانه قرار دارند. کشور یمن نیز با تولید ۲۹۸۴ مورد در جایگاه شانزدهم (آخرین) خاورمیانه قرار دارد. جدول ۱. توزیغ فراوانی تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه به تفکیک سال و جایگاه آن‌ها جدول ۲ فراوانی همکاری‌های علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای کشورهای خاورمیانه و جایگاه آن‌ها را از سال ۲۰۱۷-۲۰۰۸ نشان می‌دهد. لازم به ذکر است که تعداد و روابط (براساس نام کشورها) همکاری علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هریکک از کشورهای خاورمیانه در پایان در پیوست‌های شماره یک و دو ارائه گردیده است. چنانچه در جدول ۲ مشاهده می‌شود در مجموع» طی سال‌های موردمطالعه» ۱۲۴۳۱۰ همکاری علمی منطقه‌ای توسط کشورهای خاورمیانه صورت گرفته است. در این شاخص, سهم کشور عربستان ۳۴۵۴۱ (۲۷/۷۹) همکاری علمی منطقه‌ای با کشورهای خاورمیانه بوده است؛ که:در جایگاه اول قرآر ذارقبعد از غرستان کشوی مضر با ۴۹۱( همکاری علمی منطقه‌ای» دارای بیشترین همکاری علمی منطقه‌ای بوده است که در جایگاه دوم قرار دارد. کشورهای تر کیه و امارات هر کدام با ۱۳۹۵۵ (۱۱/۲۳) و ۵/۷۳(۷۱۱۷) مورد همکاری» در جایگاه سوم و چهارم منطقه خاورمیانه قرار دارند. در این میان» نیز کشورهای سوریه و لبنان به ترتیب با ۰/4۹(۱۳۲۳۴) و ۱۳۶۳ (۱/۱۰) مورد همکاری در مجموع سال‌های مورد بررسی» کمتری میزان همکاری منطقه‌ای را داشته‌اند. پراساس شاخص همکاری‌های فرامنطقه‌ای نیز بیشترین همکاري غلمی به ترتییت با ۲۵/۳۶(۱۴۱۱۴۹۴)» ۱۰۵۴۸۳ (۱۸/۹۵) و ۷ (۱۶/۲۰) مربوط به کشو رها اسرائیل» ترکیه و عربستان می‌باشد. کمترین میزان همکاری علمی فرامنطقه‌ای نیز مربوط به کشورهاق یمن» بخرین و سوریه هرکدام به ترتیب کشورها همکاری ,لب درصد جایگاه همگارق خلمی درصد جایگاه ی جدول ۳ جایگاه کشورهای خاورمیانه را با توجه به نسبت تولیدات علمی به جمعیت. نسبت همکاری علمی به تولیدات علمی وانسبت همکاری علمی به جمعیت نشان می‌دهد. مبنای محاسبه اطلاعات جمعیت شناختی هریکم از" کشورهای خاورمیانه در جدول ۳ سال ۷ مبنای تولیدات علمی آن‌ها جمع تولیات ,علمی و همکاری علمی کل (جمع با توجه به تفاوت چشمگیر جمعیت کشورهای خاورمیانه می‌توان به نتایج منطقی تری در خصوص جایگاه کشورهایخاورمیانه رسید. برای نمونه رژیم صهیونیستی با مجموع ۳ رکورد بازیابی‌شده و با جمعیت ۸۷۱۲۴۰۰ نفری در شاخص نسبت تولید علم به جمعیت به ازای هزار نفر ۲۱/۹۰ تولید غلمی داشته است و در این شاخص در جایگاه اول منطقه قرار می گیرد. و در شاخص نسبت همکاری علمی به تولید علم سهم ۰/۷۶ درصدی را به خود اختصاص داده و در این شاخص در جایگاه نهم قرار گرفته است. همچنین در شاخص نسبت همکاری علمی به جمعیت باز هم به ازای هر هزار نفر با ۱۶/۷۱ همکاری علمی در جایگاه اول قرار دارد. بعد از رژیم صهیونیستی کشور قطر با مجموع ۱۹۷۰۴ رکورد بازیایی‌شده و جمعیت ۲۶۳۹۲۱۱ به ازای هر هزار نفر ۷/۴۷ تولید علمی داشته است که در جایگاه دوم قرار دارد و در شاخص نسبت همکاری علمی به تولید علم سهم ۱/۴۰ درصدی را به خود اختصاص داده و در این شاخص نیز در جایگاه اول قرار گرفته است. همچنین در شاخص نسبت همکاری علمی به جمعیت به ازای هر هزار نفر ۱۰/۴۴ همکاری علمی داشته است که در جایگاه دوم قرار می گیرد. ایران نیز براساس شاخص نسبت تولید علم به جمعیت در جایگاه سوم» در شاخص نسبت همکاری علمی به تولید علم در جایگاه ۱۶ و در شاخص نسبت همکاری علمی به جمعیت در جایگاه یازدهم خاورمیانه قرار گرفته است. جدول ۳. نسبت تولیدات علمی و همکاری علمی به جمعیت کشورهای خاورمیانه رتبه‌بندی آن‌ها تولید علم به ‏ نسبت همکاری علمی ‏ نسبت همکاری علمی به اردن ۸ ۹۷۰۲۳۵۳ ۰۱۵۷۶ ۲/۶۱ ۱ 9 ۳ ۱/۳۲ ۸ امارات ‏ ۳۵۵۷۱ ۹۴۳۹۱۴۵ ۰ ۱۶۹۰۶ ,۳/۸۷۸ ۶ ۴۸ ۱۴ ۱/۸۰ ۷ ایران ۰ ۳۹۲۲۴۳ ۸۱۱۶۲۷۸۸ ۸۷۹۱۱ ۴/۸۳ 1 ۳۲ ۱۶ ۱/۷ ۷ بحرین ۸ ۹۴۹۲۵۸۴۴ ۴۱۵ ۲/۶۵۳ ۹ ۱/۶ ۲ ۳۸۰ ۴ ترکیه ۰ ۳۷۴۰۴۵ ۸۰۷۴۵۰۲۰ ۴/۶۳۰۰۱۱۹۴۳۸ ۴ ۲ ۱۵ ۱/۴۸ ۹ سوریه ۵ ۱۸۲۶۹۸۶۸ ۳۹۱۲ ۰/۲۶ ۱۵ ۸۲ ۸ هون ۱۵ عراق ۱ ۳۸۲۷۴۶۱۸ ۱۱۹۴۲ ۰/۴۵ ۱۴ 8۹ ۷ ۳۱ ۱۴ عربستان ۰ ۱۳۰۰۹۰ ۰۳۲۹۳۸۲۱۳ ۱۲۴۶۹۸ ۳/۹۵ ۵ ۹۶ ۵ ۳۷۹ ۳ فلسطین ۰ ۴۷۰۸ ۴۸۱۶۵۰۳ ۵۹۳۵ ۰/۹۸ ۳ ۱/۲۶ ۷ ۱/۳۳ ۱ قطر ۴ ۲۶۳۹۲۱۱ ۲۷۵۶۴ ۷/۴۷ ۲ ۱۴۰ ۱ ۱/۳۴ ۲ کویت ۱۳۴۸۱ ۴۱۳۶۵۲۸ ۱۰۲۴۲ ۳/۲۶ ۷ ۶ ۱ ۴۸ ۵ لبنان ۷۱ ۶۸۲۳۵۷ ۵۵۴۱ ۱۹ ۳۲ ۸۴ ۷ ۹ ۳۲ مصر ۹۱ ۹۷۵۵۳۱۵۱ ۸۷۱۱۷ ۱۳۶ ۷۱ ۶۶ ۷۲ ۸۹ ۱۳ یس ۴ ۲۸۲۵۰۴۲۰ ۳۶۶۲ [د ۱۶ ۱/۳۳ ۳ ۳ ۱۶ مجموع ۰ ۱۳۶۶۷۱۷ ۴۲۸۸۱۲۴۲۱ ۶۸۰۸۹۱ ۰ # ل ۰ # # جدول ۴» کشورهای «قدرتمند اطلاعاتی»» «وابسته» و «ضعیض» خاورمیانه را (با توجه به محاسبه چارکک‌ها در تجمیع درصد تولیدات علمی» همکاری‌های علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آن‌ها) را نشان می‌دهد. کشورهای قدرتمند اطلاعاتی با رنگک سبز کشورهای وابسته با رنگ زرد و کشورهای ضعیف با رنگ قرمز مشخص شده‌اند. مطابق این جدول بترتیب کشورهای ترکیه» عربستان» ایران و مصر کشورهای قدرتمند اطلاعاتی خاورمیانه محسوب می‌شوند که در چارک سوم قرار دارند و از نظر تولیدات علمی» همکاری‌های علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بیشترین سهم را در این شاخص‌ها به خود اختصاص داده‌اند. بترتیب کشورهای رژیم صهیونیستی» قطر امارات» اردن» عمان» کویت» عراق و فلسطین کشورهای وابسته خاوازمیانه هستند زیرا از نظر میزان تولیدات علمی» همکاری‌های علمی منطقه‌ای و فراطثطقه‌ای در چارک دوم (۲۵:تا ۵۰ درصد) قرار دارند. همچنین بترتیب کشورهای لبنان» بحرین» یمن و سوربیه"کشورهای ضعیف خاورمیانه را تشکیل می‌دهند و از نظر میزان تولیدات علمی, همکاری‌های علمیق منطقه‌ای و فزامنطقه‌ای در چا رک اول (۲۵ جدول ۶. تعیین کشورهای قدرتمنذ اطلاعاتی[وابسته»و مغیفف خاواژمیائم, براساس چارک شاخص‌ها کشورها محاسبه چا رک‌ها کشورهای قدرتمند اطلاعاتی» وابسته و ضعیف عربستان ۵۳۵۰ چا رک سوم (۷۵) کشورهای قدرتمند اطلاعاتی: تر کیه» عربستان» ۴۳۳۸۷ چا رک دوم (۲۵ تا ۵۰) کشورهای وابسته: رژیم صهیونیستی» قطر» ۱. برای تجمیع درصد شاخص‌ها: درصد تولیدات علمی و همکاری علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای کشورهای خاورمیانه براساس داده‌های جدول ۱ و ۲ محاسبه شده است. و در نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس جمع درصد این شاخص‌ها کشورها محاسبه چا رک‌ها کشورهای قدرتمند اطلاعاتی» وابسته و ضعیف شکل ۲.(جایگاه کشونهای خاورقیانه زا در" مقال ؛(افق.دید) فرضی جغرافیای سیاسی اطلاعات براساس شاخص تولیلات,علمی» همکاری علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای» و تجمیع این شاخص‌ها مطابق با داده‌های جدول ۱ ۲ و ۴نشان می‌لهد. مطابق قسمت الف شکل, بترتیب کشورهای ایران» ترکیه» رژیم صهیونیستی و مصر براساستولیدات علمی در بالا ترین افق یعنی جایگاه اول تا چهارم خاورمیانه قرار دارند. کشّورهای یمن» بحرین» فلسطین و سوریه نیز بترتیب در جایگاه شانزدهم» پانزدهم» چهاردهم و سیزدهم افق دید (انتهای افق) قرار دارند. براساس شاخص همکاری غلمی منطقه‌ای (قسمت ب شکل) در بالاترین افق دید بترتیب کشورهای عربستان» مصر ترکیه و امارت قرار دارند و در پایین افق بترتیب کشورهای سوریه» لبنان؛ یمن و فلسطین قرار؛ گرفته‌اند. همچنین در شاخص همکاری علمی فرامنطقه‌ای بترتیب رژیم صهیونیستی» ترکیه» عربستان و ایران در جایگاه اول تا چهارم خاورمیانه قرار دارند و کشورهای یمن» بحرین» سوریه و فلسطین در پایین افق دید جغرافیای سیاسی اطلاعات قرار گرفته‌اند. براساس تجمیع و تلفیق شاخص‌های تولیدات علمی» همکاری علمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در افق دید جغرافیای سیاسی اطلاعات بترتیب کشورهای ترکیه» عربستان» ایران» مصر و رژیم صهیونیستی در بالای افق یعنی جایگاه اول تا پنجم خاورمیانه قرار دارند. کشورهای سوریه» یمن» بحرین و لبنان نیز در پایین افق دید شکل ۲. جایگاه کشورهای خاورمیانه در مدل (افق دید) فرضی جغرافیای سیاسی اطلاعات براساس فرضیه پژوهش: رابطه مثبت و معناداری بین جمعیت و تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه برای سنجش همبستگی میان جمعیت و تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه از آزمون همبستگی ناپارامتریک اسپیرمن استفاده می‌شود؛ چراکه توزیع داده‌ها نرمال نیست. مبنای محاسبه اطلاعات جمعیت شناختی هریک از کشورهای خاورمیانه سال ۲۰۱۷ و جمع تولیدات علمی از سال ۲۰۱۷-۲۰۰۸ قرار گرفته است. جدول ۵» نشان می‌دهد که براساس ضریب همبستگی اسپیرمن در سطح ۰/۰۵ میان جمعیت و تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. این همبستگی بدین معنا است که هر چه تعداد پژوهشگران و محققان متخصص کشورها بیشتر باشد در نتیجه می‌توان گفت که تولیدات علمی آن کشور نیز بیشتر و با کیفیت‌تر خواهد بود. مسلما بالا بودن تولیدات علمی کشورها بر روی همکاری علمی کشورها نیز بی‌تأثیر نیست زیرا توان تولید علمی یک کشور و کسب جایگاه بهتر در منطقه و فرامنطقه مشوق اصلی پژوهشگران و محققان کشورها برای برقراری روابط علمی با پژوهشگران و محققّا آن کشور,خواهد بود وآدر نهایت این امر به تعیین و تشیت جایگاه باتوجه به اینکه در جهان امروز پیشرفت» توشعه کشورها و کسب جایگاه قدرتمند اطلاعاتی در جغرافیای سیاسی اطلاعات» بر مبنای علم و دانش و روابط علمی در زمینه پیشرفت‌های علمی استوار است و تولیدات علمی» همکاری و روابط علمی مهمترین عناصر رشد و توسعه علمی» اقتصادی» اجتماعی» فرهنگی» صنعتی و سیاسی کشورها به حساب می آید. لازم است کشورها برای افزایش کمی و کیفی تولیدات علمی و همکاری علمی خود به‌عنوان یک مسئله حیاتی» با کشورهایی همکاری علمی برقرار کنند که علاوه بر کمی به کیفیت و تأثیرگذاری توجه می‌کنند. موفقیت در این زمینه‌ها در صورتی محقق می‌شود که کشورها در سیاست گذاری‌های علمی و برنامه‌ریزی‌های هدفمند و کلان خود توجه بیشتری به امر پژوهش و برقراری روابط علمی کنند چراکه بدون توسعه همه‌جانبه علمی نمی‌توان به توسعه علمی» اقتصادی» اجتماعی و کسب موقعیت قدرتمند اطلاعاتی در جغرافیای سیاسی یافته‌های این پژوهش نشان داد که کشورهای خاورمیانه از سال ۲۰۱۷-۲۰۰۸ رشد صعودی در تولیدات علمی و همکاری‌های علمی داشته‌اند. بطوری که از تولید ۸۰۵۳۵ مورد در سال ۲۰۰۸ به تولید ۱۸۱۲۵۹ عنوان مدرک در سال ۲۰۱۷ رسیده‌اند بدین معنی که کشورهای خاورمیانه در طول ۱۰ سال تقریبا به رشد دو برابری در تولیدات علمی نسبت به سال ۲۰۰۸ دست پافته‌اند. دلایل این امر را می‌توان در افزایش مراکز علمی» آموزشی, دانشگاه‌ها و سازتّان‌های پژوهشی» سرمایهگذاری در حوزه آموزش و پژوهش, رقابت علمی میان پژوهشگران» دانشگاه‌ما مونسنات آموزشی» پژوهشی. داخلی و خارجی کشورها افزایش همکاری‌های علمی دالجلی« و اخارجی محققان کشورها ظهور فناوری‌های نوین» استفاده از فناوری‌های نوین در حوزه پژوهش و اثراگذاری آل برای تسریع روند تولید علمی» همکاری علمی» نگاه اقتصادی به تولید علمم و تجارت اطلاعات:ذانست. روابط و همکاری علمی کشورهای خاورمیانه علاوه بر میزان آن‌ها در جدول ۲» دو پیوشت‌های شماره یک و دو نشان می‌دهد که این کشورها در همکاری علمی فرامنطقه‌ای با کشورهای مطرح و دارای موقیعت علمی تثبیت شده» روابط علمی برقرار نموده‌اند که این نشان از شناخت آن‌ها از ارزش تولیدات علمی با همکاری این کشورها است. هر چند بعضی از کشورهای خاورمیانه با این کشورها دارای روابط علمی مطلوبی نیشتند و نیاز به برنامه‌ریزی و سیاست گذاری دارند اما به اندازه امکانات و شرایط کشوری خود توانسته‌اند به این نکته مهم توجه داشته باشند. از این‌رو نتایج این پژوهش, می‌تواند دید دولت‌مردان» سیاست گذاران علمی» پژوهشگران و متخصصان کشورهای خاورمیانه» بخصوص ایران را برای برنامه‌ریزی هدف‌مندتر و سازمان‌یافته تری به‌منظور بالا بردن سطح کمی وکیفی در تولیدات علمی و همکاری‌های علمی در سطح ملی» منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای تعیین قدرت علمی خود بازتر و عمیق‌تر نسبت تولیدات علمی به جمعیت» نسبت همکاری علمی به تولیدات علمی و نسبت همکاری علمی به جمعیت در این پژوهش نشان داد که میان آن‌ها روابط معناداری وجود دارد. این نکته به این معنی نیست که بیشتر بودن جمعیت یک کشور بر تولیدات علمی و همکاری علمی آن‌ها تأثیر دارد. بلکه این پژوهشگران بیشتر و متخصص یک کشور است که میزان کمیت و کیفیت تولیدات علمی و همکاری‌های علمی آن‌ها را بالا می‌برد. در این رابطه می‌توان به نتایج رژیم صیونیستی و قطر در این پژوهش به جدول ۳اشاره کرد. نتایج این پژوهش همانند نتایج پژوهش‌های» ستوده (۱۳۸۳)» در مورد بررسی اثر متیو در عملکرد علمی,کشورهای خاورمیانه؛ مهراد و گزنی (۱۳۸۶)» در مورد قدرت علمی اوپکک؛ دیدگاه و دیدگاه (۱۳۹۰)» در ,خصوص بررسی تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه؛ حیدری‌فر و سهیلی (۱۳۹۱)» در زمینه جغرافیای سیاسی» جهانی شدن و جریان اطلاعات؛ کتز (۱۹۹۴)» در زمینه مجاورت جغرافیایی وهمکاری‌های علمی؛ آلیک (۲۰۰۳) در خصوص کیفیت دانش در کشورهای استونی» لتونی و لیتانتی بعد از اولین دهه استقلال آن‌ها؛ زیت و همکاران (۲۰۰۳۴)» در پژوهشی با عنوان پتانسیل بالقوه ژابطه علم "و قناوری در مناطق مختلف: مطالعه هم‌محلی جغرافیایی فعالیت‌های دانشی اتحادیه اروپا؛ کیم (۲۰۰۶) در زمینه همکاری‌های پژوهشی در سطح بین‌المللی در کشورهای درحال توسعه؛ آر کامبالت (۲۰۱۰) در پژوهش بررسی انتشارات علمی کشورهای خاورمیانه و لیدسند ورف و همکاران (۲۰۱۳)» در خصوص همکاری‌های علمی بین‌المللی نشان دهنده اهمیت تولیدات علمی کشورها برای تعیین موقعیت و قدرت علمی آن‌ها است:زیرا که کشورها با تولیدات علمی بیشتر و با کیفیت» جایگاه بهتر را در میان رقبای خود در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بدست میآورند» و خود را در جغرافیای سیاسی اطلاعات به عرصه تثبیت می‌رسانند. همکاری علمی نیز در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای» در اکثر موارد مفید واقع شده و جز جدایی‌ناپذیر علم نوین است. با توجه به وضعیت جوامع اطلاعاتی امروزی» متخصصان و پژوهشگران ناگزیر از مشار کت و همکاری در سطوح مختلف میان‌فردی» ملی» منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هستند» و این پدیده در کشورهای مختلف به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته (قدرتمند اطلاعاتی) ودرحال توسعه با ابعاد متفاوت سیاسی» فرهنگی» اجتماعی» و اقتصادی در حال گسترش است و به‌عنوان شاخصی تأثیرگذار در توسعه علم و جایگاه کشورها در جغرافیای سیاسی اطلاعات مطرح می‌باشد. این نتایج می‌تواند موجب جلب توجه پژوهشگران حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی» علم‌سنجی» علوم ارتباطات» علوم سیاسی و جامعه‌شناسی برای پرداختن به پژوهش حاضر محدودیت‌هایی نیز داشت. اگر چه جایگاه کشورها در جغرافیای سیاسی اطلاعات» با چا رک شاخص تولیدات علمی و همکاری‌های علمی تبیین و مقایسه شد. اما انجام پژوهشی مشابه در مقیاسی بزرگتر می‌تواند برای تبیین و تحلیل جایگاه کشورها در جغرافیای سیاسی اطلاعات مفید باشد. می‌توان بررسی‌های مشابهی با استفاده از مقیاس‌های دقیق‌تر رشته‌های جغرافیای سیاسی» علوم سیاپسی و علوم ارتباطات یا سایر شاخص‌های علم‌سنجی که در این ,پژوهش از.آن‌ها استفاده نشده است جهت تعیین کشورهای قدرتمند» وابسته و ضعیف در جغرافیای سیاستی"اطلاعات. تبیین و تعیین ملفه‌های واقعی و تأثیرگذار آن انجام داد. قطعا جغرافیای سیاسی اطلاعات داژای ابعاد و مولفه‌های گوناگون و مفیدی است که در این پژوهش از آن‌ها صرف‌نظر شده اسّت و,صرفا با زویکرد علم‌سنجی سنجیده شده است. از جمله این مولفه‌ها می‌توان به قدرت نظامی» ارتباطات فضایی» تحقیقات راهبردی» زیرساخت‌ها و فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی» دانش و خرد کشورها اشاره کرد. آدمیان» رضا (:۱۳۹). بررس ی ان مزال رنوشعه‌یافتگ یکشوزها بر رویت‌پذیری مقالات همتألیمفی علمی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی» دانشکده اسدی» سعید (۱۳۹۳). سنجش و مصورسازی پراکندگی جغرافیایی ثروت علمی: مفاهیم و اسمیت» آنتونی (۱۳۶۴). ژئوپلیتیک اطلاعات؛ شیوه‌های سلطه جویی فرهنگی استعمار در جهان از طریق رسانه‌های همگانی. ترجمه فریدون شیروانی. تهران: صداوسیمای بیگدلی, زاهد؛ و فیروزه زارع‌فراشنبدی (۱۳۸۶). ژئوپلیتیک اطلاعات: مقایسه تطبیقی اخبار و اطلاعات سیاسی روزنامه‌های (آفتاب یزد) و (کیهان) در تیر ماه ۱۳۸۵. مطالعات حافظ ‌نیا محمدرضا و همکاران (۱۳۸۷). بسیج و ژئوپلیتیک اطلاعات: مقالات برگزیده همایش بسیج و قدرت نرم» ج ۳ تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج. حیدری‌فر» مد رئوف؛ و سهیلی» فرامرز (۱۳۹۱). جغرافیای سیاسی» جهانی‌شدن و جریان داورپناه» محمدرضا؛ و آرمیدی امعصومه (۱۳۹۱). اطلاعات و جامعه: (ویرایش دوم با درودی» فریبرز (۱۳۸۸). تعامل سازه‌های مهم ژئوپلیتیک و اطلاعات در جهان معاصر. دید گاه» فرشته؛ و دیدگاه» آرزو (۱۳۹۰). بررسی انتشارات معلمی"کشورهای خاورمیانه در نمایه استنادی علوم اجتماعی طی ۳۰ سال اخیر. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشگاه رحیمی» ماریه؛ و فتاحی» رحمت‌الله (۱۳۸۶). همکاری علمی و تولید اطلاعات: نگاهی به مفاهیم و الگوهای رایج در تولید علمی مشتر کک. فصلنامه کتاب» ۲(۷۱)» ۲۴۵-۲۳۸ ستوده» هاجر (۱۳۸۳). بررسی اثر ماتیو در عملکرد علمی کشورها با تاکید بر خاورمیانه. شامحمدی» محمد (۱۳۸۵). ژئوپلیتیک اطلاعات. فصلنامه علمی نخصصی عملیات روانی علی‌بابایی» غلامرضا (۱۳۸۲). فرهنگ سیاسی آرش. تهران: نشر آشیان» چاپ اول. فاضلی» نعمت‌الّه؛ و شمس, ناصر (۱۳۸۳). بررسی نظام مدیریت ارتباطات ومبادلات بین‌المللی علمی ودانشگاهی ایران و غرب. پژوهش و برنامه‌ریزی د رآموزش عالی, مهراد» جعفر؛ و گزنی» علی (۱۳۸۶). قدرت علمی اوپک. رهیافت» (۴۰)» ۶۴-۵۶. نوروزی چاکلی» عبدالرضا؛ و صمدی, لاله (۱۳۹۳). نمایه‌نامه‌های تخصصی الکترونیکی. تهران: انتشارات سمت» مر کز تحقیق و توسعه علوم انسانی. نوروزی چا کلی» عبدالرضا؛ حسن‌زاده» محمد؛ نورمحمدی» حمزه‌علی؛ و اعتمادی‌فرد» علی (۱۳۸۸). پانزده سال تولید علم ایران در پایگاه‌های مسسه اطلاعات علمی (1]51) 7اه هنصه انآ هه 1.۸۵ مقنصصاوط صذ ععصعن5 ۵1 ناهن 156 .(2003) .ز منز ۸ 40-4 ,(7)1 و7۳۵7۲65 6۰ 060060ع 0 دز ۵۶ ع0ععل اک ۵طا 0 0/6608 560 ,ععطع 0 0 وکدع رز 30 (2010) بط لاه اقا ۸ 0۳20 2 ام ع 5060۶1 فصه با نوی امومع .(1994) .5 .37 «قافک1 ۰ -1995 وطمفاه ۳ هلا لمموامهص هدز مه ععصعنک .(2006) .7-عع31 ملک ع مدنگ هز 0011300۳0 هه .(2013) له اه بل ,16706500۳ ,1010۳205 1 عل لمدمزد2۳0105 [3 م2160 ۵ط فصه ما3 ندطامای ۸ :5ط0نع۳ صز 5ع0لآزم5 برع ما مصحدل من [6۵ 300 .(2003) بل اع 36 ما2 عطا صز کعنانناه 1006 مصل که صمناف‌مل-م عنطامد یومع 00 اداعزکمز پیوست ۱. همکاری‌های علمی منطقه‌ای کشورهای خاورمیانه از سال ۲۰۰۸- ۲۰۱۷ عربستان ۰۱۷۹۲ امارات ۷۸۵» مصر ۵۰۹» ترکیه ۳۲۹ قطر ۲۹۶» عراق ۰۲۷۵ فلسطین ۲۵۷ رژیم اردن صهیونیستی ۲۴۸ عمان ۲۴۰ لبنان ۰۲۳۹ ایران ۲۲۵» کویت 4۱۹۷ سوریه ۱۲۸ بحرین ۱۱۷ و یمن ۶۷ ۳۹۱۲ مصر ۱۳۶۰ عربستان ۱۳۲۸ اردن ۷۸۴ قطر ۶۱۷» عمان ۵۰۵ ترکیه ۴۸۵ ایران ۴۴۴ لبنان ۴۰۴+ کویت ۳۸۲ بحرین ۲۴۱ رژیم صهیونیستی ۱۶۹ عراق ۱۶۵ یمن 4۰ فلسطین ۸۰ و سوریه ۶۳ مورد. ترکیه ۳۶۲۳ عربستان ۰۱۵۷۱ مصر ۱۲۹۳ قطر ۶۵۷ امارات ۴۴۴» عراق ۳۸۳ عمان ۳۰۵ کویت ۰۲۶۸ رژیم صهیونیستی ۲۲۸ اردن ۲۲۵ لبنان ۲۰۵» سوریه ۱۴۰ فلسطین ۱۰۷ بحرین ۶۶ و یمن ۲۶ مورد. عربستان ۴۱۶ مصر ۲۵۷ امارات ۰۲۴۱ قطر ۱۵۳ کویت ۱۵۰ عمان ۱۳۹» اردن ۱۱۷» لبنان ۰۱۰۰ ترکیه ۳ عراق ۷۱ ایران ۰۶۶ یمن ۶۵» رژیم صهیونیستی ۳۳ فلسطین ۳۰ و سوریه ۲۰ مورد. ایران ,۳۶۲۶ عربستان ۰۳۰۱۹ رژیم صهیونیستی ۰۲۱۳۵ مصر ۱۹۹۳ قطر ۶۴۰ امارات ۰۴۸۷ عراق 4۴۳۸ فلسظین ۳۶۷ اردق ۳۳۱+ آلبنان ۰۳۲۹ کویت ۰۱۸۲ عمان۰۱۶۱ سوریه ۱۳۶ بحرین ۹۲ و ترکیه ۰۲۱۱۳ فلسطین ۴۲۵ جربشستان ۳۹۲ مصر ۷۷۰ اردن ۲۴۷ ایران ۲۲۷ لبنان ۲۱۳ امارات ۰۱۶۹ قطر ۱۲۷ کویت:۷۱ عراق ۶۱وعمان ۴۲ بحرپن ۳۳ سوریه ۲۴ و یمن ۰ مورد. مصر ۰۱۸۱ لبنان ۱۶۱ عربستان 2۱۴۷ ایران ۱۳۸ ترکیه ۱۳۶, اردن:۱۳۹ امارات ۶۴ عراق ۶۰ قطر ۴۰» یمن ۳۸ عمان ۰۳۶ کویت ۳۳ فلستظین:۲۷,رژ یم اصولونیلنتین ۲۴ وین ۲۰ مورد. ترکیه ۴۳۸ مصر ۳۸۵ ایران ۳۸۲ عربساق ۳۴۱ اردن ۲۷۸۴» امارات"4۱۶۷,عمان ۱۳۲ لبنان 2۱۰۰ بحرین ۷۷۱ قطر ۶۳ رژیم صهیونیستی ۶۱» یمن 1۶۰ سورایه ۵۷ فلستطین*۴۳» و کویت ۳۷ مورد. مصر ۲۱۶۱۰ ترکیه ۳۰۱۵ اردن ۱۷۸۵ ایران ۱۵۶۹ امارات ۰۱۳۳۴ قطر ۱۲۷۸ عمان ۶۷۶ کویت عربستان ۶۵۰ لبنان ۶۲۱ یمن ۵۰۶ بحرین ۰۴۱۵ رژیم صهیونیستی ۳۹۱ عراق ۳۴۱ فلسطین ۲۰۱ و سوریه ‏ ۳۴۵۴۱ عربستان ۶۷۶ مصر ۵۳۴ امآرات ۵*۰۵» ایران ۳۰۴ قطر ۲۵۵» اردن 2۲۳۹ کویت ۰۱۷۴ ترکیه ۰۱۶۱ بحرین ۱۳۹ عراق ۱۳۱ لبنان ۰۱۰۴ یمن ۸۸ رژیم صهیونیستی 4۴۲ سوریه ۳۶ و فلسطین ۲۵ مورد. رژیم صهیونیستی ۴۲۵ ترکیه ۰۳۶۶ اردن :۰۲۵۸ مصر ۰ 4۲عربستان:۰ ۰۲۰ ایران ۱۰۷ امارات ۸۱ لبنان ۶ قطر ۴۵+ عراق ۴۳» بحرین ۳۰ سوّریه ۲۷+ عمان ۰۲۵ کویت ۲۲ و یمن ۲۰ مورد. مصر ۱۳۹۳ عربستان ۱۲۷۷ ایران ۶۵۶ ت رکیه ۰ امارات ۶۱۴ لبنان ۳۱۹ اردن ۲۹۷ عمان ۰۲۵۴ کویت ۱۹۹ بحرین ۱۵۳ رژیم صهیونیستی ۰۱۲۷ یمن ٩۸ عراق ۶۴ فلسطین ۰۴۶ و سوریه ۴۰ مورد. مصر ۹۶۴ عربستان ۶۵۲ امارات ۳۸۳ ایران ۲۶۸) قطر ۲۰۱» اردن ۱۹۸ ترکیه ۱۸۲» لبنان ۱۷۷» عمان ۶ بحرین ۰۱۵۰ رژیم صهیونیستی ۷۱ یمن ۴۵؛ عراق ۳۷ سوریه ۳۳ و فلسطین ۲۲ مورد. رژیم صهیونیستی ۰۳۳۴ ترکیه ۱۵۸ مصر ۱۳۸ اردن ۰۱۱۸ عربستان ۱۱۱» ایران 4۵» امارات ۹۴ سوریه ۳ قطر ۰۷۸ کویت ۳۴ فلسطین ۳۴ بحرین ۰۲۶ عراق ۲۳» عمان ۲۳» و یمن ۱۴ مورد. عربستان ۲۱۶۱۵ تر کیه ۱۹۹۳ قطر ۰۱۳۹۶ امارات ۱۳۶۹ ایران ۱۲۸۹» کویت ۹۷۱» لبنان ۶۵۵ عمان مصر ۵۳۲ یمن ۵۱۹ اردن ۵۰۸ عراق ۳۸۵ رژیم صهیونیستی ۲۷۱ بحرین ۰۲۵۶ فلسطین ۲۰۱ و سوریه ‏ ۳۲۱۴۱ مصر 4۵۱۸ عربستان» ۵۰۹» امارت ۹۰ قطر ٩۸ عمان ۸۸ اردن ۶۸؛ بحرین ۶۵ عراق ۰۶۰ کویت 4۴۵ سس سوریه ۳۸ ایران ۲۶ لبنان ۲۳» فلسطین ۲۰» ترکیه ۱۹ و رژیم صهیونیستی ۶ مورد. ۴ پیوست ۹ همکاری‌های علمی فرامنطقه‌ای کشورهای خاورمیانه از سال ۲۰۱۷-۲۰۰۸ آمریکا ۳۴۰۱ انگلستان ۰۱۶۰۴ آلمان ۱۴۱۸ کانادا ۸۶۳ مالزی ۶۸۶؛ ایتالیا ۵۷۳» فرانسه ۵۰۵ اسپانیا اردن ۰ ۴۴۲ ژاپن ۳۹۱ هندوستان ۳۶۵ سوئیس ۳۶۲ یونان ۳۲۵ روسیه ۲۹۹» کره جنوبی ۲۸۱» و چین ۲۷۹ ۱۱۷۹۴ آمریکا ۶۲۲۵ انگلستان ۳۰۴۳ کانادا ۲۵۹۴ هندوستان ۰۱۴۸۳ استرالیا ۱۴۰۰ آلمان ۱۳۱۶» فرانسه امارات ‏ ۱۲۹۱ ایتالی/۹۴۰» چین ۹۳۹» مالزی ۸۲۲ قلند ۶۸۷» پا کسشتان ۶۳۵ اسپانیا ۶۱۷ ژاپن ۵۸۶ و کره ۷۸۹٩ آمرایکا ۱۷۷۶۱ کانادا ۸۸۰۸ انگلستان ۷۸۰۶ مالزی: 4۷۲۵۴ آلمان ۶۳۳۷ استرالیا ۵۸۹۷» ایتالیا ۰۴۸۴۳ ایران ‏ فرائسه ۴۱۰۲ اسپائی,۳۳۹۴ چین ۳۲۹۶ هنلاوستان!۳۰۴۴ کره جنوبی 4۲۶۶۴ هلند ۲۶۲۰ سوئد ۰۲۴۷۳ ۸۲۶۶۴ آمریکا ۳۵۱ انگلستان ۳۴۵ هندوستان ۲۲۳ مالزی 4۱۶۷ فرانسه 81۴۵ آتونس ۰۱۳۹ کانادا ۰۱۲۴ آلمان ۱ استرالیا ۱۰۸ هلند ۱۰۶ ایرلند ۱۰۳ الجزابر ۸۳ آیتالیا ۷۸رچین 7۳ و اسپانیا ۷۰ مورد. آمریکا ۰۲۶۹۵۵ انگلستان ۰۱۰۴۴۳ آلمان 4۱۰۳۱۰آبتالیا ۸*۴۹ فرانسه ۵۷۰۹۴ اسپانیا ۶۰۷۴ هلند ۷۵۰۷۲ ترکیه ‏ کانادا ۴۶۵۱ چین ۴۵۱۵» سوئیس ۴۳۷۴ یونان ۳۸۹۷ لهستان ۳۶۹۰ روشیه ۳۶۱۲ ژاپن ۳۴۱۷ و ۱۰۵۴۸۳ ۱ آمریکا ۰۴۵۸۱۰ آلمان ۱۵۶۵۳ انگلستان ۱۲۰۲۳ فرانسه ۸۴۹۵» ایتالیا ۹۴۳۹ کانادا ۷۹۰۹ اسپانیا ۰ هلند ۵۸۷۷ سوئیس ۵۲۸۳ استرالیا ۰۴۷۷۱ چین:۴۳۵۹ روسیه ۴۱۳۶ سوئد ۳۵۵۷ ژاپن ۳۵۰۵ ۱۴۱۱۴۹ فرانسه ۴۲۷ آمریکا ۳۹۷ انگلستان ۳۳۹ آلمان ۳۳۱) کانادا ۱۶۴»:ابتالیا ۰۱۶۲ استرالیا ۱۴۶» هندوستان یه ۶ ژاپن ۱۰۶ چین 4۲ اسپانیا ۱٩ تونش ۸۸ اتیوپی ۷۸ پاکستان ۷۸ و بلژیک ۷۱ مورد. میم مالزی ۰۲۹۰۳ انگلستان ۰۱۷۸۱ آمریکا ۰۱۱۲۳ استرالیا ۵۸۹» چین ۵۰۳ آلمان ۴۵۵ هندوستان ۸۳۳۸ عراق ‏ ابتالیا ۳۱۱ فرانسه ۲۶۰ سوئد ۲۲۸ رومانی ۰۱۸۴ کانادا ۱۶۷ روسیه ۰۱۶۶ اسپانیا ۱۶۱ و پاکستان ۰۱۵۸ ۳۲۷٩ آمریکا ۰۱۸۴۴۳ هندوستان ۸۶۲۲ انگلستان ۸۲۲۸ چین ۷۸۲۶ پاکستان ۶۸۲۵ کانادا ۶۰۷۶ مالزی عربستان ‏ ۵۴۸۳ آلمان ۵۲۴۹ فرانسه ۴۳۴۱ استرالیا ۴۱۴۰ ایتالیا ۳۳۷۶ اسپانیا ۳۱۴۰ کره جنوبی ۳۱۲۱ تونس ‏ ۹۰۱۵۷ هندوستان ۰۱۳۵۷ انگلستان ۱۱۵۹ آمریکا ۱۱۱۱ مالزی ۶۴۶ آلمان ۵۷۸ پاکستان ۵۴۳» کانادا ۰۴۴۵ استرالیا ۴۲۴» فرانسه ۳۵۶ چین ۲۹۸ ایتالیا ۰۲۷۵ کره جنوبی ۲۴۶ هلند ۲۲۱ تونس ۲۱۶ و ژاپن ۱۹۱ آمریکا ۵۵۹ مالزی ۰۴۶۷ آلمان ۴۳۳ انگلستان ۳۹۴ فرانسه ۲۶۰ ایتالیا ۲۵۴ مراکش ۲۴۱ اسپانیا ۹ کانادا ۲۲۲ استرالیا ۱۷۹ سوئد ۱۷۰ هلند ۱۶۹ ژاپن ۱۶۰ چین ۱۵۲ و اتریش ۱۵۰ مورد. آمریکا ۵۴۵۸» انگلستان ۰۲۷۲۱ چین ۱۵۸۱ فرانسه ۱۵۲۳ کانادا ۱۴۰۳ آلمان ۱۲۷۵ ایتالیا ۰۱۱۷۳ استرالیا ۱۱۴۴» اسپانیا ۱٩۸ هندوستان ۸۵۵ کره جنوبی ۷۱۴ مالزی ۷۰۵ سوئیس ۶۹۷ بلژیک ۰۶۲۸ آمریکا ۲۰۲۲ انگلستان ۸۸۵ کانادا ۶۴۵ هندوستان ۴۹۶ استرالیا ۴۳۴ آلمان ۳۰۷ فرانسه ۸۲۸۹ مالزی ۲۶۷» ایتالیا ۲۲۱» پاکستان ۲۱۱ ژاپن ۲۰۸ چین ۰۲۰۵ اسپانیا ۱۸۰ هلند ۱۷۶ و برزیل ۱۳۵ آمریکا ۰۱۴۵۴ فرانسه ۷۳۴ انگلستان ۵۰۹» ایتالیا ۰۲۹۹ کانادا ۲۳۶ آلمان ۱۸۵» استرالیا ۱۲۷» اسپانیا ۴ هلند ۱۰۷ سوئیس ۰۱۰۵ بلژیک ۸۷ چین ۵۷ مراکش ۵۷» تونس 4۵۷ و سوئد ۵۰ مورد. آمریکا ۱۲۸۰۸ آلمان ۶۴۳۳ انگلستان ۵۷۹۶ ژاپن ۰۴۴۱۳ کانادا ۳۶۳۳ چین ۳۰۰۹ فرانسه ۰۲۸۷۲ ایتالیا ۲۷۷۷ هندوشتان ۰۲۴۹۳۴ اسپانیا ,۰۲۲۸۳ کره جنوای ۲۲۵۱ مالزی ۱۶۱۳ سوئیس ۰۱۵۵۱ بلژیک مالزی ۸۰۴ آمریکا ۰۲۳۷ انگلمیتان 1۴۶ هندوپتان ۰۱۴۰ آلمان.۰۱۳۰ مراکش ۹۲» فرانسه ۸۱ سودان ۵ چین ۵۲ ایتالیا 1۵۱ تبجریه ۵۱ هلند 4۴۸ گانادا ۳۵ استرالیا ۳۴ و آسوئیس ,۳۲ مورد.

هدف: هدف این پژوهش مطالعه جایگاه کشورهای خاورمیانه و تعیین کشورهای قدرتمند اطلاعاتی، وابسته و ضعیف آن ها براساس چارک تولیدات علمی و همکاری های علمی در جغرافیای سیاسی اطلاعات است.<br /> روش : این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نوع علم سنجی است که با روش های اسنادی و تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش 16 کشور خاورمیانه است که براساس تولیدات علمی و همکاری های علمی منطقه ای و فرامنطقه ای از سال 2008-2017 مورد مطالعه قرارگرفته اند. داده ها از پایگاه های اطلاعاتی اسکوپوس، بانک جهانی و سایت مرکز آمار فلسطین استخراج، و برای تجزیه و تحلیل آن ها از نرم افزارهای اکسل و اس پی اس اس استفاده شده است.<br /> یافته ها : براساس یافته ها بترتیب کشورهای ترکیه، عربستان، ایران و مصر در جایگاه اول تا چهارم در جغرافیای سیاسی اطلاعات خاورمیانه قرار دارند و با اختصاص دادن بالای 75درصد چارک(3Q) شاخص ها به خود جزو کشورهای قدرتمند اطلاعاتی محسوب می شوند. کشورهای رژیم صهیونیستی، قطر، امارات، اردن، عمان، کویت، عراق و فلسطین بترتیب در جایگاه پنجم تا دوازدهم خاورمیانه قرار دارند و با اختصاص دادن 25تا50درصد چارک(2Q) شاخص ها به خود جامعه کشورهای وابسته را تشکیل می دهند. و چهار کشور لبنان، بحرین، یمن و سوریه در جایگاه سیزدهم تا شانزدهم جغرافیای سیاسی اطلاعات خاورمیانه قرار دارند و با کسب 25درصد چارک(1Q) شاخص ها کشورهای ضعیف خاورمیانه را تشکیل می دهند.

492977

به‌همین‌منظور به‌اقتضای مطالعات گفتمانی به شناسایی کنش‌های مرکزی در گفتمان نخست شیعه متأثر از امام علی لول اه مثابه سوژه گفتمانی. تعقیب چندوچون بروز و ظهور صلح گرایی در نگرش امام حسن ل و دال‌های صلح در گفتمان‌های شیعه در عهد دیگر امامان نی پرداخته شده‌است. این پژوهش با بحث از سه گفتمان شیعه سیاسی, اجتماعی و اعتقادی تلاش دارد که نشان دهد چگونه دو کنش مرکزی مبارزه و کناره‌گیری آن‌گونه که در رویکرد امام علی للل بنیاد گذاشته شد. کار کردی محوری و نقشی کانونی در هر سه گفتمان ایفا کرده‌است. کلیدواژه‌ها: گفتمان شیعه؛ امام علی نامام حسن لشّه» امام حسین اش صلح‌گرایی. ۱ این مقاله برگرفته از طرح پژوهشی مورد حمایت صندوق پژوهشگران و فن‌آوران کشور (18757) ۲ استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی» تهران» ایران. (80211.601 00 نع ع0,2[1). وهی سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ هدف این نوشتار بررسی تبارشناسانه رویکرد امام علی ال به صلح و اثرگذاری آن بر گفتمان‌های شیعه در عهد حضور امامان ۸ است. «مبارزه» و «کناره‌گیری» دو کنش مرکزی در رویکرد امام علی اي هستند. چگونگی رویکرد شیعه به صلح در عهد امام علی ل9ه. حسنین لو. صادقین لا و امامان بعدی متأئر از امام علی لو پرسش اصلی نوشتار حاضر است؛ با طرح این فرضیه که رویکرد امام علی ای به دو کنش «مبارزه» و «کناره گیری»» امکان گفتمانی ویژه‌ای را در مناسبات صلح و صلح‌گرایی به‌وجود آورد که راه را بر تثبیت و ماندگاری شیعه و سپس تشخص‌یابی و گسترش آن به‌مثابه مذهبی تداوم‌یابنده گشود. این مقاله با روش گفتمانی و با هدف تبارشناسی رویکرد صلح در عید بررسی چندوچون بروز و ظهور دو کنش مرکزی کناره‌گیری و مبارزه در ادوار مختلف زندگی سیاسی امام علی لد توضیح رابطه این کنش‌ها با مسئله صلح در رویکرد امام حسن لّه مطالعه نسبت قیام امام حسین لته باااين دو کنش و بررسی گفتمان‌های شیعی در عهد حضور امامان شم و نحوه بروز این دو کنش به‌مثابه محمل رویکرد صلح مباحث اصلی این نوشتار است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است و نتایج نشان می‌دهد که طی سه گفتمان زمانه حضور امامان 2۸» شیعه شاهد رفت‌وآمد میان دو کنش گفتمانی «مبارزه» و «کناره‌گیری» بوده‌است. این دو کنش سرشت مناسبات مفصل‌بندی‌شده مقوله صلح را در تاریخ امامان ۸چّله مشخص می‌نمایند؛ هم‌چنان که گفتمان‌های پس از گفتمان سیاست‌گرای نخست شیعه براساس نحوه مراجعه‌ای که به این دو کنش داشته‌اند. منطق عملکرد خود در حوزه عمومی و چگونگی رویکرد عینی و ۲- روش‌شناسی گفتمان و استفاده از آن در مطالعه گفتمان‌های شیعه در این پژوهش گفتمان در توصیف موقعیتی به‌کار می‌رود که حاصل تلاقی دانش و عمل اجتماعی است. معنای این‌گونه‌ای گفتمان با طرح در نظریه‌های اجتماعی! بخشی از گرایش پسا ساختارگرا" است. مطالعات گفتمانی خاستگاهی زبان‌شناسانه دارند و به موقعیت‌های اجتماعی به‌مثابه امری زبانی می‌نگرند (104 .۲ ,2005 ۵/۵ع۳0). این بدان معنا است که در شناسایی منطق تحول و چندوچون تطور یک موقعیت گفتمانی» باید به دال‌ها (نشانه‌ها یا واژه‌های حامل معانی مهم در گفتمان) به‌مثابه منابع ویژه قدرت اجتماعی مراجعه کنیم؛ قدرتی که خود حاصل آرایش ویژه نظام دال‌ها یا نشانگان در دل صورت‌بندی گفتمانی " و ذیل دال مرکزی است. منظور از صورت‌بندی گفتمانی, نحوه چینش دال‌ها حول دال مرکزی و منظور از دال مرکزی مهم‌ترین دالی است که دیگر قال‌ها با ساندها :فرارتباظ با آن محالز متام ی زد سورقبتنی گنتمانی بحاصیل مفصل‌بندی است. مفصل‌بندی به‌معنای روابط برقرار میان عناصر سازنده یک گفتمان پیرامون دال مرکزی به‌گونه‌ای است که مفصل‌بندی‌های معتبر در گفتمان‌های رقیب را براین‌اساس پژوهش حاضر می‌کوشد با استفاده از روش‌شناختی نظریه گفتمان, سطوحی از نظم فکری و عملی مرتبط با مفاهیم.تاریخی و صلح در اندیشه امام علی للّ و دیگر امامان شیعه تا پایان عهد حضور بیابد و چارچوب فهم چگونگی رویکرد به صلح یا عدم صلح در گفتمان‌های نخستین شیعه را پیشنهاد دهد. چنان که مشخص است, به اقتضای روش‌شناسی گفتمان» نیل به این هدف با ارائه درکی از نظام‌واره‌های دانش/ عمل شیعی و در پی تعقیب خطی از سیر تطور گفتمان‌های شیعی با هدف شناسایی صورت‌بندی‌های گفتمانی منجر به صلح یا برآمده از آن در تحولات اجتماعی و منطق دانشی شیعی فراهم می‌گردد. نکته بسیار مهم آن‌که در هر سه گفتمان شیعه عهد حضور دال مرکزی «امامت» است و دیگر دال‌ها حول این دال یا نشانه زبان‌شناختی و ذیل آن طی این نوشتار خواهیم کوشید تا دال‌های اهمیت‌یافته مختلفی را دریابیم که در هریک از سه گفتمان عهد حضور امامان ۸ به مبنای تحول گفتمانی تبدیل شده‌اند. از کنارهم‌نشستن این دال‌ها زمینه‌هایی پدیدار می‌شود که عملکرد یا کنش گفتمانی» تحت‌تأثیر آن‌ها امکان بروز و ظهور می‌یابد. منظور از کنش گفتمانی استراتژی‌هایی است که یک گفتمان در عرصه عمومی به‌کار می‌گیرد. بر پايه این کنش‌ها چندوچون حضور گفتمان‌ها در حوزه‌های اقدام و عمل تعین و تبلور می‌یابد. براین|اساس می‌کوشیم چگونگی وهی سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ رویکرد به مقوله صلح در ارتباط با کنش‌های گفتمانی نقش‌آفرین در گفتمان‌های شیعه و در عهد امامان اه و دوران حضور سه گفتمان مرکزی شیعی یعنی گفتمان سیاسی» گفتمان اجتماعی و گفتمان اعتقادی شیعه شکل گرفت. گفتمان نخست به عهد سه امام نخستین ۰2۸ گفتمان دوم به عهد امام سجاد ال و زمانه رخداد فاجعه‌بار کربلا و امامت امام باقر لد و گفتمان سوم به عهد صادقین لیا و دیگر امامان 24۸ تا پایان دوران حضور بازمی گردد. به باور نگارنده» صلح در هریک از این سه گفتمان تابعی از نحوه بازگشت ایشان به ذخیره‌ای از معانی‌ای است که در پی کنش‌های گفتمانی عهد امام علی لد بنیان گذاری شد. لازم به ذکر است که در چشم‌اندازی تاریخی» رویکرد امامان 2۸ به‌رغم تنوع زوایای آن در مواجهه با صلح» در مسیر مشابهی بوده‌است و ایشان به اقتضای زمانه و زمیدی‌(ززجل راگزاس ال اگماراریپاهی از تضمنات بیروتی) در این مسیر گام برداشته‌اند. پیش از ورود به این مبحث توضیح اختصاری این سه گفتمان گفتمان نخست شیعه (شیعه سیاشی) دیالکتیک اندیشه و قدرت عصر امام علی لش تا شهادت امام حسین اي را شامل می‌گزدد. ویزگی اصلی این گفتمان» رویکرد آن به عرصه سیاست و دل‌مشغولی کمابیش عمل‌گراپانه آن در ایجاد تغییر سیاسی گسترده و فراگیر در کلیت جامعه اسلامی و نه صرفا جمعی از پاران نزدیک سه امام بزرگوار نخست است؛ مشخصا اولویت‌یابی امر سیاسی در مناسبات پیرامونی و رویکرد جان‌مایه‌دار ایشان گفتمان دوم شیعه (شیعه اجتماعی) در عهد امام سجاد ال متأثر از فضای پرتنش پس از حادثه عاشورا بود که شیعه بودن» در معنای عمومی و بیرونی آن و نه در معنای نفس‌الامری و کامل آن» تا حدودی وجهی استعاری یافت و بیانگر بستر اجتماعی مبارزه با امویان با هدف بازگرداندن حکومت به خاندان پیامبره بود که به جنیش‌های خون‌خواه امام حسین نله منتهی گردید. در این دوره» به‌رغم تلاش‌های امام سجاد نا در کنترل مناسبات شیعی به مسیری کم‌خطر و تمهید شرایطی که در عهد صادقین ال به نتیجه رسید معنای فراگیری از شیعه‌گرایی شکل گرفت که بیش از توجه به امر سیاسی (هم‌چون گفتمان نخست شیعه) يا امر اعتقادی و دانشی (چونان گفتمان سوم شیعه) بیانگر توان اجتماعی جهت‌دهی و کانالیزه کردن مخالفت با آل‌امیه - به‌عنوان دغدغه‌های شیعی - بود. ازجمله ویژگی‌های مرکزی این عهد شکل‌گیری جریان‌های مهم و دامن گستر منتقم آل‌محمد یه و خون‌خواه امام حسین ال بود. به‌دلیل توان گسترده یارگیری اجتماعی و منطق استعاری آن» این گفتمان را می‌توان گفتمان شیعه اجتماعی گفتمان سوم شیعه (شیعه اعتقادی) از عهد صادقین ال تا آغاز عصر غیبت را شامل می‌شود که عمدتا دانش/ عقیده‌گرا بود و رویکرد به امر سیاسی به‌معنای تلاش برای مشارکت در چندوچون تخصیص قدرت در عرصه عمومی و از منظری کلان‌نگر و معطوف به کلیت جامعه اسلامی» به دلایلی که توضیح آن می‌آید» جای خود را به تمرکز بر بسط انديشه و اعتقاد شیعی داد. درواقع در این زمان» ذیل رویکردی این‌چنینی و تحت‌تأثیر هزمونی صادقین لیا جریان مرکزی‌تر شیعی از رویکرد معتبر در گفتمان اجتماعی (پس از کربلا تا دوره صادقین ی ) به‌سمت رویکرد دیگری متمایل شد که به‌جای تلاش برای تغییر مناسبات حوزه وسیع سیاست. دل‌مشغول بسط اندیشه و مرام شیعی درقالب یک مذهب منسجم و ساختارمند گردید. هرچند هم‌چنان گروه‌هایی از شیعیان» هم‌چون برخی شاخه‌های علوی حسنی و حسینی» طرفدار خون‌خواهی باقی ماندند و وجهه همت خود را بر مقوله منازعه سیاسی و نه سامان‌بخشی به مرزهای فکری, اعتقادی و فقهی شیعه قرار دادند. با لحاظ آن‌چه آمد گفتمان عهد صادقین لّل؛ تا پایان عصر حضور را می‌توان گفتمان اعتقادی شیعی نامید (مبلغی ۸۱۳۹۸ صص. ۱۶ -۲۱). همین‌جا و پیش از توضیح تبارشناسانه چگونگی رویکرد هریک از این سه گفتمان به مقوله صلح متأثر از خطمشی‌های انديشه و عملکرد:امام علی لد تذکر نکته‌ای کلامی لازم است؛ امامان شیعه + همگی هدفی مشترک را پی می‌جستند و این بزرگواران» به‌مثابه نوری واحد. آرمان یگانه‌ای را دنبال می‌کردند. براین‌اساس تنوع قابل شناسایی سطوح منش رفتاری ایشان در حوزه عمومی و گفتمان‌های شیعی» تابعی از پیگری این هدف واحد براساس اقتضائات زمانه زمینه و اطوار مختلفی است که شیعه در عهد حضور از سر گذرانده‌است؛ به‌عبارت‌دیگر هرچند ایشان» به تناسب اقتضائات» در برخی سطوح رفتاری و گفتمانی نحوه حضور و شیوه ظهور متمایزی از خود نشان می‌دادند. اما درنهایت همگی در مسیری واحد و براساس رویکرد کلان‌نگرانه مشترکی» جامعه درحال بدین‌ترتیب وجه مرکزی حضور امامان از صادقین له تا پایان عصر حضور تأکید بر وهی سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ ارتباط دانشی و اعتقادی با شیعیان به‌مثابه گروهی ویژه از پیروان اهل بیت که بسی بیش از گذشته به‌عنوان گروهی تشخص افته شناخته می‌شدند به‌معنای تفاوت بنیادین میان ایشان و سه امام نخستین لهله نیست که بر تغییر مناسبات تخصیص قدرت در عرصه عمومی جهان اسلام متمرکز بودند. به بیانی دیگر سبک حضور ویژه‌ای در پی اولویت مناسبات اجتماعی امامان در گفتمان‌های شیعه سیاسی» اجتماعی و اعتقادی ضرورت یافته بود. اقتضائات منجر به این سبک‌های حضور معطوف به زمانه و زمینه هریک از این سه عهد بود. ازاین‌روی رویکرد متفاوت آن‌ها در برخی سطوح به‌معنای تفاوت نگرش شیعی در امامان غهّله نیست بلکه بیانگر دیدگاه معصومان لک به حوزه عمومی به‌مثابه عرصه پویای ارتقا و تقویت استعداد شیعه‌گرایی بر پايه امکانات جهان خارج بود. اقتنضای چنین رویکردی آن بود که به‌عنوان نمونه» در عهد صادقین غّ: ارتباطی درون گروهی میان شیعیان تقویت شود و اولویت اتخاذ رویکردی فراخ‌دامن برای اثرگذاری بر حوزه گسترده ۴- امام علی لب به‌مثابه سوژه گفتمانی بنیاد گذار کنش‌های مر کزی شیعه گفتمان نخست شیعه در عهد امام علی ناش به‌وجود آهد و تا زمانه حسنین غّ استمرار یافت. تبارشناسی گرایش‌های مختلف شیعه را - به‌رغم تنوع - می‌توان در بنیادگذاری شیوه عمل و اقدام امام علی ناثّ بازشناسی: کرد. این رویکرد استراتژیک معطوف به عمل - نحوه بروز و ظهور شیعه در عرصه عمومی و حوزه سیاست و رویکرد شیعه به مقوله صلح با مخالفان - درقالب دو کنش مرکزی مبارزه» و «کناره گیری» تحقق یافت که منظور از این کنش رویکرد کناره‌گیرانه از عرصه‌های منازعه, با هدف عدم تشدید تخاصم و تبدیل‌نشدن به نزاعی تمام‌عیار است. البته این عدم نزاع‌گرایی به‌معنای موافقت ذهنی و اعتقادی با جهت‌گیری مخالفان رویکرد شیعی نیست؛ به عبارت دیگر تمایل به عدم دخالت و درگیری در عرصه سیاست» به‌رغم مخالفت ذهنی و اعتقادی با اتفاقات در جریان» به‌دلیل مصالح مهم‌تر و حیاتی‌تر را می‌توان کنش کناره‌گیری تعریف کرد. کنش مبارزه به دخالت درگیرانه منجر به نزاع در عرصه سیاست و حوزه عمومی بازمی‌گردد. اقتضای این کنش تلاش برای ورود موئر به عرصه سیاستر منازعه و استراتژی مبارزه است که گاه می‌تواند به جنگی تمام‌عیار یا قیامی منجر به شهادت» کنش اول معطوف به عدم حضور نسبی درمقابل اقتدار سیاسی هژمون و کنش دوم به حضور منازعه‌آمیز جهت تغییر شرایط سیاسی در برابر اقتدار سیاسی هزمون بازمی‌گردد. به باور این نوشتار» نحوه رویکرد به این کنش‌ها که نخستین‌بار در استراتژی‌های سیاسی امام علی نله بروز و ظهور یافت» تعیین کننده منطق رویکرد به صلح يا عدم صلح در اطوار مختلف شیعه گردید. بنابراین فهم کنش‌های گفتمانی مبارزه و کناره‌گیری در رفتار سیاسی امام علی له نه‌تنها به توضیح چندوچون» مرزها و سطوح صلح‌گرایی در مهم‌ترین فرازهای شکل دهنده شیعه در نخستین تجارب آن در عهد امام علی لثه و سپس حسنین لّ می‌انجامد» بلکه دستمایه‌ای برای فهم و شناسایی این مفهوم در گفتمان‌های ۵- گفتمان نخست شیعه و نسبت آن با صلح و منازعه رویکرد حضرت علی لد به سازوکاز نظم پس از سقیفه عمدتا گویای کنش نخست یعنی کناره‌گیری از قدرت رسمی؛ مماشات و همکاری محدود با آن بود. برای فهم این مسئله لازم است به دلالت‌های اهمیت‌پافته این عهد بپردازیم که مبنای طرح و بسط معانی ویژه شیعی گردید. دال‌هایی نظیر مشورت. افتا و وزارت» توضیح‌دهنده نحوه عملکرد حضرت 8 در این دوران هستند. ارائه مشورت به ساختار خلافت موجود با لحاظ مصالح کلی جامعه و ترجیح آن بر مصالح دیگر (ابن عبدالبر ۱۹۹۲م» چ.۳. ص.۱۱۰۳)» کمک اجتهادی و افتائی در پیشبرد امور جامعه» تلاش برای عدم شکل‌گیری رویه‌های بدعت‌آمیز» (همان؛ صص. ۱۱۰۲- ۱۱۰۳)» ایفای کارویژه وزارت با هدف ایجاد شبکه حمایت‌گرایانه حکومست درخال گسترش اسلامی (مخهالدیل الظیزی ۳۵۶( مسا ۵) ,که در غین صبر غدم تأیید قلبی شرایط عهد سقیفه و دوران خلفای سه‌گانه پس از آن را به‌همراه داشت. اهمیت کنش کناره‌گیری در این عهد مشخصا با مراجعه به این دال‌ها قابل توضیح است. حاصل رویکرد به این کنش شکل‌گیری سطح قابل اثباتی از صلح‌گرایی سیاسی در عرصه عمومی و حوزه اجتماع بود؛ هم‌چنان که حمایت علویان و گروهی از صحابه و بخش عمده‌ای از انصار و برخی اقوام عرب هم‌چون یمنی‌ها و نیز بخش قابل‌توجهی از تازه‌مسلمانان ایرانی نشان می‌دهد عدم پایبندی امام علی لثّه به این کنش» می‌تواننست وهی سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ به منازعه‌ای فراگیر و چالشی جدی در ساختار اقتدار چهان اسلام منجر شود. با پذیرش خلافت ازجانب امام علی لول و تغییر وضعیت موقعیت محوری امام علی لول به‌عنوان مصدر آمور اسلامی, شاهد بروز و ظهور «کنش مبارزه» هستیم. در این دوره دال‌هایی نظیر امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر» مخالفت با ظلم و احیای سنت و بازگرداندن بیت‌المال مقطع سوم مهم در گفتمان نخست شیعه» صلح امام حسن ال است. به این مقطع» با توجه به اهمیت آن برای موضوع این نوشتار» در فراز بعدی به‌طور مستقل می‌پردازيم. پیش از آن یادآور می‌شویم که کنش گفتمانی مقطع سوم مشابه کنش گفتمانی کناره‌گیری در عهد امام علی ال است و تبار آق به حضور معطوف به کناره‌گیری نسبی امام علی هثل از صحنه سیاست پس از سقیفه و پیش از خلافت بازمی‌گردد. دال‌های مهمی نظیر صلح جلوگیری از خون‌ریزی و افتراق میان مسلمانان» ضعف اصحاب و ... در این مقطع زمانی گفتمان سیاسی شیعه طرح گردید. مبحث صلح در این مقطع جایگاه موّئری در ادبیات شیعه درحال تکون و تحول به‌دست آورد. مقطع چهارم در گفتمان نخست شیعه به قیام امام حسه ال بازمی‌گردد: گنشی گفتمانی مبارزه بود که بار دیگرامنای حمّل ,این قیام قرار گرفت و سیر حوادث را شکل داد. رویکرد به کنش مبارزه در این دوران مشابه کنش گفتمانی امام علی ال پس از پذیرش خلافت است و تبار گفتمانی آن به نبردهای امام علی 2۸ بازمی‌گردد. دال‌های مرتبط با این مقطع گفتمان شیعه سیاسی شامل مواردی هم‌چون نبرد علیه باطل» دفاع از حق یفام سق آوتررههانت اری روف و تب ازمنگو وی م یود در ذل گفتمان سیاسی این مقطع قیام وجهی آرمان گرایانه یافت و در مفصل‌بندی‌هایی معنادار به این ترتیب می‌توان دریافت که چگونه آرایش‌هایی از دال‌های هر دو کنش مبارزه و کناره‌گیری در پهنه زندگی سیاسی امام علی اي و حسنین لل شکل گرفت و به نخستین گفتمان شیعه انتظام بخشید. نکته قابل‌توجه آن‌جا است که دو کنش گفتمانی به اقتضای زمینه و زمانه مورد توجه قرار می‌گرفتند و ازاین‌روی تعارضی در به‌کارگیری آن‌ها وجود نداشت و کارکرد هریک در جایگاه و بستر تاریخی خود بروز و ظهور می‌یافشت. اهمیت‌یابی تناوبی دال‌های هریک از این دو کنش گفتمان نخست شیعه را می‌توان به‌ترتیب در چهار دوره کناره‌گیری در دوران مناسبات سقیفه و پس از آن در عهد امام علی لثّه, مبارزه در دوران خلافت امام علی ۰28 کناره‌گیری در زمانه صلح امام حسن لّ و نهایتا مبارزه در قیام امام حسین لا مشاهده نمود. در توضیح نسبت این تناوب با مقوله صلح باید گفت که به‌دلیل مخالفت امام علی نله و حسنین لغ: با نظم موجود در اطواری که کنش کناره‌گیری مبنا می‌گردید رویکرد به صلح ارجحیت می‌پافت؛ آن‌گاه که کنش مبارزه اولویت پیدا می‌کرد نیز تلاش برای نیل به صلح در پی تغییر شرایط به‌صورت مطلوب مدنظر بود؛ هرچند هم‌چنان که اقتضای مناسبات سیاسی است» این تلاش تماما به نقطه مطلوب نائل نمی گردید. نکته مهم تحلیل این چهار فراز و نسبت آن با صلح آن است که رویکرد امام علی نله به کنش‌های کناره‌گیری و مبارزه در دو فراز نخست (سقیفه و نبردهای پس از خلافت) وجهی الگوپردازانه و بنيادگذارانه برای شیعه داشت. هم‌چنان که دو فراز بعدی (صلح امام حسن و قیام امام حسین) بیانگر وجوه تازه‌ای از تداوم رویکرد امام علی ی طی دو فراز نخست بود. به این ترتیب صلح امام حسن اه و نبردامام حسین له ريشه در گرایشسی داشت که امام علی م3 آن رابنياد.نهاده بود. در این چقاراضرازاز گفتمان نخست. که به‌تناوب شاهد اهمیت‌یابی کنش‌های کناره‌گیری و مبارزه هستیم» مشخصا فراز سوم بیانگر استعداد ویژه اندیشه شیعه در رویکرد به صلح است؛ هرچند دیگر فرازها نیز با مقوله صلح ارتباط موّئثری دارند. با توجه به هدف این نوشتار در بررسی استعداد صلح در اندیشه ۶- حکومت و صلح امام حسن ابّذ: مصلحت سنجی مسبوق به سابقه‌ای تاریخی بخش قابل‌توجهی از صریح‌ترین دلالت‌های ویژه گفتمان سیاسی شیعه در عرصه صلح را باید در نحوه و چندوچون صلح امام حسن ال پژوهید. رویکرد امام حسن ال در پذیرش صلح با معاویه بیانگر امکانات گفتمانی فزریدردر توجه به روزقیت‌های عیلی و تصمیمگیری بر پا مناسبات بیرونی ذیل کش کناره‌گیری و معطوق بنهاصلح است. این صلح با مفصل‌بندی دلالت‌هایی در گفتمان شیعه سیاسی از مشروعیت کارکردهای سیاسی موقعیت‌های خطیر گفتمان شیعه سیاسی خبر می‌داد و اتخاذ رفتاری ناشی از محاسبات معطوف به «امکان‌های در دسترس»! را در جهان «سیاست واقمی»۲ معتبر می‌شمرد. وهی سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ نباید از نظر دور بداریم که چنین استعداد و امکانی نخستین‌بار نبود که در گفتمان سیاسی شیعه مشاهده می‌شد و تبار آن را باید در زنجیره‌ای از روابط پیشین سراغ گرفت. باین‌حال اهمیت‌یابی دال‌هایی که مستقیما و مستقلا به وجه موّثر مقوله صلح اشاره مشخصی داشت طی اين عهد و ذیل رویکرد امام حسن لت به مقوله صلح جامه تحقق پوشید و در ادبیات شیعی» جانی هویتی و جایی تاریخی یافت. مشخصا و فراتر از دیگر دال‌ها این دال صلح و مفاهیم پیوسته آن بود که در گفتمان شیعه این عصر با صورت‌بندی زنجیره‌ای از دلالت‌های رویکرد صلح جچهت حفظ مصالح برتر شیعی را مفصل‌بندی کرد. براین‌اساس به بی‌راهه نرفته‌ايم اگر در کنار قیام و شهادت امام حسین لجلا که برآمده از رویکردی قهرمانانه به کنش مبارزه بود صلح امام حسن لث را نیز به‌مثابه محصول موقعیت‌شناسانه کنش کناره‌گیری» دو ذخیره اصلی معناساز گفتمان شیعه لحاظ کنیم. تبار این دو شیوه از مواجهه در مفصل‌بندی ویژه‌ای قابل شناسایی است که پدر آن دو بزرگوار در عرصه سیاست ذیل گفتمان شیعه صورت‌بندی نموده بود؛ بدین‌گونه که هم صلح امام حسن ال و هم.قیام امام حسین له دلالت‌های مشخصی در رفتار و رویکرد امام علی ی داشتند. واکنش بی‌تنازل امام علی اس در قبال گفتمان شاهی خلافت اموی چونان پایه‌ای برای قیام امسام حسین له به‌نظر می‌رسید؛ هم‌چنان که تبارهای صلح امام حسن اي را می‌توان از تصمیم و عمل امام علی لیذ در سال‌های خلافت خلفای سه‌گانه و ذیال منالسباا لزان هلت مشناهده کرذ. جهت تحصیل فهم مونری از دال صلح و اهمیت کنش کناره‌گیری در عهد امام توجهی از این دست باید گفت؛ مجموعه‌ای از شرایط هم‌چون موفقیت نسبی معاویه در جداسازی بخشی از سرداران سپاه امام حسن نلّه» خالی‌بودن خزانه کوفه و شکل‌گیری زنجیره‌ای از شکاف‌ها پس از شهادت امام علی لد در کوفه؛ رویکرد به این کنش در این زمان اولویت یافت. به این ترتیب امام حسن لش در شرایطی دشوار از حق الهی خلافت چشم پوشید و تصمیمی مصلحت‌اندیشانه و سنجش‌گرانه اتخاذ نمود. چنین رویکردی در گفتمان شیعه سیاسی بی‌سابقه نبود و در مواقعی نظیر پذیرش ضمنی نظم پس از سقیفه ازجانب حضرت علی لّ حضور ایشان در شورای خلافت عمر و کنارآمدن با عدم مخالفت منجر به مبارزه در جریان انتخاب عثمان به‌عنوان خلیفه سوم و نیز در برخی مواضع ایشان پس از به خلافت رسیدن وی قابل مشاهده بود. هم‌چنین نفس توجه به مصلحت و اتخاذ رویکرد صلح و تصمیم متناسب با آن در شرایط دشوار نیز در زندگی سیاسی امام علی بل مسبوق به سابقه‌ای آشکار و مشخص بود. به‌عنوان نمونه» ایشان در مراحل پایانی جنگ صفین» به‌دلیل مشکلاتی که بخشی از سپاه ایشان ایجاد کردند. با توقف نبرد اقتضائات واقعی صحنه جنگ را بر پایداری بی‌حدوحصر ترجیح دادند. بدین‌ترتیب ای بسا بتوان گفت» اگر امام حسن اد فارغ از شرایط به نبردی بی‌فرجام تن می‌داد» دست کم در ارتباط با تجربه‌ای این‌چنینی در نبردهای امام علی لي2 رویکردی متفاوت با رويه پدر بزرگوار خود اتخاذ کرده بود. با لحاظ این نکته می‌توان گفت که این اشتباه است اگر گمان بریم صلح امام حسن نله با جچهت‌گیری کلی گفتمان شیعه سیاسی ناسازگار بود؛ برعکس» این صلح گویای یکی از دو استراتزی مرکزی این گفتمان جچهمت مواجهه با موقعیت‌ها بود (ترجیح استراتژی يا کنش کناره‌گیری بر استراتزی یا کنش مبارزه). انتخاب هریک از این دو کنش تابعی از چندوچون آرایش نیروها در عرصه علاوه‌براین ساختار کلی» جهت تحصیل وجه انضمامی مصلحت‌گرایی در رویکرد کناره‌گیری امام حسن ال پرداختن به مفاد صلح‌نامه ضروری است. مطابق بسیاری از روايت‌ها از صلح‌نامه امام حسن ال و معاویه» این صلح تنها شامل نوعی تعطیلی موقت حکومت امام ی تا مرگ معاویه بود (ابن اعثم» ۱۴۱۱ق» ص. ۲۹۰). پرواضح است که این رویکرد با بی‌اعتنایی کلی به مسئله خلافت بر مسلمین و حکومت ناسازگار است. براین‌اساس می‌توان گفت هدف از تنظیم صلح‌نامه, با توجه به برخی شواهد و قرائن تاریخی» حل‌وفصل مشکل ناشی از شورش معاویه بر خلافت امام علی 2 ازطریق واگذاری موقت قدرت به وی و سپس بازگشت آن به امامحسن له و بنا بر برخی روایت‌ها به حسنین لیا (مطابق صلح‌نامه هریک از این دو بزرگوار که پس از مرگ به این ترتیب می‌توان دریافت, اقتضای گفتمان سیاسی امام علی له تلاش اصلاح‌گرانه خلافت معطوف به کلیت جامعه مسلمانان بود و در ظرف زمانی خود با برخی از دوره‌های تصمیم‌گیری و اقدام در عصر امام علی له پیش از تشکیل حکومت کوفه مشابهت‌هایی داشت که منجر به تعویق خلافت امام علی یثل تا تشکیل این حکومت پس از سقیفه گردید. این بدان معنا است که صلح به‌معنای بی‌توجهی امام حسن لثّه به امر حکومت به‌مثابه محمل ایجاد تغییر در کلیت جامعه نبود بلکه به‌معنای عمل براساس وهی سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ اقتضائات ناشی از شرایط فقدان امکانات لازم جهت تعقیب چنین هدفی در زمانه و زمینه زندگی ایشان بود (دینوری» ۱۹۹۰م» ج. ۰۱ صص. ۱۸۵- ۱۸۷). وضعیت مشابهی با آن‌چه امام علی لش در دوره ۲۵ ساله پس از وفات پیامبر تجربه نموده بود. این صلح هم‌چنین پرده از ماهیت خلافت شاهی معاویه برکشید و به‌دلیل رفتار تندخویانه معاویه در پی صلح» منطق جنگ‌پایه و قدرت‌محوری شاهانه وی را برملا نمود. درواقع به بی‌راهه نرفته‌ايم اگر خطبه معاویه در کوفه پس از صلح را بیانگر تحولی مهم در گفتمان اموی بدانیم: تبدیل «خلافت شاهی» به «شاهی خلافت». وی در پی صلح به‌صراحت از تکیه بر شمشیر خویش و نه بیعت مردم» که علاوه‌بر اسلام بیانگر سنتی عربی و قبیله‌گرایانه نیز بود به‌مثابه عامل پیروزی در نبرد و دست‌یازی به کوفه یاد خلافت یزید» پس از مرگ معاویه در تضاد با عهدنامه صلح و بیانگر تخلف عملی از آن بود. اعتراض امام حسین +28 به این خلافت منجر به خادثه عاشورا گردید؛ حادثه‌ای که تأثیر گسترده‌ای بر جریان‌های شیعیبرجای نهاد و به یکت معنا انتنتعداد شیعه در رویکرد به کنش مبارزه و نتایج و پیامدهای آر را نشان داکه این حادثه مشخصا بیانگر شدت عمل گفتمان خلافت شاهی درمقابل گفتمان شیعه سیاسی بود؛ در پی أن بسیاری از طرفداران امام علی 8 و حسنین 9۸ احساس سزخوزدگی نموّدند و خود رل به‌دلیل عدم یاری رساندن به امام حسین 28۸» مقصر خواندند (ذهبی, ۹۸۷ ج.۵ ص. ۴۹). احساسی از این دست در جامعه اسلامی فراگیر بود و - متأّثر از اعاشورا - بخشی از توان بالقوه مبارزه با نظم خلافت شاهی اموی خیلی زود به زبان شیعی و علایق مطرح در گفتمان شیعه» هم‌چون ضرورت برگرداندن خلافت به اهل بیت غه» ترجمه گردید (ابن کئیر ۹۸۸ چ. 4۸ ص. ۲۷۲ ابن‌سعده ۱۴۱۰ق» ج. ۶ ص۲۴۱ ابن‌جوزی» ۱۴۱۲ق» ج. ۶ ص. ۶۶۰ ذهبی» 0۹۸۷ چ. شیعه سیاسی» هم‌چنان که آمد. دو کنش گفتمانی مرکزی کناره‌گیری و مبارزه را به تناوب» طی اطوار چهارگانه پرورده بود. به هر دو کنش در رفتار شیعی پس از عاشورا (گفتمان شیعه اجتماعی)» چونان تبارهایی برای عمل سیاسی مراجعه گردید. با این حال کنش مرکزی‌تر در این عهد متأثر از عاشورا کنش مبارزه بود؛ میارزه‌ای که اکنون نه‌تنها گویای نگرش شیعی مخالف با کنار گذاشته‌شدن هاشمیان از خلافت در پی سقیفه و عهد آمویان بود بلکه وجهی خون‌خواهانه و منتقمانه نسبت به جنایت‌هایی داشت که در عاشورا در حق بنی‌هاشم رخ داده بود. درواقع تحت‌تأثیر عاشورا شیعه در این عهد پر از انگیزه حرکت و توان اقدام گردید و شیعه علی‌بودن به زنجیره‌ای از قیام‌های فداکارانه و خون‌باری انجامید که بیانگر تلاش‌های اجتماعی معطوف به جبران خطا در عدم حمایت از امام حسین نف بود (طبری» ۸۳۸۷ ج. ۵ ص. ۴۵۸ مسکویه رازی» ۱۳۷۹ ج. ۲» ص. ۱۰۷ ابن جوزی» ۱۴۱۲ق» ج. ۶ ص. ۳۵ ابن اثیر» ۱۹۶۶م ج. ۰۴ ص. ۱۵۸ ابن کثیر ۱۹۸۸م» جچ. 4۸ صص. در فضایی از این دست» کنش کناره‌گیری در گفتمان شیعه سیاسی عهد پیش از عاشورا (در وقایعی هم‌چون مناسبات پس از سقیفه و صلح امام حسن) برای بخش مهمی از جامعه شیعه کم‌اهمیت قلمداد گردید. البته چنین رویکردی, بیانگر تمام مناسباتی نبود که ذیل گفتمان شیعی در عهد پس از عاشورا مفصل‌بندی می‌شد؛ چرا که در کنار نگرش خون‌خواهانه‌ای از این دست گرایش کمابیش متفاوت امام سجاد لش نیز در فضای شیعی حضور تعیین‌کننده و موّئری داشت. آن حضرت ات به رویکرد مبارزاتی معطوف به قیام روی خوش نشان نمی‌داد و از بخش مهم و بدنه اصلی آن؛ نظیر جنبش گسترده مختار کناره می‌گرفت. عدم همراهی امام سجاد ال با جنبش‌های خون‌خواهی و نیز نحوه ارتباط آن حضرت نجل با مناسبات‌لسانگی ‏ یگ وان مکقدد تاریخی ثبت شده اس نت (مسعودی,» ۱۳۶۳ ج.۰۳ ص ۹۷/۴۰ بلاذری, ۱۹۷۴م» ج.۶ ص. ۴۵۴ ذهبی, ۱۹۸۷م» ج.۶ ص. ۶ بیهقی» ۱۴۰۵ق» ج.۷» ص. ۲۴۸ طبری» ۱۳۸۷ ج.۱۱ ص.۶۳۰). به این ترتیب درمقابل سیاست مبارزاتی بخشی از شیعیان» ایشان به کنش کناره‌گیری در گفتمان شیعه سیاسی رجوع کرد و ازاین‌روی در مواقع متعددی به عدم اقدام رادیکال؛ با لحاظ مصلحت و صبر باید توجه کنیم که تحت‌تأثیر حادثه عاشورا تمرکز امام سجاد نا صرفا بر کنش کناره‌گیری نبود و ایشان به کنش مبارزه نیز توجه داشت که متفاوت از جنبش‌های خون‌خواهانه‌ای بود که صرفا بر وجوه عملیاتی این کنش تأکید می‌ورزیدند. این توجه ویژه که توسط امامان بعدی نیز تعقیب گردید بیانگر تحولی مهم در تاریخ شیعه است. در رویکرد ایشان خون‌خواهی از عاشورا بیش از آن‌که مبنای رفتار عملی در صحنه‌های عینی معرفی گردد به‌مثابه آرمانی شیعی شناسایی شد که با ظهور منتقم آل‌محمد ند تحقق خواهد یافت و با برآمدن «مهدی» از آل‌محمد ی اقدام این واقعه وجهی عملی به‌خود وهی سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ خواهد گرفت. ذیل اين نگرش امام سجاد ثّ دست‌مایه‌های گفتمانی‌ای پی افکنده شد که در عهد پس از ایشان و در عهد صادقین لد پروبال یافت و برخلاف دوران امام چهارم» که عرصه اهمیت‌یابی گفتمان شیعه اجتماعی و خون‌خواهی عمدتا پیرامون چهره‌هایی هم‌چون مختار و محمد حنفیه بود» در عهد صادقین اي به بخش کانونی‌تر در بررسی مناسبات گفتمان شیعه اجتماعی و عهد امام سجاد ثل باید توجه کنیم که مسئله زعامت شیعه» در معنای فراخ و استعاری آن در این عهد چنان که امروز به‌نظر می‌رسده شفاف نبود (صفار ۱۴۰۴ق» ص. ۵۰۲؛ شیخ طوسی,» ۱۴۱۱ق» ص. ۱۸) و بخش قابل‌توجهی از جامعه مشهور به شیعیان علی ال تا چندین سال پس از عاشورا و حتی تا وفات محمد حنفیه به این فرزند غیرفاطمی امام علی للل به‌مثابه نماد مهم شیعه می‌نگریستند. شور قیام در این عهد در پی عاشورا آن‌چنان گسترده بود که کنترل انتظارات وسیع شیعیان چندان ساده نمی‌نمود و در عمل گفتمان شیعه متأثر از عاشورا میل به کنش مبارزه داشت. به‌صورت مشخص شواهد تاریخی از اهمیت‌یابی روزافزون محمد حنفیه پس از حادثه عاشورا خبر می‌دهند. ازجمله شواهد این امر پاسخی است که مردم کوفه به دعوت بیعت ابن زبیر می‌دهندآواطی آن؛از محمد«خنفیه بنه‌مثابه صاحب خود یاد می‌کنند (بلاذری» ۱۹۷۴م» ج. ۳ ص. ۲۸۰). طبعا نباید از خاطر ببریم که به لحاظ سن و سوابق نیز رویکرد جامعه شیعه به محمد حنفیه می‌توانست منطقی به‌نظر آید. رویکردی از این دست به وی» به‌ویژه پس از توجه جدی مختار به محمد حنفیه به‌رغم نامه نگاری نه‌چندان نتیجه‌بخش وی با امام سجاد له» بعد عملیاتی‌تر و عینی‌تری نیز به خود گرفت (مسعودی» ۱۳۶۳ ج. ۳ ص. ۵) و بسامد گسترده‌ای یافنت (بلاذری» ۱۹۷۴م ج. 4۵ ص. ۷ این توجه دست‌کم میان بخشی از بدنه اجتماعی. معروف به شیعه تا وفات محمد بعد از وی با گسترش اقبال و توجه به امام سجاد ثّله جایگاه امامت فرزندان فاطمه نله از نسل امام حسین لش در جامعه شیعه بیش‌ازپیش تثبیت شد. به‌عنوان نمونه می‌توان به گزارشی توجه نمود که مطابق آن مردم ابوهاشم» فرزند مدعی محمد حنفیه را به‌طرز اهانت‌آمیزی از مسجد بیرون راندند (ابوحنیفه مغربی» ۱۴۱۲ق» ج. ۳ ص. ۲۸۴). مشخصا در دل حوادئی چنین پرافت‌وخیز این رویکرد امام سجاد ال بود که بستر پدیداری گفتمان شیعه اعتقادی در عصر صادقین لل و پس از آ تاپایان دوران حضور به‌هرروی تحت‌تأثیر دو گرایش مرکزی دوران شیعه اجتماعی» هر دو کنش گفتمانی برخاسته از شیعه سیاسی در گفتمان شیعه اجتماعی بروز و ظهور داشت؛ هرچند کارکرد کنش مبارزه و قیام» متأثر از جنیش‌های خون‌خواه حامی محمد حنفیه, جدی‌تر و بروز و ظهور آن در عرصه عمومی» به‌مثابه مبنای شیعه‌بودن» برجسته‌تر بود شیعه این عهد. درمعنای متبادر از آن» بیشتر حول محور کنش مبارزه و محمد حنفیه گرد آمد. درعین‌حال کنش کناره‌گیری نیز تا حد زیادی» به‌ویژه پس از مرگ محمد حنفیه و حضورجدی‌تر امام سجاد ثل با تأسیس چارچوب ویژه‌ای که اولا به ذهنی‌سازی کنش مبارزه و مشروطنمودن آن به ظهور منتقم آل‌محمد که مایل بود و ثانیا در مناسبات عینی و بیرونی به درک ویژه‌ای از کنش کناره‌گیری اولویت می‌بخشید. آغازگر گرایش تاریخی‌ای در شیعه شد که سبب ماندگاری شیعه در عین ساختاریابی گسترده و در دشوارترین حوادث پیش‌روی گردید. رویکردی این‌چنینی با مراجعه به ذخایر معنایی شیعه در دو کنش عهد امام علی ال و ارائه دال‌هایی که صورت‌بندی این گونه‌ای را ممکن می‌ساخت» محقق گردید. این تلاش‌ها مشخصا در گفتمان بعدی شیعه بروز و ظهور جدی‌تری یافت و به پدیداری نظام فکری و اعتقادی شیعه درمعنای موّثرتر آن انجامید و به شیعه به‌مثابه ۸- گفتمان شیعه اعتقادی؛ اثرپذیری و نسبت آن با گفتمان شیعه سیاسی هم‌چنان که در فراز پیشین آمد به‌رغم جهت‌گیری پررنگ‌تر بخش قابل‌توجهی از جامسه شیعی به کنش مبارزه با هدف خون‌خواهی, امام سجاد ال کوشیدند بعد از عاشورا رویکرد به دو کنش مبارزه و کناره گیری را که.بخشی از ذخیره معنایی شیعه به‌حساب می‌آمد ذیل صورت‌بندی متفاوتی ارائه دهند. با این صورت‌بندی هر دو کنش» به‌صورت هم‌زمان» در گفتمان‌های بعدی شیعه تداوم می‌یافت و ضمن مراعات مصلحت, به‌معنای عدم انجام اعمال خطیر و منافی با ماندگاری شیعه وجه غیریت‌سازانه شیعه در قبال «دیگری»» اکثریت مخالف با بازگشت خلافت به اهل بیت «هّله نیز حفظ می‌شد. در این صورت‌بندی کنش مبارزه بیانگر وجه آرمانی و ایده‌آلیستی اندیشه شیعه و ذیل دال‌هایی مفصل‌بندی شد که حاکی از حضور پرجوش‌وخروش شیعیان در عرصه سیاست بود؛ کنش کناره‌گیری وهی سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ بیانگر وجه عینی و عملیاتی شیعه گردید و ذیل دال‌هایی در گفتمان شیعه کدگذاری گردید که نشان گر برهم‌خوردن شرایط صلح و شکل‌گیری نزاع فراگیر درصورت عدم این نگرش دو سطحی به مبارزه و کناره‌گیری در گفتمان شیعه پس از امام سجاد لد و از عهد صادقین لیّ: به بعد مفصل‌بندی شد و به‌نحوه عمل شیعه در عرصه عمومی شکل و شمایل ویژه‌ای بخشید (ابن قولویه» ۱۴۱۷ق» ج. ۰۱ ص. ۳۳۰). نگاهی به آرایش دال‌های مهمی نظیر ایمان و عمل» (همان؛ ج. ۲. ص. ۳۸) انتظار (مجلسی» ۱۴۰۳ق» ج.۸۳ ص. ۲ تقیّه (حر عاملی, ۱۴۱۴ق» ج. ۰۱۶ ص. ۲۰۵) علم (همان, ج.۲۷. ص. 4۱۴۱ اطاعت» ولایت و ورع (همان, ج.۰۶ ص. ۱۶۵) پیرامون دال مرکزی امامت» یک تحول مهم تاریخی در ريشه و تبار وجه عملیاتی این گرایش به رویکرد صلح امام حسن لاد و حاشیه‌نشینی امام علی لد در عهد خلفا و پس از سقیفه بازمی‌گشت؛ هم‌چنان که وجه آرمانی و زبان سیاسی آن نیز در قیام امام حسین ات و نبردهای امام علی ای ريشه داشت. ذیل لایه اول» به‌عنوان وجه عملیاتی رویکرد شیعی» دال‌هایی نظیر تقیه در عهد صادقین لیا و امامان بعدی تا پایان عصر حضور مطرح گردید و ذیل لایه دوم» که گویای وجه ذهنی و آرمانی شیعه بود دال‌هایی هم‌چون انتظار منتقم آل‌محمد ی صورت‌بندی شد. اتخاذ این رویکرد دو سطحی در عرصه سیاسی و حوزه عمومی صادقین شم به شیعه امکان داد تا در این دوران پرخطر که با انتقال از آمویان به عباسیان همراه بود با تمرکز بر مباحث اعتقادی و دانشی» میراث فکری و هویتی شیعه را بسط و توسعه دهند. به این ترتیب دانش‌گرایی ویژگی عهد پس از صادقین لیا گردید و مرزهای اعتقادی و فکری شیعه در این گفتمان سامان هویتی و تاریخی تثبیت‌یافته‌ای به‌خود گرفت. نحوه حضور این دو کنش (تبدیل کنش مبارزه به وجه آرمانی شیمی و تبدیل کنش کناره‌گیری به وجه عینی رفتار شیعی) در گفتمان شیعه اعتقادی بیانگر چندوچون توجه به مقوله صلح در این نکته مهم آن‌که گرایش این‌چنینی به دو کنش مبارزه و کناره‌گیری» با بسط اقتضا و میل به صلح در ساختاری جدید و متناسب با نیاز شیعه» قوام‌بخش کسب هویت دانشی و فقهی شیعی در این عهد مهم گردید. هم‌چنان که در ابتدای نوشتار آمده کنش مبارزه به وجه درگیرانه حضور اثرگذار در حوزه سیاست می‌انجامد؛ درحالی‌که کنش مبارزه» به کناره‌گیری نسبی از منازعه و سطوحی از مماشات, به‌رغم عدم پذیرش قلبی شرایط مشار استقرپرواضم ااست که کش کارگیری بیاتگ رآمکاتی برای سل استه هتاراک کتازه‌گیزی و مماشات: رآه زا برمتاسباتی می‌کشساین کذ می‌تواتد ذسقمایه اصضلی نکته آن‌جا است که کنش مبارزه نیز در شیعه» در معنای خاص آن در عمد پس از صادقین له » کارکردی مرتبط با صلح یافت. تبار این کارکرد را باید در منطق گفتمانی ویژه‌ای سراغ گرفت که پس از صادقین لغ » متأثر از اندیشه امام علی لل ذ گرفت. براساس منطق کنش کناره‌گیری» شیعه به‌مثابه گروهی درحال تکون‌یابی اعتقادی» به‌رغم ارتقا مراتب غیریت‌سازی و مبارزه‌جویی ذهنی خود با اغیار در جهان بیرون از ذهنیت مشترک شیعی» می‌توانست از مخاطرات ناشی از اقدام خطیر و عوامل تمرکز دشمنان بر شیعه دوری جوید. بدان معناکه درخالی که شبعیان به‌لحاظ ذهنی مرتبا درون‌مایه‌های فکری متفاوت میان خود و دیگری را برجسته می‌کردند در جهان بیرون و حوزه عمل این مسئله به مبارزه‌ای دشوار نمی‌انجامید که کیان شیعه را در عمهد پرخطر عبور از اموی به عباسی و سپس شرایط پس از آن تهدید کند. دلالت دال‌های مهمی هم‌چون تقیّه که بیانگر کنترل رفتار در حوزه عمل بود و عصمت. که گویای اعتماد تام‌وتمام به امامان ۸ بود» چنین امکانی را در گفتمان شیعه عهد صادقین ی و بعد از این رویکرد درک ویژه‌ای از صلح را سبب شده بود که ازیک‌سوی ریشه در رفتار و عملکرد امام علی ات داشت و ازسوی‌دیگر بیانگر بروز و ظهور آن منطق در ظرف زمان و مناسبات مکان بود. براین‌اساس می‌توان نتیجه گرفت که ساختار رویکرد صلح‌گرایانه عهد صادقین شم و پس از آن بدین‌صورت شکل گرفت که کنش مبارزه و نزاع» با وچهی ذهنی» بیانگر نحوه گفت‌وگوی درون‌مذهبی شیعیان و گویای فرایندهای موّثر گسترش شور و ذهنیت شیعی در میان ایشان گردید؛ هم‌چنان که کنش کناره‌گیری از سیاست» با وجهی بیرونی و عملیاتی» به بی‌اعتنایی تحولات مهم سیاسی و گاه همکاری محدود با جهان غیرشیعی جهت رفع مشکلات ناشی از تمرکز آن بر شیعیان تبدیل گردید. این به آن معنا بود که وجه آرمانی شیعه بیشتر بیانگر نحوه تخاطب و شیوه گفت‌وگوی درون‌شیعی بود؛ درحالی که وجه واقع گرایانه آن عمدتا با تنظیم ارتباطات شیعیان با دیگران, بیانگر رفتار ایشان درقبال غیرشیعیان و شیوه مواجهه شیعیان اقلیت با جهان وهی سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ اکثریت غیرشیعی بود. چنین رویکردی با شکل‌بخشی منطق صلح شیعی امامی»؛ بستر البته به غیر از شیعه دوازده امامی» که صورت‌بندی تاریخی گفتمانی آن براساس چنین رویکردی به صلح در عهد صادقین لیا و پس از آن سامان یافت ما با گرایش‌های کمتر صلح‌محور در دیگر شاخه‌های شیعیان مواجه هستیم. این گروه‌ها با تمرکز بر کنش مبارزه متأثر از فضای پس از عاشورا کنش کناره‌گیری را مطرود می‌دانستند. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که حوزه همراهی و همدلی همه فرق مختلف شیعی» گفتمان سیاسی نخست شیعه و کنش‌های عهد امام علی بيّ بود؛ چه آن که ذخیره معنایی همه آن‌ها به یک معنا شامل این دو کنش می‌گردید. ازاین‌روی به بی‌راهه نرفته‌ایم اگر نحوه آرایش و شیوه مفصل‌بندی مقوله صلح در مراجعه به این دو کنش را توضیح‌دهنده تفاوتی معرفی کنیم که رفتار سیاسی فرق مختلف شیعه تا پایان عصر حضور را تشخص بخشید و هم‌اکنون» دست‌کم منطق بخشی از جدایی میان:آن‌ها را توضیح می‌دهد. به‌عنوان نمونه فرزندان امام حسن 8 و مجموعه کمابیش:دامنه‌داری از شاخّه حسنی شیعیان» برخلاف شیعیان حسینی که بیشتر شیعه اثنی‌عشری شدند. کنش نبرد و قیام را بیش از آن‌ که وجهی آرمانی دهند به دست‌مایه رفتار سیاسی خود در جهان بیرون بدل نمودند و خطی از جنبش‌های شیعی رادیکال را پدید آوردند. برای ایشان کنش سازگاری و سکوت با توجه به حادثه کربلا ارتباطی به نحوه عمل شیعی نداشت» بلکه بخشی از تاریخ شیعه پیش از عاشورا محسوب می‌شد. نمونه دیگر قیام زید بود که ذیل مراجعه‌ای متفاوت با رویکرد گفتمان مسلط شیعه به تبارهای شیعه رخ داد (خزاز قمی» ۱۴۰۱ق» ص. ۳۰۶). عهد امام علی بل و حسنین لت محل بروز و ظهور گفتمانی است که با عمل محوری معطوف به کلیت جهان اسلام و رویکرد عرصه سیاست قابل بازخوانی است؛ گفتمانی که از آن ذیل عنوان گفتمان سیاسی شیعه می‌توان یاد کرد. گفتمان شیعه سیاسی بیش از آن که با سلسله‌ای از معارف کلامی يا تکنیک‌های فقهی در این عهد قابل شناسایی باشد با جهت‌گیری سیاسی کمابیش گسترده‌ای در امپراتوری درحال تکون‌یابی اسلامی قابل ردیابی است که پیرامون امام علی لهل و فرزندان آن حضرت ال پدید آمد و منشا آثار تاریخی گسترده و مهمی‌گردید. ویژگی این گفتمان» میل آن به تحول‌آفرینی در فرایند تخصیص قدرت در جامعه سیاسی است. رفتار امام علی لش در این زمان و ذیل امکانات گقتمان سیاسی قیعه, اذخیر‌ای از معاقی زو اعمال را در ارقباط با چگونگی رویکرد حلح و مبارزه گردآورد که دست‌مايه رفتار حسنین لّل و دیگر امامان 2۸» ذیل صورت‌بندی‌های متناسب با زمانه و زمینه ایشان گردید. این ذخیره معانی و اعمال در دو حوزه کنش سای هباریده با نظم موبفود [بیاتگر میل به نیردتی صام‌هیار) و اگوی » (یی انگر عدم دخالت منجر به منازعه تمام‌عیار در عرصه سیاست که بعضا با سطوحی از مماشات و همکاری استراتژیک و محدود با نظم موجود همراه می‌شود) بروز و ظهور تاریخی یافته‌است. در گفتمان نخست شیعه به تناوب» شاهد اهمیت‌یابی کنش‌های کناره‌گیری و مبارزه در چهار فراز اصلی این گفتمان هستیم؛ بدین‌صورت‌که مواجهه امام علی ال با رخداد سقیفه بر پایه کنش کناره‌گیری» نبردهای امام علی ائ در جنگ‌های جمل, نهروان و صفین براساس کنش مبارزه» صلح امام حسن نلثّ با کنش کناره‌گیری و قیام امام حسین ليّه در پیوستگی با کنش مبارزه محقق گردید. گفتمان نخست شیعه» به‌مثابه خاستگاه هر دو کنش مرکزی شیعه در تاریخ پس از خود تاریخ عمل و ذهنیت سیاسی شیعه نسبت به مقوله صلح را به‌جد تحت‌تأثیر قرار داد و توجه به این دو کنش را در اطوار گفتمان شیعه اجتماعی» که شامل حوادث پس از عاشورا تا زمانه صادقین لا می‌گردید, عمدتا بر پایه مراجعه به کنش مبارزه و خون‌خواهی به‌مثابه مبنای رفتار سیاسی, به‌رغم عدم رویکرد امام سجاد .ئّه به این کنش و فراگیری معنایی آن» جلوه‌گر شد و جنبش‌های مبارزه‌گرای مختلفی ذیل مرجعه‌ای از این دست به میراث شیعه وجاهست با ورود به عهد صادقین ۸ و شکل‌گیری گفتمان اعتقادی شیعه» درک ویژه‌ای از کنش‌های مبارزه و کناره‌گیری در گفتمان.شیعه اعتقادی شکل گرفت که مطابق آن.» «مبارزه» به امری آرمانی و منطق گفت‌وگوی درون‌شیعه و «کناره‌گیری» به‌مثابه امسری عینی و بیانگر منطق ارتباط با عامه در حوزه تصمیم‌سازی سیاسی تبدیل شد. این رویکرد ضمن دانش‌گرایی ویژه شیعه در عهد صادقین لت تحقق یافت. جهت توضیح این مهم به مجموعه‌ای از دال‌ها نظیر تقیه» علم» ورع» تقوا و علم پرداخته شد. ما طی سه گفتمان زمانه حضور امامان ۰2 شاهد رفت‌وآمد میان دو کنش گفتمانی «مبارزه» و «کناره گیری» هستیم و به یک معنا تاریخ رویکرد شیعه به مقوله صلح یا عدم موه سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ صلح در عصر حضور با مراجعه به این دو کنش قابل شناسایی است. این دو کنش سرشت اسان مفسل‌بندیی‌شنه: پیرآمون مقوله.صلح را در تاریخ آمامای ناو مقخص می‌تمایند؟ هم‌چنان‌که گفتمان‌های پس از گفتمان سیاست‌گرای نخست شیعه» براساس چگونگی مراجعه به این دو کنش» منطق عملکرد خود در حوزه عمومی و چگونگی رویکرد عینی و ذهنی خود به مقوله صلح را شکل بخشیدند. حاصل آن‌که این مراجعه به میراث شیعه در رفتار امام علی اي بود که چندوچون عمل و ذهنیت شیعه به صلح در اعصار بعدی را دال‌های موّثذر در تعین‌بخشی به کنش‌های کناره گیری و مبارزه در گفتمان‌های شیعه تبار کتض گفتمانی کتارمگیری در رفتار امام عنی,(ع) تبار کتض گفتمانی میاززه در رفتار اما خلی (ع) بن اثیر. (۱۹۶۶). الکامل فی الناریخ. (ج.۴). بیروت: دار صادر للطباعه والنشر. بن اعثم کوفی, ا. (۱۴۱۱(ق). الفتوح. ع. شیری (محقق). بیروت: دار الاأضوا للطباعه و النشر و بن جوزی. (۱۴۱۲ق). المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک. (ج.۶). بیروت: دار الکتب العلمیه. بن سعد. م. (۱۴۱۰ق). الطبقات الکبری. (ج.۶). بیروت: دار الکتب العلمیه. بن عبدالیر. (۱۹۹۲).الاستیعاب. ع. محمد البجاوی (محقق). (ج.۳). بیروت: دار الجیل. بن قولویه. (۱۴۱۷ق). کامل الزیارات. (ج.۲-۱). قم: موسسه النشر الاسلامی. بن کثیر. (۱۹۸۸). البداي و النهايه. (ج.۸). بیروت: دار |حیا التراث العربی. ابوحنیفه مغربی, ن. (۱۴۱۲ق). شرح الاخبار فی فضایل الاأئمه الاطهار. (ج.۳). قم: موسسه بیهقی؛ ا. (۱۴۰۵ق). دلا یل ابو" و معرفته احتوال صاحب الشتزیعه. (ج:۷). بیروت: دار الکتب حر عاملی. (۱۴۱۴ق). وسایل الشیعه. (ج: ۰۱۶-۱۵ ۲۷؛ چپ دوم). قم: موسسه آل‌البیت 8۸ خراز قمی»:ا. (۱۴۰۱ق)کقا یلار قی النصس علي الالس ه الا شی‌مشپور قح: اقشارات بیدار, دینوری, ا. (۱۹۹۰). الامامه و السياسه. (ج.۱). (تحقیق: ع. شیری): بیروت: دار الاضوا. ذهبی‌داش. (۱۹۸۷). تاریخ الاسلام. (ج.۶-۵۰). (تحقیق: ع. عبدالسلام تدمری). بیروت: دار الکتاب صفار م. (۱۴۰۴(ق). بصاثر الدرجات فی فضائل أل‌محمدیه . قم: مکتبه آیت‌اله العظمی المرعشی طبری, م. (۱۳۸۷). تاریخ طبری. (ج.4۵ ۱۱). بیروت: دار التراث. مبلغی, ع. (۱۳۹۸). سیر نطور هویت‌یابی شیعیان تا پایان مکتب شیعی بغداد. قم: پژوهشگاه علوم مجلسی,م.ب. (۷۴۰۳ق). بحا رالاتوارالجاسه لذر رآغبا ر الاکمه لاطیا را (ج.۸۳) بسروت: ححب‌الدین طیرری: ۱۳۵۶(:۱ق) ادغای رالقبی. اقاهره: کته القدسی ,اضانهها تام الدین,ااقدسی. مسعودی, خ. (۱۳۶۲) مروجالذهب و معادن الجوهر. (ج.۳). قم: دارالهجره. مسکویه رازی, ا. (۱۳۷۹). تجارب الامم. (ج.۲). ا. امامی (محقق). تهران: دار سروش للطباعه و وهی سال بیست و چهارم/ شماره نود و پنجم/ پاییز ۱۴۰۰ ۵[۰) ۵1-۸1۵7 01-۸۳۵ 001 م8 +مططاه-اه مک .رچ۸ 3412 عکنصه۲ ۸ .7 ,15-16 بفل[70 له *20) ونطاکاه امعم .ت۵۸ جنفلن اهلد ستتلد ۸1-۷۵ تابسنه8 .(83 ۷۵[۰) 07 شاه 87۳07 .۸77 1403) بزوعازه/2 حمصسح[۸1 6 ۳۴٩ ۱۵۷/1۵296 ۵۳۵ 0۲00۳0 م۸ 360305 .۸77 05ف14) بش۸ مفوه‌طانهط 50606 تاحسزع3 .(7 ۷7۵[۰) 50۳10 ]۵ 0۳۳۵۲ ۳۵ ۳ 5100 :361۳0 .(5-6 ,3 ف[۷۵) 8ع6اط70 ۳6 ]٩ 600۵/9/65 .(1974) بش۸ ,ز26د1ظ [وزطادج۸ 13] .کص ناه ناط2 1۵۳ عاح هنکآ خصح1 ۸1-۸ :2ع36) ب(1 [۷۵) که جنگ-۵-21 ۷۷ مس ۸ ب(0990) بش مفهع100 5۰ 6 107 :10000 ۹۲7۳95۰ 0۳007 136 .(2005) .36 مالنه۳0۵ 7 ناح۳زعظ .(3 [۷۵ بلط مفنهزه8-ل21 ./0) طه معل-لا۸ .(0992) سعطلند ۸۹۵ 105 7 تاتضنه8 .(.80 مننطک بش) واه برجت۸ 411ل) بش مگ صسقط۸ 105 8 1۵۳ 52067 3087 تابسزع85 .(4 ۷۵[۰) وماعنط 601616 .(3966) سنطک۸ 108 ۰( 7۵[۰) ۳95 ۵۵ 1۵۵۵۶ ]۵ واماعنط ۳۵ 1 +ماسوم3 .ر۸77 1412) 702 10۵ 21-2 0۵7 تاتسنهظ .(8 ۱7۵[۰) 2۵ 16 همه وسامستوعط 7۳۵ .ر3988) سنطامگ 105 نداد :ص00 .(1-2 بع(۷۵) 0704ر01-21 ۴0/1 برکت۸ 1417) مطاوهتقل0 105 2-۳ 127 تاتستعطظ .(6 ۵ ۷) ماگ اه 700006 .نت۸ 3410 .34 ,هک 105 ۵۱6" ۵1-055 ]۰ ۹1-01۵۲ ۳۵۲ .(تن۸ 1401) .۸ مف00 عمط 9۰ع5 500101151 03۵ ۳76900 .(2014) بط ,2/0 :2 ۳۰ ,ق1261 :00 .(3 7۵[۰) فعصنص 10مع فصه ومع ۶و م2۳09 .ر۸2 1363) .۸ مفلناک/1 ۷۵1 وب80 مف3۳۵ بش) 0 تا-اه (عوزه7 بره۸ 1379) بش۸ مط 1/56۵ [ 2۵ ۳۵/۳۵ 1200 عا نناک ]٩ 0010 7۳۵ .۸0 0398) .۸ منطاهعانه 2/0 عطلت هه کععصعنگ5 عنصطلع :ص۷0 200 و20 1 اممطای عننطاک ۲۳۵۵ ۷۷ 1701 :محنقن) نوشاه 0۳000 .رچن۸ 1356) بش۸ م1 تون طنط1/0 3/۹0 [۸ از 102 2 وحطندا-لاد خدزه 21-02 جنمعهظ .ر۸77 1404) .34 ,نهد 86 نابسنع8 .(11 م5 .ف[۷۵) نه1880 ۵1 وماعنط 15۵ .۸2 1387) 3/۰ مفه 130" ص11 هم عانصنعص :ص00 بعطرعطای‌اه نگ رکتش۸ 0411 36 منفت1 و۳0 ,ق1300 صقلهک ۸۳۵01 به) 71510 1٩ وتماعتط 7۳6 ب(1987) اک ماطهطه7

هدف پژوهش حاضر تبارشناسی رویکرد امامان شیعه به صلح با توجه به نقش بنیادگذارانه امام علی(ع) در ارتباط با رویکردی از این گروه، ذیل مناسبات معتبر در سه گفتمان مرکزی شیعه در عهد حضور است. به همین منظور به اقتضای مطالعات گفتمانی، به شناسایی کنش های مرکزی در گفتمان نخست شیعه متأثر از امام علی(ع) به مثابه سوژه گفتمانی، تعقیب چندوچون بروز و ظهور صلح گرایی در نگرش امام حسن(ع) و دال های صلح در گفتمان های شیعه در عهد دیگر امامان(ع) پرداخته شده است. این پژوهش با بحث از سه گفتمان شیعه سیاسی، اجتماعی و اعتقادی تلاش دارد که نشان دهد چگونه دو کنش مرکزی مبارزه و کناره گیری، آن گونه که در رویکرد امام علی(ع) بنیاد گذاشته شد، کارکردی محوری و نقشی کانونی در هر سه گفتمان ایفا کرده است.

429515

هم چنین برای پیش بینی متغیر ملاک (علائم کار کرد اجتماعی) از طریق متغیرهای پیش بین (مزاج‌های چهازگانه) از رگرسیون چند متغیره به روش گام به گام استفاده شد. نتایج نشان داد که هیچ یک از متغیرهای پیش بین وارد معادله رگرسیون نشدند بنابراین متغیرهای مزاج‌های چهارگانه قابلیت پیش بینی متغیر ملاک را نداشتند. فرضیه چهارم پژوهش: بین مزاج‌های چهارگانه و علائم افسردگی دانشجویان رابطه وجود دارد. برای بررسی فرضیه فوق و برای بررسی رابطه بین متغیرهای پیش بین مزاج‌های چهارگانه (گرمی, سردی» تری و خشکی) و متغیر ملاک (علائم افسردگی) از ضریب همبستگی پیرسون و برای پیش بینی متغیر ملاک از طریق متغیرهای پیش بین از رگرسیون چندگانه به روش گام به گام استفاده ۷۰ پژوهشنامه تربیتی /دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد/ شماره ۵۳ جدول شماره ۱۳: همبستگی بین متغیرهای پیش بین و ملاک نتایج جدول۱۳ رابطه بین متغیرهای پیش بین و ملاک را نشان می‌دهد متغیر علائم افسردگی به غیر از متغیرهای مزاج سردی (۰/۰۷۷- -1) و متغیر مزاج خشکی (۰/۰۱۸ -۲) با متغیرهای مزاج گرمی (۲-۰/۱۳۳) و متغیر مزاج تری (۲-۰/۱۲) دارای رابطه مثبت و معنی دار در سطح ۰/۰۵ می‌باشد. به عبارت دیگر می‌توان گفت از بین مزاج‌های چهارگانه(مزاج‌های گرمی» سردی, تری و خشکی) مزاج‌های گرمی و تری با علائم افسردگی دانشجویان رابطه معنی داری دارد. جدول شماره ۱۳: مدل رگرسیونی پیش بینی عاگي افسردگین به وسیله متغیرهای پیش بین گام ضریب هبستگی چندگانه . ضریب تعیین ضریب تعیین تعدیل شده ‏ اشتباه معیار مقایسه گام به گام نتایج جدول ۱۳ نشان می‌دهد. عملیات رگرسیون تا یک مرجله انجام شده است. همانطور که ملاحظه می‌شود از ۴ متغیر مزاج‌های چهارگانه (مزاج گرمی» مزاج سردی» مزاج تری و مزاج خشکی)» متغیر مزاج گرمی به تنهایی وارد معادله تحلیل رگرسیون شد. وقتی متغیر مزاج گرمی وارد معادله می‌شود مجذور همبستگی آن ۰/۰۱۸ است؟ یعنی در دانشجویان ۰/۰۱ واریانس بین نمرات متغیر مزاج گرمی و علائم افسردگی مشترک است؛ به عبارت دیگر ۱ درصد تغییرات در میزان علائم افسردگی مربوط به تغییرات در نمرات متغیر ماج گرمی است. جدول شماره ۱۴: نتایج مربوط به تحلیل واربانس رگرسیون چند متفیره متثیر علائم افسردگی مدل مجموع مجذورات _ درجه آزادی ‏ مجذور میانگین ‏ ۲ سطح معنی داری جدول۱۴ به بررسی معناداری مدل رگرسیونی پرداخته است. همانطور که ملاحظه می‌شود» نسبت میانگین مجذورات رگرسیون برباقیمانده بالاست و آزمون (۵/۶۴۹ < ۳( با سطح معنی داری بررسی اثربخشی مزاج های چهارگانه بر سلامت روان دانشجویان ۳ (۰/۰۱۸<- 518) با 1/۹۵ اطمینان معنی دار می‌باشد. نگاه به سطح معنی داری مدل نیز حاکی از این واقعیت است که مدل رگرسیون به دست آمده قابلیت پیش بینی متغیر ملاک را دارد. هم چنین نتایج جدول نشان می‌دهد که متغیر وارد شده در معادله تحلیل رگرسیون (متغیر مزاج گرمی) به طور جدول شماره ۱۵: ضرایب استاندارد و غیر استاندارد در معادله رگرسیون چندگانه نتایج مندرج در جدول ۱۵ شدت و جهت تأثیر متغیرهای پیش بین را بر ملاک نشان می‌دهد. همان گونه که ملاحظه می‌شود از ۴ متغیر مزاج‌های چهارگانه (مزاج گرمی» مزاج سردی» مزاج تری و مزاج خشکی) ۱ متغیر( مزاج گرمی) وارد معادله رگرسیون شد. معادله رگرسیون برای پیش بینی متغیر ملاک: بر اساس ضرایب استاندار دنشاب 6 لماش مزاج گرمی ۰/۱۳۷ + ۱/۰۰۲۷ علائم افسردگی. همانگونه که ملاحظه می‌شود متغیر مزاج گرمی بیشترین تأثیر را بر متغیر علائم شناخت و آگاهی از مزاج‌ها و بای کمکدهملکند: ا اف احا امه زندگی بهتری داشته باشند ودر تصمیمات مهم زندگی شغل و ازدواج دقت بیشتری نشان دهند بنابراین اصلاح مزاج باکمک داروهای گیاهی دفع خلط غالب به وسیله حجامت» زالو و داروهای گیاهی مفید واقع می‌شود. بررسی یافته‌های فرضیه اول نشان داد که بین دو متغیر» همبستگی معکوس و منفی معناداری وجود دارد و بین متغیر مزاج‌های چهارگانه و علائم جسمانی رابطه معناداری وجود دارد. این نتایج با نتیجه گیری تحقیق عمارت کار (۱۳۹۲) که در پژوهش خویش نشان داد بین اشتها و اخلاط چهارگانه و داروهای موئر بر آشتها رابطه معنآداری وجود ذارقه همسوتی دارد.ذر کتاب کامل الصناعه (تالیف علی ین عباسن موسی اهوازی) نوشته شده : کس که مزاجش گرم است ذکی (باهوش) وقطن(تیزبین) می‌باشد و کسی که مزاجش سرداست بلید (کند ذمن) و قلیل الفهم یا کم فهم است (وب سایت مجله ۷۲ پژوهشنامه تربیتی /دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد/ شماره ۵۳ الکترونیکی درمانگر ۲ مرداد ۱۳۹۵). براساس دیدگاه طب سنتی روحیات و مشخصات جسمانی افراد با مزاج آنها سازگار است. به تناسب افزودنی عنصر وجودی» روحیات و خلق و خوی» رنگ پوست و چهره» شوق و ذوق» بلند پروازی ها بیماری‌ها تغییر پیدا خواهد کرد اگر فردی به عنوان مثال گرمایی باشد. پوستش گرم است به همین دلیل حساسیت داشتن به مواد غذایی خاص و همچنین بررسی یافته‌های فرضیه دوم نشان داد که بین دو متغیر همبستگی مستقیم و مثبت معناداری وجود دارد. و بین متغیر مزاج‌های چهارگانه و علائم اضطرابی و اختلال خواب رابطه معناداری وجود دارد و این نتیجه با نتایج تحقیق رجایی فر (۱۳۹۲) در تحقیق خود نشان دادند بین کمبود اخلاط و بروز علائم بیماری رابطه معناداری وجود دارده همسوئی دارد. مزاج تری بیشتر تاثیر را در این فرضیه براین علائم دارد. همه امور زندگی بستگی به مزاج و سرشت بدنی فرد دارد از میزان نیاز افراد به خواب می‌توان از مزاج آنها با خبر شد. کسانی که دارای مزاج تر هستند پر خواب ترند نسبت به افرادی که دارای مزاج خشک هستند. افراد دارای مزاج خشک کم خواب ترند و همچنین اگر باسردی یا تری همراه باشد» خواب فرد عمیق تر می‌باشد. افرادی که دارای مزاج گرم و خشک و سرد خشک هستند. بخصوص گرم وخشک احتیاج به خواب کمتری دارند. علاوه بر اصلاح مزاج شرایط دقیقی هم در میزان خواب خیلی موثر است. مثلا در روزهای بهاری اگر باران ببارد و هوا گرمی ملایمی داشته باشد میل به خواب بیشتر می‌شود. یک فردی که دارای مزاج خشک است در اقلیم مرطوب» میلش به خواب بیشتر می‌شود وکسانی که در مناطق مرطوب زندگی می‌کنند پس خواب آلود ترند. و اضطراب مهم ترین عامل بی خوابی است نباید با شکم پر یا خیلی خالی به بستر رفت. زیرا وقتی دوران خواب آلودگی سپری شود فرد دچار اضطراب می‌شود. از طرفی بررسی یافته‌های فرضیه سوم نشان داد که بین متغیر مزاج‌های چهارگانه و علائم کار کرد اجتماعی رابطه معناداری وجود ندارد. که نتایج این تحقیق با نتایج ال هنداوی و رید (۲۰۱۲) همسویی ندارد چرا که در نتایج این تحقیق هماهنگی و تطابق بین توقع و انتظارات محیط و ارتباط آن با مزاج کودکان رابطه معناداری وجود دارد. براساس این قاعده سه دسته از افراد را می‌توان شناسائی نمود: ۱- افرادی که به طور واضح سرد مزاج و معمولا بیشتر از دیگران لباس می‌پوشند (سرد مزاجند)» ۲- افرادی که گرم مزاجم و کم تر از دیگران لباس گرم می‌پوشند (گرم مزاجند)» ۳- افرادی که در زمستان لباس زیاد می‌پوشند و در تابستان لباس کم می‌پوشند (در فصل زمستان یا بررسی اثربخشی مزاج های چهارگانه بر سلامت روان دانشجویان ۳ پاییز سرد مزاج). این افراد خصوصیات اجتماعی متفاوتی دارند. اما این خوصیات کار کرد اجتماعی آنها را منتقل نمی کند و براساس مزاج و خصوصیات خود با عوامل اجتماعی برخورد می‌کنند. بررسی یافته‌های فرضیه چهارم نشان داد که بین دو متغیر» همبستگی مستقیم و مثبت معناداری وجود دارد. بنابراین بین متغیر مزاج‌های چهارگانه و علائم افسردگی رابطه معناداری وجود دارد. که نتایج این تحقیق با نتایج تحقیق تگلاسی و همکاران (۲۰۰۴) که در تحقیق خود نشان دادند سیستم سلامت با مزاج رابطه معناداری وجود دارد» همسوئی دارد. مزاج گرمی بیشترین تاثیر را بر سوداوی‌ها اهل فکر و خیال, خود خوربودن» درون گرا کم انرژی و مستعد افسردگی و وسواس هستند» دارد. بیماری‌های شایعی مانند ام اس» افسردگی و بی خوابی» ضعف اعصاب, آرتروز درد معده و غیره» نتیجه غلبه بلغم بوده و با استفاده از مواد غذایی با طبع گرم و خارج شدن سردی, به تدریج می‌توان بر این بیماریها غلبه کرد. این افراد حرکاتشان آرام و کند و معمولا تغییر می‌کند. سوداوی‌ها دارای مزاج خشک و کم معاشرت » تابع مقررات و بسیار دقیق هستند. اضطراب و غم و غصه بیماری‌های سردی هستند و اگر به طور مداوم این حالات.تکرار شود نیروی دفاعی بدن تضعیف شده و فرد حالات نفسانی و روانی انسان نقش ویژه‌ای در وضعیت جسمانی و سلامتی وی دارد, در حالی که جوامع امروزی پر از تنش‌های فکری و روحی هستند هر فردی باید به فراخور حالش به دنبال راه و روشی برای ایجاد آرامش و کاهش اثر این تنشن‌ها باشد و البته بهترین راه یاد خدا است. آنچه به ویژه در نسل‌های جوان امروزی شاهد آن هستیم عدم وجود توان مدیریت مسایل و مشکلات است که بخش بزرگی از این نقیصه مربوط به مسایل فرهنگی و عم اعتماد به نفس و شیوه تربیت می‌باشد. کمبود وقت و حوصله والدین برای تربیت فرزندان و آموزش روش‌های حل مشکلات. ضعف عملکرد مدارس در آموزش امور تربیتی و بازی‌های کامپیوتری خشن همراه با ترویج قتل و جنگ و کشتارهای وحشیانه» در بروز این ضعف روحی بسیار تاثیرگذار هستند. بخشی از این مشکل هم بل عواملی از جملفسواد غتایی: ساعانقتانناسب خواب و بیذازی: آلردگی هروا ز تجمع مواد زاین در بدن بستگی دارد. همانطور که بارها شنیده ایم: عقل سالم در بدن سالم است در نتیجه فردی که با مصرف فست فودها کنسروها و غذاهای آماده» انواع مواد نگهدارنده و محرک را مصرف کرده» شب تا دیروقت بیدار می‌ماند در هوای آلوده شهرها تردد می‌کند. دفع گوارشی مناسب ندارد و دستورات پاکسازی بدن را انجام نمی دهد. اصولا نباید انتظار سلامت روحی و روانی داشته باشد. ۷۳۴ پژوهشنامه تربیتی ادانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد/ شماره ۵۳ مصرف داروهای ارام بخش و غیره نیز اگر تاثیری داشته باشند معمولا به صورت موقت و همراه با عوارض است. در کلیات طب سنتی ایران آمده است که افراد باید بدانند که حالات روحی و روانی به‌شدت بر بدن تأثیر می‌گذارد و اگر بی‌رویه و بدون داشتن تدبیر افراد با یک حالت روحی مثلا غشم در مدت زمان طولانی روبه‌رو باشند» بدنشان روز به روز به‌سمت سردی گرایش پیدا می‌کند. باید دانست ‏ کساکسی کال ۶ کائهمالااتی کدقامل یو حوانگوایوو بیذازی مح گت و کون احتباس و استفراغ» خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها را به‌خوبی رعایت کند ولی اعراض نفسانی یا حالات روحی و روانی را که اصل ۶ حفظه الصحه محسوب می‌شود رعایت نکند. بدنش روز به روز به بیماری نزدیک می‌شود. مثلا بسیار زودخشمگین شدن يا بسیار بی‌خیال و خونسرد بودن نیزمناسب نیست چرا که همه افراد برای حفظ سلامتی‌شان نیازمند روبه‌رو شدن با حالات روحی و روانی هستند البته به‌تعادل, چرا که کسی که بسیار خونسرد است اگر به همین منوال بگذرد بدنش به‌سمت سردی و تری سوق پیدا می‌کند و کسی که زیاد خشمگین و عصبانی است اگر به همین منوال بگذرد بدنش به‌شدت گرم و خشک می‌شود و تعادلی وجود.ندارد. هر انسانی در هر مزاجی خوبی‌ها و بدیهایی دارد هیچ مزاجی فی نفسه خوب مطلق نیست." آنچه مزاج‌ها را زیبا و دوست داشتنی می‌سازد تمرین برای دفع بدی‌ها و تمرین برای تقویت خوبی‌های هر مزاج است و این همان تلاش و مبارزه دائمی است که هر انسانی باید داشته باشد و خداوند به تلاش" انسانها: پاداش"می‌دهد نه مزاج آنها. چرا که مزاج امری سرشتی است و دست خود انسان نیست اما در تعادل نگه داشتن مزاج و سوق دادن آن در جهت صحیح مرهون تلاش انسان است و آنچه ارزش دارد تلاش و جهد است نه سرشت و ژنتیک. به امید روزی که همه افراد جامعه خصوصا جوانان و قشر دانشجو به اهمیت مزاج خودکه مرتبه‌ای از معرفت النفس است که امیر علم وادب علی (ع) فرمودند: «انفع المعارف معرفه النفس» برسند و با عمل به آن به تعادل جسمی و روحی و اخلاقی نزدیکتر شوند. بررسی اثربخشی مزاج های چهارگانه بر سلامت روان دانشجویان ۳۵ ان سینا حسین بن عبد اله. (۱۳۸۹). قانون. ج اول. ترجمه عبد الرحمن شرفکندی. تهران: سروش. اصفهانی» محمّدمهدی. (۱۳۸۴). آیین تندرستی. قم: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ایمانیه» محمدهادی؛ صدیق رحیم آبادی» مسیح؛ رستمی چایجان» مهسا؛ صالحی» علیرضا.(۱۳۹۲). نگاهی مجدد به مقوله ارکان در طب سنتی ایران. فصلنامه طب سنتی اسلام و ایران. ۲(۴)» ۰۱۳-۲۴ بهداد » زهره (۱۳۷۴ ) رهنمودهای بهداشتی در خانواده» تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان» بنی جمالی» شکوه السادات؛ احدی» حسن. (۱۳۹۴). علم النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی و تاجری» بیوک.(۱۳۹۱). روانشناسی و مشاوره [نوشته وبلاگ]. بازیابی شده در ٩ آذر ۱۳۹۱ از //:81۲0 تقی زاده» محرم. (۱۳۸۷). بررسی نقش تغذیه در تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام. پایان نامه حسن زاده, رمضان. (۱۳۹۰). روش‌های آمازی در علم رفتازی» تهران: ویزایش خدادادی» جمشید. (۱۳۹۱). کلید ورود به طب قدیم ( در جستجوی سلامتی ۳ چاپ پنجم» تهران: خیراندیش» حسین.(۱۳۹۰). مزاج انواع» خلاصه‌ای از مزاج شناسی از دیدگاه طب سنتی اسلامی. دشتی» محمد. (مترجم). (۱۳۸۵). نهج البلاغه (نوشته سید رضی). قم: دارالعلم» ح ۶/ح ۴۰ رجایی فر فائزه. (۱۳۹۲). تبیین نقش مزاج در تعلیم و تربیت با.تاکید بر تربیت اخلاقی از دیدگاه حکمای اسلامی و صاخبنظران طب سنتی ایران. پاان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا (س): رجبی» امیر الیاسی» لیلا. (۱۳۸۶). رازسلامتی(مبانی تغذیه در طب‌سنتی واسلامی)» قائم شهر: مهر شهیدی» شهریار» حمدیه» مصطفی. (۱۳۸۱). اصول و مبانی بهداشت روانی» تهران: سمت» ص ۷. غماربت کار آلهام. (3۳۹۲): بررسی ابعادانظری خاط منقرا بر اساأس,میانی طتب ستتتی آیتران: رساله ۷۶ پژوهشنامه تربیتی /دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد/ شماره ۵۳ عظیمی, علی. (۱۳۹۳) تبیین نقش تعادل طبایع اربعه در تعالی اخلاق با نظر به روایات معصومین علیهم السلام و حکمای اسلامی» پایان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد» دانشگاه قم. کرد افشاری» غلام رضا محمدی کناری» حوریه و اسماعیلی» سید سعید. (۱۳۹۲). تغذیه در طصب مرادی» منصوره. (۱۳۹۱). طب سنتی [نوشته وبلاگ]. بازیابی شده در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۱ از //:1110 منتظر رضا. (۱۳۹۲). طب اسلامی گنجينه تندرستی با مقدمه استاد خیراندیش و دکتر سید احمد ثاقبی. ناصری» محسن. (۱۳۹۴). سلامتی و مکاتب مختلف پزشکی. درسنامه مزاج شناسی» راهکارهای عملی و پثربی» سیده مرضیه فرمهینی فراهانی» محسن» خیراندیش» حسین و اصغری, مجید. (۱۳۹۴) تبیین نقش مزاج در تیم و تربیت با تاکید بر تربیت اخلاقی ازادیدگاه حکمای اسلامی و صاحب نظران طب سنتی ایران. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی» ۲۸(۲۳)» ۳۵-۶۶ وب سایت مجله الکترونیکی درمانگر. (۱۳۹۵). زندگینامه غلی بن عباس مجوسی اهوازی ارجانی اهوازی ۷151۵7۳ //:160 1[ نوشته وب سایت].بازیابی شده در ۲ مرداد ۱۳۹۵ از -اه عفن 10۶ کعصما0 [مد00 3002 .(2012) ۳۰ ملععط .30 ۸1-7602 1606733615 5 صعحلانط هرز کعصع تن آم لوط ۶و ععمع از عطا تعلعز 2,22۰ 30 ,27 ۷7۵1 ,6060107 5060001 ]۵ ۵۱ سمز ,11۵۲۳۵۵۵۳۵ باق 511-6 ,1606260 .(1998) ظ عها,ک 305 0صه یک 36اه 015

با توجه به این که منشا برخی از اختلالات روانی بر اثر تغذیه ناسالم و عدم تعادل اخلاط چهارگانه می باشد، و با تغذیه سالم و شناختن مزاج بر اساس اخلاط چهارگانه که کدام یک از این اخلاط بر بدن غالب هستند و ایجاد اعتدال بین این اخلاط بیماری های روحی و روانی را کاهش می دهد، لذا این پژوهش به بررسی اثر بخشی مزاج های چهارگانه (دم – صفرا – سودا – بلغم) بر روی سلامت روان دانشجویان پرداخت. پژوهش حاضر از لحاظ روش، همبستگی است. جامعه آماری ، دانشجویان دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد ساری به تعداد 5000 نفر می باشد. نمونه آماری 357 نفر که به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و همیار و پرسشنامه مزاج شناسی دکتر محسن ناصری (1394) بود. پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ شامل 28 گروه سوال بود و پرسشنامه مزاج شناسی دکتر محسن ناصری به منظور تسهیل در شناخت افراد و نقش مهم تشخیص مزاج در انتخاب شیوه زندگی و روش تغذیه، جداولی آماده شده بود .در این پرسشنامه چهار جدول طراحی شد. هر یک از این جداول به منظور سنجش هر یک از کیفیات گرمی، سردی، تری و خشکی سوالاتی مطرح شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی شامل: میانگین و انحراف معیار و تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج نشان داد که مزاج های چهارگانه بر علائم اضطرابی و اختلال خواب و علائم افسردگی و علائم جسمانی تأثیر معناداری دارد و بر علائم کارکرد اجتماعی تأثیر معناداری ندارد.

472906

درمجموع بنابر تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش. سرمايه فکری بر توانمندسازهای مدیریت دانش در اداره کل میراث فرهنگی» گردشگری و صنایع دستی استان یزه تأثیر دار و هر دوی این عوامل نیز بر هوش سازمانی تأثیر مستقیم و معناداری دارند. واژه‌های کلیدی: سرمايه فکری, توانمندسازهای مدیریت دانش, هوش سازمانی» ادار کل میراث ۲ نویسنده مسئول: دکتری گردشگری, دانشگاه علامه طباطبائی (070ع.1ن802 210 ۵(/560281)؛ ۴ کارشناس ارشد مدیریت جهانگردی, دانشگاه علم و هنر یزد؛ و از تمرکز بر نقاط بی‌تأثیر در بهبود آينده سازمان رهق ردي ,وا رتقای داش شارهانی اقللشی اه ی کشد., قرار دهند و با تمرین» دانش و هوش را بهبود بخشند حیات و بقای آن‌ها را به خطر می‌اندازد؛ بنابراین باید جایگاه فعلی خود را بشناسند و نقاط قوت و ضعفشان به ۵۶ درصد و با ورود سرمايه رابطه‌ای میزان واریانس نگرفته اسست و در بیشتر پژوهش‌ها رابطه میان دو متغیر آن شدند تا تحقیقی را با هدف بررسی نقش میانجی از آن می‌شوند (2006 ,بلق ]6 610). بنابراین» اگر این است نه‌تنها از افکار فرد. بلکه از رفتار و دیدگاه او منعطف توانمندی زیادی در انتقال دانش و بهره گیری از 8) فتاوری‌ها ابزار لازم را برای کار گروهی و استفاده از داش لازم است فراهم می‌کنند (2006 .له 6 117020) نقشش دانش است؛ همچنین, تعاملات فردی و گروهی و سازمانی را امروزی و نیز برای بهینه‌سازی و بهبود عملکرد خود باید ویژه هر سازمان ضرورت می یابد.(2014 ,.۵1 2۳ 1010 ۸) هوش سازماتی از دیدگاه آلبرشت ع با لش رایس از (چهری ‏ سرمايه فکری و هوش سازمانی در سازمان‌های گردشگری و صنایع دستی استان یزد است که با استفاده از پرسش‌نامه در جدول ۱ و ۲ نشان داده شده است. با نتفای ۱ انترمایه | اسرقایه: | نناختاز 9 نیروی فرهنگ | فتاوری | آهوش اسنی | ساختری | ربطای | لزان ۱ استرا | انسانی. | سازمانی. | اطلاعات | سازمانی تیروی انسانی ‏ [ ۳۵/376 ۱ ۳۵/396 | ۳۵/344 | ۱۳۵/۵۵5 ۳0/88 1 فرهنگ بازمانی ۱۱ ۳۵/4۵۵ ۱ ۱۹۵/۹۵۵ ۱۳۵/۵45 ۱۹۵/۵56 ۱۳۵/۲۲۵ مور 1 هوش سازمانی ۹ ۱۵/4۸ ۱۳۵/۵47 ۱۳۵/۵۵۵ ۱۳۵/۵۵2 ۳۵/4۵۵ 1/۹ 27 1 که این مقدار باید بزرگ‌تر از ۴/۰ باشد. در خروجی لیزرل برای هر متغیر این مقدار بالاتسر از :۴/۰ است است که مدل را تأیید می‌کند. مقدار ‏ بین متغیر است که این مقدار بزرگ‌تر از ۹۶/۱ است و نشان را به نیروی بالفصل تبدیل کنند و آن را در جهست (۸ ری سرمايه فکری و هوش سازمانی در سازمان‌های گردشگری گرقت هه است: سرمايه آقسانی کوی ای ذخی ره ذاتاقق زمينه رشد و پویایی سازمان را از راه هوش سازمانی ۴ رصن از این تغییرا از سرمايه فکری تأثیر گرفته شناخت نقاط ضعف و تعیین راهبردهای لازم برای کمک به ایجاد کرد (2007 ,2 61 ۱691010 ). هوش سازمانی بر و آگاهی از عوامل محیطی و حفظ بقا و حیات,خود. ۰ عفب 08ع 2۵ صق6 0۷ط 0صه از کز 5۵۲ 10۳5 65ع 16 لمح 207 نامع ص عم مق 0ص 86[ 1[ع از آهد و2 2نص2ع 0۳ .(2010) 0۰ 1/6 018 :۷۵۳1۵ عصاع معط 2 10۳ دناد مرنط دلوم ۲ وا با ب.ظ بطعفا ,8 ب,6ا۵آ وبظ ,11538 ول ,00065 () ب 6‏ 6 ع 2 قط آمممناه م00 هنز 1686236 67 21 ۲۵1100ص1 عز هط /* .(2008) بش۸ قلعان 18 4 عاطهانه2 ,مس قمع 0۵ 10جام 5 از چط فوص۸ 4۰ ملقانصه0 آهته 1016110 ۵۶ لق ص70 تعن وه 2/1 ۴0186 .(0.)2006 .1 ,110 6۶ .0 .8 نصا ول ۰ و68

مقاله حاضر به بررسی نقش میانجی توانمندسازهای مدیریت دانش بر رابطه بین سرمایه فکری و هوش سازمانی در سازمان های گردشگری می پردازد. در این پژوهش برای توانمندسازهای مدیریت دانش از مدل غفور ( 2008)، برای سرمایه فکری از مدل بنتیس( 1997) و برای هوش سازمانی از مدل آلبرشت( 2003) استفاده شده است. روش تحقیق، از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق، کارکنان اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد بوده اند که از بین آنها 140 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیده اند. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفته است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و رابطه سرمایه فکری و هوش سازمانی در سازمان های گردشگری با نقش میانجی توانمندسازهای مدیریت دانش از تکنیک مدل یابی معادلات ساختاری و همبستگی پیرسون استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که سرمایه انسانی در سرمایه فکری، فرهنگ سازمانی و نیروی انسانی در توانمندسازهای مدیریت دانش و بینش راهبردی در هوش سازمانی بیشترین بار عاملی را دارا می باشد و در مجموع از تجزیه و تحلیل داده های پژوهش می توان نتیجه گرفت که سرمایه فکری بر توانمندسازهای مدیریت دانش در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد تاثیر دارد و هر دوی آنها بر روی هوش سازمانی تاثیر مستقیم و معنادار دارند.

454113

عابدی» حجت. فاطمی جهرمی» سید ابوالقاسم» عنانی سراب, ی ۳۹۹۱ بررسی تأثیر تطبیق سبک یادگیری شناختی با بازخورد اصلاعی نوشتاری متمرکز بر یادگیری حروف تعریف معین و نامعین در زبان انگلیسی. پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی» (۱۰) ۳ ۶۱۷-۶۰۲ اه ۵ ) عمط .(2020) معط ممصسحصحط3/0 هتشک تصعص۸ مصع‌کق ایا ۸ -1ع 5 منصم‌حطه 7 نصع۳۵ ماه‌ززه7 منوع ۸ عاند نع ۲0/10 ندع0 طاعناودت جه 10026 عناعجصیم صعا 1060 انم علود ص10 عخصعی عصنطهه ۶و 602-6 ,(3) 10 ,36860۲ 109096 ۲۳۵۳۵9٩ ۵ سل موصنص16 صعاکرد مناد حجت عابدی دانشجوی دکتری رشته آموزش زبان انگلیسی در دانشگاه شهید بهشتی است. حوزه‌های اصلی تحقیق ایشان بازخورد اصلاحی نوشتاری» سید ابوالقاسم فاطمی جهرمی دانشیار رشته آموزش زبان انگلیسی دانشگاه شهید بهشتی است. وی چندین مقاله و کتاب در سطح ملی و بین‌المللی در حوزه‌های آواشناسی» خواندن و فراگیری زبان دوم منتشر کرده است. محمدرضا عنانی سراب, دانشیار آموزش زبان انگلیسی دانشگاه شهید بهشتی است. حوزه‌های مورد علاقه تحقبق ایشان برنامه‌ریزی زبان» روش‌های تحقیق در آموزش زبان و سنجش و ارزشیابی را در بر می‌گیرد. وی مقالات متعددی در حوزه‌های مورد علاقه خود در مجلات داحلی و بین‌المللی منتشر وا نت خطاکه‌طاع 8 نهک عس هه ان هه عومسعدفم.آ اعناوسط که خصعص3600 م18۳۳ او عاقلنوصی .2.0 ,6۳51 ص۲7 ناطوه‌امظ ونطاهداک عس اهنآ هه ععممعهصما حکناودت او اصعص 3060 م18۴۲ او «مویع 2 عامنمدع۸ اهنت خاحاوهطاع 8 ونطهاگ عسو هن وص عومسعهم ۲ داعناوصظ او ادعص م36 م1۳۴۲ که «معقع ]0۳ عاقنمکک۸ ۳۵۸ (1-5آ) کعانواد عدنسه1 عانصهی عصنط هه عنام مغ اصعاه عطا ع+ماصه ما فعصنه رون کنط 1 د«اوزاع ۳ 1۳6 ص10 دز واه دومع عط) معصقطحه صف (۷6۳) ملق ط لمع ع نمی 60 -ا005 001260 200 26و1۵ ماوعا-۳6م ه هصنکن بصع کنطا 10 بصعاعرد علعناسه عانصع 0ص /عتصقعل [۵اد16ع ۵0 نکمنا۲0ع ۵۳ ۵ #عصعنعکد ع6۳ وع 100 ۳۳۲ عاهناو صوصخم 75 مطگنکعل کاوعا ۳ ع۸ 10۳61-۳1۰ «مک 0ص وصه ,۳۵ منود صهمعضعصصی مآاحا موه اهاصعصخصمه ,۳0سعنل 00 :1۵110۹ که بر50 0۶106 کععهاک ان هز مک ۳۵۳۵ کاصع اعد م50 مصصاعلام قاقل 165 ۳۳۵۲۵۲۵۵ ۷۷0۳ ,(03۳1) 168۲ عونت ۵۵000ط۳ موی ,(0۳1) اک ص013 0 ۷/۵۲۴ 1651 3۳۵10۲6۵ ۷۷0۳ 200 0۳۳۶ ,0807 168 000 ۳۳۵۳ 0صه مکغاقه 1 310206 41 00۳۳0 ۳۳۳۵۲ وه کعاعج 1 313۳206 کو6 6۳ ,کم‌ناو۲ع دنل ما کاصعلندی 6ط معنععه 1۵ باه ۵۵ ۲۵ ۳۵۵ ۵۹5 ۸007۸ مقاقل 6 عسواهصه 10 +عصنقع وصنصوع[ ۵۶ دعوم که 1۹60 ۵۳۵ 6۳05 ماع عمجم عط اقطا 0عامع مد کالم 6 1 عم نامع عطا ص666 کعصماانل عناوم 0 601216 دز فاعم 60۳0۳ هه مهد طاوط صز دممتع صمکخطقصصی عطا فعصگصما0 6 ۵ عاطخاصم صق 106۳5 ۵۶ کعاود عصنص1 عننصهی عط) اهطا وصناکه‌ههند مکاععاساعوم 0عداع0 360 0136۳۰ دلع6 3 از توصمصصقط حز عجه توعط از ۷۸۷۳ ۶و کعمن اع لوح وصه سل او وعقنه 16 136 ۵1 حل موم او کع0ع 27 0 انس وهصمله کصمنای نامصن او معطاصنه ق ,کق 015 عحعط اه عا عد مامت .(2020) معط 3/05 ,هتشک تصعص۸ مصع‌عقطاع 1 ۸ -0ع م5 منصوحطهل نصع۳۵ ماهززه13 نع ۸ ماه عانص1 00ص /ع)نصکعل دکناعدط ده علع 1600 عبناعجم صع مععه ۵ انس علواد عصنصع1 عنصهم وصنط‌اقج 01۲ 602-7 ,(3) 10 ,6860۳ ۵9۵96 ۲۳۵۲۳۵9٩ ۵۱ سل معصند 16 صعاعرد 8۳76 27625 ۳96273 صنقص کنتا روصت خطاعمطعظ فنطهطک که 18۳1 ۶و عاقونوصی 300ط2 ج کز :و۸۳۵ کهززه1 5 863066 56۷۵۳۵1 #مطعناطم عقط 176 1۳۳ ۶و «موعاو۳م عامنمکع۸ دز نصوحطد7 نصع۳۵ صعکقطایام ۸ 0عرع5 شآ 0ص ,0و2 ماع دمحم صذ با نهد هدز وصه توالمدمتاهد م0۵ 200 باس 13266 16106 کاکهعاصز حععع ۳۵6 کزت 1۳۳۲ او «معاومم مان مکک۸ کز هنهک تصعص۸ م۴ ۹/۵۳۵۵ ۳ کوع۳ه کنط 15 کعآعناحه 56۷۵۳۵1 ۵+مطانه ققط 116 بصع که عخ وصناد ععدع 1 مه حلججععمم 0معاصع-صمم+ععقل 6۰ 3۵۳۵60 ۵ که داکناودط وصنطاجم) 2۵۶ ام مطاجم و +ع هه ه وصه کلهصسوز دمص وصه م10 صز اهاز 7 602 ۳7386 ,2020 ما۸ ,3 3306۶ ,10 ۵۱۶ 3۳۹۳۸۵۳03۰ ۸6۳ت۲ 1۸۳0 3۵۳۳16۳۲ 0۶ ,3017۲۳۲۸۲ وضع کر او 14 ی سر و ام که 009 ۲ کص ۲0ص بمب بوده است. به طور کلی دو نوع آموزش متمرکز بر فرم در ویژگی‌های زبانی از قبل توسط معلم یا کتاب درسی و آموزش آنها در کلاس زبان است. در حالی که ۳۵۳۹ توسط لانگ. 1.018 (۱۹۹۱) معرفی شده است تا با محدود کردن کار روی فرم‌های زبان فقط به موارد اتفاقی, به معنا است. 0۳ مربوط به اطلاعاتی است که به زبان‌آموزان داده (الیس, 121119 ۲۰۰۸). دو نوع 17ج عمده وجود دارد: 27 دیگری نیز در هر یک وجود دارد. به عنوان مثال, لیستر و که بیشتر در ادبیات به آنها پرداخته شده است» وجود دارد: ۱) مستقیم و غیرمستقیم و ۲) متمرکز و غیرمتمرکز. مورد اول مربوط به این است که آیا معلم شکل صحیح را برای زبان‌آموز فراهم می‌کند. به طور خاص, در 1۷727 مستقیم» معلم شکل صحیح را به نحوی ارائه می‌کند. به عنوان مثال با خط زدن یک کلمه غیرضروری» وارد کردن یک کلمه يا نوشتن فرم راهنمایی به صورت صریح به زبان‌آموز داده می‌شود. این امر به ویژه هنگامی که زبان‌آموز فرم صحیح را نمی‌داند یا در شود (فریس و رابرتز 7006715 :6 ۳6۲۳8 ۲۰۰۱). با این این رون این است کامسم لا مفجر به بادگیری طولانی سنت می‌شود که آیا معلم با تمام خطاهای ایجاد شده توسط متمرکز) را پرطرف کند. به عنوان مثال, معلمی ممکن است تصمیم بگیرد خطاهای مربوط به زمان را تصحیح کند. که در دیگری ممکن است ترجیح دهد اصلاحاتی را در مورد انواع دیگر خطاها علاوه بر موارد مربوط به زمان ارائه دهد (ج۲۷ متمرکز او غیرمتمرکز هم مرایاا و معاییی ,ذارند: بذر ووشن خطای خاص دریافت می‌کند. اما بازخورد فقط به آن خطا محدود می‌شود. از طرف دیگر در روش غیرمتمرکز در مورد از آنجا که 017 در خلا رخ نمی‌دهد بلکه توسط یک ارائه دهنده 23 (که معمولا معلم است) داده شده و توسط می‌شوند که در صورت عدم توجه به آنها روند یادگیری متغیری در حوزه 0۳ و به ویژه ۷۷۳ نادیده گرفته شده است. با اینکه اهمیت آن به طور مکرر توسط محققان ابراز مفهوم 9.آن) به روش افراد برای دستیابی» شگل دادن و تفکر» حل مشکلات و یادگیری توسط فرد در ارتباط است. تفاوت در این زمینه نشان دهنده توانایی کلی در بازسازی دارنده در حالی که افراد مستقل از میدان 81 ( ۳1014 قرار می‌گيرند. برعکس, افراد 1 یک رویکرد تحلیلی را در می‌کنند و می‌توانند به طور موثر نشانه‌های مورد نظر را در ولی باید توجه داشت که دو قطب 5آن) را نباید خوب یا بد دانست و باید به دید متفاوت به آنها نگاه کرد (هافمن, نظر گرفته می‌شوند و از این رو انتظار می‌رود در فعالیت‌هایی که برای شناسایی و استخراج مولفه‌ها از یک زمینه پیچیده در مقابل» به نظر می‌رسد که زبان‌آموزانی که ۳10 هستند در همبشتگی هستند و سعی کرده‌اند دریابند که آیا رابطه‌ای بین ساختار ۳10/81 و فراگیری زبان دوم وجود دارد یا خیر. این و اازتباطی و یادگیری را یافته‌اند (هنسن و استن فیلد مطالعات قبلی انشان داده‌اند که فراگیران (۳1 و ]۳ به صورت بنابراین» هدف از مطالعه حاضر عمدتا این بود که ببینیم (۱) آیا رابطه‌ای بین نوع ۷72 (یعنی مستقیم و غیرمستقیم) و سبک‌های شناختی آنها (یعنی ۳10 و ۳1) وجود دارد و (۲) آنها باشد افزایش می‌یابد یا خیر. با توجه به استدلال فوق» پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی, دوره :۰۱ شماره ۳ پاییز ۱۳۹۹ از صفحه ۹۰۲ تا ۱۷٩ وضع کر او 14 ی سر و ام که 009 ۲ کص ۲0ص بمب ۱ آیا از نظر آماری رابطه معنی‌داری بین ۳10/۳1 و از مطالعات شواهد مطلوبی را در مورد اثر تنج غیرمستقیم را ایفا می‌کند (ون بونینگن» دی یانگ و کویکن» ۲7۵ مشاهده شده بین عملکرد گروه‌ها از نظر آماری معنی‌دار نبود. بررسی کرده‌اند و نتیجه گرفته‌اند که همه‌ی انواع ۲ن) مستقیم بازخوردی که بیشترین تاثیر را دارد» ممکن است از یک هنگامی که زبان‌آموزی معتقد است که نوع ۳ که دریافت می‌کند موثر است» در مقایسه با کسی که خلاف آن را باور دارد, ممکن است علاقه‌مند به تعامل بیشتر با 0۳ باشد (رامل_ ون بونینگن و همکاران (۲۰۰۸ ۲۰۱۲) و بیچنر و ناچ (20100) با اندازه گیری اثرات کوتاه مدت و بلند مدت دادند. این مطالعات نشان داد که, اگرچه زبان‌آموزان در کوتاه (۲۰۱۸) تأثیر۰ ۷۷6 پویا را در سه سطح مختلف در کلاس نگارش انگلیسی در طی سه ترم با سیصد و بیست و پنج که ۷۷۳۳ پویا را به عنوان فعالیت دریافت می‌کردنده از نشانه گذاری نیز مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها نتایج قابل توجهی را در مورد انواع خطاها در تمام سطوح زبان ارائه داده که نشان می‌دهد ۷ پویا می‌تواند 6۳8 ۲۰۱۳؛ گو و مکی 1:67ع3/13 :6 6000 ۲۰۱۳؛ ون رابرتس (۲۰۰۱) نشان داد که ۷۷۳ نقش موثری را ایفا می‌کند. با این وجوده پس‌آزمونی که آنها برگزار کردند به بعضی از تحقیقات دیگری که شواهد مثبتی در مورد کارآیی یادگیری در نتيجه مداخله به‌وجود امه سیگ نه آموزش به طور کلی. برعکس, پولیو فلک و لدر :8 ۳16616 ,30110 که این موضوع این نتیجه‌گیری که نتایج به دلیل تنوع ابزار بوده است را امکان‌پذیر می‌سازد. با توجه به اين یافته‌های متناقض,» هنوز نیاز بیشتری به تحقیق در این زمینه وجود دارد. به طور خاص, می‌توان انتظار داشت که اين اختلافات ممکن طور گسترده بررسی شده است (به عنوان مثال, چپل و طور کلی» رابطه مثبتی بین ۳10/۳1 و فراگیری زبان دوم پیدا کردند. با این حال, رابطه بین رشد مهارت‌های مختلف و از آن است که افراد ۳1 در یادگیری زبان به ویژه در (هنسن و استن فیلد» ۱۹۸۱) در جایگاه برتری هستنده که دلیل اصلی آن این است که فراگیران ۳1 از توانایی بازسازی نشان داده است که فراگیران ۳1 صرف نظر از نوع آزمون» در 5.۸ از مزیت بیشتری برخوردار هستند. طبق بیانات چپل و (۱۹۸۸) دریافت که فراگیران ۳1 نسبت به همتایان ۳10 خود بر اين» متغیرهای میانجی دیگر از جمله تفاوت در روش‌های افزاد». که می توانند با ۳10/31 در تأثیرگذاری بر دستاوردهای زبان تعامل داشته باشند. مورد توجه قرار نگرفته‌اند. در نهایت. همانطور که گوو یانگ» ۳28 :6 6010 (۲۰۱۸) بیان کردند. "یک سوال جالب‌تر و مهم‌تر از لحاظ نظری این است که آیا همانطور که در بخش قبلی ذکر شد. نتایج مربوط به تاثیر ۳ متفاوت است. این نتایج متناقض ممکن است حداقل تا حدی به دلیل تفاوت‌های فردی مانند سبک شناختی باشد (گو تجربی در مورد بررسی 3۳10/۳1 و 0۳ فقط دو مطالعه پیدا مین شود: رسای (۲۰۱۵) و گو و یانگ (۲۰۱۸). رسایی (۲:۰۱۵) با اتخاذ یک طرح نیمه‌آزمایشی» این فرضیه را که افراد 1110 و پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی, دوره :۰۱ شماره ۳ پاییز ۱۳۹۹ از صفحه ۹۰۲ تا ۱۷٩ وضع کر او 14 ی سر و ام که 009 ۲ کص ۲0ص بمب می‌برند بررسی کرد؛ به این معنا که زبان‌آموزان ۳۳1 نشانه‌های مکنون را در متن بهتر تشخیص می‌دهند در مقایسه با زبان‌آموزان ۳۳10 که وقتی نشانه‌های متنی با فعالیت‌هایی که به سطح متوسط ,۳۳1 ایرانی در چهار گروه آزمایش و کنترل قرار 1 که به طور گسترده استفاده می شود) به عنوان ۳70 یا و تحلیل داده‌های به دست آمده از آزمون‌های نوشتن و نظر آماری عملکرد بهتری نسبت به همتایان خود در سه:گروه محقق اين پژوهش به این نتیجه رسید که بازخورد بازآفرینی شخص مفرد اضافه شده به انتهای افعال اصلی در زبان حال ساده در زبان انگلیسی و نقش بالقوه ۳10/۳1 بررسی کردند. از استفاده شد. صد و هفتاد و پنج زبان‌آموز به.چهار گروه تقسیم شدند: ۳۳ با استفاده از بازآفرینی» 38 با استفاده از برای اندازه گیری میزان ۳10/۳1 فراگیران به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که گروه درخواست-۳۳1 در مقایسه با سایر گروه‌ها هم در پس‌آزمون فوری و هم پس‌آزمون باتأخیر در آزمون کتبی عملکرد بهتری دارد. ولی در مورد آزمون تکمیل تجزیه و تحلیل رگرسیون نشان داد که در آزمون تکمیل متن. واسطه‌ای داشته است. به اين معنی که فراگیران ]۳ از بازآفرینی بیش از همتایان (0 خود در کوتاه مدت بهره می‌برند که نتایج این مطالعه از نوع کمی بوده و با هدف بررسی تأثیرات آنها مطابقت داشت. در حالی که گروه‌های مقایسه این شرایط (۳32 و 31) مطابق با ترجیح 7۳ آنها به عنوان متغیر مستقل انجام شد. در حالی که متغیر وابسته. میزان یادگیری مربوط به حروف تعریف معین و نامعین از طریق ۷۷16 بود. در این مطالعه شرکت کردند که این شرکت‌کنندگان از چهار انتخاب شدند. از هر دو گروه دانشجویان مرد (۶۰ نفر) و زن (۳۵ نفر) استفاده شد که سن آنها بین ۱۸ تا ۲۳ سال بود. بر شرکت در اين پروژه تحقیقاتی اعلام کردند. از دانشجویان گروه‌ها در ابتدای آزمایش ارزیابی شد. این آزمون شامل ۹۰ سوال درمورد دستور زبان و واژگان بود. پس از برگزاری و نمره‌دهی آزمون» دانشجویانی که نمره آنها بین ۳۰ تا ۳۹ بود شدند. این آزمون قبل از مرحله اصلی انجام شد. و میزان پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ ۰/۸۵ به دست در گروه‌های ۳10 و ]۳ به کار گرفته‌شد. این آزمون که توسط ویتکین و همکارانش تهیه شده است. بر اساس تعداد پاسخ‌های نشان دهنده یک شکل هندسی ساده که در یک طرح پیچیده ردیابی کنند. برای اين کار آنها باید الگوهای پیچیده و گمراه‌کننده را بشکنند تا بتوانند شکل تعبیه شده را پیدا کنند. می‌کنند. نمرات بالاتر سبک شناختی 31 و نمرات پایین سبک شناختی 1110 را نشان می‌دهد. برای اندازه گیری پایایی آزمون. مستقیم را ترجیح می‌دهند و کسانی که مایل به دریافت آنها ارائه شد: الف) 70۳ مستقیم, که در آن معلم شکل صحیح را به دانشجو ارائه می‌دهد و ب) ۷۷2 غیرمستقیم که در قالب علامتی در حاشيه خطا ارائه می‌شود (الین 4 حرف تعریف نامعین و ده حرف تعریف معین بود. از دو معلم باتجربه انگلیسی و دو متخصص در اين حوزه مشاوره پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی, دوره ۰۱۰ شماره ۳ پاییز ۱۳۹۹ از صفحه ۹۰۲ تا ۱۷٩ وضع کر او 14 ی سر و ام که 009 ۲ کص ۲0ص بمب این آزمون شامل ۱۷ مورد بود. در هر مورد دو جمله مرتبط وجود داشت که زیر یکی از آنها خط کشیده شده بود و حاوی خطایی بود که قرار بود زبان‌آموزان آن را به صورت حروف تعریف نیز گنجانده شده بود. نمونه‌ای از آزمون به صحیح یک امتیاز داده شد. با حذف چهار سوال نامر تبط ۱۳ آزمون از پایایی قابل قبولی برخوردار است (۰/۸۱ ۶ ۲). در مرحله آزمایشی» همه آزمون‌ها با سی و سه دانشجو که از پیش آزمون‌ها (آزمون‌های روایی و تصحیح خطا) که به عنوان شد. به دنبال آن ده جلسه که در آن از داستان‌های روایی استفاده شده بود» تشکیل شد. به فراگیران وقت کافی داده شد تا روايت‌ها را بخوانند و در صورت لزوم چند کلمه کلیدی خواسته شود بر اساس کلمات خودشان بازتولید کنند» از آنها گرفته شد. این روايت‌ها در تمام جلسات برای همه گروه‌های از نرم افزار 5855 نسخه ۲۲ برای محاسبه آمار توصیفی تا #نفاده شد. به طور دقیق؛ از میانگین و انحراف آمار استنباطی, خی دو (سوال تحقیق ۱) با استفاده از داده‌های جمع آوری شده از آزمون‌های ترجیحی ۳۲10/81 و ۷/61۶ اجرا شد و آزمون تحلیل کواریانس (سوال تحقیق ۲) بر روی 1 و نوع ۷76) اجرا شد. این مرحله از تجزیه و بررسی قرار داد. جدول ۱ تعداد موارد مشاهده شده و مورد انتظار دانشجویان در هر سلول را نشان می‌دهد. طبق جدول دارد (۹/۶۱ < 42 ۰/۰۵ > 0). این بدین معنی است که سوال دوم در مورد تأثیر تطبیق نوع بازخورد با نوع سبک شناختی بود. برای این کار ابتدا از آمار توصیفی استفاده شد و سپس تعدادی آزمون تحلیل کواریانس گرفته شد. بدین و باتأخیر اجرا شد. در این مرحله توجه به این نکته مهم است کواریانس برقرار است. جداول ۳ و ۶ نشان می‌دهد که اختلاف میانگین نمرات دو گروه در آزمون روایی (پس آزمون فوری) تقریبا ۸ امتیاز است و این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار است (۸/۳۹ * 8 ۰/۰۵> 0). یعنی شرایط تطبیقی به دانشجویان کمک کرد تا در آزمون روایی از همتایان خود نیز دنبال شد. همانطور که در جدول ۵ نشان داده شده است. میانگین نمرات دانشجویان در گروه منطبق ۷/۹۳ است» در حالی که همتایان آنها که ۷۷۳۳ نامنطبق دریافت کرده بودند. نمره میانگین ۹/66 را کسب کردند. شایان توجه است که حداکثر نمره در این آزمون. ۱۳ بود. همانطور که در جدول ٩ مشاهده می‌شود. گروه منطبق در آزمون تصحیح خطا ۱ از گروه نامنطبق به طور قابل توجهی بهتر عمل کرد (۵/۹۶ > ال ۰/۰۵ > 0). پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی, دوره ۰۱۰ شماره ۳ پاییز ۱۳۹۹ از صفحه ۹۰۲ تا ۱۷٩ ۸ عضج کر او ۹ ی رس نا کم کرو 009 که ص۵0 0 یی مب جدول ٩. آزمون تحلیل کواریانس برای آزمون تصحیح خطا اول ۳ | ورروور | و ا وبروت رکه مر 38 تصحح | 51/56 | 1 | 51/56 ۱1300 ۵ 15 گروه | 23/54 | 1 | 23/54 ۱5/94 ۱۰/01 ۰/07 روایی ۲ محاسبه شد. نتایج نشان داد که میانگین نمرات گروه‌های منطبق و نامنطبق به ترتیب 11,۹۰ و ۵۸,۷۲ بود (جدول ۷). بعلاوه اين اختلاف میانگین مشاهده شده از نظر آماری معنی‌دار بود (۵/۰۲ > ال ۰/۰۵ > 0 جدول ۸ را ببینید). کرده بودند. به طور قابل توجهی از کسانی که به آنها ۲۷۳ نامنطبق داده شده بوده در آزمرن ای ۲ بهتر عمل کردند. گروه | 1265/14 1 | 1265/14 ۱ ۱5/02 ۱۰/02 ۰/06 میانگین ۰ را بدست آوردند؛ در حالی که میانگین گروه نامنطبق 1/۷۱ بود. علاوه بر اين» نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار است زیرا مقدار 0 به دست آمده برای 7 کمتر از سطح آلفای تعیین شده (۰/۰۵) جدول ۱۰. آزمون تحلیل کواریانس برای آزمون تصحیح خطا دوم شناختی با ۷۷76 متمرکز بر یادگیری حروف تعریف معین و نامعین در بین زبان‌آموزان ایرانی ,1:31 انجام شد. نتایج مربوط به اولین سوال تحقیق نشان داد که فراگیران ۳10 تمایل به دریافت مستقیم 77 دارند در حالی که همتایان ۳1 آنها ویژگی‌های منسوب به (3۳1 و ]3 متناسب است» چرا که و نیاز به ساختار و راهنمایی بیشتر مدرس دارند. در حالی که جهت و ساختار بیشتری را در اختیار زبان‌آموزان قرار می‌دهد. که دلیل تمایل زبان‌آموزان ۳10 به آن را توضیح می‌ذهد. از طرف دیگر از آنجا که فراگیران ۳1 انگیزه درونی بیشتر و می‌دهند که به آنها این فرصت را می‌دهد تا قواعد را خودشان به تنهایی کشف کنند. در اين راستا ویتکین و گودایناف (۱۹۸۱) نیز مشاهده کردند که افراد ۳1 تمایل دارند به طور یافته توسط تعدادی از مطالعات تأیید شده است که نشان هستند و به همین دلیل بیشتر از جنبه‌های رسمی زبان به همکن است از آن منتفع نشوند» خصوصا به اين دلیل که بنابراین» ممکن است اين دسته از افراد چنین بازخوردی را علاوه بر اين» ساختار ۷6 غیر مستقیم کمتر از 1۸767 مقایسه با فراگیران ۳10 استفاده کنند. بر همین حسب, فراگیران 0 ممکن است از ۷۷ غیرمستقیم که ساختار کمتر و چندین مطالعه نشان داده شده است که مطالبی که حاوی و ترنر 113۳6۲ +6 1270900ع81ل ۲۰۰۰ لیو تن و سیدالی, پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی, دوره :۰۱ شماره ۳ پاییز ۱۳۹۹ از صفحه ۹۰۲ تا ۱۷٩ وضع کر او 14 ی سر و ام که 009 ۲ کص ۲0ص بمب (۲۰۱۵) پيشنهاد می‌کند که "از آنجا که مراحل اولیه 51.۸ بار بار پردازش فراگیران, به ویژه آنهایی که توانایی تجزیه و تحلیل (ص. ۱۵۹). به همین ترتیب» با توجه به ماهیت غیرمستقیم شناخته می‌شوند. این فرصت را پیدا می‌کنند تا توجه خود را از معناشناسی به سمت پردازش دستور زبان معطوف کنند و فراگیران ۳10 و ]۳ از نظر نیاز به کمک دیگران (به عنوان موجود فقط تا قسمتی واضح و روشن است و در نتیجه ممکن است فراگیران ۳10 را با چالشی مواجه کند. در مقایسه با همتایان 11 آنها که می‌توانند در شرایط مشابه به خود تکیه کنند. علاوه بر اين» فراگیران ۳10 فراتر از اطلاعاتی که به آنها نتیجه» برای این دسته از زبان‌آموزان» ۷70۳ مستقیم باید ارائه شوند. که مطابق با نظر پاورز و لیس فآ :6 80۷۷6۲5 (۱۹۷۷) مبنی بر اینکه افراد 1710 مطالب مبهم را "همانطور که هست" رها می‌کنند و سازماندهی زمینه را همانطور که متمرکز بر یادگیری حروف تعریف معین و نامعین را در بین زبان‌آموزان ایرانی .1*۳1 مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که گروه آزمایشی که ۷۳ مطابق با نوشته‌های خود دریافت کرده بودند. از گروه مقایسه هم در آزمون‌های روایی و هم با نوع آموزشی است که در کلاس درس دریافت می‌کنند. مستقیم به دلیل دارا بودن اطلاعات بیشتر و راحت‌تر می‌تواند این دسته از زبان‌آموزان را در فرآیند یادگیری زبان دوم به مستقل و اکتشافانه داشته و بدین سبب با کمترین بازخورد» می‌توانند مستقل از معلم روی اشتباهات خود تامل کرده و دلیل اشتباه خود را دریابند. بر این اساس, پیشنهاد می‌شود که باید از سبک‌های یادگیری شناختی و نحوه تأثیر آن بر قادر به استفاده از فعالیت‌های مناسب و هماهنگ با سبک شناختی خود سازد» که در نهایت می‌تواند یادگیری آنها را سبک‌های شناختی و آموزش زبان را با استفاده از آزمون‌های مربوط به ارتباط و تعامل بررسی کنند. علاوه بر اين, اعتقاد بر این است که سطح مهارت فراگیران می‌تواند میزان تاثیر کنند و با مقایسه عملکرد زبان‌آموزان پیشرفته ۳10 و ]1 بینش جدیدی را در مورد نقش مهارت زبان در این زمینه ارائه دهند. مدا ماصز 156 .(2016) .1 ولقا م2۵ چم م۸ ,381601۳0 -193 ,(31)2 ,ک6 نا ک/ا9 71 0ع1 ارم ص0ا2ع ندز پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی, دوره ۰۱۰ شماره ۳ پاییز ۱۳۹۹ از صفحه ۹۰۲ تا ۱۷٩ وضع کر او 14 ی سر و ام که 009 ۲ کص ۲0ص بمب (0) .8 منلقل0رع5 ۵ .3 .5 ,ت18 و۷ .1 و1460 ,(۳9) 1۳۵۳50 .0 +6 ,ع 6۲ فصن بط ما50 عل بک1 عا اعصند‌عد ععف 156 .(2013) .۸ ورعکلاد/3 :2 .7 ,6۵۵ ع ی مه ۹ات .(2018) ۰ ,۵28٩ 2 مک ,۵ت6 -لتنطا 0۳ تا تکند 20 16265 ,۳ 0۵ م2 10000 ۲۵12000۳ 1۳6 .(1981) ۰ ,10ع نت صقا5 2۶ ,3 113056 0 .(2000) .۳ 1 ,16 ۵ بش۸ بل و۵050 0ن38 ,1۴ 6۶ ,11 .37 و7088 106 وس ب م61086ظ ۷7۵20 ا نگ +6 ,11 .3 ,7028 16 وس ب ,86 نت856 7۵2۵ [, 1151600۵ ۷۵۲1۵۵ ]0 5ع0 ]2 16 .(2007) .۸ ,1۷۵28 0 (1977) 8 .0 ,تق 60001650 2 م۸ با ,1۷۵ پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی, دوره :۱ شماره ۳ پاییز ۱۳۹۹ از صفحه: ۹۰۲ تا ۱۷٩

این مطالعه با هدف بررسی میزان تاثیر تطابق سبک های یادگیری شناختی (Cognitive Learning Styles) با بازخورد اصلاحی نوشتاری (Written Corrective Feedback) بر یادگیری حروف تعریف معین و نامعین در زبان انگلیسی انجام گرفت. برای این منظور، با استفاده از یک طرح پیش آزمون و پس آزمون فوری و باتأخیر، 75 فراگیر زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی (English as a Foreign Language) سطح ماقبل میانی به چهار گروه آزمایش مستقیم-FD، آزمایش غیرمستقیم-FI، مقایسه غیرمستقیم-FD و مقایسه مستقیم-FI تقسیم شدند. در مورد جمع آوری داده ها، از چندین ابزار در مراحل مختلف مطالعه به شرح زیر استفاده شد: آزمون تعیین سطح آکسفورد (Oxford Placement Test)، آزمون اشکال تعبیه شده گروهی (Group Embedded Figures Test)، آزمون ترجیحی بازخورد اصلاحی نوشتاری (Written Corrective Feedback Preference Test)، آزمون روایی (Narrative Test) و آزمون تصحیح خطا (Error Correction Test). از آزمون های تعیین سطح آکسفورد، اشکال تعبیه شده گروهی و بازخورد اصلاحی نوشتاری برای تقسیم دانشجویان به گروه های مختلف استفاده شد، در حالی که آزمون های روایی و تصحیح خطا به عنوان معیارهای یادگیری بکار گرفته شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها و یافتن تفاوت های احتمالی بین گروه ها، آزمون تحلیل کواریانس اجرا شد. نتایج نشان داد که گروه های آزمایش در پس آزمون فوری و باتأخیر، از گروه های مقایسه در آزمون های روایی و تصحیح خطا بهتر عمل کردند، و این نشان می دهد که سبک های یادگیری شناختی فراگیران در صورت سازگاری با نوع بازخورد می تواند تاثیر بازخورد اصلاحی نوشتاری را بهبود ببخشد. بر اساس این یافته ها، چند کاربرد همراه با موضوعاتی برای تحقیقات آتی در حیطه بازخورد اصلاحی نوشتاری و سبک های یادگیری شناختی پیشنهاد شد.

433881

دوفصلنامه حقوق بشر 50006۲0 - وسن م5 ,10.1٩ ,۷۵.15 بلفنمه تو5 سال پانزدهم» شماره ۱ بهار و تابستان ۱۳۹۹ 0.127-3م ,29 15906 به طور تاریخی حقوق خانواده به ویژه در زمینه ازدواج و طلاق تحت تأثیر قوانین دینی قرار گرفته اسگ نی در کشورهای سکهلار که جنگ دین و شکزسگ بر اسان قانون اساسی مجاز است مانند ایالات متحده آمریکا سنت ها و قوانین دینی ادیان مختلف تاثیرات عمیقی بر نهاد ازدواج گذاشته است. بازبینی قوانین قضایی مربوط به مسائل ازدواج و طلاق نشان می دهد که اغلب از قضات دادگاه مدنی خواسته می شود که به قوانین دینی رجوع کنند زیرا که قوانین دینی بر حقوق و تعهدات طرفین تأثیرمی گذارد. اعضای جوامع مختلف دینی که مایل به خروج ازدواج خود هستند» قبل از اینکه به دنبال نماینده قانونی باشند. اغلب جهت اخذ اطلاعات و مشاوره به روحانیون دین خود مراجعه می کنند. امروزه کشورهایی که درجات متنوعی از قوانین دینی بخشی از سیسیتم حقوقی آنها می باشد. حوزه ازدواج و طلاق بیشترین استفاده را از منابع دینی و سنتی داشته است. این به خاطر این واقعیت است که ازدواج و طلاق دریک زندگی روزمره و عملی, حوزه ای است که قوانین دینی بیشترین تأثیر را دارند. از این رو در کشورهایی مانند ایران» قوانین اسلامی همان طوزر که حقوق و تعهدات طرفین را در زمان ازدواج مشخص میکنند در زمان انحلال نکاح نیز حقوق و تعهدات طرفین را اعلام می کنند. در ایلات متحده آمریکا و اروپا یهودیان در زمان نکاح و یا انحلال آن از قوانین یهودی پیروی می کنند. به طور مشابه, کاتولیکهای رومی که در ایالات متحده و کشورهای سکولار اروپایی ازدواج می کنند» تحت قانون کانن قرار دارند. وکلا قضات؛ محققان» روحانیان» رهبران - پژوهشگر مهمان در مرکز مطالعات حقوق بشر دانشگاه کلمبیا کلمبیا آمریکا. ‏ [1.ع022102۷.6) 59106132۷ :۳۳۳۵1  ۸ حقوق بش ر/,سال ۱1۵/ شماره ٩/ پباپی ۲۹/ صضن ۱۳۳۴۱۲۷ مذهبی» رهبران غیر مذهبی و فعالان حقوق زنان به طور فزاینده ای به تعامل میان قوانین مذهبی و حقوق بشر که ازدواج و طلاق را تحت تاثیر قرار می دهند. علاقه مند شده اند. افزایش بچلتمگین انحلال ازدواج در میان کاتولیک ها یهودیان و مسلمانان در چند دهه گذشته این علاقه را به حقوق و تعهدات طرفین در زمان نکاح و انحلال آن متمرکز کرده است. زنان معتقد هستند در زمان ازدواج و طلاق که قوانین مذهبی اعمال می شود قربانی تبعیض و عدم براپری می شوند زیرا که قوانین مذهبی توسط روحانیون مرد تفسیر و کنترل می شود. به عنوان یک وکیل حقوق زنان یهودی» نویسنده مسایل مرتبط با حقوق بشر را توضیح خواهد داد که وقتی زنان یهودی در دین یهودیت به دنبال طلاق هستند ایجاد می شود. این مقاله بر تلاش های سازمان های زنان در جوامع یهودی در سراسر جهان تمرکز خواهد کرد تا عدالت و انصاف را به طلاق مذهبی بازگرداند. فعالان حقوق زنان و علمای مذهبی زن با هم کار کرده اند تا بر تشکیلات مذهبی یهودی و قضات دادگاه مذهبی تأثیر بگذارند و راه حل هابی را برای مشکل زنان یهودی که به دلیل آنکه شوهرانشان از دادن اظلاق مذهبی خوددداری می کنند قادر به ازدواج مجدد نیستند پیدا کنند. تفسیر خلاقانه از منابع مذهبی همراه با استفاده از انتلافها برای تغییر» در این مقاله توصیف و ارزیابی خواهد شد. واژگان کلیدی: حقوق دینی؛ حقوق خانواده؛ خقوق بشر زنان و هویت یهودی.  حقوق دینی» حقوق خانواده و حقوق بشر زنان/ شن هاو ۱۳۹ بنا به سنت زنان یهودی از راه پایبندی و دلبستگی نسبت به شوهران؛ فرزندان و خانواده‌شان به هویت‌دینی و فرقه‌ای خود دست یافته‌اند. ساره» همسر نخستین نیای یهود ابراهیم» که نامش در تورات آمده است. معروف به (مادر قوم‌ها» است. وی» زنی وظیفه‌شناس و محبوب و شریکی وفادار است که همراه شوهرش حرکت می‌کند. خداوند به شوهرش فرمان می‌دهد که «از سرزمینت و از میان خویشاوندان و خانه پدریت بیرون رو و به سرزمینی که به تو نشان خواهم داد عزیمت کن؛ و من از تو ملتی بزرگ خواهم ساخت.» (سفر پیدایش۲:۱:۱۲) .ساره به عنوان میزبان و کدبانو برای فرستاده‌های الهی کيک می پزد. آنها به خیمه ابراهیم و ساره می‌آیند تا به ابراهیم بگویند که ساره با وجود سالخورده بودن. صاحب يک پسر خواهد شد. کتاب‌مقدس وفات ساره را درسن صدوییست‌وهفت سالگی ثبت می‌کند. با کمال تأسف و اندوه برای ما نقل می‌کند که ابراهیم جسد نخستین ما,در [قوم بنی‌اسرائیل] را در غار ممکفیله (۸/126100612) به خاک می‌سپارد؛ غاری که خود ابراهیم پس :از وفاتش در آن دفن خواهد شد. وظایف سنتی همسر مادر و کدبانو همچنان در جوامع یهودی در سراسر جهان از اهمیت عمده‌ای برخوردار است. جمعه شب‌ها زمانی که خانواده دور میزشان جمع می‌شوند تا آغاز شنبه را جشن بگیرند» شوهران بهودی» برای همشرانتشان شعر قدیمی و عبری (2۳27311 ۲ع8:8۳) معروف به (زن شجاع» را می‌خوانند. این قصیده که برگرفته از امثال سلیمان (۳۱-۱۰:۳۱) است» در طی هزاران سال برای زن بهودی» نمونه ایده‌ال بوده است. این شعر چنین است: چه کسی می‌تواند زنی شجاع پیدا کند؛ ارزش این زن بسیار فراتر از ارزش یاقوت‌هاست. شوهرش به او اعتماد می‌کند و داراییش تمام نخواهد شد. این زن در تمام ایام عمرش به شوهرش نیکی می‌کند نه بدی؛ او دنبال پشم و کتان می‌گردد و با دستانش با رغبت تمام کار می کند؛ او همانند کشتی تجار غذایش را از دوردست فراهم می‌کند؛ او در حالیکه هوا هنوز تاريک است از خواب بلند می‌شود و آذوقه اهل خانه‌اش و خوراک روزانه او سخت مشتاق مزرعه‌ای است و آن را می‌خرد؛ او با دستانش باغ انگور می‌کارد؛  ۰ نرق بش ر/ ساق :۵ / شمازه ٩/ پیایی ۲۹/صسن ۱۳۳۴۲۲۷ او کمر خود را محکم می‌بندد و وظایفش را با شور و حرارت انجام می‌دهد؛ تجارت خود را می‌بیند که خوب است؛ شب‌ها هرگز شمع او خاموش نمی شود؛ دستانش شروع به کار با فرموک می‌کنند انگشتانش دوک را به کار می‌اندازند. او سخاوتمندانه به فقرا کمک می‌کند؛ دستانش به تهیدستان یاری می‌رساند. او به خاطر بارش برف نگران خانواده‌اش نیست زیرا همه اهل خانه‌اش با اطلس پوشیده شده‌اند؛ او برای خود اسباب زینت می‌سازد. لباس او ابریشمی و ارغوانی است؛ شوهرش در دربارها معروف است زیرا وی در زمره بزرگان ولایت می‌نشیند؛ او پارچه کتانی ظریف می‌بافد و آنرا می‌فروشد؛ و کمربندها را به تاجران تحویل می‌دهد؛ توان و شرافت» جامه اوست و در آینده شادی خواهد کرد؛ او خردمندانه صحبت می‌کند و در زبان او قانون محبت است؛ او به خوبی مراقب رفتار خانواده‌اش است و نان بیکاری و تتبلی نمی خورد؛ فرزندان و شوهرش بیدار می‌شوند و فرزندانش او را خوشبخت می‌خوانند و شوهرش او را خیلی از دخترها با تظاهر به فضیلت رفتارکزده‌اند اما تو ازاهمه آنها برتری؛ جمال فریبکار و زیبا باطل است اما زنی که از خداوند بترسد» ستودنی خواهد بود؛ به او از میوه و ثمره دستانش بده و بگذار کارهایش او را در درواژه‌ها بستایند؛ در دین یهود» بیشتر مناسک دینی؛ بر مبنای خانه و خانواده استوار است. همسر و مادر است که خانه را مهیا و جوّی را ایجاد می‌کند که باعث می‌شود خانواده بتوانند در این فعالیت‌های سنتی الگوی زن به عنوان رو و عامل اضلی او سحوری :در زندگی, خانواده یهودی؛. تأیر طولاتی وشدیدی داشته است. در جوامع قدیمی یهودی» ازدواج» عنصر اصلی و بنیادی جامعه یهود محسوب می‌شد زیرا زمانی که دو یهودی با هم ازدواج می‌کردند. يک خانواده با ایمان در میان بنی‌اسرائیل تشکیل می‌دادند (پانوشت کتاب سیلویا فیشرمن صص ۱۸ به بعد). در بسیاری از  حقوق دینی» حقوق خانواده و حقوق بشر زنان/ شن هاو ۱۳۱ دوره‌های تاریخ بهود» زنان در تجارت و مراکز تجاری به عنوان تاجر و صنعتگر فعالیت داشتند. اما قطع نظر از فعالیت های زن» ازدواج» هنجار نمونه و مقس قلمداد می شد. تعادل احساسی نهاد خانواده» یکی از اهداف حیاتی شریعت و آداب و رسوم یهود بود. همه اعضای خانواده به ویژه زوجه که کانون اخلاق و احساسات در خانواده قلمداد می‌شد. وظیفه داشتند توجه عمده و اصلی خود را به آرامش روحی و رضامندی خانواده معطوف دارند. نیمه دوم قرن بیستم با فرصت‌های بی‌سابقه‌ای که برای تحصیلات بالاتر در موضوعات دینی وغیردینی برای زنان فراهم کرده, تأثیر عمیقی بر زنان یهودی سراسر جهان گذاشته است. از همان آغاز نهضت فمنیسم در ایالات‌متحده که خواستار تساوی اقتصادی وسیاسی بود. زنان بهودی در صف مقدم رهبری این نهضت] بودند. زنان یهودی با تحصیلات عالی» شروع به استفاده از مهارت‌ها و دانش خود در مشاغل بیرون از خانی‌کادند. آنها استقلال اقتصادی خود را گسترش دادند. آنها همزمان خواهان فرصت های.برابر و رفتار یکسان در نهادهای در اوایل دهه ۱۹۷۰ با شدت یافتن خود آگاهی و اعتماد به نفس لزنان | یهودی در کل جامعه. فمینیست‌های یهود. توجه خود را به درون خود معطوف ساختند (پانوشت ادلرو ویس رزمرین) آنها به بررسی زندگی و ارزش‌های سنتی بهود؛پرداختند. اینک نقطه تمرکز» تجربه زنان از گروه‌های مذهبی و تخقیقاتی که تمام افراد آنها راازنان تشکیل می‌دادند, به عنوان زنان یهودی که نسبت به شریعت نهود آگاه‌تر شده بودند شکل گرفت. زنان یهود» در کنار این دستیابی افزایش یافته به دانشی که در طی قرن‌ها تنها برای مردان میسّر بود» توجه خود را به بی عدالتی‌های ناشی از تفسیر مردسالارانه از شریعت یهود معطوف کردند. زنان دانشمند و دانشجویان شروع به نقد و مورد سوال قرار دادن مناسک سنتی کردند. زمانی که آنها تحقیقات خود را انتشار دادند (غالبا به شکل ادبیات رایج که قابل استفاده برای خوانندگان بیشتری بود)» رویکرد جدید توجه جریان غالب زنان یهودی را به خود جلب کرد. بی‌عدالتی در قانون طلاق آئین یهود تا آنجا که به زنان مربوط می‌شد. به موضوعی فوق‌العاده جالب و گریزناپذیر برای بخش عظیمی از جامعه تبدیل شد. همزمان با رشد آمار طلاق در میان  ۷۲ سحقوق بش ر/,سال ۱۵/ شماره ٩/ پباپی ۲۹/ صضن ۱۳۳۴۱۲۷ جامعه‌یهود در طی ربع اخیر قرن‌بیستم» تعداد پرونده‌هایی که در آنها زنان دچار صدمه و رنج شده بودند نیز به همان صورت افزایش یافت. از آنجا که زنان یهودی» ظهور و نمود بسیاری در مشاغل حقوقی داشتند. آنها به استفاده از مهارت‌های شغلی خود برای حذف تبعیض در دادگاه‌های مذهبی یهود پرداختند. آنها ضمن همکاری با زنان متخصص در شریعت یهود» به تفاسیر سنتی مردسالارانه از قانون طلاق در دین یهود اعتراض کردند. فعّالان حقوق زنان با خاطرنشان کردن این که زنان در اثر این تفسیر سنتی» متحمل رنج و صدمه می شوند» خواهان آن شدند که به این بی‌عدالتی فراگیر بذل توجه شود. سازمان‌های غیر دینی زنان یهود که در طی چندین دهه» به اقدامات خیرخواهانه می پرداختند. به تدریج گستره فعالیتهای خود را به نحوی توسعه بخشیدند که موارد نقض حقوق بشر را که زنان بهودی در فرایند طلاق دینی از آن رنج می بردند» شامل شود. انجمن‌بین المللی زنان یهود؛ سازمانی فراگیر است که در۴۹ کشور جهان در امریکای‌شمالی, امریکای‌جنوبی» اروپا آسیا؛و آفریقاشعبه دارد. این انجمن:دز اوایل؛قرن بیستم بنیان نهاده شد. رئیس این انجمن خانم جون‌جاکوبس که به تازگی انتخاب شده, در ۱۵مه سال ۱۹۹۶ م در کمیته اجرایی در پاریس از تأسیس کمیته ویژه وکلا خبرداد و دکترشارون شنهاو از وکلای معروف حقوق زنان را به ریاست این کمیته برگزید.مأموریت این کمیته. بررسی امکان استفاده از اسناد حقوق بشر بین‌الملل برای ارئه راه‌حلی برای مسأله (۸80۵0) بود. قضات و وکلای زن یهودی برای پیوستن به.اين کمیته دعوت شدند و گروه ممتازی برای تحقیق درباره این موضوع و آماده کردن گزارش‌هایی درباره اسناد مشخص داوطلب شدند. افراد داوطلب شامل دو قاضی از انگلستان؛ یک قاضی از ایالات‌متخده او.وکلایی از هونگ کونگ» کانادا فرانسه. آفریقای‌جنوبی و اسرائیل بود: این گروه گزارشی را آماده نمود و آنرا در نوامپر سال ۱۹۹۷ م» نقدیم کمیته اجرایی انجمن بین‌المللی زنان یهود کرد. این گزارش حاوی مطالب ذیل بود: مشکل زنان یهود که نمی‌توانند به این علّت که شوهرانشان آنها را طلاق شرعی (:6) نمی‌دهند» دوباره ازدواج کنند. معروف است و همگان آنرا می دانند. این دسته از زنان به زنان محبوس و  حقوق دینی» حقوق خانواده و حقوق بشر زنان/ شن هاو ‏ ۱۳۳ دربند (۸810301) معروفند. بر طبق شریعت یهود. برای تحقق طلاق لازم است شوهر داوطلبانه پیشنهاد طلاق بدهد و زوجه آن را بپذیرد. هیچ زنی در اسرائبل نمی‌تواند بدون طلاق شرعی (064) مجددا ازدواج کند چرا که ازدواج و طلاق تحت کنترل شریعت است و ازدواج و طلاق مدنی وجود ندارد. در جوامع بهودی خارج از اسرائیل که در آنها ازدواج و طلاق مدنی امکان‌پذیر است» زمانی که می‌خواهند با رعایت آداب و سنن در مراسمی سنتی ازدواج مجدد کنند, لازم است طلاق شرعی داشته باشند. بنا به برآورد کارشناسان در حال حاضر, هزاران تن از زنان یهودی در سرتاسر دنیا گرفتار ازدواج‌های ناخواسته‌ای که وجود خارجی ندارند. هستند. این امر به خوبی به اثبات رسیده که در بیشتر پرونده‌های مربوط به شوهران نافرمان, طلاق ندادن به خاطر اخاذی اقتصادی است. گروه ها با علم به اینکه اگر زوجه حاضر نشود در ازای طلاق خود» حقوق خود را نسبت به تقسیم عادلانه اموال مربوط به زناشویی اسقاط کند یا هر مبلخ فراوان مورد مطالبه شوهر را به او بدهد, قادر به ازدواج مجدد نخواهد بود (۸81080) اما اگر زوجه طلاق را نپذیرد» شوهر بهودی او می‌تواند دوباره ازدواج کند. به لحاظ تاریخی شریعت یهود» تصریح می‌کرد که مرد می‌تواند چند همسر داشته باشد اما زن یهودی محدود به یک شوهر است. تفسیر جدید شریعت یهود به شوهری که همسرش طلاق را نمی‌پذیرد اجازه می‌دهد همسر دوم اختیار کند. افزون بر این» فرزندان همسر دوم به لحاظ دینی لکه ننگی نخواهند داشت اما فرزندان یک (۸80210) در صورتیکه پدرشان؛ شوهر آن زن نباشد به لحاظ دینی لکه ننگی خواهند داشت که مانع ازدواج آنها با یهودیان می‌شود. به چنین فرزندانی 3/2) نابراپری در طرز برخورد شریعت یهود با زنان تا آنجا که؛به ازدواج و طلاق امروزی مربوط می‌شود و بی‌عدالتی پدید آمده در جامعه یهود موضوع تحقیق و.بررسی کمیته ما درباره اسناد حقوق بشر بین‌الملل و امکان استفاده از آنها برای [حل] مشکل (۸800۵) است. پنج سند ماده شانزدهم اعلامیه جهانی حقوق بشر که در دهم دسامبر سال ۱۹۴۸ م مجمع عمومی سازمان ملل آنرا تصویب کرد حق برابری در مورد ازدواج را بیان و مقرر می‌دارد که (هر مرد و زنی بدون  ۴ شققوق بش ر/سال ۹۵ /قماره ۱/:پنایی:۲۹/ صصض ۱۳۳:۱۳۷ هیچ گونه محدودیت از نظر نژاد. ملیت يا دین حق ازدواج و تشکیل خانواده دارند. آنها به هنگام ازدواج و فسخ آن و نیز در طول زندگی زناشونی از حقوق مساوی برخوردارند» (تأکید اضافه ۲- پیمان کشورهای اروپایی برای حمایت از حقوق بشر و آزادی های اولیه این پیمان که غالبا «پیمان کشورهای اروپایی درباره حقوق بشر» خوانده می‌شود. در چهارم نوامبر سال ۱۹۵۰ م در رم به امضا رسید. کشورهای عضو اتحادیه اروپا این پیمان را تصویب کردند تا از طریق بستن پیمانی درباره حقوق بشر اجرای اعلامیه جهانی سازمان ملل درباره حقوق بشر را افزایش دهند. دادگاه حقوق بشر اروپا (۳037) این پیمان را به اجرا می‌گذارد. شهروندان ساکن در چهل کشور عضو اتحادیه اروپا می‌توانند دراين دادگاه اقامه دعوی کنند. چندین ماده از این پیمان از حکم نقض حقوق (۸810810) حمایت می کند. (مردان و زنانی که به سن ازدواج رسیده‌اند» حق دارند بر طبق قوائین داخلی حاکم بر اجرای «(همسران نسبت به وپژگیهای قانون خصوصی بین آنها و در روابط خود با فرزندان خود در مورد ازدواج و زمان فسخ آن و در ظی زندگی زناشونی از حقوق و مسئولیت‌های یکسان برخوردارند.» این پیمان که مجمع عمومی سازمان ملل آنرا در۶ دسامبر ۱۹۶۶ م تصویب کرد در بردارنده ماده‌هایی است که حق زن و مرد را نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده به رسمیت می‌شناسد علاوه بر این قید و شرطی به هدف منع تبعیض بین زن ومرد و تضمین حقوق مادی برای مردان و زنان» صرف‌نظر از هرگونه وابستگی دینی» وجود دارد. بر اساس تفسیر کمیته حقوق‌بشر سازمان‌ملل, این قیود و شرایط, کشورهای عضو را مجبور می‌کند که برای تضمین تساوی حقوق و مسئولیت‌های همسران در مورد اصل ازدواج و فسخ آن با انجام اقدامات قانونی و اجرایی و  حقوق دینی» حقوق خانواده و حقوق بشر زنان/ شن هاو ‏ ۱۳۵ ۴- پیمان حذف هرگونه تبعیض علیه زنان (3۳:7۸7۸7))» که این پیمان که مجمع عمومی‌سازمان ملل آن را در ۱۸ دسامبر ۱۹۷۹ م به تصویب رساند. ماهیتا اعلامیه بین المللی حقوق زنان است. این پیمان در يک توافقنامه حقوق بشربین الملل جامع» قیود اسناد موجود سازمان ملل درباره تبعیض براساس جنسیت را گردآوری می‌کند و ضمن گسترش بیشتر آنها يک ابزار واقعی برای کشورهای عضو همه اقدامات مناسب برای حذف تبعیض علیه زنان در تمام مسائل مربوط به ازدواج و روابط خانوادگی را انجام خواهند داد و به طور خاص بر مبنای تساوی مرد و زن» موارد ب- حقوق و مسئولیت‌های یکسان در طی ازدواج و زمان فسخ آن کمیته حذق تبعیض علیه زنانکظر سیگهش نزن گید کهفر سال ۱۹۹۴ برگزاز شد بیست‌ویکمین توصیه عمومی خود را درباره تساوی در ازدواج و روابط خانوادگی صادر کرد که در بردارنده چند حکم مناسب درباره (۸8۱001) است از جمله: - نظام حقوقی» دین» آداب و رسوم و سنت درون يک کشور هر چه که باشد, برخورد دو سلوک با زن در خانواده» چه به لحاظ حقوقی وچه به صورت خصوصی» باید برطبق اصول برابری و - نقطه محوری زندگی» شرافت و برابری زن به عنوان يک انسان, حق او نسبت به انتخاب يک - کاربرد قوانین و آداب و رسوم تبعیض‌آمیز در حوزه خصوصی, هیچ‌گونه دلیل موجهی ندارد - دولتهای عضو لازم است قاطعانه جلوی هرگونه عقیده و نظر نابرابری میان مردان و زنان را که مورد تأئید و اثبات شریعت وآداب و سنن است بگیرند (بند۴۴)؛  ۶ حقوق بشر/ سال ۹۵/ شماره ۱/ پیاپی ۲۹/ صص ۱۴۳-۱۲۷ این اعلامیه را ۱۸۹ کشور شرکت کننده درچهارمین کنفرانس جهانی سازمان ملل درباره زنان در۱۵سپتامبر ۱۹۹۵م در شهر پکن تصویب کردند. این اعلامیه بر لزوم حقوق برابر و شرافت‌انسانی ذاتی زنان و مردان آنطور که در اعلامیه جهانی حقوق بشر و سایر اسناد حقوق بشرپین الملل بهویژه پیمان خذف هرگوئه تبعیض علیه زان پاس داشعه شده است دا تأکید درفصل اول بیان می دارد: تساوی میان مرد و زن» از مسائل حقوق بشر و شرط تحقق عدالت در فصل پنجم اذعان می‌کند که زنان به خاطر عواملی چون «دین خود» در راه برابری و پیشرفت امن با اموانهی رویرو درو ار دسا درخوایله می‌کنسگهاقانون داخلی بخوه راز ملد قوانین عرفی و رویه‌های قانونی در حوزه قانون خانواده را مورد بازنگری قرار دهند تا اجرای اصول و آیین‌دادرسی تمام اسناد حقوق بشر بین‌الملل مربوط را از راه قانونگذاری داخلی تضمین کنند. هر قانونی را که بر اساس جنسیت» تبعیض قایل می‌شود لغو کنند و در اجرای عدالت, با بازنگری در اسناد حقوق بشر بین‌الملل مذکور که طی**۵ ساله گذشته به تصویب رسیده می‌توان استدلال کرد بر اينکه زنان یهودی که (۸81001) هستند. قربانی نقض حقوق بشر در اولا: امروزه زنان بهود حق برابری در ازدواج را ندارند. زن بهواد در ازدواج ناخواسته‌ای که غالبا وجود خارجی ندارد. در بند شوهرش خواهد ماند مگر اینکه به خواسته‌های مالی غیرمنطقی و ثانیا حق (00۵۳ع۸) در دوران معاصر, نسبت به برابری در ازدواج مجدد نقض می‌شود. زن بهودی بر خلاف شوهرش که می‌تواند بدون اينکه طلاق شرعی بگیرد. همسر دوم اختیار کند. چنین اجازه‌ای ندارد. او بدون طلاق شرعی نمی‌تواند دوباره ازدواج کند. تالا از حق مساوی تشکیل خانواده نیز تخطی می‌شود. بر طبق شریعت یهود فرزندان يک (۵اع۸)» (1/]226۲1۵) خواهد بود در حالیکه همین شریعت به فرزندان شوهر نافرمان  حقوق دینی» حقوق خانواده و حقوق بشر زنان/ شن هاو ۱۳۷ او مشروعیت می‌بخشد. مادامی که شوهر زن یهودی خود را طلاق ندهد.» حق این زن نسبت امروزه زنان یهودی» فرهیخته‌ترین و سازمان‌یافته‌ترین گروه زنان در دنیا هستند. با این حال» ماقربانی نقض حقوق بشریم؛ نقضی که مبنایش این حقیقت است که ما یهودی هستیم. با کمال تأسف علیرغم دستاوردهای چشمگیری که در بسیاری از حوزه‌ها داشته‌ایم» نتوانسته‌ايم تبعیض علیه زنان یهود در قانون خانواده را پایان بخشیم و مسئله اسف‌بار (۸81080) همچنان هر روز قربانی می‌گیرد. همزمان با اینکه آماده می‌شویم سالگرد اعلامیه جهانی حقوق بشر را جشن بگیریم؛ زمان آن فرا رسیده که خواسته خود مبنی بر تساوی زنان یهود در ازدواج و طلاق را اعلام کنیم. پایان قرن بیستم باید شاهد پایان این تبعیض شرم‌آور علیه زنان در جامعه یهود باشد. پیشنهاد ما این است که انجمن بین‌المللی زنان پهود تأسیس يک سازمان بین‌المللی مراقبت بر حقوق بشر زنان یهودی را مورد بررسی قرازدهد. این سازمان می‌تواند نتیجه تحقیقات کمیته ما را عملی کند. سرانجام سازمان ها دینی زنان یهود به مبارزه برای:بازگرداندن عدالت و برابری به فرایند طلاق پیوستند. سازمان های جدیدی » شکل گرفتند که به همین موضوع پرداختند مثل اتحاد فمینیست های ارتدوکس یهود(707۳۸)» در:اولین اجلاسیه بین المللی آنها که در فوریه ۱۹۹۶م در نیویورک برگزار شد سیل حمایت مردم آنها را بهت زده کرد. در این جلسه که درهتل گراند هیات مهنتن برگزار شد جمعیتی,قریب به ۲۰۰۰مرد و زن شرکت کردند. از آنجا که مطبوعات پر تیراژ یهودی تحولات و پیشرفت ها را دنبال کردند. فشار برای تغییر و تحول بسیار زیاد شد. اینک آن زنان مقید به شرع به مبارزه پیوسته بودند و تشکیلات یهود ارتدوکس در سراسر جهان» راهی جز پاسخگویی تداشتند. در ابتدا پاسخ حالت تدافعی داشت و ادعا می‌کرد به هیچ وجه مشکلی وجودندارد. خاخام‌ها می‌گفتند که آنها همواره از تمام قدرت و توانایی خود برای کمک به ززان استقاده کرده‌اند و موفق شدهالظ زنان یهودی با تسلط و مهارت‌های جدیدی که نسبت به شریعت یهود پیداکرده بودند» متوجه شدند که هویت دینی آنها به تفسیرمجدد سنت بسته است. تفسیری که با مفاهیم حقوق بشرنظیر برابری: انضاف و عذالت سازگار باشد. آنها رویکرد توجیه آمیز رهبران دینی مرد زا که ادعا می‌کردند زنان یهود همواره مورد احترام و تکریم سنت و شریعت یهود بوده اند نپذیرفتند. زنان یهود استدلال می‌کردند بر اينکه آن تفسیری از شریعت یهود که به شوهران حریص و کینه توز اجازه می دهد در قرن۲۰ و ۲۱ با طلاق ندادن از زنان خود سو استفاده کنند» تحریف ارزش‌های متعالی و انسانی است که عهد عتیق گواه بر آنهاست. دانشمندان و فعالان حقوق زنان یهود با همکاری سازمان های زنان به شیوه های متعدد یکی از مبتکرانه ترین شیوه‌ها این بود که برای دانشمندان زن متخصص در شریعت یهود» اين امکان را فراهم ساخت که تحقیقات خود درباره موضوعات مربوط به حقوق زنان در طلاق شرعی را منشترکنند. در سال ۱۹۹۹ م در مسسه مطالعات بهود شکستر در اورشلیم » یکی از مراکز دانشگاهی برای دانش معاصر یهود. مرکز زنان در شریعت یهود تشکیل یافت. این دانشکده وابسته به مدرسه کلامی بهریی آمریکاگو نیویورلیااست. این مرکزکه:با کمله مالی بنیاد فورد تأسیس شد در نظر داشت.برای مشکل (۸81020) (زن محبوس و دربند)» از شریعت یهود (11۵121010) راه‌حل‌هایی بیابد. اینها زنان معاصریند که مجبورند سالها منتظر بمانند تا شوهرانشان آنها راطلاق شرعی (61)) دهند. از آنجاکه به خکم شریعت یهود. شوهر باید همسرش را طلاق دهد موقعیت شرم‌آوزی پدید آمده که.به موجب آن بعضی از شوهران حریص و کینه‌جو [به طلاق]رضّایّت نمی دهند؛ در اکثژه‌مواره مربوّط به (۸8۱0080) شوهر همسرش را طلاق نمی دهد مگر پس از آنکه زوجه» پول قابل ملاحظه ای به او بدهد یا حقوق خود نسبت سهم قانونی‌اش از نصف اموال متعلق به زناشویی را اسقاط کند. اگر زوجه نتواند یا نخواهد پول نقد يا املاک مورد مطالبه شوهر را به او بدهد (۸81۳۵10) (زن محبوس و دربند) خواهد ماند و حق نخواهد داشت دوباره با مرد دیگری ازدواج کند يا از او صاحب فرزند شود در اوایل قرن بیستم» بسیاری از رهبران دینی یهود مثل نخستین خاخام بزرگ ابراهیم اسحاق کوک پیش‌بینی کردند که استقرار مجدد حاکمییت سیاسی یهود فرصتی تاریخی فراهم آورد تا از یق تفسیر و اعمال جدیدی از شریعت نسبت به شرایط فعلی» به پیشرفت و توسعه شریعت یهود» کمک عمده ای صورت گیرد. افزون بر اين» راوکوک اذعان کرد که نیاز است «برای اجرای اصلاحاتی که دادگاه که برای رضایت خدا و با تأیید مردم انجام وظیفه می کند. آنها را برای سعادت عموم لازم می داند» قانون جدیدی وضع شود. گرچه بسیاری از دانشمنذان:شنریعت  حقوق دینی» حقوق خانواده و حقوق بشر زنان/ شن هاو ۱۳۹ یهود. تشکیل دولت اسرائیل را فرصتی برای "تجدید شریعت سنتی یهود که می کوشد با عدالت » انصاف » عشق و محبت و صداقت و درستی » روابط زن و مرد را کنترل کند" می دانستند این تجدید هنوز صورت نگرفته است. حقیقت تلخ این است که اجرای عملی شریعت یهود بر مبنای امروزی در دادگاه‌های خاخامی در اسرائیل و جوامع یهودی در سراسر جهان, به آن موازین سنتی دست نیافته است. در واقع شریعت بهود آنگونه که مورد استفاده دادگاه‌های خاخامی بوده, منشا بی‌عدالتی» نابرابری و تبعیض به ویژه در رابطه با زنان بوده است. به گفته منتقدان در حال حاضر زنان یهودی قربانی نقض حقوق بشرند چرا که آنهاکه به قضاوت در دادگاه‌هاتی خاخامی مشغولنن, شریعت یهوذ را تحریف می‌کنند و از آن تفسیرغلط ارایه می‌دهند : اماخیلی که خوش‌بین باشیم» خلاقیت راوکوک به صورت پراکنده صورت گرفته است و به ثمرنشستن شریعت یهود که رهبران شریعت یهودپیش از تشکیل حکومت آن را پیش‌بینی کرده ویژگی شریعت بهود در سرتاسر تاریخ بهود» پیشرفت و تحول پیوسته و بی‌وقفه آن بوده است. شریعت یهود و رشد آن به عنوان جز لازم میراث دینی او فرهنگی قوم یهود. نتیجه اندیشه انتزاعی و تحقیقات بی روخ دانشگاهی نبوده است. بلکه حیات و روح شریعت بهود نتیجه استفاده از آن برای [ حل] مشکلات زوزمره یهودیانی که دز جوامع سراسر دنیا زندگی می کنند بوده است. شریعت یهود به عنوان يک نظام زنده» کارا و عملی»عامل اصلی حفظ وحدت قوم یهود در هر کجا که یهودیان می زیسته اند چه در ورشو یا قاهره » بغداد یا برلین پاریس يا مسکو امروزه به دلایل مختلف سیاسی» تاریخی و فرهنگی شریعت بهوه بر مبنای امروزی تنها در حوزه ازدواج و طلاق کاربرد دارد. از این رو می توان انتظار داشت که حوزه قانون خانواده بیشترین بهره را ازپیشرفت و تحول سازنده شریعت یهود ببرد. زندگی مدرن با تغییرات اجتماعی, فرهنگی, سیاسی و اقتصادی خود باید تغییرات متناسب در شریعت یهود ایجاد کرده باشد به گونه ای که نیازهای شرایط جدید اجتماعی و قانونی قوم یهود در اسرائیل و نیز یهودیان طرح مرکز زنان در شریعت یهود این بود که شریعت یهود باید هسته مرکزی برنامه آموزشی نهادهای ترییت خاخام باشد. قوانین مربوط به ازدواج و طلاق باید مورد توجه و تأکید خاص  ۰ محقوق بشر/ سال ۱۵/ شماره ۱/ پیاپی ۲۹/ صض ۱۴۳-۱۲۷ قرار گیرد زیرا در این دو حوزه است که شریعت یهود بر مبنای روز در پرونده های واقعی کاربرد دارد. در بیشتر جوامع یهود» تشکیلات ارتدوکس همواره بر تعیین قضات دادگاه‌های خاخامی نظارت داشته‌اند. در نتیجه» پیشرفت و تحول شریعت یهود در حوزه ازدواج و طلاق, دیدگاه‌های دینی» اجتماعی و فرهگی جامعه (769101۷2) تشکیلات ارتدوکس را منعکس می‌کند. بسیاری از ناظران و منتقدان بر این باورند که شریعت یهود در نتیجه این حق انحصاری ارتدو فزاینده آن و عدم تمایل به یافتن راه حل هایی برای مشکلات جدید به ویژه در حوزه طلاق از فقدان پیشرفت و تحول سازنده رنج می برد. زنان به طور خاص به بی‌عدالتی و نابرابری موجود در دادگاه های خاخامی گرفتاراند و قصه شرم آور و دردناک (۸8۱020) را همگان می دانند. علاوه بر اين» مرکز زنان در شریعت یهود. در نظر داشت مجموعه آثاری حاوی پرونده‌های واقعی (۸8۱0۳۵1) از زنانی که شوهرانشان آنها را طلاق نمی دهند را که به موجب آنها دادگاههای خاخامی نتوانسه بودند این زنان را از ازدواج های آناخواسته که وجود خارجی ندارد؛ رهایی بخشند. منتشر کند. این مرکز.با بهره‌گیزی از کادری متشکل از زنان متخصص در شریعت یهود» و ((حکمی جایگزین و متفاوت با قبل) بر مبنای تحقیقاتشان درباره منابع شریعت‌پهود. به رشته تحریر در خواهد آوزد. اين» 7 احکام جایگزین) منتشّر.و در سظح وسیع بین قضات دادگاه‌های دینی مهم؛ خاخام‌ها دانشتمنذان و فعالان حقوّق زان در سراسر دنیا توزیع خواهد الف- آموزش شریعت یهود به متخصصان دینی رهبران غیر روحانی و مردم عادی ج- تاسیس مرکزی برای تحقیق و پژوهش درباره شریعت یهود د- انتشار مجله‌علمی شریعت‌یهود يا افزودن بخشی درباره رویه قضایی فعلی یهود به یکی از ۰- انتشار و پخش اطلاعاتی درباره موضوعات مربوط به شریعت یهود در بین سطح وسیعی از مخاطبان از جمله دانشجویان» متخصصان (خاخام ها وکلا قضات» سیاستمداران؛ معلمان,  حقوق دینی» حقوق خانواده و حقوق بشر زنان/ شن هاو ‏ ۱۴۱ این مرکز درصدد بوده به طور خاص به فعالیت‌های زیر بپردازد: الف- مطالعه و بررسی پایه تاریخی شریعت یهود. مبتنی بر مطالعه عمیق و کامل منابع و نیز 8 بازنگری پرونده های داوری شده در دادگاه‌های‌خاخامی در سراسر دنیا اجرای شریعت بهود در احکام و آرای گذشته و حال. مقایسه تفاسیر ممکن به لحاظ نیازهای اجتماعی و ج- مطالعه و بررسی قوانینی (12161804) که در طول تاریخ به ویژه در قرن اخیر توسط خاخام د- تهیه وتنظیم قوانینی(7214162001) که می تواند پاسخگوی نیازهای شرایط اجتماعی و م- تأسیس [نهاد] «نظارت بژ«شریعت "نهود». که بتواند"رای‌های#ذادگاه‌های خاخامی در و- انتشار خبرنامه ای به صورت فصلنامه خاوی گزارش پرونده‌های احکام و آرای دادگاه‌های ز- تأسیس مرکز اطلاعاتی که مواد و ااطلاعات شریعت یهود و یادداشت های مربوط به موضوعاتی خاص را دراختیار متخصصان (خاخام ها وکلا. قضات و وکلای مدافع خاخامی » رهبران غیر روحانی» سیاستمداران» دانشمندان و زوج‌های یهودی که خود رابرای ازدواج يا ط- تولید برنامه ای رادیویی که شریعت یهود را تا آنجا که به پرونده‌های جاری پیش روی دادگاههای خاخامی مربوط می شود بد بح و گفتگو بگذارد و باتدارک برنامه ارتباط مستقیم تلفنی» به شنوندگان امکان دهد درباره مشکلات خود در باب شریعت یهود با يک متخصص بت ی- تولید برنامه تلویزیونی کابلی همانند برنامه زنده رادیویی پیش گفته.  ۲ موق بش ر/ سال :۵ / ,شسازه ۹/یباپی ۲۹ / صصی ۲۳۳۲۲۷ این مرکزه علت تأسیس خود را اینچنین بیان می‌کند: مدرنیته با تغییر و تحولات بی‌شمار اجتماعی» فرهنگی, سیاسی و اقتصادی خود باید تغییرات مشابهی در شریعت یهود ایجاد کند. تاکنون تغییرات کافی و مناسب صورت نگرفته است؛ زنان دانشمند پس از انتشار اولین شماره "نظارت بر شریعت یهود؛ وضعیت دشوار (۸81020) در ژانویه ۲۰۰۰ دیدگاه خود درباره پرونده واقعی يک (۸802210) که سال ها در دادگاه خاخامی بدون راه‌حل» ضایع شده بود در ۱۳ صفحه به رشته تحریر در آوردند. زنان دانشمند براساس تحقیقات خود درباره منابع سنتی و آرای خاخام ها در طول قرون» به ارائه "دستورالعمل های پرداختند. دادگاه‌های خاخامی برای رها ساختن زن یهود از ازدواجی که وجود خارجی ندارد» لازم است این دستورالعمل‌ها را مورد بررسی قرار دهند:: این دانشمتنداق ,در تاختیقات منتضر شته خود:بیاق داشتند که,خدف آنها این است که دادگاههای خاخامی را وادارند تا همانند دادگاههای مدنی احکام و آرای خود رابه موقع و به صورت منظم منتشر کنند و دادگاههای خاخامی را ترغیب کنند تا برای رها ساختن (۸80000)در دنیای معاصر, از ابزار ی که در اختیار آنهاست استفاده کنند. این اثر با پانوشت‌های فراوان خود» ین بیش از هزار خاخام و قاضی دادگاه دینی در سراسر جهان توزیم شد. زنان دانت در یگمتاگاین انر نگان یگ ما ناج خاخام‌ها: قضات دادگاههای دینی» وکلا دانشمندان و عموم مردم به این نمونه پژوهی استقبال می‌کنيم » با کمال تعجب و شعف قضات دادگاههای مهاردینی در‌پأسخ اظهازادآشنتند که برداشت زنان همواره مناسب یا صحیح نبوده است. زنان دانشمند با دقّاع از رویکردابخود به این اظهارات پاسخ دادند و برای نخستین بار در تاریخ یهود» مذاکره‌ای میان زنان و مردان متخصص در شریعت‌یهود صورت گرفت. با توجهبه این که زنان دانشمند» نمونه پژوهی‌های بیبشتری را منتشر کردند. تا به امروز هفت نمونه پژوهی منتشر و توزیع شده است. علاقه و توجه مردم به این طرح» فراوان بوده است و پوشش رسانه‌ای آن در مطبوعات یهودی سراسر جهان و نیز تلویزیون و اینترنت آن را تشدیدکرده است. مذاکره ادامه دارد و تردیدی نیست که رویکرد عالمانه زنانی که به دنبال حل مسئله (۸810۳01) هستند.» به ثمرنشسته است. رهبران جامعه یهود از رهبران مذهبی خود خواسته‌اند تا به این بی‌عدالتی رسیدگی کنند و برای آن راه‌حل‌هایی بیابند. رهبران مذهبی به این فشار عمومی پاسخ داده‌اند؛ آنها تلاش کرده‌اند تا به تدریج در تفسیر خود از شریعت کهن یهود. خلاق‌تر و جسورتر باشند. برخی از خاخام‌ها و قضات دادگاه‌های مذهبی راه‌حل‌هایی یافته‌اند  حقوق دینی» حقوق خانواده و حقوق بشر زنان/ شن هاو ‏ ۱۴۳ و موفق شده‌اند زنان یهود را از ازدواج‌های ناخواسته‌ای که وجود خارجی ندارد رهایی بخشند. این راه‌حل‌ها غالبا مبتنی بر نتیجه تحقیقیات زنان دانشمندی است که آن دسته از منابع دینی را در حالی که مشکل بی‌عدالتی زنان یهود خواهان طلاق شرعی از آن رنج می‌برند. همچنان به قوت خود باقیست تردیدی نیست که تلاش‌های زنان دانشمند معاصر, فعالان حقوق زنان و سازمانهای رتان تا عمنه‌ای داشعه است. زنان مود :دیگ درسکوت رنج نمی‌کشند. صدای آنها شنیده می‌شود. جوامع یهود در سراسر دنیا به حرکت در آمده‌اند تا عدالت و انصاف را به طلاق شرعی باز گردانند. زنان یهودی معاصر در یهودیت کهن ابزاری یافته‌اند که اطمینان می‌دهد که احترام به شرافت انسانی»/|نصاف و حهایت از حقوق انسانی ژنان و مردان طلاق شرعی را هدایت می‌کند.آنها با این کار به ارزیابی و بررسی مجدد دین خود و تکالیف آن کمک کرده‌اند. این زنان یهودی مستقل معاصر, با استفاده از دانش و تجارب خود. عنایت و تحسین بهودیان غیر مذهبی و نیز یهودیان مقید به دین را به خود جلب کرده‌اند. بی‌گمان آنهاچهره

به طور تاریخی حقوق خانواده، به ویژه در زمینه ازدواج و طلاق تحت تأثیر قوانین دینی قرار گرفته است. حتی در کشورهای سکولار که جدایی دین و حکومت بر اساس قانون اساسی مجاز است مانند ایالات متحده آمریکا، سنت ها و قوانین دینی ادیان مختلف تاثیرات عمیقی بر نهاد ازدواج گذاشته است. بازبینی قوانین قضایی مربوط به مسائل ازدواج و طلاق نشان می دهد که اغلب از قضات دادگاه مدنی خواسته می شود که به قوانین دینی رجوع کنند زیرا که قوانین دینی بر حقوق و تعهدات طرفین تأثیر می گذارد. اعضای جوامع مختلف دینی که مایل به خروج ازدواج خود هستند، قبل از اینکه به دنبال نماینده قانونی باشند، اغلب جهت اخذ اطلاعات و مشاوره به روحانیون دین خود مراجعه می کنند. امروزه کشورهایی که درجات متنوعی از قوانین دینی بخشی از سیسیتم حقوقی آنها می باشد، حوزه ازدواج و طلاق بیشترین استفاده را از منابع دینی و سنتی داشته است. این به خاطر این واقعیت است که ازدواج و طلاق در یک زندگی روزمره و عملی، حوزه ای است که قوانین دینی بیشترین تأثیر را دارند. از این رو در کشورهایی مانند ایران،  قوانین اسلامی همان طور که حقوق و تعهدات  طرفین را در زمان ازدواج مشخص میکنند در زمان انحلال نکاح نیز حقوق و تعهدات طرفین را اعلام می کنند. در ایلات متحده آمریکا و اروپا، یهودیان در زمان نکاح و یا انحلال آن از قوانین یهودی پیروی می کنند. به طور مشابه، کاتولیکهای رومی که در ایالات متحده و کشورهای سکولار اروپایی ازدواج می کنند، تحت قانون کانن قرار دارند. وکلا، قضات، محققان، روحانیان، رهبران مذهبی، رهبران غیر مذهبی و فعالان حقوق زنان به طور فزاینده ای به تعامل میان قوانین مذهبی و حقوق بشر که ازدواج و طلاق را تحت تاثیر قرار می دهند، علاقه مند شده اند. افزایش چشمگیر انحلال ازدواج در میان کاتولیک ها، یهودیان و مسلمانان در چند دهه گذشته این علاقه را به حقوق و تعهدات طرفین در  زمان نکاح و انحلال  آن متمرکز کرده است. زنان معتقد هستند در زمان ازدواج  و طلاق که قوانین مذهبی اعمال می شود، قربانی تبعیض و عدم برابری می شوند زیرا که قوانین مذهبی توسط روحانیون مرد تفسیر و کنترل می شود. به عنوان یک وکیل حقوق زنان یهودی، نویسنده مسایل مرتبط با حقوق بشر را توضیح خواهد داد که وقتی زنان یهودی در دین یهودیت به دنبال طلاق هستند ایجاد می شود. این مقاله بر تلاش های سازمان های زنان در جوامع یهودی در سراسر جهان تمرکز خواهد کرد تا عدالت و انصاف را به طلاق مذهبی بازگرداند. فعالان حقوق زنان و علمای مذهبی زن با هم کار کرده اند تا بر تشکیلات مذهبی یهودی و قضات دادگاه مذهبی تأثیر بگذارند و راه حل هایی را برای مشکل زنان یهودی که به دلیل آنکه شوهرانشان از دادن طلاق مذهبی خوددداری می کنند قادر به ازدواج مجدد نیستند، پیدا کنند. تفسیر خلاقانه از منابع مذهبی همراه با استفاده از ائتلافها برای تغییر، در این مقاله توصیف و ارزیابی خواهد شد. In countries which have varying degrees of religious law as part of their legal systems, it is the area of marriage and divorce, which receives the most input from traditional or religious sources today. This is due to the fact that on a practical, everyday basis, marriage and divorce is the area where religious law has the most impact.

474231

تجربه قدی سآسیزی در منتها درجه خود بود (اینس» ۰۲۰۰۷ ص۲۶۳ فلین» ۰۲۰۰۷ ص۵۸۱). در سال ۱۲۵۹م بوناوتنور/ درباره زخم میخ در بدن فرانسیس تأمل و تعمق نمود و بر آن شد تا اثری به‌نام هجرت روخ به سوی خلا را به نگارش درآورد (لین؛ ۰۱۳۸۶ ص۲۰۵). در قرون بعدی نیز زخم‌های میخ در افراد معروف دیگری گزارش شده است. شماری از موارد زخم میخ در قرن نوزدهم و بیستم نیز ثبت شده‌اند. مهم‌ترین آنها جراحات در بدن زنی به‌نا م کاترین امریج (۱۸۲۴-۱۷۷/۴) (۵۲0طط3۳ 210006)) یک قديسه آگوستینی آلمانی‌الاصل بود. زخم میخ او در سال ۱۸۱۲م قرحلی اجب روخانی‌اش آیجاد فد اوبستها مرکا عظام مایم اج ازنرگی مسیح را توصیف کرد و بفنظر مبی‌رسان که گزارش او باید بعدا جمع‌آوری و منتشر شده باشد. گفتار وی یک قرائت مشهور برای دینداران کاتولیک و اساس فیلم مل گیبسون (1090ت) 1ع۸/1) بوده است. مورد دیگر, زخم‌های مشهور قدیس پادرییو (۱۹۹۸-۱۸۸۷) (۳۵076010 .51) یک راهب ایتالیایی است که در سپتامبر ۱۹۱۸م جراحاتی بر بدنش در روّیای ملاقات با عیسی مسیح به‌وجود آمد. در این تجربه, دست پاها و اطراف بدنش دچار خونریزی شدند؛ اما اندکی پیش از مرگ به‌طور ناگهانی این جراحات در بدن وی از بین رفتند (فلین» ۰۲۰۰۷ ص۵۸۲). از نظر مسیحیان» بنا بر آزمایش‌های پیشرفته در هیپنوتیزم و روان‌شناسی ثابت شده است که هیچ چیز وهمی و اغراق‌آمیز در ثبت چنین پدیده‌هایی وجود ندارد (اینس» ۰۲۰۰۷ ص۲۶۳). در مسیحیت فرقه‌ای به‌نام «انجمن عیسی» وجود دارد که در آن فرد سالک در هفته سوم تمرینات خود درباره بر رنج‌ها و مصائب مسیح به هنگام دستگیری و مصلوب شدن» به تفکر و تأمل در انجیل آمده است که مسیح با رنج خویش و از طریق رنج» اطاعت را آموزش داد (عبرانیان ۲: ۱۸-۱۰ ۵: ۸). او به‌واسطه رنج» کامل گردید و روح حیات‌بخش شد (داگلاس» ۰۲۰۰۲ ص۱۰۹)؛ درحالی که اناجیل بر بی‌گناهی وی شهادت می‌دهند؛ یعنی با اینکه او قدوس و معصوم بود» رنج بسیار برد تا گناهکاران را رهایی بخشد. او در عین قدوسیت» به‌طورحقیقی یک انسان با همه ابتلائات جسمانی بود (متی ۱۷: ۱۲ ۲۱: ۱۸؛ مرقس ۳ ۵). از مردم رنج کشید؛ اما قلبش در محبت به خدا کامل بود و با محبت عمل می‌کرد. «مسیح برای ما رنج کشید... هیچ گناه نکرد و مکر در زبانش نبود» (پطرس ۲: ۲۱ ۲۲). او آنانی را که از ترس مرگ تمام عمر خود را گرفتار بندگی بودنده آزاد کرد. از این جهت می‌بایست در هر امر مشابه برادران خود شود تا کفاره گناهان قوم را بپردازد؛ چراکه عذاب‌کشیده و تجربه‌دیده استطاعت دارد که تجربه‌کنندگان را استعانت کند. همچنین جمیع انبیا بر او شهادت می‌دهند که هرکس به وی ایمان آورد» آمرزش گناهان را خواهد یافت (پیپره ۰۲۰۰۴ ص۲۴). درواقع» مسیح شریک رنج‌های ما شد و ما در پیروزی او سهیم شدیم. اگر او حقیقتا رنج نمی‌کشید هیچ فیضی هم وجود نمی‌داشت (بتنسون» ۰۱۹۸۲ ص٩۸ و ۹۰). ازاین‌رو برخی از مسیحیان با توجه به یه بیست و هشتم باب نهم رساله عبرانیان که چنین آمده است: «مسیح نیز چون یک‌بار قربانی شد تا گناهان بسیاری را رفع نماید بار دیگر بدون گناه برای کسانی که منتظر او می‌باشند ظاهر خواهد شد به‌جهت نجات» وابنا بر نظريه محبت خداوند. معتقدند که مرگ مسیح تنها نتيحه طبیصی انسان شدن او بود و عیسی مسیح تنها به‌واسطه گناهان مخلوقات رنج کشید. محبت خدا که در مجسم شدن مسیح و رنج‌ها و مرگ او ظاهر شد برای این بود که قلب انسان را نرم کند و او را به توبه وادارد (تیسن» بی‌تا ص۲۲ ررک: اشعیا ۵۳: ۱۲)؛ و مسیح انسان‌ها را چنان توانی بخشید که بتوانند از شکاف جدایی‌انداز میان خدا و انسان بر اساس آنچه تبیین شده رنج و مصائب عیسی مسیح در گذر زمان تأثیرات ژرفی را در مسیحیت و به‌خصوص زندگی قدیسان نهاد و به‌تبع آن:ت رنج‌نامه‌های مختلفی درباره رنج‌ها شکنجه‌ها و مصلوب شدن شهدای مسیحی تدوین شد. این رنج‌نامه‌های مسیحی به دو دسته تقسیم می‌شوند. قسم اول آن به بخشی از عناصر معجزه‌آسا محدود می‌شود؛ همانند گزارش شکنجه و شهادت قدیس پول ی کارپ (8۳0۵[72370) و مصببت‌نامه قدیسانی چون پرپتوا (۳6۲06۳02) و فلیسیناس (0129ذ۳۵1) یا رنج‌نامه شهدای اسکیلیتین (20اننه5) (ر.ک: وورست» ۸۳۸۵ ص۱۳۳-۸) و نویسندگان بعدها این گونه روایات را با اتفاقات خیالی و معجزه‌آسا یا آزمون‌های اقناع کننده عامه‌پسند تقویت کردند؛ برای نمونه» رنج‌نامه‌های مربوط به هییپولیشوس (5ن000170ن1]» سباستین (۳282ع5) قسم دوم رنج‌نامه‌ها از قرن پنجم به بعد کاملا شرح اساطیری زندگی يا مرگ یک شهید پا قدیس است که به‌طور معمول چیزی بیش از یک نام و به‌طور احتمالی یک محل به‌عنوان اساس و شالوده ندارد؛ مانند رن نامه قدیسه کانرین (01121106110)) اسکندرانی و قدیس جورجی (ع60۲8)) که بدون شالوده تاریخ‌شناختی‌اند. این رنج‌نامه‌ها که مربوط به اعمال شهدایند. از رنج‌نامه‌های نوع اول معتبرترند؛ زیرا عمل درست یک شهید را به‌طور برجسته نشان می‌دهند. این گزارش‌ها گزارش‌های تندنویسی‌شده یک صاحب‌منصب از رنج و مرگ یک شهید است که تنها تعداد اندکی از آنها برجای مانده‌اند. این رنجنامه‌ها از سوی مدافعان به‌عنوان دلیلی بر حقانیت اصل الهی دین مسیحیت به‌کار می‌روند؛ اما به‌طور خاص کاربرد ویژه آتها ترغیب مسیحیان به پاکدامنی و سرمشق گرفتن از شهداست (مورفی» ۲۰۰۳ ج ۰۱۰ ص4۱۹). از شهدای مسیحی می‌توان به قدیس ا/ستیفان (0060ع51 .51) و قدیس جیمز (72269 .51) به‌عنوان اولین افراد از شهدای افتخارآمیز مسیحی اشاره کرد (فلین» ۰۲۰۰۷ ص۵۸۰ ۵۸۱) قدیس /ستیمان از نخستین رهبران کلیسای اورشلیم بود و ایمانی راسخ و پر از روح داشت که برای ایمان راستینش به عیسی مسیح رنج و آزار دید و سنگسار شد (اعمال رسولان ۶- ۸) (ای.جی.ام» ۱۹۸۵ ص۱۰۶۴ و ۱۰۶۵) از مهم‌ترین شهدای مسیحی» قدیس پطرس و قدیس پولس بودند که هر دو در روم آرمیده‌اند. همه شهدای مسیحی با مرگ و شهادت خود وفاداری‌شان را به عیسی مسیح نشان می‌دهند (وبستر ۰۱۹۹۹ ص۶۹۵ سفرا ۲۰۰۶ مکتب رنج فرقه‌ای است که با هدف احیای خاطره رنج عیسی مسیح در جامعه کاتولیک به‌وجود آمد. این فرقه به‌وسيله قدیس پل فرانسیس دنیو (1860 ۳۳۵9 ۳۵1 .54) پایه‌گذاری شد. وی در شمال ارن ایتالیا تولد یافشت و رشد پیدا کرد. بنا بر ادعای فرانسیس, وی در یک الهام مستقیما از عیسی مسیح فرمان تأسیس فرقه رنج را دریافت نمود. وی قانون اين فرقه را خود تدوین کرد. قانون و شکل زندگی فرانسیسکن‌ها توأم با اطاعت» پاک‌دامنی و بدون هیچ گونه دارایی است؛ زیرا فرانسیس معتقد بود که باید با تعلیم الگوی خداوند عیسی مسیح, همچون رسولان» با فقر و تنگدستی برای خدمت به خدا زندگی کرد. وی معتقد بوده اگر روزی پولی یافتم» با آن همانند خاکی که در زیر پایم است» رفتار خواهم کرد؛ زیرا ول بیهوده‌ترین بیهودگی‌هاست (لین» ۰۱۳۸۶ ص۳۰۰ کومالی و در سنت بهودی مسیحی, به‌ویژه در کناب مقدس به آموزه رنج از ابعاد مختلف پرداخته شده است. در عهد عنیتی به‌خصوص اسفار پنج گانه رنج در قالب رابطه گناه و کیفر تبیین می‌شود. این رابطه در کتاب/یوب با پیش کشیده شدن رنج بی‌گناهان و برخورداری گناهکاران زیر سئوال می‌رود و در مزامیر اتسعیا و /رمیا همین روند تداوم می‌یاید؛ اما در عهد جدید رابطه دیگری غالب می‌شود که در آن به‌جای جست‌وجوی علت رنج در گذشته فرد یا اسلاف او به کارکرد رنج و ویژگی تعالی‌بخشی آن توجه شایانی می‌کند. سور نکرکگورد (1616682274 50760) از افرادی است که از منظر مسیحیت پروتستانی به کناب مقدس و به‌خصوص عهد جدید پرداخته است. وی مکتب فکری اگزیستانسیالیسم (۳319100211810) را پایه‌گذاری کرد. او به رنج؛ نه به‌عنوان رابطه گناه و کیفر و نه مانع می‌نگرد؛ بلکه به‌عنوان یکی از ویژگی‌های انفسی انسان به آن توجه می‌کند. آموزه رنج چنان در نظر وی اهمیت دارد که در گستره دینی آن را تعلیم‌دهنده» نشانه مسیحیت حقیقی و راه تعالی فرد می‌داند. هرچه رنج عظیم‌تر باشد, کمال نزدیک‌تر است. چنین رنجی یک‌باره حادث نمی‌شود؛ بلکه مرهون کوشش مداوم از سوی خود فرد است (کرکگورد. ۸۱۹۹۵ ص۲۰۵ و ۲۰۶). برای فرد مذهبی» رنج» زبان گویای نسبت فرد با خداوند است. هرچه رنج عمیق‌تر باشد. رابطه فرد با خداوند بیشتر می‌شود. رابطه فرد با خدا چنان قرین رنج است که بی‌رنجی به‌معنای غیرمذهبی بودن تلقی می‌شود (همان» ص۱۶۵). رنج دینی ویژگی تعالی‌بخشی,» سازندگی و آموزندگی دارد که کرکگورد از آق با عنوان «مکتب رنج» یاد می‌کند (همان» ص۱۶۵). اقندای مومن مسیحی به عیسی مسیح در آموزه رنج» محوری‌ترین دغدغه کرکگورد است. نجات و رهایی تنها در سای رنج کشیدن در خدمت به دیگران خلاصه می‌شود (ک رکگورد. ۱۹۹۳ ص۲۴۹ و ۵۰۲). بنا بر کتاب /عمال رسولان (٩: 4۱۶ پولس می‌گوید: «زیرا که من او را نشان خواهم داد که چقدر زحمت‌ها برای نام من باید کشید». پیرو حقیقی مسیح بودن» همراه با زحمات بسیار است و این پیروی جز در سایه رنج تحقق نمی یابد: به‌عقیده کرکگورد. پیروی از مسیح نقطه عطف مسیحیت حقیقی است. بدین ترتیب» خوشا به حال کسی که در.پیروی از مسیح زنج را پذیرا می‌شود و از لذت گناه دوری می‌کند (ک رکگورد.» ۰۱۳۷۴ ص ۱۰۰). پولس معتقد است که رنج خوب است» وقتی به‌طور متناسب استفاده شود. او بیان می‌کند کدما ها بهواسطه رنج می‌توازیم ارتباطی روخانی با خداونت یاه (ررگ تیموقاتوی ۳۶۹۳-۱۵۷ ۱۲ ۵ ۶)) و جلال مسیح در رنج اوست که هویدا می‌شود (لویس ویلکن؛ ۰۲۰۰۳ ص ۵۲۰ ۳۰۶ در طی مراسم هفته رنج» انواع برنامه‌های سرود و موسیقی در کلیسا تحت عنوان مصیبت مسیح برگزار می‌شود؛ مانند: ماتم غم‌نامه پیامبر؛ هفت کلام پایانی مسیح؛ و خواندن مجموعه حکایت رنج از یکی از اناجیل, از حدود قرون هشت و ه بود که این مصیبت‌خوانی به‌صورت آواز درآمده و بعدها در قرن پانزدهم تعداد اندکی از سبک‌های خاص به‌وجود آمدند (ط225[0 هاگ ,کدوز که 0 م00 داعا 1 ,کصزعکه2 [169005۶02۵). در قرن شانزدهم مجموعه‌هایی نظیر آنها پدید آمدند و بعدها به‌تدریج گسترش یافتند. امروزه در کلیسای کاتولیک افراد زیادی به ساختن موسیقی‌های جدید رنج پرداخته‌اند (اتن» ۸۱۹۱۶ ج۸۱ ص۱۱۷۸-۱۱۷۶) علاوه بر ساخت موسیقی‌های متنوع رنج» تألیفات و فیلم‌هایی نیز در همین زمینه ساخته شده‌اند؛ برای نمونه» فیلم مصائب عیسی مسئله رنج عیسی مسیح امری عجین‌شده با فرهنگ» سنت و هنر مسیحی است و منبع اصلی آن نیز حکایت مصییت رقج یج در اتاچیل است (اکرلی ۳۳۳ص :1۳۱3 عالاوه برض مس آزار و افیش و مرگ مرناگ مسیحیان اولیه و شهدا در هنر قرون آشکار است؛ مانند مصلوب شدن» پوست کندن, داغ نهادن» شلاق زدن» شکم دریدن, حمله با تیغ و نیزه روش‌های عجیب و غریب شکنجه. و زندانی کردن (رس» ۱۹۹۶ ص۱) از آنچه بیان شده چنین به‌نظر می‌رسد که در مسیحیت نیز مانند همه ادیان الهی» رنج جز جدایی‌ناپذیر اراده المی برای رستگاری :و نجات اسان‌فاست, قر یقت مسیجی :رل و آبقار مس برای نجات اسان و مس الط خنارون دیا نوع بشر عنوان شده است؛ زیرا عیسی مسیح چون بره فصح مصلوب شدن را پذیرفت و با اینکه هرگز مرتکب گناهی نشد و قدوس بود جان خویش را فدیه گناه دم ابوالبشر قرار داد. مسیحیان نیز با تأسی و تمرکز بر مسیح و تعالیمش می‌کوشند تا با رنج کشیدن و خدمت خالصانه به او به اتحاد الوهی و رستگاری دست یابند. ازاین‌رو در هفته مقدس» مسیحیان به‌صورت نمادین» رنج‌نامه مسیح را بهتصویر می‌کشند و اين مراسم را به یاد آخرین شب البته در پایان باید خاطرنشان ساخت آنچه دز ماجرای مصائب و مضلوب شدن مسیح در این جستار تبیین گردید براساس اسناد کتاب عهدجدید می باشد و مورد پذیرش منابع و تعالیم اسلامی نیست. آرمسترانگ» کرن,؛ ۱۳۸۲ خداشناسی از ابراهیم تاکنون» ترجمه محسن سپهر تهران» مرکز. بتنسون» هنری» ۱۹۸۲ منتخبی از نوشته‌های پدران اوليه کلیسا ترجمه واتیکان» یونایتد پرس- تیسن» هنری» بی‌تا الهیات مسیحی» ترجمه ط. میکائیلیان؛ قم» حیات ابدی. کر کگورد. سورن» ۰۱۳۷۴ «گزیده‌ای از یادداشت‌های واپسین سال‌ها» ترجمهه فضل‌الله پازوکی» ارغنون» ش۵ و۶ ص ۰۱۰۷-۹۷ لین» تونی» ۰۱۳۸۶ تاریخ تفکر مسیحی, ترجمه روبرت آسیریان» تهران» فرزان روز. وورست» رابرت وان» ۰۱۳۸۵ مسیحیت لابلای متون» ترجمه عباس رسول‌زاد» قم» موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی 4 7.5.۸4] ,(.60) ما۸ .7 آجه8 رونت عاطنظ عنام عم 70 71۳۵ متصصطم ۵ ,1985 ,36 .۸ 1 1007۵۲ 1/051 0۳ ۸۹۵۲ ۵ کانمعاطنظ ۳۶ 70۶ 2۳01۵ 6006 ,2008 و 0.۳5۳۳۵ ماحقظ 0۰ 376۷ ,6۳ 03فا ۲1۳6٩ وه 20 0۳۵ 7۳۵ بنج ۸ ,1997و باظو م0 0 ,1-0005 و0۳ معا عط ۵۲ و۵ 000۳0 معط مققنققه ,1997 مج ,(.60) 1606167 ۸ .7 [جاه8 روم منم عاطنظ عمناام عم 270 7۸۵ ,۵و۳ 6۵۵۵ ,1985 و 0.۸.0 7.5.۸4 ,(.60) 1606167 ۸ .7 2201 رو هنن عاطنظ عصنلام 700 7۳۵ هکس ,1985 ,0.1 ,037503 1300۵5 همان 5 عم 60 200 11 فطع ۶ حدم ,2003 ,0 ۳8 م10 .17.5 ,0۳۳86 0۳۸6 2033107 ۲۳۵ قطن اع2 00۵ وفع ,2004 مطعع1 م1 ,۳0۳6 7.07005 ,00101108 ]٩ ماع 5 ۰ تصمنگز جک ۳۵۶ ,2007 معلصعسگط مصصنا۲ ,۷۵۳۵ 376۷ ,(.60) 1/6110 7.00000 عنام 6۸ ۰۲ 0ن4عمماع 2 تصط مک 200 و کباه(وناع ]٩۰ ۵/00۵0 ۷۵۲۱۵ ۵06 0۲ و۲ بل ۷۷ جمز ۶ ,2011 و حصعل ,6۳۳ 1615 376۷ 211۵0۰ م0056 ,ک 10و۶1 0۳۵ «منوناع ۰1 و20 ,2007 ملتقطنط م10 000 ,۵۳6 316۷۷ وبرونا7۳۵۵ 0۳۵ رووا۵م۵ ۸۸۳۲ ,2002 ,کقآقا10 ,7.10865 ,03750 کق1300 مهنلعمماعو 5 عناملام0 م20 معط که صمنزددو ۶۲ ,2003 ,3 +دعل [ ,0 130۵5" م6 ن۵ع ماع 00۳0۱6 700 بت فنصم‌تعفه ۶ ,2003 و سطت و0 کومعه ۴۹0۵.۵۲ 55۰ بچاز هنت 3۳3610 ,۵۳۳4۵ ٩ 370۷7 معو۸ 2۳۵۵۵۶ 06 0۵ دام ,1993 م50۳6 1068235 5۰ بو اژو 7۵63 331610 ,۵۳۵ 316 مودز اس ۲٩ عامرعمی 7۳۵ ,1993 و 0 ,1.03008 وراهتا 116106 ]0 عاونا ۸۳۵ 0۵ و1000 ,1995 ی 0 وا وا7۳۵ برا 507 ۵۲ امرگ 7۳6 ,2003 ما6۲طمظ ۷۷/1669 عنام ,0375073 1300۵5 م6 5010060 عنام 001 200 معط که دمزفدو ۶۲ ,2003 و بل م80 2 ,91015ن701 ۷۵۳/۵ ۰۲ ماو کمعاعط 1700-1۷ ,0اعع۷۷ بوامت" ,1999 مقتعاقطاع ۸۷- 1/002 -1/6۳۵0 ب5.۸.ن] ,رف 0نوناع3 ۷۵۳/۵ ۰۳ هنفعمماعو 5 کماقط- 1700 ,۹/8" ,1999 و ,7.5.۸ ,رک ونوناه3 ۷۵۳1۵ ]۰ نع ما5 کصاوطا10-1۷ 170 , قافصونا5" ,1999 ,تعاطا 1/0۸۷ 0 70300 037500 130۵5 مهنفعمرماع 5 عنام 00 م27 متصمنفدو ۶ ,2003 و ۳.2۳ وحطصس 1/6 6 00 ص -5ط 07 کاع6 8059000 ۵ نی 2761 ۷۵۶۵ 1۸ که ۶ 7۶ , 2008 ,زعع8۳ 1100۵۵9۰ ,(60) 1167060۵0 .ی کعاحقحا) ماو 5 ناملا 706 بت ز 26 صوز ۳۵۵ ,1916 70560 م0065 ,(.60) ۸131606167 .7 باق وروم ون عاطنظ عنام 3000 706 مقس کم زا ,1985 ,8/0 5۰ 60۳6/۵۵ ,108008 ,و0606 آمعزم 7 ۸۱۸ 370061 + تصمل 3/1 ,1996 معناععآ ,۳۵5 6 706 ,60506191 ۳0۳ عطا صز اععطع کافع[ ۶و م28 *" ,1916 ,تتاطاس۸ ,5.858۳065 ۰ ۸001610 006۲1 ,۵۶4۵ 316۷ ,(60۰) صصقص6 1166 .ی کعاحقا) مهنلعمرماعنط 00 ,7۵191078 ]۷۷۵۳ ]۰ 51006000 معنمانظ ۰ و۰3 ,2006 .730 مقگد5 ب7.5.۸] ,(.60) 1660167 ۸ .7 [2۵ روه 00 عاطنظ عسناام م3370 عط7 چام" ,1985 ,۸۷.36 4ش.7.5] ,(.60) 7ع1ع تاداع ۸ .7 [نا8۵ رومممنن0 عاطنظ عسننام م37 7۳۵ مکصمنفعوط۶ ,1985 0 70200 مط02750) 1309۵5" مهناعمرماعن 5 عنام 00 م2 مخصمندفو ۶ ,2003 بش۸ ۷۷ « 1۷ 06ن10062ع3:0 ,02170 ۵ 80۵0 ع۵ط1 ,2004 ,کقاع10 معصتقط) بم منانط2 ص۷1

مصائب و رنج در سنت مسیحی، اصطلاحی است که به رنج باطنی، الم جسمی یا مصائب مسیح در هفته آخر حیاتش و همچنین به کل آیین رستاخیز وی اطلاق می شود. Passion اولین اصطلاحی است که در قرن دوم در متون مسیحی به طور دقیق برای شرح رنج ها و مصائب مسیح به کار رفته است. این واژه کاربردهای متعددی دارد و امروزه برای شرح روایت شهدای مسیحی نیز به کار می رود. رنج یکی از چالش های مهم نوع بشر است؛ و برای فرد مذهبی، رنج زبان گویای رابطه فرد با خداوند است. هرچه رنج عمیق تر باشد، ارتباط فرد با خدا نزدیک تر خواهد بود. این رابطه چنان قرین رنج است که بی رنجی به معنای غیرمذهبی بودن تلقی می شود. بدین ترتیب، اقتدای مؤمن مسیحی به عیسی مسیح(ع) از بنیادی ترین اصول در آموزه رنج مسیحی است. به نظر می رسد که یکی از عوامل نجات و رستگاری در این سنت دینی، تمرکز، تأمل و تأسی بر رنج عیسی مسیح(ع) است. در این جستار سعی شده است تا مقوله رنج و مصائب عیسی مسیح(ع) در مسیحیت بررسی شود.

513265

استناد: علم‌الهدی, سیدعلی؛ پیکانی» جلال؛ اسکوئیان» عباس؛ اکبری» بهمن. (۱۴۰۰). بررسی روش‌شناسی دیدگاه‌های کتز و فیلیپس در باب تجربه دینی. پژوهش‌های بررسی روش‌شناسی دیدگاه‌ها ی کتز و فیلیپس در باب نجربه دینی ۵۳۹ بی‌تردید یکی از چالش‌ها و مباحث مهم در باب دین و رهیافت‌های آن از جمله رویکردهای اندیشمندان حوزه فلسفه دين و روانشناسی دین در باب تجربه دینی است و در این راستا جستجوی ابعاد دینی و و رفهای آق در تجربه‌های دینی با رهیافت‌های معرفت‌شناختی» پدیدارشناختی» روانشناختی» فلسفی و عرفانی شکل گرفته است. با عنایت به وقایع و رویدادها و اتفاقات و پيامدها و چالش‌هایی که در عرصه دین» فلسفه و متافیزیک در قرون هجدهم و نوزدهم رخ داد در اواخر قرن نوزدهم شلایر ماخر (۱۷۶۸- ۴) موسس الهیات لیبرال/ اعتدالی» که از بنیانگذاران تجربه دینی است» سعی کرد دین را در ساحتی غیرعقلانی و غیرمعرفتی جستجو کند و تجربه دینی را نوعی احساس و عاری از بعد شناختاری بداند. برای ایشان که در فضای رمانتیک احساسات و عواطف می‌زیست؛ با عقل گرایی افراطی و همسان انگاری دین با اخلاق (از جمله رویکرد کانتی) به مخالفت برخاست. او اصل دین را نه تعالیم وحیانی می‌دانست که در ادیان الهی مطرح است و نه عقل نظری چنان که در الهیات طبیعی مطرح است؛ بلکه در روند شکل‌گیری و استخوان‌بندی تجربه درونی و شخصی توسط شلایر ماخر سه پارامتر اساسی نقش بسزایی داشتند؛ که عبارت‌اند از: ۱ پروژه تقلیل و تحویل دین به اخلاق که با کانت برجسته شد. ۲. به سبب نقد تاریخی متون مقدس» شاکله و اعتبار و وثاقت متون و نصوص مسیحیت خدشه‌دار و مورد بازخوانی قرار گرفت و ۳. مفهوم وحی و چالش جدی که در مسیحیت در این زمینه شکل گرفت. بنابراین ماخر سعی کرد حوزه الهیات و دین را بر موج احساسات و شهود متمرکز کند و مدعی شود که نباید حوزه دین به حوزه شناخت تداخل کند؛ به عبارتی دین از سنخ احساسات و عواطف است نه از سنخ شناختی و عقلی. با عنایت به اهمیت دیدگاه‌های کنز و فیلییس در باب تجربه دینی و زبان دین و با توجه این که در این دو دیدگاه مقاله مستقلی به تحریر در نيامده» در این مقاله سعی کردیم ضمن بیان موضع و جایگاه دیدگاه‌های مزبور در گستره رویکردهای تجربه دینی» به بیان روش‌شناسی دیدگاه‌های کتز و فیلییس» در باب تجربه دینی پرداخته و یافته‌های حاصل از دیدگاه‌های مزبور را در این حوزه مورد تحلیل و ۱. ماهیت تجربه دینی و طبقه‌بندی آن از دیدگاه دیویس تجربه دیتی یکی از موضوغات اساسی روانشناسی دين (جیم الا اتبیلکااو دیگران» ۲۰۰۳) و فلسفه دین:معاصر (پترسون و همکاران» ۱۳۹۰؛ گیسلر ۱۳۷۵؛ یندل» ۱۹۹۹) است. تجربه دینی و گستره مباحث آق در غرب عمدتا در پی چالش‌های فیلسوفانی چون دکارت تا هیوم و کانت که براهین کلامی مدرسی را مورد تردید قرار دادند به وجود آمد و با اندیشه‌های شلایر ماخر گسترش یافت (آذربایجانی» ۱۳۹۳: ۲). شلایر ماخر در اثر معروف خود» «ایمان مسیحی»» مدعی شد که تجربه دینی» تجربه‌ای معرفت بخش و عقلاتی نیست: بلکه «احساس وابستگ فطل ی کی ویها رکه ۹3 ان گام سیاری از جمله روذلف آتوه متأثر از این دیدگاه هستند. از منظر اتوه تجربه مینوی» حالتی روانی و کاملا منحصر به فرد و تقلیل ناپذیر به هر امر دیگری است (أتو ۹۵۷ ۱). لودویگ ویتگنشتاین هم از کسانی است که به نحوی در سنت فکری شلایر ماخر قرار دارد. وی در مقاله‌ای با عنوان «سخنرانی درباره اخلاق»» از یک تجربه شخصی سخن گفت که آن را به احساس ایمنی مطلق»! توصیف کرد (ویتگنشتاین» ۱۳۸۱: ۱۹۷؛ مالکوم» ۱۳۸۳: ۲۲). اما در باب طبقه‌بندی تجارب دینی» دیویس بدون ادعای حصر و احصای کامل, تنوع تجربه را در شش مورد ترسیم :می‌کند که: غبارتند از ۱ تجارب تفسیری "۲ ۲. شبه حسی" یا مبتتی بر ساخت اذراک حسی (ویليام آلستون) ۴. تجارب وحیانی ؟, (تجارب رسل و حوزه ادیان). ۴. تجارب احیاگر*. ۵. تجارب عرفانی ۶ (نظیر استیس و ویلیام جیمز) و ۶ تجربه مینوی أتو (دیویس» ۱۹۸۹: ۶۵-۳۳). در این مقوله به تجارب عرفانی اشاره می‌کنیم که موضع بحث کنز می‌باشد. برخی از تجارب دینی اگر برای تجربه شونده دارای ویژگی‌های ذیل از جمله: احساس واقعیت مطلق احساس رهایی از محدودیت‌های زمان و مکان و فردیت» احساس وحدت و احساس سعادت يا آرامش باشند؛ این قسم تجارب دینی را «تجارب عرفانی» می‌نامند (همان و ر.ک: فعالی» ۱۳۹۴: ۲۷۳-۳۹۸). اگر در همه اقسام مختلف تجربه دینی که دیویس بر شمرده است. تأملی کلیم: مشاهه:می کنيم کدمتعلق آتها بدصورت مسنتقیم» آمر خقالی استو خمد:آنبا به صورتبی‌واسطه یا با واسظه با آمر متعالی فرتیط سمند.مقافا این که از موارد شش کانه در خوزه فلسقهدیی سه توح هار مد نظر قرار می‌گیرد که قامل جاري عرفانی و شبه حسی و تجربه مینوی می‌باشد. بنابراین تجربه دینی واقعه‌ای است که شخص, خواه به عنوان عامل و خواه به عنوان ناظر» از سر می‌گذراند و از آن آگاه است و متعلق اين تجربه موجود یا حضوری مافوق طبیعی است (یعنی خداوند یا تجلّی خداوند در یک فعل) یا آن را موجودی می‌انگارد که به گونه‌ای با خداوند مربوط است (مانند تجلّی شخصیتی نظیر مریم عذرا) و یا حقیقتی غایی می‌پندارد؛ حقیقتی که توصیف ناپذیر است (پترسون و همکاران» همان: ۲۷-۳۶). به تعبیر دیگر تمایز تجربه دینی از سایر تجارب» مانند تجربه حسی يا علمی به متعلّق آن است. در تجربه حسی» تجربه کننده امری محسوس را با حواس خود درمی‌یاید؛ اما در تجربه دینی متعلق تجربه امری است که دینی تلقی می‌شود و به قول برایتمن» «تجربه دینی هر گونه تجربه ای است که هر انسانی در ارتباط با خداوند می‌تواند داشته باشد» (لنگهاوزن» ۱۳۷۹). به تعبیر ویلیام رو «تجربه دینی» تجربه ای است که شخص در آن حضور مستقیم خدا را حس کند» (ویلیام رو ۱۳۷۹). در گستره مطالعاتی تجربه دینی می‌توان به دو رویکرد اساسی رویکرد معرفت‌شناسانه و رویکرد پدیدارشناسانه در این حوزه اشاره کرد که دیدگاه‌های کتز و فیلیپس بنوعی در رویکرد ساختی قرار می‌گیرند. در رویکرد پدیدارشناسانه! محور بحث و مطالعات در باب ماهیت تجربه دینی است و اين که تجربه دینی از چه سنخ تجربه‌هاست و دازای چه شاخصه‌ها و ویژگی‌ها و اوصافی می‌باشد و این که انواع تجربه دینی و رهیافت‌ها و دیدگلو‌ها ی میاه آن کدامندوا ویو بگهمعرفت‌شناسانه" محور مطالعات و پرسش اصلی در باب تجربه دینی این است که تجربه دینی تا چه میزان می‌تواند توجیه کننده باورهای دینی باشد. در رویکرد پدیدارشناختی» می‌توان به دو دیدگاه متمایز از هم اشاره کرد: در رهیافت ذات‌گراها اصل عینیت و عینیت‌گرایی یکی از پارادایم‌هائ مهم برای تبیین تجارب دینی است در این رهیافت» تجارب دینی علیرغم تعدد و تنوع؛ دارای ذات واحد بوده و مستقل از شبکه باورها و مفاهیم فرد تجربه کننده است. بعبارتی تجربه دینی یک اتفاقی است که مستقل از باورها و شبکه مفاهیم فرد رخ می‌دهد. به بیان دیگر بر اساس دیدگاه ذات‌گرایی» تجارب دینی هسته و لب مقنترکی دارند. ذات‌گزاها به لور کلی دو ادعا را اذنبال کل کنند: اولا این که ربا معلومات, انتظارات و فرهنگ عارق و صاحب تجربه در تجربه‌اش دخالت ندارند و به؛آن, شکل وصورت نمی‌دهند ثانیا این که همه تجارب دینی و عرفانی هسته مشترکی دارند که همان تجربه خام و محض و غیر امتأثر از زبان» فرهنگ و معلومات است. این دیدگاه همه تجارب دینی عارفان» پیامبرا و دیگر تجربه گرایان را دارای ذات واحد و هسته مشترک و گوهر مشترکی بنام مواچیه :یا امز الوهی ,زسینوی) یا خات مطلق می‌شمارد. در رویکرد .ذات‌گراهاه تجارب عرقانی» نای‌وودمرو از زان فرهنگ قرپیش فرض‌های تخربه کننده ,متأثر و مثفعل نبوذه؛ بلکدبمانند ذیگر تخاب حسی معرفت زا هستند: در رقیافت ذات‌گرآها: ما و گوهر دین» تجربه دینی هر شخص متألّه می‌باشد. لذا به آموزه‌های موجود در ادیان آسمانی و همچنین آموزه‌های عقلانی موجود در الهیات طبیعی و نظریه اراده اخلاقی کانت؟ وقعی نمی‌نهند. مبنای دیانت بر این اساس» انتباه دینی»* است و دیانت» موضوع تجربه زنده است نه عقاید رسمی مرده (هوردرن» ۱۳۶۸: ۴۰). از جمله اندیشمندان این رویکرد می‌توان به دیدگاههای شلایر ماخر نظریه آتوه نظریه ویلیام آلستون» نظریه پاول تیلیخ و رویکردهای استیس و جیمز اشاره کرد. بررسی روش‌شناسی دیدگاه‌ها ی کتز و فبلیپس در باب نجربه دینی ۵۵۱ در رهیافت ساخت‌گراها ذهن‌گرایی و توجه به ذهن از پارادایم‌های اساسی برای تبیین تجارب دینی است. بعبارتی ساخت ذهن و شبکه باورها و مفاهیم فرد تجربه کننده» در شاکله بندی و شکل گیری تجارب دینی نقش دارد و تجربه دینی مستقل از تجارب شخصی و ساخت ذهن فرد نیست و شبکه باورها و مفاهیم شخص شاکله تجربه دینی را شکل می‌دهد. در حوزه پدیدارشناسی در پاپ اتجربه:ذینی این ذیدگاه‌ها :و رهیافت‌های آنها از جمله بچالش‌هانی سربوطظ به این :ذو حوزه (ذانت‌گرایی و سانشتاگرایی] می‌باشد. در رویکره ساخت‌گراها,تجارب آدیتی ذاراتی: هسته. مشترک نبوده و تجربه‌های دینی متأثر از پیش‌فرض‌ها و پیشداوری‌ها و پیش دانسته‌های اعتقادی» فرهنگی و اجتماعی است. تأثیرپذیری بیشتر ساخت‌گرایان از فلسفه کانتی؛ چنان که خود ساخت‌گرایان اذعان می‌کنند که نظریه آنان تقریر جدیدی از نظریه کانت و فلسفه استعلایی ۲ اوست. توجه ساخت‌گرایان به فلسفه هوسرل و حیث /جهت التفاتی اوست. تجربه ناب وجود ندارد؛ آنچه هست وجود یکسری اختلاف و تنوع و تشتت تجارب عرفانی در میان اقوام و فرهنگ‌ها و ادیان گوناگون می‌باشد. بنابراین تجربه انبانی از مفاهیم و تئوری است و نمی‌تواند خالی از آن باشد (برعکس رویکرد از دیدگاه ساخت‌گرایان» معرفت عرفانی همانند معرفت‌های دیگر التغاتی و به ناچار سه وجهی است و بین سه فاکتور سازنده آن یعنی عالم و معلوم و علم هیچ اتحادی برقرار نیست. بنابراین همه معرفت‌ها دارای ساختاری سه وجهی‌اند (اسماعیلی, ۱۳۹۳: ۶۸ زمینه‌های فکری» اجتماعی عارف و تجربه کته بویژه پا مذهبی و اجتماعی ای که عارف در آن زیست می‌کند و قرار گرفته, شکل دهنده تجارب می‌باشد. تجربه هميشه متاثر از تفسیر است و تفسیر و محتوای تجربه دینی یکی است و برخاسته از چارچوب ذهن و مفاهیم تجربه کننده است و تجارب دینی؛و عرفانی معلول همین ذهن تجربه کننده است. از جمله طرفداران این رویکرد می‌توان به ویتگنشتاین» کتز» جان هیک نینان اسمارت» پرادوفوت» وین رایت و استیون کتز اشاره کرد (هوردرن» همان: ۳-۳٩). ساخت‌گرایی واکنشی است به دیدگاه رقیب یعنی ذات‌گرایی که بر فرض بنیادین وجود و هسته مشترک در میان تمامی رویکرد ذات‌گرایی با شلایر ماخر شکل گرفت و با اندیشه‌ها جیمز و و بسط بیشتری يافت» در این گستره به تجارب دینی و بویژه تجارب عرفانی آتو و جیمز تأکید می‌کردند و این نوع تجارب را دارای هسته مشترکی می‌دانستند و معتقد بودند که عرفای راستین دست کم در تجارب عرفانی خاص» آن هسته واحد را تجربه می‌کنند. به تعبیری» ذات‌گرایان براین باورند که زمینه‌های فکری و مفاهیم ذهنی» اجتماعی و مذهبی عارف در تفسیر آن تجارب و نه تکون و ماهیت آنها اثرگذار است؛ از اين رو به رغم تنوع گزارش‌های تجارب عرفانی در سنّت‌های گوناگون» هسته مشترکی در میان آنها وجود دارد. اما ساخت‌گرایان؛ هسته مشترک یاد شده را در میان تجارب عرفانی در سراسر جهان منکرند و به اختلاف و تنوع و تشتت تجارب عرفانی در میان اقوام» فرهنگ‌ها و اذیان باور ذارند. به؛ اعتقاد سانقت‌گرایان خود تجارب)مرفانیا وه رتیل ) آنبا- به طور خاص ,و گسترده- توسط زمینه‌های ذهنی» فکری» اجتماعی عارف» بویژه سنت مذهبی و اجتماعی ای که عارف در آن قرار دارده شکل داده می‌شود و متأثر از شبکه باورها و مفاهیم بوده و مستقل از آنها قابل تصور نیست (برخلاف ذات‌گرایان که آنها را مستقل از شبکه باورها و مفاهیم می‌دانند). در رویکرد ساخت‌گرایی بویژه در تجارب عرفانی؛ که مورد توجه کتز و پراودفوت نیز می‌باشد» در یک سنجه می‌توان به دو تفسیر و تعبیر از ساخت‌گرایی در تجارب عرفانی اشاره کرد. رهیافت اول ساخت‌گرایی مطلق پا حداکثری يا افراطی است که مطابق این نگرش» تجربه به طور کامل توسط مجموعه ای از پیش زمینه‌ها صورت می‌یابد. در واقع در این نوع از ساخت‌گرایی» تجربه عرفانی مانند توهم است که در آن هیچ ورودی حسی از عالم خارج از نفس در کار نیست و تنها مجموعه ذهنی است که دارای حیاتی تجربه گونه است (فورمن» ۱۳۸۴: ۸۲). رابرت گیملو از طرفداران این نظریه» عقیده دارد که عرفان بسط روانی باورها و ارزش‌های دینی با ارزش‌های نامتعارف است (همان: ۸۱). رهیافت بعدی از ساخت‌گرایی» ساخت‌گرایی غیرمطلق یا حدأقلی يا اعتدالی است. در این نگرش, بخشی از خود تجربه توسط مجموعه پیش زمینه‌های ذهنی ساخته می‌شود و بخشی دیگر با ورودی حسی يا هر ورودی دیگری فراهم می‌گردد. این گونه از ساخت‌گرایی به علت آن که معقول‌تر به نظر می‌رسد» بیشترین طرفدار را به خود معطوف کرده است (همان: ۸۲-۸۱). کتز مهم ترین مدافع ساخت گرایی عرفانی» در زمره این گروه قلمداد می‌شود. بنابراین» از جمله برجسته‌ترین شخصیت در عرصه ساخت‌گرایی در حیطه تجارب عرفانی» می‌توان به استیون. تی. کتز اشاره کرد که از بنیانگتاران. ساخت‌گرایی است. در زویگرد کتز هر تجریه دینی ,یک ساختاز پیجیده‌ای:دازد. ز این :تجازب خالی از شبگهپاوزها و مفاهیم شخص تجربه کننده نیست. و از سویی چارچوب مفاهیم و باورهای دینی در فرهنگ‌های مختلف در محتوا بصورت تفسیر وجود دارند. به عبارتی تجربه هميشه متأثر از تفسیر است. تفسیر و محتوای تجربه دینی یکی است و برخاسته از چارچوب ذهن و و مفاهیم فرد تجربه کننده است و تجارب دینی (عرفانی) معلول همین ذهن تجربه کننده است. چنان که در این راستا کتز در عرفان و تحلیل فلسفی! ترتیبی داد تا بحث بر سر عرفان و تحلیل‌های فلسفی آن» فراتر از جیمز و آتو و استیس و دیگران پیش بنابراین کتز مهم‌ترین ترویج دهنده اعتقاد به وجود چارچوب مفهومی شکل دهنده به تجارب عرفانی است (فورمن» ۱۹۹۹: ۱۰-۶). نتیجه این باور این است که از آنجا که تجارب عرفانی» برآمده از باورهای سنت‌های گوناگون‌اند و سنّت‌ها نیز با هم تفاوت دارند. این تجارب» ذات مشترکی با یکدیگر ندارند و دارای تفاوتهای بنیادین‌اند. بعبارتی «تجربه بی‌واسطه»؟۲ و «تجربه محض»؟ وجود ندارد و نفی این که تمامی تجارب عرفانی در یک «هسته مشترک» اشتراک ندارند و نادرست است؟. بنابراین یک پرسش مهم و مساأله بنیادی و اساسی در رویکرد ساخت‌گرایی نفی این اصل مورد پذیرش ذات‌گرایان است که تمام تجارب دینی و بویژه تجارب عرفانی هسته مشترکی ندارند. لذا مطابق بعضی از اندیشه‌های متفکران در باب واجد بودن تجربه‌های دینی از عناصر مشترک که این امر بویژه در تجربه‌های عرفانی مشهود ات یعنی در تجربه‌هایی که متضمن معرفت بی‌واسطه و غیراستنتاجی از واقعیت غایی است» معرفتی که بر تمایز میان فاعل شناسایی و موضوع شناسایی تقدم دارد. عارف به مرتبه وحدت با واقعیت غایی نائل می‌شود خواه ازحیث معرفتی (یعنی وقتی که هیچ تمایزی میان فاعل شناسایی و موضوع شناسایی را تجربه نمی‌کند)» خواه از حیث وجودی (یعنی وقتی که هیچ فاصله و تمایز واقعی ای میان شخص تجربه‌گر و موضوع تجربه وجود ندارد). این تجربه را فقط بعدا و یا با بکارگیری مقولات و مفاهیم عقلی می‌توان مورد تعبیز قرار داد اما به محض انجام این کار» بیان در یک نگرش کلی می‌توان شاکله ادعاهای کتز در باب تجارب دینی از سنخ عرفانی را در اصول ذیل ترسیم کرد: تعریف ساخت‌گرایی به زمینه‌مندی یعنی تفسیرمندی تجربه‌ها در تجربه و پساتجربه. ترضیج این که در رهیافت اروش شنامی پرادوفوته رید دی چه غلوان نوی قییین مافوق یی استا وکیرنه ای از سبح تتریه خسی انیستا.د اعتقاد او زمانی می‌توان تجربه ای را حسی دانست که دارای ویژگی‌های ذیل باشد: اولا شی مدرک وجود داشته باشد؛ ثانیا آن شی علت تجربه باشد. برای مثال در صورتی می گوییم که 2 2 را دیده است که اولا 2 وجود داشته باشد و ثانیا وجود 2 علّت تجربه دیداری ‏ شده باشد. بنابراین» در ادراک حسی» متعلّق ادراک» وجودی واقعی و حقیقی دارد. مضافا این که پرادوفوت تنوع تجربه‌های دینی را می‌پذیرد و معنقد است که نمی‌توان میان آنها هسته مشترکی پیدا کرد. پس اگر تجربه دینی را از سنخ تجربه حسی بدانیم؛ باید بپذیریم که متعلّق این تجربه‌ها وجود حقیقی دارد و در این صورت» می‌توانیم تنها یکی از انواع تکثر تجارب دینی را واقعی و مابقی را موهوم انگاریم؛ چون ممکن نیست همه این تجارب متعارض واقعی باشند. در نتیجه, نمی‌توانیم تمام فرهنگ‌ها را برخوردار از تجربه دینی بدانیم. بنابراین در انديشه پرادوفوت» تجربه دینی تجربه حسی نیست, بلکه اندیشه‌ای است که حامل اعتقاد است و اگر به صورت نظریه و فرضیه احساس نمی‌شود به جهت ناگهانی بودن و عنصر اعتقاد است که در ضمن آن است. به اعتقاد او» نظریه ادراک حسی جیمز اشتباه است؛ زیرا او تصور می‌کرد تجارب حسی و عرفانی برای تجربه‌کنندگان اعتبار مطلق دارند در حالی که احکام حسی غالبا در پرتو تأمّل و شواهد جدید مورد تجدید نظر قرار می‌گیرند (پرادوفوت, ۱۳۹۳: ۳۵۷) بررسی روش‌شناسی دیدگاه‌ها ی کتز و فبلیپس در باب نجربه دینی ۵۵۳ * وجود حیث التفاتی! در همه تجربه‌ها و گزاره‌های عرفانی. به عبارتی تأثر عارف در فرایند سلوک از نظام الهیاتی- تربیتی متون مقدس و این که تجربه حاصل تأثیرات شکل دهنده سنت‌گرایی اعتقادی بنحو پیشین است. دور ساختن پژوهش از تجربه‌های عرفانی با گزینش بیان ناپذیری آن تجربه‌ها. پذیرش واقعیت تجربه‌های عرفانی» مشروط به تعین آن واقعیت به آگاهی پیشین. توجه به نقش أسوه در هر حلقه عرفانی به عنوان فتح بابی برای فرایند مطالعه متنی و تاریخی لازم به منظور فهمی کامل و دقیق از تجربه عرفانی در هر دو چهره سنتی و افراطی. مقصود از سوه شخص آرمانی است که زندگی» انديشه‌ها و کردارهای وی در جامعه تأثیرگذار است. برخی کارکردها و تأثیرگذاری‌های آسوه در سنت دینی و عرفانی عبارت‌اند از: تس سوه عرضه کننده نمونه‌هایی از جهت‌گیری و اعمال صحیحی است که موّمنان باید از آن پیروی کنند و به آن - اثرگذاری أسوه به عنوان نمونه آرمانی اخلاقی از طریق انديشه‌ها و کردارهای آن در جامعه. - آأسوه اثبات حضور مستمر حقیقت سنّت است؛ حال تصور موجود به این حقیقت هر چه باشد. - او با نهادن ضوابطی برای کمال, اعمال موّمنان باید در مقایسه با آن سنجیده شود جایگاه یک عهار برای سنجش - آأسوه ممکن است- البته نه برای همیشه- با خود حامل وحی جدید باشد مثل محمد (ص)؛ یا ممکن است حامل - سوه ممکن است آشکار کننده تفسیری جدید از آموزه‌های قدیمی باشد (مفسری نوین از آموزه‌های دینی) مثل مدعیات عیسی در مورد این که به تورات عمل می‌کند.یا تحقق توزات است؛ مخصوصا غیبگویی‌های مربوط به - او اثبات کننده واقعیت زنده حقایق اطتقادیی آسگل ب ها شیلی‌ها یادن این که آموزه‌ها می‌توانند زنده باشند و مهمتر این که او به جریان اساسی ترین اساس سنت بیان شده و آموخته شده اشاره می‌کند. - او غالبا هم دارای حیثیت فانی و هم دارای حیئیتی فراتر از زمان است که به او نسبت داده می‌شوند. به بیانی دیگر آنها صرفا شخصیت تاریخی نیستند بلکه یک شخصیت تاریخی و همزمان شخصیتی فراتر از تاریخ‌اند؛ از این رو آأسوه‌ها فقط آسوه‌هایی در گذشته نیستند» بلکه أسوه‌هایی در حال حاضر نیز هستند. در واقع اعتقاد بر این است که آنها همزمان با پیروان یا مریدان معاصر در هر نسل وجود دارند (کتز» ۱۳۸۳: ۳۷ و ۰)۱۰۵ * هر تجربه‌ای بر مبنای مفاهیم و اعتقادات و باورها و هنجارهای فرد تجربه کننده شاکله‌بندی می‌شود. تجربه محض یعنی تجربه‌ای که بی‌واسطه باشد» منتفی است..به: غبارتی واسطه‌مندی همه تجارب دینی و اين که واسطه‌های آنها هم طرح‌هایی مفهومی‌اند که به آنها حیات می‌بخشند (تالیافرو ۱۳۸۲: ۴۵۶). ۹ تأثیرپذیری کنز از ایمانوئل کانت» چنانکه مدعی است هیچ تجربه‌ای وجود ندارد که بدون واسطه مفاهیم و اعتقادات حاصل شود و ساختار پیشین ذهن در حصول تجربه و شکل دادن به آن مور است. به عبارت دیگر باورها علّت تجربه‌ها تنوع تجربه‌ها نزد عارفان فرهنگ‌های مختلف معلول تنوع مفاهیم فرهنگی و باورهای آنها است. پیچیدگی زبان عرفانی بخاطر تنوع فرهنگی و باورها و متون عرفانی. درک زبان عارف منوط به رجوع به فرهنگ و اعتقادات و هنجارها و باورها و بعبارتی متن زیسته اوست. !. حیث/ قصدمندی یا جهت التفاتی (113161311011۵1110) یعنی این که حالت‌های ذهنی» متعلق یا محتوایی دارند يا بدان جهت‌گیری شده‌اند. بر این اساس گفته می‌شود. تجربه دینی حالتی التفاتی است یعنی با اشاره به ملق قابل شناسایی است (ر.ک: هوسرل, ۱۳۸۲: ۷۹ و همچنین مقاله حیث التفاتی و محتوای حالات ذهنی» کرباسی‌زاده بی‌معنایی تجربه بی‌واسطه و تفسیر ناشده و در نتیجه خالی از محتوا شدن و پذیرش پوچی و تهی بودن این تجارب * _توجه دادن به این نکته که یک نوع رابطه علّی بین ساختار فرهنگی و اعتقادی و ماهیت تجربه عرفانی وجود دارد. دلیل این رابطه تقدم زمانی باورها و مفاهیم فرهنگی بر تجربه است. ۹ به میزان تفاوت در زبان و تفکر موجود در فرهنگ های مختلف» تفاوت در گزارش‌ها را بدنبال خواهد داشت. شاکله بندی تجارب عرفانی صرفا با وجود چازچوپ مفهومی معنامی‌یابد.به عبارتی تجربه:ذر قالب‌های مغهومی واشبکه باورهای ذهنی ادراک و فهم می‌شود و شاکله زبانی عارف در تجارب عرفانی او تأثیرگذار نود و به آن شکل و تعین خاضی امی‌بپخشد او پذون چازرچوب‌های مفهومی تهی است. به اعتقاد کتز گزارش تجربه دینی الزاما با مفاهیمی که شخص بر آن می‌افزاید. شکل می‌گیرد. مضافا این که کتز یک تبیین کثرت‌گرایانه! را برای تجارب لازم می‌داند و هرگونه ویژگی ۴. رهیافت روشی دی. زد. فیلیپس در باب باورها و زبان دینی رهیافت فیلیپس که تحت تأثیر اندیشه‌های ویتگنشتاینی است؛ بیشتر متأثر از بازی‌های زبانی او می‌باشد که با پرداختن به رابطه میان جهان- تصوير و دستور زبان» سعی می‌کند ابتدا با ارائه تصویری خاص» توضیحی از دستور زبان دینی عرضه کند که حدود و ثغور زبان دینی را مشخص کند. از نظر فیلییس» شیوه زندگی افراد است که به مفاهیم دینی معنا می‌بخشد. او به کاربرد این مفاهیم در زندگی دینی توجه دارد» و از طرفی معتقد است که تصویر خودش, امری اساسی است که نمی‌توان به چیز دیگری تحویل داده شود (زندیه» ۱۳۸۶: ۳۷۲). به اعتقاد او مضمون باوزهای دینی رانه در امری بیرون:از خود باورها و گفتارهای دینی» بلکه در درون آن‌ها باید جست. این مناسک و اعمال دینی هستند که مضمون باورهای دینی زاتعیین می‌کنند. بعبارتی دقیق‌تر» گزاره‌های دینی در ساخت‌های زبانی‌ای شکل می‌گیرند که درکاربرد روزمره دین باوران ساخته می‌شوند.و به امری مابعدالطبیعی ارجاع نمی‌شوند (راجر» ۱۳۸۴: ۱۶۱). فیلیپس این دیدگاه را به اغلب باورهای ذینی تعمیم می‌دهد» اما آن چه بیشتر بر آن تأکید می‌کند دو آموزه «جاودانگی نفس»» و «نیایش و عبادت» است. در انديشه فیلیپس باورهای دینی را احکام واقعی تلقی کردن «خرافه» است. یک باور دینی درست مثلا «خلود نفس» به نحوه زندگی فعلی فرد مربوط است. چنین باوری که در ضمن عباراتی مثل «زیستن در حضور و منظر خداوند» بیان می‌شود. به بقای حقیقی نفس ارتباطی ندارد؛ بلکه فقط به شیوه زندگی فرد مربوط است. به نظر او اگر ما به استعمال واژه «روح» و کاربرد آن در زندگی اجتماعی توجه کنیم به این حقیقت پی می‌بريم که «مراد از روح همان شخصیت اخلاقی فرد»" است. این که ذرباره کسیه کفتاه شوم «او روخش‌را نه خاطر پول فروخته افیت» یکت آظهار انظر کاملا طیسی است: این نظر اساسا مستلزم هیچ نظریه فلسفی درباره دوگانگی (چسمانی - روخانی) ماهیت بشر نیست. اين اظهار نظر نوعی اظهار نظر اخلاقی درباره یک فرد است» نظری که بیانگر وضعیت منحط و پستی است که فرد گرفتار آن است. روح انسان» در اين معنا به کمال او و به مجموعه پیچیده ای از اعمال و باورها اشاره دارد که اگر هراریلال کند: قابل اطلاق به فص و قخصیت ازست: آیا ممکن نیست سخن گفتن از جاودانگی روح نقش مشابهی را ایفا نماید؟ (فیلیپس» ۱۹۷۰: ۴۳) چنان که دعا و عبادات هم نه وسیله ای است که باعث شود خدا کاری انجام دهد يا به متعلّق عینی و واقعی برگردد» بلکه ابزاری است که انسان را در برابر یأس و ناخشنودی مقاوم می‌کند و انسان را یاری می‌کند تا عزم خود را برای صبر و محبت پيشه کردن» جزم کند. در انديشه فیلییس تفسیر اول تفسیری خرافی و برخاسته از دستور زبان سطحی است؛ حال آن که تفسیر دوم» تفسیری حقیقی و برآمده از دستور زبان عقیق دی است. مضافا این که فیلیپس» در تبیین باورها و مناسک دینی به نادیده گرفتن مابعدالطبیعه توجه می‌کند و بر این نکته تأکید می‌کند که معنا با کاربرد زبان معین می‌شود به عبارتی او به بی‌نیازی يا مستلزم نبودن باورها دینی و مناسک دینی به امری مابدالطبیعی تأکید کرده و در نهایت کارکردی جدید برای آن تعریف می‌کند. بنابراین از نظر فیلیپس محتوای باور دینی عبارت است از زیستن با تصاویر و انگاره‌های مشخص» استمداد از آنها و براساس آنها در مورد دیگران داوری کردن» (همان: ۶۸ و ۷۱) در واقع بر اساس ادعای فیلیپس» به طور کلی زبان دین» یعنی آن بازی‌های زبانی نزد دینداران هرگز هویت شناختاری ندارند بلکه یکسری نقشهایی را ایفا می‌کنند و یکسری کارکردهایی از خود نشان می‌دهند. بنابراین وقتی می‌گوییم مثلا «خدا منشا خیر است» بررسی روش‌شناسی دیدگاه‌ها ی کتز و فبلیپس در باب نجربه دینی ۵۵۵ این جمله را یک فرد دیندار می‌تواند بگوید و در عین حال جهان را پر از شر بداند زیرا جمله او ربطی به این جهان ندارد و اساسا این جمله جنبه اخباری و حکایت از واقع ندارد» بلکه این در داخل بازی‌های زبانی که در جامعه دینی هست برای خود نقشی را ایفا می‌کند. به بیان دقیق تر فیلیپس تحت تأثیر آرای مهم ویتگنشتاین معتقد است که: اولا زبان بخشی از «اشکال زندگی» يا به عبارتی الگویی است پیچیده و قاعده‌مند از احساس» انديشه و رفتار؛ ثانیا «بازی‌های زبانی» مختلف (طرق کاربرد زبان) با اشکال مختلف زندگی در رابطه است؛ و ثالقا این اشکال مختلف زندگی و بازی‌های زبانی متعلّق به آن» نسبتا مستقل‌اند» ارزیابی صحت و کفایت هر «بازی» قواعد مخصوص به خود را دارد. تحمیل قواعد یک بازی زبانی به بازی زبانی دیگر» محصول خلط و آشفته اندیشی منطقی است به نظر او حیطه دین و حوزه‌های دیگر نظیر علم» حیطه اشکال مختلف زندگی هستند. و درباره هر کدام فقط می‌توان به کمک میارها و ضوابط خودشان قضاوت کرد. از طرفی اظهارات و مدعیات دینی» احکام واقعی نیستند؛ زیرا نمی‌توان دقیقا با معیار سنجش صدق و کذب گزاره‌های علمی يا اظهاراتی که در ضمن تجربه‌ای عادی مثل «آهن داغ است» بیان شوند به آرزیابی آنها پرداخت. اما از این سخن نتیجه نمی‌شود که مدعیات و بیانات دینی بی‌معنی‌اند» یا اصلا مهمل‌اند و هیچ نمی‌گویند. این گزاره‌ها محتوی مدلولهای ویژه خود هستند و تنها بوسیله معیارهایی که جزتی از اشکال زندگی دینی‌اند می‌توان درباره آنها برای فهم بهتر رویکرد فیلییس باید به تفکیک دو نوع ارجاع گری اشازه کنیم تاافحوای سخن فیلییس بهتر تییین گردد. ارجاعگری در تاریخ دین و فلسفه دین» عنوانی بدنام است. یکی از پرنفوذترین نقادهای ارجاع‌گری در بررسی دین میرچا الیاده است. از دیدگاه اوه رویکردهای تاریخی يا جامعه شناختی» نمی‌تواند معنای پدیده دینی را دریابد» بعبارتی پدیده‌های دینی نباید به کارکردها یا خاستگاه اجتماعی» روانشناختی یا تاریخی آنها ارجاع شود (الیاده» ۱۹۶۹: ۶). چنانکه تجربه دینی را نمی‌توان با هر شیوه‌ای بررسی کرد که آن را به پدیده‌هایی ارجاع می‌دهد که در قالب واژه‌هایی تاریخی و روانشناختی یا جامعه شناختی تبیین می‌شوند. به اعتقاد الیاده امر دینی معنای عمیق‌تر خود را وقتی نشان می‌دهد که با,سطح ارجاع آن مورد رسیدگی قرار گیرد؛ نه وقتی که به یکی از جنبه‌های فرعی يا زمینه‌های آن ارجاع می‌شود؛ چنان که فروید و دورکیم در تبیین و مطالعه دين چنین رهیافتی اتخاذ کرده‌اند. ارجاع گری توصیفی؟ آن است که احساس» فعل یا تجربه را با وصفی که فاعل آن را با آن وصف می‌شناسد نشناسیم؛ این در حقیقت غیرقابل قبول است. توصیف تجربه با واژه‌های غیر دینی در عین آن که خود فاعل با واژه‌های دینی تجربه‌اش را توصیف می‌کند. بد شناختن تجربه و یا پرداختن به تجربه‌ای است که به کلی غیر از تجربه فاعل است. برای مثال اگر تجربه عارف هندو را با واژه‌های اقتباس ده از‌ستت مسیحی توصیف کنیم» در واقع تجربه او را بد شناخته‌ايم. در این نمونه و امثال آن» شناخت فاعل از تجربه به چیزی غیر از آن تنزل داده می‌شود. در هر حال این کار مانع شناخت صحیح تجربه فاعل است (پرادوفوت» پیشین: 4۹). اما ارجاع‌گری تبیینی ‏ عبارت است از ارائه تبیینی از تجربه واژه‌هایی غیر از واژه‌های فاعل که ممکن است تأیید وی را نیز برآورده نسازد. این کاملا قابل توجیه است و در واقع فرایندی عادی است. اعتبار و عدم اعتبار تبیین هم بستگی به قدرت آن در توجیه همه شواهد موجود دارد. عدم تفکیک این دو نوع ارجاع‌گری موجب این ادعا می‌شود که هر تبیینی از احساسات» اعمال دینی یا تجربه دینی باید محدود به دیدگاه فاعل شود و فقط واژه‌ها باورها و احکامی را بکار گیرد که بتواند این فاعل را با خود همراه سازد. این ادعا حقانیت خود را از مثالهای ارجاع‌گری توصیفی می‌گیرد» اما بعد تعمیم داده می‌شود تا جلو ارجاع گری تبیینی را بگیرد. وقتی چنین تعمیمی پیدا کرد به تدبیر حفاظتی تبدیل می‌شود. توصیف فاعل, معیاری برای مقاصد تبیین است و نمی‌توان ضمانت کرد که تبیین‌های خود فاعل از تجربه‌اش مورد مناقشه و نزاع نباشد (همان: ۲۶۷). در این راستا فیلییس مدعی است که هر تلاشی ". توضیح این مطلب در مقایسه رویکرد فیلییس در باب ارجاع‌گری با رویکرد پرادوفوت قابل تأمل است. این که از منظر پرادوفوت تحویل‌گرایی بر دو قسم است: تحویل‌گرایی در مرحله توصیف تجربه و تحویل‌گرایی در مرحله تبیین تجربه. اولی جایز نیست ولی دومی کاملا معقول و موجّه است. تحویل‌گرایی توصیفی به این معنی است که نتوانیم یک احساس, عمل يا تجربه را با وصفی که فاعل با آن تجربه, عمل يا احساس خود را شناسایی می‌کند. شناسایی کنیم. اما تحویل‌گرایی تبیینی عبارتند از ارائه تبیینی از تجربه در قالب تعابیری غیر از تعابیر فاعل» تبیینی که مورد امضای فاعل نباشد (1985 ,8700100). برای تبیین تجربه یا عمل دینی تلاشی ارجاع گرایانه است و به همین دلیل باید مردود شناخته شود. به اعتقاد ایشان مشکل واقعی در فلسفه دین» ناشی از ارجاع‌گران غافل است» به ویژه از ناحیه کسانی که معتقدند عقاید دینی» ادعاهایی درباره عالّم داشته و به چنین ادعاهایی اشاره دارند. به اعتقاد فیلییس زبان دینی اشاره به چیزی نیست» بلکه تعبیری است. زبان دینی بیانگر دینی است. اگر مقصود ما از ارجاع‌گری تلاش برای احاله دادن مفاد عقیده دینی به چیز دیگر است» پس ارجاع گری عبارت است از تلاش (هرچند پیچیده) برای گفتن این که تصاویر دینی باید به چیزی اشاره کنند و این که آنها باید واقعیات را این ارجاع‌گری واقعی است که ویژگی عقاید دینی را مشوه و متعارض می‌سازد (فیلییس» ۱۹۷۶: ۱۵۰). به اعتقاد دینی تعبیری از تلقیات و اعمال حیات دینی هستند و در نتیجه با هیچ فرضیه‌ای معارض نبوده و هیچ فرضیه ای را تأیید نمی‌کنند. فیلیپس اظهار می‌دارد که هرگاه درک ما از تعالیم دینی منتهی به تعارض آن تعالیم با باورهای صحیح ما درباره جهان گردد» در آن صورت ما باید آن را دوباره تفسیر کنیم تا جلوی آن تعارض را بگیریم (همان: ۲۷۷). حاصل سخن آن که فیلییس درباره مدعیات دینی از جمله «خلود نفس» «نیایش» (دعا و نماز) اذعان می‌دارد که اولا جنبه شناختاری ندازند و از جنبه اخباری و حکایتی برخوردار نیستند. ثانیا برای تبیین اظهاراتی می‌توان به کاربرد آن در زندگی اجتماعی فرد و صرفا به شیوه زندگی فرد نگریست. به این معنا که به نظر فیلییس «اگر یاد بگیریم که چگوند اين زبان (دینی) را به کار بیریم؛ خدا را شناخته‌ایم» و «داشتن تصویری از خدا همانا شناختن خداست» (فیلییس» ۱۸:۱۹۷۰). و ثالثا برای فهم این باورهای دینی باید شرایط سخن و فضای بیان دقیق تر «حیطه‌های اشکال مختلف زندگی»! را بشناسیم تا بتوانیم به فهم درست آنها نائقل شویم. برای فهم بهتر شاکله رهیافت فیلیپس در باب مدعیات دینی و باورها و تجربه‌های دینی به هم مبانی رهیافتی او اشاره‌ای می‌کنیم: رهیافت روشی فیلیپس در باب معناشناسی زبان دین و باورهای دینی یک رویکردی با تابع معناداری غیرشناختاری * فیلیپس به عنوان برجسته‌ترین فدئیسم,و ایمان‌گرای ویتگنشتاینی,و از مهم‌ترین فیلسوفان غیرشناختی است که با اعتقاد به تفکیک ساحت‌های مختلف انسان» بر آن است. که هریک از این ساحت‌ها را باید در بافت خود آن فهم این که کارکرد فلسفه دین اثبات گزاره‌های دینی نسفت» بلکه. صرفقا روفشگری مفاهیم دینی است. وجود ندارد که بتوان بر اساس آن» بازی‌های زبانی را ارزیابی کرد. ۰ _توجه به گزاره‌های مربوط بد جاودانگی روج او عااورنپایش برای تفسیر زبان دینی در نحوه حیات تأثیرپذیری او از مبانی ویتگنشاین متأخر بویژه نظریه بازی‌های زبانی با تکیه بر حیات دینی و اشکال زندگی. رویکرد کارکردی به دین و زبان دین و بعبارتی دین نقش کارکردی معناداری در زندگی اشخاص دارد. به اعتقاد او ما نمی‌توانیم ایمان را با معیارهایی خارج از ایمان ارزیابی کنیم. به بیانی دیگر هیچ نقطه نظر کلی‌ای ۹ به اعتقاد فیلیپس» نظریه بازی‌های زبانی در خصوص دو مفهوم دینی «خلود نفس» و «نیایش» کاملا صادق بوده» کارآیی لازم را دارد. بر این اساس ایشان بیشتر سعی کرده زبان دینی را با دو مفهوم دینی مزبور تفسیر کند. * مسبوق بودن زندگی دینداران به زبان آنها بعبارتی زبان مسبوق به زندگی» پيشه و معيشت و نشانگر * _توجه به بافت زندگی اخلاقی" و شخصیت اخلاقی فرد به عنوان روح حاکم در زندگی بویژه زندگی که بریث ویت هم به شیوه‌ای مشابه فیلیپس» رهیافتی را با نظریه اخلاقی در باب مفاهیم و گزاره‌های دینی ترسیم ی ناواقع گرایی ناظر به این دیدگاه است که همه جملات خبری درباره عالّم, به صورت عینی» نه صادق‌اند و نه کاذب. در این جا عینی به معنای مستقل از همه زبان‌ها شیوه‌های زندگی و نظام‌های فکری است: دیدگاه ناواقع‌گرایی :در سنت فلسقه تخلیلی, برخاسته از تعریف معنا در کاربرد زبان و الفاظ است. ذر حقیقت با تعریف معنا به صرف کاربرد, زبان این امکان را می‌یابد تا با متعلّق و محکی خود قطع ارتباط نماید و مستقل از آن شکل بگیرد. افراطی‌ترین شکل ناواقع گرایی هیچ جایی برای عالّمی مستقل از زبان و فرهنگ بشری موجود باقی نمی‌گذارد (تالیافروه ۱۳۸۲: ۸۳). بررسی روش‌شناسی دیدگاه‌ها ی کتز و فبلیپس در باب نجربه دینی ۵۵۷ می‌کند. بعبارتی هر دو رویکردی کارکردگرایانه و تفسیرهای اخلاقی در بافت زندگی» شیوه‌ها و نحوه‌های زندگی ۹ نکته قابل توجه در رهیافت فیلیپس» این است که زبان دین مبیّن اشکال زندگی جامعه دینداران است یعنی زبان ۹ به اعتقاد او هرگاه درک ما از تعالیم دینی منتهی به تعارض آن تعالیم با باورهای صحیح ما درباره جهان گردد» در آن صورت ما باید آن را دوباره تفسیر کنیم تا جلوی آن تعارض را بگیریم. به عبارتی تفسیر بهترین تدبیر حفاظتی برای قرار از صارض درگ ما از الیم:دینی با پاروهای صخیخ از غالم است. در این رهیافت» محرومیت مفاهیم دینی از معانی و مضمونهای حقیقی و ناظر به واقع خود برجسته می‌شود. * فیلیپس احکام و اقوال دینی و مفاهیم دینی را از مضامین متافیزیکی و ناظر به واقع خود» دور می‌کند و پیشنهادهایی نظری و تحلیلی در باب دین ارائه می‌دهد که از تفسیرهای متافیزیکی خالی است. به بیانی دیگر در اندیشه او تفسیرهای مبتنی بر مابعدالطبیعی و ارائه تصویری از آن» صرفا به کاربردهای دینی تنزل می‌یابد (راجر» ۱۳۸۵: ۲۴۵). فیلیپس نمی‌پذیرد که مفهوم متعالی را از کاربرد آن فراتر ببریم و از این رو به ناچاره منکر امر متعالی خواهد شد. برقراری پیوند وثیق میان تصویر و دستور زبان و این که دستور زبان توضیح‌گر محتوای متمایز باورهای دینی است که بر اساس اعمال و مناسک دینی تعریف می‌شوند. به عبارتی این دستور زبان است که آموزه‌های دینی‌ای مانند جاودانگی نفس و عبادت و دعا را به گونه ای.خاص» تشریح می‌کند. ۵ این که سخن گفتن از واقعیت خلرح خیظلمرا خهاست‌ یه صرفا صویر ذهنی است: البته ان نگرش بیفتر بخاطر خالی و دور کردن احکام و اقوال دینی و مقاهیم ذینی از مضامین متافیزیکی و ناظر به واقع خود می‌باشد. ۹ به اعتقاد فیلیپس» هرگاه دعا و عبادت را به منزله درخواستی از خدا و با فرض وجود متعلق عینی برای آ قلمداد * این که در انديشه فیلیپس» باور دینی تناا عملآپیوند می‌خوزداو از هر گونه تبیین مابعدالطبیعی برای زبان و باورها ناتوان است (رویکرد پراگماتیستی به دین).و.از طرفی خود زبان معیار صحت معناست و باید میان زبان در زندگی روزمره و زبان دینی تمایز نهاد. یعنی توجه به تفکیک بافت‌های زبانی" مربوط آن. * این که فیلیپس در گرایش خود به فروکاهش باورهای دینی به نگرش‌ها و طرز تلقی‌هایی درباره حیات و نفی اعتقاد به حیات واقعی پس از مرگ» خوب يا بده توصیف نمی‌کند بلکه تجویز می‌کند و از سویی دیگر دیدگاه فیلیپس» هشداری قوی در برابر قرار دادن دین در بستری تحمیلی است و به طرز نگران کننده‌ای تقلیل گرایانه است (استیور ۵۵۴ با توجه به آیتم‌های مذکور به نظر می‌رشد سناسا تسیر فیلیپس از زبان دین» خارج کردن آن از کار کرد معمولی‌اش است» به عبارتی اين نظریه تحلیلی از زبان دین و کاربردهای آن عرضه می‌کند که با کاربرد متداول پا معمول آن فاصله بسیاری دارد؛ از طرفی این نظریه» یک نظریه توصیفی درباره مدعیات دینی و نحوه برخورد مردم دیندار به آن نیست؛ بلکه نوعی پیشنهاد نظری برای تغییر جدید و ریشه‌ای از احکام و اقوال دینی است که در این تفسیر جدید مفاهیم دینی از معانی و مضمون‌های حقیقی و ناظر به واقع خود محروم گردیده‌اند (اکبری» پیشین: !. ادعای بریث ویت به عنوان یکی از نظریه‌های کارکردی که بر خصلت غیرشناختاری بودن زبان دین تأکید می‌کند؛ این است که مدعیات دینی اساسا شبیه کارکرد گزاره‌های اخلاقی است؛ بعبارتی گزاره‌های دینی از سنخ گزاره‌های اخلاقی بوده و تعهد و التزام متکلم به شیوه خاصی از زندگی و توصیه بدان را بیان می‌کنند. در این صورت تمام گزاره‌های دینی معنای اخباری انشایی یافته و از یک سو از قصد و نیت متکلم در تبعیت از یک خط مشی خاص پرده برمی‌دارند و از سوی دیگر متضمن نوعی توصیه و سفارش به دیگران در تبعیت از آن خط مشی می‌باشند. لذا وقتی گفته می‌شود «خدا عاشق است» متکلم در واقع بیان می‌کند من قصد دارم در زندگی از مشی عاشقانه‌ای پیروی کنم و به شما هم سفارش می‌کنم» چنین مشی را در زندگی خود پیش گیرید و از آن تبعیت کنید (تبعیت از یک قانون کلی) (اکبری» ۱۳۸۱: ۰)۱۱۰ در این گستره با امعان نظر در باب دیدگاه‌های مطمح نظر می‌توان اذعان کرد که هر دو دیدگاه سعی می‌کنند با روش‌شناسی خاصی که در پیش گرفتند. بتوانند سازه‌های مربوط به تجربیات دینی و گزاره‌ها و اقوال دینی را برای دینداران و پیروان آن معنابخش و کارکردی جلوه دهند و در این راستا کتز با رویکرد عرفانی و با رهیافت ساختی و با تأثیرپذیری آن از شبکه باورها تجربه دینی را خالی از باورهای فاعل شناسا نمی‌داند و نقش فرهنگ‌های مختلف را در باروری تجربه دینی و تنوع تجربه‌ها ضروری می‌داند, به عبارتی تجربه در قالب‌های مفهومی و شبکه باورهای ذهنی ادراک و فهم می‌شود و شاکله زبانی عارف در تجارب عرفانی او تأثیرگذار بوده و به آن شکل و تعّن خاصی می‌بخشد؛ لذا بدون چارچوب‌های مفهومی تهی است. به اعتقاد کتز گزارش تجربه دینی الزاما با مفاهیمی که شخص بر آن می‌افزاید. شکل می‌گیرد. بنابراین در این نگره با رویکرد و روشی ساخت‌گرایانه به تبیین مسأله می‌پردازد .در این راستا هم فیلیپس با رویکرد کارکردگرایانه خود در باب دین» و با مسبوق کردن زندگی دینداران به زبان آنها به ترسیم شبکه‌ای از باورها و اقوال در باب مدعیات دینی می‌پردازد که با بازی‌های زبانی ویتگنشتاینی» رنگ و صبغه کارکردی بخود گرفته و در زندگی بشر دارای کارکردی مثبت بوده و از اقوال و اندیشه‌های متافیزیکی خالی است. بعبارتی تقلیل و تنزل دادن دین در نحوه و سطح زندگی انسان» هرچند که بایستی در باب زبان روزمرگی و زبان دین تمایز را هم لحاظ کرد. همچنین مدعی است که بهترین تدبیر حفاظتی برای فرار از تعارض» درک درست ما از تعالیم دینی با باورهای صحیح از الم است. بنابراین یک نوع در هم تنیدگی بین تعالیم دینی و باورهای صحیح از عالم برای درک درست ما شکل می‌گیرد. بنابراین رهیافت فیلیپس هم متأثر از روش و رویکرد ساختی است. ماحصل آن که هر دو نظریه بنوعی با رویکردی ساختی پیش می‌روند» کتز ارتباط تجربه دینی را با شبکه باورهای ذهنی عارف و فرهنگ‌های متعدد گره می‌زند و فیلیپس زبان دینی را با نحوه و اشکال زندگی دینداران. بنابراین فیلییس زبان دینی را تعبیر می‌داند و آن را بیانگر اعمال و اشکال دینی توصیف می‌کند و با رهیافتی کارکردی و با اتکا بر بازی‌های زبانی؛ به تنیدگی دین و اشکال زندگی و خالی بودن آن از تأثرات مابعدالطبیعی تأکید کرده و بنوعی با رویکردی پراگماتیستی و عمل‌گرایانه و بنحو غیرشناختاری در باب دین سخن می‌گوید. با عنایت به رویکردهای مورد بررسی و تحلیل موّلفه‌های آنها می‌توان اذعان کرد که اولا کتز به «ارتباط علّی واضح» میان عقاید و تعهدات پیشین که شخص با آنها وارد تجربه می‌شود و تجربه ناشی از آنهاست, معتقد است و این حقیقت را با نشان دادن تقدم زمانی اثبات می‌کند. البته به یک معنا می‌توان چنین بیان کرد که درباره میزان تأثیر پیش زمینه‌ها در تجربه عرفانی» کتز (بمانند پرادوفوت) قائل به تأثیر این آمور در متن#صورق وساخت تجربه اپشت؛ نه,در محتول و دهآن. ثانیا در نگره کتز توجه به کاربرد و استمال اصطلاح «نجربه عرفانی» قابل‌پتامل اسگ مه این معا فع کنر ی کهرننیایانه رآ برای تجارب لازم می‌داند و هرگونه ویژگی مشترک تجارب را منع می‌کند. از سوبی دیگر توجه کتز به تحلیل خصیصه «بیان ناپذیری» تجارب عرفانی است» این ویژگی مبهم» تدبیری حفاظتی است که عرفا برای جلوگیری از تحلیل دقیق تجربه عرفانی در پیش گرفته اند؛ به عبارت دیگر از دیدگاه او» واژه‌های پارادوکس و بیان ناپذیری» خدعه‌های گیج کننده‌ای هستند که تجارب را از تیرس محققان دور نگه داشته. مطالعه تطبیقی آنها را غیرممکن می‌سازد و فایده دیگری بر آن مترتب نیست. اما در تحلیل نگره فیلییس مشهود است که» هر تلاشی برای تبیین تجربه یا عمل دینی تلاشی ارجاع گرایانه است و به همین دلیل باید مردود شناخته شود. به اعتقاد ایشان مشکل واقعی در فلسفه دین» ناشی از ارجاع گران غافل است به ویژه از ناحیه کسانی که معتقدند عقاید دینی» ادعاهایی درباره عالّم داشته و به چنین ادعاهایی اشاره دارند. به اعتقاد فیلیپس زبان دینی اشاره به چیزی نیست, بلکه تعبیری است. زبان دینی بیانگر اعمال و اشکال دینی است. اگر مقصود ما از ارجاع‌گری تلاش برای احاله دادن مفاد عقیده دینی به چیز دیگر است» پس ارجاع‌گری عبارت است از تلاش (هرچند پیچیده) برای گفتن این که تصاویر دینی باید به چیزی اشاره کنند و این که آنها باید واقعیات را توصیف کنند و این ارجاع‌گری واقعی است که ویژگی عقاید دینی را مشوه و متعارض می‌سازد. نکته قابل توجه در دیدگاه فیلیپس» این است که زبان دین ۳۳ اشکال زندگی جامعه دینداران است» یعنی زبان دین نشانگر نحوه زندگی دینداران است. به عبارتی اگر زندگی دینداران عوض شود. آنگاه زبانشان عوض خواهد شد. بنابراین در این دیدگاه زبان مبسوق است به زندگی» پيشه و معیشت و نشانگر آن است. بنابراین هر دو رهیافت روشی کتز و فیلیپس در باب تجربه دینی و زبان دین رهیافتی ساختی و تعبیری است. بررسی روش‌شناسی دیدگاه‌ها ی کتز و فبلیپس در باب نجربه دینی ۵۵۹ استیور. دان. آر. (۱۳۹۴). فلسفه زیان دینيی. ترجمه ابوالفضل ساجدی. چاپ دوم. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب. اکبری» پهمن. (۱۳۸۱). معناداری گزاره‌های دینی (نقد و بررسی نظریه ابطال‌گروی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه امام صادق(ع). پترسون,» مایکل؛ بازینجر» دیوید؛ هاسکر ویلیام؛ رایشنباغ» بروس. (۱۳۹۰). عقل و اعتفاد دینی|درآمدی بر فلسفه دین). ترجمه ابراهیم سلطانی و احمدین پراودفوت» وین. (۱۳۹۳). تجربه دینی. ترجمه و توضیح عباس یزدانی. چاپ سوم. قم: انتشارات طه. تالیافرو چارلز. (۱۳۸۲). فلسفه دین در قرن بیستم. ترجمه انشاا.. رحمتی. چاپ اول. تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی. رو ویلیام. (۱۳۷۹): تجربه دینی و عرفانی: ترجمه اسماعیل سلیمانی قرکی: تقد و نظر. ۶ (۲۳ - ۲۴): ۰۲۸۶-۳۱۹ ریچاردز گلین. (۱۳۸۰). به سوی الهیات ناظر به همه /دیان. ترجمه رضا گندمی نصرآبادی و احمدرضا مفتاح. چاپ اول. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات صادقی» هادی. (۱۳۷۹). دین و تجریه. تقد ونظر. ۲۳(۶ - ۲۴): ۲۲۲-۲۴۶ فعالی» محمدتقی. (۱۳۹۴). تجربه دینی و مکاشفه عرفانی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی. فورمن» رابرت کی. سی. (۱۳۸۴). عرفان» ذهن, آگاهی. ترجمه عطا انزلی. قم: انتشارات دانشگاه مفید. کتز استیون. (۱۳۸۳). زبان» معرفت‌شناسی و عرفان در ساختگرایی» سنت و عرفان. ترجمه و تحقیق سیدعطا انزلی. چاپ اول. قم: انجمن معارف اسلامی. گیسلر نورمن ال. (۱۳۹۱). فلسفه دین. ترجمه حمیدرضا آیت‌اللهی: تهران: انتشارات حکمت. مالکوم» نورمن. (۱۳۸۳). دیدگاه دینی ویتگشناین. ترجمه علی زاهد. چاپ اول. تهران: گام نو مایلز ریچارد. (۱۳۸۰). تجربه دینی. ترجمه جابر اکبری. چاپ اول. تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی. ملکیان» مصطفی؛ لگنهاوزن» محمد. (۱۳۷۹). اقتراح؛ تجربه دینی:در نظر خواهی از دانشوزان, تقد و نظر. ۶ (۲۳ - ۲۴): ۲۴-۴ وینرایت» ویلیام. ج. (۱۳۷۸). امر قدسی از نگاه رودلف اتو. ترجمه علی شیروانی. نامه مفید. ۴ (۱۹): ۰۱۲۷-۱۴۲ هرد, گری لکود. (۱۳۸۲). تجربه عرفانی و اخلاقی. ترجمه لطف‌الله جلالی و محمد سوزی. چاپ اول. قم: موّسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)" هود. رالف. (۱۳۷۷). تجربه دینی» روانشناسی دین و الهیات در گفتگو با دکتر رالف هود. ترجمه احد فرامرز قراملکی. قبسات. ۸(۳-٩۹): ۲ - ۲۱. هوردرن» ويليام. (۱۳۶۸). راهنمای الهیات پروستان. ترجه م. میکاتبلیان. چاباول. تهژانخه ضرکت انتشارات علمی و فرهنگی. الیاده» میرچا. (۱۳۸۹). دین پژوهی. ترجمه بهاالدین خرمشاهی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. یندل» کیت. (۱۳۷۹). تجربه دینی. ترجمه انشالله رحمتی. تقد و نظر. ۶ (۲۳ - ۲۴): ۲۴۷-۲۶۱ ع ) ۶٩ کزوراهم۸ اوصه کلعناس)) کدمنازدو 3۳00 کدامژعزامط ۶و عصتص3/6 156 .(2002) +سفصطهط مه ۸ (06۳۹1۵0 هز) .(۸5) 176۲۹0 50070 7307 مکن7۳65 170516715 ,(ط0نانا۵ ۸ 0۶ 00۰ :۵۲ 3707 ۳067167166۰ کباونوناع2 ۲٩ ,3۷008۵ 7۳۵ .(3989) ۰ مکه1 0 16320 ,بطق طعصه مگ صنفلوحعطهط بط معماعصدت مکعتفیوک عام‌تونام۴ .(2010) ق3005 ,۳11۵06 36۹627 تصعحطع 1 ,۸0۵1000 م10 00ه عع 6۲1 عمسمتوناعط .(2014) نود 1 ممسحصط3/0 منلمه۳ 0 ۵۳ 370۷۷ .م1050 نام 00 ۳۹6/511 11655 کبا 00115610 2۳۵ ۲ 2۳0۵1۵0 7۳۵ .(3993) عمط ,۳۵۳۵۵۵ 4 316۷7 021050 03۵ 150513 ,ککع 007156105 6سا ۵۲ 0۲016 1۳۵ .(3993) ک1 عمط ,۳0۵۳۵۵ 40 :0۳ منلعتص۸ م۸ وط 0ماماعصد ,00115610865 ,18000 7۲07 ,(2014) ۰ کل عمط ۳0۲۳۵ :16 مفطه1[ماهرو۸ 1900622 بط معتماعهدن مومنوناع2۸ 7٩۰ رامروعمانط2 .(2011) سل صق09۵< ,عاعنعی 00۷6۳5۵105 ج ص رامع وصه صمنهنا۲ ۵1 رومام دم مععصع عمط کمزینام۴ .(1998) .ماه ,11000 (0ز0675 صل) 2-21۰ :(3)8-9 0060504 اعد متفصدند۳ و#هه۸ متماهاعصدی ,11000 طملقط 10۶۰ نصهتطع 1 مصمنانله ٩1 مصعنلنمل3/0 1۰ بط 0عتماعهد6 ونروو 7۳۵ ۳۲۵۲۵۹0۶ ۵ عنس .(1989) بصعنللز2۷ ,110۳۵6 0 خلقله[ طلعلاهم1 روط 30۹12160 ,۳06۲166 110۳۵1 0۵ 1001 .(3998) مفحعامعآ هی ,۲۳۳۵ (20ز 06۳ صل) عا اکآ لجع وصه تمدمناه ۳۵ خصتعصمطک حصعصگ نصم۷ مصوخنله ک1 خاک فمفصصعط1/0 5۰ بواژ ۳ 7۵0 026070 مکاکنراه ۸ رام 221050 0۳۵ 15500151 .(1978) 5106۰ ات1۵ ۸۳۵5 رام 2۳21050 0 3/5651 1 1565 004۵ روهام اعامرط معوصدو 1 .(2004) 51060 ماه (20ز 06۳ صف) بصمتاهنموع۸ ۳۵۵00 عنصعادآ نصم0 مصمخنله 1 منلفمص۸ ما۸ بط 0ع131ع0 م0ن1ه *1 بفنطه7 نل۸ روط 0عاماعهد ,6۳066 هامتونامگ ک ۷96 .(2004) بصفص0< مصاملج/1 و دمنصلم0 عطا صز عع دنه ۳ کنامزونام۸ 0۵ بچدکد .(2000) هصق 30 مصعکت هط صعع.1 بدگهاک2/0 مصه‌اعلد/2 500۷207 نصه‌حطع1 مصمنانله *1 مضه‌طلن۸ 72067 بوط 0عاهاعسد بعع 16 عمط عسونوناعط .ر2001) وحعطنط مکعلن/1 110۳۷6۰ ۷7۰ 7 0ع121ک 1320 .م77 ۲۸۵٩ 0ع70 1۳۵ .(1957) 3۵0۶ ,06 0 16050 .(2013) بعع۳0طظ ,قمع نع ۷/0 ,جععاعم1 :1020 ,جعوطزعدط باعقط1/0 ,8316۲50۵ 40 یتصفاامک صنط۳ط2 بط 0عته امد ورونوتام۳ ۲٩ امک ا0ط2 ۳۵ ۵ 7۵۵۵۵۱ 80116 عسمتوتاعط ه) .عهستطعتاطای2 270 عطنه1 تصقطع1 ,عفتام17 هس نطعناطم صعاوق۲1 منطهدجه< 3/2500 ممسصقط1/0 صنط کل 2 8 :10۵0029 رو 1 آمتطامروکوانط2 مه طانه2 3970 مطعتصقطمع72 1061 ,م8۵11 .3100611 لذکه8 :010۳0 ۳010101001۰ 9۱ 1۵۳ ۴۵119100 .(3976) مطقنصقطمع7 136۳1 ,کم‌زاانط8 11[نط2 .2۳695 هنصه‌گنلم) ۵۶ وان نصت] برهاعا 807 ۰عع 101 ۲ع ۳0 6119101 .(1985) ۷۷۵306۰ 8۳0۵0۵۰ :3128۳3020 نصقلوصدی 2۵عظ بط 0عهاعصه ,ک10و11ع ال۸ ۲٩ روها7۳۵ 70۵۳۵1۵ ,(2010) مصصتلک ,کل قطن نع وصه کدمزعزام که حلع5ع 0صه کعنوی5 1۵۳ +عاصع0) نصم۷) مصمننله *1 ما20 دععط مومصسط۸ نصقصنه[م5 لنقصعط روط ۵0عاهاعصدن مععصع 0 لهناک 11 فص کمزع 3۵1 0۵ بردععط .(2000) ت۷1 ,380/6 (0675120 صز) :222-246 :(6)3-4 77020 ۷۵ 77000 بع 660 فصه صمنوناعط .(2000) 11۵00۰ منطاوعلد5 100 :(5.1] نطعو م۸ لمع ام ۸ 8۵119100۰ ۲ رووام روط 7۳۶ .(2003) .له اه وصه 8.۰ مفعلازم5 باه 204 منوزهک ما۸ بط 1۳۵0513160 بعونو 10 کا‌نوا30 7٩ راکو اناط .(2014) 8 ,28 ,ت56 (ص06۳52 0ل) +کط0نعزام فصه کصونع‌نامط او حل‌جق 65 وصه کعنوند5 1۵۶ عاصع 009 3۹۵۵118 بوط 0عاق اه ووس ۳ 2000 136 1 ۳۵۱910 7٩ براموک 2/01 .(2003) مععاحقط) ,وجعگهناده 1" (120 06۳ صل) بصمنهعناطم نلوجهتسطمک مععنگاه اکق11 .ز26 +صححطع1 مصصننله 14 مفاقصطهج3 7 ۳۵2512160 ,010 ۸01۶ ۵1 07 ۶و تصزوم عطا ۳۵ هه جامط عط1 .(3999) 3 بصعن۵ ۷ اطع صنه ۷ ,2 6 77000 متاق هط 00 المطاعصا بر ۵عادا که معع عمط منامزونامط 05 جک .(2000) بطازمگ ,۷3061

بحث از دامنه تجربه دینی یکی از مباحث بسیار مهم از قرن هجدهم به بعد بوده است و از آن دوره تاکنون اندیشمندان عرصه های مختلفِ مطالعاتی چون فلسفه دین ، کلام جدید ، علم الادیان و روانشناسی دین و... را در باب چیستی و ماهیت آن ، گستره مطالعاتی آن ، کارکردش در زندگی انسان و گوهری بودن دین یا صدق و کذب آن بنحو ثبوتی یا سلبی ، اظهار نظرهای مختلفی را در این بازه های زمانی ترسیم کرده است. از جمله این که ، پدیدارشناسان و فیلسوفان دین برای دین ابعاد و ویژگی هایی ترسیم کرده اند که یکی از آنها بُعد تجربی دین است. ممکن است دستورات اخلاقی ، حقوقی و عقیدتی ، به پیدایش احساسات خاصی مانند حیرت یا خشیت و خضوع کمک کنند و زمینه ساز تجربه ای شگرف و شورانگیز مانند احساس حضور در پیشگاه خداوند یا موجود متعالی و غایی ، یا شنیدن تسبیح موجودات و تجارب عرفانی و درونی دیگری شوند ، که کاملاً متمایز از تجارب بیرونی باشند. از آنجا که مردم در سنّت های دینیِ متعدد و متنوع ، مدعی تجربه خداوند ، نیروانا یا برهمن هستند و احساس می کنند که این قبیل تجربه ها به زندگیشان معنا و جهت می بخشد. می توان اذعان کرد که تجربه دینی یکی از مهمترین مسائلی است که در روانشناسی دین و فلسفه دین مورد توجه و بررسی قرار می گیرد. در اندیشه ساختگراهایی مثل پرادفوت و کتز که بیشتر در تبیین تجربه دینی به بعد عرفانی آن تأکید دارند ، بر این باورند که ماهیت تجربه دینی متأثر از شبکه باورها و مفاهیم ذهنی فاعل شناساست و تجارب خالی از باورها و مفاهیم وجود ندارد و از سویی در رویکرد فیلیپس هم مدعیات دینی هرچند که جنبه شناختاری و حکایت گری ندارند ، ولی برای تبیین اظهاراتی می توان به کاربرد آنها در زندگی اجتماعی فرد نگریست؛ بعبارتی برای فهم مدعیات دینی باید حیطه های اشکال زندگی را بشناسیم و به قواعد بازی دین توجه کنیم که یک باور درست به نحوه زندگی فرد مربوط است. در پژوهش حاضر سعی شده ضمن بررسی روش شناسی دیدگاه های مزبور به تبیین و بررسی دیدگاه های کتز و فیلیپس در باب تجربه دینی پرداخته شود.

484334

هنگامی که فرد با مسأله و مشکلی مواجه می‌شود باید آن را بررسی کرده» به راه‌حل‌های آن بیندیشد تا به هدف خویش دست یابد با چنین تعبیری می‌توان گفت که تفکر عبارت است از فعالیت‌های جهت دار ذهن برای حل مسئله به عبارت دیگر تفکر و انديشه به فعالیت‌ها یا رفتارهای ذهنی گفته می‌شود که به حل مسأله توجه داشته باشد. (شعبانی» ۱۳۸۲) بر این اساس عالی‌ترین هدف آموزش و پرورش در تمامی سطوح ایجاد تفکر و توانایی در حل مسئله و خلاقیت در یاد گیرندگان است. (قریب» ۱۳۹۰) پژوهشگران معتقدند که درجهت پرورش تفکر باید فرصت کافی در اختیار دانش آموزان قرار داد و تا حد امکان» آن‌ها از فرآیندهای قالبی و از پیش تعبین شده بر حذر داشت (صالحی عمران» چهارباشلو ۱۳۸۹) در حقیقت علوم تجربی یکی از مهم‌ترین دروسی است که می‌تواند فرصت توجه همه جانبه به تفکر و کار کردهای ذهنی را داشته باشد (جعفری هرندی, ۱۳۹۷)»ا,گر چهبه دلیل پیشرفت روزافزون دانش بشر محتوای درس علوم تجربی روز به روز جدیدتر می‌شود و به همین جهت در چند دهه اخیر» دروس علوم تجربی بیشترین تغییر و تحول را در بین موضواعات درسی در سطح جهاتی:ذاشته است» اما این تغییرات تنها از جنبه محتوایی» آموزش درس علوم تجربی ر | دربر نمی گیرد» بلکه ویژگی های عصر کنونی باعث می‌شود تا برنامه‌های آموزشی درس علوم تجربی به نحوی سازمان‌دهی گردند تا با بهره‌گیری از آن‌ها همه مهارت‌ها و توانایی‌های شناختی و شخصیتی دانش آموزان رشد کرده و دانش آموزان با پرخوداری از مزایای علوم و فناوری» توانمندی و مهارت‌های لازم جهت رویارویی با تغییرات و تحولات جدید را کسب نمایند و فعالیت‌های دانش آموزان را متناسب با اهداف درس در راه صحیح پیش ببرند. براساس این که نظام آموزش و پرورش کشور ایران» متمرکز و برنامه درسی منحصر به کتاب‌های درسی است و در تمام کشور با وجود وسعت و تنوع گونه‌های جمعیتی و فرهنگی توزیع می‌شود. بنابراین کتاب‌های درسی باید از هر گونه عیب و نقص عاری باشند و متناسب با اهداف تعیین شده و اصول علمی تالیف گردند (کوهی فایق و شاه محمدی اردبیلی» ۲) همچنین کتب درسی و معلم» محورهای اصلی فرآیند یاددهی-یاد گیری‌اند و در بیشتر موارد» کتاب درسی تنها رسانه آموزشی است که در اختیار معلمان قرار دارد و فرآیند یاددهی-یاد گیری تنها با اتکا به محتوای برنامه درسی موجود تحد ال محتوای کتا لوم تج ایه چهارم ابتد ایی بر اساس 3 نیکي ‏ ام ومی در کتاب» که شامل دانش و مفاهیم» ارزش‌ها و غیره صورت می گیرد. از سویی دیگر انواع ارزشیابی‌ها» آزمون‌ها امتحانات و گزینش‌های تحصیلی بر مبنای محتویات موجود در کتاب صورت می گیرد (افتخاری» ۱۳۹۴). بنابراین کتب درسی در نظام آموزشی از مهمترین و اصلی‌ترین عناصر و منابع یادگیری است که مواد اصلی برنامه درسی مدارس هر نظام آموزشی را تشکیل می دهند به همین جهت. تجزیه و تحلیل کتاب‌های درسی,» تلاشی بسیار ارزنده در جهت بهره‌بری معلمان در طراحی موقعیت های مناسب برای یادگیری دانش آموزان است (کرمی» اسدبیگی وکرمی» ۱۳۹۲). اگر محتوای کتب درسی هماهنگ و همسو با اهداف کلی و جزئی نظام نباشد نمی‌توان انتظار داشت که دست‌یابی به اهداف مورد نظر امکان‌پذیر باشد. با توجه به نقش محتوا در تحقق اهداف برنامه درسی» این عنصر برنامه درسی حوزه وسیعی از کوشش‌های علمی و بررسی‌ها را به خود اختصاص داده و پژوهشگران را برآن داشته است که مناسبت آن را با عناصر برنامه‌ی درسی بررسی کنند ملاک‌ها و معیارهای مناسبی برای تعیین میزان اثر بخشی و کارای آن تدوین کنند (حسین بر ۱۳۹۴). مقطع ابتدایی جایگاه بسیار مهم و قابل توجهی در.فرآیند تعلیم‌وتربیت دانشآموزان و تکوین شخصیت آن‌ها دارد» به علاوه» این مقطع به‌عنوان پیشتاز مبنا و مشاور برای ادامه‌ی مسیر تحصیل محسوب می گردد. بنابراین ضروری است که برنامه‌های درسی این مقطع به خصوص کتب درسی آن پیوسته مورد ارزشیابی» بازبینی و تجدید نظر قرار؛ گیرد: لذا.اگر؛دانش آموزان مقطع ابتدایی در کسب تجارب یادگیری سهیم گردند» در آن هنگام یادگیری عمیق و مفهومی» معنا پیدا می‌کند بنابراین ضروری است چگونگی فرآیند ارائه محتوا با روش فعال مشخص گردد تا آموزش کتب» به عنوان آزمایشگاهی برای یادگیری چگونه آموختن باشد(رحیم‌زاده» حاجی و پورقلی» ۱۳۹۵) » به همین جهت» محتوای فعال و پویا که یادگیری فعالانه دانشآموزان را ممکن می‌سازد» بسیار ضروری است» این مساله اهمیت تحلیل محتوای کتاب‌های مقطع ابتدایی را دوچندان می‌کند. تحلیل محتوا روشی است که برنامه‌ریزان و مولفان به کمک آن نقاط ضعف و قوت کتاب‌های درسی را پی‌ببرند و هنگام انتخاب محتوای کتاب‌های درسی» دقت بیش تری نمایند تا علاوه بر تسهیل یادگیری» زمینه رشد و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان فراهم شود (رحیم‌زاده» حاجی و پورقلی» ۱۳۹۵). همچنین تحلیل محتوا از تکنیکک‌های مربوط به روش اسنادی در پژوهش علوم اجتماعی است که همان‌طور که از نام تحلیل محتوا پیداست» این تکنیک به تحلیل و بررسی و آنالیز محتوا می‌پردازد و می کوشد یافته‌هایی را در مورد متن استخراج و به تحلیل آن‌ها بپردازد (فلاحی و با زگیرپور و محمدی‌پور» ۶). به اعتقاد برلسون! (۱۹۵۲)» تحلیل محتوا ویژگی‌های ظاهری(متن» مکالمه و ...) یک پیام به شکل عینی و نظام‌مند (بر طبق قواعد معین و علمی) توصیف می‌کنند. با رکوس ‏ معتقد است که تحلیل محتوا به معنای تحلیل و بررسی علمی پیام های ارتباطی محتوا است که این روش کاملا علمی است و با وجود داشتن جامعیت» از نظر ماهیت به تحلیلی دقیق و منظم وابسته‌است (فلاحی و با زگیرپور و محمدی پور» ۶ بنابراین یک روش پژوهش منظم برای توصیف عینی و کمی محتوای کتاب‌ها و متون برنامه درسی و یا مقایسه پیام‌ها و مفاهیم و یا ساختار محتوا با اهداف برنامه درسی رسمی است (محمدی تجربیات کشورهای توسعه یافته‌ای که سال‌ها پیش» در سیستم آموزش و پرورش خود تحولی عظیم به‌وجود آورده‌اند» نشان داد که بهترین نقطه شروع جهت ایجاد تغییر و تحول در کیفیت آموزش عمومی» تحول در درس علوم تجربی است. محتوای درس علوم تجربی در برنامه‌ی درسی براساس اهداف مصوب آموزش و پرورش ارائه می گردد و باتوجه به اين که تأثیری به سزایی در تحولات تاریخ بشر دارد» در حوزه‌های مختلف برنامه‌ی درسی ارائه می گردد و براساس توسعه و پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی مرتبا در بخش‌های مختلف مانند روش تدریس» محتوای کتاب» ابزار و .. باید اصولا روش تدریس‌های فعال سه ویژگی مشت رک دارند؛ اولا به استقلال یاد گیرنده در جریان یادگیری کمک می کند انیا دانش آنموزان نقشتی فعال و موئرّابرساس تجارب و دانسته‌های شخصی خود در فرآیند یادگیری خواهند داشت., الا دانش آموزان قادر خواهد بود از طریق خود ارزشیابی» میزان پیشرفت خود را ارزیابی می‌کنند (هارلن"» ۱۹۹۲). شعبانی (۱۳۸۳) نیز معتقد است رویکرد فعال» رویکردی است که در آن یا دگیرنده» خود شخصا در فرآیند یاددهی-یادگیری درگیر شود بنابراین هرگاه تدریس به طریقی سازماندهی شود که ضمن تناسب با علاقمندی‌های یاد گیرنده او را با موضوع اصلی درگیر کند و درتمام فرآیند یادادهی-یادگیری نیز به تناسب توانمندی‌های یاد گيرنده ادامه یابده می‌توان گفت که در این روش تدریس از رویکرد فعال استفاده شده‌است. به بیان گودرزی (۱۳۹۵) در آموزش و یادگیری علوم تجربی دو دید گاه ایستا و پویا وجود دارد؛ در دیدگاه ایستا معلم به شیوه ای مکانیکی و یک جانبه تلاش می‌کند تا از روش گفتاری» انبوهی از اطلاعات را به ذهن دانش آموز تحد محتوی کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتد ایببر ساس د نیي . می انتقال دهد اما در دید گاه پویا دانش آموز در فرآیند یادگیری علوم به جای دریافت مستقیم حقایق علمی با فرآیند تولید علم آشنا می‌شود و به کشف علوم می‌پردازد. بر این اساس پژوهش حاضر می کوشد تا با استفاده از تکنیک ویلیام رومی تعیین نماید کتاب علوم تجربی جدید التالیف پایه‌ی چهارم ابتدایی از کدام دید گاه تبعیت می کند. ویلیام رومی !یکی از صاحب نظران تعلیم وتربیت است که کتاب خود را با عنوان « تکنیک‌های پژوهشی در اموزش علوم» در سال ۱۹۸۶ ارائه نمود. وی معتقد است اگر محتوا به شیوه‌ای باشد که روحیه کشف را در فراگیران ایجاد کند تا خود به دنبال پاسخ پرسش‌هایش و کشف مجهولات باشد و نتایجی را که به‌دست می آورد» فعالیت او را برای یادگیری بیش‌تر و عمیق تر تقویت نماید» چنین محتوایی فعال و در مقابل محتوایی که صرفا با ارائه دانش و اطلاعات به فراگیران» حقایق و مفاهیم و اصول و نتایج را معرفی کند محسوب می‌شود. (سمیعی و پژوهش حاضر به یکی از عناصر مهم تعلیم‌وتربیت یعنی کتاب درسی پرداخته‌است که در این راستا در این نوشتار تلاش شده‌است تا میزان پویاییوافعال بودن محتوای ارائه شده در کتاب علوم تجربی جدید التاألیف پایه چهارم ابتدایی در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۹۹ که شامل متن و تصاویره فعالیت‌های کتاب است با استفاده از تکنیک ویلیام رومی» تحلیل و بررسی گردد. نتایج پژوهش‌هایی که در سال‌های گذشته» کتاب علوم تجربی پایه‌ی چهارم ابتدایی را بر اساس تکنیک ویلیام رومی» تحلیل نمودند» حاکی از آن است که متن و تصاویر و پرسش‌های فعالیت‌ها از میزان پویایی کافی جهت درگیری دانش آموزان» برخوردار است (نقدی» احسانی نیا و دثفه جعفری» ۵ نجاتی» ۱۳۹۴؛ لقمانی شهمیری» فضلی» عباسیان» احمدی» جعفری و راویش» ۱۳۹۵). علاوه بر آن پژوهش مصلح امیردهی و قاسمی (۱۳۹۵) نشان.داد که تصاویر و فعالیت‌های کتاب» بیش از حد فعال اند و متن کتاب فعال است. همچنین یافته‌های پژوهش‌هایی که سایر کتاب‌های علوم تجربی را بر اساس تکنیک ویلیام رومی بررسی نموده‌اند» نمایان ساخت که در کتاب پایه‌ی سوم» متن فعال و تصاویر غیرفعال هستند (صادقی» شمس‌الدینی و اکبرنژاد» ۱۳۹۴) در کتاب پایه‌ی پنجم» متن و تصاویر فعال هستند (مهرانی» خوش‌شناس و مهینی» ۱۳۹۴؛ رحیم‌زاده و همکاران» ۱۳۹۵)» در کتاب پایه‌ی ششم,» متن و تصاویر و فعالیت‌ها هر سه فعال هستند (عمویی اسرمی» نورانی» نوری» الهی و محمدی» ۵ و در مبحث شیمی کتاب علوم تجربی پایه‌ی نهم» سوالات فعالیت‌ها فعال و متن و تصاویر گنجاندن محتوای غیرفعال در کتب درسی» موجب رواج رویکرد حافظه پروری» یادگیری سطحی» عدم توجه به کاربردی بودن مطالب و توجه بیش از حد به کسب نمره» خواهد شد که همواره از مسائل عمده امروزه در سیستم آموزش و پرورش ایران محسوب می گردد (کوهی فایق و شاه محمدی اردبیلی» ۱۳۹۲). همچنین بهترین نقطه‌ی آغاز جهت تغییر و تحول در کیفیت فرآیند آموزش عمومی, تحول درس علوم تجربی است (کیانی» ۱۳۹۳)» به علاوه» افزایش هوش هیجانی به عنوان توانایی شناخت معانی و روابط و حل مسئله» بسیار وابسته به میزان پویایی و فعال بودن کتب درسی است (نوظهری پهر آباد» پوشنه» عصاره و رسولی» ۱۳۹۲) و باتوجه به رشد روزافزون علم و تکنولوژی» بسیار ضروری است که کتب درسی با دقت بسیار و تا حد امکان عاری از هرگونه عیب و نقص و مطابق با اصول و نظریه‌های علمی واهداف تعیین شده تألیف گردد. بنابراین تحلیل و بررسی محتوای کتب درسی می تواند به شفافیت مسائل کمک کرده و نقاط قوتآو ضعف آن‌ها را جهت اصلاح و تغییر احتمالی محتوا در اختیار مدیران و برنامه‌ریزان و مولفان کتب درسی قرار دهد (کوهی فایق و شاه محمدی اردبیلی» ۱۳۹۲). براین اساس» بررسی میزان پویایی کتاب جدید التالیف علوم تجربی پایه‌ی چهارم ابتدایی در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ بر اسناس تکنیک ویلیام رومی» مسئله‌ای است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است تا نمایان گردد آیا استانداردهای لازم از جمله پویا و فعال بودن محتوا (متون» تصاویر و سوالات فعالیت‌ها) جهت یاد گیری عمیق کابردی و موثر دانشآموزان» در تدوین این کتاب به چه میزان مورد عنایت قرار گرفته است؟ آیا رویکرد آموزشی محتوای کتاب» پویا است و معلم را در جهت آموزش فعال و اکتشافی دانش آموزان به اندازه‌ی کافی یاری می‌نماید یا رویکردی ایستا و غیرفعال در آن غالب است؟ به غلاوه گاهی میزان پویایی محتوا آنقدر زیاد است که دانش آموزان بدون اینکه مفروضات و اطلاعات اولیه و ضروری داشته باشند» وادار به نوعی تجزیه و تحلیل و فعالیتی پیچیده می‌شوند» که در حقیقت با عنوان درگیری بیش از توان دانش آموزان مطرح می گردد (1968 ,/[10136)» بر این اساس هدف پژوهش حاضر نمایان ساختن این موضوع است که کدام بخش از محتوا (متن» تصویر و سوالات فعالیت‌ها) و کدام یک از دروس کتاب» پویا و فعال و یا غیرفعال و یا فراتر از سطح فهم دانش آموزان محسوب می‌شود؟ ب علوم تجربی| پ چ چهارم بتد ایدبر اس نک وال رو پژوهش حاضر تحلیل محتوای بر اساس تکنیک ویلیام رومی است» که یکی از تکنیک‌های روش تحلیل محتوای کمی و توصیفی تحلیلی است که از طریق کمی سازی محتوا استفاده از فراوانی و شاخص‌های عددی ابعاد مختلف محتوا کد گذاری آن‌ها ومحاسبات ریاضی» محتوای مورد نظر را از منظر فعال پا غیرفعال بودن متون و تصاویر و سوالات فعالیت‌ها با کمک محاسبه‌ی ضریب درگیری تحلیل و بررسی می‌نماید (نگهبان» غلامحسینی و فرهانی» ۱۳۹۴). علاوه بر آن» از این تکنیکک, ویلیام رومی در کتاب خود از عنوان «تکنیکک‌های کاوش در تدریس علوم» بهره برده است و تاکید بر روی تشخیص نوع جمله‌ها از منظر میزان پویایی داشته است (ظفری‌نژاد» ۱۳۹۲). در این تکنیک جهت محاسبه ضریب درگیری» مجموع کدهای مقوله فعال را بر مجموع کدهای مقوله غیرفعال تقسیم می گردد. دامنه‌ی عدد به‌دست آمده می‌تواند از صفر تا بی‌نهایت باشد. اما از نظر ویلیام رومی محتوایی مطلوب و فعال است که ضریب درگیری آن بین ۰/۴ و ۱/۵ باشده» محدوده‌ی پایین تر از ۰/۴ بیانگر غیرفعال بودن و بالاتر از ۱/۵ از دانش آموزان می‌خواهد.تاانوعی تجزیه و تحلیل انجام دهد و بدون این که مفروضات و اطلاعات لازم در اختیار دانش آموزان قرار گیرد فعالیتی پیشرفته انجام دهد در حقیقت با عنوان درگیری بیش از توان دانش آموزان مطرح می گردد (1968 ,/(16۵16). در این پژوهش» جامعه آماری کتاب جدیدالتالیف علوم تجربی پایه‌ی چهارم ابتدایی در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ است. نمونه آماری براتز با جامعه آمازی در نظر گرفته شده‌است. واحد تحلیل در بخش تحلیل متون» محتوای گنجانده شده در مت" کتاب مذ کور و واحد ثبت جمله است. واحد تحلیل در بخش تحلیل تصاویر شامل تمامی عکس‌ها اشکال, جداول و نمودارهای کتاب است. واحد تحلیل در بخش سوالات» تمامی سوالات فعالیت‌های موجود درکتاب است. ضریب درگیری هر کدام ویلیام رومی متون» تصاویر و سوالات هرکتاب را به سه مقوله‌ی فعال» غیرفعال و خنثی تقسیم کرده‌است که هر یک از این مقوله‌ها برای این که مورد تحلیل و بررسی دقیق‌تر قرارگیرند» خود دارای کدهای مختلفی هستند. به این ترتیب که متن دارای ۱۰ کد» تصاویر دارای ۴ کد و سوالات دارای ۴ کده با توضیحات مختص به خود هستند که در جداول ۱و ۲و ۳ به صورت اختصاصی جدول شماره 1. کد گذاری جملات متن (اتابک. بابارحمتی و اتابک, ۱۳۹۸) ۸ سئوالاتی که ایجاب میکند تا دانش آموز محتوایی را تجزیه و تحلیل کند 8 از دانش آموز خواسته شود به بیان نتایج بدست آورده بپردازد نگ سئوالات بدون پاسخی که برای جلب توجه دانش آموز ان آورده شده است 20 دانش آموزان آزمایشی را انجام داده پا نتایج حاصل آن را تحلیل کنند یا اینکه مسائل عنوان شده را حل کنند 5 بیان حقیقت : بیان ساده مفروضات يا مشاهداتی که توسط فرد دیگری غیر دانش آموزان انجام گرفته است ۳ بیان نتایج يا اصول کلی (تعمیم ها) : نظرات ارائه شده توسط نویسند گان کتاب درباره ارتباط بین مفروضات و موضوعات 6 تعاریف : توصیف و تشریح یک واژه یا اصطلاح 71 سئوالاتی که پاسخ آنها بلافاصله در متن داده شده 1 دانش آموزان تصاوپر پا مراحل انجام یک آزمایش را مورد ملاحظه قرار دهند جدول شماره ۲. کدگذاری تصاویر (اتابک, بابارحمتی و اتابک, ۱۳۹۸) ۸ تصاویری که از دانش آموز میخواهند با استفاده از موضوعات داده شده فعالیت يا آزمایشی را انجام دهند 8 تصاویری که از آنها برای تشریح موضوع خاصی استفاده شده است ‌ تصاویری که برای تشریح جمع آوری وسایل یک آزمایش آورده شده است 0 تصویری که در هیچ یک از مقوله های فوق نگنجد تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتد ایب بر اساس تکنیک ویلیام رومی جدول شماره ۳ کد گذاری سوالات فعالیت‌ها (اتابک, بابارحمتی و اتابکک» ۱۳۹۸) ۸ سئوالی که برای پاسخ به آن» باید دانش آموز از آموخته های خود در درس جدید و نتیجه گیری در مورد مسائل جدید ظ سئوالی که در آن از دانش آموز خواسته شده مسئله خاصی را حل کند سئوالی که پاسخ آن را به طور مستقیم میتوان در کتاب یافت 0 سئوالی که پاسخ آن مربوط به نقل تعاریف است سوال ۱: میزان فعال و پویا بودن متن کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی چقدر است؟ فرضیه۱: متون کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی» موجب درگیری فعال و مطلوب دانش آموزان می‌شود. جدول شماره ۶. تحلیل متن کتاب بر اساس تکنیک ویلیام رومی 4 1 ا 8 65 ا11 13 1 انا 49 ۵۸ 32 4 13 ا24 4 1 1 ا .۰ 52 ۶ سا ا 1 38 ال آ4 وا انا ها ۵ سا ال 1 11 ا29 11 ان انا 8 ۳ بر اساس تکنیک ویلیام رومی محتوایی مطلوب و فعال است که ضریب درگیری آن بین ۰/۴ و ۱/۵ باشد. محدوده‌ی پایین‌تر از ۰/۴ بیانگر غیرفعال بودن و بالاتر از ۱/۵ بیانگر درگیری بیش از توان دانش آموزان است. متن دروس سوم» چهارم» پنجم» ششم., هشتم» نهم. دهم یازدهم دوازدهم و سیزدهم» غیرفعال و متن درس اول فراتر از توان دانش آموزان است که همگی نامطلوب اند و تنها متن بل محه ای اب علوم تج ۱ اهچهارم | د ایدبر اساس تکنيکي ‏ ام رومی دروس دوم و هفتم مطلوب و فعال است. همچنین بیش‌ترین ضریب درگیری متن در درس اول و پا وروت کلی من کتاب مس کور ۱۰۶۶ جیله در مقرلدی قعال و ۴۵۲ جله در مقرلدی قیرفعال و ۱۲ جمله در مقوله‌ی خنثی دارد. ضریب درگیری دانش آموزان در متن ۰/۲۳ محاسبه گردید که بیانگر سوال۲: میزان پویایی و فعال بودن تصاویر کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی چقدر است؟ فرضیه ۲: تصاویر کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی» موجب درگیری فعال و مطلوب دانش آموزان می‌شود. جدول شماره ۵. تحلیل تصاویر کتاب بر اساس تکنیک ویلیام رومی بر اساس تکنیک ویلیام رومی محتوایی مطلوب و فعال اسنت. که ضریب درگیری آن بین ۰/۴ و ۱/۵ باشد.» محدوده‌ی پایین‌تر از ۰/۴ بیانگرغیرفعال بودن؛و بالاتر از ۱/۵ بیانگر درگیری بیش از توان دانش آموزان است» تصاویر دروس نهم» دهم) یازدهم و سیزدهم غیرفعال و تصاویر دروس دوم و هفتم فراتر از توان دانش آموزان است که همگی نامطلوب اند و تصاویر دروس اول» سوم» چهارم» پنجم ششم» هشتم و دوازدهم فعال و مطلوب اند. همچنین بیش‌ترین ضریب درگیری تصاویر در درس دوم و کم‌ترین آن در دروس نهم» یازدهم و سیزدهم به‌دست: آمد. به صورت کلی» تصاویر کتاب مذ کور ۰ ٩۸ تصویر در مقولهی فعال و ۱۶۷ تصویر در مقوله‌ی غیرفعال و ۴۵ تصویر در مقوله‌ی خنثی دارد. ضریب درگیری دانش آموزان در تصاویر ۰/۵۳ محاسبه گردید که سوال۳: میزان فعال و پویا بودن سوالات فعالیت‌های کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی چقدر است؟ تحلی محتوای کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتد ایب بر اساس تکنیک ویلیام رومی فرضیه۳: سوالات فعالیت‌های کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی» موجب درگیری فعال و مطلوب دانش آموزان جدول شماره ٩. تحلیل سوالات فعالیت‌های کتاب بر اساس وبلیام رومی بر اساس تکنیک ویلیام رومی محتوایی مطلوب و فعال است که ضریب درگیری آن بین ۰/۴ و ۱/۵ باشده محدوده‌ی پایین‌تر از ۰/۴ بیانگر غیرفعال بودن و بالاتر از ۱/۵ بیانگر درگیری بیش از توان دانش آموزان است» سوالات فعالیت‌های درس نهم غیرفعال و دروس دوم» سوم» چهارم» پنجم» ششم» هفتم» هشتم» دهم یازدهم و دوازدهم.فراتر ازتوان دانش آموزان است که همگی نامطلوب اند و تنها سواللات فعالیت‌های درس سیزدهم فعال و مطلوب اند. همچنین بیش‌ترین ضریب درگیری سوالات در فعالیت‌های درس سوم و کم‌ترین آن در دروس نهم به‌دست آمد. فعالیت‌هاتی کتاب مذ کور» ۱۲۶ سئوال درمقوله‌ی قعال و ۷۳ سوال در مقوله‌ی غیرفعال و ۲۳ سوال در مقوله‌ی خنثی دارد. ضریب درگیری دانش آموزان؛در فعالیت‌های کتاب مذکور ۴/۲ محاسبه گردید چگونگی تنظیم محتوای کتاب‌های درسی» نقش تعیین کننده‌ای در مورد نحوه‌ی یادگیری دانش آموزان محسوب می گردد. متاسفانه گاهی عدم‌مطلوبیت و کارایی محتوا عدم تناسب آن با میزان درک و دانش و توانایی دانش آموزان و گنجاندن محتوای غیرفعال يا بیش از حد فعال در کتب درسی» که موجب رواج رویکرد حافظه‌پروری» یادگیری سطحی و توجه بیش از حد به کسب نمره» می‌شود که همواره از مسائل عمده امروزه در سیستم آموزش‌وپرورش ایران محسوب می گردد» همه‌ی این عوامل یادگیری را مشکل می‌سازند و یا نتیجه‌ای کمتر از انتظار را به بار می‌آورد (نیک نفس» تحد محتوای کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتلید ‏ بر اساس تکنيکي! ‏ ار می ۲ وهی فایق و شاه محمدی اردبیلی» ۱۳۹۲) بنابراین محتوای فعال و پویا که یا دگیری فعالانه دانش آموزان را ممکن می‌سازد» بسیار ضروری است» این مساله اهمیت تحلیل محتوای کتاب‌های مقطع ابتدایی را دوچندان می کند تا علاوه بر تسهیل یادگیری» زمینه رشد و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان فراهم شود. بر اساس تکنیک ویلیام رومی در کتاب علوم چهارم ابتدایی نتایج زیر را به ۱- ضریب درگیری دانش آموزان در متن کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی ۰/۲۳ است براساس این که:محدوده‌ی پایین‌تر از ۰/۴ بیانگر غیرفعال بوذن متن کتاب است, بنابراین متن کتاب مذکور غیرفعال و نامطلوب است و دانش آموزان را به فعالیت‌های عملی متناسب با اهداف کتاب مذ کور درگیر نمی کند و نیازمند این است که متن کتاب تغییر کرده و بازنویسی شود. متن درس دوم و هفتم به طور مطلوبی در جهت اهداف کتاب حر کت کرده و ضریب درگیری بین ۰/۴ تا ۱/۵ دارند» اما متن سایر دروس به جز درس اول که متن آن فراتر از توان دانش آموزان است. به طور اخص درس‌های سوم» دهم» چهارم» پنجم» ششم و ... ضریب درگیری بسیار پایین است و نیازمند آن است متون این ۲- ضریب درگیری دانش آموزان در تصاویر کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی ۰/۵۳ است.» براساس این که محدوده‌ی بین ۰/۴ تا ۱/۵ بیانگر فعال بودن تصاویر کتاب است بنابراین تصاویر کتاب مذ کور فعال و مطلوب است و دانش آموزان را به بطور مناسب به سمت اهداف کتاب هدایت می کند. با توجه به ضریب درگیری هر درس » این نکته مشخص می‌شود که تصاویر دروس دوم و هفتم بیش از حد فعال هستند و باعث می‌شوند سطح یادگیری دانش آموزان دز این دروس کاسته شود بهتر است از میزان پویایی تصاویر این دروس کاسته شود. اما تصاویر دزوس نهم» دهم یازدهم و سیزدهم به طور چشمگیری میزان درگیری دانش آموزان پایین اسّت و نیازمند اصّلاح و بازبینی است و تصاویر سایر دروس مطلوب و فعال بود و از این جهت نیاز به تغییر ندارد. ۳- ضریب درگیری دانش آموزان در سوالات فعالیت‌های کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی ۴/۲ است» براساس این که محدوده‌ی بالاتر از ۱/۵ بیانگر درگیری بیش از توان دانشآموزان است؛ بنابراین سوالات فعالیت‌های کتاب مذ کور بیش از حد فعال و نامطلوب است و دانش آموزان را به فعالیت‌های علمی کتاب بیش از حد لازم» درگیر می‌کند و از اهداف کتاب فراتر می‌رود. درگیری بیش از حد دانش آموزان با محتوا کتاب درسی و سوالات موجب خستگی, کسالت و بی انگیزه شدن دانش آموز برای ادامه مسیر درس خواندن می‌شود. سوالاات فعالیت های درس نهم ضریب درگیری بسیار پایینی دارد و نامطلوب است وتنها درس سیزدهم» در این زمینه» ضریب درگیری مطلوبی دارد و سوالات فعالیت‌های سایر دروس به‌طور افراطی و بیش از توان دانش آموزان و فراتر از اهداف کتاب دانشآموزان را درگیر خود می کنند و نیازمند آن است به صورت قابل توجهی میزان پویایی سوالات از ویژگی‌های مطلوب کتاب درسی, برخورداری از محتوایی فعال جهت درگیری فعال و مستقیم دانش آموزان با مطالب است» در حقیقت محتوایی فعال است که قدرت تفکر و تعقل را در یا دگیرنده شکوفا سازد (رحمانی» مزیدی» محمدی و ایمانی فرد» ۱۳۹۸) بنابراین بهتر است مولفان کتب درسی» سطح پویایی متن کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی را به خصوص در دروسی که ضریب درگیری متن بسیار پایین بود» افزایش دهند تا زمینه‌ی.د رگیری فعال و مطلوب دانش آموزان در متن کتاب فراهم شود. برای فعال کردن متن می‌توان سوالات خلاقانه و متفکرانه را در قسمت متن به کاربست و اطلاعات و تجارب دانش آموز را پیرامون درس به چالش کشید.و مسائل و مشکلات دنیای کنونی را در قالب متن با زگو نمود تا دانش آموزان از طریق تفکر عمیق و ذرگیری فعالانه خود با محتوا به کشف راه‌حل بپردازند و قدرت حل مسئله و تعقل خود را گسترش دهند. همچنین در قسمت سوالات فعالیت‌های کتاب مذکور سوالات بسیاری از فعالیت‌ها بسیار فعال و فراتر از دانش و توان دانش آموزان بوده است و زمانی که دانش آموزان خود را ناتوان در تجزیه و تحلیل آن‌ها ببینند.» به ناامیدی و بی‌انگیزگی و در نهایّت خستگی,و کسالت دچار می‌شنوند.بنابراین بهتر است مولفان کتب درسی» سطح پویایی سوالات فعالیت‌های کتاب مذ کور را کاهش دهند تا از اثرات نامطلوب آن جلوگیری شود و محتوایی مطلوب در دسترس دانش آموزان قرار گیرد. اتابکک» رضا؛ بابارحمتی» فاطمه؛ اتابکک» مرضیه. (۱۳۹۸). تحلیل محتوای کتاب جدیدالتالیف علوم تجربی ششم ابتدایی به روش ویلیام رومی. فصلنامه پویش د رآموزش علوم انسانی. دوره ۴ شماره ۰.۱۴ ۲۷-۱۱. بل وی کتاب علوم تجربی| پ + چهارم ابتد ساس 5 نیکي ‏ ام رومی احمدی درمیان؛ فرشته؛ صادقی بجد. محمد فاروق. (۱۳۹۵). تحلیل محتوای مبحث شیمی کتاب علوم پایه نهم متوسطه اول(جدید التالیف) با استفاده از روش ویلیام رومی. نهمین کنفرانس آموزش شیمی ایران. زنجان» اشرف حسین بر» محمد. (۱۳۹۴) . آموزش علوم تجربی. تهران: انتشارات کاوش نوین. افتخاری» شیما. (۱۳۹۴). تحلیل و ارزشیابی محتوای کتاب مطالعات اجتماعی پایه چهارم ابتدایی بر اساس روش وبلیام رومی. سومین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناس یآسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران. جعفری هرندی» رضا. (۱۳۹۷). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی علوم تجربی دوره ابتدایی ایران براساس مولفه‌های تفکر ادوارد دوبونو. فصلنامه علمی اندیشه‌های نوین ترییی. دوره۱۴ شماره۳. ۰۱۶۲-۱۳۷ رحمانی» اسحاق؛ مزیدی» محمد؛ محمدی, دانش؛ ایمانی فرد» لیلا. (۱۳۹۴). بررسی تطبیقی کتاب عربی اول راهنمایی با کتاب عربی پایه‌ی هفتم از منظر فعال و غیر فعال بودن بر اساس روش ویلیام رومی. دوفصلنامه رحیم زاده» شادی؛ حاجی, بینا و پورقلی» حمید. (۳۹۵(): تحلیلی,مختوای کتاب علوم تجربی پنجم ابتدایی براساس روش ویلیام رومی و فرمول خوانایی فرای .کنفرانس جهانی روانشناس یو علوم تربینی» حقوق و علوم اجتماعی د رآغاز هزاره سوم. شیراز واحد پژوهش شرکت دانش پژوهان همایش آفرینان پارس بین الملل» دانشگاه سمیعی» دوست محمد؛ محرابی» زینب. (۱۳۹۸). تحلیل محتوای فصل اول کتاب شیمی دوازدهم بر اساس روش ویلیام رومی و تعیین درجه اهمیت آن به روش آنتروپی شانون. فصلنامه پژوهش د رآموزش شیمی. دوره۱ شعبانی» حسن. (۱۳۸۲). مهارت‌ها یآموزشی و پرورشی روش‌ها و نون تدریس. تهران: انتشارات سمت. صادقی» سمیه؛ شمس‌الدینی» وحیده و اکبرنژاد» محمد. (۱۳۹۴). سومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی» مطالعات اجتماغی و فرقنگی, ها مرکز راهکارهای دست‌یابی به توسعه پایدار. صالحی عمران» ابراهیم؛ چهارباشلو حسین. (۱۳۸۹). تجزیه و تحلیل محتوای کتاب‌های درسی بر مبنای مولفه‌های خلاقیت به عنوان یکی از راه‌های پرورش خلاقیت دانش آموزان. سومین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی» 2 و مهندسی و مد یریت ن وآ وری. تهران» پژوهشکده علوم خلاقیت شناسی و مهندسی و مدیریت نوآوری ظفری نژاد عادل. (۱۳۹۲). تحلیل محتوا یکتاب درسی. تهران: کوروش چاپ. عمویی اسرمی» احسان؛ نورانی» سید سعید؛ نوری» محمد. (۱۳۹۵). بررسی و تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی سال ششم دبستان بر اساس تکنیکک ویلیام رومی. اولی نکنفرانس بین‌لمللی پژوهش های نوین در حوزه علوم ترییتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران. قم» دبیرخانه دائمی کنفرانس و تحت حمایت سیویلیکا. فلاحی» امیر؛ با زگیرپور» یاسین و محمدی پور زهرا. (۱۳۹۶). تحلیل محتوای مطالعات اجتماعی پایه چهارم ازنظر میزان توجه به میراث فرهنگی:گانینگ و ویلیام رومی. سومین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی ایران. قم» دبیرخانه دائمی کنفرانس و تحت حمایت سیویلیکا. قریب» رضا. (۱۳۹۰). آموزش مفاهیم علوم تجربی. تهران: انتشارات فاطمی. کرمی» زهره؛ اسد بیگی» پژمان و کرمی» مهدی. (۱۳۹۲). تحلیل محتوای کتاب ریاضی ۱ پایه اول متوسطه بر اساس تکنيکک ویلیام رومی و حیطه شناختی بلوم. فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی درسی. دوره ۲ شماره ۱۰. کوهی فایق؛ امراله؛ شاه محمدی اردبیلی» معصومه. (۱۳۹۲). ارزشیایی محتوای کتاب ذرسی شیمی(۲) و آزمایشگاه با استفاده از روش ویلیام رومی. هشتمین سمینا رآموزش شیمی ایران. سمنان» دانشکده شیمی و پردیس علوم پایه دانشگاه سمنان با همکاری انجمن شیمیایران و اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان. کیانی» فرحناز. (۱۳۹۳). بررسی جایگاه تاریخاغلم در کتاب علوم تجربی باه پنجم دوره ابتدایی. اولی نکنفرانس ملی روانشناسی و علوم ترییتی. شاد گان» دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاد گان و تحت حمایت سیویلیکا. گودرزی» فاطمه. (۱۳۹۵). تحلیل محتوای کتاب علوع تجربی پایه ششم ابتدایی به روش ویلیام رومی. کنفرانس جهانی روانشناسی و علوم تربیتی» حقوق و علوم اجتماعی در آغاز:هزاره سوم. شیراز» پژوهش شرکت ایده لقمانی شهمیری» مهران؛ فضلی» محمد؛ عباسیان» داوود. (۱۳۹۵). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی چهارم ابتدایی با تکنیک ویلیام رومی براساس مقوله فعال و غیر فعال بودن. کنفرانس بین‌المللی نخبگان مدیریت. محمدی اترگلی» مصطفی؛ عارف» محمدی ات رگلی. (۱۳۹۴). تحلیل محتوا سطح خوانایی کتاب فارسی ششم ابتدایی بر اساس شاخص سطح خوانایی مک لافلین .کتفرانس سراسری دانش و فناوری علوم ترییتی مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران. تهران» موسسه بر گزارکننده همایش‌های توسعه محور دانش و فناوری سام ایران. مصلح امیردهی, هادی؛ مژگان» قاسمی. (۱۳۹۵). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی از منظر فعال و غیرفعال بودن بر مبنای الگوی وبلیام رومی. فصلنامه پویش در علوم پایه. دوره ۲ شماره ۳ ۲۸-۱۹. مهرانی» فاطمه؛ شناس خوش» معصومه و مهینی» الهه. (۱۳۹۴). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی با روش ویلیام رومی. اولین کنفرانس بین‌لمللی علوم انسانی با رویکرد بومی-اسلامی و تاکید بر پژوهش‌های تحلیل محتوا کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتد ایب بر لسی تکنیک ویلیام رومی نجاتی» شیما. (۱۳۹۴). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی با روش ویلیام رومی.اولی نکنفرانس بین المللی مدیریت» اقتصاد حسابداری و علوم تربیتی. ساری» شرکت علمی پژوهشی و مشاوره‌ای آینده ساز نقدی» پرستو؛ احسانی نیا المیرا؛ دئفه جعفری» ملیکا. (۱۳۹۵). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی چاپ (۱۳۹۴) به تکنیکک ویلیام رومی. سومین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی. نگهبان» محدثه؛ غلامحسینی» مرضیه؛ فرهانی» فاطمه. (۱۳۹۴). تحلیل محتوای کتاب فارسی بخوانیم پایه‌ی پتجم ابتدایی بر اساس تکنیکک ویلیام رومی. همایش مل ی آموزش ابتدایی. بیرجند» اداره کل آموزش و پرورش استان خراسان جنوبی» دانشگاه بیرجند» انجمن مطالعات برنامه درسی ایران. نوظهری پهرآباد» رامین؛ پوشنه» کامپیز؛ عصاره» علیرضا؛ رسولی» سمیه. (۱۳۹۲). مقایسه تأثیر روش‌های تدریس فعال و غیرفعال بر هوش هیجانی دانش آموزان. فصلنامه فناور ی آموزش. دوره ۴ شماره ۷. ۲۸۷-۲۸۱ نیک نفس, سعید. (۱۳۹۲). نقش تحلیل محتوا در فرآیند آموزش آموزش و طراحی کتاب‌های درسی. مجله 6 :11 ,01606 ,1۶60۳60 ۲۵۲۳۱3۳۷۲۱۹60011 1 کل 00۳۵۵۳۵ .(1952) .ظ م6180 عظ :0 ۳۵۹۵0۲۰ ]0 ۵۵۷10۷ :۹۵666 ]٩ و۵۳۳ 26۵ .(3999) ۷۷۰ م1106 عطا صز ععطصع50 ۶و امعم ماع تعل عطا وصه دقع ع3 .(1992 م01 +0106 ۷۷۰ ,11۵016 ,۳۳۵۲۵-701 عععن50 هصتط12 36۶ کعاوخصط 1 وهآ .(3968) ۷۷۰ .2 ,عمط

با توجه به تغییرات کتب علوم تجربی، هدف از پژوهش حاضر، ارزشیابی و تحلیل محتوای کتاب علوم چهارم ابتدایی در سال تحصیلی 1399-1400 با کاربرد تکنیک ویلیام رومی است. در این تحلیل، فعال یا غیرفعال بودن سه مولفه متن، تصاویر و سوالات فعالیت های کتاب از طریق محاسبه ضریب درگیری دانش آموزان مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر تحلیل محتوای کمی و روش آماری توصیفی است. جامعه آماری کتاب مذکور است. نمونه آماری برابر با جامعه آماری است. ضریب درگیری دانش آموزان در متن، تصاویر و سوالات فعالیت های کتاب به ترتیب 23/0 ، 53/0 و 2/4 است براساس این که محدوده ی پایین تر از 4/0 بیانگر غیرفعال بودن و بین 4/0 تا 5/1 بیانگر فعال بودن و بالاتر از 5/1 بیانگر درگیری بیش از توان دانش آموزان است، متن، غیرفعال است و تصاویر کتاب فعال و سوالات فعالیت های کتاب، بیش از حد، فعال است. بنابراین متن و سوالات فعالیت های کتاب، دانش آموزان را به فعالیت های عملی متناسب با اهداف کتاب، درگیر نمی کند، ولی تصاویر کتاب از پویایی کافی و مناسب جهت درگیری دانش آموزان با فعالیت های عملی متناسب با اهداف کتاب، برخوردارند.

361637

این مهارت کودکان را یاری می‌دهد تا موانع احتمالی انتخاب‌های خود را پیش‌بینی کرده و با هر اشتباه به عنوان تجربه برخورد نمایند (۱ انتخاب» تنوع تکالیف» مهار ت آموزی و ح<مایت آنها از به حل‌مسئله» مهارت در ارز شیابی» نظارت و هدفمندی شوند (۴). استرایت و همکاران (۴) نیز به این نتیجه رسیدند که در طول دوران تحول به ایجاد مشکلات ارتباطی و در نهایت منجر خواهد شد. شاید به همین دلیل است که امروزه آموزش والدین با هدف بهبود تعامل والد- کودک مورد توجه قرار زیرا می‌تواند در حل یک مسئله یا دست‌یابی به یک هدف ما را پاری دهد؛ مهارت است زیرا فرد یک بار آن را می‌آموزد و می‌تواند به کرات از آن استفاده کند و فرایند است زیرا شامل مراحلی است. زمانی که فرد بخواهد به هدفی دست یابد یا بر راه‌حل انتخاب شده و هشتم: ارزیابی اثربخشی تلاش در جهت کودکان و نوجوانان به شمار می‌آید که وجود ارتباط بین مهارت حل‌مسئله و سازش افراد را مورد توجه و تأکید قرار پرخاشگری و مقابله‌ای در کود کان کاهش یافته و این کودکان به شایستگی اجتماعی و هیجانی مطلوب دست یابند ( ۱۴و حل‌مسئله بر میزان حرمت خود دانش آموزان ۱۱ تا ۱۳ سال دارای م شکلات ارتباطی پرداخته | ست به این نتیجه ر سید که موثر است و تفاوت معنی‌داری بین دو گروه دانش آموز دختر و پسر وجود ندارد. کلمن و تامسون (۱۶) نشان دادند مادران ارتباط با فرزندان خود از دستور دادن و توصیه راه حل به استفاده کرده‌اند. این کودکان به راحتی ناامید می‌شوند و از تلاش دست برمی‌دارند و قبل از تلاش برای یافتن راه حل مشکل به دنبال کمک می گردند (۷). لندری و همکاران (۱۸) در پژوهشی با عنوان والدین پاسخگو به آموزش مادران دارای نوزاد کم‌وزن با هدف بهبود مهارت های ارتباطی» اجتماعی و حل مسئله پرداختند. شواهد نشان داد که رفتارهای پاسخگو در مادران گروه آز مایش در مقایسه با گروه کنترل افزایش معناداری یافت. شکوهی و همکاران (۱۹) نیز در پژوهشی نشان دادند که آموزش راهبردهای حل مسئله به والدین در بهبود تنیدگی والدین و نیز بهبود روش‌های تربیتی والدین تاثیر گذار آموزشی والدین در سازگاری و بهبود رفتار فرزندان ۰ تا ۷ ساله بر اهمیت آموزش مهارت‌های حل مسئله به والدین و پژوهش حاضر به دنبال ارائه آموزش در زمینه مهارت تفکر به شیوه حل‌مسئله در قالب برنامه‌های آموزشی به والدین جوان» مختلف در خانه و محیط بیرون خانه» از طریق بهبود تعامل‌های والد- کودک است. توجه اصلی بر آموزش والدین در استفاده از شیوه‌های کارآمد تعاملی با کودک در حل مسائلی است که در ارتباط با والدین و همسالان برای کودک پیش می‌آید. الف) طرح پژوهش و شر کت کنند گان: مطالعه حاضر از ۰ نفر از والدین (۲۴ مادر و ۱۶ پدر) دانش آموزان دختر /. پرشنامه روش‌های ترییتی والدی ن : اين پر سدشنامه تو سط شکوهی‌ یکتا و پرند (۱۳۸۶) تهیه و تدوین شد که یک مقیاس خوا دگزارشسی است و شامل ۱۲ موقعیت است که در هر تو ضیح آ» توصیه همراه با تو ضیح* و روش تعاملی حل مسئله *) را در موقعیت مورد نظر مطرح می‌کند و نمرات بیشتر قرار گرفته و اعتبار این پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ ۰/۷۹ (۱۹۹۴) طراحی شده و شامل ۷۸ گویه» ۷ خرده‌مقیاس اصلی و یک خرده‌مقیاس روایی |است. پا سخدهی در مقیاس لیکرت با صورت می گیرد. این پرسشنامه رابطه میان والدین و فرزندان را ارزیابی می‌کند و توسط والدین تکمیل می‌شود. به هر گویه نمره‌ای از ۱ تا ۴ تعلق می گیرد. حمایت والدینی» رضایت از والدگری!» مشار کت؟ در والد گری» ارتباط " با فرزند» ایجاد محدودیت آ» خودمختاری* و جهت گیری نقش * از مقیاس‌های اصلی و مقبولیت اجتماعی " مقیاس روایی است. قابلیت اعتماد این ابزار با روش آلفای کرونباخ ۰/۸۲ و با روش بازآزمایی ۱ گزارش شده است. در این پژوهش قابلیت اعتماد این ابزار با روش آلفای کرونباخ به تفکیک خرده‌مقیاس ها بین ۸ تا ۰/۷۸و به روش دو نیمه کردن بین ۰/۵۴ تا ۰/۷۶ بوده والدین کودکان ۸-۴ ساله در ٩ جلسه ۲ ساعته طراحی شده است. در جلسه اول دفترچه راهنمایی که تمرین‌های خانه در آن وجود دارد به والدین داده شد. در هر جلسه علاوه بر توضیح نکات جدید» تمرین‌های جلسه قبل بحث و بررسی گردید و به سوالات و مشکلات والدین پاسخ داده شد. در این کارگاه‌ها سعی شده است که تمرین‌هایی برای کودکان طراحی شود که جنبه بازی و تفریح داشته و برای کودکان لذت‌بخش باشد؛ بنابراین فعالیت‌ها به صورت بازی يا نقاشی به کودک ارائه کود ک و والدین معمولا با آنها مواجهند طراحی شنده‌اند (۲۱): خود در ارتباط با کودکان آشنا می‌شوند. این سبکک‌ها به صورت چهار سطح طبقه‌بندی شده‌اند که برای والدین با نام ۱ در پله یکم یکی از سبکک‌های ناکا رآمد تعاملی یعنی تنبیه و ۲ پله دوم سبک توصیه بدون توضیح است. در این دو پله کود ک تقریبا فقط نقش اجراکننده دستورها یا پیشنهادها را ۳ پله سوم والدین پیشنهاد خود را همراه با توضیحاتی ارائه می‌دهند. این توضیحات می‌تواند درباره پیامد کار یا توجه به ۴ پله نهایی شامل کار آمدترین روش تعاملی دوسویه است که با طرح سوال» کودک را به تفکر وامی‌دارد. در حین تمرین‌های حل مسئله» نام گذاری شده‌اند و بر سه پایه اساسی درک است. وجود این واژه‌ها بر این اساس است که داشتن زبان مشترکک» یک قدم بسیار مهم در حل یک تعارض یا مشکل است (۲۲) .به عنوان مثال از واژه‌های حل‌مسئله می‌توان هحست/ نیست» حالا/ بعدا و مشابه/ متفاوت را نام برد که در راستای آن کود کک یاد می‌گیرد چه زمانی برای چه کاری مناسب هست/ نیست» و این که زمان مناسب برای هر چیز متفاوت است. بعد از این که این واژه‌ها در موقعیت‌های مشکل‌زا با کود کان تمرین شدند والدین در تعامل با کودک به پله چهارم که هدف نهایی د) روش اجرا: ابتدا والدین در پی فراخوانی با همکاری مسئولان مدرسه در زمینه شرکت در کارگاه آموزشی با عنوان یک جلسه توجیهی که مسئولان کارگاه‌ها برگزار کردند و در معرفی شده» شرکت کردند و در نهایت از والدینی که برای شش ر گنت در کار گاه تما پل داشتند.» ثبت نام به عمل آمد. کا رگاه‌ها هفته‌ای یک‌بار در نه جاسه دو ساعته برگزار شدند. در طی هر کار گاه مجریان مجرب و آموزش‌دیده به آموزش والدین و حل مشکلات احتمالی آنها در انجام تمرین‌ها و در درصد از این والدین دارای تحصیلات دیپلم و ۴۵/۸ درصد لیسانس و ۳۷/۵ درصد فوق لیسانس و بالاتر؛ ۴۵/۸ درصد ایشان شاغل و ۵۴/۲ در صد غیر شاغل بوده‌اند. ۶۶/۷ در صد از ایشان دارای یک فرزند و ۳۳/۳ درصد دارای دو فرزند بوده‌اند. با توجه به این که هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان مورد استفاده در مراحل پیش آزمون و پس آزمون بود؛ اندازه گیری با استفاده از آزمون ۲ وابسته استفاده شد که نتایج جدول ۱. نتایج آزمون 1 وابسته برای خرده‌مقیاس‌های پرسش‌نامه روش‌های تربیتی والدین جدول ۲. نتایج آزمون ۲ وابسته خرده‌مقیاس‌های پرسشنامه تعامل والد- کود کت جدول ۲ نشان می‌دهد که تجربه کارگاه آموز شی میانگین داده است.» این تغییر در خرده‌مقیاس های رضایت مندی و کاربرد بر نا مه آموزشی والدین برای رشد اجتماعی و است. این نتایج همسو با نتایج پژوهش‌های گذشته مهر تاییدی بر اهمیت آموزش مهارت‌های حل مسئله به والدین و کاهش مشکلات رفتاری فرز ندان نهاد ( ۲۰-۱۳). علاوه بر این» والدین از روش‌های تنبیه و توبیخ و دستور دادن و توصیه بدون توضیح و توصیه با توضیح به طور معنی‌داری کمتر استفاده حل مسئله والدین دارد» در پژوهش‌های گذشته نیز نتایج مثبتی در رفتار فرزندان و مسائل والدگری به ثمر گذاشته است (۲۶- روش‌های حل‌مسئله و مواجه شدن با مسائل مختلف را به کود کان آموزش می‌د هد. در این کار گاه سعی می‌شود کودکان با تفکر به مسائل پیش آمده راه‌حل منا سب را پیابند و در واقع والدین» کودکان خود را به اندیشیدن وادارامی کنند. کود کان یاد می گیرند راه حل های مختلفی را در نظر گرفته و برای هر م شکلی بیش از یک راه حل قابل اجرا بیابند. بنابراین» والدین با آشنایی با روش‌های بهینه و بکارگیری آن به صورت امتحانی به کیفیت مطلوب آن پی می‌برند» و آن را بصورت به منظور بررسی تاثیر آموزش بر تعامل والد- کود ک به در توضیح این بخش از نتایج» می‌توان بیان کرد که بعد رضایت‌مندی بیانگر این است که آیا والدین داشتن فرزند را یک موهبت می‌دانند و آیا نقش خود را مثبت ارزیابی می‌کنند» والدین را با تفاوت‌های فردی در عملکرد اجتماعی» رفتاری و نمرات پایین در این خرده‌مقیاس نشان‌دهنده لذت کم از والد رسیدند زیرا که در درک و هدایت فرزندان خود مسلط‌تر و موقعیت و مشکلات مرتبط پیدا کند» به درجه بالاتری از رضایت و خشنودی دست می‌پابند. دومین بعدی که در تعامل والد- کودک به آن پرداخته شده است ارتباط است که آگاهی والدین از کیفیت تعامل خود با فرزندان در موقعیت‌های در صحبت کردن و برقراری ارتباط با فرزندان است. تفاوت والد- فرزندی را نشان می‌دهد» چرا که والدین با بکارگیری کمتر تنبیه و توصیه بدون توضیح و توصیه با توضیح و استفاده بیشتر از حل مسئله» تمایل و علاقه را نسبت به والدین در فرزندان‌شان افزایش داده و ارتباط والد - فرزندی به آرامش و و منفی تنبیه در روابط به تأیید رسیده است» تغییر در این شیوه» اثرات معکوس اما مثبتی را به ارمغان می آورد. بعد محدودیت» است: اگر کود کان انتظارات والدین» حدود و مرزهای خود در روابط و بازی را بدانند احساس امنیت بیشتری کرده و مشکلات رفتاری کمتری از خود نشان می‌دهند. نظم و انضباط از معدود قوانینی است که به زمان طولانی‌تری برای ثبات و عملی شدن نیاز دارد» چه بسا پی گیری نتایج حاصل از پژوهش حاضر به معناداری خرده‌مقیاس محدود یت نیز بيانجامد و یا ارتباطباشد و ممکن است روش حاضر اثربخشی لازم را در این لازم به یادآوری است که محتوای برنامه به گونه‌ای بود که تکالیف آن مستلزم برقراری ارتباط میان والد- کودک است و این تعامل تنیدگی زا نیست» والد یا کودک را برانگیخته نمی‌کند زیرا جنبه بازی دارد و جذابیت تکالیف به قدری است که هم والد و هم کودک از انجام آن لذات می‌بر ند. بهبود ارتباط و موفقیت والدین در امر والد گری» به ایجاد در ارتباط با نتایج پژوهش حاضر و پژوهش‌های مشابه» پيشنهاد می گردد مشاورین محترم مدارس از این روش در جهت بهبود از محدود یت های پژوهش حاضر حجم نمونه کو چکک بود» زیرا احمال این که اثربخشی آموزش در آزمون های کار گاه برای نمونه‌های در دسترس بر روایی بیرونی پژوهش تاثی رگذار است. این مطالعه مبتنی بر گزارش‌های والدینی بود؛ همسالان) به کار رود تا ثبات یافته‌ها را در بافت اجتماعی نشان تا ارزیابی وسیع تری از اثر بالقوه آموزش به والدین به دست تشکر و قدردانی: در پایان از والدین محترمی که در پژوهش مداخله‌های پیشگیرانه و.... محسن شکوهی یکتا اکرم پرند» محبوبه درگاهی 001-86 0۳69 صز نامک صعلاطاممم م10 ععدسامعهه ما کاصعجهم عصنط12 ۳۰ ۳۲۴ ,8۸۷ 150080 1۰ نع20عه عطا وصصقطصط +عصنطکمصاحدم وانسد‌گ-اه م5 ۷۷۰ 137 مک 8صن۵ع ,هط ۷۷055068 ,اط نام ما32 . 5۰ :506655 5 صححلوانطه 10۶ فورنط دحوم توانسه1-اممحل‌ک صععقلنط گم نع[ آمدمنامصه فصه ملقنود 1 ۵۶ 1067610065۲ همانهام عنصعلهد که خصعص م0010 عط1 0 علص 5 و8 کعنوزه8 . 13006ع3 +عمصمط عطا صز کصنوعط صمناتساعصا سا 11۵6-56 ,کل کنعع5 ون [عقازع< نت۸ خطعن50 4 2001:93)3(:456-6۰ م2 ۵۶ 7 بصممععقل عط) صن صمناعلع عنام کصمحغولنط فصه دمناحصاعصز لماص۳د0 آهعنصنله رز کعصععقغنل وصا م0 فلنطاصعجه2 +وعنجحسه هصنسکدع/2 .کل دزدعقصه/3 مظ 1300064 ,7 88370052 ۰ 40 کامنجصه صز علواد عتنصهم کو خصعصع صقطهه ولنس۲ 526 معط ,3/6 22005 ,806 ععصمط ,220 82۳6 .۰ 60۷3۳0۳6۲ ولنصد؟ ۶ «ماهنوع ه که امصصی 36۳060 277 #ماقط ,1۸ 870۵ ,8 قالط ۰ 6۰ 1998:29)3(:457 .67ط1 ب۷قطعط وعنجصه #ممطفلنط ۵۶ داعومص مزع م1مناه 1 مه 0۳0005 فص 006 ن+کتعلحمعنل جاعنحصه انم صعحفلنط که خصعصهع صنامتی ب/80 عمط .۰ 85 02۳60۵ 506006 1065 :و عنجصه اعد وصه صصناعا م06 تماهه‌جدم 0ع م26 بط طمصد‌ک ۰ ()2009:5 50 506 7 صعزع۸ ماد ماعزسی گن0ع0 که ع/۳عو 000-0 اه ص1۳6 اصعنهمصا عطا ما صمناف‌نامص۸ +و0عط1 صمنعم) .ن عصعکل ,214 +عطعزط 0۰ و8 00213010 ل رقم ص276 1۲ کمعمعان3/0 ,3/18 صنعاک ,26 دل‌عاع۳ ,26 +11۵116 ,نتآ-17 ۷۷:56 مظ «اعذآ 1۰ وا نت صصی سنوی و هام0۳ ه نهصخهگاه ص عنطامطم آهنمم5 و عاعن عطا وصه مکعلواد وصناصه0 آهعنصنل ما 200۳0۵6 عع عم منود ۸ +۵۳ عصز امه ا ام ۸4 ج2عا< ,13 هللس02 .2 :2006 2و8 م0 ست بعی معصخم صز کل معنل لدم معط که صمناص 3۳ ۷۷-5 6 ,25 +عته8 .3 037655 1۵۳ 50108 - صعاطامم عصنط12 3/۰ نمدچ۸ مک اما ,2 نصفصح7 م۸ 2۵7200 ,36 هاماه ٩ - نطمممامطاک .4 .[۳6] .166 - 163 :30 :2011 .کعد 506 02 ۵ط06 قصه آهن م5 3۵و۳6 من اه طاعنص کصعحلوانط 0۵ کا‌عاام 010 762۳5 13 ۵ 12 کاصعلوندی متفه عصاامک دمم یاعد 00 اع 02ص 2۰ تومصه 3 کمک .5 6 .(2006:14)38-63 .کد م2 مصصت تمصمناه ۵ که و7 چاه باممطک صز کصعاطامم منقطع0 0 016۲5 ۵۶ 63210۳5 هدن امع-ص دمم عط فصه هک خمعصط‌هاک۸ بشط 1509005 مشطظ صقصام) .6 02۳/401106 ععتتصهم عل ص۷۵ جع هه نع کصنی66 .ک صنطه‌ک مک ع720-۸-70 ,8 وهصنلدزنگ ,2 1.696۵ .7 72)3(:186-5 :1995 بصقنونن5 عط‌عزعمع 202 .هدز 45 هو کتععز عععاس 1 جع ععصعمهستسک ,عکو 17606۳120 بله500 1۵۳ کدمناهوس1۵ رده وصنطدناطهاکه ؛وصتاصه‌جدم عزکدم معط .84 علصد 5 کل نهک ما5 120007 .8 -2006:42)4(:627 .87 10م لدم [مامعصه م3000 +عانفاه وصزجام‌کعاطامم خصعفصعمعمصذ مصه مصمنعنصتصصمی 02760۵1 0 کالماد وصنی م5 - دمم عصنط جع او دععصع نام .ک م۸ م۸ 7۳00 ,2 ۵۵ - نامک 9۰ - 45 :(3) 15 ,2014 .رعمامطل‌برعم فعنامرمه صز حلمعوع۸ هه عمط +علواد وصتاص‌جدم هه ککعاد 0 ۵۳۳۳۵6۲6 ۵۳ ۳0 عنا همه - ماع ۸ سل 6 علومط ,17 [ مصعلز م۸ با علله 13,۷ 7 #اعصنصفکا .20 + - 567 :(4) 36 ,2008 .[مطلرو2 فلنطع صومصط۸ 7 .دععصعبنا‌عاکه دعوم مصنصند اصعحوم طازتم ۵7 36۹01۷6 ۵ 170 صعحللنطا0) هس۰٩ هصنط12 :۷۷۵۳۵۵۶ فلنط0 عصفاستط1 .۸ عصنعنقط .5 عمط .21 6 506 .108600 30۶ معط فص عسطک .ظ 39۵ ۶ص ,کتعطا0 انم هدمن۸ اع6 فص نوم .[لبا8 [0حل 25 ره 2860 -صنمصم0ل ج نعقنا آهنممد و عصسطانم‌هند عطا که صمننعناو۸ .38 آهاصعع8 .22 فصلنامه سلامت روانی کودکک دوره ۳» شماره ۲» تابستان ۱۳۹۵ 16۳۵050 نامه :نسح عطا او اجعاصی عطا صز منم لقن مک .7۸ 3/2000 ,۳ م33 .23 7 6010۳ 1/1596 77 2201 نصا برع امعم فلنط ۶ محصه/3 5 معط نصحص0 بوصم نوعمامط عم فلنط ۶و :6 ,ص810 صنطاکه ۷۷ .رع مامح عم آماصع م10 ۷عل0 ۵۶ هی 7-7۰۸ 0۴ ,77 «مفعنط ,2۸ صنعاع0 ,7 ععاحع2 .24 7862760 00160027 3/77 دزعاک0ط ,۳2 110900 ما 068ص اعاک5 خن 2/00 ,۷۷۸ عصنلام6 .25 +-2000:55)2(:218 .[مطل و2 حح۸ +عسسه فصه عسصقه 1۵۳ ععی عطا نعصناه 05۳ دامع اه ؛عاصه‌دم 1۵۳ نامک صعاطامم وصنطه 1 مج زطاقطهطاک رک طاعصع 2۳۵ م۸ ,30 ۵اع ۷ - نطمم6لمطاک .26 :(4) 5 ,2015 .تعاتهنو حلجوعکه مزع مامطل دم وعنام‌م۸ علواد وصتصجعم فصه عاعناکصی ولنصد؟ عصنبام‌د 0 0 60828660۲ لماص تم 8۳۵۲۵ 3۰ ص200 م۸ ص22 ,رک طاعصقطا۵جد2 و۸ ,3 هماع - نطم‌ممامطک .27 - 1 :(10) 2 ,2012 .۵1009 وصه کاعلومص مزع مامط روم ۵۶ لقصس 70 +کعتوتصطم عصنصندی علمص طکزس فلنی 010 "165 چا5 وصتاهه2م عمط وصنصند۳ .ک خه‌ضن۸ م۸ صعزععمطهطک م۸ #صده2 ,3 عغلع ۳ - نامک .28 20110 .005 61 0صه کلعومص مزع مامط عم که فسات +اص جوم که فطع هه وصه عصتاصجدم صذ عصنامد 6 5107776 و2 370۰ و3 .]170 17031 [3/1001۵ 10نط۲ ۶ هس70 جعسدد0 تنط ید0 3330000 ,توصدعج8 سد‌ول۸ ماهاماه ۷ -نط ما محاگ صععط7/0 و طعتلاتطه عتعطا هقبط کاص 02 تحصقط بکعاجاد عصتاص‌حدم عنعطا ۵ 16 +ععممسام هه ما8 عطا عمط تفص طعنط۷ معط 1۵۶ کصمامک فوصت وصه عصعلطممم عطا خحاوطه علصتط ما 7اخص 0000۳ 40 06516060 066۵ 3276 5ععقماعدم عصتصنه عافد ۷ یصعحفلنط یز کعصعاطامم ۳مزهطع0 ۶و 000 از ۲ 0۳0056 156 معط ۵۶ عده عز فلنط عصغعلستط) ج عصنکند وصه مکتصجدم صلاعط ما +علجه صز 0ع۳عاعنصنصفمج -1ن 1۵ ۵ که معصنصنده فلنط عصماصنط) ج عصنکند و عاعئگه عطا عامعناکه ۷ص ۵ ک۶۷۵۹ تون ۳660 عط 60 ملنط دهم 0صه معلواک عصخص هم معصنامک صعاطامتم 00 ماع عصتصندی 0عکه0 م۷ مصعحغلنط علهع اعنا وصه [(ممط‌ععم 40 که عاصعع2 ۶و 0عاعنعصی صنامع علمصکد5 1۳۵۵ :00ط1ع21 3 7و5 هام اه مرجم هنن هچ ک۵ حلجع‌ع 36 خصع 6 معا عطا صز ۵ عنام تحلهاص ۵ ۵8 305 ۳۵ بوااع 6 عصتد 0ع از مرمطعل ۵ 56 1 «صوتع آمجصی احامطزم هه ۲ 0۳61651-0056 ,40 عم 6۵اع ۷ -نطمامطاک) عحنفصدمنکصعن کلامطاعص عصتصخوم عصنع مععلای ۳۵۲۵ 1۵2 .کطمزکوعو عا ۳۳16۲0 عاصعجع2 .(1994 ,70ق66۲) مادص صنطعمدمنهاع فلنط جوم فصه (2006 ۶ ۳0۷۵۵مط تحلصم نصوند حقط عصتصنهن عصنجامد حص6ا امعم خقطا عمط کعمتوص 16۵ +عالیعم 3۸ 1 وعلق ناد عطا 0عاعلله تجلاصی‌نکندهند عصنصنده عطا معمصحعطا۳ بر01. > مس علچه وصتاصعتد0 (05. < ۲) صنطعط ۵10 وانط مهم صز منطعصه‌نهاه+ فصه صمناد‌عنادد حاعبا5 65[ 51316 نع ا2ه عکت ۵ کاصعتوم ملعط صف عععغلهم فلنط وصعلصنط ج وصزدند 156 +صمزودا ۲0 179057 مصللنطا هدمع کم صمنای ۴۵0 وصه وعمامط و2 که ص160 امکیع 20 عاهنمککش ما۸ و000 1۰ آازد ۳ نص7] انا امدمنام‌ع نت او صمناه ۳۵ فصد وعمامط رد۲ او اصعصا م16 بانط امصونام‌ع مد که رعمامطا رد2 ص 8.0۰ .3

زمینه و هدف: اختلال لکنت زبان ازجمله اختلال هایی است که علت آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است و پژوهش های روان شناختی برای شناخت بهتر این اختلال ضروری است، ازاین رو هدف این پژوهش مقایسه راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، باورهای فراشناختی، و روان بنه های سازش نایافته اولیه در نوجوانان مبتلابه لکنت زبان و بهنجار بود. روش: طرح پژوهش از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش تمامی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه مدارس شهر همدان دچار لکنت زبان ارجاع داده شده به گفتاردرمانگر در سه ماهه سوم سال ۱۳۹۳ بودند، با روش نمونه گیری در دسترس 21 نفر مبتلابه اختلال لکنت زبان و 21 نفر بهنجار انتخاب شدند و توسط پرسشنامه روان بنه های یانگ (۱۹۹۸)، تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی، کرایج و اسپینهاون (۲۰۰۱) و پرسشنامه ی فراشناخت ولز (۲۰۰۲) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری تجزیه وتحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که نوجوانان مبتلابه لکنت زبان در مقایسه با نوجوانان بهنجار از راهبردهای سازش نایافته بیشتر و از راهبرد سازش یافته کمتری بهره می گیرند. همچنین میانگین نمرات نوجوانان مبتلابه اختلال لکنت زبان در مؤلفه های فراشناختی و روان بنه ها از گروه بهنجار تفاوت معناداری داشت (001/0 >P). نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش مشخص شد که نوجوانان مبتلابه لکنت زبان در مقایسه با نوجوانان بهنجار به میزان بیشتری از راهبردهای سازش نایافته تنظیم هیجان، روان بنه های سازش نایافته اولیه و باورهای فراشناختی برخوردارند.

490277

کلیدواژگان: بافت فرسوده, نوسازی, شهر اصفهان, منطقه یک شهر اصفهان ۱. دانش آموخته کار اسی ارشد. گروه برنامه ریزی شهری, دانشکده برنامه‌ریزی و علوم جغرافیایی؛ دانشگاه اصفهان. (نویسنده مسئول» ایمیل: ۲ دانشیار گروه برنامه ریزی شهری, دانشکده برنامه‌ریزی و علوم جغرافیایی دانشگاه اصفهان به دنبال تحولات انقلاب صنعتی در زمینه های تکنولوژیکی اقتصادی - اجتماعی و پیامدهای ناشی از هجوم و تمرکز جمعیت ها و فعالیت ها به بخش مرکزی شهرها این بافت ها دچار افت فیزیکی» اقتصادی و اجتماعی شوند این فرایند باعث شد که باگذشت زمان بافت های قدیمی و مرکزی شهرها پویایی خود را از دست بدهند و محله های خوب شهری به محله های پست و مسئله دار تبدیل شوند و دچار عدم تعادل گشته و قادر به پاسخگویی نیازهای جدید جوامع شهری نیستند(مولایی» ۱۳۹۷: ۲). این نواحی می توانند به مثابه مغناطیسی عمل کند و جاذب فقر و مشکلات اجتماعی ناشی از آن قرار بگیرند(لطفی و قضائی, ۱۳۹۸: ۲۱). روشن است هنگامی که کارایی یک محله شهری کاهش یافته و یا دچار فرسودگی می شود» ساکنانش دیگر تمایلی به نوسازی محل سکونت خود نخواهند داشت و به تدریج محدوده از چرخه توسعه خارج خواهد شد در این شرایط وظیفه مسئولین و مدیران کشور این است که با سیاست ها و برنامه های مناسب در جهت احیا حیات اقتصادی, اجتماعی و کاربری این بافت ها گام بردارند(لاله پور و سرور ۷ :۳۷٩). در حال حاضر در پی تغییرات سریع شهرها این بافت های شهری به علت ناکارآمدی نتوانسته اند رابطه: ای مناسب با محیط خود برقرار کنند و خدمات دهی خوبی به بهره برداران داشته باشند(پوراحمد و همکاران» امروزه بافت فرسوده شهری دراکثر شهرهای جهان و ایران به یکی از چالش های جدی در برنامه ریزی و مدیریت شهری تبدیل شده اند که سالانه هزینه زیادی را به شهرداری هیا تحمیل می/نماید. بافت فرسوده شهری» متناسب با شرایط انسانی و طبیعی در هر شهری» نیازمند مداخله و اصلاح است(رسول زاده براتی» ۱۳۹۷: ۳۰). در منطقه یک شهرداری اصفهان که دارای حدود ۲۷. ٩ درصد نواحی آفاشوده"ل حدود ٩ درّصد زمین های رها شده شهری است» شناسایی پهنه های فرسوده مستعد توسپعه در آمواقنطته می اف افرصیگه‌مناسبی را برای توسعه زمین های رها شده در درون خود ایجاد کند و از"ايین طریق به. توسعه نواحیق فرسودهآو ناکارآمد مرکزی و جلوگیری ازگسترش پراکنده شهر اصفهان, کمک نماید. لذا یکی از دلایل عدم پیشرفت بافت فرسوده منطقه یک اصفهان عدم توجه به معیارهای موثر در بافت فرسوده است بنابراین باید به بررسی معیارهای تا بافت فرسوده و میزان تاثیر گذاری شاخص ها راهکارهای مشارکت محلی و نیروهای غیر دولتی دخیل (شهروندان» بخش خصوصی, و مالکین) در امر بهسازی و نوسازی مساکن بافت فرسوده پرداخت. در واقع بررسی معیارهای موثر در نوسازی بافت فرسوده امری است که پروژه های نوسازی و بهسازی در بافت های فرسوده شهری را به مرحله تحقق نزدیک تر می نماید( ضرابی» طهانی» ۱۳۸۸ :۶۲). بافت های فرستوده منطقه یک از لحاظ ابعاد اقتصادی» اجتماعی, فنی و زیست محیطی دچار مشکلاتی هستند از طرف دیگرسرمایه, گذارات هم در بخش خصوصی تمایلی به سرمایه گذاری در آن ندارند بنابراین این بافت ها باید کارایی لازم؛زا بدست آورند که:از کیفیت لازم برای زندگی مردم برخوردار گردند. لذا این پژوهش با تبیین اهمیت معیارهای موثر در امر بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده» سعی در مشخص نمودن موثرترین شاخص ها و عملیاتی نمودن آن و معرفی فرایندهای نوسازی بافت فرسوده داشته است و به بررسی نقش این معیارها در نوسازی بافت فرسوده در منطقه ۱ پرداخته شده است. در واقع این پژوهش قصد دارد به طور ویژه نشان دهد اهمیت نسبی معیار های تاثیر گذار در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده چیست؟ تأثیر کدام یک از معیارها در نوسازی بافت فرسوده بیشتر است؟ عوامل و استراتژی های مرتبط با نوسازی بافت فرسوده منطقه یک کدام است؟ چه راهکارهایی برای بهسازی و نوسازی بافت فرسوده وجود دارد؟ ۳۸ جغرافیا ( فصلنامه علمی - پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیایی ایران) از تحقیقات انجام شده پیرامون موضوع مزکور می توان به موراد زیر اشاره کرد: ریسمانچیان و بل(۱۳۹۲)» به پژوهشی با عنوان رویکردی ریخت شناسانه در بررسی جایگاه بافت های فرسوده در ساختار فضایی شهر (مطالعه موردی: تهران) پرداخته اند. نتایج این تحقیق ارائه مدارک مستدل درباره جایگاه بافت های فرسوده در ساختار شهر تهران و رفع نقص روایی بودن مطالعات تاریخی می باشد. همچنین نتایج تحقیق تفاوت بین جدا افتادگی فضایی اجباری و انتخابی را در بافت های مختلف شهری پررنگ کرده است . لحمیان (۱۳۹۹)» در مقاله ای با عنوان ارزیایی اثرات اجتماعی بهسازی بافت فرسوده محلات شهری مطالعه موردی : امام زاده یحبی شهر ساری به بررسی اثرات اجتماعی بهسازی بافت فرسوده محلات شهری پرداخته است. یافته های حاصل از این تحقیق نشان داده است که بهسازی بافت فرسوده موجب افزایش کیفیت زندگی شهروندان» سهولت دسترسی به خدمات عمومی و رضایت شهروندان محدوده امامزاده یحبی از روند طرح بهسازی شده است. حاجی علی اکبری (۱۳۹۹)» در پژوهشی با عنوان شناسایی شاخص های مور بر تحقق پایداری محله از جنبه کارکردی مورد پژوهی: محلات دارای بافت فرسوده در شهر تهران به: بررسی و شناسایی معیارها و شاخص های دستیابی به پایداری محله (از جنبه کارکردی) از طریق تحلیل محتوای منابع موجود. وضعیت محلات دارای بافت فرسوده در شهر تهران در ارتباط با این شاخص ها مپرداخته و راهکارهای مورد نیاز برای ارتقای وضعیت محالت رحیمی فرد و حقیقی(۱۳۹۹) در پژوهشی با عنوان ارزیابی شاخص ها و معیارهای تاثیرگذار بر میزان موفقیت سیاست های تشویقی در نوسازی بافت های فرسوده شهری با استفاده از تکنیک ۸71۳ نمونه موردی محله همت آباد اضفهان با ارایه شاخص ها و معیارهای اثرگذار بر افزایش موفقیت سواللت ها انسویقی پرداخته اند. ارایه تسهیلات تشویقی به سرمایه گذاران صنعت ساختمان در بافت های فرسوده شهری و ارتقا سطح معیارهای کمی و کیفی سیاستهای تشویقی» ایجاد سازمانی تسهیل کننده در سطح محلات,فرسوده. مقررات آسان تر, برای صدور پایانکار و پروانه در راستای ساخت و سازها که از یک سو با آیجاانگاژه دومالکان و ساکنان؛یافت آهايفرسوده برای نوسازی: مقاوم سازی و بهسازی فضاهای زندگی خود اقدام نمایند و از سوی دیگر زمینه بهره برداری از تسهیلات. حمایت ها و معافیت های دولت و شهرداری ها را برای مالکان و ساکنان فراهّم نماید ضرورت دارّد . لنگر نشین و همکاران(۱۳۹۸) در مقاله با عنوان سنجش شاخصن ها و الگوهای اثرگذار در تاب آوری بافت های شهری (مطالعه موردی محلات تجریش, جنت آباد شمالی و فردوسی شهر تهران) به بررسی معیارهای موثر در تاب آیوی بافت های شهری پرداخته است. نتایج مقاله نشانمی دهدکه شهر تهران و محلات مورد مطالعه درصورت مواجهه شدن با بحران از چهار بعد اجتماعی, اقتصادی, نهادی و کالبدی" تاب آوری قدرت مقاوعت و بازگشت با توجه به این که شناسایی شاخص های موثر در بافت,فرسوده امری آساسی و مهم برای آوسازی شهری و کم کردن مشکلات ساکنین این بافت ها است. این مقاله به بررسی معیار های تاثیر گذار در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده و تسهیل گری محلی در منطقه یک اصفهان در حوزه علوم جغرافیایی و برنامه ریزی شهری می پردازد و سعی در باز با توجه به ماهیت موضوع و اهداف پژوهش, نوع تحقیق کاربردی و توسعه ای بوده و از روش توصیفی - تحلیلی و پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری بافت فرسوده محلات یازده گانه منطقه ۱ اصفهان و شاخص های مورد بررسی ۵ معیار و ۶۱ شاخص می باشد. جمع آوری اطلاعات به صورت میدانی (پرسش نامه مراجعه به سازمان ها) و کتابخانه ای (اسناد, مقالات, پایان نامه ها و...) است. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای 52755 و [1:3001 استفاده شد و برای ترسیم نقشه نیز از نرم افزار 615 ۸۲2 استفاده شده است و در پایان برای تعیین سطح میزان امکانات و خدمات, میزان تاثیرگذاری شاخص های موثر در نوسازی بافت فرسوده و میزان اعتماد به مسئولان از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی (۸:)! و تکنیک سوات! استفاده شده است. حجم نمونه با استفاده از رابطه کوکران تعداد ۳۸۲ نفر نمونه بوده محاسبه شده است. به منظور سنجش سازگاری درونی گویه ها از آماره آلفای کرون باخ استفاده شده است. این آزمون بر روی نمونه اصلی و به تفکیک سازه ها اجرا شده که نتایج در جدول(۱) آمده است. نتایج بیانگر مناسب بودن پایایی پرسش نامه بوده است. با توجه به جدول(۱) آلفای کرون باخ شاخص های دسترسی, اقتصادی, کالبدی- زیربنایی» اجتماعی و زیست محیطی به ترتیب برابر با ۰/۹۸۹ ۰/۸۹۲ ۰/۸۲۵ ۰/۷۳۱ ۰/۷۱۹ می باشد. هر اندازه مقدار آلفا به ۱ نزدیکتر باشد حاکی از انسجام درونی بیشتر گویه هاست که در این پژوهش مقدار آلفای تمامی شاخص ها بیشتر از ۰/۷ است و فقط شاخص دسترسی آلفا برایر با ۰/۹۸۹ دارد. ابعاد مشارکت در نوسازی بافت فرسوده ضریب آلفای کرون باخ تعداد شهر اصفهان با طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۶۰ ثانیه شرقی و عرزض جغرافیایی ۳۲ درجه:و ۳۸ دقیقه.و ۳۰ ثانیه شمالی بعد از تهران و مشهد سومین شهر بزرگ ایران است. اينشهر در۶۳۶۰ کیلومتری جنوب تهران واقع شده است. اصفهان در غرب مناطق کوهستانی تا استان چهارمحال"و. بختیاری ادامه داره و در شرّق تا.,کوه های کرکس و قهرود. منطقه جلگه ای اصفهان از آبرفت جویبارهای کوهستانی"و آزودخانه زاینده رود به وجود آمده است. شهر اصفهان دارای ۱۵ منطقه شهری می باشد(آمارنامه شهراصفهان» ۱۳۹۵ و چقاجردی و همکاران, ۱۳۹۵: ۱۳۵). منطقه۱ از ۱۱ محله و ۲۲ پهنه بافت فرسوده تشکیل شده است. مساحت کل محدوده قانونی و حریم منطقه بر اساس آمار سال ۵برابر با ۸۱۰ هکتار و جمعیت این منطقه ۷۹۰۹۱ نفر است. تراکم؛(نفر در هکتار) دز؛این منطقه برابر با ۸۸/۲ است (معاونت برنامه ریزی» پژوهش و فناوری اطلاعات., ۱۳۹۵ : ۱۹). 5 جغرافیا ( فصلنامه علمی - پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیایی ایران) نقشه ۱ : محدوده مورد مطالعه. (ماخذ: شهرداری منطقه ۱ شهر اصفهان؛ باز ترسیم: نگارندگان. ۱۳۹۸) جدول ۲ : حدود چهار گانه محدوده و حریم منطقه ۱ شمال میدان جمهوری اسلامی در مسیر خیابان فروغی تا فلکه شهدا منطقه ۱ جنوب میدان انقلاب در مسیر زاینده رود تا پل وحید غرب پل وحید در مسیر اتوبان شهید خرازی- سه راه آشرفی اصفهانی < خیابان خرم تا میدان جمهوری اسلامی اهمیت نسبی معیار های تاثیر گذار در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده چیست؟ در این سوال» از تحلیل عاملی اکتشافی (۳۳۸) استفاده شده است و با استفاده از آن به تدوین سوال پژوهش با کشف سازه های جدید و تحلیل محتوا پرداخته می شود. نتایج حاصل از تحلیل عاملی تنها تعداد غامل ها را نشان می دهد که این عامل ها از بار عاملی استنتاج می شود. بارهای عاملی نشان دهنده میزان همبستگی فتغیرها با عامل هاست. مقدار آزمون 1/0 بین ۰ و ۱ می باشد. در این جا نتایج آزمون :16/0 نشان می دهد به غیر از شاخص زیست محیطی انسجام درونی در بین داده ها مناسب می باشد. 518 آزمون بارتلت در تمامی شاخص ها کمتر از ۰/۰۱ می باشد و سطح اطمینان بالاتر از ۹۹ را نشان می دهد. بنابراین تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار مدل عامل بسیار مناسپی می باشد. معیار کالبدی -زیربنایی با درصد واریانس ۶۷/۹۹ و مقدار 1۴38/0 برابر با ۰/۷۶۱ بیشترین نقش را در کل تغبیرات دارد این معیار شامل ۸ شاخص با بالاترین بارهای عاملی می باشد و پس از آن به ترتیب معیار اقتصادی و شاخص اجتماعی با مقدار 123/0 برابر با ۰/۸۷۳۳ و ۰/۷۲۱ می باشد. کمترین میزان انسجام درونی مربوط به معیار زیست محیطی با درصد واریانس 1۳/13 و مقدار 123/0 برابر با ۰/۹۰۵ می باشد که برای این معیار می بایست با اطمینان بیشتری به تحلیل غاملی پرذاخت.: اشنتراک ها اولیه در:1۹ اشاخص,برابر با" ۱.می باشل کدانشان می دهد مقادیر اشتراکی استخراجی متغیرها بالا می باشد و اين ۱۱ متغیر مشاهده شده در تحلیل کنار گذاشته نمی شوند و نام عامل مقدار 163/0 درجه آزادی سطح معنا داری درصد واریانس به خدمات مورد نیاز روزانه در محیط مجتمع مسکونی دسترسی دارم. ۹ خدمات آموزشی عمومی و حمل و نقل توزیع مناسبی ندارند. ۸۱ در صورت بهبود شرایط محیط مسکونی و تامین خدمات شهری» ترجیح می دهم در محله بمانم. ۷ دسترسی | به نظر من شهرداری با تقسیم عادلانه درآمد و دسترسی به امکانات مشارکت شهروندان را افژایش داده است. ۷ مسائل و مشکلات اقتصادی در میزان مشارکت مردم در.بافت فرسوده هوثر است ۱ اگر شهر داری بخراهد اقدام به برسازی ار انوساز گم او اد خاضر پم مایت کی گنت | ورپر به نظر من این محله ارزش سرمایه گذاری را دارد. ۹ درصورت ارائه سهام نوسازی محله مایل به خرید سهام می باشم. ۰.۳۱ به دلیل سیمای نازیبای منطقه مایلم زمین خود را به قیمت توافقی به شهرداری با قیمت کل بها بدون شرط در صورت ارائه تسهیلات حاضر به مشارکت. در روند بهسازی و نوسازی محیّط مسکونی خود می باشم. ۰/1۳۲ مایل به ایجاد و ساخت و نوسازی مجتمع های مسکونی با وام دولتی می باشم. ۳۹ مایل به فروش توافقی ملک در قبال دریافت ساختمان نوساز در محلات دیگر هستم. ۰/۷ از فعالیت های عمرانی آتی و در حال تهیه یا انجام در مورد مخله خود اطلاع دارم, ۵ در طی چند سال اخیر واحد مسکونی خود را مرمت.,و بازسازی نموده ام. ۷ با زندگی در این محله بهسازی و نوسازی مساکن را برای خود دارای اولویت می دانم. ۰ حاضر نیستم مسکن خود را(هرچند فرسوده) در ازای گرفتن آپارتمان از دست بدهم. ۰ از طرح های شهری که در بافت فرسوده محل سکونت خود و کیفیتی که این طرح ها باید داشته باشند رح های شهری رسوده محل سکونت خود و کیفیتی که این طرح ها بای مطلع ۳۳ از تجهیزات شهری» نظیر آب» برق» گاز در این محله راضی هستم. ۲ به نظر من مسائل و مشکلات کالبدی و زیر ساختی در میزان مشارکت مردم در بافت فرسوده موثر است. ۳۸ با توجه به اینکه ملک من فاقد کیفیت بنا می باشد. مایل به نوسازی و بازسازی آن هستم(فارغ از شیوه تا مایل به مشارکت با سازندگان بزرگ و در اختیار گذاشتن زمین خود می باشم ۳۸ ۲ جغرافیا ( فصلنامه علمی -- پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیایی ایران) مایل به مشارکت در بازسازی ملک خود. بر اساس ضوابط شهرداری هستم. ۹ مسائل و آسیب های اجتماعی در میزان مشارکت مردم در بافت فرسوده موثر است. ۹ مردم در این منطقه از کیفیت زندگی خوبی برخوردارند. ۸۲ در کل از برنامه های مدیریت شهری و شهرداری رضایت ندارم, ۸ اجتماعی, | انا چه:اندازه با این گفته موافقید که : کارشناسان :شبهرداری به‌آتنهایی می توانند بخویی طرحهای بزرگ شهری ۳۳ زا برنامه زیزی نمایند و لزومی ندارد شهروندان عادی در این امز مشارکت داشته باشید, با دفاتر تسهیل گری و نقش آنها در نوسازی آشنایی دارم. ۱ با زندگی در این منطقه احساس امنیت نمی کنم. ۰/3 مردم تمایل به مشارکت در امور مربوط به مساکن فرسوده خود دارند. ۹۸ مسائل و مشکلات زیست محیطی در میزان مشارکت مردم در بافت فرسوده موثر است. ۸۶ وضعیت سیستم جمع آوری و دفع زباله در محیط مسکونی نامناسب است. ۰/۱ 9 به نظر من فضای سبز و پارک های بازی در این منطقه از وضعیت خوبی برخوردار نیست. ۸۲ محیطی به نظر من این منطقه از نظر بهداشتی و تمیزی در وضعیت مناسبی است. ۸۱۹ نمودارهای زیر نمایش نمودار همه عواملی است که که در تکنیک تحلیل عاملی مورد استفاده قرار گرفته است و انسجام درونی آن ها پررسی شده است. با توجه نمودارهای زیر ۲ عامل در معیار دسترسی با درصد واریانس ۶۷/۶۱ ۲ عامل در معیار اقتصادی با درصد واریانس ۰۵۱/۹۱ ۲ عامل در معیار کالبدی - زیر ینایی با درصد واریانس 4۷/۹۹ ۳عامل در معیار اجتماعی با درصد واریانس ۵۹/۷۶ و ۲ عامل در معیار زیست محیطی با درصد واریانس 1۳/۹۹1 مقادیر ویژه بالاتر از ۱ دارند که در تحلیل باقی می مانند. درصد*واریانس ها متغیر.ها را تحلیل و تفسیر می نمایند. مقادیر ویژه سایر عوامل کمتر از ۱ می باشد که از تحلیل کنار گذاشته می شوند. تحلیل عوامل و استراتژی های مرتبط با نوسازی بافت فرسوده منطقه یک بر اساس معیارهای تاثیرگذار تحلیل سوات از ابزارهای مدیریت راهبردی برای تطابق ضعف ها واقوت های درونی» با فرصت ها و تهدیدهای بیرونی است. در اين تحلیل, عوامل مجزا به صورت اخلاضه و.کلی توصیف می.شوند"(تقوایی» کیومرئی» ۱۳۹۱: ۶ برای شناسایی این عوامل» تحلیل سوات روشی نظام یافته و:انتخابی راهبردی:ارائه می دهد که بهترین تطابق را بین آنها ایجاد کند, و می توانند با استفاده از آن چهار نوع استراتژی ارائه نماید: استراتژی50. استراتژی ۰70 دیدگاه و نگرش مردم در نوسازی بافت های فرسوده با دیدگاه کارشناسان و مدیران امتفاوت انتت. برای بررسی میزان تاثیرگذاری معیارهای نوسازی بافت فرسوده و عوامل وابسته بر آن از طریق مشاهده میدانی تعداد ۳۵ پرسش نامه در بین کارشناسان خبره و آشنا با بافت فرسوده منطقه ۱ توزیع گردید: با استفاده از نظرات این کارشناسان و بررسی های نگارندگان قوت ها ضعف ها فرصت ها و تهدیدها برآورد شد و نتایج آن در جداول زیر شرح داده شده است. تعداد ۱3 قوت بدست آمده است. بیشترین ضریب نهایی را تمایل ساکنان به ایجاد و ساخت و نوسازی مجتمع های مسکونی با وام دولتی (۰/۲۹) و پس از آن شاخص ساکنان در صورت ارائه تسهیلات حاضر به مشارکت در روند بهسازی و نوسازی محیط مسکونی خود می باشند با ضریب نهایی ۰/۲۹ و شهروندان به خدمات مورد نیاز روزانه در محیط مجتمع مسکونی دسترسی دارند با ضریب نهایی ۰/۳۹ قرار دارد. کمترین ضریب نهایی را شاخص شهرداری و شورای شهر توانسته است مفهوم شهروندی را به شهروندان پاد دهد(۰/۱3) به خود اختصاص داده است. مجموع ضریب نهایی نقاط قوت بدست آمده برابر با ۳/۶۹ و به ۶ نزدیک می باشد. نمودار ۷: نتایج ماتریس ارزیابی عوامل داخلی :1۳۳(نقاط قوت). ماخذ: يافته های پژوهش تعداد ۸ نقطه ضعف برآورد گردیده است. بر اساس جدول نقاط ضعف, بیشترین ضریب را نهایی را شاخص شهروندان حاضر نیستند مسکن خود را(هرچند فرسوده) در ازای گرفتن آپارتمان از دست بدهند. (۰/۵*۰) به خود اختصاص داده است. کمترین ضریب نهایی به شاخص فضای سبز و پارک های بازی در این منطقه از وضعیت خوبی برخوردار نیست(۰/۲۳) تعلق دارد. مجموع ضریب نهایی نقاط ضعف برابر ۲/۸۷۷ می باشد. نمودار ۸: نتایج ماتریس ارزیابی عوامل داخلی :1۳3(نقاط ضعف)»» ماخذ: یافته های پژوهش مطابق با جدول فرصت ها و نمودار(۸)» تعداد *۱ فرصت بدست آورده شده.است. بیشترین صریب نهایی به شاخص تأثیرگذاری شهرداری و سازمان های مربوط در ایجاد محیط سالم» شهر سالم برای زندگی مردم و نزدیک شدن به استاندازوهای شهری موفربوده است: (21/*)* و پس: از/86 لین) محلیازش سزمایه "ری زا دارد.و شهردازی در زمینه درآمد زایی و سرمایه گذاری برای منطقه موفق بوده است باضریب نهایی ۰/۶۰ و معیار ساکنان با زندگی در این مخله؛ بهسازی :و نوسازی تاکن را براق خزود دازای, اولویت می دانند. با ضریب: نهایی ۰/8۷ تعلق, دارد. گمترین ضریب نهایی را شاخص دفاتر تسهیل گری نقش موثری در نوسازی مساکن بافت فرسوده دارند (۰/۲۲) به خود اختصاص داده است؛ با توجه به این که:در منطقه ۱ دفتر تسهیل گری وجود ندازد. تا جغرافیا ( فصلنامه علمی - پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیایی ایران) نمودار ٩: نتایج ماتریس ارزیابی عوامل داخلی ):۳۳نقاط فرصت)» ماخذ: یافته های پژوهش بر اساس نمودار (٩)» تعداد ۷ تهدید بدست آورده شده است. در جدول نقاط تهدید بیشترین ضریب نهایی برابر با ۱ را معیار مسائل و مشکلات اقتصادی در میزان مشارکت مردم در بافت فرسوده موثر است. و شاخص مسائل و مشکلات زیست محیطی در میزان مشارکت مردم در بافت فرسوده موثر است. با ضریب نهایی برابر با ۰/۹۱ و پس از آن معیار مسائل و آسیب های اجتماعی در میزان مشارکت مردم در بافت فرسوده موثر است. با ضریب نهایی ۰/۵۹ به خود اختصاص داده است. مجموع ضرایب نهایی شاخص های نقاط تهدید برابر با ۳/۹۵ که به ۶ بسیار نزدیک است. نمودار ۱۰: نتایج ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (:1:۳:۳ نقاط تهدید). ماخذ: یافته های پژوهش تدوین استراتژی های مرتبط با نوسازی بافت فرسوده منطقه یک بر اساس معیارهای تاثیرگذار با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که در راستای بررسی معیارهای موثر در نوسازی بافت فرسود» می بایست بر راهبردهای تنوع(97) تأکید کرد. اين راهبرد بر پايه بهره گرفتن از قوت های سیستم برای مقابله با تهدیدات تدوین می شود و هدف آن به حداکثر رساندن قوت ها و به حداقل رساندن تهدیدهاست. حال با توجه به تعیین جایگاه استراتژیک نوسازی بافت فرسوده» به ارائه راهبردها و استراتژی های موثر می پردازیم. بنابراین» با استفاده از تحلیل تطبیقی و ماتریس های ارزیابی عوامل داخلی و خارجی( 1۳ و :1)» به ارائه انواع استراتژی های ممکن در برنامه ریزی برای نوسازی بافت پرداخته می شود. این استراتژی ها چهار دسته 50 (تهاجمی)» 51 (تنوع بخشی)» 70 (بازنگری) و ۷1 (تدافعی) را شامل می شوند. برای تعیین وضعیت کلی استراتژی های منطقه, از ضریب نهایی هر بخش(51۸707) استفاده می کنیم. شایان ذکر است که راهبرد ها و استراتژی ها براساس شرایط موجود و پیش روی منطقه۱ ارائه شدند و مبتنی بر واقعیت اند. این استراتژی تعیین شده است. ۱۶ استراتژی تهاجمی. ۳ استراتژی تنوع ۰ استراتژی بازنگری و ۱۳ استراتژی تدافعی تدوین شده است. با توجه به نمودار شماره(۱۱)» مجموع امتیاز استراتژی تهاجمی برابر با ۹/۸۵ با میانگین ۳/۶۲ مجموع امتیاز استراتژی تنوع برابر با ۷/۱۱ با میانگین ۳/۵۵ مجموع امتیاز استراتژی بازنگری برابر با ۹/۱3 و میانگین ۳/۰۸ و مجموع امتیاز اتراتزی تقافعی برابق با ۹/8 با منانگین ۳/۲۱ امی باشذ. اولزیت: نس استرانی‌ترع ی پس, از آق بهترتیب نمودار ۱۲: ماتریس ارزیابی و اقدام استراتژیک, ماخذ: یافته های پژوهش باتوجه به نتایح بدست آمده از جدول فوق و نمودار(۱۲)» استراتژی غالب در پژوهش بدست آمده از مدل 5707 استراتژی تنوع می باشد و مسئولین باید سعی کنند با استفاده از قوت ها تهدیدها را از بین ببرند و این مهم بدست نمی آید مگر با ایجاد اعتماد بین مردم و سازمان های مربوط یک برنامه هدفمند آینده نگر و یکپارچه. در نمودار(۱۲)» کشیدگی نمودار به سمت قوت ها (۳/۶۹)و تهدیدهای مشارکت در بافت فرسوده(۳/۹۵) میل دارد. با توجه به امتیاز نهایی دو حوزه داخلی و خارجی, در هر دو حوزه مورد بررسی,» میانگین بالاتر از ۲/۵ و نزدیک به ۶ ایت) بنابراین رافبردها ی استراتی هاق مین اه بیان قالی می باشت: ۶ جغرافیا ( فصلنامه علمی -- پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیایی ایران) نمودار ۱۳: مدل تحلیلی روش سوات. ماخذ: یافته های پژوهش میزان تمایل به نوسازی و شیوه های آن در بافت فرسوده شهر ابرای ایجاد. تغییرات جزیی محیط زندگی یکی از فاکتورهای اساسی موفقیت طرح های نوسازی و بهسازی می باشند. هدف اصلی اهمیت نسبی معیار های تاثیر گذار جهت بهسازی و نوسازی بافت فرسوده و تسهیل گری محلی در منطقه ۱ شهر اصفهان می باشد. از آن جایی که منطقه ۱ در شهر اصفهان یکی از فرسوده ترین مناطق شهر می باشد و تا به اکنون پژوهشی در زمینه بررسی معیارهای موثر در نوسازی بافت فرسوده انجام نشده است؛ انتخاب شده است. منطقه ی۱ شهرداری اصفهان, یکی از مناطق مرکزی شهر اصفهان است. طبق سرشماری سال,۱۳۹۵ جمعیت این منطقه برابر ۷۹۰۹۱ نفر و ۸۱۰ هکتار وسعت دارد. منطقه یک ۵/۳۱ درصد وسعت شهر را.دربر می گیرد. آمارنامه سال ۱۳۹۵شهر اصفهان نشان می دهد که ۲۷.٩ درصد از کل منطقه شامل"بافت.های"فرسوده است. همچنین بررسی کاربری های این منطقه حاکی از آن است که حدود ٩ درصد آن را زمین های رها شده شهری تشکیل داده اند. وجود این زمین ها و افزایش روز افزون آنها علاوه بر این که به امنیت اجتماعی شهر سیب می رساند از نظراقتصادی نیز مقرون به صرفه نیست و به مرور زمان می تواند موجب گسترش پراکنده شهر اصفهان شود. با استفاده از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی اهمیت نسبی معیارهای تاثیر گذار در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون 1۷/0 نشان می دهد به غیر از شاخص زیست محیطی انسجام درونی در بین داده ها مناسب می باشد. 518 آزمون بارتلت در تمامی شاخص ها کمتر از ۰/۰۱ می باشد و سطح اطمینان بالاتر از ۹۹ را نشان می دهد بنابراین تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار مدل عامل بسیار مناسپی می باشد. شاخص کالبدی - زیربنایی با درصد واریانس ۶۷/۹۹ و مقدار 1610 برابر با ۰/۷۶۱ بیشترین نقش را در کل تغییرات دارد این شاخص, شامل ۸ شاخص با بالاترین بارهای عاملی می باشد و پس از آن به ترتیب شاخص اقتصادی و شاخص اجتماعی با مقدار 1۷0 برابر با ۰/۷۳۳ و ۰/۷۲۱ می باشد. کمترین میزان انسجام درونی مربوط به شاخص زیست محیطی با درصد واریانس 3۳/13 و مقدار 13/0 برابر با ۰/۹۰۵ می باشد که برای این شاخص می بایست با اطمینان بیشتری به تحلیل عاملی پرداخت. اشترک های اولیه در۱۱ شاخص برابر با ۱ می باشد که نشان می دهد مقادیر اشتراکی استخراجی متغیرها بالا می باشد و این ۱۱ متغیر مشاهده شده در تحلیل کنار گذاشته نمی شوند و حضور آن ها باعث برای ارائه راهبرد و استراتژی هایی برای نوسازی بافت فرسوده از مدل 51707 استفاده گردید. قوت ها ضعف ها فرصت ها و تهدیدها مورد شناسایی قرار گرفت و نتایج نشان داده استراتژی غالب» استراتژی تنوع است. با توجه به امتیاز نهایی دو حوزه داخلی و خارجی, در هر دو حوزه مورد بررسی» میانگین بالاتر از ۲/۵ و نزدیک به ۶ است؛ بنابراین راهبردها و استراتژی های تعیین شده بسیار عالی می باشد. ۸ جغرافیا ( فصلنامه علمی - پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیایی ایران) ۱- ابراهیمی» محمدرضا فاطمه علایی, (۱۳۹۷)» مقدمه ای بر چیستی نظریه نوسازی متوازن بافت های فرسوده شهری: از علم تا عمل, کنفرانس عمران,معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام . ۲-احتشام» سعید و همکاران(۱۳۹۷)» برنامه ریزی به منظور بهسازی بافت های فرسوده شهری و بررسی شیوه های مداخله درآن, ششمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه ریزی» معماری و شهرسازی. ۳ احمدی, شیرکوه» پوراحمد. احمد (۱۳۹۷)» تحلیل ساختار کالبدی- فضایی بافت فرسوده شهری با استفاده از 8 (مطالعه موردی: هسته مرکزی شهر سردشت)» پژوهش‌های جغرافیای‌انسانی» دوره ۵۰» شماره ۲. ۶ بهرامی» امیرمحمد. لیلا صیاد» (۱۳۹۷) ارزیابی نقش مشارکت مردمی در مدیریت پسماند شهری با محوریت تفکیک از مبدا (مطالعه موردی: شهر رشت منطقه ۵) دومین همایش بین المللی ایده های راهبردی در معماری, ۵- پوراحمد پوراحمد احمد و همکاران, (۱۳۹۶)» سنجش کارکرد دفاتر تسهیل گری در نوسازی بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی : ناحیه ۶ منطقه ۱۱)» فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیایی سرزمین, سال دوازدهم, شماره پوراحمد. احمد و همکاران, (۱۳۹۷)» تحلیل فضایی مولفه های تاب آوری کالبدی بافت های فرسوده شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: منطقه *۱ شهرداری تهران)» فصلنامه غلمی - پژوهشی برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)» ۷ پوراحمد, احمد و همکاران (۱۳۹۷)» تحلیل فضایی مولفه های تاب آوری کالبدی بافت های فرسوده شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: منطقه ۱۰ شهرداری تهران)» فصلنامه علمی,- پژوهشی برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)» ۸ پیوسته گر یعقوب و همکاران» (۱۳۹۹)» ذهنیت سنجی در خصوص عملکرد دفاتر تسهیل گری بافت های فرسوده فرسوده شهری در فرآیند بازآفرینی شهری جامع پایدار(نمونه" موردی: دفاتر تسهیل گری کلان شهر شیراز)» نشریه پژوهش و برنامهریزی شهری, سال هشتم. شماره ۳۰ ۹ چقاجردی» ایمان (۱۳۹۵)» سنجش سطح توسعه یافتگی گردشگری شهری محلات منطقه یک اصفهان با استفاده از شاخص ترکیبی توسعه انسانی 7111 فصلنامه میراث و گردشگری. +خحاجی غلی اکبری» کاو, (۱۳۹۹)» شناسایشاخص‌های مژئن بر تجفّی پایداری امحله ازه نی کارکردی موراد پژوهی : محلات دارای بافت فرسوده در شهر تهران, مجله باغ نظر سال چهاردهم, شماره ۵۱ ۱دویران» اسماعیل» (۱۳۹۹)» سنجش زیست پذیری" بافت های,شهری, با تأگید ابر پایداری اجتماعی(مطالعه موردی:محلات اسکان غیررسمی شهر همدان)» مجله جغرافیای اجتماعی شهری, دوره هفتم ۳۲۳ رحیمی فرد» فروغ و ریحانه حقیقی» (۱۳۹۹)» ارزیابی شاخص ها و معیارهای تاثیرگذار بر میزان موفقیت سیاست های تشویقی در نوسازی بافتهای فرسوده شهری با استفاده از تکنیک ۸1۳ نمونه موردی محله همت آباد اصفهان, پنجمین کنگره بین المللی عمران معماری و توسعه شهری ۳-رسول زاده» مریم جواد براتی» (۱۳۹۷)» رتبه بندی پروژه های سرمایه گذاری ساخت وساز شهر مشهد و بررسی مشکلات آنان به ویژه بافت فرسوده اطراف حرم مطهر (به کمک روش خاکستری)» فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران سال هفتم» شماره ی ۲۹. ۶«ریسمانچیان, امید. بل» سایمون (۱۳۹۰)» رویکردی ریخت شناسانه در بررسی جایگاه بافت های فرسوده در ساختار فضایی شهر (مطالعه موردی: تهران) مجله هویت شهر سال نهم شماره ۲۱ ۵ زارع, مجتبی و همکاران,(۱۳۹۵)» ارزیابی آسیب پذیری بافت فرسوده شهر مرودشت در برابر زلزله با استفاده از 8 و ۰015 نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری,» سال هفتم» شماره ۲۹. -زیاری» کرامت اله و همکاران؛ (۱۳۹۷)» نوسازی بافت فرسوده با استفاده از رویکرد مشارکتی و سرمایه اجتماعی نمونه موردی: ناحیه ۲ منطقه ٩ شهر تهران, فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی» دوره ۱ شماره ۱. ۷- سادات نقوی, نعیمه. (۱۳۹۷)» بافت های فرسوده و توسعه پایدار شهری, اولین همایش بررسی چالش ها و ۸-سرابی» احداله (۱۳۹۷)» بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده از طریق مشارکت و توانمند سازی» ساکنین نمونه موردی محله هفت آسیب(ییدی درمان) ارومیه. کنفرانس عمران» معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام. ۹ شهری, رضا زمانی» حیدر (۱۳۹۹)» شناخت و بازآفرینی بافت فرسوده محله تاریخی یورد شاهی شهر ارومیه در راستای اجرای طرح های راهبردی در منظر شهری,» مجله نخبگان علوم و مهندسی, جلد ۲ شماره ۱. ۰- صادقیانی» آرش و همکاران, (۱۳۹۵) اولویت ابعاد و معیارهای تاثیر گذار در ارتقای امنیت اجتماعی بافت ۱- ضرابی المیرا سایه فرید طهرانی» (۱۳۸۸)» رویکرد مشارکت جویانه در نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده ۲۳ فرجی» سید جلال الدین و همکاران؛ (۱۳۹۹)» نقش مشارکت شهروندان در ارتقای امنیت و توسعه اجتماعی ۳- قادرمزی» حامد, عاطفه احمدی, (۱۳۹۷) تحلیل الگوهای بهینه مدیریت بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله سرتپوله» جغرافیا (فصلنامه علمی - پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران)» دوره جدید. سال ۶- لاله پور منیژه» هوشنگ سرور (۱۳۸۷)» بررسی نظام برنامه زیزی و مدیریت بافت های فرسوده شهری در ایران با تاکید بر رویکرد مشارکتی» مجموعه مقالات بافت های فرسوده. ۵- لحمیان, رضا ارزیابی اثرات اجتماعی بهسازی بافت فرسوده محلات شهری مطالعه موردی : امام زاده یحیی ٩- لطفی, سهند محمد قضائی, (۱۳۹۸)» بررسی نقش جداگزینی در شکل گیری بافت های محنت زده شهری (نمونه موردی: قاسم آباد مشهد)» مجله جغرافیا و توسعه» شماره ۵۶ ۷- لنگر نشین» علی و همکاران, (۱۳۹۸)» آسنجش شاخص ها و الگوهای اثرگذار در تاب آوژی بافت های شهری (مطالعه موردی محلات تجریش, جنت آباد شمالی و فردوسی شهر تهران)» فصلنامه علمی - پژوشی نگزش های نو در جغرافیای انسانی» سال یازدهم, شماره ۳ ۸- محمدی, جمال و همکاران (۱۳۹۶) بررسی نقش شهروندان در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی منطقه ٩ شهر اصفهان) مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای, سال هفتم شماره ۲۵. ۹- معاونت برنامه ریزی» پژوهش و فناوری اطلاعات(۱۳۹۵)» آمارنامه شهری اصفهان. ۰ موسوی,» سید حمید و همکاران, (۱۳۹۷)» تحلیل رویکرد مشارکت جویانه در ساماندهی بافت های فرسوده ۱- مولایی» فریبا (۱۳۹۷)» تاثیر مشارکت در نوسازی بافت فرسوده و تسهیل گری محلی (مطالعه موردی: منطقه ۱ شهر اصفهان)» پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری به راهنمایی دکتر جمال محمدی» ۵ جغرافیا ( فصلنامه علمی - پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیایی ایران) ۳- نقدی, اسدالّه و کولیوند. (۱۳۹۵)» بررسی مشارکت اجتماعی شهروندان در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری,» (مورد مطالعه: ساماندهی بافت فرسوده خیابان مدرس کرمانشاه)» فصلنامه مطالعات مدیریت شهری, 36 ۵۶ دمنمنامم۸ .(1)2008 من مصعلی80 3 ۷6100 روط 2606 م36 ص33 6۰ 7۵ 0606۳108نعط از ود عسه‌مانط ۸ بکزا٩ ۵4 حعحه دی عطا دز ومطاعص ما۳0 نع 370۳۵ 0061006۸ معط 0 هل هگ عخماعنط که جدمناهع 136 مصعکصع 5 عاع 34-6 6 اه ع6لاطهلنه27 کاعنا کاصعاط00 .(2012),عمنصصع21 صعطرتآ فصه عممعلهشاآ مومع 7 200 ع206 فآ ,006 .07 .2012 بصقامط هل 1016/۰ 10۰ بو زمل مخ //:صااط ما 506636 اه عزاعناهه1۵ 00۵ ۷۵۹5 کقطا ۶و لمع 156 .(2003) ۴ وه طهعککه ۷۷ 6 35-1701160۵ 67606۳16۲65 :60۲ 06۳ع ان هنز صمنامنفخدم صععتان .(2015) ملله ۵۳ ۷ وصقط1 مدع 36-71 40 00256۳۷۵05 صقطتآ ما حلهم م۸ 6صتصصقا2 بورماه‌مننامه2 .(2012) هملتعقصصه ۷۷ مصنامه 37-2667 ,3 ۷۵1 ,65و50 210۳ 6 ۳061-85 و لمصسوت صعنع۸ ووانصتحصم۲ هام۸ صذ دهع ۲۵۲60۵1 ۸ نک طساو طناوزمد ما35 .(2015) م۸ .6 مطام50 ع ب ,کعنا39-50 301-3 . ,66۵ 0ص دنو دعع ۵ صعطاتاآ ۶و لفص سوت ۳۵۵6/۵ 0ص دنه عع ۳۵ صقطا۵ ۲۵۳ [۵ا ۳06 طلعتاوتط) ونان ههنتهاهنگ ص۲۳0 .(2007) 3/۰ .۳6265 هه .5 و قا0۳ یگ ی کعانه 40-15 17610 نادند 0۵۳۳۵6۵ صقطمتاآ ۵ط1 بع قمع 6000 کم نها معط ,(41-173102)2008 06۳۳6000 ,6۳5 0[م0 اعملهای اععزمم وصتوصماد متا (2014) بهمصقطا) 6 ۵۳۰ انآ لا ,228 ,42-206 ,03765 200 ,1۵۳۳5 ,ق06۳۵ رکاعگه مد کاه‌زوم صمتعتقیی فصه عسه‌نکهگصذ 5 مقصنقطاح (21)2, 32866817 ها انا ۸ وصه ماع ساکد00) مزع ۳

بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری، از جمله مسائل قابل توجه در برنامه ریزی و مدیریت شهری است. در سال های اخیر با توجه به تحولات سریع علمی و فنی و به تبع آن دگرگونی در ساختار کالبدی، اقتصادی و اجتماعی شهرها و همچنین مطرح شدن نظریه توسعه پایدار شهری، اهمیت نوسازی و احیاء بافت های فرسوده و ناکارآمد بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. شکل گیری بافت های شهری و تغییرات فیزیکی صورت گرفته در گذر زمان فی الواقع انعکاس و تصویری از مجموعه علل اجتماعی، اقتصادی، انسانی و زیست محیطی و کالبدی- اقتصادی بوده که در یک قلمرو جغرافیایی ظهور و بروز پیدا می نماید. هدف اصلی تحقیق بررسی معیارهای تاثیر گذار در نوسازی بافت فرسوده شهری در منطقه 1 شهر اصفهان می باشد. در این پژوهش 5 معیار کالبدی- زیربنایی، اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و دسترسی در قالب 41 شاخص مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به ماهیت موضوع و اهداف پژوهش، روش تحقیق کاربردی و توسعه ای بوده و نوع تحقیق توصیفی- تحلیلی پیمایشی است. برای جمع آوری اطلاعات، از بررسی های اسنادی- کتابخانه ای(فیش برداری، جداول و نمودار، عکس و نقشه) استفاده شده است، ابزار اصلی گرد آوری اطلاعات پرسشنامه است، ولی از سایر روش ها مثل مشاهده، مصاحبه، اطلاعات و داده های آماری هم استفاده شده است. در این تحقیق جامعه آماری محلات یازده گانه منطقه یک شهر اصفهان می باشد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آزمون تحلیل عاملی و تکنیک SWOT مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج آزمون تحلیل عاملی، KMO نشان می دهد به غیر از شاخص زیست محیطی انسجام درونی در بین داده ها مناسب می باشد. Sig آزمون بارتلت در تمامی شاخص ها کمتر از 0/01 می باشد و سطح اطمینان بالاتر از 99 را نشان می دهد، بنابراین تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار مدل عامل بسیار مناسبی می باشد. نتایج حاصل از مدلSWOT نشان داده است که استراتژی تهاجمی با میانگین 3/42 استراتژی تنوع با میانگین3/55، استراتژی بازنگری با میانگین3/08 و استراتژی تدافعی با میانگین 3/21 می باشد. استراتژی غالب در پژوهش، استراتژی تنوع می باشد.

500980

نقد و تحلیل رای وحدت رویه شماره ۷۹۴-۹۹ دیوان‌عالی کشور ری وحدت رویه شماره ۹۹-۷۹۶ حیوان‌عالی شور عاگی است که اغن سود بیشمر از تضویانت قائونی توسط باتک به وان یگ شرط خلافق نظم‌عموعی خعی در قالب ماده: ۱۰ قانون سدسی یر قایل پذیرش یست. قلالت: الترامی ایرخ ری آن استا که قرارداد رو قوت خود باقی است لیگن شوظ اف سود اساقه باطل است در این صورت آیا می‌توان نتیجه گرّفت که دیگر‌آثار قرارداد یعنی اجرائيه صادر شده» برگزاری مزایده و فروش عین مرهونه با فرض بقای رهن به قوت خود باقی باشد یا شرط خلاف یاد شده موجب ابطال اجرائیه و در صورت برگزاری مزایده وحتی انتقال عین مرهونه به برنده مزایده به تبع آن باطل خواهد بود؟ این مقاله با نگاهی به برخی آرا صادر شده دروپیا بررسیی: کلید واژه‌ها نسهیلات بانکی, بانکداری بدون رباابطال اجرائیه ایطال مزایده» ربا ۱. قاضی بازنشسته» وکیل دادگستری, معاون بخش حقوق دائره المعارف بزرگ اسلامی با وقوع انقلاب اسلامی در کشور یکی از دغدغه‌های اصلی انقلابیون و دولتمردان در نظام جمهوری اسلامی ایران» زدودن پدیده ربا از دامن اقتصاد کشور بود که در عین حال ستون اصلی بانکداری کشور را تشکیل می‌داد. این امر یکی از وعده‌های اصلی انقلاب یعنی تحقق اقتصاد اسلامی بود که باید در نظام بانکداری دیده می‌شد. کار سختی که به نظر غیر ممکن می‌رسید زیرا رکن اصلی عملکرد بانک به عنوان یک تاجر بر آن‌چه در احکام فقهی اسلام ربا نامیده می‌شوده استوار است. این وعدهه با تصویب اقاتون نظام بانگداری :در سال ۱۳۹۲ محقق شد وتا کنون نیز با اصلاح این قانون و تصویب قوانین و مقررات دیگر تلاش می‌شود تا صورت ظاهری کملکره بانکها در آقطای سهبلات در قالب عقود راسلمی مشارکی با مبافلدای مانقت افروشی اقساطی محقق شود با این حال علاوه بر این‌که هنوز این قالبها به طور کامل قابل انطباق با شکل عقود اسلامی مانند عقود رهن» مضاربه شرکت. فروش اقساطی و مانند آن نیست» روشن است که از ابتدا هم قصد واقعی طرفین شراکت مدنی نیست و در عمل هم نحوه پرداخت تسهیلات به گونه‌ای صورت می‌گیرد که عقد.مورد نظر محقق نمی‌شود. در نتیجه برخی از گیرندگان تسهیلات به حق يا ناحق نسبت به شناسایی این روزنه‌ها اقدام کرده و به استناد احکام این عقود در قانون مدنی و فقه از اساس نسبت:به تخقق.اين عقود میان خود و بانک متعرض شده و با تقدیم دادخواست به دادگاه. ابطال آن را مطالبه می‌کنند. البته علاوه بر عدم رعایت مقررات قانونی از طرف بانکها در هنگام اعطای تسهیلات بانکی» دریافت سود مازاد بر مصوبات قانونی هم تأثیر غیر قابل انکاری در شکل‌گیری بیشتر این نوع دعاوی دارد. دادگاهها نیز در مورد این گونه دعاوی رویه واحدی تزارندرو اه مهاوتی/ آدر]‌الطال یا عدم ابطال این قراردادها صادر می‌کنند. مقاله حاضر حاصاغ تجربیاف نکارنده در پرزنده‌های وکالت و فعالیت در معاونت قضایی (اعمال ماذه 5۷۷ ق.آ.خدم) دز سالهای آخیر انست و کاملا جثبه عسلی داشته بناپراین طبیعی است که فاقد هرگونه ارجاع باشد. تمامی آرا ادعا شده نزد نویسنده موجود است و به لحاظ لزوم حفظ محرمانگی اطلاعات خصوصی اشخاص, در متن مقاله به مشخصات آن اشاره در حال حاضر یکی از دعاوی مهم و نسبه رایج در دادگاههای کشور دعوی ابطال اقدامات اجرایی و تملیکی بانکها برای بازپسگیری تسهیلات اعطایی از بدهکاران است که با طرح دعواهایی چون ابطال اجرائیه ابطال مزایده عین مرهونه و حتی ابطال عقد رهن و سند انتقال به برنده مزایده توسط گیرندگان تسهیلات بانکی اقامه می‌شود.توجیه حقوقی این نوع دعاوی ۱- توجیه و قطبیق عمل بانکها در پرداخت سهیلات مالی پا اخذ ربا قرضی که با ظاهر برخی عقود معین مانند مضاربه» شرکت و رهن» انجام می‌شود در حالی‌که قصد واقعی طرفین گرفتن مقدار معینی وجه نقد در قبال پرداخت مبلغ بیشتری به صورت اقساط به بانک است که از آن به عنوان ربا نام برده می‌شود. در عمل هم صورت اعطای وام که در قالب ترکیبی ازعقودی مانند شرکت» مضاریه رهن یا وئبقه صرت لیب ۴ لا میاه می‌شود زیرا اقدامات بانکها برای اعطای تسهیلات. با ظاهر عقود پاد‌آشده مطابقت کامل تذارد. به عنوان مغال بانکها برای پرداخت اعطای تسهیلات در قالب عقد شرکت. قبل از پرداخت نسبت به اخذ وئیقه اقدام می‌کنند یا در عقود شرکت و مضاربه یا.فروش اقساطی» به عنوان شریک هیچ گونه دخالتی نمی‌نمایند و گاهی امور را با وکالت به گیرنده تسهیلات واگذار می‌کنند. ۲- اگر چه در قانون عملیات بانکی بدون ربا سعی شده است تا اعطای نسهیلات به صورت عقود شرعی جانشین ربا شود» با اين.حال گاه روزنه‌هایی برای ایراد به این نوع عقود یافت می‌شود به عنوان مثال گفته می‌شود عقد رهن جزو عقود تبعی است. و مستلزم وجود دین مسبوق بر انعقاد قرارداد رهن می‌باشد و درانتیجه با این استدلال که قبل از انعقاد عقد رهن که دینی وجود نداشته ووجهی از سوی بانک به حساب گیرنده تسهیلات واریزنشده است) عقد را فاقد ۳- ایراد دیگر آن است که مال مرهون هرکز به قبض مرتهن ( بانک) نرسیده است و در نتیجه ۶- برابرماده ۷۷۵ قانون مدنی و اجماع فقها و حقوق‌دانان عقد رهن صرفا برای دینی که بر ذمه مدیون مستقرباشد صحیح است و نمی‌توان براتی دینی که ایجاد نشده است وثیقه اخذ ۵- نفوذ اراده طرفین در انعقاد این عقود خصوصا میزان سود مشارکت از حوزه آزادی اراده طرفین موضوع ماده ۱۰ قانون مدنی خارج است. در نتیجه دادگاهها نباید قراردادهای خصوصی را که مخالف با نظم عمومی محسوب می‌شود. نافذ و اجازه اجرای آن را بدهند. درضد شراکت» میزان سود ظرفین وکیفیت تقسیم آن که در نتیجه مستندی برای ادعاتی محقق نشدن عقد مورد نظر می‌شود. در این صورت» بانک فقط مستحق دریافت اصل مبلغ وام و سود قاتونی آی آزتاریخ مطالبه خواهه بوق: | کی نیساکهآیی ققعل آزا ستمات چبران انایذیوی با سیستم بانکداری کشور و سرمایه‌های خصوصی وعمومی بانکها وارد می‌سازد. ۷- تعیین سود قطعی قبل از اتمام مشارکت بانک با گیرنده تسهیلات و در نتیجه ادعای ربوی ۸- محقق نشدن عقد شرکت به لحلظ غعدم مزجسرمایه شرکا؛و.تحقق مشارکت مدنی و در نتیجه عدم امکان بدهکار تلقی کردن شریک بدون انجام پروژه و حسابرسی سود و زیان شرکت و ارزیابی ٩- تخطی از مقررات پولی و بانکی در نحوه انعقاد قرارداد» اخذ سود مشارکت و گرفتن سود مضاعف یا تجدید قرارداد مشارکت برای تسویه بدهی قبلی بدهکار.به وسیله تسهیلات جدید که طبعا سود بیشتری برای بانک تحصیل می‌کند و منجر به پرداخت مبالغ بیشتری می‌شود. ۰- محاسبه سود مشارکت بیشتر به طورعمدی یا سهوی در هنگام صدور اجرائیه پر خلاف مفاد قرارداد و یا عدم احتساب پرداختهای قبلی و اشتباهاتی از این قبیل که عمده دلیل تقاضای ۱- برگذاری ناقص مزایده از جهاتی مانند نحوه کارشناسی, ابلاغ موارد قانونی» نقص در انتشار ۰ ۳۲۳- تملک مورد رهن يا ملک دیگر در قبال استمهال یا اعطای تسهیلات جدید به بدهکار بدون رضایت مشتری يا با توافق و رضای ظاهری گیرنده تسهیلات. ۳- افزایش شدید قیمت ملک و ذی نفع بودن بانک و گیرنده تسهیلات در برگذاری مجدد مزایده بر اساس قیمتهای جدید يا ایجاد فرصت برای مشتری در جهت توافق با بانک برای ۶ - عدم اقدامات قانونی بانک برای وصول مطالبات خود در موعد قانونی با هدف اخذ سود بیشتر یا اعطای تسهیلات بیشتر و در نتیجه انباشت بدهی بدهکار و مطالبه سود بیشتر از محل ۵- فساد اداری» نقص سیستم و مقررات آداری موجود در نظام بانکی کشور اعطای تسهیلات بر مبنای تشخیص افراد صاحب سمت مانند روسای بانکها و شعب سرپرستی و در موارد کلان هیأت مدیره؛ قساد در بدنه کارشیایسی وربا ی العسال‌افگخاصگيرنده تسهیلات. بدیهی است چنان چه نظام اداری مکانیزه و تا حد ممکن بدون اعمال سلیقه و بر مبنای مقررات از پیش تعیین شده صورت گیرد به طور خودکار سیستم امکان ورود به مراحل بعدی برای دریافت تسهیلات را موارد گفته شده بخشی از دلایل اقامه ایننوع دعاوی در محاکم دادگستری است که رو به افزایش است به طوری که در برخی شهرهای بزرگ شعبه‌های خاصی برای رسیدگی به آن تعیین شده تا تخصصا به آن رسنیگق کنند با این چال به دلیل نقصض با ابا و تعدد مقنررات قانوتتی که امکان برداشتهای متفاوت از آن ممکن است رویه واحدی برای رسیدگی به این‌گونه دعاوی وجود ندارد و همچنان آرا متفاوتی در موضوع بحث صادر می‌شود؛ برخی شعب که به نظر اکثریت را دارند با ادنی دلیلی نسبت به ابطال اجرائیه یا مزایده و حتی سند انتقالی به شخص ثالث اقدام می‌کنند و برخی تا حد ممکن از این کار اجتناب می‌ورزند. آثار ابطال اجرائیه و مزایده در هنگامی که مزایده پایان یافته و اقدامات اجرایی برای انتقال مورد مزایده با گرفتن قیمت ملک به شخص ثالث انجام شده برای برنده مزایده فاجعه بار است زیرا معمولا این نوع دعاوی مدت زیادی به طول می انجامد و در صورت ابطال اجرائیه یا مزایده سند انتقالی نیز باطل و خریدار بی تقصیر تنها مستحق دریافت وجه است که سالها پیش پرداخت کرده و اینک ارزش آن به شدت کاهش يافته و یا استفاده‌ای از سرمایه اش نشده است. در مقابل بانکها و صاحب عین مرهونه نه تنها ضرری نمی کنند بلکه با افزایش تورم هم مالکیت عین مرهونه به قوت خود باقی می‌ماند و هم با کاهش ارزش پول رایج؛ میزان کمتری از دارایی خود را صرف بازپرداخت بدهی می‌کند. به طور مثال اگر گیرنده تسهیلات ۶۰۰ میلیون تومان در زمانی که دلار ۱۰۰۰ تومان ارزش داشته از بانک گرفته است یعنی ۶۰۰ هزار دلار وام گرفته و اگر در موقع پس دادن آن ارزش دلار ۳۰ هزارتومان باشد ارزش مبلغ وام گرفته شده در واقع ۱۳ میلیارد تومان خواهد بود در حالی‌که اصل و فرعی که گیرنده تسهیلات باید مسترد کند بر اساس ارزش پول در زمان اخذ تسهیلات و سود بانکی مصوب است که رقم آن قابل مقایسه با ارزش واقعی وام به نرخ روز نخواهد بود. همچنین بانکها که غالبا با مشتریهای مواجه هستند که بدهیهای بیش از ارزش وئیقه دارند به این ترتیب می‌توانند همه مطالبات خود را وصول کنند و در نتیجه تنها متضرر در این میان» برنده مزایده و خریدار ملک است! این خلا قانونی که اموجب ضرر بی وجه به ثالث می‌شود باید به شکل عادلانه برطرف شود. اگر چه ری جدت,رویهاشماره ۱۶۰۰۶-۸۱۱ درصدد اصلاح مقرات قانون مدنی در مورد خسارت مبیعامستحق للغیر برآمده است.لیکن دیدگاه سنتی برگرفته از فقه که خریدار را تنها مستحق زیان وارد آشده.با"مصادیق خاض*کرده است کما کان بر بیشتر دادگاهها حاکم است. راه حل واقعی اراس کماقاث راز ای دیگران نشود و بانک متخلف ضامن قیمت يا خسارت وارده به گیرنده تسهیلات باشد. با این مقدمه به بررسی و تفسیر رین وحدت رویه شماره ۷۹۶- ۹۹ خواهیم پرداخت.متن کامل رأی‌بید شنرخ زیر است: جلسه: هیأت غموسی فیوان‌غالی کشور در سورد پرونده وخدت روید ردیف ۲۲/۹۹ رأس ساغیت ۰ روز سه‌شنبه» مورخ ۱۳۹۹/۵/۲۱ به ریاست حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای سیداحمد مرتضوی مقدّم؛ رئیس محترم دیوان‌عالی کشور و با حضور جناب آقای سید محسن موسوی» نماینده محترم دادستان کل کشور و شرکت آقایان روسا مستشاران و اعضای معاون کلیه شعب دیوان‌عالی کشور در سالن هیأت عمومی تشکیل شد و پس از تلاوت آیاتی از کلام الله مجید و قرائت گزارش پرونده و طرح و بررسی نظرهای مختلف اعضای شرکت‌کننده در خصوص مورد و استماع نظر نماینده محترم دادستان کل کشور که به ترتیب ذیل منعکس می‌شود. به صدور رای وخدت رویه قضایی شمارم ۷۹ ۱۳۹۹/۵/۲۱ منتهی شد: [به استحضار می‌رساند» بر-اساناق آراواصله به معاونث هت عوّفی-دیوان‌عالی کشور شعب اول دادگاه تجدیدنظر استان لرستان وبیست‌و نهم,دادگاه تخّدیدنظر استان مازندران در خصوص دریافت سود تسهیلات بانکی مازاد بر مصوبات شورای پول و اعتبار بانک مرکزی» آرا مختلف صادر کرده‌اند که جهت طرح موضوع در هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور گزارش امر به شرح الف) به حکایت دادنامه شماره ۰۵۸۰ - ۱۳۹۸/۱/۶ شعبه اول:دادگاه تجدیدنظر استان لرستان در خصوص دعوای آقای هادی ...به طرفیت بانک مهر اقتصاد به خواسته مطالبه اضافه دریافتی بر خلاف نرخ مصوب شورای پول و اعتبار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موضوع دو فقره تسهیلات اقساطی به شماره‌های ۷۳۲۰ و ۰۷۳۱۰ شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان خرم‌آباد به موجب دادنامه شماره ۰۰۹۷ - ۱۳۹۸/۲/۱۱ حکم بر محکومیت خوانده (بانک) به پرداخت مبلغ ۳۸۳۱۶۵۸۳۴۰ ریال بابت خواسته مذکور در حق خواهان صادر کرده است. با تجدیدنظرخواهی بانک از این رأی» شعبه اول دادگاه تجدیدنظر مذکور به موجب دادنامه «... نظر به اين‌که وفق مقررات ماده ۲۰ قانون بانکداری [عملیات بانکی] بدون ربا بانکها و 9 موسسات مالی مکلف به تبعیت از نرخهای مصوب موضوع تسهیلات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می‌باشند و خارج از آن چه مصوبه بانک مرکزی است غیرقانونی تلقی شده و هرگونه قرارداد خصوصی موضوع ماده ۱۰ قانون مدنی» چون بر خلاف مقررات مذکور غیرقانونی و ... اعتباری نداشته است. فلذ| نظر به این‌که ایراد و اعتراض موجه و دلیل موثری که موجبات فسخ دادنامه تجدیدنظرخواسته را ایجاب کند در این مرحله از دادرسی ابراز و اقامه نگردیده و بر رعایت اصول و قواعد دادرسی نیز ظاهرا اشکال عمده‌ای ملاحظه نمی‌شود. اعتراض واصله نیز با هیچ یک از شقوق پنج‌گانه ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ انطباق ندارد. بنابراین با استناد به ماده ۳۵۸ قانون مارالنّکر ضمن رد ب) به حکایت دادنامه شماره ۹۸*۹۹۷۱۵۱۹۸۰۱۵۷۶ - ۱۳۹۸/۹/۱۸ شعبه بیست و نهم دادگاه تجدیدنظر استان مازندران در خصوص دعوای شرکت صنایع غذایی ... و آقای حسین... بطرقیت بانک پارسیان» به: حول لا هرط تعیین یگ یت ید7۳۲۷ تعبین شده است 8 (مازاد بر مصوبات شورای پول و اعتبار) و.استرداد مبلغ مازاد دریافتی» شعبه دوم دادگاه عمومی ۲ ه حقوقی آمل به موجب دادنامه شطایه ۲۵۳۳۲۲ ۷۹۸/۸ بابطال شرط تعیین سود در پم قرارداد که ۲۷/ تعیین شده (نسبت‌به شش‌درصد باطل گردید) و استرداد مبلغ ۳۷۱ ریال مازاد مبلغ دریافتی صادر کرده است و با تجدیدنظرخواهی بانک از این رأی» شعبه بیست و نهک اداد‌گاه تجدیدنظر مذکور به موجت:دادنامه صدرالذکر» چنین رأی « تجدیدنظرخواهی بانک پارسیان ... را وارد دانسته و دادنامه صادره را قابل نقض می‌داند؛ چرا 3 که تجدیدنظرخواندگان اقدام به استفاده از تسهیلات بانکی برابر قرارداد استنادی پیوست ‏ | پرونده رو پا قرایط مندریج در آن, گرده‌اند که: از جمله: ی پرداقظ سود بر سینای ۸۳۷ بوده او ۲ قرارداد مذکور بین طرفین برابر ماده ۱۰ قانون مدنی تنظیم و لازم‌الرعایه بوده و اقدامات و عملیات اجرایی نیز در راستای قرارداد مذکور بوده و اصولا بانک تجدیدنظرخواه با شرط مندرج در قرارداد به تجدیدنظرخواندگان اجازه استفاده از تسهیلات را داده والا قرارداد تنظیم اس نمی گردید. با توجه به مراتب ضمن وارد دانستن اعتراض و نقض رأّی معترض‌عنه وفق مواد ۳۹۸ و ۱۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۱۰ قانون مدنی» حکم بطلان دعوی اولیه خواهانهای چنان که ملاحظه می‌شود. شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان لرستان دریافت سود تسهیلات بانکی مازاد بر مصوبات شورای پول و اعتبار بانک مرکزی را غیرقانونی دانسته است» در حالی که شعبه بیست و نهم دادگاه تجدیدنظر استان مازندران با این استدلال که قرارداد اعطای تسهیلات طبق ماده ۱۰ قانون مدنی تنظیم شده است. لذا دریافت سود بانکی بر اساس شرایط مندرج در بنا به مراتب» در موضوع مشابه» اختلاف استنباط محقق شده است. در اجرای ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری به منظور ایجاد وحدت رویه قضایی» طرح قضیه در جلسه هیأت عمومی معاون قضایی دیوان‌عالی کشور در اموّز هیأت عمومی - غلامغلی صدقی احتراما در خصوص پرونده وحدت رویه قضایی ردیف ۲۲/۹۹ هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور به نمایندگی از دادستان محترم کل کشور به شرح ذیل اظهارنظر می‌گردد: در ماده ۲۷ قانون پولی و5"بأنکی, کشور مطوببا ۱۳۵۱/۴/۱۸ با آخرین اصلاحات و ماده ۷ آیین‌نامه فصل ۵ قانون عملیات بانکی بدون ربا که بیان می‌دارد بانکها ملکف‌اند دستورها و بخشنامه‌های بانک مرکزی را که به موجب قوانین و آیین‌نامه‌های متکی به آن صادر می‌گردد به موقع اجرا نمایند و با ملحوظ نظر قراردادن ماده ۹۷۵ قانون مدنی که مقرر می‌دارد محکمه نمی‌تواند قراردادهای خصوصی را که بر خلاف اخلاق حسنه بوده یا به علت دیگری مخالف با نظم عمومی محسوب می‌شود به موقع اجرا گذارد اگر چه اجرای قوانین مزبور اصولا مجاز باشد و همچنین با توجه به بندهای ۱ و ۴ ماده ۱۴ قانون پولی و بانکی کشور و ماده ۱۵ و بندهای ۱ و۳ ماده ۲۰ قانون عملیات بانکی بدون ربا شخصا ناظر بر قراردادهایی است که مطابق قانون مذکور تنظیم گشته‌اند و این که بانکها نمی‌توانند در سایه عملیات بانکی بدون ربا مبادرت به درج شروط تحمیلی در قراردادها نمایند و این‌که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در حین اجرای نظام پولی و بانکی کشور می‌تواند در امور بانکی و پولی دخالت و نظارت کرده و به تعیین نرخ رسمی بهره وامها مبادرت ورزد و با توجه به گستردگی شبکه بانکی در کل کشور و تأثیر مستقیم و آشکار آثار ناشی از قراردادهای بانکی بر نظم عمومی و اقتصادی کشور نمی‌توان تنها به اصل حاکمیت اراده در این گونه قراردادها تکیه کرد بلکه با توجه به نأثیر مستقیم این دسته از قراردادها بر نظام اقتصادی جامعه مستندا به مقررات و قوانین مذکور بایستی از اجرایی شدن جزئی و یا کلی قراردادهایی که بر خلاف مقررات حاکم بر نظام بانکی کشور تنظیم شده‌ اند جلوگیری به عمل آید تا خدشه‌ای بر نظم عمومی و اقتصادی کشور وارد نگردد و از طرفی هر چند ماده ۱۰ قانون مدنی به اصل آزادی اراده در توافقات حاصله بین اشخاص مختلف اشاره دارد» لیکن نظر به این که ماده مذکور شرط نفوذ قراردادهای خصوصی را عدم مخالفت صریح قانون دانسته بر این اساس رأّی صادره از شعبه محترم اول دادگاه تجدیدنظر استان لرستان مطابق با موازین قانونی تشخیص و مستفاد از مواد ۰۱۱۰۰۱۰ ۱۴ و ۳۷ قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱/۴/۱۸ با اصلاحات و الحاقات بعدی و ماده ۲۰ قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب ۱۳۶۲/۶/۸ با اصلاحات بعدی و ماده واحده قانون تأسیس بانکهای غیردولتی مصّوب ۱۳۷۹/۱/۲۱ و دذیگر مقررات مربوط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور و ناظر بر حسن اجرای آن است و مصوبات بانک مذکور راجع به حداقل و حداکثر سهم سود بانکها و موسسات اعتباری اعم از دولتی و غیردولتی جنبه آمره دارد. بنا به مراتب و با عنایت به ماده ۶ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۰۱۳۷۹ شرط مندرج در قرارداد اعطای تسهیلات بانکی نسبت به سود مازاد بر مصوبات مذکور باطل است. بر این اساس رأی شماره ۰۵۸۰ - ۱۳۹۸/۱/۶ شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان لرستان که با این نظر مطابقت دارد به اکثریت قریب به اتفاق آرا صحیح و قانونی تشخیص داده می‌شود. این ری طبق ماده : ۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات بعدی» در موارد مشابه برای شعب دیوان‌عالی کشور و دادگاهها و سایر مراجع» اعم از قضایی و غیر آن لازم‌الاتباع است.] همان‌طور که در ری وحدت رویه مذکور ملاحظه می‌شود موضوع اختلاف راجع است به صحیح یا باطل بودن شرط اخذ سود مازاد بر مصوبات بانک مرکزی برای دریافت تسهیلات بانکی» که یک شعبه آن را نافذ و شعبه دیگر آن را باطل دانسته است بنا بر این موضوع به طور مستقیم ارتباطی به اصل موضوع امکان ابطال اجرائیه و متعاقبا ابطال مزایده و سند انتقالی به برنده مزایده بر اثر محاسبه سود مازاد نیست با این حال ممکن است از آثار این رأّی به عدم امکان ابطال اجرائیه‌ای که سود اضافه برای مشتری در نظر گرفته شده و آثار تبعی دیگر قائل شد کمااین که در ری شعبه۲ دادگاه عمومی حقوقی کیش با استفاده از این‌رأی در رد دعاوی ابطال اجرائیه و مزایده و سند انتقالی نقل به مضمون چنین استدلال شده است که: ۱- مغایرت نرخ سود در قرارداد موجب بطلان تمام .قزارداد نمی‌شود بلکه صرفا موجب بی اعتباری شرط مغایر با قانون می‌گرداد و از ری وحدت وحدات رویه شماره ۷۹۶ هیأت عمومی ۲- بطلان قرارداد آن هم به جهت صوری بودن صرفا در محدوده ماده ۱۹۰ ( قانون مدنی) و فقدان یکی از شرایط اساسی صحت مکامام ها اش د ال در حالی است که نمایندگان مجاز شرکت خواهان در زمان انعقاد قرارداد با اراده کامل و طی تشریفات قانونی نه تنها قرارداد را امضا کرده‌ اند بلکه به مراتب تمدید نیز (اشاره) کرده اند متقالفت توایع:ز لوازم جرارد اد (شرط سوک) با قافن تأثیری در صحث ابلایطلان قرازداد تداری. ۶- قراردادهای مغایر با مصوبات بانک مرکزی و قوانین پولی و بانکی کشور (در مانحن فیه) باید ۵-اتقسیر قراردان باید به‌:شحوی باشد که‌متعاملین از تتانج قراردا مستقع شوندونظم اقتضا‌ی جامعه نیز اقتضای حمایت از کلیات قراردادهای بانکی دارد فلذا ابطال کل قرارداد و تبدیل مطالبات بانک به دین عادی و در نتیجه عدم استحقاق دریافت خسارت عدم انجام تعهد. با عدالت و انصاف سازگار نیست چرا که با ابطال قرارداد» بانک هیچ‌گونه منفعتی از این قرارداد کسب نکرده است لذا به اعتقاد محکمه شرکت خواهان نمی‌تواند پس از استفاده از تسهیلات با ادعاهای متعدد به ماهیت قرارداد تعرض کرده و از اساس ابطال آن را مطالبه کند. ٩- ابطال کل قرارداد تسهیلات به علت اخذ سود مازاد مخالف نظم عمومی است زیرا موجب بی اطمینانی در روابط مالی اشخاص حقیقی و حقوقی می‌شود و به تبع آن حجم معاملات به شدت کاهش می‌یابد و با اصل لزوم معاملات نیز مغایرت دارد و زیان آن متوجه همه اشخاص اصلی و تبعی مانند برندگان بی تقصیر مزایده در این گونه معاملات می‌شود لذا دادگاه دعاوی خواهان را در سایر موارد( به جز مطالبه سود مازاد) مبنی بر اعلام بطلان قرارداد مشارکت مدنی و سند رهنی و سلسله قراردادهای بعدی به لحاظ صوری بودن و فقدان قصد را مستندا به مواد ۱۰ و نکته جالب توجه در این پرونده آن است که خواهان نیز علاوه بر ایراد به فقدان قصد مشارکت مدنی, با استناد به همین رای وحدت رویه و نی *ابظال سود مازاد دریافتی به کل قرارداد؛ خواستار ابطال اجرائیه و همه وقایع حقوقی پس از.آن شده است.! چنین استدلالی نیز استبعادی ندارد و موضوع واجد جنبه نظری ‏ است زیرا اجرائیه صادز.شده در حال اجرا در هر حال از نظر مبلغ بدهی نادرست است و؛قابل اجرا نیست و:اگر هم از طریق برگزاری مزایده اجرا شده باشد مبلغی مازاد بر بدهی از بدهکار گرفته شده آوآدر نتیجه اگر اجرائیه باطل شود مستندی برای انجام مزایده نخواهد بود تا مقدمه تنظیم سند انتقالی به برنده مزایده باشد.! آرا بسیاری بر پایه همین استدلال صادر شده است از جمله شعبه ۳ دادگاه حقوقی بابل در 5 به علت دریافت سود مازاد بر مقرزات بانکی خکم.به:ابطالی.اجرائیه و مزایده و حتی سند رهنی صادر کرده است. آن‌چه این دو گونه آرا را از یک‌دیگر متمایز می‌سازد نه نصوص قاطع قانونی بلکه نحوه نگرش دادرسان رسیدگی کننده نسبت به عملکرد بانکها و اولویت دادن به سود اگرچه در تحلیل حقوقی به نظر می‌رسد که شرط اخذ سود زیادی نه شرط باطل است و نه شرط مبطل عقد بلکه شرط صحیح غیر قانونی است که می‌توان ابطال آن را از دادگاه خواست ولی نکته مهم این است که همان طور که گفته شد در هر حال اجرائیه با مبلغ نادرست صادر شده ار ی :۱۳ رصم 6 میم موی که 1 اک سس ی دعاوی ابطال عملیات بانکی را با هم اقامه کنند. ابتدا تنها درخواست صدور حکم بر ابطال اجرائیه را مطالبه می‌نمایند و دادگاه نیز پس از کارشناسی به اعتبار اين‌که مفاد اجرائیه از نظر میزان طلب نادرست است آن را باطل می‌کند سپس خواهان به اعتبار همین حکم» تقاضای ابطال مزایده ای که بر مبنای اجرائیه باطل شده برگزار شده و متعاقب آن» ابطال سند انتقال را که بر مبنای مزایده باطل شده صورت گرفته درخواست می‌کند و دادگاه را در وضعیتی قرار می‌دهد که به نظرچاره ای جز قبول دعاوی خواهان را ندارد. حقیقت آن است که رای وحدت رویه مذکور نیز پاسخی به سوال اصلی یعنی امکان ابطال عملیات بانک برای استیفای طلب خود از گیرنده تسهیلات به دلیل اخذ سود مازاد نگشوده است و در مقررات قانونی نیز هیچ پاسخ قاطعی به این سوال وجود ندارد. ری وحدت رویه یاد شده نیز تنها بر موضوع اختلاف یعنی بطلان شرط دریافت سود بیشتر توسط بانک حاکم است و قابل تسری به موضوعات دیگر نیست. اما اين‌که از ری مزبور می‌توان چنین نتیجه گرفت که صدور اجرائیه بر اساس سود نادرست و به تبع آن اجرائیه صادر شده و مزایده صورت گرفته و انتقال سند هم قابل ابطال است يا خیر؟ به طور مستقیم از ری یاد شده به دست نمی‌آید بلکه شیوه استدلال و استتتاج از رای یادشده:ذر نظر خاذدرسان رسیدگی کننده, سرنوشت پروندهرا روشن خواهد کرد. همچنین ایرادهای مربوط به صوری بودن قراردادهای مشارکت مدنی و عدم وجود قصد برای انعقاد آنها نیز کماکان موضوعی نظری و تابع سلیقه دادگاههای رسیدگی کننده است و همچنان آرا متناقضی در مورد آن صادر می‌شود بنا بر این ضروری است بانکها در موقع تنظیم قراردادهای مشارکت مدنی کلیه مقررات قانونی در مورد نحوه اعطای تسهیلات را رعایت کنند و قانون نیز به طور صریح در مورد آثار دریافت سود غیر قانونی که آیا موجب ابطال قرارداد و به تبع آن اقدامات اجرایی و انتقالی می‌شود یا خر نعیین تکلیف کند پا حداقل رأّی وحدت رویه خصوص موضوعات یاد شده در دیوان‌عالی کشور به تصویب برسد. 1 300۵11۲ ۲۳۵ دز 1:00 ۵000 01 ۷۹۳ کم مس اصصخ اه انوم عطتی اسام0) عمص‌مباگ عطا بط م0 فملصقط 794-99 ما3 ملعم عصنفهنط عط1 0 8 که علصهط ۵ط روط کصونمانوم نمیا صقطا عم مها خقطا 10265 6 0 10 عاعناس۸ ۶و صطل عطا ح صعبه عاطهام 200 امد کز عناوم عناطم ۵ دی 6 ام 10۳۵6 هنز کصتقه اعودمه عطا خقطا دز جمزعنمعل عنطا 60۵ مها دز ۷/۳۵ 86 136 1۳۵ 100ص که عطا ۵ کقطئ عون اعد ۵ عامانفدوم کز کز مکقعه قنطا 1۵ 0 1۳6 .1.6 00۵۳۵6 عطا ۶و دامعانه عطا 0۶ ادص عطا 1۵۳۵۵ ها کصتقصی ما06 1۵ 8 0۳0۵۵۷ مها امه ۲و علدد عط مه مناعجه جع ۶ عمط عطا مصمناب مه 0۶ ۳۸۳ 00۹0 2006-660 عطا خقطا عقق عطا از دز 0۳ ملنلد ۵ ما حدم ققط از 6286 خز 0اع2 جع عصنو1م0ط عاملوناه صز هه مصونانوعنه ۵۶ ۳۳ عطا کاحصقه ۳1۵۲ ۲۳۵ 1۵ همم آهعنمازمه عط ۶و عع 6 عم عطا 6۵۵ هه معععام کلم 65 506 که عصاهوما بط میوعز کنط ۶ هم تصعجه عطا کمعسم عاعتاجه کنط 1 [ ۷۲1۶ ]۵۹ ۸۱۳۵۲۳ ,000009 1110۲-066 ,011065 ] 5006 :161۷0۳08 عنصداد 6۳6۶4 عطا که ادع ص302 ما عطا ۶ و060 مها که وعصهمااد جمنصعگ مععلنز 1.3۵۵۵

رأی وحدت رویه شماره 794-99 دیوان عالی کشور حاکی است که اخذ سود بیشتر از مصوبات قانونی توسط بانک به عنوان یک شرط خلاف نظم عمومی حتی در قالب ماده 10 قانون مدنی نیز قابل پذیرش نیست. دلالت التزامی این رأی آن است که قرارداد به قوت خود باقی است لیکن شرط اخذ سود اضافه باطل است در این صورت آیا می توان نتیجه گرفت که دیگر آثار قرارداد یعنی اجرائیه صادر شده، برگزاری مزایده و فروش عین مرهونه با فرض بقای رهن به قوت خود باقی باشد یا شرط خلاف یاد شده موجب ابطال اجرائیه و در صورت برگزاری مزایده و حتی انتقال عین مرهونه به برنده مزایده به تبع آن باطل خواهد بود؟ این مقاله با نگاهی به برخی آراء صادر شده در پی بررسی.  

335247

آسیب کارکردهای اجرایی معمولا فلج کننده ترین نوع ناتوانی شناختی است زیرا فراگیر است و تمام جنبه های توانایی و عملکرد موثر فرد در زندگی شخصی و حرفه ای را تحت تاثیر قرار می دهد. ابزارهای ارزیابی کارکردهای اجرایی عبارتند از: ارزیابی رفتاری نشانگان نقص اجرایی". سیستم عملکرد اجرایی دلیس- کاپلان" تست استروپ و آزمون جور کردن یکی از راهبردهای بهبود کارکردهای اجرایی آموزش راهبرد فراشناختی است که شامل استفاده و درونی سازی فرآیندهای گام به گام است تا حل مساله برنامه ریزی» بهبود بخشد. هدف راهبردهای فراشناختی بهبود.خود نظم بخشی به کمک افزایش خودآگاهی ای است که هدف گذاری, خود نظارت گری» خودکنترلی به منظور تسهیل آغاز کردن و تغییرات رفتاری را بهبود می بخشد. این مداخله می تواند به صورت فردی» گروهی و یا ترکیبی از هر دو نوع باشد (کندی؟ کوئلو و تورکسترا وایلویساکر سالبرگ. بازتوانی شناختی می تواند .باعث بهبود . کارکردهای اجرایی شود (مارشال* وهمکاران» ۳۳*۴ کستانتینیدو, توماس, و رابینسون ,۳*۸ الهارت» سالبرگ. گلنگ و آلبین» ۲۰۰۵ چنگ و مان ", ۲۰۰۶٩ هویت. آیوانز و دریتز کل ۳۰۰۶؛ مان» سونگ, تام و هوی چان» ۲۰۰۶ گاوراور» جانستون,» تاجلیا و دلوسا ۲۰۰۷؛ فیش, ایوانز» نیموه مارتین» کرسل, بیتمن, ویلسون و مانلی» ۲۰۰۷؛ سرینو سیاراملی» سانتانتانیو مالاگو 6 5 ع تایه و0 عط که امک کع۸ روز ماه 1۰8 آسیب مغزی تروماتیک واثربخشی بازتوانی شناختی../ رویش روان شناسی» سال۳. شماره۷ تابستان ۳٩ سروادی و لاداواس» ۲۰۰۷ نات» چاپارو و هرد ۶۲۰۰۸ ایوانزا ودیگران» ۰۲۰۰۹ ذاوسون کای: هانه لوین: لمسکی: پولاتاجکن: 1۲۰۰۹ والت-آزووی: پاراذات یل و آزووی» ۲۰۰۹؛ تاجلیا جانستون» گاوزاور و داین» ۲۰۱۰+ کویلت آودیگران: ۲۰۱۰). گاوراور و همکارانش" (۲۰۰۷) نیز در پژوهش خود بر ۱۰ بیمار |78 متوسط تا شدید اثربخشی یک برنامه بازآموزی خودآگاهی را بر اساس مقیاس فعالیت های ابزاری زندگی روزمره لاوتون مورد بررسی قرار دادند و نتیجه نشان داد که مهارت خود نظم بخشی و عملکرد اجرایی گروه مداخله تغییر معناداری داشته است. مان و همکاران (۲۰۰۶)» در پژوهش خود اثربخشی یک نوع آموزش مهارت حل مساله را بر روی ۵۱ بیمار |18 با یک گروه پلاسیبو مورد مقایسه قرار دادند و نتیجه نشان داد که گروه درمان بلافاصله بعد از اتمام مداخله در مهارت های کلی و عملکردی حل مساله بهبود داشته است که این بهبود تا چهار هفته بعد از اتمام مداخله نیز ادامه داوسون و همکاران (۲۰۰۹) نیز.در پژوهش خود اثربخشی راهبردهای فراشناختی را به منظور حل مشکلات عملکرد روزمره بر ۳ بیمار |71 شدید مورد بررسی قرار دادند و نتیجه نشان داد که تغییرات بر اساس اخود ارزیابی بیماران و ارزیابی دیگران مهم معنادار بوده است و رضایت از نتیجه درمان نیز ملاحظه گردید. برخی پژوهش ها نیز اثربخشی بازتواتی آشناختی.برای کارکردهای اجرایی را معنادار نیافتند (فاسوتی وهمکاران ۰ ۲۰۰؛ مانلی هاوکینز ایوانز ولدت و رابرتسون» ۲۰۰۲؛ راث » سیمون, لانگن بان شر و*دیلن ,۲۹۰۳؛ کنستانتینیدو» توقاس و رابینسون» ۶۲۰۰۸ مانلی و همکاران (۲۰۰۲)» آدر پژوهش خوذ انرتخشی نوعی مداخله (ارائه محرک شنیداری- ایجاد حواس پرتی- سرنخ دادن به بیمار برای در نظر گرفتن هدف کلی) را برای اختلال برنامه ریزی و حل مساله مورد بررسی قرار دادند و نتیجه نشان داد که گروه مداخله نسبت به گروه کنترل که نوع دیگری از بازتوانی شناختی را دریافت کرده (1۸10) علم5 شا ونم ۶ه کمناز ۸ص اعد ما۲ ۰٩ آسیب مغزی تروماتیک واثربخث انی شناختی../ رویش روان شناسی؛ سال۳. شماره۷ تابستان ۳٩ در مجموع به نظر می رسد بازتوانی شناختی مداخله اثربخشی برای بهبود کارکردهای شناختی بیماران دچار |18 باشد (میوتق سرائقی گائر لوسیا و اسکاف» ۲۰۰۸؛ سیسرون,» دالبرگ. مالک. لانگن بان فلیسیتی» نیپ. المو کالمار» جیاسینو هارلی, لاتزچ». مورسی و کاتانیزه ۲۰۶۰۵؛ سیسرون» دالبرگ. کالمار» لانگن بان» مالک. برکوئیست. فلیسیتی» جیاسینو هارلی» هرینگتون» هرگازه نیپ لاتزچ و مورسی, ۰ رالینگه» فاست. بورلی و دیماکیس ۲۰۰۹؛ کاپا بنکی» کلارک» روسی؛ وان هاگتن» ۲۰۰۲؛ سالازار واردن» اسچوآاب. اسپکتور براورمن» والتر» کول, روزنر مارتین. رالینگ و همکاران (۲۰۰۹)» در پژوهش مروری خود نشان دادند که اگرچه آثربخشی بازتوانی شناختی برای افراد دچار آسیه مغزی متوسط است اما همچنان سیسرون و همکاران (۲:*۰۵)»«نیره در مرور :۴۷*#پژوهش مقایسه ای مداخله ای اثربخشی بازتوانی شناختی را در ۳۷ پژوهش این مجموعه ۷۸/۷ درصد برآورد کردند درحالی که برای سایر مداخلات چنین اثربخشیای مشاهده نگردید. آن ها در پایان پژوهش خود پیشنهاد می دهند که پژوهش های آینده باید فراتر از سوال ساده «آیا بازتوانی شناختی اثربخش است؟» روند؛و با روشی دقیق تر آن عوامل درمانی و ویژگی های بیمار که نتیجه بازتوانی را به حداکثر می رسانند شناسایی کنند. 0 ار .۰ سازصذ ۳۵ ع نامهم ای عام‌معم صن عنامطا0 2 .۸ ,09165 وگ ,113202 مگ ,160076 ول 11300066۵5 سس ملتاع وچ واکننا0ع0۳ظ ۳6۳۵111000 6 خانصوم مدع 106 او معائه 156 .(2009) ۷۷۰ مناعنانع80 7 لاسازصذ صنو۳ط عفخاقصحه مهو ماگ کاصعصصن‌مص تمصع ای کصموعم 5250 .(2010 ).3/۰ .7 210602 :6 مس ,اطع کل 130018080 و1 واقذن 800۳80 5 طز 11130 زطاهطع۲ عخانصهم 0عک -61 1316۳ عنم معاگه کعص۲ 6 م00 ۳۵۹0 عفد وه 56۷66 معاکه کاصعصصندمطز امصعص حکزه و عاع !اه 156 .(2007) .0 ,02۳0 8 مسآ ق1۵38 کل راطع .5 3/۰ قز60۵ع 380۳ 5 گ۵۴ 632105 /وم 6 توق وه 00۳۵۵ ۵۳ معط عاما عخنصعی .(2003) ۷۰ .36 1716816۰ ۷۵ ۵۶ .ظ ,و8۵5 ,م5 رع6اتقا0 و1 ر66لعظ رد۳۳ .5 ق0200 آسیب مغزی تروماتیک واثربخشی بازتوانی شناختی../ رویش روان شناسی» سال۳. شماره۷ تابستان ۳٩ ,۵۳6 6اه ۳35 صق ۵1 600۳ نصمنهانانطهطام عجخنصعم حه کعصناعونی کصکط 5611-655 10260 04 3/0666 .(2006) ۷۷۰ .0 3/50۰ 6 مک مک معط ۲ ۰ 621 :(6) 20 .وسز 7 8۳۵۵۳ وسزصذ صنوط امه طاز کصمو عم صز ۰ .7 66لق/3 3 .0 12086002 کل تقصلشگا سس مق۲عطلطه2 .0 کل ,عدمتععن و .0 ,11373108100 .8 .ل ولز[11336 و1 بل و6000قلی وچ ۳۵1106 و۳ .1 اقفننا670ظ -6ع3۷1060 .(2000) ۸۰ .8 ,3/0786 ۵4 سا 1.28186 ویک و0610ک1 ود 1167802 6۰ اهعنصنل ۶۵۳ ون هو 606 نصمناهانانط هط عخانصهی معط 1596-5۰ :81 110000۰(ط0 36 ۸۲۵ 116006 آمعزور 2 0۲ کعفل م۸ بل ,3/8106 .36 .0 ,صط 1208600 کل تقصلفگط سس مق۲ع لطه2 .0 کل ,عدمتععن0 ,ط1130810 .8 .7 و/(11۵216 وچ .7 01360000 و وفلاعع۳۵11 و۳ 1۰ ماقفنا6۳80ظ ,2966.] سا 37۰ 563870 و10 8 ,130038 و۳۰ ,00۳۶1۵50100 و گم 5105 .(2005) .5 ,06 مان ۸ 0 116۲/3/۰ 1۵6 ۳۳۵1 :اهاط هطاع عانه‌هاعوم ول 181 طازی کاصعتهم ص وصنصندی کل ر127هک1 و۳ .ل و6علق31 وس ,837۵06 36 .0 بطق طصععهشا 0 کل ,7026عع0 ول و/(12ا۸2 و7 بافنا6780ظ8 .۳ .ل و/(112716 وس رحلقا۵ق]آ وچ بفا] ۳61106 و3 و۳۳۵28 1116۳20۳6 106 ۶ ۳۵۷۵ 002100تا «(2011) 1۰ مصقصطع۸ ۸ ول صاصق .519-530 :92 ۰ا(ط0 6 1/60 5ر 2۳ ۸۳۶ 2008۰ اهاط 2003 ۶ 36۵۵ .(2008) 1 بطمکصنطامط چگ 0 ۴ ,ق1530 ,۳۰ فاص فنصناصقاعد۲0 -ا05م هل وسازصذ صنو۳ط عنامصهی اک کاصعقهم صز عصنصندی صمناهعضموعی .هزین 1160 مودصم 0عمنصموصه: ج سول عنم لمدمننو و۸ نصوناهانانط هط عاوه .8۰ 312 :(5) 23 00 ازع 1۳۳۵ 040ع7 ۲٩ ام سول 1/1۵72 ,۸ .۳ ,10860 و8 رتا0[ک۸ و ,160066 .5 و5085 ول واعلانن0) 6 3116۳ 31100100 0001060 اه دمهازانطمطاع8 :(2010) 2۰ مفساو۸ 6 2.۰ ۰ ,60ا م2۵12 :۵ سس ,باقع .ظ ب6ل۷ع1 م۸ و1109 .۸ ب28 و8 .10 ,1281805 6 000۵005۵ ۲۵ 065۵005 ع مهم عط عصنعتاآ .(2009) 3۰ تسازصز 0۳۵3 ۳۵26 ۵ ۳۵16۲۵۵66 ۵1 کعص ۲ عطا وصنطاع2 .(2005) سا 6الن 1075-080 :86 .[(ط0 0 1120 کر ۲ م۸ دنمان نطاهطع۳ .(2006) ۳۰ .5 ب718 6 سا[ ق2060 و8 17 و08 و۷۷۰ .10 ۸8/13 وس +2 وقا10 46560 ل2توصنل نامع عرم-تکهي متام خر +وسوزصز صنع۳ط طانم کاصعتهم :1۳۸077 .(2005) .8 مصنطلظ۸ 2 م۸ معصقای 36 .34 مق طلنامگ م۸ سل وا۲۵قطلطاظ جازم 00۳505 1۵۳ عع 06و56 لمدمن تحص هه عصخاهن هه رو مازم ۸ .83 *569 :(8) 19 بوسزم7 8۳۵ +کصمفاد؟ عناحه‌عه هه تمصع ندز 8 .(2009) .۸ ,32160۵0 .۸ .ظ ,ط۷1190 وم ,00۳662610 ول بل و8۷88 مزع 00۳010 دز وصفماعه)-اددل «مامصع خخصهم هصن 0ص معط ماه وصه 4 :15 5060160۰ آهعنوه اما رکم ۵ 1۵۳۵0۵۱ ۳۲۵۳۵ امد سول +ککعصا از 6 .(2000) .۷۷۰17 ,33006 :6 ,3 .1 ۸ .8 و1108 و۳۰ ر0۷868کل وس ۳3801 0 0ع05ل +عاگه عصنصندی برععاه دوعص مهم که که ۳3۵286606 0۳65906 5۰ 47 :(1) 10 6۵110000۰ آمنو هام رعم ۸۳ نز .۷۷ ,00631۷65 .۳ .3/1 م511۷ و8 بل 12606708 و۳ ر0ط0061 و8 ۳۰ ,۳۳6۲6 آسیب مغزی تروماتیک واثربخشی بازتوانی شناختی../ رویش روان شناسی» سال۳. شماره۷ تابستان ۳٩ 4 .3 .۸ ,011۷678 و8 سل رعللققظ .8 و61۳0طن8 و.ظ ,۷۵1380065 مگ 1/30300 .17-25 :(1) 5 2760۳05601۰ 061۵4 توص صن۳ط عنا مه 101108 بش۸ ,3316۵0 .10 ,]16۲۹6 و 3/188 و3 ,11500٩ ول .ل و۳۷88 ول وطاقز۳ 1500 ع نا ع 0 ۵1 دمنهانانطمطع .(2007) 1۰ وواصد/3 2 م۸ .8 ,۸/1509 *1318 :(6) 45 .زو هام لرعم 20 م06۳۹ تمصع 0۳50606 - 0۳00100 العزاصده هه اه کاع 51 .(2009) 8 .0 ,11006 ۵2 کل .٩ کل و۳088 06000۵1 ]۵ ,70۳۳۵ ۸۲۳۵۲۳۹6۵۵ + سازصذ صنو۳ط 0عنموعه از ما0 [36۳50/۵ .(2008) .8 کل بط نا 8 مس 1۳۷۵10۳04 ول وععقاله ۷۷ 1 ای ۵ 56۷6۳6 ط لام کله 001 10۳ کلنه ع ندعم که کاصهاگندعه آهانونله 19 :(1) 22 وس 7 8۳۵۵ بلق معط - وی خ۸ وسزص صند0۳ ۵ ۳6 .(2007) .7 ق1261 62 ول ق1081 ۷۰ .34 7002810 وم 60۷6۲0۷6 7 8۳۵/۲ رز صنقط نموه خی کصمکعم ها ککع 50110360 10۳06 0 .(1992) .5 ,ط۸0650 ۸2 .8 ,3611300 ,بل 80061809 36 .7 ولزق6۳ 0 م۸ :معمصعل هنعط «عاکه وصنصنصم نمصونصعاد 0عکد دح صصم ۷۵16 00۳۵016 2 او عکتا «(2002) .1 عاقط ۷۷ ۵ کل 11۵/66 1 118 ۸ :۲۵۳۵1120 جسازص صتصط مهن حز کاهمع ومع تمصع ۲۵ 6 :(6) 17 111۵0۰(ط۵۳۵ 7۳۵۵ ۵۳۳3600 مه ول باه کا‌عزطانک داز ۶و ۲۵111005 0۳6۵ 1560 .(2006) 8۰ ,00506 ۵۶ .7 .[ 8۷۵55 ول (ا17616 ۵2 حخزم عاممعم ص کالفاه وصتصصفهام وصن دمص دون عومنه 8 60۷ نامه آهنطمهع مزطماحه هصق ۵۶ عکن عطی طاومطی بوسزص صن0۳۵ ۳8 01 ۳1160 .(2000) .7 مااعط5 ۸ وگ واطق۷۷۳ .2 ,1/302896 کل 1736 راز ص0۳۵ هی از اه توط المع مدع 00 و۱۳ با ,122650060 .۸ لوطلطی۳ م۸ ,وللهعهاهصه) مک مقله5 106112 مظ ,[عق۳۵ ۸ :۵۳0۲۷ 01 005 )ددع۲ عط) 16۶ کعند 60ص ومع 1۹۹ .(2002) 36۰ مصعمق .(2006) .17 .5 ,860006۲5 ول م6 کلنصقط05 ول 34 وتوعلطاع۸ ما .0 و2اق ب6 ۸6 ۵۶ ص0ناهن و۸۹ اسازهاآ صنم۳ظ نصعآ 36 .روسز صنوط 3/۰ ,6۲8طل 50 .3 ,۷15266 سا 10368 وس ,0ظ0061 وچ 8 3/۰ 1۳660 6 1۳ 1316۳۷۵۳0۵ .(2008) ۳۰ .8 و16۵0 ۵۶ و1 .17 مفا0نحا0) کل ,70۳310 ک 1613-2021 ,۳۵160 نهک بر ۸ رازه صن۳ط نامه که کصصنا ۸ :(3) 18 1140101۰(ط0/ع موم اما رمع 2 +کدمن مودصم آمعنصنل هه ۵ نوعاها5 7۳01۵0 م۳۵۳۵ امعنسنل 0۳۵ 0 ونع0 ۳۵و۵۳ منم انانط ۳۳ .(2006) ۰ ۷۷۰ ۰ مصقط60-ن130 2 ۳۰ .5 13 سل ۰ ۷۷۰ 50028۶ .0 ۷۷۰ 1/820 آسیب مغزی تروماتیک واثربخشی بازتوانی شناختی../ رویش روان شناسی» سال۳. شماره۷ تابستان ۳٩ -100[طم۳م مزع و ده 2560 -[هنما‌زم ج ۵1 دمناهداده وصه عم 100610 0 .رازه7 8۳۵۹۵ رازه صنوط امه کی عام‌معم 1۵۶ عصصع م۳ هصفامد 5 1366-26 هصنطه10 .(2005) .7 ,ااع52 62 کل 133 ول .3 ,1/1203856 200۳026 ۳۵21601 و56 ۸ +وسازصذ صنو۳ط عنام که 05اه ۲۵ .(002) .17 .1 ,3006۲80 :۵ کل ۷۷۵1۵ ول ق8۷85 کل 11۵16098 و7۰ وتولصط1/12 ول وط1130 کل کل و106 ۸ ۰ بزا[3/0۳6 36 0۰ و1۵۳0 و بج ,1/1 8صنطن۵ ودنا 0001 روعاد دی ع ماه او کاعالط .2004 ) .8 1۰ مالنگصی 8 .نروهااکه:احیم ۰ اسازصذ صنو۳ط امه کم کصمعم بوط هدز امک-صا م0۳ م3 .(2002) سا ماما 6 .0 ,4ل83۳0۵ ول .1 8۵067180 وچ 1/00/1130 ۸ :زد ۵ 26 20 ماه کصعاطامم آمدوناصعاه مگ عصنصندی کحعصانگ0 101 .(2008) .31 ,اگ503 ۵ مس .3 قآ .ظ .ی ق۷61۳ و1 ۰ 567180 وم ف 1/0110 139-15 :(2) 2 هوالع م2۳ 0۵ ۵۲3006 امد سمل کاصعصصنه مصز 6 ۸( 06۳50115 ]0 61100111۸00012 :(1998) مطاا6۵ 17 او عاهخکد] آمدمنه1< 8 ,0386 ۵2 .۳ .1 (اقل0 83680 .۷7 م1 66لا ی .5 ,021061 .ظ۸ .1 ,270۷34 7اه کاناعل صمناصعااه 10۵۳ 0ص از هکس کتاعم 300560 .(3996) 4 :(3) 11 1110002۰(ط۵ 6۳ 1۳۵۵ ۴۲77600 ۵۱ سول موسزصذ صنط افص 0۳0020521 311000۷6 .(2008) 8 1168370 ۵ م0 ,0۳۵00۵70 1 3۰ م2706 -ا05م 08 صمناهانود هدند کصو 00 کاا300 از ص166 معط ,86۰ ما 0 وقاقکل مغ 6010191619 ول مک 503083025 3 1۰ ۸11-8022 0 .3 ,ط0165 82 بسا .5 ,طلع1۵ و10 ,8۱8566 وس رق06130نا5 کل ۵16۵ م8 ۳0 -آ) 5عزع 5026 ۳0۷ آهدعاصز ۵۶ رون دمص دعس 160 1مصصی ۸ .(2010) 6 0۶ ۳۷۵1205 .(1999) ۷۷7.3۰ ,106۲5 :8 .ظ .ی و8۵۵۳ ,۷۷۰ .37 ,هلاق 80 9 61۵110001 آمعتوو ام رباع 2 عصصوع وم عصنصنده ححع وم 211601100 6 مگ /۵0 01 156 .(1996) 3/۰ 3/۰ ,6۲8 لطام5 2 .۸ 5 ,ط10فق3 0 0 ]0 ,70۳۵ .سازط صنصط از اوه ۳۵ صز عصتصندی 1607 :131060 60 3۳0۹06006 .(2009) 34 36 معط لطامگ ع م۸ 5 لفق 1 1161۷۵0 ۳۵۶10۳۵۷6 1مازم ه 4 ما0۵ 0ص مزع ۸ ۰ ,16۵7736 8۶ .10 009 و ۳8۳۳0۷ ول و۳086 مغ ونعاگقطد/3 36۰ .8 مگلن 6۵۲۷۷ 200 2116000۳ 6 ۲ رز 1111216۵616 ۶ رود یناکت .(0994) 4 3 :(1) 8 رازم 7 8۳۵ کاصعتهم #عسزص-وج0ط وللی مهن کم وعصنصند ۲۳ .(2003) سا ,116۲ ۵ سل 8 506۳ ,36 .0 وصط2 1۳8600 0 ,0 نگ و۳۰ بل وتل4ق آسیب مغزی تروماتیک واثربخشی بازتوانی شناختی../ رویش روان شناسی» سال۳. شماره۷ تابستان ۳٩ 6 کاص ناه صز کان‌عل وصز و امحصعاطامم که خصعصامع موی آم :و1 2760۳0 توو 5 0006 مس تم لوصو ۸ رازه صنص0۳ 56617 ۵۳ /ق نله 156 .(1988) 3/۰ 8 مکگن8 ۵ ۷ 1۰ م1889 ۸۳۳۷۶ .قاطعناغم مه معط ۵۶ جدمکقصصی ناونع ج صز عصنصند ۲۳ و5 ,8۳3۷611328 ول ,5066000 کل و5008 سل 0 ۷۷۵۳06 .ظ .۸ وتقتقلد5 2 .لآ ,۳61610 ,م3 8۰ 3/200 ,3 3/۰ ,30906 مظ ,0۵6 ول وتعالق 1۸۷ ۵5 ۵۵16 10۳ )اطع عنصوم) .(2000) .ی 8 طعع 8116000 .۳ ,56۳۷206 .5 1/2128 .10 .۸ 5201۵0100 وت وفع هن م۸ 56۲100 6 آع ۵1 ناه زانط هطع۳ 2۵۳ پروه امازم ۸ .(2007) 8۰ ق1203 ۰ 11 :(21)1 .رز 7 8۳۵۵ سره صنو۳ط عخامصحهی جعاگه کانفقعل ۰ ۳0967 ع6 م۸ بتاعز0۳ن176 م۸ ,88696 مش کل رطنل ق3602 ,36 34۰ ,یلا5 رازه صنق۳ط 0ص وصنصندی عکعمتم 0اه که م۳۵۵0 .(2000) 1۰ 0 011601 ]٩ 70۳۳۵۱ اوسازصذ صنو۳ط ۵0عشسوه طانم کصمعم ص ناهام 6۰ 656 :(5) 22 .نرو هدمع 2 ماع رز روط 5۰ 01 10۳ ان :۵۳6 310۷۷ .006 ۲ حرجبه آم‌تو هام روم ۳۵ 11۵9۳۵۷۵ ۵ ۳۵0۵6 صز کععصه 0 ۳۳6 :۳۰2004 بل ب۳و 0 ۳۰ .1 6۶ یگ وقا0 5131300001 ۵ 0 ۳۷۵1۵10 .(2007) سا .5 ,820660110 ۵ سا بکل وک10۵- و صصعصول‌نط 1 2010(.۸) .8 ,طلق1 +۵ وملا 00۷6۲0۷6 ۷۰ 3/1 70088108 ول مقف[ق10" ۶ 300 96 رع 5026 اه ۲ععص نامهم 1۵ حاعه 200۳ ص110 :(4) 24 وسزم7 8۳۵۵ رواک بجمام‌ماصجم صظ۸ +کسزص صنو۳ط معکه و۳ 8 00 ه انا زطاهط۲ عخنصعم6 .(2009) ۸۰ ۷۷۰ 00۳۵09۰ 6 و1 1520۱081065 و 2005 انازطع .(2009) 2۰ مفاوم۸ ع .0 ,3۳۵02-106 وم ۷313-۸20 ۳۵ ۳30۵06 50۷6۳6 ماگ2 ام عص ماو ۵۶ عناوعه نمی عطا 4 "585 :(6) 23 رازم 8۳۵ دعنون5 عحه-م اند 1۳۵ :زد وا ۱۳ ۵۳۵۵۲ ۳۵۳۵۵ ج ۸ که 1001۵ ۵۲ 6۳061100 .(3998) .7 معاتچط ۸ 0 :36130502 .م16 ۵1 عاننکد] امدمنه اد ععع ی 0۵ 0۳۲ ۵۲۳۵ کهماد

بازتوانی شناختی به مجموعه ای از مداخلات اطلاق می گردد که هدف شان بهبود توانایی فرد در انجام تکالیف شناختی از طریق بازیابی مهارت های از قبل یادگیری شده و آموزش راهبردهای جبرانی است. بازتوانی شناختی با یک ارزیابی عصب- روان شناختی کامل آغاز می گردد تا نقاط قوت و ضعف شناختی و سطح تغییر توانایی شناختی به دنبال آسیب مغزی را تعیین نماید. از نتیجه ارزیابی، برای فرمول بندی طرح درمانی مناسب استفاده می شود. مداخلات عمومی برای بهبود توجه، حافظه و کارکردهای اجرایی مرور شده است. بازتوانی شناختی، برای آسیب های خفیف تا شدید و در هر زمانی پس از آسیب مناسب است. شواهد کافی برای حمایت از اثربخشی بازتوانی شناختی وجود دارد که آن را به درمان انتخابی برای آسیب های شناختی و بهبود عملکرد شناختی و روانی- اجتماعی تبدیل می کند.

505240

باتوجه به ایدکه این دسته از عقود مبتنی بر یک رابطه پایه هستند. ازجمله عقود تبعی نیز محسوب می‌شوند. پس از انعقاد عقود مذکور ممکن است رابظه پایه بنابه دلایلی از بین برود که به همان سبب بحث خواهد بود که انحلال رابطه پایه چه تأثیری بر عقود وئیقه‌ای دارد. دراین خصوص میان فقها و خقوقدانان اختلاف نظر وجود دارداو هرکدام برای دیدگاه خود دلایلی ارائه کرده‌اند. برخی معتقدند عقود وثیقه‌ای در مرحله حدوث و بقا از عقد پایه تبعیت می‌کنند و برخی بر این نظر هستند که تبعیت عقود وثیقه‌ای از عقد پایه محدود به مرحله حدوث است. به‌نظر می‌رسد نمی‌توان به‌طور مطلق دراین خصوص اظهارنظر کرد براین‌اساس در نوشتار حاضر با تفکیک عقود وئیقه‌ای به دو دسته «انتقالی» و «تضمینی»» تأثیر انحدلال عقد پایه بر آنهارا به‌طور مجزا بررسی کرده‌ایم تا باتوجه به رویکرد قانونگذار در قانون مدنی» دیدگاه صحیح اسلامی / سال هجدهم / شماره ۶۹ / تابستان ۱۴۰۰ واژگان کلیدی: عقد وئیقه‌ای انتقالی, عقد وثیقه‌ای تضمینی, انحلال عقد پایه. # دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شهیدبهشتی تهران/ نویسنده مسئول (00ع.2۷۵0011020)2(/01000[). ۴ دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه تربیت مدرس تهران (027520001)20:0027۳09.601). دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه شهیدبهشتی تهران (0((/21000.6070) 22210025۵0 مطه). حقوق اسلامی / جواد پیری» محمدباقر پارساپور و احمدرضا عظیم‌نسب راینی عقود وثبقه‌ای در راستای تضمین و تسهیل احقاق حقوق شخص طلبکار همواره مورد توجه بوده و در روزگار کنونی بنا به اينکه میزان اعتماد مردم در روابط فی‌مابین کاهش يافته است» عقود مذکور به منظور عدم رویارویی با تعسر يا تعذر در وصول مطالبات. با اقبال بیشری روبه‌رو شده است؛ برایناساس طبیعی است که در کنار هر رابطه حقوقی» عقود وثیقه‌ای نیز به چشم بخورد. در نظام حقوقی کنونی می‌توان از عقد ضمان» حواله» کفالت و رهن به عنوان عقود وثیقه‌ای یاد کرد. به‌رغم اینکه ماهیت عقود مذکور تضمین و تسهیل وصول مطالبات شخص طلبکار است. اما در دو عقد اول دین از ذمه مدیون اصلی به ذمه شخص دیگری منتقل می‌شود؛ درحالی‌که در عقد کفالت و رهن» دین همچنان بر ذمه مدیون اصلی باقی می‌ماند و صرفا تعهدی برای ثالث نسبت به نفس مدیون در برابر دائن به وجود می‌آید ویا مالی از اموال شخص مدیون یا ثالث متعلق حق عینی تبعی دائن قرار می‌گیرد؛ برایناساس دسته اول را تحت عنوان عقود وثیقه‌ای انتقالی و دسته یکی از مهم‌ترین مباحث مربوط به عقود وثیقه‌ای» تأثیر انحلال رابطه پایه نسبت به عقود مذکور است. انحلال عقد پایه ممکن أسّت به دلیلوجود حق فسخ» اقاله یا انفساخ باشد؛ بنابراین باید دید که چنانچه عقد پایه فسخ, اقاله یا منفسخ شود. سرنوشت عقد وثیقه‌ای چه خواهد بود. به‌رغم وجود اختلاف نظر میان فقها راجع به تأثیر انحلال عقد پایه در عقود وثیقه‌ای» قانونگذار ایران راجع به مسئله مذکور» صریحا تعیین تکلیف نکرده است. باتوجه به سکوت قانونگذار میان حقوقدانان نیز اختلاف نظر ایجاد شده و درباره هریک از اقسام عقود مذکور جداگانه اظهارنظر کرده و دلایلی نیز برای دیدگاه خود مطرح ساخته‌اند؛ هرچند درنهایت قاعده کلی ارائه نشده است. به‌طور کلی برخی از مولفین قائل بر این هستند که با انحلال عقد پایه؛ اعم از فسخ و انفساخ و اقاله» تمامی اقسام عقود وثیقه‌ای؛ اعم از عقود وثیقه‌ای انتقالی و تضمینی نیز منحل شوند؛ زیرا با توجه به دیدگاه ایشان عقود مذکور در مرحله حدوث و بقا وابسته به عقد پایه هستند. اما در مقابل برخی دیگر بر این نظر هستند که انحلال عقد پایه سبب انحلال تمامی اقسام عقود وثیقه‌ای نمی‌شود؛ بلکه با وجود انحلال عقد پایه؛ برخی از مصادیق عقود وثیقه‌ای همچنان به اعتبار خود باقی می‌مانند؛ زیرا این دسته از عقود وثیقه‌ای صرفا در مرحله حدوث وابسته به عقد پایه هستند و پس از انعقاد, از غقد پایه مستقل می‌گردند یدرنتیجه از اتحلال آن تأثیر نمی‌پذیرند؛ براین اساس از سویی باتوجه به فقدان صراحت قانونی و عدم وجود نظریه عمومی راجع به مسئله مطروحه و از سوی دیگر به دلیل استقبال مردم از عقود وثیقه‌ای در روابط و معاملات خود و بالتبع» لزوم پاسخ‌گویی به ابهامات» تعمق در این رابطه لازم می‌آید. در این نوشتار با تدقیق در عموم نظریات و آثار موجود. ابتدا به بررسی تأثیر انحلال عقد پایه بر عقود وثیقه‌ای انتقالی می‌پردازیم و سپس عقود منظور از عقد وثیقه‌ای انتقالی» عقدی است که با انعقاد آن دين یا طلب از ذمه متعهد تعهد پایه به ذمه شخص دیگری منتقل می‌شود. باتوجه به تعریف مذکور در نظام حقوقی کنونی» به‌نظر می‌رسد که می‌توان عقد ضمان و حواله را از مصادیق این دسته از عقود دانست. در خصوص اینکه ضمان تضامنی جنبه توثیقی دارد تردیدی نیست. اما راجع به ضمان ناقل ذمه میان صاحب‌نظران اختلاف نظر وجود دارد. برخی بر این نظر هستند که عقد ضمان ناقل ذمه فاقد وجهه توثیقی است (جعفری لنگرودی» ۱۳۵۲ ص۲۹۹). بااین‌حال نویسنده مذکورادز جایدیگر از کتاب خود بیان داشته است که: (... در ضمان ناقل ذمه گاه وثیقه همست و گاه نیست» بستگی دارد به اعتبار ضامن و اوضاع و احوال شخص او که جالب اعتمّاد خاطر بستانکار باشد و همین وثیقه است» (همان؛ ص۸). برخی دیگر از حقوقدانان نیز در این راستا بیان داشته‌اند که چون در عقد ضمان ناقل ذمه» طلبکار می‌پذیرد که ثالث از دین بدهکار اصلی ضمانت کند و ذمه بدهکار به ثالث منتقل شود تا از این طریق از احقاق حق,و وصول مطالبات خود: اطمینان خاطر یاند» درنتیجه ضمان ناقل ذمه نیز وثیقه‌ای محسوب می‌شود (کاتوزیان» ۰۱۳۸۵ ص۳/ نیکوند» ۰۱۳۹۲ ص۹۷). بر همین ملاک می‌توان قائل به وثیقه‌ای بودن عقد حواله نیز شد. به‌طور کلی ازآنجاکه عقد ضمان ناقل ذمه و حواله غالبا باتوجه به وضعیت مالی و اعتبار ثالث منعقد می‌شود و درنتیجه انتقال دین و طلب بر ذمه‌ای صورت می‌گیرد که وضعیت بهتری نسبت به بدهکار اصلی دارد این قالب‌های حقوقی به نوعی تسهیل‌کننده وصول مطالبات هستند و بنابراین واجد جنبه توئیقی می‌باشند. عقود مذکور ازجمله عقود تبعی نیز محسوب می‌شوند؛ زیرا همواره مبتنی بر وجود یک رابطه پایه هستند (جعفری لنگرودی» ۰۱۳۸۸ ص۶0۵ ۶/ نیکوند» ۰۱۳۹۲ ص۹۷٩). به‌طور کلی عقد تبعی به عقدی «اطلاق می‌شود که به دلیل وابستگی تعهد یا حق موضوع آن به تعهد مستقل دیگری» حقوق اسلامی / انحلال عقد پایه و تأثیر آن بر عقود و حقوق اسلامی / جواد پیری» محمدباقر پارساپور و احمدرضا عظیم‌نسب راینی موضوعا تابع تعهد متبوع تعهد موضوع خود می‌شود و از حیث وجود و اعتبار بدان وابسته می‌گردد» (احمدی» ۰۱۳۹۶ ص۲۸۳)؛ البته لازم به ذکر است که میزان تبعیت در عقود تبعی یکسان تیسیت؟ بدین معنا که گاه تبعیت صرفا در مرحله حدوت اسنت و گاه در مرحله حدوث و بقا. هریک از اين موارد آثار متفاوتی دارد که در ادامه بیان خواهیم کرد. باتوجه به اینکه عقود وثیقه‌ای انتقالی ازجمله عقود تبعی محسوب می‌شوند. اظهارنظر راجع به تأثیر انحلال عقد پایه بر آنها مستلزم تعیین نوع تبعیت آنها از عقد پایه است. بدین‌منظور ابتدا عقد ضمان را مورد بررسی قرار می‌دهیم و قانونگذار راجع به اثر انحلال عقد پایه نسبت به عقد ضمان حکم صریحی مقرر نکرده است. با این‌حال برخی از حقوقدانان به صراحت اذعان داشته‌اند با انحلال عقدی که سبب ایجاد دین اصلی بوده است» دین ناشی از ضمان ساقط می‌شود؛ زیرا عقد ضمان به جهت تبعی بودن آن» در بقا وابسته به دین اصلی است؛ بنابراین با زوال عقد پایه عقد وثیقه‌ای و درنتیجه تعهد ناشی از آن همان‌طور که از کلام مذکور بر می‌آید. عقد ضمان در مرحله خدوث و بقا تابع عقد پایه آستت و درنتیجه چنانچه عقد پایه به هر دلیلی منحل شود عقد مان نیز قهرا منفسخ خواهد شد؛ زیرا ماهیت تبعی بودن اين عقد مقتضی نتیجه مذکور است. برخی دیگر از حقوقدانان در رابطه با تأثیر انحلال عقد پایه نسبت به عقد ضمان اینگونه بیان داشته‌اند: ضمان عقد تبعی است ... . تعهد ضامن ازحیث نفوذ و بقا تابع دینی است که مضمون‌عنه به طلبکار داشته است ... . هر گاه قراردادی که مینای دین بوده است فسخ شود. ضمان باطل نیست. چون فسخ ناظر به آینده است ... :"لیکن به نظر می‌رسد که درااثر فسخ ضامن بری شود؛ زیرا بازگشت تعهدها به جای خود و درنتیجه از بین رفتن دین مضمون‌عنه و سقوط طلب مضمون‌له» به منزله پرداخت دین از جانب مضمون‌عنه (ثالث) است و ضامن را بری می‌کند ... به بیان دیگر, پس از فسخ عقد» مضمون‌له دیگر طلبی ندارد تا از ضامن بگیرد و مبنای ضمان از بین می‌رود همان‌طور که مشاهده می‌گردد. مطابق دیدگاه حقوقدان مذکور انحلال رابطه پایه منجر به بطلان عقد ضمان نخواهد شد؛ زیرا شرایط صحت عقد ضمان در زمان انعقاد آن به‌طور کامل رعایت شده است؛ با اين‌حال عقد ضمان منفسخ می‌شود. بنا به نظر فوق» دو مبنا برای انفساخ عقد ضمان در نظر گرفته شده است؛ اولا عقد ضمان در مرحله بقا نیز تابع عقد پایه است؛ درنتیجه با زوال آن» زایل می‌گردد و ثانیا انحلال رابطه پایه که منجر به برگشت تعهدهای طرفین عقد پایه به حالت سابق خود می‌شود» به منزله ایفای دین ضامن از سوی ثالث است؛ درنتیجه عقد ضمان به دلیل پرداخت دین توسط ثالث مطبق مادّه ۲۹۷ قانون مدنی منحل می‌شود. به‌نظر می‌رسد دیدگاه فوق دارای یک تناقض درونی است؛ بدین توضیح که دیدگاه مذکور از سویی معتقد به تبعیت عقد ضمان در مرحله حدوث و بقا از عقد پایه است و از دیگر سو انحلال عقد پایه را به منزله ایفای دین از سوی ثالث می‌داند. این در حالی است که تحلیل اخیر آن گاه لازم می‌آید که تبعیت عقد ضمان از عقد پایه محدود به مرحله حدوث باشد؛ زیرا همان‌طور که گفته شد پذیرش نظریه تبعیت عقد ضمان در مرحله بقا از عقد پایه» مقتضی انحلال آن درصورت زوال عقد پایه است؛ اما باید اذعان داشت مطابق تحلیل اخیر اعتقاد به اينکه انحلال عقد پایه در حکم پرداخت از جانب شخص ثالث است. مستلزم پذیرش استقلال عقد ضمان از عقد پایه در مرحله بقا می‌باشد و درنتیجه در چنین حالتی نباید عقد ضمان را منحل شده دانست؛ بلکه می‌بایست گفت که عقد ضمان به مرحله اجرا رسیده است؛ زیرا پرداخت ثالث درصورتی معتبر است که عقد همچنان به اعتبار خود باقی باشد و اگر معتقد باشیم که عقد ضمان با انحلال عقد پایه» منحل می‌شود» پرداخت از جانب ثالک معناانخواهد داشت. بدیهی است که اجرای عقد بنا به بیان یکی از حقوقدانان (کاظمی, ۰۱۳۸۹ ص۶4 ۱۶)» برخی انفساخ عقد ضمان در صورت انحلال عقد پایه را مستند به مادّه‌ای از قانون مدنی کرده و بیان داشته‌اند که: در حقوق اسلام ... موضوع انتقال دین و انتقال طلب» یک موضوع شناخته شده بوده و فقها در قالب عقد ضمان ...» آثار و احکام آن را مورد بررسی قرار می‌داده‌اند. درمورد عقد ضمان مادّه ۸ ق. م. به تبع فقه تصریح دارد که با انحلال قرارداد منشا دین مضمون‌به» عقد ضمان نیز مداقه در دیدگاه نذگور ناگی از آن است که ازلا ساقه ۷*۸ تاظر به سطلی عقد مان است: ثانبا عقد ضمان در مرحله بقا نیز وابسته به عقد پایه است و درنتیجه با انحلال عقد پای» عقد ضمان نیز منحل می‌شود. با وجود این بر دیدگاه مذکور و تمسک به مادّه ۷۰۸ قانون مدنی از چند حقوق اسلامی / انحلال عقد پایه و تأثیر آن بر عقود و حقوق اسلامی / جواد پیری» محمدباقر پارساپور و احمدرضا عظیم‌نسب راینی اولا ادّه مذکور صرفا راجع به عقد ضمان درک است که ضمان اصطلاحی محسوب نمی‌شود و تابع احکام آن نیست؛ بدین توضیح که ضمان درک ناظر به خود فروشنده و خریدار است؛ مبنی بر اینکه هریک حسب مورد در صورت مستحق للغیر در آمدن عوض يا معوض, باید مابازای دریافتی را مسترد دارد. تدقیق در ماهیت امر مذکور حاکی از آن است که در ضمان درک موضع مادّه ۷۰۸ قانون مدنی» ضمانتی مطرح نیست و ضمان درک مبتنی بر قاعده ضمان ید است؛ به دیگر سخن «ضمان درک» قهری است و به محض عقد بیع و با ملاحظه شرایط آن تحقق می‌یاید» بی آنکه اشتراط آن ضمن عقد بیع لزومی داشته باشد که در فرض اشتراط صرفا تأکید آن ضمان خواهد بود و اثر دیگری ندارد» (باقری و جوادی» ۰۱۳۸۸ ص۲۷). این مسئله از مفاد مادّه ۳۹۰ قانون مذکور نیز قابل استنباط است؛ براین‌اساس در ضمان درک عقد مستقلی از عقد پایه وجود ندارد تا تأثیر انحلال عقد پایه بر آن محل بحث باشد. ثانیا حتی اگر منظور نویسنده از مادّه ۷۰۸ قانون‌آمدنی وضمان درک را بر مادّه ۹۹۸ قانون مذکور و ضمان عهده حمل کنیم نیز نمی‌توان دیدگاه مذکور را پذیرفت؛ زیرا ضمان عهده» ضمان اصطلاحی نیست و مبتنی بر تضمین فعل ثالث است و باید آن را از قبیل ضمان عین دانست؛ نتیجه متعلق تعهد ضامن» عهده فروشنده یا خریدار است و انتقال ذمه صورت نمی‌گیرد (کاتوزیان؛ ۵ ص۹۵ ۲۹۹-۲). به عبارت دیگر ضّمان عهنده متصّمن تعهد ضامن به راضی کردن مضمون‌عنه به استرداد ثمن يا مبیع و پرداخت خسارت عدم انجام تعهد است (کاتوزیان» ۱۳۸۵ ص۹۶ ۲۹۵-۲) و با تعهد مضمون‌عنه تفاوت دارد. البته نباید در صحت عقد ضمان عهده تردید داشت (مبین» ۱۳۸۷ ص4)؛ حتی برخی از فقها بر صحت آن ادعای اجماع کرده‌اند (طباطبایی ثالغ برقراری آثار عقد ضمان نهده بنا به تراضی طرفین» ناظر بر فرضی است که مبیع مستحق للغیر در آید و مالک. معامله را تنفیذ نکند؛ بنابراین اراده مشترک طرفین در مواردی که تراضی خلاف نکنند» بر این است که عقد ضمان عهده صرفا در صورت مستحق للغیر درآمدن مبیع واجد اثر باشد؛ عرف نیز همین را از عقد مان عهده می‌فهمد و از مواد قانون مدنی به ویژه مادّه ۳۹۰ به بعد نیز همین امر قابل استنباط است؛ بنابراین مسئله فسخ و اقاله عقد پایه» تکلیفی برای ضامن عهده ایجاد نمی‌کند (کاتوزیان؛ ۰۱۳۸۵ ص۹۹ ۳۰۰-۲). مبنای اين امر نه تبعی و وابسته بودن عقد ضمان عهده در مرحله بقا به عقد پایه؛ بلکه این است که اساسا آثار عقد ضمان عهده زمانی جریان پیدا می‌کند که مورد عقد پایه مستحق للغیر در بیاید و مالک معامله را تنفیذ نکند. در واقع موضوع عقد ضمان عهده همان عقد باطل و فاسد است؛ براین‌اساس در جایی که عقد صحیح است؛ ولی بنا به اسباب موجود فسخ يا اقاله می‌شود» نمی‌توان گفت که ضامن» مأخوذ به عقد مذکور است؛ بنابراین تمسک به مادّه ۷۰۸ و 1۹۸ قانون مدنی در جهت حکم به انفساخ عقد ضمان در صورت انحلال عقد پایه صحیح نیست. به عبارت دیگر اثر عقد ضمان عهده پس از بطلان عقد پایه است که مجرا پیدا می‌کند و چنانچه عقد پایه منحل شود محملی برای عقد مان عهده وجود ندارد تا بگوییم به جهت انحلال عقد پایه» عقد ضمان عهده نیز از بین می‌رود. حتی اگر تراضی طرفین عقد ضمان عهده بر این باشد که ضمان در فرض انحلال نیز جاری شود اساسا با انحلال عقد پایه است که زمینه اثرگذاری عقد ضمان عهده فراهم می‌شود؛ براین|اساس نمی‌توان انحلال رابطه پایه را سبب انفساخ عقد ضمان عهده دانست؛ زیرا علی القاعده جریان اثر عقد ضمان عهده میتی بر بطلان عقد پایه است و باتوجه به ماه ۳۹۰ قانون ملانی»,جاری شدن اثر عقد ضمان عهده در فرض فسخ يا اقاله عقد پایه مجرایی ندارد و در صورت تراضی,طرفین بر جریان آن نسبت به فسخ و اقاله نیز مسئله انفساخ مطرح نمی‌شود؛ درنتیجه می‌بایست تحلیل دیگری ارائه کرد. چنانچه استقلال عقد ضمان در مرحله بقا و عدم انحلال آن در صورت انحلال عقد پایه مورد پذیرش واقع شود یکی از مهم‌ترین آثار دیدگاه مذکور در مسئله رجوع ضامن به مضمون‌عنه پس از پرداخت دین نمایان خواهد شد؛ بدین توضیح که عقد ضمان پس از زوال عقد پایه» همچنان به اعتبار خود باقی است و مضمون‌له می‌تواند به امن رجوع کند. مضمون‌عنه به موجب عقد ضمان در برابر مضمون‌له بری شده و چون با انحلال عقد پایه. در واقع دینی که بر عهده او بوده است. ساقط می‌شود؛ می‌تواند نسبت به آنچه که ضامن به مضمون‌له پرداخت کرده است» به او مراجعه کند و آن را استرداد نماید؛ زیرا با آنعقاد عقد ضمان دین او پرداخت شده محسوب می‌شود؛ منتهی در صورتی که عقد ضمان با اذن مضمون‌عنه باشد پس از انحلال عقد پایه و پرداخت موضوع عقد ضمان» ضامن می‌تواند جهت مطالبه آنچه که به مضمون‌له پرداخته است. به مضمون‌عنه رجوع کند؛" زیرا مضمون‌عنه از مال او استیفا کرده است و عدالت نیز مقتضی رفع ضرر از ضامن می‌باشد ۱. طبق مادّه ۰ قانون مدنی» «ضامنی که به قصد تبرع ضمانت کرده باشد حق رجوع به مضمون‌عنه را ندارد.» هرچند در این ماه صرفا به مسئله قصد تبرع اشاره شده» اما بنا به مادّه ۲۶۷ قانون مذکور جواز رجوع به مدیون حقوق اسلامی / انحلال عقد پایه و تأثیر آن بر عقود و حقوق اسلامی / جواد پیری» محمدباقر پارساپور و احمدرضا عظیم‌نسب راینی (همان» ص۳۶۹)؛ مگر اینکه ضامن از قبل مدیون مضمون‌عنه باشد که در این صورت می‌توان بنا به سکوت قانونگذار درباره عقد ضمان و باتوجه به تشابه آن از نظر اثر و ماهیت با عقد حواله» لازم است عقد حواله نیز از جهت تأثیری که از انحلال عقد پایه می‌پذیرد» مورد بررسی قرار گیرد تا صحت و سقم استدلال‌های پیش‌گفته و همچنین موطع احتمالی قانونگذار بیشتر تبیین نوع رابطه عقد حواله با عقد پای» در مادّه ۷۳۳ قانون مدنی مورد توجه قانونگذار قرار گرفته اگر در بیع بایع حواله داده باشد که مشتری ثمن راابه شخصی بدهد يا مشتری حواله داده باشد که بایع ثمن را از کسی بگیرد ... اگر بیع بواسطه فسخ‌یا اقاله منفسخ شود حواله باطل نبوده لیکن محال‌علیه بری و بایع یا مشتری می‌تواند به یکدیگر رجوع کند .... همان‌طور که مشخص است. متن مادّه فوق دارای ابهاماتی است. نخست آنکه عبارت «اگر بیع بواسطه فسخ یا اقاله منفسخ شود» صحیح نیست؛ زیرا فسخ و اقاله متفاوت از انفساخ است؛ بنابراین بهتر بود قانونگذار به جای عبارت «منفسخ شود» از عبارت «منحل شود» استفاده می‌کرد. دوم آنکه قانونگذار راجع به اثر انحلال عقد پایه نسبت به عقد حواله بیان داشته است با فسخ و اقاله عقد پایه» «حواله باطل ... [نمی‌شود]» عبارت «حواله باطل نبوده» دارای ابهام است و نیازمند تفسیر می‌باشد؛ زیرا از سویی می‌توان گفت مدنظر قانونگذار صرفا عدم بطلان عقد حواله از همان ابتدا بوده است» اما این امر مانع از حکم به انفساخ آن نفسگ۸ از "نوی ذیگر می‌توان اذغان داشت که منظور قانونگذار از عدم بطلان؛ عدم؛انفساخ عقد حواله بوده است؛ به این معنا که به‌رغم انحلال عقد پای» عقد حواله کماکان به حیات خود ادامه می‌دهد و تمامی تعهدات ناشی از آن باید انجام گیرد. باتوجه به ابتنای نظام حقوقی کنونی بر نظام فقهی» اظهارنظر درباره موضوع محل اضتلی متوط به وجود ان است و معطوق ماد ۲۶۷ بر مفهرم ماه ۷۷:۰ گومت دارد؟ البته برخی از حقوقندانان معتقدند که در روابط ضامن و بدهکار اصلی می‌توان مادّه مذکور را نادیده گرفت و به اطلاق مادّه ۷۰۹ استناد کرد (کاشانی» ۱۳۸۸ ص۳۸۲-۳۸۱)؛ بااین‌حال به‌نظر می‌رسد چنین دیدگاهی با مبانی حقوقی موجود منافات دارد و بحثه مستلزم تبیین مبنای فقهی مادّه مذکور است. در ادامه راجع به اين ابهام بیشتر سخن خواهیم گفت. سوم آنکه مشخص نیست در عبارت «لکن محال علیه بری [می‌شود]» بری شدن محال علیه در برابر محتال است يا محیل. چهارم آنکه مفهوم دقیق عبارت «بایع یا مشتری می‌تواند به یکدیگر رجوع کند» نیز مشخص نیست. تعیین تکلیف راجع به ابهامات مطروحه دایر مدار اظهارنظر نسبت به ابهام دوم است؛ بنابراین به بررسی ابهام مذکور می‌پردازيم. به‌طور کلی در میان فقها راجع به اثر انحلال عقد پایه نسبت به عقد حواله اختلاف نظر وجود دارد. برخی از فقها و حقوقدانان درباره این مسئله بیان داشته‌اند که انحلال عقد پایه» منجر به انفساخ عقد حواله می‌شود؛ زیرا عقد حواله تابع عقد پایه است (طباطبایی حانری» [بی‌تا]؛ ص۱۹۹/ باریکلی ۰۱۳۹۶ ص۱۷۰-۱۹۹). همان‌طور که در ارتباط با عقد ضمان بیان شد این دیدگاه مبتنی بر وابسته دانستن عقد حواله به عقد پایه در مرحله حدوث و بقا است. اهم استدلال‌های قابل طرح در توجیه دیدگاه مذکور بدین شرح است که اولا منظور قانونگذار در مادّه ۷۳۳ از عبارت «حواله باطل نبوده»» بطلان به معنای اخص آن است. این تعبیر را می‌توان باتوجه به قسمت اول مادّه مذکور؛ یعنی عبارت «اگر ... بطلان بیع معلوم گردد. حواله باطل می‌شود» تقویت کرد؛ به این توضیح که قانونگذاز باتوجه به باطل دانستن عقد حواله در فرض بطلان عقد پایه, از باب دفع دخل مقدر بیان داشته است که با انحلال عقد پایه» نباید حواله را از همان ابتدا باطل دانست؛ بنابراین در صورت انحلال عقد پأيه؛ نمی‌توان از عبارت «حواله باطل نبوده»» حکم عدم انفساخ آن را استنباط کرد. به عبارت دیگر باید گفت که عقد حواله با انحلال عقد پایهه منفسخ می‌گردد. ثانیا به‌نظر می‌رسد در عبارت «محال‌علیه بزی ...4 اراده قانونگذار ناظر به برائت محال‌علیه نسبت به دین جدید و در برابر محتال است؛ زیرا از سویی در فرضی که محال‌علیه از قبل به محیل مدیون بوده باشد» دین شابق؛با انعقاد عقد حواله از بین رفته است و اساسا اعتقاد به بری شدن محال‌غلیه در برایّو محیل با اتخلال عقد پایه معا پیدا نمی‌کند؛ بنابراین برانت محال‌علیه در برابر محتال پیش از ایفای دین» به معنای انحلال عقد حواله خواهد بود (کاتوزیان» ۱۳۸۵ ص۶4۳۵). از سوی دیگر اگر عبارت «محال‌علیه بری ...» را ناظر بر برانت او در برابر محیل بدانیم» مادّه ۷۳۳ صرفا محدود به حواله بر محال‌علیه مشغول‌الذمه خواهد بود و راجع بااین‌حال نظر دیگری که می‌بایست مورد توجه قرار گیرد» قانل شدن به انحصار تبعیت عقود حقوق اسلامی / انحلال عقد پایه و تأثیر آن بر عقود و حقوق اسلامی / جواد پیری» محمدباقر پارساپور و احمدرضا عظیم‌نسب راینی وثیقه‌ای انتقالی به مرحله حدوث است؛ به اين معنا که عقود مذکور صرفا در مرحله حدوث وابسته به عقد پایه هستند و پس از انعقاد از آن مستقل می‌گردند (موسوی خویی» ۱۶۰۹ ج ۰۲ ص۲۹۷)؛ درنتیجه با انحلال عقد پایه؛ اعتبار آنها کماکان باقی است. در این راستا فقهای بزرگی معتقدند که انحلال عقد پایه تأثیری بر عقد حواله ندارد؛ زیرا عقد حواله در زمان اشتغال ذمه محیل واقع شده است؛ بنابراین با انحلال بعدی عقد پایه, عقد حواله منفسخ نمی‌شود (طباطبایی یزدی» ۱۶4۱۹ ج ۵ ص۷۵ علامه حلّی» ۱4۱۶ ج۱4» ص۹ 71۷-4۶ 4/سبزواری» ۱4۱۳ ج۲۰» ص۳۳۵/ صافی گلپایگانی» ۰۱۶۱5 ج۲» ص۱۶۳)؛ تفاوتی نیز نمی‌کند که انحلال عقد پایه قبل از قبض مال موضوع عقد حواله پا پس از آن باشد (مرعشی نجفی» ۰۱4۰۹ ج ۰۲ ص۱۲۳)؛ زیرا انحلال مقتضی رفع آثار و بطلان از ابتدای عقد نیست؛ بلکه صرفا مقتضی عدم ترتب اثر از زمان حدوث آن است. حاصل اینکه انحلال عقد پایه اثری در اعتبار عقد حواله ندارد (موسوی خویی» ۰۱4۱۸ ج۰۳۱ ص ۱۵۳۰ طباطبایی یزدی» ۱۶۱۹ ج 4 ص۹٩ 4۷)؛ زیرا هرچند عقد حواله در مرحله انعقاد تابع عقد پایه است» اما پس از تشکیل از عقد پایه مستقل می‌گردد؛ بنابراین انفساخ آن تابع انحلال عقد پایه نخواهد ظاهرا اکثریت فقها قائل بر همین دیدگاه هستند (بیگدلی» ۰۱۳۸۶ صه). در همین راستا برخی از حقوقدانان نیز بیان داشته‌اند که با انخلال عقد پایه, عقد حواله کماکان صحیح است؛ زیرا بنا بر عرف, تعهد حاصل از عقد حواله تلازمی با عقد پایه ندارد؛ درنتیجه از انحلال آن تبعیت نمی‌کند به منظور تقویت دیدگاه اخیر می‌توان استدلال‌هایی مطرح کرد؛ بدین شرح که اولا ظاهر مادّه ۳ قانون مدنی حاکی از عدم تأثیر انحلال عقد پایه بر عقد حواله است؛ بدین صورت که عبارات به کار رفته در مادّه مذکور نظر آن دسته از فقهایی را تأیید می‌کند که معتقد به عدم انفساخ عقد حواله در فرض انحلال عقد پایه بوده‌اند؛ زیرا باتوجه به اینکه عدم بطلان عقد حواله در صورت انحلال عقد پایه به جهت رعایت تمامی شرایط صحت در زمان انعقاد» بدیهی است. نمی‌توان عبارت مذکور را حمل به بطلان در معنای اخص آن کرد و معتقد بود که اراده قانونگذار صرفا به عدم بطلان تعلق گرفته است؛ نه عدم انحلال. تفسیر عبارت مذکور در قالب بطلان به معنای اخص متضمن انتساب امری لغو به قانونگذار خواهد بود؛ به ویژه اینکه اعتقاد به اقدام قانونگذار جهت دفع دخل مقدر نیز وجهی ندارد؛ بنابراین می‌بایست گفت که منظور قانونگذار از عبارت «حواله باطل نبوده»» عدم انفساخ است (کاتوزیان» ۰۱۳۸۵ ص۶۳۵). برخی از حقوقدانان نیز همین نظر را پذیرفته و بیان داشته‌اند که با انحلال عقد پایه» عقد حواله کماکان معتبر خواهد بود (امامی» ۰۱۳۷۹ ج۲» ص۹۸ ۲۹۹-۲). البته برخی دیگر از حقوقدانان بر اطلاق این دیدگاه ایراد گرفته و معتقدند که در فرض انحلال عقد پایه پس از انعقاد حواله و پیش از قبول محال‌علیه» بر قبول محال‌علیه اثری مترتب نیست؛ بنابراین مادّه ۷۳۳ قانون مدنی که در هر صورت عقد حواله را معتبر می‌داند» نیازمند اصلاح است (جعفری لنگرودی» ۰۱۳۹۰ ص۹۷). ثانیا عبارت انتهایی مادّه مارالذکر مبنی بر اينکه «بایع پا مشتری می‌تواند به یکدیگر رجوع کند» نیز قرینه‌ای بر بقا و اعتبار عقد حواله است؛ زیرا حکم به رجوع بایع و مشتری به یک‌دیگر منوط به این است که حواله - که به منزله پرداخت و ایفا است - به اعتبار خود باقی بماند؛ در غیر این صورت اگر محال‌علیه به محتال چیزی پرداخت نکند و در برابر او بری شود خریدار نمی‌تواند به فروشنده مراجعه کند؛ زیرا چنانچه محتال همان فروشنده باشد مالی از محال‌علیه دریافت نکرده است که مکلف به رد آن باشد و همچنین اگر خریدار به دلیل بدهی که به فروشنده دارد. محال‌علیه قرار گیرد» چیزی پرداخت نکرده است که بتواند به منظور. استرداد آن اقدام نماید(کاتوزینان, ۰۱۳۸۵۰ ص٩۹ ۶۳/ امامی» ۹ ج۲» ص۳۰۰). مضاف به اینکه به‌نظر می‌رسد عبارت پایانی مادّه ۷۳۳ قانون مدنی مبتنی بر نظر مشهور مبنی بر بقای عقد حواله در فرض نحلال عقدپایه است. بنا به اينکه نظر مشهور فقها حاکی از عم تأثیر انخلال عقد پایه در اعتبار عقد حواله است و قانونگذار نیز با تبعیت از نظر مشهور» مادّه مذکور را تنظیم کرده است» باید معتقد به عدم تأثیر انحلال عقد پایه بر عقد حواله شد. بنا به توضیحاتی که در ارتباط بااعقد حواله بیان شد» می‌توان اینگونه اظهار داشت که هرچند راجع به عقد ضمان مقرره‌ای همانند مقرره مادّه ۷۳۳ وجود ندارد» اما باتوجه به تشابه حکمی آن با عقد حواله می‌توان؛ازملاک مادّه مذکور استفاده کرد و معتقد بود که عقد ضمان نیز صرفا در مرحل انعقاد ار عقد پایه تبعیت می‌کند و پس از تشکیل مستقل می‌گردد؛ بنابراین در عقد ضمان نیز همانند عقد حواله» انحلال عقد پایه منجر به انفساخ عقد ضمان نخواهد شد. چنانچه این دیدگاه که حاکی از استقلال عقود وثیقه‌ای انتقالی در مرحله بقا از عقد پایه است» مورد پذیرش قرار گیرد» حکم به تأثیر انحلال عقد پایه نسبت به آنها چیزی جز ترتب اثر قهقرایی برای انحلال نخواهد بود؛ اما اگر معتقد باشیم که عقود وثیقه‌ای انتقالی در مرحله بقا نیز از عقد پایه تبعیت می‌کنند. انحلال عقد پایه منجر به انفساخ آنها خواهد شد واین حقوق اسلامی / انحلال عقد پایه و تأثیر آن بر عقود و حقوق اسلامی / جواد پیری» محمدباقر پارساپور و احمدرضا عظیم‌نسب راینی چنانچه استقلال عقد حواله از عقد پایه در مرحله بقا پذیرفته شود» مسئله رجوع محال‌علیه به محیل پس از پرداخت دین قابل تأمل خواهد بود. در فرضی که محال‌علیه مدیون محیل باشد رجوع او منتفی است؛ زیرا با انعقاد عقد حواله؛ دين او در برابر محیل در مقابل دین او در برابر محتال قرار می‌گیرد و تساقط حاصل می‌شود» اما در فرضی که حواله بر بری باشد. محال‌علیه می‌تواند به محیل مراجعه کند و محل پرداختی خود را از او وصول نماید. ممکن است گفته شود در فرض حواله بر بری» محال‌علیه نمی‌تواند به محیل رجوع کند؛ مگر اینکه در انعقاد عقد حواله اذن داشته باشد؛ زیرا حواله بر بری در حکم ضمانت است و همان‌طور که در عقد ضمان, امکان رجوع ضامن به مضمون‌عنه منوط به وجود اذن از سوی مضمون‌عنه و عدم قصد تبرع از سوی ضامن است» در عقد حواله نیز رجوع محال‌علیه به محیل منوط به وجود اذن و عدم قصد تبرع می‌باشد. بااین‌حال به‌نظر می‌رسد در عقد حواله براخلاف عقد ضمان» مسئله مأذونیت محال‌علیه مطرح نباشد؛ زیرا عقد حواله به موجب قانون مدنی؛ با دخالت سه طرف یعنی محیل» محتال و محال‌علیه منعقد می‌شود؛ بنابراین به دلیل وجود رابطه قراردادی» همواره می‌توان چنین اذنی محقق منظور از عقد وثیقه‌ای تضمینی» عقدی است که با انعقاد آن؛ دین همچنان بر ذمه مدیون اصلی باقی می‌ماند و در کنار آن»؛تعهد جدیدی برای مدیون یا شخص ثالث ایجاد می‌شود. به دیگر سخن شخص داين يا متعهدله علاوه بر اینکه بر ذمه مدیون یا عهده متعهد حقی دارد» بر مالی از اموال مدیون يا دیگری و یا عهده شخص ثالث تسلط پیدا می‌کند؛ براین‌اساس در نظام حقوقی کنونی می‌توان عقد کفالت و رهن را از مصادیق این دسته از عقود دانست. به‌طور کلی در ارتباط با تأثیر انحلال عقد پایه بر عقود وثیقه‌ای تضمینی می‌توان میان دو فرض تفکیک کرد: فرض اول حالتی است که تعهد ناشی از عقد وثیقه‌ای تضمینی اجرا نشده باشد؛ بدین صورت که مثلا به منظور توثیق دین» عقد رهنی منعقد شده» اما هنوز موعد اجرای قرارداد پایه نرسیده و دین از محل مال مرهونه استیفا نشده باشد. يا اينکه در عقد کفالت. زمان اجرای تعهدی که کفیل بر عهده گرفته است» فرا نرسیده باشد. البته در عقد کفالت مسئله مذکور آنجایی مطرح می‌شود که کفیل از احضار مکفول تخلف کند و درنتیجه به موجب مادّه ۷۶۰ قانون مدنی» متعهد به ایفای تعهد مکفول گردد و هنوز آن را پرداخت نکرده باشد. در این صورت باتوجه به اینکه موضوع عقود مذکور به دلیل انحلال عقد پایه منتفی می‌گردد. می‌بایست حکم به انحلال آنها داد (جعفری خسروآبادی و سرمدی» ۱۳۹۲ ص؛ ۷۵-۷)؛ زیرا در عقود وثیقه‌ای تضمینی» دین همچنان بر ذمه مدیون اصلی است؛ بنابراین عقود مذکور از جهت بقا نیز تابع عقد پایه می‌باشند. به دیگر سخن, در عقود تضمینی تعهداتی که ایجاد می‌شوند جنبه ثانوی داشته و با از بین رفتن تعهد اولیه» آنها نیز از بین می‌روند؛ برایناساس در عقد رهن اگر انحلال عقد پایه قبل از وصول مطالبات توسط مرتهن از مال مرهونه باشد» به جهت زوال عقد پایه» عقد رهن زایل می‌شود؛ زیرا موضوع آن منتفی می‌گردد." در عقد کفالت نیز اگر مکفول‌له مطالبات خود را از محل اموال کفیل استیفا نکرده باشد.» به دلیل اینکه مسئول شدن کفیل نسبت به تعهدات مکفول در راستای بقای عقد پایه است. با زوال فرض دوم حالتی است که انحلال عقد پایه پس از اجرای تعهد ناشی از عقد وثیقه‌ای باشد. در این فرض به‌طور کلی باید اذعان داشت که انحلال عقد پایه تسأثیری بنرعقود وثیقه‌ای تضمینی نخواهد داشت؛ زیرا اجرای مفاد عقود وئیقه‌ای» به منزله اجرای خود قرارداد اصلی است. بنابراین در ارتباط با عقد رهن باید گفت اگر انخلال عقد پایه پس از استیفای مطالبات توسط مرتهن از محل مال مرهونه باشد چنانچه برای انحلال جنبه قهقرایی قائل شویم» عقد رهن منفسخ می‌شود که درنتیجه آن مال مرهونه باید مسترد گردد. اما اگر اثر انحلال ناظر به آینده باشد عقد رهن به اعتبار خود باقی است و تبیین قرارداد بعدی یعنی عقد رهن وجهی نخواهد داشت؛ زیرا چیزی که از محل مال مرهونه وصول شده» همان طلب بوده است؛ بنابراین اگر عقد پایه منحل شود آنچه که از محل مال مرهون استیفا شده است» باید:به مدیون؛اشتردادشود؛ زیرا اموال پرداخت شده همان دین مدیون است و ارتباطی به عقد رهن ندارد. در فرضی که راهن شخصی غیر از مدیون باشد» تنها ۱. ممکن است گفته شود در عقود وثیقه‌ای انتقالی نیز موضوع همان دین پایه است؛ بنابراین همان‌طور که انحلال رابطه پایه منجر به انحلال آنها نمی‌شود. بنا به همان ملاک» به دلیل اثر آنیه‌ای انحلال» عقد رهن نیز نباید منحل شود. بااین‌حال تفاوت عقد ضمان و حواله با عقد کفالت و رهن در این است که عقود پیشین پس از تشکیل؛ بنا به ماهیت‌شان؛ از رابطه پایه مستقل می‌گردند؛ زیرا تبعی بودن آنها صرفا در مرحله انعقاد است» اما در عقد کفالت و رهن تبعیت در حوزه بقا نیز وجود دارد؛ بنابراین انحلال رابطه پایه و زوال عقد کفالت و رهن با قهقرایی‌بودن اثر انحلال ارتباطی نذاره وصرفا ناشی از ماهیت تبعی بوذن آنها در مرحله حدوت و بقا است. حقوق اسلامی / انحلال عقد پایه و تأثیر آن بر عقود و حقوق اسلامی / جواد پیری» محمدباقر پارساپور و احمدرضا عظیم‌نسب راینی در فرضی می‌تواند به جهت استیفای دین از محل مال مرهونه به مدیون مراجعه کند که انعقاد عقد رهن به اذن مدیون بوده باشد؛ زیرا در غیر این صورت. به دلیل عدم وجود اذن از سوی مدیون,؛ اما اگر مکفول‌له مطالبات خود را از کفیل استیفا کرده باشد» همان‌طور که راجع به عقد رهن بیان شد» چنانچه برای انحلال اثر قهقرایی قائل باشیم» زوال تعهد پایه منجر به بطلان یا انفساخ عقد کفالت می‌شود و درنتیجه کفیل می‌تواند آنچه را که به مکفول‌له پرداخت کرده است. استرداد کند اما اگر اثر انحلال را ناظر به آینده بدانیم» عقد کفالت به اعتبار خود باقی است و فسخ عقد پایه تأثیری در آن ندارد و تبیین قرارداد بعدی؛ یعنی عقد کفالت وجهی نخواهد داشت؛ زیرا طلب مکفول‌له از کفیل وصول شده است؛ بنابراین در صورت انحلال عقد پایه بدل باید به مکفول برگردد و کفیل صرفا در فرضی می‌تواند به جهت آنچه که به مکفول‌له ایا کرده است» به مکفول رجوع کند که عقد کفالت يا پرداخت به اذن او بوده باشد؛ زیرا در غیر این صورت شخص کفیل متبرع محسوب می‌شود و اساسا مبنایی برای جواز رجوع او به مکفول وجود ندارد. در نظام حقوقی کنونی» انعقاد عقود وثیقه‌ای به منظور تضمین یا تسهیل وصول مطالبات از شخص بدهکار اهمیت به‌سزایی پافته است. با وحود این پس از انعقاد عقود مذکور ممکن است رابطه پایه که در اين نوشتار صرفا عقد و قرارداد مدنظر قرار گرفت» فسخ» اقاله یا منفسخ گردد. چنانچه عقد پایه منحل شود تأثیرآن بر عقود وثیقه‌ای محل بحث خواهد بود. اهمیت بحث از آنجایی مشخص می‌شود که به‌رغم وجود اختلاف نظر میان فقها قانونگذار نسبت به مسئله مذکور موضع سکوت اتخاذ کرده است و همین آمز نیز موجبات اختلاف نظر میان حقوقدانان را فراهم ازآنجاکه عقود وثیقه‌ای ازجمله عقود تبعی محسوب می‌شوند علی‌القاعده در فرض بطلان عقد پایه عقود مذکور نیز باطل خواهند بود؛ مگر در مواردی که مبنای انعقاد عقد وثیقه‌ای» جاری شدن آثار آن در فرض بطلان عقد پایه باشد. البته اظهارنظر دقیق دراین خصوص نیازمند تدوین نوشتاری مستقل است و کلی گویی در این باب دشوار و اشتباه می‌باشد؛ بااین‌حال باتوجه به خروج مسئله مطروحه از رسالت نوشتار حاضر از پرداختن به آن خودداری می‌کنیم و آن را به نوشتار دیگری محول می‌نماییم. با وجود اين؛ در نظام حقوقی ایران راجع به فرض انحلال عقد پایه و تأثیر آن بر عقود وثیقه‌ای ابهاماتی وجود دارد. به‌رغم دیدگاه‌های موجود به‌نظر می‌رسد اظهارنظر کلی راجع به تمامی مصادیق عقود وثیقه‌ای فاقد مبنای منطقی و اعتبار علمی باشد؛ براین‌اساس جهت یافتن قاعده کلی» در نوشتار حاضر عقود وثیقه‌ای تحت دو عنوان عقود وثیقه‌ای انتقالی و عقود وثیقه‌ای تضمینی مورد بحث قرار گرفت. به‌طور کلی بنا به دیدگاه مشهور میان فقها و مفاد برخی از مواد قانونی» به‌نظر می‌رسد عقود وثیقه‌ای انتقالی صرفا در مرحله حدوث وابسته به عقد پایه هستند و پس از انعقاد» از عقد مذکور مستقل می‌شوند؛ براین‌اساس طبیعی است که انحلال برخلاف عقود وثیقه‌ای انتقالی» عقود وثیقه‌ای تضمینی باتوجه به اینکه این دسته از عقود سبب انتقال ذمه نمی‌گردند.» در مرحله بقا نیز از عقد پایه تبعیت می‌کنند؛ درنتیجه انحلال عقد پایه نسبت به آنها می‌تواند واجد اثر باشد. بااین‌حال در ارتباط با عقود وثیقه‌ای تضمینی باید بین فرضی که تعهدات ناشی از عقد وثیقه‌ای اجرا نشده با فرضی که تعهدات مذکور اجرا شده است» قائل به تفکیک شد. در فرض اول بدیهی است که به جهت وابستگی عقود وثیقه‌ای مذکور به عقد پایه با انحلال عقد پایه» عقود مذکور نیز منفسخ می‌شوند؛ زیرا با انحلال عقد پایه؛ این دسته از عقود فاقد موضوع شده و به تبعیت از آن, از بینمی‌روند. اما چنانچه تغهدات ناشی از عقود وثیقه‌ای اجرا شده باشد» انحلال عقد پایه صرفا می‌تواند دز رابطه میان طلبکار و بدهکار اصلی واجد اثر باشد و درنتیجه تبیین قرارداد بعدی یعنی عقد وثیقه‌ای تصمینی معنا نخواهد داشت؛ زیرا در این فرض وصول مطالبات از محل وثیقه ایجاد.شده به منزله وصول مطالبات از خود مدیون است و درنتیجه با انحلال عقد پایه تمامی آنچه که از محل وثیقه استیفا شده است» باید به خود مدیون مسترد شود. اینکه رابطه مدیون با شخص وثیقه‌گذاز در فرضی که وثیقه گذار شخصی غیر از خود مدیون باشد» چه خواهد بود ارتباطی به بحث حاضر ندارد و مسئله ذیل بحث وجود اذن و اجازه از سوی مدیون جهت توئیق ثالث و یا استیفا قرار خواهد گرفت. حقوق اسلامی / انحلال عقد پایه و تأثیر آن بر عقود و حقوق اسلامی / جواد پیری» محمدباقر پارساپور و احمدرضا عظیم‌نسب راینی احمدی» محمدرضا؛ حقوق تعهدات تبعی؛ چ۱» تهران: نشر میزان» ۰۱۳۹۶ امامی» سیدحسن؛ حقوق مدنی؛ ج ۰۲ چ۱۸» تهران: انتشارات اسلامیه» ۰۱۳۷۹ باریکلی علی‌رضا؛ حقوق مدنی (۷) عقود معیّن ۲: عقود مشارکتی» توثیقی و غیرلازم؛ باقری» احمد و محمدحسن جوادی؛ «ضمان درک»» مجله دانشکده حقوق و علوم بیگدلی» سعید؛ «نقدی بر مادّه۷۳۳ قانون مدنی ایران (تأثیر بطلان يا اقاله و انفساخ بیع بر حواله ناشی از آن)»» فصلنامه حقوقی گواه؛ ش ۵ ۶» تابستان و پاییز ۰۱۳۸۶ ص۹-۳. جعفری خسروآبادی» نصراله و پگاه سرمدی؛ «بررسی,تأثیر تغییر تعهدات اصلی بر عقود تبعمی»» فصلنامه پژوهش‌هنای فقه و خقوق اسلامی؛ ش ۳۳ پاییز ۱۳۹۲ جعفری لنگرودی» محمدجعفر؛ ترمینولوژی حقوق؛ چ۰۲۱ تهران: کتابخانه گنج دانش» جعفری لنگرودی» محمدجعفر؛ عقد حواله؛ چ۰۳ تهران: کتابخانه گنج دانش» ۰.۱۳۹۰ جعفری لنگرودی» متحمدجعفر؛ محشی قانون مدنی (علمی - تطبیقی - تاریخی)؛ چ ۰۵ حسینی روحانی قمی» سیدصادق؛ فقه‌الصادق؛ ج*۰۳ چ۱» قم: دارالکتاب - مدرسه امام حلّی (علامه حلّی)» حسر‌ین‌یوسف‌بن‌مطهر اسدی؛ تذکرهالفقها؟ ج4 ۱ قم: مسسه سبزواری» سیدعبدالاآعلی؛ مهذب‌الاّحکام فی بیان الحلال والحرام؛ چ4 ۱ ج ۰ ۰۲ قم: صافی گلپایگانی؛ لطف‌الله؛ هدایهالعباد؛ ج ۰۲ قم: دارالقرآن الکریم» ۶۱7 اق. . اطباطبایی حائری» سیدمحمدمجاهد؛ کتاب المناهل؛ چ۰۱ قم: مژسسه آل‌البیت» [بی‌تا]. . اطباطبایی پزدی» سیدمحمدکاظم؛ العروه‌الوثقی فیما تعم به‌البلوی (المحشی)؛ ج ۰۵ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» ۶۱۹ ۱ق. . کاتوزیان» ناصر؛ حقوق مدنی: عقود اذنی - وثیقه‌های دین؛ ج ۶ چ ۵» تهران: شرکت . کاتوزیان» ناصر؛ قواعد عمومی قراردادها؛ ۵ ند تهران: شرکت انتشار با همکاری . کاشانی» محمود؛ حقوق مدنی؛ قراردادهای ویژه؛ 1 تهران: نشر میزان» ۰۱۳۸۸ . کاظمی, محمود؛ («اثر انحلال قرارداد منشأ دين بر عقد حواله (گفتاری درباره مادّه ۷۳۳ قانون مدنی»» فصلنامه مدرس علوم انسانی؛ ش ۰۷۰ زمستان ۰۱۳۸۹ ص ۰۱۹۵-۱۶۳ . کرکی» علی‌ین‌حسین عاملی؛ جامع المقاصد فی شرح‌القواعد؛ ج ۵ چ۲» قم: مژسسه مبین» حجت؛ «نظریه تضمین فعل ثالث در ماهیت ضمان عهده»». فصلنامه بلاغ مبین؛ مرعشی نجفی, سیدشهابالدین؛ منهاج الممنین؛.ج ۰۲ قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله خویی؛ ج۳۱ قم: مسسه |حیا آثار الامام الخونی» ۶۱۸ اق. نجفی» محمدحسن؛ جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام؛ ج* چ۷ بیروت: دار نیکوند» شکرالله؛ حقوق مدنی ۷ (ودیعه» وکالت» ضمان» حواله؛ کفالت و رهن)؛ چ۱* حقوق اسلامی/ انحلال عقد پایه و تأثیر آن بر عقود وثبقه‌ای

در راستای تضمین و تسهیل وصول مطالبات ناشی از روابط قراردادی یا غیر قراردادی، عقودی مورد پذیرش نظام های حقوقی قرار گرفته است که از آن ها تحت عنوان عقود وثیقه ای یاد می شود. با توجه به اینکه این دسته از عقود غالباً مبتنی بر یک عقد پایه هستند، از جمله عقود تبعی نیز محسوب می شوند. پس از انعقاد عقود مذکور ممکن است عقد پایه بنا به دلایلی منحل شود؛ در این صورت بحث خواهد بود که انحلال عقد پایه چه تأثیری بر عقود وثیقه ای دارد. در این خصوص میان فقها و حقوق دانان اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقد به تبعیت عقود وثیقه ای از عقد پایه در مرحله حدوث و بقا بوده و برخی تبعیت را محدود به مرحله حدوث می دانند. به نظر می رسد نمی توان به طور مطلق در این خصوص اظهار نظر کرد. بر این اساس در نوشتار حاضر با تفکیک عقود وثیقه ای به دو دسته «انتقالی» و «تضمینی»، تأثیر انحلال عقد پایه بر آن ها را به طور مجزا بررسی می کنیم تا با توجه به رویکرد قانون گذار، دیدگاه صحیح تبیین گردد.

514937

اهنامه علمی «امنیت اقتصادی»» مقاله پژوهشی» سال دهم شماره شنم (پیاپی ۱۰۱) شهریور ۱۶۰۱ صص ۵۳-۷۰ واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به شرکت‌های تعاونی سهامی عام در قالب طرح سهام عدالت در سال ۵ به اجرا درآمد. حال بعد از گذشت حدود ۱۶ سال از اجرای این سیاست ارزیابی عملکرد آن در دستیابی به اهداف تعیین شده حایز اهمیت است. مواردی از جمله ساز و کار ناکارا و ایجادکننده فساد افزایش هزینه‌های تحمیلی به دولت به دلیل ساختار پیچیده و ناکارای اجرای طرح عدم شناسایی مشمولان مطابق قانون» حمایت از اقشار فقیر» توزیع ناعادلانه منابع عمومی از نگاه بین‌نسلی» عدم تغییر محسوس در درآمد دائمی مشمولان و... از نشانه‌های عملکرد نامناسب این سیاست و عدم دست‌یابی به اهداف تعیین شده است. لذا پیشنهاد می‌شود در تصمیم‌گیری‌های آتی در این رابطه موارد ذیل مورد توجه قرار گیرد: اصلاح ساختار اجرایی این طزح: اصلای ساتار قبرکت‌های سرما نار هگن یه برنامه جامع ,خضوصضی‌سازی وب ۶ به آن اشاره شده است» واگذاری ۸۰ درصد سهام ۱. پژوهشگر گروه اقتصاد مقاومتی و برآورد اقتصادی» مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیر تهران» ایران (20]0. 91۵11 )11398 ۲۳۵۵[1216 غدالت در آبان سال ۱۳۸۶ تصویب و در آبان سال ۵ اجرا شد. با وجود گذشت حدود ۱3 سال از اجرای این طرح و توجه به اینکه مشمولان این طرح و حرکت جامعه به سمت تقسیم شدن به دو گروه ثروتمند و فقیر» بررسی برخی از ابعاد این طرح حائز مختصر طرح سهام عدالت و اهداف آن و در ادامه اسطه کمک دح وهای ترهش گاهن هماغورج م۴ باق جر | )0 از اوایل دهه ۱۳۷۰ مطرح بود. این طرح با عنوان سهام ۶ تصویب و در سال ۱۳۸۵ اجرا شد. بر اساس با تعداد اعضا واگذار کنده ۳ ۵۰ درصد تخفیف در قیمت سهام برای ۲ دهک پایین درآمدی مقرر شد ۶ اخذ بهای سهام برای همه مشمولان در ۱۰ سال تقسیط در ادامه» به بررسی برخی از ابعاد این طرح و شماره ۱ این تحولات نشان داده شده است) و ۳-به استانی و ابهام در ماهیت آن‌ها قوانین عام یعنی قانون ۱. برزگر و حسین‌زاده (۱۳۹۹) در مطالعه‌ای با استفاده از الگوی تحلیلی چندجانبه گرا عقلانیت ترکیبی به بررسی سیاست دولت درباره طرح توزیع سهام عدالت پرداختند. در این الگو ۶ نوع عقلانیت (اقتصادی, سیاسی,» قانونی و حرفه‌ای) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بررسی که با استفاده از روش کتابخانه‌ای-مصاحبه‌ای غیرساختارمند و تجزیه‌وتحلیل ساختاری به دست آمد, حاکی است که طرح سهام عدالت به دلایلی مانند بی‌توجهی به الزامات عقلانیت عملی و اقتصادی و توجه بیش از اندازه به الزامات عقلانیت سیاسی» متفاوت از آنچه وعده داده شده به اجرا درآمده است. مأخذ: مجموعه قوانین» مقررات و مصوبات مرتبط با طرح توزیع سهام عدالت. طرح. از سال ۱۳۸۹ به بعد, همواره مبالغی را از سوی دولت از این ناحیه هزینه‌ای حدود ۲۵۰۰ میلیارد ریال را تعاونی شهرستانی در ۳۱ استان کشور را گزارش کرده و است. اما از مجموع سود انباشته این شرکت‌ها حدود ۹۹ نداشته‌اند که این با وظایف تعریف‌شده برای این شرکت ما 18 سهام غدالت ازائه شده است که اصل موضوع عدالت و شده‌اند که جمعیتی بالغ بر ۱۳ میلیون نفر را دربرمی گيرند. ۱. سیر تحولات افراد مشمول ۱-آیین‌نامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی مورخ ۱۳۸4/۸/۲۳ «کلیه خانوارهای ایرانی مقیم داخل کشور با اولویت ایثارگران و خانوارهای دهک‌های پایین درآمدی ازقبیل خانوارهای تحت پوشش نهادهای حاکمیتی؛ کارمندان؛ کارگران و بازنشستگان بر اساس تصویب شورای‌عالی رفاه و تأمین اجتماعی مشمول دریافت سهام خواهند شد» ۲- آیین‌نامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی مورخ ۱۳۸۸/۱۱/۱۷ «افرادی که از نظر طبقه‌بندی درآمدی جزو سه دهک پایین درآمدی محسوب می‌شوند و بنا بر تشخیص ستاد مرکزی» واجد اولویت دریافت سهام عدالت هستند»» ۳ آیین‌نامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی مورخ ۱۳۸۵/۸/۲۸ «افرادی که از نظر طبقه‌بندی درآمدی جزو دو دهک پایین درآمدی محسوب می‌شوند و بنا بر تشخیص ستاد مرکزی واجد اولویت دریافت سهام عدالت هستند» و ۶ آیین‌نامه اجرایی سهام عدالت مورخ ۱۳۸۸/۱/۲۹ «اتباع ایرانی مقیم داخل کشور شامل شش دهک زیر که به‌صورت علمی شناسایی می‌شوند: الف-دو دهک پایین درآمدی کشور با اولویت روستانشینان و عشایر ب- دهک‌های سوم تا ششم بعدی که مشمول طرح واگذاری سهام عدالت می‌شوند؛. ۲رممکن است افراداست حمایت این آنهافها ذر قهک‌های ,پایین قرار فاقته ,اشنم اما ,باین نویه کرد که,بیشن از ۲ میلیون نفر نی متقاضی عضبویت:قر این نهادها هستند. همچنین, افراد بسیاری هستند که در عین نداشتن درآمد کافی به دلایل مختلف ازجمله حفظ آبرو درخواست عضویت در این نهادها را ندارند. بنابراین» نحوه تعیین مشمولان بر اساس گروه‌های شغلی و... ملاک مناسبی برای برقراری تعادل و تحقق اهداف اين طرح نیست. فعالان قرآن و کارکنان ستاد نماز جمعه و... اختصاص داده شده است که جمعیتی بالغ بر ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر را شامل می‌شود. این در حالی است که بسیاری از حرفه‌های با درآمد انلدک و حتی کارگران فاقد بیمه در این فهرست سوکعم مک ق دح رارتایفرهتگاهه هم غوج م۴ باق جر | )0 بسیار زیاد این گروه تنها حدود ٩ هزار نفر مشمول این سهام شده‌اند درحالی که جمعیت اين گروه از افراد جامعه با توجه به قوانین کار در کشور و عدم نظارت کارا بر کارفرمایان برای در نقاط پایین يا حومه شهرها --با توجه به بیشتر بودن تورم مددجویان نهادهای حمایتی (کمیته امداد امام‌خمینی!"! و سازمان بهزیستی) دارای تخفیف ۵۰درصدی ان کارکنان شاغل در دستگاه‌های اجرایی؛ بازنشستگاریاکشوری ورلشکری و تسه اجگاهی ۱۳۳۱۳۵ ایثارگران (والاین» همسر و فرزندان شهید و اقرآد تحت "تکفل آن‌ها جانبازان, آزاگان و,افردتحت تکفل آن‌ها) ۱۳۱۳۸۶۱ دختران کارگر مجرد و زنان کارگر سرپرست خانوار (مشول او کار) ۳۴ زندانیان آزادشده (مددجویان تحت پوشش مراکز مراقبت از زندانیان آزادشده) ۱. بر اساس گزارش عملکرد سال ۱۳۹۹ سازمان خصوصی سازی» کل مشمولان ۶۹۱۵۲۷۶۱ نفر بوده‌اند که ازاین‌بین» ۲۵۸۵۳۵۸ نفر فوت که بعد از گذشت ۱۰ سال از محل سود تسویه مالی از تاریخ ۱۳۸۵/۱/۱ تا پایان نیمه اول سال ۱۳۹۵ در نظر گرفتن این دوره وجود ندارد). بر اساس اين و پس از پایان مهلت تسویه اقساط در سال ۳۹۵ میلیون نفر مشمول در نظر گرفت و ۱۱ شرکت دیگر و بخشی از سهام شرکت دخانیات را از پرتفوی سهام سوکعم مک ق دح رارتایفرهتگاهه هم غوج م۴ باق جر | )0 جدول ۲- میزان درآمد ۰ساله دولت از محل سهام عدالت (میلیارد ریال) مبالغ واریزی به حساب خزانه تخفیفات ۲ دهک مبالغ واریزی مشمولان رم کل رزوی بح مستمر و بلاعوض دولت از فقرا که با توجه به تورم مطابق آنچه گفته شد - که با وجود فراهم نبودن بستر آن و رعایت نشدن قوانین مربوط به اجرا درآید یا به حق خود فشار می‌آورند و ازآنجاکه دولت در آینده در ۱۰ سال اول با فرض اینکه به هر عضو خانوارهای عدالت داده شود (از این مبلغ ۵۰ درصد تخفیف و محلی سود سهام بازپرداخت شود) و نیز این فرض که هر سال ۰ درصد باشد. سود حاصل از سهام هر فرد رسیدن به افراد مشمول باید از چندین لایه عبور کند و بخشی از آن نیز باید بین این لایه‌ها توزیع شود. از با توجه به روند افزایشی مداوم تورم و در مقابل این سهام در سال ۱۳۹۹ در حالی ایجاد شد که کرونا شغل خود را از دست داده یا با نوسانات بیشتر فقرا ماهانه حدود ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان حدود ۷ میلیون و ۱۰۷ تومان تا آخر سال حفظ شود. دریافتی آن‌ها را ماهانه به حدود ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار خمان‌طور ‏ گفته ات اخطای این سوام سختی اکن کر است بعد از گذشت حدود ۲ سال به ثبات نسبی برسد و اعتماد عمومی را دوباره به خود جلب کند و چندان محتمل نیست که به هدف خود نائل شود و سوکعم مک ق دح رارتایفرهتگاهه هم غوج م۴ باق جر | )0 نشده است و سهام برخی از شرکت‌های گروه ۱ طرح سهام عدالت به عموم» ۶۰ درصد تعیین شده نیز در پرتفوی سهام عدالت وجود دارد. همچنین, که این موضوعخ در مورذ: برخی, از شرکت‌ها مطابق جدول شماره ۳ از ۶۹ شرکت موجود در ازجمله پارس‌سوئیچ» پالایش نفت تهران, سیمان پرتفوی سهام عدالت» ۱۳ شرکت غیربورسی دازاب: بیمه:دانا: هرک صنعتی رشت و... زعایت هستند. اهمچنئین»:مطابق جدول:شماره بش بیشترین نشده است. این موارد از بعد واگذاری توأم با سقف واگذاری سهم شرکت‌های دولتی از طریق فساد یز می‌آتواند نوزد بررسی قرار گیرد. جدول ۳ اطلاعات مربوط به شرکت‌های حاضر در پرتفوی سهام عدالت (تا ۲۵ تیر ۱)۱۶۰۱ سرمایه فعلی شرکت .. ..تعداد کل سهام . ارزش روز کل سهام . درصد سهام 3 نام شرکت (میلغازداربال- ۴ ۷ شرکت/(میلیون . (میلیارد ریال- .۰ تخصیص‌افته ۱. بر اساس گزارش عملکرد سازمان خصوصی‌سازی در سال ۰۱۶۰۰ هیچ‌گونه واگذاری جدیدی در قالب سهام عدالت از سوی دولت انجام ۲ برای شرکت‌های ردیف ۶۱ تا ۶4 جدول آماری در صورت‌های مالی منتشرشده در بورس یافت نشد. ازاین‌رو آخرین آمار مربوط به این شرکت‌ها برگرفته از آمار منتشرشده در ۱۳۹۹/۶/۳۰ توسط پایگاه اطلاع‌رسانی سهام عدالت است. سرمایه فطی شرکت .. تعداد کل سهام . ارزش روز کل سهام . درصد سهام نام شرکت (میلیارد ریال- شرکت (میلیون (میلیارد ریال- . تخصیص‌افته سوکعم مک ق دح رارتایفرهتگاهه هم غوج م۴ باق جر | )0 سرمایه فعلی شرکت . تعداد کل سهام . ارزش روز کل سهام . درصد سهام 3 نام شرکت (میلیارد یال شرکت (میلیون .. (میلیارد ریال- . تخصیص‌یافته دولت به هر نفر ۱ میلیون تومان سهام واگذار کرد با تقسیط ۱۰ساله و ۲ دهک اول نیز طبق قانون باید ۵۰ که سهام‌دار شدند. در سال ۱۳۹۵ اعلام شد. ۱۰ سال ماده ۱۰۰ تبصره ۲ قانون برنامه پنجم» بدهی و طلب این افراد کم شد. در آن تاریخ سهام هر فرد ۲ میلیون پرداختی به افراد در مراحل ۱ تا ۳ به‌صورت درصدی دولت است. برای مثال» در شیوه فعلی اجرای این طرح جامع بر عملکرد و میزان تحقق اهداف این طرح انجام قانون در اجرای این طرح رعایت نشده و از نظر اتلاف این سهام هم برای خود سهام‌داران و هم برای کلیت بورس ایران پیامدهای بدی به همراه داشته که آثار آن سوکعم مک ق دح رارتایفرهتگاهه هم غوج م۴ باق جر | )0 ناکامی و دلایل آن را به‌خوبی درک کند تا از تکرار اجرایی این طرح نشان می‌دهد که با توجه به اینکه میان اعضا) را بر عهده دارند تمام این وظایف توسط است. به‌این ترتیب که ۱-افراد خبره و توانمند با تأیید تخصص و دانش لازم را برای ورود به صنایع مختلف آزاد شد و سهام‌داران عدالت که ۶۹ میلیون نفر بودنده برگزینند که در پی آن» ۱۹ میلیون نفر روش مستقیم اما مهم‌ترین چالش آن‌ها این است که از طرفی اين هستند و از طرف دیگر فاقد سهام‌دار عمده هستند و شده است نیز دارای احق رأّی شوند و فهرستی از رأی‌دهندگان از بین آن‌ها مدیر اصلی را انتخاب و بر سوکعم مک ق دح رارتایفرهتگاهه هم غوج م۴ باق جر | )0 خانوارها هم برای اقتصاد کشور و هم برایی خود آن‌ها

واگذاری سهام شرکت های دولتی به شرکت های تعاونی سهامی عام در قالب طرح سهام عدالت در سال 1385 به اجرا درآمد. حال بعد از گذشت حدود 16 سال از اجرای این سیاست ارزیابی عملکرد آن در دستیابی به اهداف تعیین شده حایز اهمیت است. مواردی از جمله ساز و کار ناکارآ و ایجادکننده فساد، افزایش هزینه های تحمیلی به دولت به دلیل ساختار پیچیده و ناکارای اجرای طرح، عدم شناسایی مشمولان مطابق قانون، حمایت از اقشار فقیر، توزیع ناعادلانه منابع عمومی از نگاه بین نسلی، عدم تغییر محسوس در درآمد دائمی مشمولان و... از نشانه های عملکرد نامناسب این سیاست و عدم دست یابی به اهداف تعیین شده است. لذا پیشنهاد می شود در تصمیم گیری های آتی در این رابطه موارد ذیل مورد توجه قرار گیرد: اصلاح ساختار اجرایی این طرح، اصلاح ساختار شرکت های سرمایه گذاری استانی، تهیه برنامه جامع خصوصی سازی و....

519046

م وا زا ها وت رنه نات کر ناهام اه ره نارهت هار۹ 5 0 00101 ۸۲۲۵0 ۵ 1۳۵۳۵۵۶ چدا2 اه دکع ۳110 وا 0افق0 3/۵7۷ ,ازع نآ م۸ عنصعادآ مطصد ۳ احاک3/2۳70 موعمامطا رد2 نمدمناق ۳۵0 و خصعص 1260۳ -1 70376۳51 ۸220 عنص اک مطصد۳طظ خطک02 3/2 موعمامطا و2 نمصمنق ۳۵ که اصعص 160 ,م0۳۶6 اصمادندک۸ -2 0 ک 12۵و دهد لوط 3051 +عنعزطا0 ها 1300005 7025( 6 ود مدع بزط فععنی عن۳ه #ممطاحمه فص ععمععام0ه صز کعلجمعنل 009 41 2006 #0ممطغولنط ۶و عصعلاطاممم فصه کعنفکز موز هط - هد امصه عنط) ۵۶ صنه 156 .ولنط عط) و ععع وم آماصع 06۷۵100 عط عصنفنع 50065 صز اناعل اطعا 0۳ ص۵۳ جعام و کععصع ما۶ ۵طا ک۷۷۵ 18 ص506 وصه 067 ون وا نا هط ان اعل صمناصعااه ‏ از بان 7230 ۶و [مموط5 عاصعصعاه #معم اک معط صز عانعن 0 0051-165۲ ,0۳6-165 2 ۷۵5 رفن5 نها عمجم -ذعهنی کنط ۲ :16100 ۶ 00013005 آمعناعنهاد 156 .10110-۵06۳0 خ فص مرمع آمخصی ۵ 6 طز 5000605 ماه علهع اک اند معط ووهی امعم 6 5 مه 53۳0165 آهعنادنها5 .2021-2022 ممعر نهد عطا صن 73 ۵۶ چن 0 لهادعص رز مه 06۵6۵ توانفسوه فعلاننل وانگه5وم سم ۵۳۵ عام 060 ع ان 06510 (77700فم)) +عل من زا1300 خ0 36 صمناصع ۸ نقصردآ 0ص 3/0 وصه (2012) (م 2۳۱0 له اه «عوهیک عط هد (0990) 011006 ۷۵۶ ۵۳۵0 قام اقطا ۵۵ مک کالفهی عط1 تومتفکعی 125 دواد انم نها ۵۹5 مامتع آمحصی عطا ۵ فعححصصهی ععصمگگنل ۷( 13۵1 512160 06 صقع از ,کالنا۳5 حلتق ۳۵۶6 6طا ما عصنم۸ دوف ص۲0 گ٩ 57۳۳0105 ۲۳6 ۳۵۵6۵ 1۵ صععاها ۵ هقف معاک 2 و6۳ تقام دام کاص50 هز 00806 م۸ هه ومصهط1 وماه ام مک‌م ۲000 34 مهوعسهط مک صعنصی کت ز ۳60 اوز۳ عطا صز کمعننانطه‌ن عصنصوما از کاصعلننک فصه 0006۳ واه 3 / 060 صمناصع۸ از 4۵ عنص اد مطص۳ظ خطعقل 22 ووعم1مل و2 آمدمنای ۵ که خصعص 130602 ,2016850۳ اصقاعزدع۸ +کک۸00  17706۵011 / 00801 دمناصا۸ انس کاصعلو هک دص 004 ددع۸ ده روط جحاط او دحمص نم [ها جع ماه مه عطا صز صمناص از ۲۳۵ 0610۳6 .() 101 ۵ ۵ (0) لله اه 20۳ 1۳۵۵ علق5 امعلز] کنط) 9۶ حصنه 136 .(3 م2) ۶00۲6 6 ۵ 0180۳065 4 500015 ۷ا قفوم ۲6 8 م2 1۳۵۳۵ 660 [ع فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی. ۶۱۴۰۱ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸ 40 0.92 1۵ 0۰72 1۳۵۳۵ ت2ع از 0۵۵ ۵ 000 ع00 5 05 جا0 6۳ 2 6 مره عطا صذ 10۲6۳۷6000 ۸۵ فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی: ۱۴۰۱؛ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸ اند نامه علمی-- پژوهشی روش ها و مدل های روان شناخه اثربخشی بازی درمانی بر نقص توجه دانش‌آموزان دارای نقص توجه /بیش‌فعالی و دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری دوره اول ابتدایی شهرستان جم** ۱- گروه روان‌شناسی تربیتی واحد مرودشت» دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت» ایران. ۲- استادیار بخش روان‌شناسی تربیتی واحد مرودشت» دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت» ایران. مقدمه و هدف: اغلب ناسازگاری‌ها و اختلالات رفتاری در نوجوانی و بزرگسالی, از بی‌توجهی به مسائل و مشکلات عاطفی-رفتاری دوران کودکی و عدم هدایت روند تحول و تکامل کودک ناشی می‌شود. هدف این پژوهش اثربخشی بازی درمانی بر نقص توجه دانش‌آموزان دارای نقص توجه /بیش‌فعالی و دانش‌آموزان دارای اختلالات یادگیری دوره اول ابتدایی شهرستان جم بوده است. روش: این مطالعه از نوع شبه تجربی با طرح پیش آزمون» پس آزمون با گروه گواه و یک دوره پیگیری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دوره اول ابتدایی شهرستان جم در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ بودند. نمونه‌های آماری ۵۱ نفر به روش هدفمند و به طور مساوی بین دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. ابزار مورد استفاده پرسش‌نامه اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی کانرز فرم معلمان (۸1(111()0-)) (۱۹۹۰) و پروتکل اسپرینگر و همکاران دارای اختلالات یادگیری آثبخش,بوده و تفاوت مشاهده شده نسبت به گروه گواه از نظر آماری معنادار بوده تتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش می‌توان بیان کرد با تجهیز کلینیک‌های مشاوره آموزش و پرورش تاق بازی‌درمانی و به کارگیری‌بازی درمانی می‌توان گامی در راستای کاهش علائم نقص توجه /بیش‌فعالی نشانی: استادیار: بخش روان‌شناسی تربیتی‌"واحدرمرودشتت دانشگاه آزاد اقلا مرودشت ایران.  اثربخشی بازی درمانی بر نقص توجه دانش آموزان دارای نقص توجه /بیش‌فعالی و دانش آموزان دارای اختلالات بادگیری دوره اول ابتدایی شهرستان جم دوره کودکی» از مهم‌ترین مراحل زندگی بشمار می‌رود که در رفتاری در نوجوانی و بزرگسالی» از بی‌توجهی به مسائل و تحول و تکامل کودک ناشی می‌شود (۱). در واقع» مشکلات کودک» او را برای مشکلات بیشتر و ابتلا به اختلالات گوناگون روان‌شناسان و روان‌پزشکان را به خود جلب کرده اختلال نارسایی توجه /بیش‌فعالی است (۴) که به سه نوع فرعی نارسایی توجه, فزون کنشی /تکانشگری و ترکیبی تقسیم شده است (۵). اين اختلال به صورت الگوی پایدار کمبود توجه یا پرتحرکی و تکانه‌هایی تعریف می‌شود که از آن چه معمولا در کودکان همسن پا سطح رشد مشابه دیده می‌شود شدیدتر است. علائم این اختلال تحصیلی» بی‌قراری حرکتی و برانگیختگی است (۷) و دز واقع» بسیاری از موارد با هم در بیمار دیده می‌شوند (۸). پژوهش‌ها نشان تعامل کودک با محیط اطراف وی است. بنابراین» باید در رابطه با بافت خانواده» هم‌سالان» مدرسه و جامعه مورد بررسی قرار بگیرد یادگیری و ارتقای توانایی‌های آن‌ها بهره برده می‌شود که از جمله این روش‌ها می‌توان به بازی درمانی اشاره کرد (۱۰ ۱۱). در فرایند بازی درمانی فرصتی برای ارتباط امن بین کودک و درمانگر ایجاد می‌شود تا کودک به گونه کامل خود را بیان کند (۱۳). بازی درمانی روشی است که به وسیله آن ابزارهای طبیعی بیان حالت کودک یعنی بازی به عنوان روش درمانی بکار گرفته می‌شود تا به کودک کمک کند که فشارهای احساسی خویش را کنترل کند (۱۳). مهم‌ترین ویژگی که کاربرد بازی درمانی را در فعالیت‌های قابلیت اجرای آسان این روش در کار با این گروه از افراد است. جذابیت بازی برای کودکان موجب می‌شود تا نسبت به انجام آن علاقه‌مند شوند و در فعالیت‌های بازی درمانی که با هدف آموزش و یادگیری طزاحی شاه اسگاه مقتاقانه شرکت کننله در بازی درمانی از رویکردهای گوناگونی استفاده می‌شود که یکی از آن‌ها بازی درمانی شناختی-رفتاری! است که درمانگر با توجه به نوع مشکل کودک» اسباب‌بازی‌ها و ابزار خاصی را برگزید» موضوع یا داستان بازی را با توجه به نیازهای هیجانی و نقص‌های شناختی یا رفتاری کودک انتخاب می‌کند و با مشارکت فعال ضمن بازی, الگوهای جدید مورد نیاز شناختی و رفتاری کودک را اجرا می‌کند و امکان یادگیری و تمرین این الگوها را به وسیله بازی برای از آن جایی که بسیاری از کودکان بیش‌فعال و دارای اختلالات اهمیت زیادی پیدا می‌کند و نیز کودکان و خانواده‌های آنان اغلب روش‌های جایگزین را ترجیح می‌دهند. با توجه به آن چه که گفته شد شناسایی و به کارگیری مداخلات موّئر برای برقراری ارتباط با کودکان بیش‌فعال و اختلال یادگیری و کمک به آن‌ها برای آن‌ها ضروزی به نظر می‌رسد. با نگاهی در پژوهش‌های پیشین برای کودکان بیش‌فعال و اختلال یادگیری باشد. در همین راستا ارتباط با کودک بیش‌فعال و دارای اختلال یادگیری باشد و به واسطه این مداخله می‌توان امیدوار بود که با استفاده بهینه از تمام حواس کودک هم با دنیای درونی او ارتباط موّئرتری برقرار کند و هم او را در راستای بهبود اختلال خود یاری رساند. لذا پژوهشگر با در نظر گرفتن چنین مسئله‌ای به بررسی این موضوع می‌پردازد که آیا بازی درمانی بر نقص توجه دانش‌آموزان دارای نقص روش این پژوهش از نوع شبه تجربی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و یک دوره پیگیری بود. جامعه آماری این فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی. ۶۱۴۰۱ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸ آزمایشی» به ازای هر گروه حداقل ۱۵ نفر در نظر گرفته می‌شود (۱۵) که در این پژوهش برای اطمینان از حجم نمونه و کاهش خطانایی ایا وحم نموت رای کر کرو نهر تساه ش نحوه نمونه‌گیری بدین صورت بود که ابتدا از بین مدارس ابتدایی دوره اول شهرستان جم» تعداد ۶ مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شدند. سپس» از بین دانش‌آموزان بین سنین ۷تا ٩ سال, از والدین و معلمان آن‌ها خواسته شد تا به ابزار پژوهش پاسخ بررسی و بنا به تشخیص آنان؛ از بین دانش‌آموزانی که دارای بالاترین نمره در ابزار پژوهش بودند, تعدادی به حجم نمونه انتخاب شدند و در گروههای آزمایشی قرار گرفتند. هم‌چنین» از بین افرادی که در ابزار پژوهش نمرات پایین گرفته بودند, تعدادی برای گروه گزاد انتقاب شنند, مناد افزاذ :هر یک از گزوهها ۳۶ معیارهای ورود مواردی همچون داشتن سنین بین ۷ تا ٩ سال» دانش‌آموزان و والدین برای شرکت در جلسات بازی درمانی» عدم به شرکت در پژوهش يا ادامه آن و غیبت بیش از دو جلسه از جلسات مداخله بود. از این رو پس از شروع دوره آموزشی ۲ نفر از گروه آزمایشی کودکان بیش‌فعال به علت غیبت بیش از دو جلسه و عدم رضایت والدین یکی از دانش‌آموزان و ۳ نفر از گروه از دو جلسه حذف شدند. به این ترتیب» گروه آزمایش اول شامل ۸ نفر و گروه آزمایش دوم شامل ۱۷ نفر و گروه گواه شامل ۲۰ بودن تعداد شرکت کننده در همه گروهها به تصادف یک نفر از گروه آزمایش اول و ۵ نفر از گروه گواه حذف شد تا تعذاد در هر سه گروه برابر ۱۷ نفر باشد. بنابراین» نمونه آماری ۵۱ نفر دانش‌آموز بوده که به روش هدفمند انتخاب و به گونه مساوی بین دو گروه آزمایش و یک گروه گواه تقسیم شدند. به طور کلی در این پژوهش اثربخشی یک متغیر مستقل (بازی پادگیری مورد بررسی قرار گرفت. روش اجرای پژوهش به این صورت بود که پیش از اعمال مداخله در گروههای آزمایشی, دانش‌آموزان گروههای آزمایشی و گواه به ابزار پژوهش به عنوان آزمایشی و گروه گواه دوباره به ابزار پژوهش به عنوان پس‌آزمون پاسخ دادند. هم‌چنین» دو ماه پس از پایان مداخله دانش‌آموزان سه گروه برای بار سوم به ابزار پژوهش به عنوان پیگیری پاسخ رفتاری کودکان ۴ تا ۱۲ سال است که دارای ۳۸ سوال بوده و هدف آن تشخیص کودکان مبتلا به اختلال توجه و بیش‌فعالی چهار درجه‌ای لیکرت از به هیچ وجه (۰) تا زیاد (۲) انجام می‌شود. این پرسش‌نامه دارای ۳ بعد رفتار کودک در کلاس» مشارکت و همکاری گروهی و نگرشی به طرف مراجع قدرت بود که برای بدست آوردن امتیاز هر بعد» مجموع امتیازات مربوط به آن محاسبه می‌شود. بدست آوردن میانگین نمره ۱/۵ یا بالاتر بر وجود اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی دلالت دارد. اگر نمره کودک بالاتر از ۵۷ باشد. بیانگر اختلال نقص توجه است. هر چه امتیاز بالاتر رود میزان اختلال کودک بیشتر خواهد بود. کانرز (۱۹۹۰) پایایی بازآزمایی این پرسش‌نامه را در طول یک ماه تا یک سال از ۰/۷۲ تا ۰/۹۲ و پایایی نمره‌گذاری معلمان را ۰/۷۰ گزارش کرده است. شهیم» یوسفی و شهاییان (۱۳۸۶) پایایی این ابزار را با روش بازآزمایی برای کل پرسش‌نامه ۰/۷۶ و برای بررسی قرار گرفت که مقدار آن بین ۰/۵۲ تا ۰/۸۶ بدست آمدند تدوین و طراحی شد (۱۶). در جدول (۲) خلاصه جلسات فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی: ۶۱۴۰۱ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸  اثربخشی بازی درمانی بر نقص توجه دانش آموزان دارای نقص توجه /بیش‌فعالی و دانش آموزان دارای اختلالات بادگیری دوره اول ابتدایی شهرستان جم جدول ۱- خلاصه جلسات بازی درمانی شناختی-رفتاری مبتنی بر پروتکل اسپرینگر و همکاران (۲۰۱۲) و محمداسماعیل ول کودکان به یکدیگر معرفی می‌شوند. در این جلسه بمنظور ایجاد رابطه دوستانه و احساس امنیت بازی‌های پیشنهادی کودکان اجرا می‌شود. جوم فاد از لوگوهای اسیاب بای بمنظور ایجاه حس همکاری #روهی در قودگان, گودکان بد مگ درمانگر خائه/پزرگ با لژگوسا درست می‌کنند و هر یک از کودکان در مورد رنگ و طرح خانه پیشنهاد می‌دهند. سوم کودکان با استفاده از خمیر بازی تشویق به درست کردن اشکال مورد علاقه خود می‌شوند و در انتها در مورد اشکال ساخته شده‌شان توضیح چهارم بازی موزیکال روی کودکان اجرا می‌شود (چرخیدن با موزیک به دور صندلی و نشستن به روی صندلی به محض قطع صدای موزیک» پنجم با استفاده از کاردستی (کاغذ رنگی» قیچی» مقوا و چسب) بین آن‌ها مسابقه‌ای اجرا می‌شود و پس از اجرای مسابقه از کودکان در مورد بهترین کاردستی نظرخواهی شده و در پایان همه کاردستی‌ها تشویق می‌شوند. ششم با استفاده از عروسک‌های خیمه شب‌بازی رفتارهای مناسب به کودکان آموزش داده می‌شود. هفتم ‏ بازی گروهی ساختمان‌سازی با الگو و با تصویرسازی ذهنی» اجرای حرکات پانتومیم بمنظور همکاری بیش‌تر و گسترش تعاملات مثبت بین هشتم با استفاده از بازی ایفای نقش (همانند تئاتر) کودکان رفتارهای اجتماعی مطلوب را یاد می‌گیرند. هم‌چنین» کودکان نقش‌های مورد علاقه خود را ایفا می‌کنند و آرزوها و ایده‌های خود را در قالب نقش‌های بر عهده گرفته ابراز می‌نمایند. نهم افزایش مهارت خودآگاهی شامل بررسی و تقویت توانایی‌ها و نقاط قوت هر کودک در مقایسه با گذشته خود و با هدف تقویت احساس دهم مروری بر بازی‌های جلسات قبل» سپس اجرای پس‌آزمون و نیز به تمام کودکان هدیه‌هایی اهدا می‌گردد. در این پژوهش برای بررسی ترمال بودن داده‌ها از آزمون تحلیل داده‌های آماری از تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر و آزمون بونفرنی پس از بررسی مفروضه‌ها با استفاده از نرم‌افزار اس تعداد کل نمونه پژوهش پس از همتا کردن گروهها از نظر تعداد افراد شرکت کننده ۵۱ نفر بودند که در گروه آزمایش جای داده شده‌اند. این سه گروه طی سه مرحله پیش آزمون؛ پس‌آزمون و پیگیری مورد آزمون قرار گرفته‌اند. پیش از استفاده برای بررسی اثر بازی درمانی بر بهبود نقص توجه در سه گروه پیش آزمون» پس‌آزمون و پیگیری از ۴ آزمون اثر پیلایی» لامبدای ویکلز اثر هتلینگ و بزرگ‌ترین ريشه روی استفاده شد و یافته‌ها ای دام کسیتای مان هر گروه‌های, آزمایشی و گواه تقاورم معنی‌داری دارد (8۳>0.01) و در بعد رفتار کودک در کلاس؛ مشارکت و همکاری گروهی و نگرش به مراجع قدرت بین سه فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی. ۶۱۴۰۱ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸ جدول ۲- نتایج تحلیل واریانس با اندازه‌های مکرر در مراحل آزمون جدول (۲) نتایج آزمون‌های اثرات درون آزمودنی‌ها را در سه می‌دهد. با توجه به اینکه شرط کرویت برقرار است به مقدار ۲ در حالت ۸551060 501267101177 نیاز داریم. مقدار ۳ در این حالت برای رفتار کودک در کلاس» مشارکت و همکاری گروهی, و سطح معناداری برای هر سه ۰/۰۰۱ است که در سطح ۰/۰۱ کلاس» مشارکت و همکاری گروهی, نگرش به مراجع قدرت در کودک در کلاس» مشارکت و همکاری گروهی» نگرش به مراجع قدرت در دو زمان یکسان نیست. اندازه اثر آزمون نیز برای هر سه متغیر به ترتیب ۰/۷۰ ۰/۷۶ و ۰/۷۲ بدست آمده که مقداری درون آزمودنی‌ها در حالت خطی و درجه دوم» با توجه به اینکه سطح معناداری در مدل خطی برابر ۰/۰۰۱ بود که در سطح ۰/۰۱ معنی‌دار است» بنابراین مدل خطی مدل مناسب بوده است و این بدان معناست که اثر بین گروهی در متغیر رفتار کودک در کلاس» مشارکت و همکاری گروهی و نگرش به مراجع قدرت بین سه گروه معنی‌دار است. برای آن که محل دقیق تفاوت‌ها بین سه گروه در ابعاد متغیر بیش‌فعالی مشخص شود از آزمون تعقیبی بونفرونی استفاده شد که نتایج آن در جدول (۳) ارائه شده است. فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی: ۶۱۴۰۱ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸  اثربخشی بازی درمانی بر نقص توجه دانش آموزان دارای نقص توجه /بیش‌فعالی و دانش آموزان دارای اختلالات بادگیری دوره اول ابتدایی شهرستان جم جدول ۳- نتیجه آزمون بونفرونی برای بررسی محل اختلاف گروه‌ها متغیر وابسته گروهها تفاوت میانگین‌ها ‏ خطای انحراف استاندارد 0 بونفرونی تنها تفاوت معنی‌دار بین دو گروه کودکان بیش‌فعال و میانگین رفتار کودک در کلاس در گروه بیش‌فعال و در گروه کلاس در گروه بیش‌فعال و در گروه گواه (۲/۳۹) و اختلاف میانگین رفتار کودک در کلاس درس در گروه اختلالات یادگیری و در گروه گواه (۱/۱۲-) است. همان‌طور که در جدول مشخص مشارکت و همکاری گروهی در گروه بیش‌فعال و در گروه گواه (۲/۳۷) و اختلاف میانگین مشارکت و همکاری گروهی در گروه اختلالات یادگیری و در گروه گواه (۰/۷۱-) است. با توجه به نتایج جدول» اختلاف میانگین نگرش به مراجع قدرت در گروه نگرش به مراجع قدرت در گروه بیش‌فعال و در گروه گواه (۲/۵۳) دقیق تأثیراسه گروه و تعامل آن با زمان نمودار (۱)برای نمره کل شده است» اختلاف میانگین مشارکت و همکاری گروهی در گروه نمودار ۱- اثر تعامل زمان و نمرات نمره کل بیش‌فعالی در سه گروه کودکان بیش‌فعال» اختلالات یادگیری و گواه شد. یافته‌ها نشان داد که بازی درمانی بر بهبود نقص توجه بادگیری اثرگذار بوده و آن ۳ بهبود بخشیده است که این این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی بازی درمانی بر نقص فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی. ۶۱۴۰۱ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸ این یافته با نتایج بدست آمده از پژوهش‌های حسین‌زاده (۱۴۰۰) با توجه به نتایج بدست آمده در این پژوهش» می‌توان بازی درمانی را به عنوان یک روش درمانی کودکان مبتلا به بیش‌فعالی و اختلالات یادگیری مورد استفاده قرار داد یا حداقل به عنوان روش مکمل و نیز ترکیب با دیگر روش‌های موجود در درمان این دو گروه از کودکان به کار گرفت. به نظر می‌رسد که آزمودنی‌ها به دلیل شرکت در جلسات بازی درمانی» احساس مطلوبی کسب کرده باشند و این احساس باعث توجه و دقت بیشتری در مورد مسائل گوناگون شده باشد که آن‌ها این توجه را به سایر شرایط آزمودنی‌ها مقداری از انرژی خود را در جلسات بازی صرف کنند. آزمودنی‌ها در ساعات باقی مانده روز شده بود (۲۵): به نظر عناصر عاطفی و هیجانی باشد و هم عناصر شناختی رفتاری (۲۶). در واقع» در بازی درمانی شناختی رفتاری» کودکان آگاهی بیشتری نسبت به رفتارها و مشکلات خود پیدا می‌کنند و راه‌های (۱۳۹۹) در پژوهشی که به بررسی اثربخشی بازی درمانی شناختی پرداختند به این نتیجه رسیدند که بازی درمانی به شیوه شناختی معنی‌داری دارد (۲۸). حسن آبادی» محمدی و احقر (۱۳۹۱) نیز در پژوهش خود نشان دادند که رفتار درمانی شناختی بر کاهش استفاده از بازی درمانی منجر به تأثیرات مثبت بر توجه و کنترل درمانی با فراهم آوردن محیطی امن» باعث تخلیه هیجانی و کاهش تنش و بیان آزاد عواطف و احساسات می‌شود (۳۲). در بازی درمانی کودکان با رعایت انجام حرکاتی که در آن نظام حرکتی تحت کنترل هشیاری انجام می‌شود به واسطه تکرار آن در طول زمان» این امکان برای سیستم عصبی به وجود می‌آید که بتواند در مواقع غیربازی نیز تکانشگری حرکتی را تحت کنترل درمانی» احساس مطلوبی بدست آورده و این احساس باعث توجه و دقت بیشتری درباره مسائل گوناگون شده است که آن‌ها این توجه را به دیگر شرایط نیز تعمیم می‌دادند. در بازی درمانی شناختی رفتاری» استفاده از تکنیک صندلی خالی به دلیل داشتن تحرک زیاده منجر به تخلیه انرژی کودکان شده و از طریق بیان کلمات و روابطی که در بازی با دیگران برقرار می‌کننده به کنترل رفتارهای خود بپردازند (۳۳). در نتیجه استفاده از تکنیک صندلی کند. در تبیین این يافته این پژوهش مبنی بر این که بازی درمانی می‌توان بیان داشت که کودکان بیش‌فعال به دلیل این که در حرکتی همراه با احساس لذت است و کل بدن و تمرکز را درگیر بازی می‌کننده در نتیجه این امر به افزایش قدرت توجه و تمرکز توانایی توجه به چیزی که به آن‌ها گفته می‌شود» ندارند. در نتیجه نمی‌توانند تمرکز کنند و تکالیف خود را به خوبی انجام دهند و به سرعت از فعالیتی به فعالیتی دیگر می‌پردازند (۳۵). این کودکان به بازی بیشتر از سایر فعالیت‌ها توجه می‌کنند (۳۶) چرا که بازی واسطه طبیعی کودک برای برقراری ارتباط می‌باشد» تقریبا در هر بنابراین با توجه به یافته های پژوهش و نظر به این که روش درمانی استفاده شده اساسا به شکل گروهی است می‌توان افراد برنامه: درمان قرار داده تا از نتایج سودمند این مداخله بهره‌مند ساخت. از سویی دیگر با توجه به اثربخشی بیشتر بازی درمانی بازی درمانی شوند تا با به کارگیری بازی درمانی گامی در راستای فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی: ۶۱۴۰۱ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸  اثربخشی بازی درمانی بر نقص توجه دانش آموزان دارای نقص توجه /بیش‌فعالی و دانش آموزان دارای اختلالات بادگیری دوره اول ابتدایی شهرستان جم -61۵ ۳ ۸ .(2015) 0۰ .5 072110 ۷۵۶ :3 مصآ[13] (2020) .5 ,۳۳۵۳ ۵۶ .7 ,7006 بت معط 7 [1] فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی. ۱۴۰۱ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸  .(2015) بل .0 و8۵ ۵6 سل بل ,۵667 ان26[50]  اثربخشی بازی درمانی بر نقص توجه دانش آموزان دارای نقص توجه /بیش‌فعالی و دانش آموزان دارای اختلالات بادگیری دوره اول ابتدایی شهرستان جم فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی. ۱۴۰۱ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸ فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روان‌شناختی: ۶۱۴۰۱ ۱۳ (۵۳-۶۶:)۴۸

مقدمه و هدف: اغلب ناسازگاری ها و اختلالات رفتاری در نوجوانی و بزرگسالی، از بی توجهی به مسائل و مشکلات عاطفی-رفتاری دوران کودکی و عدم هدایت روند تحول و تکامل کودک ناشی می شود. هدف پژوهش حاضر اثربخشی بازی درمانی بر نقص توجه دانش آموزان دارای نقص توجه/بیش فعالی و دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری دوره اول ابتدایی شهرستان جم بوده است. روش: این مطالعه از نوع شبه تجربی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه و یک دوره پیگیری بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان دوره اول ابتدایی شهرستان جم در سال تحصیلی 1400-1399 بودند. نمونه های آماری 51 نفر به روش هدفمند و به طور مساوی بین دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. ابزار مورد استفاده پرسشنامه اختلال کم توجهی و بیش فعالی کانرز فرم معلمان (CADHDQ) کانرز (1990) و پروتکل اسپرینگر و همکاران (2012) و محمداسماعیل (1387) بوده است. بحث: نتایج نشان داد بازی درمانی بر نقص توجه دانش آموزان دارای نقص توجه/بیش فعالی و دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری اثربخش بوده و تفاوت مشاهده شده نسبت به گروه گواه از نظر آماری معنادار بوده است (p<0.01). نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش می توان بیان کرد با تجهیز کلینیک های مشاوره آموزش و پرورش با اتاق بازی درمانی و به کارگیری بازی درمانی می توان گامی در جهت کاهش علائم نقص توجه/بیش فعالی کودکان بیش فعال برداشت.

402232

واژه‌های کلیدی: زبان تر کی» زبان مغولی» ارتباط زبان ترکی و مغولی» زبان‌شناسان» اغلب» زبان‌های دنیا را در قالب خانواده‌های بزرگک زبانی تقسیم بندی کرده‌اند. در بیشتر موارد» خویشاوندی میان زبان‌های یک خانواده زبانی» به اثبات رسیده و تشابه واژگانی و دستوری در این زبان‌ها به وسیله بسیاری از پژوهشگران تأیید شده‌است. برای نمونه امروزه در پیوند با خویشاوندی زبان‌های سامی اشبهه‌ای وجود ندارد. اما در برخی موارد فقط از نظريه زبانی سخن به میان آورده شده‌است و در مورد هم‌ريشه بودن زبان‌های آن گروه زبانی تردید وجود دارد. زبان‌های آلتایی از گروه‌های بزرگت زبانی است که درباره هم‌خانواده بودن اعضای آن اختلاف نظر وجود دارد. این گروه زبانی» شامل زبان‌های تزکی» مغولی» تونغوزی- مانچویی " (به باور برخی زبان‌شناسان زبان‌های دیگری همچون زبان کره‌ای و ژاپنی را نیز می‌توان جز این گروه به شمار آورد.) هستند. در مورد زبان‌های آلتای و دیدگاه کاملا متفاوت وجود دارد. نخستین دید گاه» این دو زبان را بر پایه نظریه زبان‌های آلتایی هم ريشه و هم خانواده می پندارد. دیدگاه دوّم نیز بر این پایه استوار است که این دو زبان متعلق به یک خانواده زبانی نبوده و هر یک زبانی سققل هستند, بر مینای دید گاه دوم زبان‌های آلتایی در گذشته تبادل‌های "وا ژگانی داشته‌اند. بر این اساس» موضوع پژوهش حاضر که در پیوند با ارتباط زبان‌های ترکی و مغولی است. باید در راستای نظريه اشاره‌شده» مورد بررشی قرار گیرد. به منظور روشن شدن هر چه بیشتر موضوع» به زبان‌های تونغوزی - مانچویی امروزه در مناطقی از سیبری و چین رایج است. شاخه شمالی آن تونغوزی (زبان رسمی ایالت اونکی در روسیه) و شاخه جنوبی آن مانچویی (زبان منطقه مانچوریا در چین است) است. زبان مانچویی یکی از زبان‌های در حال مرگک است. امروزه تعداد محدودی به این زبان سخن می گویند. آنموتههای مورد بررسی در پژوهش حاضر, از آثار پژوهشگران مختلفی از جمله (1987 ,۸0۷11۵/6۷)» ( ,۸1۵123 6) (1962 بطوقنهلح) (1954 مناقوتکه) (1980 ,06۶ ۲) (2008 مصفقلن تا (2015 ملقا) و  فصلنامه علمی - پژوهشی زبان‌پژوهی دانشگاه الزهراات / ٩ نظريه زبان‌های آلتایی» اصطلاحی است که بر پايه آن ادعا می‌شود زبان‌های ترکی» مغولی» تونغوزی- مانچویی» کره‌ای و ژاپنی خویشاوند هستند. این نظریه» در ابتدا زبان‌های ترکی» مغولی و تونغوزی- مانچویی را در بر می گرفت اما به مرور زمان» دو زبان کره‌ای و ژاپنی نیز جز زبان‌های آلتایی به شمار آمدند. یکی از بزرگترین پشتیبان‌های این نظریه» گوستاو جان رامستد! زبان‌شناس بزرگک فنلاندی است. در واقع» رامستد را مبتکر نظریه زبان‌های آلتایی به شمار می- آورند. اگر چه» وی در ابتدا در پیوند با وجود زبان فرضی آلتایی تردید داشت» اما پس از یافتن شباهت‌های زبانی بین ترکی و مغولی» از پیروان سرسخت نظريه زبان‌های آلتایی شد. رامستد» بین زبان ترکی و مغولی به دو همسانی مهم پی برد. این همسانی شامل همخوان‌های «ز < ر) و «ش - ل» بود. به این معنا که در برخی واژه‌ها معادل همخوان / ز/ در زبان ترکی صامت /ر/ در مغولی است و همچنین همخوان /ش/ در ترکی همسان است با همخوان /ل/ در زبان مغولی. این همسانی مهمترین دلیل پیروان نظریه زبان‌های آلتایی» برای ارائه نظريه مورد اشاره است. نکتد قابل توجه در این زمینه»؛ وجود همین اشتراک مابین/ترکی .چوواشیی "و دیگر شاخه‌های ترکی است. رامستد؛ زبان‌های آلتایی را به شکل نمودار:(77 :2003:0 ,ط0اه7) زیرنشان داده‌است. نیکولاس پوپپه" زبانشناس آلمانی‌تبار آمریکایی» یکی دیگر از پیروان نظریه زبان‌های آلتایی است. وی با نگارش آثار ارزشمندی " در این زمینه نقش بااهمیتی در اثبات نمودن نظریه زبان‌های آلتایی ! ترکی چوواشی به عنوان نخستین شاخه جدا شده از مجموع زبان‌های ترکی شناخته می‌شود. به بیانی» تفاوت بین چوواشی و ترکی ترکیه بسیار بیشتر از تفاوت بین ترکی ازبکی و ترکی ترکیه است. " پوپپه در زمینه زبان‌های آلتایی دو اثر مهم به زباهای آلمانی و انگلیسی نگاشته است. این آثار عبارت اند از: 0 وم[ 060ع503 مدع ط‌نمال۸ «عل علنامفمصصوی علصمطل‌زعاع۵ ۷ .(1960) ٩ ,۲0006 133390 00 نصع0و دیع ,کناعنسع دنا عنمال۸ ما 1۳000000 .(3965) .37 ,80006  1 ] ارتباط زبان‌های ترکی و مغولی و خطا در تشخیص واژه‌های دخیل ترکی و مغولی در زبان فارسی داشته‌است. وی بر این باور است که نزدیکی بین زبان‌های مغولی و مانچویی - تونغفوزی بیش از شاخه‌های دیگر این خانواده زبانی است. نمودار پوپپه (147 .0 ,1965 ,۳0۵006) در مورد زبان‌های نیا کره‌ای یگانگی چوواشی- ترکی ۱ یگانگی مغولی- مانچویی- تونغوزی زبان‌شناس آمریکایی جی. سی. استریت" در اصلاخ انظربه پوپیه» زمان جدا شدن زبان کره‌ای را پیشتر از زبان فرضی نیا آلتایی می‌داند. به باور این زبان‌شناس» زبان کره‌ای قبل از ایجاد زبان آلتایی» از یک زبان فرضی به نام زبان آسیای شمالی جدا شده‌است (147 .0 ,1965 ,۳0006). از پیروان سرسخت نظریّه زبان‌های آلتایی در ترکیه می‌توان عثمان ندیم تونا» احمد تمیر "و طلعحت تکین " را نام برد. نگارش ده‌ها مقاله درباره زبان‌های آلتایی» طلست تکین را به یکی از پیروان در صورت درست بودن نظریه زبان‌های آلتایی» زبان‌های گروه آلتایی مانند ترکی و مغولی در گذشته‌ای دور و تاریک از یکدیگر جدا شده‌اند. زبان‌شناسان دانش دقیقی از تاریخ این جدایی» ندارند. به باور رامستد» زبان مفروض آلتایی در حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد منشعب شده‌است. لایوس لیگتی! تاربخی بین ذو تا سه هزار سال قبل از میلاد ر نظر گرفته‌است. آندراس رونا - تاس ۲ (2013 ,11602-1۵8) هم تاریخ انشعاب زبان مفروض آلتایی را تاریخی مابین سه تا چهار هزار به باور ایلیچ سوتیچ"» بنیان گذار اصلی نظریه زبانی نوستراتیک* ( بر اساس این نظریه زبان‌های هند - اروپایی» آلتایی» اورالی» دراویدی» حامی- سامی و کارتولی از یک ريشه سرچشمه می گیرند.) مشکل‌سازترین خانواده زبانی در این نظریه» زبان‌های آلتایی است. او بر این باور است ارتباط دو زبان متعلق به زبان‌های آلتایی [مانند ترکی و مغولی ] نسبت به ارتباطر دو زبان متعلق به یک خانواده زبانی دیگر [مثل فارسی و روسی متعلق به خانواده زبان‌های هند و اروپایی] دورتر و پیچیده‌تر است (34 .0 ,2013 ,1662-138). بنابراین» از دید گاه زبان‌شناسی» مغولی دانستن واژه ترکی و یا عکس آن به مثابه روسی دانستنواژه فارسی,و یا فارسی شمردن یک واژه روسی برخلاف پیروان نظریه زبان‌های آلتایی» برخی زبان‌شناسان نیز با این نظریه مخالفت کردند. زبان‌شناسانی مانند سر جرارد کلاوسون" گرهارد دورفر" الکساندر میخایلویچ شرباکک" از مخالفان جدّی نظريه زبان‌های آلتایی هستند. مخالفان نظريه زبان‌های آلتایی همگی معتقدند که زبان‌های ترکی و مغولی متعلّق به یک خانواده زبانی نیستند اما در گذشته به سبب نزدیکی جغرافیایی و همچنین با هم زندگی کردن ترکک‌ها و مغول‌ها در.دوره‌های تاریخی خاصی» آن‌ها با یک‌دیگر ارتباط داشته‌اند. به باور این زبان‌شناسان» موارد مشت رک میان این دو زبان» بیشتر پيامد تأثیر زبان ترکی بر مغولی بوده‌است. یکی از مهمترین دلیل‌های این گروه از زبان‌شناسان در تأیید ادّعای خود مبنی بر خویشاوند نبودن ترکی و مغولی» عدم تطبیق واژه‌های پایه در دو زبان ترکی و  ۳ ارتباط زبان‌های ترکی و مغولی و خطا در تشخیص واژه‌های دخیل ترکی و مغولی در زبان فارسی مغولی است (واژه‌های پایه در تعیین ارتباط‌های خویشاوندی بین زبان‌ها نقش اساسی دارند. فهرست صدکلمه‌ای که به وسیله زبانشناس آمریکایی موریس سوادیش ! تنظیم شده‌است» امروزه با نام فهرست سوادیش آ به وسیله بسیاری از زبان‌شناسان به کار گرفته می‌شود.). در واقع» تغییر و يا وام گیری واژه‌های پایه (مانند اعضای بدن انسان» اعداد» فعل‌هایی مانند گفتن» دیدن» خوردن» آمدن) در بین زبان‌ها بسیار کم مشاهده شده‌است. گرهارد دورفر» در مقاله خود به این مسئله پرداخته‌است. وی با بررسی ۱۶ واژه پایه مربوط به اعضای بدن انسان در بین خانواده‌های بزرگک زبانی مانند زبان‌های سامی» هند و اروپایی» دراویدی» اورالی و آلتایی به یافته‌های قابل توجهی دست یافت. از مان ۱۶ واژه مورد اشاره» تعداد ۱۶ واژه در زبان‌های سامی» ۱۳ واژه قرازبان‌ای هند و اروپایی» ۱۰ واژه در زبان‌های دراویدی و ۸ واژه در زبان‌های اورالی مشترک بودند. هر چند هیچ‌يک از این ۱۶ واژه پایهه در زبان‌های آلتایی مشت رک نیستند (12 0۰ ,1980 ,12067107). سر جرارد کلاوسون» هم علاوه بر اشاره به ناهمخوانی واژه‌های پایه در زبان‌های ترکی و مغولی» اشتراک‌های واژگانی بین این دو زبان را بیشتر پیامد ارتباط‌های زبانی می‌داند. وی معتقدست که بیشتر این واژه‌ها در سه دوره متفاوت از زبان ترکی وارد زبان مغولی شده‌است. به باور وی» نخستین گروه این واژه‌ها در سده‌های پنجم و ششم بعد از میلاد به وسيله یکی از شاخه‌های ترکی (وی این زبان را تاوغاچ" می‌نامد) وارد زبان مغولی شده‌است: دوّمین دوره» فاصله زمانی بین قرن- های هشتم و دوازدهم میلادی را شامل می‌شود. موج سوّم ورود واژه‌های ترکی به زبان مغولی نیز همزمان با لشکرکشی مغول‌ها به نواحی گوناگون» در اواخر قرن دوازده و اوایل قرن سیزده میلادی بنابراین می‌توان گفت. اگر چه واژهای مشترکی در بین آزبان‌های ترکی و مغولی وجود دارد» اما وجود واژه‌های مشترک دلیل هم‌ريشه بودن این زبان‌ها نیست. این وجه‌های مشترکک» بیشتر در نتیجه مراوده‌های زبانی به وجود آمده‌است. بیشتر واژه‌های مشترکک» بین زبان ترکی و مغولی و یا مغولی و تونغوزی- مانچویی دیده می‌شود اشتراک واژگانی بسیاری میان ترکی و تونغوزی وجود ندارد. امروزه در غرب» نظريه زبان‌های آلتایی همانند نیمه اوّل قرن بیستم پیروان سرسختی ندارد و بسیاری از زبان‌شناسان به ماهیت این نظریه تردید دارند. در این بخش, به مقایسه اعداد اصلی (واژه‌هایی که در تعیین خانواده‌های زبانی نقش اساسی دارد) بین زبان ترکی (ترکیه و آذربایجانی) و مغولی می‌پردازیم تا میزان اختلاف این دو زبان در واژه‌های پایه روشن‌تر گردد.  فصلنامه علمی - پژوهشی زبان‌پژوهی دانشگاه الزهراات / ۱۳ جدول ۱: مقایسه اعداد اصلی در زبان ترکی و مغولی 7۳ 31۳ 1 1 3 865 ۸1 ۷۵۵0] ۹۵۶ ] 8۹6۶ ] _ 0 ۸7 3۳ 1 1 3 865 ۸۱ 3۵۵01 |] 5902 ۱00۹۹۶ | 0 1/10 368 ۱۳۵0۳ 6۵۵] 8860 380 72082۵ 00100] 15 ۸ پس از مرور دو دیدگاه متفاوت در مورد ارتباط زبان‌های ترکی و مغولی در زمینه واژه‌های دخیل مغولی در زبان فارسی می‌توان گفت که این واژه‌ها يا به شکل مستقیم از زبان مغولی وارد فارسی شده و يا پس از وارد شدن به زبان ترکی از طریق این زبان وارد فارسی گردیده‌است. از سوی دیگر گاهی نیز ممکن است واژه‌ای هم زمان از زبان مغولی به زبان‌های ترکی و فارسی راه یاید. گاهی نیز واژه‌ای ابتدا از مغولی وارد فارسی شده» سپس از طریق فارسی به زبان ترکی راه یافته است. از دیدگاه عثمان ندیم تونا (1972 ,1002) » واژه‌های مغولی مانند ن وکر نارین» مارال. کاکل به وسیله فارسی وارد زبان ترکی عثمانی شده‌است (246 .0 ,1972 ,1۷008). گاهی هم واژه‌ای مانند بهادر ابتدا از ترکی وارد مغولی شده و سپس از طریق مغولی وارد زبان فارسی شده است (19 .0 ,1962 ,1308070)). واژه منورد؛اشاره» درامغولی کلاسیک به صورت باگاتور /7 و در مغولی معاصر بهاشکل باتار /03127/ دیده می‌شود. واژه‌هایی که از زبان مغولی به ترکی آذربایجانی و با دیگر گویش‌های ترکی ایران راه یافته‌اند» کم نیستند. واژه‌هایی مانند یکه /60۵ر/«بزرگ"»» هوندور /004۲/ «بلند» بلشد قد» توخداماق /07:4220]/ «بهبود یافتن (از بیماری)»» قیجیر /۹۵[017/ «عقاب»» جیلو /010۷/ «لگام افسار»» نوخدا /807:42/ «افسار» دالدا /42142/ «مکان بی‌سروصدا محل مخفی»» قابیرغا /02017382/ «دنده» استخوان قفسه سینه»» شیلان /91120/ «ضیافت» ولیمه» از جمله واژه‌هایی هستند که از زبان مغولی به ترکی آذربایجانی و همچنین دیگر گویش‌های ترکی در ایران راه یافته‌اند. در ترکی ترکیه» هم واژه‌های مغولی مشاهده می‌شود. واژه‌هایی مانند ۷۲۱۲۵۷ «کنگره» همایش» 5000 «واژه‌ای که برای احترام همراه نام شخص بکار برده می‌شود» جناب» محترم»» 2100 «نیزه)» 3۵/070 «جشن,» ضیافت» |83۲۵ «گوزن ماده» از جمله واژه‌هایی هستند که از زبان مغولی وارد ترکی آناتولی شده‌است. از سوی دیگر در زبان‌های دیگر ترکی به ویژه شاخه سیبری واژه‌های مغولی در این بخش, به بررسی چند نمونه از واژه‌های ترکی و مغولی در فرهنگ‌وا ژگان سرشناس فارسی (دهخدا معین» عمید) می‌پردازيم. چنانکه مشاهده خواهید نمود در تشخیص واژه‌های ترکی و مغولی از یکدیگر بین فرهنگ‌نویسان اتفاق نظر وجود ندارد. فرهنگ‌نویسان گاهی در  ۱۴ ] ارتباط زبان‌های ترکی و مغولی و خطا در تشخیص واژه‌های دخیل ترکی و مغولی در زبان فارسی تعیین منشا یک واژه از عبارت ترکیبی مغولی- ترکی استفاده کرده‌اند. با توجه به مواردی که در بالا اشاره شد» آوردن چنین عبارات ترکیبی برای روشن کردن اصل و ريشه یک واژه» از دیدگاه ریشه‌شناسی نادرست است. البته بایدیاد آور شد که نزدیکی جغرافیایی ترکک‌ها و مغول‌ها و همچنین عدم آگاهی دقیق نگارند گان ایرانی از زبان‌های ترکی و مغولی در این زمینه بی‌تأثیر در همه فرهنگک واژگان فارسی منشا واژه قراول «نگاهبان» ترکی آورده شده‌است. این در حالی است که این واژه ریشه‌ای مغولی دارد. منشأ این واژه در مغولی به صورت قراغول /1اق02۳۸/ «نگهبان» بوده که در زبان فارسی دچار تغییر آوایی شده‌است. واژه مورد اشاره» از فعل قارا- /-0272/ «نگاه کردن» و پسوند اسم ساز -غول /1اق-/ ساخته شده‌است. این واژه از زبان مغولی وارد برخی زبان‌های ترکی نیز شده‌است. واژه کاراکل /12۳21601/«پاسگاه» کلانتری» که در ترکی ترکیه مورد استفاده قرار می گیرد» نیز همین واژه مغولی مورد بحث است» اماتغییر معنایی پیدا کرده‌است. واژه آلتون «زر طلا» در فرهنگک معین ترکی- مغولی» در دهخدا و عمید ترکی آورده شده‌ است. این واژه نیز ریشه در زبان مغولی دارد. شکل این واژه در مغولی به صورت آلتان / «طلا» است. واژه مورد اشازه» در؛بیشتر؛ زبان‌های ت ر کی به کنارمی‌رود. در فرهنگگک‌های دهخدا و معین واژه جلو به عنوان واژه ترکی آمده‌است و دز فرهنگ عمید منشا این واژه مشخص نشده‌است. واژه مورد اشاره» مغولی است» جلو /011810/ در اضل به معنای «لگام» افسار» است که در فارسی دچار تغییر معنایی شده‌است. واژه مغولی «قوریلشای) در فرهنگ عمید ترکی و در فرهنگک‌های دهخدا و معین» به صورت مغولی نوشته شده‌است. این واژه» اگر چه امروزه در ترکی ترکیه مورد استفاده قرار می گیرد» ما موی وّازد ترکی" غشمانیشده‌اشت. منشا واژهکنکاش در فرهنگ‌های دهخدا و معین ترکی- مغولی و در فرهنگ عمید آورده نشده‌است. این واژه ترکی است و از ريشه فعل /۵1(0900614/»(«مشوزت کردن» تفکر کردن» ساخته شده‌است. فعل 7 هم در متن‌های تاریخی ترکی و هم در بیشتر زبان‌های معاصر ترکی موجود است. واه فشلای» در لغت‌نامه دهخدا و معین ترکی - مغولی و در فرهنگک عمید ترکی نوشته شده‌است. این واژه ترکی از ريشه قیش /419/ «زمستان» ساخته شده‌است که واژه مقابل آن ییلاق است که ب رگرفته از واژه پای /127/ «تابستان» است. وازه یرلیغ «فرمان پادشاه» در دهخدا و عمید مغولی» در فرهنگک معین ترکی جغتایی آمده‌است. این واژه مغولی نیست و در بیشتر متن‌های تاریخی زبان ترکی مشاهده می‌شود. واژه ترکی یراق در فرهنگ معین مغولی» در دهخدا و عمید ترکی آمده- است. این واژه نیز در بسیاری از متن‌های تاریخی ترکی مشاهده می‌شود. واژه‌های مانند کشیک,  فصلنامه علمی - پژوهشی زبان‌پژوهی دانشگاه الزهراات؟ / ۱۵ جیران» مرال» شلتاق» یساول در فرهنگ‌وا ژگان فارسی به عنوان واژه‌های ترکی آمده‌اند اما همه این واژه‌ها در اصل مغولی هستند. هر چند تعداد این گونه نمونه‌ها را می‌توان افزایش داد اما اشاره به چند نمونه برای ارائه مفهوم مورد نظر کافی به نظر می‌رسد. اشتباه در تشخیص واژه‌های ترکی و مغولی به فرهنگک واژگان فارسی محدود نمی‌شود. در بسیاری از آثار فارسی هم این وضعیّت قابل مشاهده است. برای نمونه) در کتاب سبک شناسی محمد تقی بهار واژه‌های ترکی مانند پراق» کنکاج» بلوکک. پورت» قاپچی» ییلاق» قشلاق» قمچی, دومان» آذوغه به عنوان واژه‌های مغولی معرفی شده‌است (242 .0 ,1958 ,32027) و یا در اثر تاریخ مختصر زبان فارسی ا زآغاز تاکنون نوشته خسرو فرشیدورد واژه‌های ترکی مثل الاغ آذوقه» ایل» ایلچی» چریک» ییلاق» قشلاق, کنکاج, یرلیغ» بارغو یراق» یاغی و یورش در فهرست واژه‌های مغولی قرار داده شده‌است (67 .0 ,2008 ,۳۵750107370). به منظور تشخیص هر چه دقیق‌تر واژه‌های ترکی و مغولی» بهترین روش» مراجعه به مهمترین فرهنگک‌های ریشه‌شناسی ترکی !» مغولی و یا آثاری اشت؟ که در این زمینه نوشته شده‌اند. برای پی بردن به میزان اختلاف دو زبان ترکی و مغولی» اشاره به جمله‌های زیر روشنگر خواهد بود. در انتخاب جمله‌ها تلاش شده‌است از واژه‌های پایه‌ای استفاده شود. جمله‌های مغولی از کتاب دستور زبان مغولی نوشته یاووز کارتاللیاوغلو *(120-129 ۰ ,2010 ,طااق1۵۵[110) گرفته شده‌اند. ترجمه ترکی (ترکیه و آذربایجانی) و فارسی این جملات نیز آورده شده‌است. ۰ 10۲۷ ۵۲۵-1۱۲1۵۵01-۵ 0۲ 01003۲۷ ا۲۵ و۶۳۵۱ ۸۵ (0972) .ی ب5 مصه‌کنها6 .1 5 6۳/۳۵۱۵915۵ 6۱۱۵۶ ۷۵۲۶۷۲ .(1969) 34۰ مصعصقعقط .2 ,و2 دمودعتقا۲ نودوق0 9(۰) ۷.۰ .8 56۷0۳89 3 بقسعگ «عصنقاخی تا-عنملمصمگ تفلصنزعاه73 710۲0۲36060۰ 06۲ ,(1600ح3آگ 1300003 هدام وک متمصاه) مهم رازه ای "۲هماد رامع و۴۵۵۱ 8 :لماع وناهوسا ا6ع 70۲ ۲0۲/۵ ۴۳۵۱۱ ۷۵ 73۲1۳۱ .(2002) بش۸ بع2عز7 4 مماو2/0 ما زنط هبعک نافوط واه 7006 (3999) بل مص6گ مک مصقاه ره ۷ آواواز8 ۴۵60 50200016۲10 ۲0۲66 ۲۵۲0651۸06 ۲0۲۷۵ «ر2007) 7 وومعصعلتی .6 تصقاص رد - 50۸8007 221010ک ,(2009) .5 211920389۰ .7 تصقاصموه ٩ سیگ آز عاس۲ تاه ناک با ره ۷٩ 5۵۵۹4 تاسطاصماها ناگ انز هآموط و7 جعلویی ۲ ۰ و ا : ل # وا ام : 2 ۰ یکی از منابع مهم تشخیص واژه‌های دخیل ترکی و مغولی در زبان فارسی اثر چهار جلدی گرهارد دورفر زبانشناس ,۷۵8 ما5 ۳۳۵۵2 ,۱۰۱۱-۱۱۱-۱۷۰ ۱۷۵۷0۵۲5156060 ۱ ۶۱۵۳۵۵۲۵ ۵۱۱۹۲۳۵و۵۵ ۱۷ 00 10۲۹۵  ۶ ] ارتباط زبان‌های ترکی و مغولی و خطا در تشخیص واژه‌های دخیل ترکی و مغولی در زبان فارسی تروکی بر که نع دعل عبات 1 ععصه صناع از ولمم وی د9ل و0ا 7 حعصه صنای از (ص0ع) مصوعلعمو منوا ۲ فارسی: برادر کوچکم (خواهر کوچکم) دو روز پیش از ترکیه آمد. با توجه به نکته‌های اشاره‌شده» می‌توان گفت که در مورد خویشاوندی دو زبان ترکی و مغولی اتفاق‌نظری بین پژوهشگران وجود ندارد. گروهی این دو زبان را خویشاوند دانسته و در محدوده زبان‌های آلتایی ارزیابی می‌کنند. گروهی نیز با نپذیرفتن این نظریه» به هر دو زبان هویّتی مستقل» قائّل هستند. بر پایه آن‌چه درباره خویشاوندی زبان‌ها آشاره شد» واژه‌های پایه نقش مهمّی را در این زمینه بر عهده دارند. از آنجائیکه اشترا کات واژه‌های پایه در زبان‌های آلتایی نسبت به دیگر خانواده‌های زبانی بسیار اند ک است» تردید در زمینه خویشاوندی زبان‌های ترکی و مغولی افزایش یافته‌است. در مورد مراوده‌های زبانی بین ترکی و مغولی می‌توان با اطمینان بیشتری سخن گفت» وجود واژه‌های مغولی در بیشتر زبان‌های ترکی و همچنین وجود واژه‌های ترکی بسیار در زبان مغولی تأییدی بر این ادعا است. بدون در نظر گرفتن خویشاوند بودن و یا نبودن دو زبان ترکی و مغولی» در بیان منشا واژه‌های دخیل ترکی و مغولی در زبان فارسی باید به مستقل بودن دو زبان مورد اشاره توجه نمود. همچنین در این زمینه» باید از آوردن عبارت ترکیبی ترکی- مغولی در  فصلنامه علمی - پژوهشی زبان‌پژوهی دانشگاه الزهر|۱ت) / ۱۷ فرهنگک‌های فارسی پرهیز کرد. بهترین روش تشخیص واژه‌های ترکی از مغولی» آشنایی کافی با این زبان‌ها و مطالعه سیر تاریخی هر دو زبان است. همچنین» بررسی آثاری که در زمینه فرهنگک نویسی و ریشه‌شناسی دو زبان ترکی و مغولی در دانشگاه‌های معتبر اروپایی و آمریکایی نوشته بهار محمد تقی (۱۳۳۷). سبکک شناسی . چ ۲. تهران: انتشارات امیر کبیر, دهخدا علی اکبر (۱۳۸۵). لغت‌نامه. چ ۱. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. فرشیدورد خسرو (۱۳۸۷). تاریخ مختصر زبان فارسی ا زآغاز تاکنون. چ ۱ تهران: انتشارات زوار. معین» محمد (۱۳۸۴).فرهنگ فارسی. چ ۲. تهران: انتشارات راه رشد. - 7118 ۸۵۶1۵/001 2711001 76 بفافاوناز ان امقمصحصی رد‌طامد۸ .(1987) .8 2 و6 قان ۸ .[86۳51۵ جز] 8۳69۵ مزطاهگ نت۸ تصحط1 ۵1600113۲۰ ۸۲۳۱۵ .(1978) .13 مونصه بسقا هروه 7٩ حس1 از ان ۳ نامه 0(۰ 0121 ۲۳ اساه و۱۵ 01۷۵00 .(2006) 8۰ ووعادا۸ ۳6۲ جز] 0۳6۵۵ بوانکه نست صوعطه 7 تسا 7 .(:۵0 20۹) لاوز اراک .(1958) 7۰ 36۰ تقطه8ظ ۵0۷ 10۲۴ مقاسفم وعامق مد لمومصمامقه جامفقهه. ۷۶ صعوهطا م۸ .(0954) بش مناقمکی عناهزع۸ لدرومظ 156 نصملعوصنگ ۵مانصصتآ ,50065 ۵901130 ۵0 71۵۲۶ .(1962) .ی .5 مظطه‌فتهاع :024070 ۲0۲5۳۰ ۲۷ 0۲۵-1۱۲۳۵۵1۱-۵ ۵۶ 0۱00۵۲۷ اه و2۵0۱ ۸ .(3972) .ی 5 مده‌قنهاع .[2ز830۳5 جذ] 8۳6۵۵ بواژده نصتا صوحط16 نصه‌حط 1 (60 از ۳) 0۱600۵۲ .(2006) بش۸ بش۸ مقومطلطع2 ۰( 4) ۵۷۵۵۲۹1۹6۱۱۵۰ ۱۲۵ 6۱6۵۸۲۵ ۵۵۵۵۱۱۶۲۵ 0۵۵ 1۲۹6۵ .(1963-1975) .ی ,106 0۱۱۲ 1۲۴ .(ص۵ع۵2) طنصع5 ۷۰عع) خصدمک خعللنه جعاله ۵ «عللنم 2قی امص۳ .(1980) .ی ,1206 اوه ۷٩ 5دومل۸ نامه 1۵۲1۳۱۰ ۵۱۱ 710۲۷ .(2008) .2 بش۸ مصتعقلن ۳۳ باسقاص وه ۷ معاظ حصزعنظ تماما ۵25 زره ما 2 7۳6 .(3999) 3۰ م۳۳6۵ 6 1۵ ۱۵910۱۵ ۳۵ 1۲۵۲۵ ۱۵9۵96 ۶۵۲۶۱۵ ۶٩۵ راماوا۲ ۹۳۵۲۲ ۸ .(2008) بطکل ,0۵00نط۳5ه۳ ,07 ,71۲0۱19 مصفاونهمه اععلنل سصصاجدر آمقمصد هودامفهصه صعلهوعد 0۳۵ .(2015) .8 بات نامه اعاعمی آواواام ۵۵۵ 5۵26۲۱۵ مومس ۸060 افعع 0۲ 1۵۲۵۵ ,ر2007) 1۰ مومعصعلنی و۸ سالگ عاس1 نوجماهش 8۳0۱۵۲۲۰ ۱۵80101 جه802ه0) .(2010) لا ماقم انهاهگط 01 عل0خ7 تسامش .(ومقمسما جمصناع عو) 5۵20 عوا انا-ی 1/021 .(2003) 0 8۰ رقطزففع] .[ز80۳5 حذ] و2۳6۵ دوم عسطققه تصصطع 1 .ره 204) رو 00 ۷۵۹۵ ,(2005) 36۰ ص20 :احطاصماها بنع امک عانزه م5 ما7 مجاهم - ممقموک واعتک ,(2009) .5 مصع‌وصهوز1<  ۱۸ / ارتباط زبان‌های ترکی و مغولی و خطا در تشخیص واژه‌های دخیل ترکی و مغولی در زبان فارسی ۷۵0 ۱۰ 50۲30060 60عاها۸۱ 06۲ 6۲۵۳۵۵ 0606 ۱و۷ 0960 3 معصم00ط 13290 م00 تصعلو دایز .یناواس و۱۱۵ ۸۱۵۱ ما ۱۳۳۵۵۵۵ .(3965) 3۰ ,عصم800 از عاس1 الهش .(2ق ۵۵۵ ماع 00) ,ز0 800 210 هصر م1085 .(2016) .٩ ,80006 :ماش .52۳ مک ند بعع) "وسنی عوززه امس ۲۵۲۵۱۵9۶ ۵ ۱۵۳۵۵۵۵۵ ۸ .(2013) بش۸ مفقاقط8۵ مه ازطاعزط ۷۵ عحصص‌اناه حعلوصزطنط صفاانل) مافاوناز ال [(مق 710/0 .(1986) بش کله‌طا و5 9-2 ,25 ,أواو 6۲ 0 81۱1۱۵۲ ا۵روو5 .واتقه‌ هط منوا تدهع) عصوهت مک مسا نوتصلصش .تصعل ناه معمقصهامر عصنصه تسعطل اناگارهااه 1 اعاعاهاد ۱۷ ,ر2003) .1 مصفاع] بسقاص ره ۷٩ عسسنگ تناها «تاهو۱ آکععم ۲۲ رازه۵۵۱ ۷۵ 73۲۸۱ .(2002) م۸ معتاعز1 -209 ,271 «0005ع/1 10۲6۷۵۲ .1 «عاعصناعا وصنالوه معامق مه همم اصع05 .(1972) 21۰ 0۰ م۵۵  ۳ 9 5009 ,30 ۸۵۰ ,11 ۷۵۷۰ ,8۵۵62/6 فموفنومها ۵۲ ۵ ول 5060886 / ۱۹ عطا 2020160 کقط 5عع 06661322 مت عصصم عطا مکعنسطصع 60 اکقم عطا 1۵ 6 که 65عد 136 ۵۳۵ اک م0 #مندعدن عبهط کاکنعه] .م۳۵3۳ ۵۶ ناماد -1300 معنانصع5 عطا ۵۵0۵ صقع ۷6 ,ونلنصد؟ 696 وصمص۸ بکعنلنصد؟ ععصوصها 8 اعدا عط) ,کعکف 051ص 13 +5عع2ع 12 عنان۸ هه عنلهعتا مصقن10۳210 ۳۳۵۵6۵2۰ ده کز 136۲۵ ,کعقق 5006 15 01اط ,0۳0۷6۵ 066 کقط نسح عع مدع 1 2 صز کععد نع 13 ۲۳6 806 12766 23028 376 65ع 13262 عنمال۸ 156 معط وانصد؟ ععمدعصه1 2 2000۲ ما ب5 ۲زعطا 0666۵ من عص۳م عطا اا0 20 کاصعصع دنل عجه عحعطا عتعطانی کصامتع 1 156 .65ع 2 نعصها عنمان۸ عطا اوه کاصنولوصهای خصعه‌اگنل واماعاصصی ۵ عجه 15۵۳۵ بالنسد؟ ع28ع 13 200 ۲۵۵۲ عص52 ۵ط) ۵ ۶ ما کععد نع 1 ۵ عععط دعففعصی اصزمصوصهاد عمط 0۳۵ 2860 کز اصزمملوصهاد 560000 156 بکععمنعصما عنمان۸ عط ۵۶ ۳60۳ عطا صز داع2ه 200 ولنصد؟ ععددع 1 عآهصند ۵ ما ود0اعط امد مل کمعمنععصدا ۵ عععط) ۵۲ط 7عز 6 1۵۳۵۳۵ کلام اصزوموصقاک کنط عطاه عطا 0 6ص06 0606 ععممع 1 ۵ کز معمنعصه1 3 1۵۳۳۵۲ ۲6 1۵ 16۹ عمط 60 9 ده ۵6 اصزمموصهاک اک عطا ۵1 کاصعد00 0۳0 156 ,3/0801 ,106 ۳۵ معط کنطا ۲۵ وصنلوو۸ کععمعصما عنعان۸ که معط عطا 6 عاعناع 11 5004 ۶و صمنصزصه عطا صذ وصه ,کعع هدع 13 1۵۳6۵۳ هه ,ازع 1 6۰ ۲۵۵۲ ۵۳۳۳۵۵ علههاد ج ۶و کعطعص۳ نله عجه بلاغ که ععقهنع 132 7020656 6 ک6عه‌عدع 132 صهنام‌عد0/< فص ع0 طاوط ,معط عنطا ما مناد ,150۳10۳۵ عا ۲ عمط ۲۳۵1 0110۷6 کاعناعصنا ع۶عط 1 بکع‌عدع 13 ۶و ولنصد؟ عصحک عطا ۵1 65 6 86 علعدزد ه ۳۵۳۵ اعدم اصقاعنل ج صز 0۳6۵ ۷۵۳۵ کمعهع 13 صعنامع3/05 ومد 0ل 1656276۲5 .2865 نع 130 10606061 من ماه وعصسی لداع عمط عصن 06۳ 200 0 3696 ۶و دنل عطا ۵۶ وماعنط عطا ۵۳ نامز عومجم عمط 501 40 کفگز 65ع2 نع 13 عنمان۸ امعم عطا ۶و انامه عطا ۵۶ وماعنط عطا اطاط ,1356265 04 05۲ 156 6۰ عمط مگ فص ععحطا 666 عصخ عصمک ما علهط عاعل ۲۵ 40 عا ۲ عطا اقطا صنقل عزعطا 1۵۳ کاعنسعدن1 ۵۶ صناهتع کنطا روط ما۵۶ عع ص006 000216007 ۵ وز وانصد؟ ععمنع 1 عصدی عطا ما ۵06 کععقتعمها صعنامع 1/0 اوالمت۳۵0 بعساه نا هه عوموم۲ طعفاس ۳ اه اصعصد م36 معههنت وه مومت کاس ۶ ۵ط2 ۲ 0302 م2 زا اعد رروانکه خصتا نوطهاد‌طج 1 اعصان۸ اطع  ۴ 0 2019 50۳9 ,30 ۱۵۰ ,11 ۷۵۱۰ ,۳۵۵۵2۲6 فوهنو ها ۵۶ ۵ ول 801686 عمصمی ج اقطا کصمفص قنط7 بکمعمتعهها عمط هز کاصمممعممه ناسرگ) 3٩ مه تیه // ۲0۳۶0۵۳۳ 156 کز یداع 13 306 صذ /7/ اصقصمکصم عط ۵4 اصعل وه عطا ۷0۳۵5 داز 6001210601 کل عفاس 1 صذ /حاک/ امعم عط معله وصه ,ععمنع مها صعنام‌عد3/0 ۳۵ ۸1۵ ۶٩ 60۳ ۵ط) و کاصع00005 ۵ دز اقط) نامع م56 عط) صز کاکندعد 1 5۵ ااظ ,1 30۲ ۷۷۵۲۵ ک6ع2ع 122 مقنامعد10 هه عفاس 1 م6 عطا اقطا ع ۵10۷ ,کععهع 13 عط اقط) ع0۷ن1ع6ط کاکناعن1 15696 بصنطعدونها۲۵ عناعنسعصنا مععل و جز 6۵عط ع۷هط 0۳اط ماقم 6 صز 0 وتولنصد؟ ععدنع 12 ۵ ۲۵ 61058 0۲ مل کععهع 13 صعنامع 3/0 وصه عفاس ۲ 6 که ۷/۵11 که بانصنده‌دم لم‌نطامهعمعع ما عل منطعممنهاه ععمل ج صز 66۵ عمط رعط) ۵ ۵۶ 056 ۲۰مافنط که عم جقلنه‌نا هم ه دز کامع05< فوصه کاس عطا که ععمعاعندعی 6۳ 1۵۳ 63086066 20 که ,کاعنتاعصن1 ۶ منامتع کنطا بط ۳656060 کدمکع۳ اص۵ 0۳ص 051 6 صذ ۵۳۲۵۶ عزک2ط اقطا دز 0عنها۳۵ امد عجه کععهع 12 معنام‌عد3/0 وصه عفاس 1 امطا صنقل دمنصنصه ۵ط ۵۳ 82960 اصعلد وه امد عجه کمعقتعمها صعنامعد30 فص ۶ ۲۳۵ 0 کعاحقم 00ص صقسط عملنا 0۳۵5 عنققط 00۵8 ۵۳ عصنعصقن ,کاعتتاع1 ۲5696 05 که 16 ۳26۳۵8 برظ 5662 رامق کز کععهنع م13 من عععطی 0666 65 ات ۵6 ۵۹۵ 10667 وحقطعی اعنعهنا صفصصعی عط ماقم 9007ط ص۳۵ ۵ ۳۵1260 6 2۳0۳8 ۷36۳۵۵5 ,که‌ع دی 13 عنمان۸ عطا عدمصه صمصصی ۳6 ۵۳۵5 عزققط 16 عطا ۶و 40 10720102۳0 ,100-00629 معنانصعک که طلعنه کمعهنعصها وانصد؟ مود ۵۶ 65 60 4 لنه5 06 صف از ,136۳۵10۲6۵ بوصم عجه ۵۳۵5 معط ۵۶ 1۵۳ ه کمعمنعهها نت 6 ,13282865 صقناوع305 فص ع 1 ۵۵6۵ ۶0۳۵5 صمصصی عجه عتعطا طاوامطاه 6 ع6 ۲۳ 5۵0۳8 کمعقتع 15 عععط کم ععصعلنه صق ۸۵۳ عز ۵۳۵۵ 0ص که 0۳69666 انا ۶ اآوع3۳ ه که ۶۵۳۵۵ 6۵عط ع2طظ کعمهع؟ صمصصی مقلنصنی 15696 1۵۵ صقهناهع3/05 فصه ع۲ ۳۵ ععمتع 1 مهنوم2 عط فده عمط ۵0۳5 ص16 6 ۷۵۳۵۶ ۳۵۳۲۲ ,کام‌ع2/05 ۵ بزط 1۳۵۵ ۶و دمناد ص06 عط ان رامعم .کمع مدع صه1 16۳6۲ 1نل ۳۵۷۵۵۵ رظ بصقنامع ۹/۵ ۳۲۵۳۵۵ 1006 فصد صعن2 عطا متعاجه وه کحقهامطل5 صعنص۳۵] اقط) ععنلهم۲ ع۷6 ,عمطمنانل عمط وانقنمعمیه مکعسم5 ععشتعهه1 جهنامع1/02 هه 10 عصنسنصعم۲۳ هذ عععلماعنس عصم5 عفهه عبهط دامع منجه1 85 مصمهز 36۳5 م2عمنج1 عطا عصمصه کنعمععدم م5 کز عحعطا اهطا له ۷۵۳۵ 65 133۷6 6067200675[ 156 معطاه خعفه ۳۵ ۷۵۳۵۶ صهنام‌عد3/0 هه 10 6 م0۴ وه عطا عماختاصعلز هز ماس 1 -صو‌نامعم۵ ۹ حصع فصومص0ه عطا ۹۵۵ 5 60۳۳06۵ ناک و 56 ۵ط ,2006 نع کصمتمصهاه عطا ما وصنلم۸ ۷۵۳۵5۰ 7 0۳۳۵ ولاف نع 2۵10 5۵۲ دز ۷۵۳۵ ۵ ۵۶ ۲۵۵۲ فص هه عطا نحل ۲۵۳ 031 ,(3۵1) م7010 که طعه ۳۵۳۶ ۲و هه عطا ,کعخهدمناعنل صهزوم2 جز معامصهجه 0 ,(عناگط0)) وهااعطاک ,(6۲ع0) آدجد/3 ,(226116ع) صونهل ,(اعصناصع5) علنطیعگ1 ,(3۳06) 6 لله ,1106۷6 ,فا 1 که 6000 660 عمط رمع طا-ع ههد ۵ عصحامص) [0 هک ۳٩ وز ۷۵۳۵۶ صعنام‌ع3/05 وصه عفاس ۲ وصنوگ ندز صز ۳و بکامم صعنام‌عد3/0 33۷6 ۷۵۳۵5 065 36۳5120 افص هذ 566 06 صف صمناهنزد کنط 1 .کعسفدمنانل صعزو2۳ ما 0عانصنا 501 منطاط۲۵1200 ۵طا وی ۵ دز لمع عطا عطقم کنطا 15 بعق 110۳ کم ومع عطا صز صعا م6 ۶و ماه 6ط #مطای وصه لمع صز کععهع 1 صعنامعد0/< فص ع0س ۲ عط 06660 ۵ ما6۳ عط) 1 مکاعطعه خصممعاکنل ۳۵۳۵ کمعقنعصد1 ۵ عقعطا 06665 ععصمعاگنل 080 00 106 0 ۵ط ۵۵6۵ ععصم گنل عطا که اصعاه عطا جعمقنل 40 طاع0ا7) ع0ا1 عزعطا طلزم کععصعاصع5 صهنامعد0/< عاصصدی عصو5 ,5عع نع 132 7 ,31/02801130 0صه عفاس ۲ ۵ععع منطعصو‌ناهاع۴ مصعناه‌عد3/0 ,0ات1 :۳۳۵5(ع1

 زبان شناسان، اغلب، زبان های دنیا را در قالب خانواده های بزرگِ زبانی تقسیم بندی کرده اند. در مورد پیوند زبان های ترکی و مغولی دو دیدگاه متفاوت وجود دارد؛ یکی از دیدگاه ها، بیانگر هم خانواده بودن این دو زبان بوده و دیدگاه دیگر، با نپذیرفتن نگرش نخست، به پیوندی بینازبانی میان این دو زبان معتقد است. پیروان دیدگاهِ نخست، بر این باورند که دو زبان ترکی و مغولی در گذشته های دور از یک زبانِ واحد منشعب شده و به مرور زمان به صورت دو زبان مستقل، پدیدار شده اند. پیروان دیدگاه دوم، نیز معتقدند که دو زبان ترکی و مغولی خویشاوند نبوده، بلکه پیوند عمیقی با یکدیگر داشته اند. با نگاهی به فرهنگ لغت های فارسی، درمی یابیم که گاهی فرهنگ نویس های ایرانی، در شناساییِ واژه های ترکی و مغولی دچار اشتباه گردیده اند. این مقاله، بر آن است تا پیوند میانِ زبان های ترکی و مغولی را به طور کلی بررسی کرده و میزان تفاوت این دو زبان را از جنبه های گوناگون نشان دهد.

513406

از جمله نهادهایی که در اصلاحات مذکور موضوع بازنگری:قرار گرفت؛ «ریاست جمهوری» بود. پرسش نوشتار این که مهمترین دلایل حقوقی تهی شدن شأن ریاست جمهوری رئیس جمهور در ساختار قانون اساسی اصلاحی ۸ چیست؟ در پاسخ به این پرسش» با استفاده از روش تحقیق توصیفی,- تحلیلی» نتایج تحقیق گویای آن است که اولا شأن «ریاست کشوهیلط رنیگهسمیرری دوسفللاس اگلوات از بین رده شد. انا در آثر ماندگار شدن نهاد «ریاست جمهوری» در منطوق قانون اساسی» به اشتباه چنین فرض می‌شود که در اصلاحات مذ کور نهاد «نخست وزیری» حذف شد و اختیارات وی به رئیس جمهور منتقل گردید. این در حالی است آنچه که اتفاق افتاد حذف نهاه «ریاست جمهوری» بوده است و از این حیث» جمله‌پردازی واژگان کلیدی: رئیس جمهور» نخست وزیر ولایت,فقیه» اصلاحات 2۱۳۶۸ قانون اساسی در حقوق مدرن» مفاهیم بر معانی خاصی استوار است به نحوی که عموما هر مفهومی در دل هر دانشی معنای خاصی را دربر دارد. از جمله آنها می‌توان به مفهوم «ریاست جمهوری» اشاره کرد که موضوع گفتگوی این مقاله است. در دانش حقوق اساسی» برداشت اجماعی از مفهوم ریاست جمهوری در دایره مفهومی «رئیس حکومت و شخص اول کشور» در سطوح مختلف «حقوق داخلی و حقوق بین‌الملل» قرار دارد. چه اینکه چنین شأنی سمبولیک باشد مثل جمهوری فدرال آلمان يا واقعی باشد مثل ایالات متحده علی‌رغم چنین هنجار پذیرفته شده‌ای میان حقوقدانان حقوق اساسی در دنیا و قوانین اساسی کشورها باید گفت که در ایران با وقوع انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ برای نخستین بار بصورت رسمی در ساختار حقوق ایران» مفهوم «ریاست جمهوری» مطرح و در قانون اساسی سال ۱۳۵۸ در اصول مختلف شناسایی شد. در نتیجه در کنار نهاد «نخست وزیری» که از گذشته در نظام حقوقی ایرانوجود داشته است؛ نهاد حقوقی جدید با عنوان «ریاست جمهوری» در ساختار رسمی قدرت و حقوق اساسی ایزان متولد گردید. اما در کنار این مفاهیم» اصطلاح دیگری .نیز در"تحقوق اساسی.ایران ایجاد گردید و آن» نهاد «ولایت فقیه» بود که در نهایت بصورت «ولایت فقیه» .یا (ولایت امر و امامت امت» در حقوقدانان بر این نظرند که در قانون اساسی ۱۳۵۸ اجماع نظر در خصوص نسبت میان «ریاست جمهوری» و «ولایت فقیه» امکان‌پذیر نبوده و نوعی از دوگانگی در مورد رئیس حکومت وجود داشت. چنین دوگانگی در رأس قدرت از همان آغاز موجب تنش‌های نظری و عملی در دهه اول انقلاب گردید که در نهایت در اصلاحات سال ۱۳۶۸ با حذف نهاد «نخست وزیری»» چنین می‌نمود که چالش دهه اول انقلاب برطرف شده است. چرا که از یک طرف شئون مختلف ریاست جمهوری رئیس جمهوری به مقام «ولایت مطلقه امر و امامت امت» واگذار گردید و از سوی دیگزه شئون مختلف مقام در ظاهر چنین می‌نمود که با جابجایی در اختیارات مقامات عالی حکومت در ایران» مشکلات دهه اول انقلاب برطرف شده است اما تجربه سه دهه‌ای گذشته» نشانگر آن ۶ | فصلنامه دولت پژوهی | سال هشتم | شماره ۲۹ | بهار ۱۴۰۱ است که همچنان چنین معضلی در صورت و سیرت دیگری وجود داشته است که اين نوشتار در صدد پرداختن به دلیل یا دلایل تداوم چنین مشکلی در ساختار حقوق اساسی ایران است. بنابراین به این پرسش اصلی پاسخ می‌دهد: مهمترین دلایل حقوقی تهی شدن شأن ریاست جمهوری رئیس جمهور در ساختار قانون اساسی اصلاحی ۱۳۶۸ چجست؟٩ در اصلاحات مذکور از شأن ریاست جمهوری چه تبیینی ارائه گردید؟ فرضیه مقاله این است که در اصلاحات سال ۱۳۶۸ شئون ریاست حکومتی و کشوری رئیس جمهور از این مقام انتزاع و به مقام ولایت فقیه منتقل گردید اما واژه رئیس جمهور همچنان باقی ماند. چنین وضعیتی موجب تهی شدن مفهوم از درون‌مایه حقوقی‌اش و در ادامه سردرگمی در حقوق داخلی و بین‌المللی شده است. بنابراین در راستای کلان‌مفهوم آسیب شناسی نهاد «دولت» در ایران به یک مورد مهم در این نوشتار پرداخته می‌شود که در حقوق و سیاست به مثابه یکی أ,موضوعانت بنیادیق! مطرح است و تلاش می‌شود با استفاده از روش تحقیق توصیفی - تحلیلی, در آغاز مستندات ادعای بالا از منطوق قانون اساسی استخراج گردد. سپس در ادامه پیامدهای چنین وضعیتی به بحث گذاشته شود تا از این طریق روزنه‌ای آسیب‌شناشانه:به‌پنهاد دولت,درهایرران "گشوده شود. در خصوص سابقه پژوهش گفتنی است موضوعی که مستقیما و مستقلا به بحث این نوشتار پرداخته باشد مشاهده نمی‌شود هرچند که در برخی از نوشته‌ها راجع به نسبت میان قدرت رئیس جمهور و مقام ولایت مطلقه فقیه مطالبی گفته شده:است (مولائی و مرادخانی» ۱۳۹۸: در بالا گفته شد که در مقام مفهوم‌شناسی ریاست جمهوری در حقوق مدرن» مفهوم رئیس جمهور به معنای رئیس حکومت و رئیس کشور است که در اشکال نمادین يا واقعی بر عالی‌ترین مسند قدرت تکیه می‌زند. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز از جمله تأسیسات حقوقی شناخته شده می‌توان به نهاد «ریاست جمهوری» اشاره کرد اما در سال ۱۳۶۸ تغییراتی که در صلاحیت‌های این مقام به وقوع پیوست» شأن شخص اولی وی را در حقوق اساسی ایران بطور کامل به محاق برد. هر چند که در طول دهه‌های گذشته» قانونگذار در هیچ قانونی به شأن نخستین رئیس جمهور اشاره‌ای نکرده است (مولائی و مرادخانی» ۱۳۹۸: ۵۱۹-۵۲۱). با این حال در حال حاضر حدود ۳۰ اصل از اصول قانون اساسی مرتبط با رئیس جمهور و صلاحیت‌های وی است اما در ادامه در راستای نشان دادن فرض انتزاع اقتدارات رئیس حکومتی به ذکر اصول قانون اساسی پرداخته می‌شود. رئوس مواردی که در اصلاحات ۱۳۶۸ از صلاحیت‌های رئیس جمهور اصل ۵۷: در چارچوب این اصل در سال ۱۳۵۸ ارتباط میان قوای سه‌گانه بر عهده رئیس جمهوری بود اما در اصلاحات ۱۳۶۸ انجام چنین مسئولیتی بر عهده مقام رهبری قرار گرفت. ناگفته پیداست که انجام چنین مسئولیتی در حقوق مدرن بر عهده رئیس - جمهور می‌باشد آن‌سان که در اصل پنجم قانون اساسی فرانسه» چنین مسئولیتی بر عهده اصل ۶۰: پیش از اصلاحات ۰۱۳۶۸ اعمال قوه مجریه بر عهده سه مقام عالی حکومت مقام رهبری» رئیس جمهور و نخست وزیر گذاشته شده بود. با اصلاحات مذکور مسئولیت‌های نخست وزیر به رئیس جمهور منتقل شد. ظاهر این اصل چنین می‌نمایاند که گستره صلاحیتی رئیس جمهوربا,اطلاخانت مد کار ؛افزایشی؛یافت این در حالی است که در مقابل انتقال اختیارات نخست وزیر بهاين مقام» شئون؛ریاست+حکومتی رئیس جمهور اصل ۶۹: در چارچوب ال ۷۶۹پیشین» رئیس جمهواژ صلاحیت درخواست جلسه غیرعلنی مجلس را نداشت بلکه نخست وزیر از چنین اختیاری برخوردار بود اما با اصلاحات سال ۱۳۶۸ و حذف نهاد نخست وزیری,» این اختیار به رئیس جمهور منتقل شده است. دلیل اصلی چنین وضعیتی را باید در انتقال صلاحیت‌های نخست وزیر به رئیس جمهور دانست. بنابراین رئیس جمهور در ایران آن دسته از کارهایی را انجام می- اصل ۷۰: در چارچوب اصل ۷۰ سابق» «دعوت از رئیس جمهور به مجلس باید به تصویب اکثریت» نمایندگان می‌رسید این در حالی است که در اصلاحات ۱۳۶۸ اين عبارت حذف شد. معنای نخستین این عبارت این است که برای دعوت رئیس جمهور به مجلس نصاب اکثریت لازم نیست. این وضعیت نشانگر نزول شأن رئیس جمهور در ۸ | فصلنامه دولت پژوهی | سال هشتم | شماره ۲۹ | بهار ۱۴۰۱ اصل ۷۷: در اصل ۷۷ پیشین» به تکلیف رئیس جمهور دال بر اخذ رأی اعتماد مجلس تصریح نشده بود و این موضوع به سکوت برگزار شده چرا که چنین وظیفه‌ای بر عهده نخست وزیر بود اما در اصل اصلاحی به صراحت چنین تکلیفی به رئیس جمهور واگذار شده است چرا که وی در ارتباط مستقیم با هیأت وزیران قرار دارد. اصل ۸۸: در چارچوب اصل ۸۸ سال ۰۱۳۵۸ امکان سوال از رئیس جمهور توسط نمایندگان مجلس وجود نداشت اما بعد از اصلاحات سال ۱۳۶۸ در اصل ۸۸ اصلاحی» امکان طرح سوال از رئیس جمهور پیش‌بینی شده است و رئیس جمهور مکلف است ظرف یک ماه پاسخ دهد در غیر این صورت ممکن است فضا برای استیضاح وی فراهم اصل ٩۸: پیش از اصلاحات سال ۱۳۶۸ در چارچوب اصل مذکور امکان استیضاح رئیس جمهور وجود نداشت و اصل ٩۸ فقط به مقوله استیضاح هیأت وزیران و هر یک از وزرا پرداخته بود هرچند که در بند. ۵ اصل ۱۱۰ سابق» به امکان عزل رئیس جمهور بعد از رأی عدم کفایت سیاسی مجلس تصریخ شده بود اما نا ز کار چنین استیضاحی و چرایی و چگونگی آن تبیین نشده.بورظآما دوالاغات سال 1۷۳۶۸ حاگق‌نهاد نخست وزیری» به امکان استیضاح رئیس جمهور به اصراحت در اصل ٩ پرداخته شد و چگونگی و چرایی آن نیز مورد اشاره قرار گرفته است وادر نتیجه در صورت رأی به عدم کفایت وی» فضا برای اجرای بند ۱۰ اصل ۱۱۰ (بند ۵ اضّل ۱۱۰ پیشین)افراهم می گردد. اصل ۱۰۹: در این اصل از جمله شرایط و صفاتی که برای مقام رهبری در نظر گرفته شده است: «۲- عدالت و تقوی لازم برای رهبری امت اسلام» است. هر چند که عبارت «برای رهبری» در اصلاحات پیش از سال ۱۳۶۸ نیز وجود داشته است اما قانونگذار در اصل ۱۰۸ اصلاحی دوباره این عبارت را به قرار مقرر در بند دوم اصل مذکور آورد. چنین آوردنی را البته نمی‌توان بدون قصد و نیت فرض کرد بلکه معنای نخستین چنین عبارت‌پردازی این است که «رهبری» نه‌تنها رئیس حکومت ایران است بلکه «رهبری امت اسلام» را نیز بر عهده دارد؛ عبارتی که از نظر حقوق اساسی نیازمند بحث جداگانه‌ای است. آنچه مبرهن است اين است که قانونگذار در اینجا از ادبیات حقوقی «ریاست جمهوری» فاصله گرفته و در چارچوب ادبیات فقهی» نهاد «رهبری» را جایگزین نهاد «ریاست جمهوری» ساخته است. این اصل زمانی بهتر قابل درک است که اصول ۱۰۸ و ۰ رادر کنار هم قرار و این دو را مورد خوانش قرار دهیم» در این صورت ظرفیت‌های حقوقی نهاد رهبری بیشتر و بهتر فهمیده خواهد شد و مشخص می‌گردد که دو نهاد رهبری و ریاست جمهوری چه نسبتی با رس هرم اقتدار دارند. اصل ۱۱۰: اگرچه در اصل ۱۱۰ سابق» مواردی از اختیارات رئیس حکومت برای مقام رهبری پیش‌بینی شده بود که از جمله (۱- تعیین فقهای شورای نگهبان» ۲- نصب عالیترین مقام قضایی کشور و ۳- فرماندهی کل نیروهای مسلح» است. این وضعیت البته با اصلاحات سال ۱۳۶۸ تشدید گردید. بنابراین در چارچوب اصل ۱۱۰ اصلاحی» برای مقام معظم رهبری مجموعه وظایف و اختیاراتی در نظر گرفته شده است که در حقوق مدرن چنین صلاحیت‌هایی عموما بر قاموس رئیس کشور گنجانده شده است. پا نگاهی به اصل ۱۱۰ کنونی» از یک سو مشاهده می‌شود مواردی که در اصلاحات سال ۱۳۶۸ به صلاحیت‌های مقام رهبری اضافه شده است از این قرارند: (۱- تعیین سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از.مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام»» ۳0 نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام»» (- فرمان همه پرسی»» (۷- حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه» و (۸ حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست» از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام» و «:.ج- رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران». از سوی دبک مشاهده می‌شود که صلاخیت‌های مربوط به («د- تعبین فرماندهان عالی نیروهای سه‌گانه...» هد اعلام جنگکو صلح و بسیج نیروها» منوط (به پیشنهاد شورای عالی دفاع» گردیده بود اما در اصلاحات سال ۱۳۶۸ عبارت «به پيشنهاد شورای عالی دفاع» حذف شد و در نتیجه تعیین صلاحيت‌ها و مقامات مذ کور اطلاقا در نگاهی به موارد بالا گویای آن است: که هر کدام از اختیارات مذ کور منطقا در دسته صلاحیت‌های رئیس حکومت وارئیس:کشور قرار می‌گیرد که البته قانونگذار اساسی ایران در سال ۱۳۶۸ همه آنها را برای مقام رهبری تعیین کرده است و چنین تعیین کردنی البته حامل یک پیام مهم است و آن اینکه مقام رهبری در نظام حقوق اساسی ایران» عالی‌ترین مقام بشمار می‌آید. بنابراین مشاهده می‌شود که قانونگذار اساسی ایران در اصلاحات سال ۱۳۶۸ در راستای اصل وحدت فرماندهی به سمت تمرکز در اقتدار حرکت کرده است. اگرچه با در نظر گرفتن اصولی از قانون اساسی همچون منطوق اصل ۰ | فصلنامه دولت‌پژوهی | سال هشتم | شماره ۲۹ | بهار ۱۴۰۱ ۳ نمی‌توان گفت که این قوه تکک‌رکنی شده است و همچنان قوه مجریه دورکنی محسوب می‌شود اما آنچه مبرهن است این است که مجموعه اقتدارات رئیس حکومتی رئیس جمهور به شدت کاسته شده است. چرا که برای نمونه از یک سو اقتدار مربوط به «تنظیم روابط قوای سه‌گانه» آشکارا از رئیس جمهور انتزاع گردیده است و از سوی 27 مه ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ 1 ۰ هی دیگر نقش رئیس جمهور بعنوان یکی از اعضای شورای عالی دفاع موضوعا منتفی شده اصل ۱۱۱: در چارچوب اصل ۱ پیشین» به جایگزین موقت رهبری در غیاب معظم‌له اشاره‌ای نشده بود اما در اصلاحات سال ۱۳۶۸ به شورایی اشاره شده است که موقتا تا انتخاب رهبر وظایف و اختیارات رهبری را بر عهده خواهد داشت. در بخشر از اصل مذکور می‌خوانیم: (تا هنگام معرفی رهبر شورایی مرکب از رئیس جمهور رئیس قوه قضائیه و یکی از فقهای شورای نگهبان به انتخاب مجمع تشخیص مصلحت نظام» همه وظایف رهبری را به طور موقت به عهده می گیرد...». در راستای فرض بر عدم توقف اجرای امر عمومی» حدوث چنین وضعیتی در حقوق.اساسی به «کفالت سیاسی» معروف است تا از این طریق اجرای برخی از اصول با اشکال مواجه نشود.(عمید زنجانی» ۱۳۸۷: ۲). آنچه در اینجا مهم جلوه می‌کند مقوله چینش اعضای کفیل رهبری است. چنین چینشی منطقا نشانگر جایگاهاعالی مقام زهبری نسبت به اهر مقام دیگری است» در غیر این صورت اگر امکان شناسایی رئیسن جمهور بعنوانرئیس حکومت وجود می‌داشت در این صورت نیازی به تشکیل «شورای موقت رهبری» نمی‌بود. در واقع جایگاه عالی ترین مقام رهبری بدان حد است که در چارچوب عبارات پایانی اصل مذکور حتی برخی از آختیارات ,رقبرق, به مشخیص. شورای مذ کریا وا گذار نشده است‌هوا نیازمند مشارکت ۱. ممکن است گفته شود که با تشکبل شوواقی عالی#افمنیت ملی؛ رئیس مجمهور همچنان نقش آفرینی دارد. اما در پاسخ باید گفت که اولا آن نقش مشارکتی را که قانونگذار اساسی برای رئیس جمهور در خصوص اتخاذ تصمیمات مهم یا تعیین برخی مقامات پیش‌بینی کرده بود در حال حاضر موضوعا منتفی شده است. ثائیا در چارچوب شورای عالی دفاع» سه عضو از اعضای پنج گانه اصلی شورای مذ کور با حضور رئیس جمهور» نخست - وزیر و وزیر دفاع تشکیل می گردید که البته این وضعیت کفه ترازوی اعضای شورا را به نفع رئیس جمهور سنگین می کرد اما در چارچوب شورای عالی امنیت ملی» بیش از نصف اعضای شورا از دستگاه‌های دیگر حکومتی است. «مجمع تشخیص مصلحت نظام» است. اگر امکان شناسایی شأن رئیس حکومتی رئیس جمهور وجود می‌داشت در اين‌صورت اولا بجای شورای مذکور اختیارات رهبری بصورت موقت به رئیس جمهور واگذار می‌شد» ثانیا اصلا نیازی به تشکیل شورای مذکور نمی‌بود چرا که با وجود رئیس حکومت. اختیارات رهبری با صلاحدید رئیس حکومت به مقام يا مقامات دیگر واگذار می‌شد» ثالثا حتی بر فرض ضرورت تشکیل چنین شورایی» قانونگذار اساسی نباید برای رئیس جمهور شأنی برابر با بقیه اعضا در نظر می گرفت چرا که برای قانونگذار اساسی زیبنده نیست برای رئیس جمهور بعنوان رئیس حکومت در یک شورا شأنی برابر با بقیه اعضا در نظر گیرد. این در حالی است که در این قانون» وی فقط یکی از اعضای عادی متشکله آن شورا است. اصل ۱۱۳: مطابق اصل ۱۱۳ پیشین» از جمله اختیارات رئیس جمهور «تنظیم روابط قوای سه گانه») بود که در اصلاحات سال ۱۳۶۸ از رئیس جمهور منتزع و به مجموعه صلاحیت‌های رهبری اضافه شد. بدیهی است که چنین اختیاری از صلاحیت‌های ریاست کشوری بشمار می‌آید و چنین انتقالی. در اقتدار را پاید. از نشانه‌های جدی انتقال شأن ریاست حکومتی رئیس جمهور فرض کرد. نکته مکمل.در توضیح این اصل مربوط به عبارت «مسئولیت اجرای قانون اساسی» است که این عبارت در کنار عبارت «تنظیم روابط قوای سه گانه»» دو بال یک صلاحیت بودند که البته :با کنده شدن یکی از بال‌های صلاحیت از رئیس جمهور» عملا در حال حاضر مسئولیت مربوط به اجرای قانون اساسی به شدت از درون خالی شده است. اگرچه با تفسیری که شورای نگهبان در سال ۱۳۹۱ از اصل ۱۱۳ ارائه داده: است گستره صلاحیتی ارئیس جمهور در مورد «مسئولیت اجرای قانون اساسی»» محدود به قوه مجریه گردیده است. در نتیجه در حال حاضر شأن رئیس اصل ۱۳۲۲: در چارچوب اصل ۱۲۲ پیشین» مسئولیت رئیس جمهور فقط در برابر «ملت» بود چرا که وی یکی از استوانه‌های ریاست حکومت بود اما بعد از اصلاحات ۱۳۶۸ قلمروی چنین مسئولیتی به دو نهاد «رهبر و مجلس شورای اسلامی» نیز کشیده شد چرا که وی در حال حاضر از چنین شأنی برخوردار نیست. اصل ۱۲۴: در اصل سابق» بر اختیار انتخاب نخست وزیر و نامزدی وی برای کسب رای اعتماد از مجلس تصریح شده بود. در وضعیت کنونی با حذف پست نخست وزیری» ۲ | فصلنامه دولت‌پژوهی | سال هشتم | شماره ۲۹ | بهار ۱۴۰۱ صرفا به انتخاب معاونان توسط رئیس جمهور تصریح شده است. یکی از معانی اصل اصلاحی این است که وظایف و اختیارات نخست وزیر را رئیس جمهور انجام می‌دهد. اصل ۱۲۶: در چارچوب اصل ۱۲۶ پیشین» رئیس جمهور بعنوان پاسدار نظم سلسله- مراتبی قوانین و از جایگاه رئیس حکومت» کلیه مصوبات هیأت وزیران را کنترل می کرد که مبادا مصوبات هیأت وزیران برخلاف قانون نباشد. با اصلاحات سال ۱۳۶۸ این صلاحیت از رئیس جمهور منتزع گردید و در چارچوب ذیل اصل ۱۳۸ اصلاحی» چنین وظیفه‌ای بر عهده رئیس مجلس گذاشته است. در نتیجه شأن فراقوه‌ای رئیس جمهور در اصل ۱۲۸: در اصل ۱۲۸ سابق» به صلاحیت اطلاقی رئیس جمهور در مورد سفیران اشاره شده بود اما در اصل کنونی» یک شرط به ظاهر اداری اما در واقم سیاسی اضافه شده است و آن اینکه پيشنهاد سفیران.با وزیر امور.خارجه وبا امضای رئیس جمهور است. در نتیجه نوعی قید بر اختیار رئیس جمهور وارد شده است. هر چند که در عرف حقوق اساسی ایران با تشکیل «شورای راهبردی روابط"خارجی» تحت امر مستقیم مقام رهبری» این شورا تحت آمریتمستقیم«مقام رهبری "کلیه امور بین‌الملل از جمله بر انتخاب و انتصاب سفرا نظارت کلی,.دارد. هر چند که در صورت لزوم» چنین نظارتی می‌تواند مصداقی باشد. آن‌سان که مقام معظم رهبری در قضیه اخیر» معروف به لو رفتن فایل صوتی وزیر خارجه اظهار داشتند که سیاست گذاری کلان وزارت خارجه نه با وزارت خارجه بلکه با مقامات عالی نظام است و این وزارتخانه صرفا «مجری» چنین سیاست‌هایی است. بنابراین کارکرد اصل ۱۲۸ را برخلاف نظر بعضی از حقوقدانان (هاشمی» ۱۳۸۰: ۲۹۰-۲۹۲) نه*ناشی از شأن ریاست, کشویرّی رئیس جمهور بلکه ناشی از شأن عالی وی در امور اجرایی قوه؛مجریهاست چرا که دوامرجع تصمیم‌ساز در خصوص امور خارجی از جمله در ارتباط با سفرا «شورای روابط خارجی» و «شورای عالی امنیت ملی» هستند که هر دو تحت اقتدار عالیه مقام رهبری قرار دارند. اگر شورای عالی امنیت ملی مطابق اصل ۱۷۶ و تحت اقتدار مقام رهبری در موارد مقتضی» تصمیمات و مصوباتی را در راستای «امنیت ملی» دارا بوده که ممکن است رئیس جمهور را در مقام اجرایی کردن اصل ۱۲۸ محدود سازد؛ در مقابل» شورای راهبردی روابط خارجی به‌طور کلی بازوی مقام رهبری در راستای تحقق «سیاست‌های کلی در زمینه روابط خارجی» است. بر این مبنا می‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه مکتب واقع گرایی حقوقی, نوعی از «چرخش معنایی» در اصل ۱۲۸ رخ داده است؛ به‌نحوی که از یک سو در سایه اراد مقام رهبری و از طربق «شورای راهبردی روابط خارجی» و از سوی دیگر در مقام عمل و تجربه» معنای «نص» اصل مذکور دچار تغییر گردیده است. از این دیدگاه» عرف اساسی شکل گرفته در مقام تجربه را نمی‌توان کنار نهاد؛ آن‌سان که نباید نص اصل ۱۲۸ را کنار نهاد در غیر اين‌صورت» تفسیرمان محاط در واقع گرایی اصل ۱۳۰: از آنجایی که در قانون ۱۳۵۸ رئیس جمهور برخی از شئون ریاست کشوری را دارا بود در نتیجه در اصل ۱۳۰ سابق مقرر شده بود که در زمان بیماری يا غیبت رئیس جمهور شورایی خاص بنام «شورای موقت ریاست جمهوری» وظایف ایشان را بر عهده داشت اما در اصل ۱۳۰ اصلاحی از این حیث که وی فاقد شأن رئیس حکومتی است لذا به رئیس جمهور فقط اجازه داده شده است استعفای خود. را به رهبر بعنوان رئیس کشور تقدیم کند و تا زمانی که استعفای او پذیرفته نشده است به انجاع وظایف خود ادامه دهد. اصل ۱۳۱: در اصل ۱۳۱ سابق همانند اصل بالا «در صورت فوت» کناره گیری يا بیماری بیش از دو ماه و عزل رئیس جمهور»یا موجبات دیگری از این گونه» شورای موقت ریاست جمهوری وظایف ایشان را تاازمان انتخاب رئیس جمهور جدید بر عهده داشت اما در اصلاحات ۰۱۳۶۸ چنین شورایی از اساس منتفی است و این وظیفه با «موافقت رهبری» بر عهده معاون اول رئیس جمهور نهاده شده است. بنابراین «در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگزی:را به جای او منصوب می‌کند.» عبارت اخیر بیانگر نزول شأن ریاست حکومتی رئیس جمهور است. اصل ۱۳۳: در اصل ۱۳۳ سابق» انتخاب وزرا با نخست وزیر بود اما در اصل اصلاحی» چنین اختیاری به رئیس جمهور واگذار شده است. هرچند در نگاه نخست چنین بنظر می‌رسد که امور نخست وزیری به رئیس جمهور منتقل شده است اما در واقع مقرر شده است شئون نخست وزیری را رئیس جمهور انجام دهد. در نتیجه» این اصل همانند اصل بالا نشانگر نزول شأن رئیس جمهور در هرم ساختار اقتدار در ایران است. ۴ | فصلنامه دولت پژوهی | سال هشتم | شماره ۲۹ | بهار ۱۴۰۱ اصل ۱۳۴: در چارچوب اصل ۱۳۴ پیشین» ریاست هیأت وزیران با نخست وزیر بود و وی در برابر مجلس, مسئول اقدامات هیأت وزیران بود. این در حالی است که هر دو شأن مذکور با نسخ پست نخست وزیری به رئیس جمهور منتقل شده است. بنابراین در چارچوب این اصل» رئیس جمهور شأنی هم‌تراز با نخست وزیر دارد. اصل ۱۳۵: در اصل ۱۳۵ سابق شأن رئیس حکومتی» رئیس جمهور را بر فراز «دولت» قرار داده بود و لذا مقرر شده بود «استعفای دولت به رئیس جمهور تسلیم می‌شود؛. اما در اصلاحات جدید این عبارت حذف شد چرا که رئیس جمهور از فراز دولت پایین آمد و اصل ۱۵۷: مطابق اصل ۱۵۷ پیشین» هیأت رئیسه قوه قضاییه از طریق شورایی اداره می- شد و از سایر قوا مستقل بود اما با اصلاحات ۰۱۳۶۸ اولا بجای اداره شورایی اين قوه» بر ریاست یک فرد تصریح گردید. ثانیا انتخاب رئیسقوه قضاییه بر عهده مقام رهبری گذاشته شد. ناگفته پیداست. که انتخاب چنین مقامی از شئون ریاست حکومتی مقام اصل ۱۷۵: در ایرن از آنجایی که رادیو و تلویزیون از همان آغاز دولتی بوده است لذا اداره آن به مثابه یکی از ارکان دموکراسی, نقش محوزی در ساختار قدرت در ایران داشته است. مشاهده می‌شود که وج رچرالک ۱۷۵۶۱ سبّق» اولا اداره رسانه‌های گروهی (رادیو و تلویزیون) بصورت شورایی تعریف شده بود. ثائیا اداره شورایی این سازمان زیر نظر مشترکک قوای سه‌گانه تعریف شده بود و رئیس جمهور در این بین بعنوان رئیس قوه مجریه نقش محوری داشت. اما با اصلاحات ۰۱۳۶۸ از یک سو در راستای اصل وحدت در مدیریت اداره» ریاست سازمان صدا و سیما بر عهده یک فرد گذاشته شد. از سوی دیگر انتصاب و عزل رئیس سازمان بر عهده مقام رهبری قرار اصل ۱۷۶. در اصلاحات سال ۱۳۶۸ فصل سیزده با عنوان «شورای عالی امنیت ملی» به قانون اساسی اضافه شد. در این اصل: (۱- تعیین سیاست‌های دفاعی- امنیتی کشور در محدوده سیاست‌های کلی تعیین شده از طرف مقام رهبری» ۲- هماهنگ نمودن فعالیت- های سیاسی» اطلاعاتی» اجتماعی» فرهنگی و اقتصادی در ارتباط با تدابیر کلی دفاعی- امنیتی و ۳ بهره گیری از امکانات مادی و معنوی کشور برای مقابله با تهدیدهای داخلی و خارجی»» تحت تدابیر عالیه مقام رهبری قرار گرفته است. هرچند که ریاست شورا با رئیس جمهور است اما به استناد صدر اصل وظایف این شورا محاط در سیاست‌های کلی (موضوع بند یک اصل ۱۱۰) است. ثانیا به استناد ذیل اصل» «مصوبات شورای عالی امنیت ملی پس از تأیید مقام رهبری قابل اجراست»» ثالثا اعضای شورا ۱۳ نفر هستند و رئیس جمهور صرفا یکی از اعضای آن به شمار می آید. لذا ریاست وی بر شورا از جنس اداری است. در نتیجه امور عالی امنیت ملی تحت اقتدار عالیه مقام رهبری است. بنابراین هر آنچه که مربوط به امنیت ملی است تحت اقتدار عالیه مقام رهبری قرار می گیرد و از آنجایی که این مفهوم» مقوله‌ای کشدار و غیرقابل انقباض است در نتیجه» تصمیم گیری راجع به تمام امور عمومی در حیطه اختیارات مقام رهبری قرار می گیرد. اصل ۱۷۷: فصل چهاردهم با عنوان «بازنگری در قانون اساسی» همانند اصل بالا در اصلاحات ۱۳۶۸ به قانون اساسی اضافه شده؛است. نگاهی به این اصل» گویای آن است که تجدیدنظر در قانون اساسی تحت اقتدار عالیه مقام رهبری قرار دارد و هر گونه ابتکار عمل از دیگران از جمله رئیس جمهور.ساقط است: این وضعیت هم در مورد موضوعات قابل تجدیدنظر» اعضای شورای بازنگری و مدیریت امور.از طریق مقام رهبری است چرا که «مصوبات شورا پس از تأیید و امضای مقام رهبری» قابل ارجاع به آرای عمومی است. نکته مهمتر این که به استناد ذیل این اصل از جمله موارد غیرقابل تجدیدنظرخواهی» «ولایت امر و امامت امت» ذکر شده است. در نتیجه؛در چارچوب ساختار حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران» امکان تجدیدنظرخواهی در مورد شأن ریاست حکومتی و ریاست کشوری «ولایت امر و امامت امت» وجود ندارد. 1 اصل ۱۱۲: تولد مجمع تشخیص مصلحت نظام همانند دو اصل بالا از مولودات اصلاحات سال ۱۳۶۸ است. این نهاد در واقع اقتدار عالیه مقام رهبری را بر محدوده قانون و قانونگذاری نشان می‌دهد. یبای تکبلات و فعالیت«این ارگان از یک سو تحت اقتدار عالیه مقام رهبری قرار دارد. از سوی دیگر وظایفی همچون مشورت دادن به مقام رهبری» تشخیص مصلحت در مواردی که مصوبه مجلس شورای اسلامی را شورای نگهبان خلاف موازین شرع و یا قانون اساسی بداند بر عهده دارد. در این ارگان رئیس - جمهور صرفا یکی از اعضای حقوقی آن بوده و فاقد شأن خاص است. در نتیجه مشاهده می‌شود که مقام رهبری بر یکی از دروازه‌های اساسی حقوق اساسی در ایران یعنی قانون ۶ | فصلنامه دولت‌پژوهی | سال هشتم | شماره ۲۹ | بهار ۱۴۰۱ و قانونگذاری» اقتدار عالیه دارد و البته این سطح از اقتدار رئیس حکومت بر فرآیند خلط فيلولوژيکک و ترمینولوژیک در قانون اساسی؛ شکل گیری دوگانگی در رأس هرم توضیحات بالا نشانگر آن است که اصلاحات قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ زمینه ناپدید دنت شاق «ریاست کشوری» و «ریاست حکومتی» رئیس جمهوری شده است. این در حالی است که در حقوق مدرن» امکان انتزاع چنین شأنی از وی امکان‌پذیر نبوده و حدوث چنین اتفاقی به معنای تهی شدن واژه از درون‌مایه حقوقی‌اش است. جالب این است که در منطوق قانون اساسی» پست نخست وزیری حذف شد و کلیه صلاحیت‌های وی به رئیس جمهور منتقل گردید. اما در واقع باید گفت آنچه اتفاق افتاد این بود که شأن نخست وزیری به رئیس جمهوری منتقل گردید. هر چند باقی ماندن برخی از اصول بویژه اصل ۱۲۸ از حیث منطوق‌شناسی موجب شده است که «وضعیت برزخ» راجع به شأن رئیس جمهور در ایران شکل بگیرد؛ وضعیتی که در آن شئون ریاست حکومتی رئیس جمهور در بخش زیادی» مفروضا یا تصریحا به مقام رهبری منتقل گردیده استااها در ارتباط با اصل ۱۲۸ نص اصل مذ کور اجازه گذار از چنین شأنی را به رئیس جمهور نمی‌دهد. علی‌رغم این باید گفت که برخی از حقوقدانان بر این نظرند که برخی از شئون ریاست کشوری رئیس جمهور همفجنان بافیانده اس (هاشمی» ۱۳۸۰: ۲۹۰-۲۹۲ و حجاریان» ۹ ۶ و کدیور ۱۳۷۹: ۱۷۷ و واعظی» ۱۳۹۲: ۴۱). این در حالی است که با نگاهی به منطوق قانون اساسی و عرف اساسی شکل گرفته در حقوق اساسی ایران» حقیقتا گفتن اینکه چه حوزه‌ای از حوزه‌های صلاحیتی ریاست کشوری رئیس جمهور قابل استناد و اثبات است بسیار اسخت می‌باشد."اين وضعیت بخصوص با اصلاحات در اصل ۱۱۰ و تولد اصول ۱۱۲ ۱۷۶ و ۱۷۷ با شدت بیشتری صادق است (برای دیدن استدلال موافق ر.ککث: نیکونهاد» ۱۳۹۲: ۲۱۲). در این راستا است که برای مثال در دهه اخیر» «هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه» در ساختار قدرت ایران ظهور پیدا کرده است یا اینکه «شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا» با حضور روسای سه قوه و تحت اقتدار عالیه مقام رهبری شکل گرفته است. در همه این ارگان‌ها اولا اقتدار رئیس جمهور در عرض روسای دو قوه دیگر تعریف شده است» ثانیا این نهادها همگی تحت رهنمود و اقتدار عالیه مقام رهبری قرار داشته و فعالیت دارند. نگاهی به صورت مشروح مذاکرات خبرگان قانون اساسی سال ۱۳۵۸ گویای آن است که نگاه غالب در مجلس مذکور با طرفداران فرض وحدانیت ریاست حکومت بوده است. در نتیجه دیدگاه غالب بر تکک‌ریاستی بودن نظام بوده است (مولائی» ۱۳۹۹: ۳۳۴- ۸). اما بازهم دوگانگی در دیدگاه وجود داشت. از جمله دلایل اصلاحات سال ۱۳۶۸ این بود که چنین وضعیتی از بین برود. لذا نگریستن به صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی سال ۱۳۶۸ و بررسی آن» می‌تواند: تا حداوذی برخی از زوایای موضوع را برای ما بشکافد اما از آنجایی که سند مذکور گسترده است و در این مقال نمی گنجد لذا بررسی آن نیازمند مجال میلتقلی‌الست و در این صورت در اینجا ناگزیر از تکیه بر «برون‌داد» سیستم و اصول کنونی قانون اساسی هستیم تا از این طریق در مورد چرایی و علت عدم حذف نهاد ریاست جمهوری در اصلاحات مذکور بتوان فروض مختلفی را مطرح کرد که در این راستا به مهمترین آنها ذیل چهار فرض پرداخته می‌شود. نخستین فرض قابل تصور در مورد اینکه چراانهاد ریاست جمهوری در اصلاحات سال ۸ حذف نگردید نوعی از مصلحت گرایی بوده است تا از این طریق احتمال مناقشه در بین نیروهای اجتماعی و سیاسی در فضای خاص آن سال‌ها افزایش پیدا نکند. اگر چه این فرض نسبتا فرض بعیدی است بخصوص آنکه ارتباط گسست‌ناپذیر "جمهوریت نظام" با مقام "ریاست جمهوری " فضا را برای.تقویت این فرض به حاشیه می‌برد. بنابراین حتی به صورت نمایشی هم نمی توان؛"جمهوری" و "جمهوریت" و "آرئیس جمهوری" را حذف کرد. چرا که مخالف بسیاری از اصول همین قانون اساسی هم هست. با این حال باید توجه داشت این فرض زمانی تقویت می‌شود که در نظر داشته باشیم که دوره مذکور به لحاظ زمانی بسیار حساس بود چرا که از یک سو جنگ تحمیلی و ناجوانمردانه و فرسایشی در طول هشت سال بر انرژی جامعه تأثیر مخربی گذاشته بود و از سوی دیگر در این برهه تاریخی با رحلت امام خمینی» شرایط خاصی بر جامعه حاکم ۸ | فصلنامه دولت‌پژوهی | سال هشتم | شماره ۲۹ | بهار ۱۴۰۱ بود. همه این موارد دست به دست هم داد تا نوعی از مصلحت گرایی بر اعمال اصلاح- کنندگان قانون اساسی حکم‌فرما گردد. چرا که حذف پست ریاست جمهوری می- توانست شائبه حذف «جمهوریت نظام» را در پی داشته باشد. از جمله مکاتب مطروحه در فلسفه حقوق» مکتب عمل گرایی است که به پراگماتیزم حقوقی معروف است. از این چشم‌انداز» حقوق آن چیزی است که در مقام عمل بکار گرفته می‌شود نه آن چیزی که در اسناد و ضوابط مضبوط است. بر این اساس در پاسخ به اینکه چرا مقام "نخست وزیری" در اصلاحات سال ۶۸ حذف شد اما مقام "ریاست جمهوری" ابقا گردید؟ پاسخ را باید در تحولات میدانی و عملی جستجو کرد. نگاهی به تحولات میدان» در طول سال‌های جنگ نشانگر اختلاف میان دو مقام نخست وزیر و رئیس جمهور وقت بوده است به نحوی که در مواردی با مداخله مستقیم امام خمینی چنین اختلافی خاتمه پیدا می کرد. بر مبنای این فرض در این برهه» مصداق عینی مقامات در این امر نمی‌توانست بر این,زویکردوی تأثیر باشد.#تچه اینکه,در این زمان آن تنشی که از دوران نخست وزیری مهندس موسوی و ریاست جمهوری حجت‌الاسلام خامنه‌ای وجود داشت؛ در آستانه اتمام دوره نخست وزیری ایشان و افول قدرت وی و جانشین شدن رئیس جمهور در مسند رئیس حکومت. زمینه‌ساز حمایت بیشتر از شأن رئیس - جمهور در شورای بازنگری و به حاشیه رفتن نقش نخست وزیر شد که در نهایت منجر به این فرض بر این موضع استوار است که:انسان به حکم انسان بودنش خطاپذیر است. از این حیث چنین بنظر می‌رسد. که در اصلاحات سال ۱۳۶۸ ذر اثر فضای التهایی جامعه که دلایلش در فروض پیشین مطرح شد و ضرورت تعیین تکلیف سریع اصلاحات قانون اساسی موجب شد اعضای هیأت بازنگری از این موضوع مهم و تخصصی غفلت کرده و بدون توجه الزامات شکلی مقرر در اصل ٩۵ قانون اساسی راجع به چگونگی اصلاحات در قانون اساسی و بدون تونچه به باز معنایی واژه» صلاحیت مقامات را متناسب با هنجار در چارچوب این فرض چنین انگاشته می‌شود که در میان اعضای شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به لحاظ فقر دانش حقوق اساسی» امکان توجه به ظرفیت حقوقی واژگان وجود نداشته است. چرا که هیچکدام از اعضا به معنای دقیق کلمه» فارغ‌التحصیل دانش حقوق عمومی بطور عام و دانش حقوق اساسی بطور خاص نبودند. حتی مرحوم عمید زنجانی از اساتید دانشگاه تهران» فاقد مدرک آکادمیک حقوق عمومی از دانشگاه بود. در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت که آنها توانایی تدقیق در معانی اصطلاحی واژگان و عبارات اين دانش را داشته باشند چرا که عبارتی همچون «رئیس - جمهور» اصطلاحی تخصصی بوده که برای فهم آن لاجرم باید از دانش متخصصین آن حوزه کمک گرفت. بنابراین اعضا بدون توجه به ظرفیت معنایی و اصطلاحی عبارات» قلمروی مفهومی «نخست وزیر» را به:«رئیس جمهور» تحمیل کرده و ظرفیت معنایی نهاد «ریاست جمهوری» را در ابعاد «ریاست کشوری» و «ریاست حکومتی» به نهاد «ولایت فقیه) انتقال داده‌اند؛ بدون اینکه مجالی برای ایجاد هارمونی میان واژه و معنای واژه را داشته باشند. در چنین فضاییآبود: که چالش دوگانگی در.هرماقدرت ایران از بین نرفت. در نتیجه منطوق عبارت «رئیس, جمهور». از محتوای درونی‌اش خالی شد و نوعی از مطابق این فرض» حقوق در معنای رایج به معنای آن‌چیزی است که حکمران اراده کرده باشد. از این دید گاه» مفاهیم پیشینی در حقوق وجود نداشته بلکه آنها مفاهیم پسینی بوده و لحظه تولد آنها به مثابه حکم یا فرمان (تبیت» ۱۳۸۶: ۴۳) بعد از قصد زمامداری است و به محض اراده زمامدار» یک مفهوم تولید و دزون‌مایه‌اش به همان صورتی که اراده شده است معنا پیدا می‌کند. از این حیث» مفاهیم دچار «نسبیت معنایی» شده و در محدوده «زمان و مکان» محصور خواهند شد. در چارچوب این فرض» مفهوم رئیس جمهور را باید به همان صورت و سیرتی که در حدود ۳۰ اصل از قانون اساسی بدان پرداخته شده است تصور کرد و معنای آن را به همان وضعیت موجود فهمید. در این صورت» قانون اساسی نیازمند یک ترمینولوژی پیوست خواهد بود و ظرفیت معنایی مفاهیم به همان شکلی خواهد بود که در منطوق قانون بکار گرفته شده‌اند. در نتیجه با پدیده انقلاب در ۰ فصلنامه دولت پژوهی | سال هشتم | شماره ۹ | بهار ۱۴۰۱ معنا مواجه هستیم که در این صورت» حقوقدانان برای فهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیازمند ترمینولوژی حقوقی قانون اساسی ایران هستند چرا که واژه رئیس - جمهور در معنایی غیر از معنای رایج آن بکار رفته است. فارغ از این که کدام یک از فروض بالا را بپذیریم» نتیجه وضعیت موجود موجب سردرگمی میان حقوقدانان حقوق داخلی گردیده و همچنین در روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران با دیگران ابهاماتی را موجب شده است. آن‌سان که برخی از حقوقدانان همچنان به شأن ریاست کشوری رئیس جمهور نظر دارند و برخی نیز بر آنند که رئیس - فیللوژی که در زبان فارسی به زبان‌شناسی» فقه‌اللغه یا شناخت و بررسی صرف و نحو واژگان می‌پردازد» به خواستگاه واژه و به اعتبارشنجی تاریخی آن متمرکز است. همچنین ترمینولوژی به معنای اصطلاح‌شناسی یا مطالعه واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی یک قلمروی بخصوص است. این؛ دو درضددند از معنای واژهپا اصطلاح و کاربرد آن رم زگشایی کنند. از دیدگاه حقوقی عموقق, رئوس"تیامدهای؛فروض گفته شده در بالا را از دیدگاه فلسفه حقوق از جمله مهمترین دستاوردهای پوزیتویسیم حقوقی در دنیای مدرن» شناسایی نظام سلسله‌مراتب هنجار حقوقی و تثبیت آن در میانه دانش حقوق و ضرورت پیروی از چنین ساختاری است. این مفهوم هرچند یک مقوله «شکلی» جلوه می‌کند اما به شدت بر محتوای حقوق و هم چنین محتوایی تأثیرگذار است. هرچند که پایه گذاران این مفهوم را دو متفکر: بنام‌های «پیکارد»! و «روگین»" تشکیل می‌دهند (کاتوزیان» ۱۳۶۵: ۱۶۹). اما نظر به تئوری ساختارمند کلسن» این نظریه بنام وی شناخته می‌شود به نحوی که گاهی از مفهوم نظم کلسنی يا کلسنیسم نیز یاد می‌گردد (مالوری» ۳ ۴۵۶). کلسن در تلاش است عنصر مشروعیت قاعده حقوقی را در سلسله‌مراتب هنجارهای حقوقی جستجو کند. در این دیدگاه» هر قاعده حقوقی اعتبار و مشروعیت خود را از قاعده حقوقی فرازین در یک ساختار هرمی شکل بدست می‌آورد مهمترین پیامدی که از وضعیت بالاا قابل برداشت می‌باشد این است که در اثر کاربرد نابجای مفاهیم «رئیس جمهور» و «نخست وزیر» بجای همدیگرن قانون اساسی از معضل ابهام در سلسله‌مراتب هنجار حقوقی رنج می‌برد. این وضعیت در حقوق داخلی نه‌تنها میان حقوقدانان ایجاد سردرگمی می‌کند بلکه به دو قطبی‌سازی جامعه نیز می‌انجامد. در حقوق بین‌الملل نیز موجب موضع گیری متفاوت در برابر ایران می‌شود. برای نمونه در قضیه برجام» توجه غربی‌ها به درستی متوجه مواضع مقام رهبری است و در این ارتباط سایر مقامات از جمله رئیس جمهور» پیرو هستند. آن‌سان که در سخنرانی مقام معظم رهبری در اردیبهشت ۱۴۰۰ در خصوص مواضع وزیر خارجه کشورمان به این موضوع تصریح شد که سیاست خارجی در وزارت:امور خارجه تعیین نمی‌شود و آنها سیاستگذار نیستند بلکه مجری سیاست‌های بالادستی هستند که در شورای عالی امنیت ملی که تحت اقتدار رهبری است تعیین می گردد. در نتیجه می‌توان گفت که تعبیر «رئیس جمهور» در قانون اساسی موجب سردرگمی در نظام سلسله‌مراتب اقتدار گردیده و به اشتباه رئیس جمهور» رئیس «جمهور» ملت قلمداد شده است. که چنین وضعیتی» توجهات به رأس هرم اقتدار را درمجاوچرب نظام سلسله مراب هتبگ/احقوقی را ابهام آلود ساخته است. ب - ابهام در جایگاه و معضل شفافیت در عملکرد توضیحاتی که در بالا راجع به ابهام پیش‌رو در خصوص مصداق رئیس حکومت در میان دو مقام رئیس جمهور و مقام رهبری داده شد؛ فضای ابهام آلودی را در ساختار سلسله- مراتبی اقتدار موجب گردیده و در انتیجه راه را برای برخورد بوروکراتیک با مسائل فراهم کرده است. باید توجه داشت به میزانی که چنین ساختاری از شفافیت کافی برخوردار باشد به همان میزان راه برای فهم محدوده اختیارات و وظایف مقامات عالی حکومت فراهم گردیده و امکان رصد صحیح آنها فراهم خواهد بود و به میزانی که ابهام در شأن مقام در نظام سلسله‌مراتب هنجار اقتدار وجود داشته باشد ابهام در شفافیت عملکردی و نیز هزینه‌های تحمیلی به نظام را بالاتر خواهد برد. از این حبث, شفافیت ۲ | فصلنامه دولت پژوهی | سال هشتم | شماره ۲۹ | بهار ۱۴۰۱ یکی از سازکارهای شکل‌گیری نظام سلسله‌مراتب هنجار حقوقی است. این در حالی است که در چارچوب قانون اساسی استفاده نابجای اصطلاحات بجای یکدیگر موجب پ - سردرگمی در مفهوم «مسئولیت و پاسخگویی» در دو سطح قوه مجریه و با توضیحات بالا مشخص است که ابهامات موجود در ساختار سلسله‌مراتبی اقتدان فضای مسئولیت پذپری و پاسخگویی را به محاق خواهد برده است. این در حالی است که اساسا مفروض ساختار انتخابی نظام» بر اصل مسئولیت و پاسخگویی استوار است در غیر این صورت» درون‌مایه و فلسفه وجودی چنین ساختاری از بین خواهد رفت. لذا برای برون‌رفت از مانع پیش‌روی نظام مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی» ناگزیر از تحریر محل نزاع قدرت هستیم تا از این طریق امکان شکل گیری ساختار شفاف سلسله‌مراتب هنجار حقوقی بوجود آید و در نتیجه نظام مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی به‌مثابه سا زکار قدرتمند برای پایش مقامات عالی حکومت تشکیل و مشخص گردد چه کسی در برابر چه شخصی و تا چه اندازه و به چه صوزتی باید مسئول و پاسخگو باشد. ناگفته پیداست که یکی از موانع شکل گیری چنین نموداری» استفاده نابجای قانونگذار اساسی از عبارت این نوشتار در پی پرداختن به یک موضوع به ظاهر ساده اما بسیار مهم بود تا از این طریق در راستای آسیب شناسی نهاد «دولت» در ایران» یکی از گلوگاه‌های ابهام آلودی حقوق اساسی و علوم سیاسی در ایران را نشان دهد و تبیین نماید که چگونه با خلط فیلولوژیک و ترمینولوژیک در نسبت مفاهیم «رئیس جمهور)» «نخست وزیر» و «مقام رهبری» در اصلاحات قانون اساسی ۱۳۶۸ فضای شکل گیری نظام سلسله‌مراتب هنجار حقوق اساسی در ایران چالش‌زا شده است. در مقام جمع‌بندی موضوع می‌توان رئوس نتایج را از این ۱- باید توجه داشت که مفاهیم و اصطلاحات در درون یک دانش» معنای خاصی را دارند و نمی‌توان خارج از هنجار پذیرفته شده» چنین اصطلاحی را بکار برد. از این حیث» مفهوم «رئیس جمهور» نمی‌تواند از معانی «رئیس حکومت» و «رئیس کشور» فاصله بگیرد. در غیر این صورت» قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیازمند ترمینولوژی ۲- یکی از اشتباهات رایج در مورد اصلاحات قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ این است که چنین فرض می‌شود در اصلاحات مذکور نهاد نخست وزیری حذف شد. این در حالی است که در واقع امره آنچه رخ داد دقیقا برعکس بود و آن اینکه چیزی که حذف شد شأن ریاست جمهوری رئیس جمهور بوده است. بنابراین فرض نوشتار این است که خروجی اصلاحات مذ کور در وجه حدا کثری‌اش» ناپدید شدن شأن «ریاست کشوری» و «ریاست حکومتی» رئیس جمهوری بوده است و در وجه حداقلی» به محاق رفتن چنین شأنی برای رئیس جمهور و محدودیت اين شأن در محدوده «منطوق» اصول ۱۲۳ و ۱۲۸ بوده است؛ هرچند که این موارد حداقلی نیز از دیدگاه مکتب فلسفی واقع گرا محل چالش بوده است. به بیان دیگر در اصلاحات ۱۳۶۸ آنچه که در ظاهر و صورت رخ داد این بود که پست «نخست وزیری» حذف شد اما آنچه. که در واقع امر و در سیرت رخ داد این بود که نهاد «ریاست جمهوری» به مثابه یک اصطلاح حقوقی» موضوعیت خود را از دست داد. در واقع امر» قانونگذار اساسی در اصلاحات ۱۳۶۸ با ضرورت دو گونه چرخش مواجه شد: سطح نخست «چروخش؛زبانی), و سطخ دوم «چرخش معنایی». در سطح نخست» امکان گذار از رئیس جمهور به نخست وزیر نه‌تنها رخ نداده است بلکه در سایه اصول ۱۲۸ و ۱۲۳ امکان چنین چرخشی با چالش روبرو است. اما در سطح دوم با در نظر گرفتن توضیحاتی: که در بالا آمد» چرخش معنایی رخ داده است. بنابراین دچار ۳ حدوث چنین وضعیتی را نباید از دیدگاه حقوق عمومی بی‌اهمیت دانست چرا که در اثر این جابجایی» ظاهر و باطن حقوق اساسی ایران دچار,ابهام در ساختار سلسله‌مراتب اقتدار گردید و آنچه که مقصود بازنگری را دنبال می‌کرد محقق نگردید. چرا که در قانون اساسی سال ۸ سه مفهوم «ولایت فقیه»» «رئیس جمهور» و «نخست وزیر) در کنار هم قرار گرفته بود بدون اینکه برون‌داد شفافی از رابطه میان آنها ارائه گردد. در این راستا بود که بحث بازنگری در قانون اساسی مطرح شد. به بیان ساده‌تر یکی از دلایل اصلی بازنگری در قانون اساسی؛ همین وضعیت سردرگم کننده بود که به ادعای همگان ۴ | فصلنامه دولت‌پژوهی | سال هشتم | شماره ۲۹ | بهار ۱۴۰۱ دچار ابهام بود اما اصلاحات سال ۱۳۶۸ نه‌تنها ابهامات اساسی را از بین نبرد بلکه بر ۴. برای برون‌رفت از وضعیت نامیمون بالا شایسته و بایسته است که از دیدگاه اصول و فنون قانون‌نویسی» به سنت درست قانون‌نویسی با زگشت و ابهام کنونی را برطرف کرد. ساده‌ترین راه چنین با زگشتی در چارچوب اصل ۱۷۷ قانون اساسی» جابجایی دو مفهوم «رئیس جمهور» و (نخست وزیر) با اندک تغییراتی در برخی از اصول قانون اساسی است که این جابجایی بصورت اتوماتیک نوع نظام را به «پارلمانی» نزدیک خواهد کرد. محتمل ترین فرض در چنین وضعیتی» تبدیل سازکار انتخابی نخست وزیر (موضوع اصول ۶ تا ۱۲۱) به سازکار انتصابی‌اش از طریق نمایندگان مجلس شورای اسلامی» چنین وضعیتی محقق خواهد شد هرچند که فروض دیگری در این مورد قابل فرض است. ۵. تحقق چنین وضعیتی می‌تواند از یک سو بر شفافیت و تقویت جنبه «جمهوریت نظام» بینجامد و راه ورود احزاب واقعی را به گردونه انتخابات باز کند. از سوی دیگر به یک سوال بغرنجی که در طول بیش از چهار دهه گذشته بی‌پاسخ مانده بود جواب شایسته‌ای دهد و نه‌تنها شفافیت در هرم سلسله‌مراتبی هنجار حقوقی» ساختار رسمی و غیررسمی اقتدار را با یکدیگر تلاقی دهد بلکه آن شکافی که میان «اختیار» و «مسئولیت» در رأس هرم قدرت در ایران شکل گرفته است را از بین ببرد یا دست کم تا حدودی کاهش دهد. ۶ هرچند که نمی‌توان نگرش آرمانل‌گوابان#ارا مق نفی کرد اما نگاه کاملا آرمان- گرایانه موجب انتزاعی شدن نگرش به حقوق اساسی خواهد شد. پیامد مستقیم چنین نگرشی به حقوق» فضا را برای خودسانسوری حقوقدانان حقوق عمومی فراهم کرده است و چنین فضای خودسانسوری باعث شده است بخشی از منطوق حقوق اساسی ایران توسط حقوقدانان مورد توجه قرار نگیرد که البته در این نوشتار تلاش شد مهمترین موارد مغفول در قانون اساسی نشان داده شود تا.امکان درک درست فضای حقوق اساسی ایران و اظهارنظر دقیق حقوقی فراهم گردد و بدین وسیله فضایی را برای آشتی و تلاقی دو ۷ این نوشتار شواهدی از چرخش و تغییرات توسط قانونگذار اساسی را نشان داد. قابل گفتن است که هم در سطح عمل و هم در سطح نظر» چنین تغییراتی رخ داده است. بنابراین از دیدگاه مکتب واقع گرایی حقوقی» اگر «نص» اصل ۱۲۸ در راستای مواردی همچون شأن نظارتی ولی فقیه» شورای راهبردی روابط خارجی» تعیین سیاست‌های کلی نظام و نظارت بر سیاست‌های کلی نظام» موجبات خوانش متفاوت از نص را فراهم ساخته است در مقابل از دیدگاه فرمالیزم حقوقی» اصولی همچون اصل ۱۱۰ و ۱۱۳ آشکارا بخشی از صلاحیت‌ها را از رئیس جمهور به مقام رهبری انتقال داده است. در نتیجه از دیدگاه هنجارگرایی نیز مجال دفاع از شأن ریاست حکومتی رئیس جمهور امکانپذیر نیست. بر این مبنا باید وضعیت کنونی را به حالت «برزخ» میان دو شأن رئیس جمهور و نخست وزیر تعبیر کرد و تا زمانی که تکلیف منطوق اصولی همچون ۱۲۸ مشخص نگردد به لحاظ حقوقی» چنین وضعیت برزخی استمرار پیدا خواهد کرد. ۸ باید توجه داشت که یکی از شروط مربوط به امکان اظهارنظر دقیق حقوقی راجع به اصطلاحات حقوق اساسی همچون «رئیس جمهور»» اشراف به زمینه و متن قانون اساسی است که اين مقاله توجه‌اش بر متن قانون اساسی بود و پرداختن به زمینه چنین متنی ۶ | فصلنامه دولت پژوهی | سال هشتم | شماره ۲۹ | بهار ۱۴۰۱ تبیت» مارک» (۱۳۸۶) فلسفه حمموی» ترجمه حسن رضایی خاوری, مشهد: دانشگاه علوم حجاریان» سعیده (۱۳۷۹)» جمهوریت؛ افسون‌زدایی از قدرت. تهران: طرح نو. عمید زنجانی» عباسعلی» (۱۳۶۲)» مبانی فقهی کلیات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» عمید زنجانی» عباسعلی» (۱۳۸۷)» کلیات حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران» تهران: مالوری» فیلیپ» (۱۳۸۳) اندیشه‌های حقوقی» ترجمه امرتضی, کلانتریان, تهران: آگه. مولائی, آیت و مرادخانی» فردین. (۱۳۹۸)» «واکاوی جایگاه,رئیس:جمهور در حقوق اساسی ایران»» دوفصلنامه علمی پژوهش‌نامه حقوق اسلامی, سال ۲۰ شماره ۲. صص ۵۲۶- مولائی» آیت» (۱۳۹۹) «پرتوافکنی به تقابل" دو*سنت فقهی و حقوقی در مورد «رئیس حکومت» در: مجلس خبرگان قانون اساسی»» فصلنامه مطالعات حقوقی معاصر, سال نیکو نهاد. حامد. (۱۳۹۲)» «جایگاه و.ضلاحیت قوه مجریه در نظام خقوق اساسی ایران در پرتو انديشه قانونگذار اساسی» مندرج در مجموعه مقالات اولین همایش ملی قوه مجریه در حقوق اساسی ,جمهوری"اسلامق ایزان» تهران: انتشارات معاونت تدوین, واعظی, مجتبی» (۱۳۹۲)» «گستره مفهومی قوه مجریه در حقوق اساسی ایران» مندرج در مجموعه مقالات اولین همایش ملی قوه مجریه در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات معاونت تدوین» تنقیح و انتشار قوانین ریاست جمهوری. هاشمی» سید محمد. (۱۳۸۰) حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران» جلد دوم چاپ اول, استناد به این مقاله: مولائی» آیت. (۱۴۰۱). تهی شدن شأن ریاست جمهوری رئیس جمهور در اصلاحات سال 06۵65 ۵ 067 11۳60960 دز بواعاسع0 کعنویی5 عاهاک عط1 تیه 6۰ 131020051 4.0 اه ن عصص مد - دناد طخ۸

در حقوق اساسی هر کشوری، اصلاح قانون اساسی یکی از راه های برون رفتِ کشور از موانع حقوقی است. در نتیجه ممکن است در محدوده قدرت مقامات عالی تغییراتی رخ دهد. در ایران نیز در سال 1368 اصلاحاتی در قانون اساسی رخ داد که حاصل آن جابجایی در برخی از صلاحیت های مقامات عالی حکومت بوده است و پرداختن به آن از منظر حقوق اساسی امری شایسته است. از جمله نهادهایی که در اصلاحات مذکور موضوع بازنگری قرار گرفت؛ «ریاست جمهوری» بود. پرسش نوشتار این که مهمترین دلایل حقوقیِ تهی شدن شأن ریاست جمهوری رئیس جمهور در ساختار قانون اساسی اصلاحی 1368 چیست؟ در پاسخ به این پرسش، با استفاده از روش تحقیق توصیفی - تحلیلی، نتایج تحقیق گویای آن است که اولاً شأن «ریاست کشوری» رئیس جمهوری در اثر این اصلاحات از بین برده شد. ثانیاً در اثر ماندگار شدن نهاد «ریاست جمهوری» در منطوق قانون اساسی، به اشتباه چنین فرض می شود که در اصلاحات مذکور، نهاد «نخست وزیری» حذف شد و اختیارات وی به رئیس جمهور منتقل گردید. این در حالی است آنچه که اتفاق افتاد حذف نهاد «ریاست جمهوری» بوده است و از این حیث، جمله پردازی قانون اساسی نیازمند اصلاح است.

485740

پژوهش حاضر با روش پدیدارشناسی و بر اساس الگوی روشی ماکس‌ونمنن به دنبال واکاوی تجربه‌زیسته‌ی اين زنان در مناسبات اجتماعی آنان است. به این منظور پژوهش حاضر تجربه زیسته ۱۱ زن سرپرست» با روش نمونه‌گیری هدفمند مورد کاوش قرار داد. روش گردآوری داده‌ها مصاحبه‌ی نیمه‌ساختاریافته با سوالات باز بوده است. نتایج پژوهش در چهار بعد روابط. فضا زمان و بدن زیسته‌ی آنان گزارش شده است. در بعد روابط «تلاش برای فاصله‌گیری» و «بازاندیشی رابظه‌ها» دو محور اصلی است که روابطشان زا پوشش می‌دهد به این معنا که تعداد قابل توجهی از زنان مصاحبه‌شونده به دلایل مختلف, مانند اعتماد نداشتن و ترس از سواستفاده» واژگان کلیدی تلاش گلاده‌اند از دیگران کر دایتامیگیرند وایخانه نی شده‌اند: «اهمیت بدن در کنسب شرافت زنان ‏ سرپرست خانوار زن» و «بدن محملی برای رفع حاجات» دو سویه‌ی متضادی هستند که زنان سرپرست در مناسبات اجتماعی,» یاسوج برخورد متعارض با بدن خود برگزیده‌اند. در بعد فضای‌زیسته. مصاحبه‌شوندگان اين پژوهش بر ناامنی و مسموم بودن فضای زندگی حقیقی و مجازی» همچنین نارضایتی از قوانین و محیطی تهی از اعتماد» متفق‌القولند. مبهم بودن زمان و شرط و شروطی که زمان برایشان ایجاد میکند. شخصه برجسته بعد زمان‌زیسته‌ی زنان سرپرست شود. زمان برایشان متزلزل و مشروط است؛ زنده‌اند اما به امید فرزندانشان. امیداوارند اما به شرط کارشان. مختاری, مریم؛ دهقانی» حمیده. (۱۶۰۰). تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی در شهر یاسوج. مطالعات ۰ دانشیار گروه جامعه‌شناسی: دانشکده ادییات و علوم انسانی؛ دانشگاه پاسنوج؛ یاسوج» ایران (نویسنده خسعول) مر ماس دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی » دانشکده ادییات و علوم انسانی» دانشگاه یاسوج؛ یاسوج» ایران مختاری و دهقانی: تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی... ۸۳ زنان به عنوان یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های انسانی» تقریبا نیمی از جمعیت هر کشور را تشکیل می‌دهند. بدون شکه توانمند کردن این نیم زنانه» در کنار نیم مردانه» می‌تواند سرعت حرکت جوامع در مسیر توسعه را تسریع بخشد. در این میان؛ آن دسته از زنانی که وضعیت آنان نیاز به شناخت و حمایت بیشتری دارد؛ زنان سرپرست خانوار می‌باشند. زنان سرپرست خانوار به زنانی گفته می‌شود که بدون حضور منظم و پا حمایت یک مرد بزرگ‌سال سرپرستی خانوار را به عهده می‌گیرند و مسئولیت اداره اقتصادی خانواده» تصمیم‌گیری‌های عمده و حیاتی به عهده آن‌هاست (مرکز آمار ایران ۱۳۷۹ ). امروزه فزونی این گروه از زنان طبق آمارهای سازمان ملل متحده از نیمه دوم قرن بیستم تاکنون مدام بر آمار زنان سرپرست خانوار افزوده شده؛ تا جایی که به حدود یک‌سوم از کل خانوارها در جهان رسیده است (وارلی» ۱۹۹۶ به نقل از بلداجی و همکاران: ۱۳۹۰). در ایران نیز شاخص‌های آماری نشان از افزایش قابل‌توجه این زنان دارند. تعداد نان سرپرست, در سال ۰۱۳۶۵ ۷/۱ درصد» مال 0۱۳۷۵ ۸/6: در سال۱۳۸۵ ۹/۵ درصد سال ۱۳۹۶ ۲ درصد است (مرکز آمار ایران» ۱۳۹۰) اما این آمار دز سال ۱۲۳/۱۳۹۵۰۷ گزارش‌شده است (مرکز آمار ایران» ۱۳۹۵). پژوهش‌های انجام‌شده در این خصوص» مانند: (بلداجی و همکاران» ۱۳۹۰؛ کرمانی و همکاران»۱۳۹۱؛ مومنی زاده» ۱۳۹۳؛ احمدنیا و قالیباف» ۱۳۹۶؛امراله مجدآبادی و همکاران ۱۳۹۷؛ رضایی و محمودی»۱۳۹۸) حکایت از نامناسب بودن وضعیت اين زنان در ایران دارند. همراه با افزایش این آمار وفاق عمومی بر سر مسئله آسیب‌پذیر دانستن زنان سرپرست خانوار موجب شده است که بسیاری از دستگاه‌های محلی؛ ملی و جهانی» خود را دست‌اندرکار گره‌گشایی از مسائل این زنان و خانواده‌های آن‌ها بدانند (معیدفر و حمیدی»۱۳۸۶). نکته‌ی قابل‌ذکر در خصوص مطالعات انجام‌گرفته این است که آنچه تحت عنوان کیفیت زندگی اینان موردمطالعه قرارگرفته؛ عمدتا بر شاخص‌های اقتصادی تاکید کرده‌اند (معیدفر و حمیدی» ۱۳۸۶؛ کرمانی و همکاران؛ ۱۳۹۱؛ ویسانی و همکاران؛ ۱۳۹۳؛ رستگار خالد و عظیمی» ۱۳۹۳؛ مومنی زاده» ۱۳۹۳). اين؛در حالی است که تعدادی از این زنان به دلیل خوداشتغالی یا ثروت جامانده از همسر خود. مشکلات مالی ندارند و با مسائلی دیگر درگيرند. مهم‌ترین مسئله بخصوص در ایران در حال گذر از سنت به مدرنیته» تغییر شکل مناسبات اجتماعی این زنان و انتظاراتی است که جامعه از یک زن بدون همسر دارد. به عبارتی در اولین مراحل سرپرست خانوار شدن» مناسبات اجتماعی اين زنان» شکل طبیعی خود را از دست می‌دهد. هنوز در بسیاری از مناطق ایران» ازدواج نکردن زنان بعد فوت همسر را یکی از مولفه‌های وفاداری و زن نجیب می‌دانند و روابط اجتماعی اینان توسط خانواده خود و همسرشان به‌شدت کنترل می‌شود. ضرب‌المثلی در این خصوص در اکثرا نقاط ایران رایج است که «زن بیوه» چادرش هم باهاش دشمنه» به این معنی که باید به شدت مواظب رفت‌وآمدهای خود باشد. در مناطق دیگری (برخی نواحی خراسان شمالی» بویراحمد) رسم «زن‌برادرستانی» هنوز رواج دارد. این شواهد ۸۴ مطالعات زن و خانواده دوره ٩ شماره ۳ پیاپی ۲۲ / پاییز ۱۴۰۰ حاکی از آن است که زنان سرپرست از همان ابتدا آزادی خود در مناسبات اجتماعی را از دست می‌دهند و این امر تجارب زیسته‌ی اینان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. به طوری که پژوهش (رزمی‌سوها ۱۳۹۴). حکایت از این دارند که در ایران امید به زندگی و تاب‌آوری زنان سرپرست» بسیار پایین‌تر از زنان عادی است. علی‌رغم تهیه طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در بند ت ماده ۸۸۰ قانون برنامه ششم توسعه به نظر می‌رسد این قوانین علاوه بر این‌که به اتخاذ تدابیری برای بهبود وضعیت مناسبات اجتماعی زنان سرپرست توجه نکرده‌اند» توانمندسازی را فقط محدود به اشتغال و بهبود نیازهای زیستی آن‌ها دانسته. لذا جای این مبحث در پژوهش‌ها خالی است. پژوهش حاضر با نگاهی پدیدارشناسانه به دنبال واکاوی تجربه زیسته‌ی زنان سرپرست خانوار است تا بتواند به این سوالات پاسخ دهد که ۱ آیا زن سرپرست خانوار شدن چرخشی در روند زندگی رومزه و تجربیات این زنان ایجاد می‌کند یا خیر؟ ۲-اگر چرخش اتفاق می‌افتد» روند تغییرات در روابط و فضای زندگی این زنان و کل تجربیات روزمره‌ی این زنان چگونه است؟ نکته‌ی لازم به ذکر در خصوص مطالعات انجام‌گرفته در این خوزه این است که تعداد زیادی از این پژوهش‌ها به روش توصیفی-تحلیلی انجام‌گرفته‌اند و جامعه‌ی آماری اغلب» زنان سرپرست تحت حمایت کمیته‌ی امداد بوده‌اند. مطالعات انجام‌شده در این حوزه را می‌توان در چند دسته قرارداد. درصد زیادی از این مطالعات به کیفیت زندگی اين زنان پزداخته‌اند:ابلداجی و همکاران(۱۳۹۰)؛ ویسانی و همکاران (۱۳۹۳)؛ صلحی و همکاران (۱۳۹۵). به‌طورکلی یافته‌های پژوهش‌های انجام‌شده دز ایران» نمره کلی کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار را متوسط تا پایین گزارش داده‌اند (مجدآبادی و همکاران ۱۳۹۷). دسته‌ای دیگر از پژوهش‌های انجام‌شده بح اند سای زنان سرپرست را مطرح کرده‌اند: کیمیانی (۳۱) ؛ کرمانی و همکاران (۱۳۹۱). همچنین رستگار خالد و عظیمی (۱۳۹۴)در پژوهشی نشان داده‌اند که اجبار به ایفای هم‌زمان نقش شوهری (نان‌آوری) و زنی (مادری) شرایط علّی ایجاد تعارض در زنان سرپرست خانوار را فراهم می‌کند. معیدفر و حمیدی (۱۳۸۶) تصویزی واقعی و عمیق از زندگی و مشکلات پژوهش‌ها در خارج از ایران هم زنان سرپرشت خانوار را با نگاهی بعضا متفاوت» موردمطالعه قرار داده‌اند. هورل و کریشنان! (۲۰۰۶) در مطالعه‌ای در زیمبابوه نشان دادند که زنان سرپرست» سطوح متفاوتی از فقر را تجربه می‌کنند. سیلویا چانت" (۲۰۰۷) اين فرض کلیشه‌ای را که خانواده‌های زنان سرپرست «فقیرترین فقیران» هستند به چالش می‌کشد. نتایج تجزیه‌وتحلیل حبیب" (۲۰۱۰) حاکی از آن است که عدم وجود مرد نان‌آور منجر به ایجاد وضعیت آسیب‌پذیرتری برای زنان سرپرست اين شهر شده است. فولر مختاری و دهقانی: تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی... ۸۵ و لین! (۲۰۲۰) با ارائه شواهدی نشان دادند که ازنظر آسیب‌پذیری و انعطاف‌پذیری بین زنان سرپرست و نکته قابل‌تأمل این است که برخلاف پژوهش‌های داخلی, مطالعات خارجی بیشتر نگاه مقایسه‌ای دارند و وضعیت زنان سرپرست و فرزندان آن‌ها با هماتایان مرد و زن خود مورد مقایسه قرارگرفته است. با توجه به انجام پژوهش‌ها در کشورها و بسترهای متفاوت اجتماعی» نکات موردنظر و تاکید آن‌ها نیز متفاوت مرلوپونتی معتقد است که برای شناخت جهان باید به تجربه‌زیسته و به خود اشیا بازگردیم. انسان در مقام سوژه نمی‌تواند فارغ از زمان و مکان باشد. تجارب او تجارب جهان است و جهان به تجارب او معنا می‌بخشد (رفیقی و اصغری» ۱۳۹۶). بنابراین روش پدیدارشناسی می‌تواند شیوه‌ای ذهنی و سیستماتیک» برای توصیف عمیق تجربیات زندگی و معنا دادن به آن‌ها باشد و پژوهشگر را قادر می‌سازد تعریف وسیعی از یک پدیده را که تقریبا تمام وقایع تجربه‌شده‌ی افراد را در برمی‌گیرد» مورداستفاده قرار دهد(گال» ۲۰۰۳). ( ون‌منن در مطالعات پدیدارشناسی خود چهار مضمون اساسي روابط, بدن» زمان و فضای زیسته را برای تجارب زیسته برمی‌شمارد(ون منن»* ۲۱۹۹) که چارچوب تحلیل مطالعه‌ی حاضر است. فضای زیسته» یک فضای حسی است که به جهان یا چشم‌اندازی که انسان‌ها در آن می‌زیند یا خود را در آن فضا پیدا می‌کنند؛ اشاره دارد. بدن زیسته» به یک واقعیت پدیدار شناختی اشاره دارد که ما هميشه در آن فضای جسمانی هستیم. زمان زیسته» زمانی است که به نظر می‌رسد وقتی از خود لذت می‌بریم» اوج می‌گیریم و وقتی اضطراب داریم» کند می‌شود. ابعاد زمانی گذشته حال و آینده» افق زمانی فرد را تشکیل می‌دهد. روابط زیسته» رابطه‌ای است که ما با افراد دیگر در فضای بین‌فردی که با آن‌ها به اشتراک می‌گذاریم» برقرار می‌کنيم. این چهار وجود را می‌توان تفکیک کرد».اما از هم جدا نیستند (سنچز ۲۰۱۰). مهم‌ترین مضمونی که در ادبیات حوزه‌ی تجارب زیسته» مدنظر محققان قرارگرفته؛ قواعد» مناسبات و کنش اجتماعی است. در خصوص روابط زیسته و مناسبات اجتماعی» گافمن :بر اين باور است که چارچوب‌ها یا قواعدی پرکنش‌های بشری حاکم‌اند که افراد در پرخورد با:آن‌ها به ابراز و معنابخشی خود می‌پردازند. در کنش‌های بشری» فرصت برای تعدیل» گریز و سرپیچی از این چارچوب‌ها وجود دارد؛ بنابراین «خود» یک هویت مستقل نیست» بلکه محصولی از کنش مشترک است که در جریان کنش‌های اجتماعی زاده می‌شود (ایمان و ۷۷۰ ,83078 :8 .8 بل له .0 .36 بللهی .2 ۸۶ مطالعات زن و خانواده دوره ٩ شماره ۳ پیاپی ۲۲ / پاییز ۱۴۰۰ گلمرادی» ۱۳۹۰). افراد در موقعیت‌های جدید» در پی نمایش خود آرمانی برمی‌آیند تا فردیت خود را در هماهنگی با دیگران بازتعریف کنند (ترنر» ۱۲۰۰۳ ). پارسنز نیز در قالب متغیرهای الگویی» نشان می‌دهد که انسان در کنش‌های اجتماعی خود رابطه‌ای دوجانبه با جامعه دارد. به‌طوری‌که در هر موقعیت واقعی باید تصمیم بگیرد که چگونه عمل کند و ملزم به اختیار یکی از حالت‌های دوگانه است: جهت‌گيري جمعی در مقابل جهت‌گيري فردی» علاقه داشتن در مقابل بی‌تفاوتی» عام‌گرایی در مقابل خاص‌گرایی» معیارهای محقق در مقابل معیارهای محول» ویژه و انحصاری بودن در مقابل پراکنده بودن. این متغیرها بیانگر یکی از ابعاد مهم تجارب زیسته بحث بدن و جایگاه آن در مناسبات اجتماعی است. فوکو بدن را قلمرویی برای روابط قدرت می‌داند (کهون» ۱۳۹۲: ۳۷۹). وی از سازوکارهایی یاد می‌کند که برسازنده‌ی سوژه و بدنش است. فوکو این سازو کارها را «تکنولوژی‌های خود۲» می‌نامد که دارای دو وجه سرکوب‌کننده و ارتقادهنده‌اند؛ بدین معنا که صرفا ذهن و بدن سوژه را محدود نمی‌کنند» بلکه آن‌ها را پرورش می‌دهند (میلر ۱۳۸۴). از نظرگافمن نیز بدن نه‌فقط موجودیتی ساده» بلکه وسیله‌ای عملی برای کنار آمدن با اوضاع‌واحوال بیرونی است (آزاد ارمکی۱۳۸۱). مرلوپونتی با:رویکرد پدیدارشناسی بدن را هستومندی قصددار می‌داند که با جهان زیسته تعامل دارد: بدن خاستگاه بقیه امور است».جنبشی که گویای خود است. باعث می‌شود امور دیگر به‌مثابه اشیا ذیل چشمان و دست‌های ما شروع به ایجاد نمایند (مرلوپونتی» ۰۰۵ ۲به نقل از رفیقی و اصغری). چنین توصیفی از بدن را مرلوپونتی «بدن زیسته» می‌نامد: بدن زیسته» التفاتی را در تمامی الزامات دنیوی خود به نمایش می‌گذارد» یعنی بدن زیسته.با جهان تجربه گره‌خورده و رو به‌سوی به نظر می‌رسد نقطه‌ی ثقل مناسبات و روابط انسانی, اعتماد مابین انسان‌ها است. از نظرگیدنز «اعتماد بنیادین» موجد احساس امنیت وجودی بوده و راهبر انسان در کلیه ارتباطات اجتماعی است. اعتماد بنیادین در ارتباط با خطرهای احتمالی يا واقعی ناشی از کنش‌ها و واکنش‌های متفاوت» همچون غربال عمل می‌کند و به‌طورکلی پشت بند عاطفی نوعی پوسته‌ی محافظ با پیله حمایتی است که همه افراد عادی در رویارویی با مسائل زندگی روزمره» خود را در پناه آن قرار می‌دهند (اخترمحققی» ۱۳۸۵: ۸۱-۸۲). بر اساس ادبیات تجربی و نظری موضوع می‌توان گفت. فضای زندگی برای افراد یک پدیده‌ی خنثی نیست و رابطه‌ای دوجانبه بین فرد و جامعه برقرار است. فرد نسبت به فضا واکنش نشان می‌دهد و محیط بر نحوه رفتار افراد اثر می‌گذارد. فضای زندگی افراد می‌تواند آنان را به کسانی نزدیک و از کسان دیگر دور کند. امکانات و ظرفیت‌هایی را برای رسیدن به موفقیت» برای آن‌ها افزایش يا کاهش دهد و به‌زعم گافمن آن‌ها را در نمایش دادن يا پنهان کردن خود واقعی‌شان سردرگم کند. به نظر می‌رسد این عدم خنثی بودگي زمان» فضا مختاری و دهقانی: تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی... ۸۷ و روابط و مناسبات برخاسته از آن برای هویت‌های خدشه‌دار شده‌ی گافمنی مانند زنان سرپرست خانوار» با این پژوهش با روش پدیدارشناسی بر اساس الگوی روشی ماکس ونمنن انجام شده است. در مطالعات پدیدارشناسی که هدف, تشریح ساختار یا ماهیت تجارب زنده در مورد یک پدیده است؛ منبع اصلی داده‌ها گفتگوهای عمیق شرکت‌کنندگان است. نکته‌ی تحقیقات پدیدارشناسی» دسترسی به تجربیات افراد دیگر و تفکر آن‌ها در مورد آن تجربیات است تا بتوانیم در بستر آگاهی کلی از معنای عمیق‌تر یا اهمیت جنبه‌ای از تجربه‌ی انسانی» به درک تجربه خود برسیم (سانچز, ۲۰۱۰). بر این اساس ماکس‌ون‌منن هلندی» الگویی از این روش تهیه کرد که پژوهشگران مختلف به‌سادگی و وضوح با استفاده از آن بتوانند پژوهشی گام‌به‌گام انجام دهند. وضوح روش پدیدارشناسی ون‌منن سبب شده است که پژوهشگران در حوزه‌های مختلف» آن را روشی کارآمد برای پژوهش‌های کیفی توصیف کنند (پنج تنی و همکاران» ۱۳۹۶). ون‌منن چهار مضمون اساسی را در مطالعات پدیدارشناختی امشخص می‌کند و از آنها به عنوان «وجود» یاد می‌کند: ۱-بدن زیسته» ۲-ارتباط زیسته انسانی» ۳- زمان زیسته و.۴-فضای زیسته(ون منن» ۰ جامعه هدف, زنانی در شهر یاسوج بوده که به علت طلاق یاافوت همسر هم‌اکنون سرپرست خانوار بوده‌اند. مصاحبه‌ها در فضایی کاملا آرام و دوستانه انجام شدند. بعد از مصاحبه با ۱۱ نفر اطلاعات روش نمونه‌گیری» هدفمند و روش گردآوری داده‌ها مصاحبه‌ی نیمه‌ساختاریافته با سوالات باز است. در هر حوزه» ابتدا یک سوال کلی مطرح‌شده و سپس سوالات اکتشافی دیگری» سوال اصلی را پوشش دادند تا اطلاعات دقیق‌تر به دست آیند. اهم سوالات مطرح شده: لطفا در مورد روابط احتماعی خود بعد همسرتان ۸۸ مطالعات زن و خانواده دوره ٩ شماره ۳ پیاپی ۲۲ / پاییز ۱۴۰۰ توضیح دهید (روزمره با چه کسانی ارتباط دارید؟ در ارتباط با دیگران به دنبال چه نفعی هستید؟ میزان ارتباطات شما هم‌اکنون بیشتر از گذشته است یا کمتر؟ آیا فکر می‌کنید کسانی در ارتباط به دنبال سواستفاده از شما باشند؟). فضای اجتماعی را برای ارتباط با دنیای اطراف چگونه ارزیابی می‌کنید؟ (آیا هر وقت و هرجا که دوست داشته باشید به‌راحتی می‌روید؟ آیا قانون از یک زن سرپرست خانوار حمایت می‌کند؟ یک زن بدون همسر برای مسائل جنسی خود چه باید بکند؟ جامعه نسبت به یک زن سرپرست خانوار چه دیدی دارد؟ بدن و زنانگی خود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ (احساسات عاطفی نسبت به بدن خود را شرح دهید. چقدر ظاهرتان برایتان مهم است؟ بدن شما چقدر بر ارتباطات شما تاثیر داشته است؟). احساستان نسبت به گذشته‌ای که داشتید چیست؟ چقدر به آینده امیدوارید؟ حس و حالتان نسبت به زن بودن از گذشته تا امروز چه تغییری کرده است؟ آینده‌ی شما به چه چیزی گره‌خورده است؟). فرایند تحلیل داده‌ها در چهار حوزه (روابط مکان» زمان وبدن زیسته) انجام شد. پس از هر بار ضبط مصاحبه‌ها به‌دقت پیاده‌سازی شدند تا یک معنای کلی درباره محتوا به دست آید. درنهایت مفاهیم استخراج‌شده در هر حوزه» مقوله‌بندی شدند. پس از مشخص شدن مقوله نهایی هر حوزه» یافته‌ها در یک توصیف منسجم از پدیده‌ی موردنظر ادغام شدند تا ساختار اساسی پدیده توصیف و مدل نهایی ترسیم شد. جهت فرایند اعتباربخشی از وارسی "اعضا«استقاده شد. به اين"مّعنی*«که.دزیافت‌های مصاحبه‌گر از صحبت‌های فرد به او بازخورد داده شد تا مخقق از دریافت خود اطمینانحاصل کند. اقدام دیگر جهت افزایش اعتبار درونی» استفاده از بازبینی همسانان بود: به این شکل که کدگذاری توسط دو محقق هم‌زمان صاحب‌نظران پدیدارشناسی چهار مرحله‌ی ۱-خوانان و درک کلیت متن داده‌ها؛ ۲- افق‌سازی و تلخیص داده‌ها؛ ۳-تشکیل واحدهای معنایی و ۴-وصف مضامین را برای تحلیل داده‌ها برشمرده‌اند (پروری»۱۳۹۸). یافته‌های پژوهش در چهار حوزه‌ی مطرح‌شده‌ی بدن‌زیسته» روابطزیسته» مکان و زمان زیسته که در ارتباط با یکدیگر» جهان زیسته‌ی زنان سرپرست خانوار را تشکیل می‌دهند مورد واکاوی قرار ویژگی‌های بدن در تعیین موقعیت اجتماعی افراد نقش دارند و در تولید» مصرف و بازتولید اجتماعی دخیل (کریگرا! و اسمیت؟ به نقل ازجواهری»۱۳۸۱) و به قول گیدنز» در معرض بازاندیشی هستند. این مطالعه به دنبال پاسخ به این پرسش بوده است که زنان سرپرست با بدن؛ نیازهای بدنی و جنسی و زنانگی خود چه مختاری و دهقانی: تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی... ۸۹ می‌کنند؟ نتایج نشان دادند؛ تلاش‌هایشان طیفی از مواظبت از بدن جهت حفظ شرافت تا بدن محملی برای رفع حاجت را در برمی‌گیرد. عده‌ای احساس رضایت فوق‌العاده از بدن خوددارند. دراین‌باره سحر می‌گوید: «جسمم رو عاشقانه دوست دارم و حاضر نیستم هیچ آسیبی بهش برسه. اگه کسی به بدن من طمح داشته باشه؛ روراست بگم خون آشام میشم. مرده حسابش کنید». «جایگاه خیلی بالایی برای بدنم قانلم. ی بار به خاطر مشکل مالی صیغه شدم دیدم فایده نداره. آدم باشرف زندگی کنه و گشنه باشه خیلی بهتر هس تا بدنش هر روز دست یکی بده و خوب بخوره. به جای ۲ تا فرش, یکی می‌خرم. زندگی ساده‌ای دارم. توقع ام کم کردم ولی اهل باکسی رفتن نیستم». زنانی سخن از سود و زیان بدن دارند. دراین‌باره نازنین می‌گوید: «بدن و زنانگی یک زن میتونه برای یک زن هم سود و منفعت داشته باشه و هم اونو دچار مشکل کنه. بدن من به هم قدرت می‌ده. عملا هميشه ظاهر و تیپی که داشتم اکثر مردها رو به سمت من میکشونه. تا حالا ندیدم که مردی بخاد به خاطر این خصوصیات يا نداشتنش از من دوری کنه. همه سعی میکنن یک‌جوری نظر من رو به خودشان جلب بکنن و خیلی از جاهایی که رفتم همین وضعیت ظاهری‌ام باعث شده که اون‌ها بیشتر تحویلم بگیرن و بدنم بهم سود رشونده: معلومه که اگه رنگ و رو نداشتم کسی نگاهمم نمی‌کرد». تعدادی از مصاحبه‌شوندگان معتقدند بدن یک زن بدون شوهر در جامعه‌ی سنتی-مذهبی بیشتر در مظان اتهام است. به همین دلبل دسنت به همان نمایش ظاهری ممی‌زنند که گافم؛از آن سخن می‌گوید. نمایش ظاهری همان علامت‌های مربوط به نقش کار» لباس» سن» وقار» نوع تکلم» حالات چهره و غیره است (گافمن به نقل از ایمان و گلمرادی» *۱۳۹)..زهرا دراین‌باره می‌گوید: «(ی زن بی‌شوهر نمیتونه جلو مردم خیلی به خودش برسه. چادر کهنه‌ام رو بیرون رو سر میندازم تاکسی بد نگاهم نکنه. اصلا بیرون به خودم نمی‌رسم. اینو چون تجربه کردم میگم. اوایل که به خودم بیشتر می‌رسیدم یا فامیل برام خواستگار میوردن يا بیرون هی بهم متلک مینداختن». چنین نگرش‌هایی نسبت به بدن, به‌زعم فوکو؛ تابع گفتمان‌های"خاصی است. فوکو بدن را بی‌واسطه‌ترین دارایی هر فرد می‌داند و معتقد است که ویژگی‌های ظاهری و فیزیکی بدن» موقعیت و قدرت چانه‌زنی متفاوتی به افراد می‌بخشد (آقایی و خلیلی» ۱۳۹۶). در بین مصاحبه‌شوندگان» کسانی که زیباتر بودند بیشتر برای بدن خود هزینه می‌کردند و روابط بازتری داشتند. نظر مینا دراین‌باره: «ظاهرم خیلی باعث شده که مردها به هم نزدیک بشن؛ مثلا بارها بهم گفتن خوش‌اندام من. خوش‌هیکل من. چشم زیبای من. اینا را مردهایی تو اولین ارتباط‌ها گفتن». این مطالعه نشان داده» همه‌ی مصاحبه‌شوندگان از زن بودن خود راطی‌اند و حس خوبی را از بدن خود دریافت می‌کنند (رضایت از بدن و زنانگی»؛ اما بدن برای همه‌ی آن‌ها نقش واحدی را ایفا نمی‌کند. شرافت و منفعت دو نقطه‌ی متعارض یک طیف تجربه زیسته‌ی زنان سرپرست خانوار از بدن خود است. عده‌ای به ۹ مطالعات زن و خانو 6 دوره ٩» شماره ۳ پیاپی ۲۲ / پاییز ۱۴۰۰ دنبال حفظ شرافت خود. بدنشان را از طمع دیگران دورنگه می‌دارند؛ اما عده‌ای دیگر نگاه منفعت جویانه به بدن خوددارند. برحسب این دوگانگی مقوله این بعد از تجربه زیسته را می‌توان «تلقی از بدن به‌عنوان سرمایه فیزیکی» نام نهاد که می‌تواند محملی ذر رفع حاجات یا کسب شرافت باشد: یکی از مضامین اصلی تجربه‌ی زنان سرپرست خانوار» بازتعریف مناسبات با جامعه است. بر این اساس مطالعه‌ی حاضر به دنبال پاسخ به این سوال بوده است: روابط این زنان قبل و بعد از سرپرست خانوار «طرد اجتماعی برون‌زا» و «طرد اجتماعی درون‌زا» دومحوری هستند که مناسبات و روابط زنان سرپرست خانوار را پوشش می‌دهند. آن‌گونه که گافمن می‌گوید جامعه وادارمان می‌سازد که در میان بسیاری از نقش‌های پیچیده نوسان کنیم و باعث می‌شود که همیشه تااندازه‌ای غیرقابل‌اعتماد» متناقض و مایه‌ی شرمساری باشیم (ریتزر» ۱۳۸۰). تعدادی از زنان مصاحبه‌شونده بیان کرده‌اند که بعد از طلاق و یا فوت همسرشان» روابطشان به‌خصوص با زنان دارای همسر به میزان چشمگیری کاهش‌یافته است. اين زنان نوعی طرد اجتماعی برون‌زا (طرد به‌وسیله‌ی دیگران) را تجربه کرده‌اند. آسیه می‌گوید: «بعد همسرم تمام هم‌عروسام که قبلش باهم خیلی خوب بودیم با من بد شدند و قطع رابطه کرداندن از ترس اینکه شوهرشون بخاد منو بگیره.امادرشوهرم بهشون می گفت یکی‌تون باید این زن رو بگیرید. این از همون تو مراسم اختم شوهرم شروع شد و هنوز هیچ کدومشون تحویلم نمی‌گیرن و دوس ندارن برم چنین تجاربی ناشی از وجود رسمی است که در آن تلاش می‌شود خانواده گسترده بعد از فوت یکی به نظر می‌رسد که این زن در یک چارچوب کاملا سنتی به یک تناقض ارتباطی دچار شده است. ازیک‌طرف» ابتدا مورد طرد زنان اقوام خویش که احساس خطر کرده‌اند؛ قرارگرفته و از طرف دیگر به‌وسیله‌ی شوهران همین زنان که خود را نسبت به همسر برادر خود مسئول و درنهایت متعصب می‌دانند؛ کنترل می‌شود. «هر وقت هر جا بخاییم بریم. برای مراسمی يا چیزی با خانواده شوهرم همه باهم میریم. اونا بدشون میاد بخام تنها یا مثلا با دوستی جایی برم. دلشون میخاد هميشه با خودشون باشم». عده‌ای از زنان مصاحبه‌شونده خودشان کمتر مایل به ارتباط با دیگران بوده و به نوعی تنهایی را برگزیده‌اند. اینان «طرد اجتماعی درون‌زا» را تجربه کرده‌اند. بهار در این رابطه می‌گوید: «از رابطه برقرار کردن بیزارم و دلم میخاد سرم تو لاک خودم باشه. نه با کسی کار دارم نه کسی بهم کار مختاری و دهقانی: تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی... ۹ اگر روابط زیسته‌ی زنان سرپرست خانوار را بر روی یک طیف در نظر بگیریم؛ عده‌ای از این زنان» خواستار رابطه‌ی متعادل هستند. شاید به‌زعم گافمن این زنان» برای حفظ کنش‌های خود. تمهیداتی را اندیشیده‌اند که به مدیریت تاثیرگذاری معروف هستند. سحر دراین‌باره می‌گوید: «در روابط اجتماعی متعادل هستم. با آدم‌های مثشت بیشتر رفت‌وآمد می‌کنم. کلا خیلی مواظب در این میان بوده‌اند زنانی که بعد از همسرشان» نه ساختارها توانسته اینان را محدود کند و نه هیچ‌یک از اطرافیشان. اين زنان روزانه حجم گسترده‌ای از روابط را تجربه می‌کنند و هیچ محدودیتی برای ارتباط «کلا من خیلی اجتماعی هستم و روابط خوبی دارم و با همه گروهی می‌تونم ارتباط برقرار کنم. همه محیطها رفت‌وآمد دارم و هیچ منعی برای هیچ ارتباطی ندارم هر وقت و هر جا که لازم باشه خیلی راحت در خصوص میزان ارتباطات, بعد دیگر تغییر در میزان ارتباطات دوران همسر داشتن و دوران پی‌همسری است. در میان مصاحبه‌شوندگان» آنانی که در بستر سنتی‌تر بوده و از زندگی قبلی خود به‌مراتب راضی بوده‌اند؛ اکنون از میزان روابط کمتری بزخوردازند و به عبارتی خانه‌نشین‌اند. کبری و بهار می‌گویند: «شوهرم که بود بیشتر ارتباط داشتم با بقیه. شوهرم منو با خودش همّه‌جا می‌برد. ولی بعد شوهرم دیگه ارتباطی نداشتم. من خونه‌نشینم». «قبل از طلاق هم چون شوهرم معتاد بود و اخلاق خوبی نداشت زیاد باکسی ارتباط نداشتیم. ولی ارتباطم بیشتر از الان بود. الان تنهایی ترجیح می دم). اما برخی مصاحبه‌شوندگان» اذعان داشته که اکنون نسبت به قبل».میزان ارتباطات بیشتری دارند. آسیه «هر زن بی‌شوهری برای رابطه آزادتر هست. یکی نیس هی بهت غر بزنه کجا میری؛ کجا میایی. منم خیلی بیشتر از قبل بیرون میرم. او موقع همش میخاس حساب پس بدی». همچنین یک نوع چرخش ارتباطی در ارتباطات زیسته برخی مصاحبه‌شوندگان می‌توان دید. انسان‌ها به فراخور شرایط کانال‌های متفاوتی برای ارتباط با دیگران برمی‌گزینند. یکی از متغیرهای الگویی پارسنز الگوی آمیختگی در برابر تمایز است. ارتباطات زنان سرپرست خانوار ازالگوی تمایز به آمیختگی تغییر جهت داده است. ارتباط مشخص و واضح با خانواده خود و همسر به ارتباط با دایره اجتماعی خارج از چارچوب «با همه ارتباط دارم. هم زن و هم مرد. بنا. برق‌کار» همکارهای مرد... با هر که کسی که هر کاری شاید مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین تجربه‌ی روابط زیسته زنان سرپرست خانوار» ارتباط با مردان باشد. یکی از دوراهی‌های مطرح‌شده توسط پارسنز در خصوص متغیرهای الگویی» عاطفی بودن در مقابل خنثی ۹۲ مطالعات زن و خانواده دوره ٩ شماره ۳ پیاپی ۲۲ / پاییز ۱۴۰۰ بودن است. شقی که فرد نسبت به موضوع علاقه‌مند یا بی‌علاقه است (دیلینی۱۳۸۹). روابط زنان مصاحبه‌شونده با مردان در یک طیف از هیچ تا همه (جنس ناگرایی- جنس گرایی) قرار می‌گیرد. آسیه ((همه مردها برام یکی هستند. به کسی نميشه اعتماد کرد. هر کی میاد قصد سو استفاده داره». (همه مردها برام یکسان نیستند؛ اما با هر مردی هر جا که لازم باشه ارتباط برقرا می‌کنم. فقط سعی می‌کنم همیشه با مردانی باشم که نخان برام مشکل‌ساز بشن». نکته‌ی مهم دیگر در خصوص ارتباط زنان سرپرست با مردان که برای برخی از آنان اتفاق افتاده است؛ چرخشی از هیچ تا همه در رابطه» بوده است. به‌زعم گیدنز در نظم پساسنتی» هویت شخصی بازاندیشی می‌شود و انسانها دائما هویت خود را خلق و تصحیح می‌کنند (گیدنز ۱۳۸۴:۲۶). مریم و زهرا در خصوص «بعد شوهرم با مردهای دیگه رابطه جنسی داشتم. اوایل با چن نفر. بدون صیغه. نه اینکه ازشون پول بگیرم ولی خودشون تامیدم می‌کردن ولی الان بای آنفر هستم و قراراهس با هم ازدواج کنیم». «دوس پسرم گاهی مبینمش. باهم خوبیم. ازش توقعی ندارم ولی اون مثلا خرج خرابی ماشینم را داد». مسئله مشهود دیگر این است که «بی‌اغتماذی به مردان» کلیذواژه‌ی اصلی ارتباط زنان سرپرست خانوار با مردان است. همه‌ی مصاحبه‌شوندگان؛ چه آنان که بعد از همسرشان با مردان دیگر رابطه داشته‌اند و چه آنانی که هیچ ارتباطی با مرد دیگری را تجربه نکرده‌اند؛ از بی‌اعتمادی نسبت به مردان هراس داشته‌اند. این بی‌اعتمادی که سبب تلاش برای فاصله‌گیری و بازاندیشی رابطه‌ها می‌شود را می‌توان تحت عنوان «روابط فضای زیسته همان شرایطی انست که روابط در آن رخ می‌دهد و بر کم و کیف مناسبات اثر می‌گذارد. شواهد حاکی از آن است که فضای سنتی-مذهبی» در طول زمان» شرایط متفاوت و گاهی نابرابری را برای زنان رقم زده‌است. این امر در شهرهای کوچک‌تر به اوج بیشتری می‌رسد. اکنون به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که زنان سرپرست خانوار» فضای زندگی خود را چگونه تجربه می‌کنند؟ مصاحبه‌شوندگان این پژوهش بر ناامنی و مسموم بودن فضای زندگی حقیقی و مجازی» همچنین نارضایتی از قوانین و محیطی تهی از اعتماد» متفق‌القولند. اعتماد نداشتن به فضای زندگی» محیطی سرشار از ریسک و ناامنی فضا همچون زنجیر به هم پیوسته‌ای گرداگرد زنان سرپرست خانوار پژوهش حاضر را احاطه کرده و پیله‌های حمایتی آنان را در هاله‌ای از ابهام فروبرده است. بهار و مریم میگویند: مختاری و دهقانی: تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی... ۳ «اوایل برای خرید می‌رفتم تا می‌فهمید طلاق گرفتم به هم قرضی می‌دادن ولی پیشنهاد رابطه می‌داد همه گرگ هستند. ی بار هم صیغه شش ماهه شدم ولی می‌ترسیدم و دیگه قبول نکردم. باور کن خانم بعد که فهمیدن صیغه نمیشم دیگه تحویلم نمی گرفتن و حتی قرضی بهم جنس نمی‌دادن». (جامعه به‌ی زن بی‌شوهر هزارتا برچسب بی‌بند باری و هوس‌ران و نیازمند امور جنسی میزنه. حالا شوهردارها از هم بدترن ولی چون شوهر دارن تو چش نمیان وای به روزی که بفهمن شوهر نداری». شاید همین ترس از برچسب زدن‌هاست که بعضی از زنان سرپرست خانوار را به‌زعم گافمن مجبور به «فضای احتماعی اصلا برای یک زن مطلقه مناسب و امن نیست. تو ارتباط با همکارها باید مراقب نحوه پوشش ام و کلامم باشم. باید خودم نباشم. هر کی زن شوهرداری آرایش کنه طوری نیس ولی اگه ی زن اماآنچه که ناامنی فضای زیسته‌ی زنان سرپرست خانوار را دوچندان می‌کند؛ خلاهای قانونی مرتبط با این زنان است. تعداد قابل توجهی از مصاحبه‌شوندگان اذعان می‌کنند از کمک‌های سازمانی و قانونی ناامید شده‌اند. بارها تکرار کرده که «قانون هیچ حمایتی از نیازهای جنسی یک زن تنها نکرده است». نازنین در این «قانون هیچ حمایتی برای رفع نیازهای جنسی به یک زن بدون همسر نمی کنه و اگه اون زن خودش هم تلاش کنه که به‌نوعی این نیازش رو رفع کنه بهش هزار تا برچسب میزننه». لازم به ذکر است که همه‌ی مصاحبه‌شوندگان با استراتژی‌ها. و برخوردهای متفاوتی که با فضای زیسته‌ی خوددارند بر بی‌اعتمادی نسبت به انسان‌های اطراف خود فضای زندگی واقعی» فضای مجازی و بخصوص بی‌اعتمادی نسبت به مردان باهم اشتراک دازند. به‌طوری‌که این بعد از تجربه زیسته به مقوله اصلی پژوهش حاطضر نشان از این دارد که مسمومیت و ناامنی فضای زیسته‌ی زنان سرپرست» تجربیات و ادراکات آنان در زمان را نیز نامتعین و بی‌ثبات کرده اسّت.: آخزین سوال مطالعه‌ی حاضر این بوده است که گذشته» حال و آینده‌ی خود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ اکثریت مصاحبه‌شوندگان با خاطرات متنوع خوب و بد» از گذشته خود «هرچند نه یک اندازه» احساس رضایت ندارند. مینا در این خصوص می‌گویند: «به گذشته‌ای که ازدواجم بوده هیچ حسی ندارم. انگار هیچ‌وقت دوسش نداشتم. از همون روزهای اول همش درگیر بودیم. همه‌جا میخاس کوچیکم کنه. گاهی فک می‌کنم تمام زندگی ام هدررفه. اصلا هر چی فکر می‌کنم تا هیچ روز خوشی باهاش نداشتم. حتی وقتی حال زندگیمون خوب بود بازم حال من خوب ۹۴ مطالعات زن و خانواده دوره ٩ شماره ۳ پیاپی ۲۲ / پاییز ۱۴۰۰ نبود. حتی تو خصوصی‌ترین رابطه‌مون. انگار فقط از دعوا خستمه‌مون می‌شد ی چند روز استراحت زمان حال برای زنان سرپرست خانوار بسیار قابل‌تأمل است. واقعیتی که در لابه‌لای سخنانشان رخ می‌نماید همان است که به نظر می‌رسد که به‌نوعی راهی جز سازش ندارند و مجبورند برای خود احساس «راضی نباشم چه کنم. مجبورم راضی باشم. چون هیچی را نمی‌تونم تغییر بدم. پس خودمو میزنم به ببخیالی انگار که راضی ام؛ مثلا راضی نباشم کی میخاد به وضعم رسیدگی کنه؟ هیچ کی». «قبول کردم که تقدیرم بوده و سعی می‌کنم راضی زندگی کنم. تقدیر یعنی خواست خدا و من شاکرش هستم». «اکنونم را با هیچ گذشته‌ای عوض نمی‌کنم. زن بودن امروزم بسیار بهتر از گذشته‌ام هست خیلی امیدوار بودن و ناامیدی» محورهایی هستند که آینده‌ی زنان سرپرست خانوار مجسم می‌سازد. آینده‌ی تعداد کمتری از مصاحبه‌شوندگان در هاله‌ای از ابهام فرورفته» به آن "امیدی ندارند و علت را بی‌اعتمادی به «به آینده امیدی ندارم. فک کنم نشه به کسی اعتماد کرد و باید تنها بممونم. امید ندارم منظورم اینه که به اینکه ی همراه و شوهر خوبی پیدا کتم امیدی ندارم. والا من که مشکل مالی ندارم: اصلا آینده بیشتر از الان قطعا پول و مال دارم. ولی به داشتن زندگی آروم کنار ی مرد معتمد که دوسم ذاشته باشه. امیدی ندارم. حداقل تا الان که بعد چند سال که تنها هسم به کسی اعتمادی نکردم». اما اکثریت زنان مصاحبه‌شونده آینده‌ی خود رابه (فرزندان و دزآمد) خود گره‌زده‌اند و به خصوص بحث فرزندان» محور امید به آینده‌ی اکثریت آنان است. کبری و فاطمه میگویند: «سه دختر زیبا دارم که آیندهام به امید این‌هاست. از خودم دیگه همه چی گذشته. فقط امیدم به خوشبخت شدن دخترام هس. میگم اینا به سر و سامونی برسن منم کنارشون دلخوش باشم. اصلا با همی فکرها زندگی می‌کنم». «آینده‌ام به درآمدم گره‌خورده. هر چی بتونم بیشترش کنم زندگی ام هم بهتر میشه. من کمک مالی ندارم؛ یعنی کسی نیس کمکم کنه پسخودم باید هی بیشتز کار کنم اگه آینده‌ی بهتر بخام». گذشته تلخ و از طرفی آینده نامتعین» مقوله اصلی اين بعد تحت عنوان «معلق بودن در زمان» را موجب در ادامه از روابط میان ابعاد تجربه زیسته و درنتیجه شکل‌گیری نوع روابط که تحت عنوان مناسبات متعارض: روابط ناپایدار» مفهوم‌پردازی شده مدل تحقیق به دست می‌آید. این مدل حکایت از آن دارد که زنان سرپرست خانوار در یک فضای زیسته به درکی از فضا می‌رسند که به‌نوبه خود این فضای زیسته سایر مختاری و دهقانی: تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی... ۹۵ فضاهای تجربه زیسته زنان را به چالش می‌کشاند و درنهایت یک مدل بر هم‌کنشی بین ابعاد تجربه زیسته دوست دانشن,پون وضایت ون بیشتر در روابط جنسی -آزادی در مطالعه‌ی حاضر به بررسی تجربه‌زیسته‌ی زنان سرپرست خانوار در ایران پرداخته و با ترکیب چهاربعد تجربه‌ی‌زیسته به دنبال کشف نگرانی‌ها و دغدغه‌های آنان بوده است. نتایج نشان می‌دهد که بی‌اعتمادی, بی‌ثباتی و مسموم بودن فضا بر زندگي اکثریت آنان سایه انداخته و زمینه را برای تغییر هویّتی‌شان فراهم کرده است. اولین تغییرها در مناسبات اجتماعی آنان رخ داده است. نبود همسر با ایجاد هم‌باري نقش پدری و مادری! يا هم‌باری نقش زنی و شوهری,» مسئولیت‌های آنان و ارتباط‌شان را با دنیای بیرون بیشتر کرده و در میزان» نوع و جنس رابطه‌های‌شان تغییر ایجاد می‌کند. زندگی و تجربه‌ی زیسته‌ی زنان سرپرست خانوار در ایران از یک تناقض ساختاری رنج می‌برد. ابه‌طوری‌که دو محور اصلي «تلاش برای فاصله‌گیری» و «بازاندیشی رابطه‌ها»» بیشتر مناسبات اجتماعی آنان را پوشش می‌دهد. عدّه‌ای به دلایل مختلف, مانند اعتماد نداشتن تلاش کرده از دیگران فاصله بگیرند؛ از دامنه ارتباطات خود در این فضای آفت‌زده کاسته و خانه‌نشین شده‌اند. عده‌ای دیگر در پاسخ به این فضا نوعی بازاندیشی در روابط خود ایجاد کرده» نگاه و منظور از «هم باری» ادغام دو وضعیت با یکدیگر است. مثلا برای زن سرپرست نقش پدری و مادری يا زنی و شوهری باهم ادغام می‌شوند و موجب تشدید وظایف و مسئولیت‌های آنان می‌شود. لازم به ذکر است که «هم باری» هميشه تشدیدکننده نیست و گاهی می‌تواند» نقش ترقیق کنندگی داشته باشد. «هم باری» در این پژوهش یک اصطلاح محقق ساخته است. ۹۶ مطالعات زن و خانواده دوره ٩ شماره ۳ پیاپی ۲۲ / پاییز ۱۴۰۰ قضاوت اطرافیان را نادیده گرفته و نوعی جدید از روابط از کافه رفتن با دوستان تا روابط آزادنه با جنس مخالف را تجربه کرده‌اند. به عبارتی می‌توان گفت زنان سرپرست از قید نظارت همسر و محدودیت‌های مناسبات زمان همسرداری رها شده و در بند نظارت و قضاوت یک جامعه بر مناسبات خود گرفتار آمده‌اند. «ارتباط با جنس مخالف»» چالش‌برانگیزترین بعد روابط اين زنان است. زنان سرپرست» در این نوع خاص از رابطه به سه دسته کندروها میانه‌روها و تدروها تقسیم می‌شوند. سرکوب» به دلیل ترس از برچسب خوردن» استراتژی کندروها ریسک کردن يا به عبارت عامیانه «زیرآبی رفتن» حکایت میانه‌روها و عبور از خطقرمزها سرانجام تندروها بوده است. این استراتژی‌ها نتیجه‌ی گرفتار آمدن در یک حصار سنتی» نبودن قانون‌هاي حمایتی و تابو بودن بحث نیاز جنسی به‌طور عام است. مضافا این‌که همگی‌شان» به مردان اعتمادی ندارند و در اکثر موارد خواهان حضور مقطعی و نیمه‌وقت مردان يا به‌زعم باومن زندگیهای‌دورازهم فقط جهت رفع نیاز جنسی خود هستند و تمایلی برای ازدواج مجدد و زندگي از نظر اجتماعی» سالم تماموقت در کنار یک مرد ندارند. این احساس بی‌اعتمادی دو نگرش متفاوت در برخورد با بدن را برایشان رقم‌زده است اهمیت بدن در کسب شرافت زن و بدن محملی در رفع حاجات. به این معنی که یا بدن در راه کسب شرافت» سرکوب و یا به تعبیر گافمن, با آرایش و پیرایش و لباس» تلاقی‌گاه رفع نیازها شده و با تجدید ناامنی‌ها زمان را برایشان سیّال‌تر از همیشه کرده است. تعداد کمی از گذشته راضی و تعداد بیشتری» نه‌تنها ناراضی بلکه شاکی‌اند؛ اما همگی از حال اکنون خود راضی‌اند. درواقع نوی رضایت اجباری در آنان وجود دارد. آینده برای این زنان بیشتر از هرکس دیگری نامتعیّن» مشروط و غیرقابل پیش‌بینی است. به‌طورکلی زنان سرپرست خانوار در هر:چهار بعد تجربه زیسته‌یخود با چالش‌هایی مواجه‌اند. به ارتباط با دیگران اطراف خود کمتر اعتماد می‌کنند.اما این بی‌اعتمادی در ارتباط با مردان به اوج خود می‌رسد. ناامنی و مسموم بودن؛ مهم‌ترین چالش فضای زیسته‌ی آنان است"مبهم بودن زمان و شرط و شروطی که زمان برایشان ایجاد می‌کند» نقش زمان را برایشان متزلزل کرده است. زنده‌اند اما به امید فرزندانشان. امیدوارند اما به‌شرط کارشان! لذا ازآنجایی‌که اولا تعداد زنان سرپرست» رو به افزایش است و دوم اين‌که اگرنه الزاما اما در موارد متعدد الگوی رفتاری فرزندان خود هستند و می‌توانند به*غاملین بین‌نسلی آسیب‌های اجتماعی تبدیل شوند؛ نیاز است که با یک سیاست مديريتي توانمند.به مسائل زنان» با فراهم کردن زیرساخت‌های قانونی و فرهنگی» به آنان در حفظ یک زندگی آبرومند و سالم» به دور از هرزه‌گری» در جهت به دلیل حساسیت بالای موضوع پژوهش» رضایت آگاهانه بانوان شرکت‌کننده» حفظ گمنامی» محرمانه بودن اطلاعات و حق کناره‌گیری در زمان دلخواه به‌عنوان مهم‌ترین تعهدات اخلاقی» در نظر گرفته‌شده است. حمایت مالی: مطالعه‌ی حاضر تحت هیچ‌گونه حمایت مالی نبوده است. مختاری و دهقانی: تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی... ۹۷ سهم نویسندگان: نویسنده مسئول» مریم مختاری و مسئول ترسیم خط فکری مراحل مختلف انجام پژوهش و نویسنده دوم حمیده دهقانی» مسئول انجام مصاحبه های عمیق است» سایر فعالیتهای مرتبط با پژوهش تضاد منافع: این پژوهش به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با منافعی تعارض ندارد. تشکر و قدردانی: در اين پژوهش از تمامی زنان مصاحبه شونده که وقت خود را در اختیار محققین قرار دادند تا بتوان مصاحبه های عمیق در راستای اهداف پژوهش با آنان انجام داد» تشکر و قدردانی می‌نمایيم. ابیلی» خدایار و موفقی» حسن. (۱۳۸۹)» مدیریت منابع انسانی (با تأکید بر رویکردهای نوین) تهران؛ انتشارات سازمان احمدنیا شیرین. کامل‌قالیباف, آتنا. (۱۳۹۶). زنان سرپرست خانوار در تهران: مطالعه‌ی کیفی تجربیات» چالش‌ها و ظرفیت‌های آن‌ها. فصلنامه‌ی علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی» ۲۵(۱۷): ۰۱۰۳-۱۳۷ (لینک) اخترمحققی» مهدی. (۱۳۸۵): مقذمه‌ای بر سرمایه‌راحتماعی, تهالان: انتشارات‌آمهدی اخترمحققی- ینقف) ایمان» محمدتقی» گلمرادی, مراد. (۱۳۹۰). روش‌شناسیانظریه اجتقاضی گافمن. فصلنامه‌ی جامعه‌شناسی زنان» آزاد ارمکی: نقی: یشان رد (۱۳۸۱). پس تایه رنه مویگ ۹ ی‌شناسی ایران» (۴): ۰۵۷-۷۵ آقایی» عاطفه. خلیلی, محسن. (۱۳۹۶). تحلیل:پدیدارشناسانه‌ی مدذیریت بدن در بین دختران و زنان شهر تهران. زن بلداجی» ام‌لیلا تاتینا؛ فروزان» آمنه؛ رفیعی» حسن. (۱۳۹۰) کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور و زنان شاغل خدماتی. فصلنامه رفاه اجتماعی» ۴۰(۱۱): ۹-۲۸. (لینک) پروری» پیمان. (۱۳۹۸). خوانشی نو از روش پدیدارشناسی» بنیان‌های فلسفی» رویکردها و چارچوب اجرای تحقیق پناهی» مین پزدان‌پناه» لیلا. (۱۳۸۳). اثر ویژگی‌های فردی بر مشارکت اجتماعی. فصلنامه علوم اجتماعی. پنج‌تنی» منیره» منصوریان» یزدان» مبینی» مهتاب. (۱۳۹۶). پدیدارشناسی تجربه‌ی زیباشناختی مکان: مطالعه‌ی جواهری» فاطمه. (۱۳۸۷). بدن و دلالت‌های فرهنگی-اجتماعی آن» نامه پژوهش» ۱(۹): ۰۳۷-۸۰ (لینک) دیلینی» تیم. (۱۳۸۹). نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی. ترجمه وحید طلوعی» وحید؛ صدیقی» بهرنگ نشر نی. ۹۸ مطالعات زن و خانواده دوره ٩ شماره ۳ پیاپی ۲۲ / پاییز ۱۴۰۰ رامین» فرح» شفیعی» راضیه» حسین امین» حسین. (۱۳۹۷). رابطه نفس و بدن از نظر دکارت و مرلوپونتی. فصلنامه رزمی‌سوها مهران. (۱۳۹۴). مقایسه امید به زندگی و تاب‌آوری در زنان سرپرست خانوار و زنان عادی. فصلنامه رستگار خالد امیر عظیمی» هاجر. (۱۳۹۴). بررسی تعارض شغلی-خانوادگی زنان سرپرست خانوار. زن در توسعه رضایی» مهدی. محمودی» فاطمه. (۱۳۹۸). بازسازی معنای کیفیت زندگی زنان سپوپریسته انوا در کردستان: یک مطالعه‌ی ‏ کیفی, ‏ جامعه‌شناسی . کاربردی ۰ ۱(۳۰): ۱۶۶-۱۴۳ :301 رفیقی» سمیه» اصغری» محمد. (۱۳۹۶). نش پدیدارشناسی فرلوپوشی در پزشکی. پژوهش‌های فلسفی» ۲۰(۱۱): ریتزر» جورج. (۱۳۸۰). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ناشر علمی: چاپ سوم. (لینک) صلحی, مهناز شعبانی همدان» مرضیه» صالحی» مسعود. (۱۳۹۵). تاثیر مداخله‌ی آموزشی مبتتی بر الگوی پرسید- پروسید روی کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی تهران. فصلنامه آموزش بهداشت و کهون؛ لارنس. (۱۳۹۲). متن‌های برگزیده از سرت ی مدرنیسیم» ویراستار فارسی: عبدالکریم رشیدیان» ترجمه‌ی سرخوش» نیکو و جهاندیده» افشین تهران: نشر نی. (لینک) کرمانی» مهدی. خراسانی» محمدمظلوم. بهروان» حسین. نوغانی» محسن. (۱۳۹۱). عوامل موثر بر توانمندی زنان سرپرست خانوار مورد مطالعه: زنان شاغل در مراکز کوثر شهرداری تهران در سال ۱۳۹۱. مجله‌ی جامعه‌شناسی کیمیایی» سیدعلی. (۱۳۹۰). شیوه‌های توانمندسازی زنان سرپرست خانوار. رفاه اجتماعی, ۴۰(۱۱): ۲ گیدنز» آنتونی. (۱۳۸۴). جامعه‌شناسی» ترجمه صبوری کاشانی» منوچهر نشر سازمان حسابرسی» مرکز تحقیقات مجدآبادی» امراله؛ نیک‌پیما زهرا حضرتی گنبد» نسرین» نوری» سارا نوعی»,فاطمه محمدباقر الهام. (۱۳۹۷). کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار در ایران: یک مطالعه مروری. نشریه پژوهش پرستاری ایران» ۵(۱۴): ۶۵- مرکز آمار ایران. (۰۱۳۷۹۰۱۳۹۰ ۱۳۹۵). ويژگي‌هاي اقتصادي و اجتماعي زنان در ایران: تهران. (لینک) معیدفر سعید» حمیدی» نفیسه. (۱۳۸۶). زنان سرپرست خانوار» نگفته‌ها و آسیب‌های اجتماعی. نامه علوم اجتماعی» مومنی‌زاده» ندا. (۱۳۹۳). تحلیل مقایسه‌ای در خصوص زنان سرپرست خانوار. مجله‌ی اقتصادی, ۳-۴: ۹۵-۱۲۰. میلر پیتر. (۱۳۸۴). سوژه استیلا و قدرت. ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران. نشر نی. (لینک) مختاری و دهقانی: تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی... ۹۹ ویسانی» یوسف. دلپیشه» علی» سایهمیری» کوروش»؛ شهبازی» نسرین» نادری» زهرا سهراب‌نژاد» علی. (۱۳۹۳). ارتباط وضعیت اجتماعی-اقتصادی با کیفیت زندگی در زنان سرپرست خانوار. فصلنامه مددکاری اجتماعی. 00 0۶۶ علزوواهده 1معزع 33606010 .(2017) 3 بنانلهط 6۶ بش۸ بزعقطاع۸ 510165 ۳۵۳۳۵ 0۵ ۷۷۵۲۵ .ق1650 ز ۷۵۵6۵ وصه عاعنع عدمصهه 13328661 060 ۶و و6 ه که 0۵۶ط 156 .(2002) .73 مصعنطعه هط 1 مفلقصس۸ م۸ عاهنآ] (ص267512 ۵ 167) .75-57 :(4) نروه و۳۲5٩ ۵ مس 1۳۵۵ 170630105 ۷7۵۳۵-02060 .(2017) بش۸ بکق‌طناهطی اعصعک 6 ممطاگ مقنصو۳۵ ۸ 203065 0ص کمع امد ,کم عمط عمط ۵1 ودک ع هناهد ۸ نصهحطع 1 علشا] (صعل5 70۳ ص 6 1) .103-137 :(17)65 00۳۵۲ ۷۷۵۱۵۳۵ آمنممک 3/600 نصعتطع1 .امه آماممک ۵ 700000 .(2006) 34 منطععطاودط3/0 ما۸ عاهشا] (صه‌زو 20۳ صز اج ت) حصمنامنط20 نطععداعد3/05 حعاطال ۸ -1۵۳۵[0 0۶ عقنا ۵۶ بونلم0 .(2011) .17 لفط 2 م۸ ,۳۵۳۵۵۶۵۵ چ با .8 م8610 8 ۳0۳6 0ص 20 ص0۳6 ۷۷۵1۲2۳6 عط) بط وعععبیم کلامطاععتامط 2060 عط لجشا] (صقا36۲5 صز ۳۲ع1) .28-9 :(40) 11 و00۳۲ ۷۵/0۳6 هنهک .56۳/165 صز 6 1316۳۳۵8208 :170520105 0ع0 3۵020-702 صا صعحللنط0 .(ر2007) یک ماصقطا0 11202086 0۶ دوزوعنمی 1 آهصوناه 6 هام ص۸ 0۶ ا۵0عد۲0 07 مقعن3 هام6 لمصه دعصزم‌منلنط2 مقنطصهی عط1 ما ععمع معط جقانه‌ناد0۳ 6۶ زا1010 ۷7۵500 7 1۳512160 .نرووا هو ۲٩ ۳0۲6۶ آمزفکهآ0 .(2010) 1۰ مفصقع1ع1 علصنتا (صهز20۳ دز ۳ع1) منم زاطانم 316 مصقطع1 معصقتطعط منطاونمع5 فنطه ۷ 7 1699 305630105 110-02000 م۸ .(2020) 7 نف ۵ سظ ,۳۵116۲۵ :(12)5 ,6۷61001676 0۵ 011۵/6 +کد ماه اه 0 موم ک صسط 0 ۵ ۳۷1606 :۲۳۶627 ۳۵۵0۵ .(2003) بط ۷۷۰ ,ع0ظ مه .۳ بل مللقه6 و10 .3 ما6 7 ,1701163035 لقسانه-5000 16 فصه 0۵ط 156 .(2008) ۳۰ ,ووتعطه 73 <ز 77309630105 ۵۶ 770۵05 ۳۵۵16 1و کنههاک آهزع و [مط 5000-27 .(2010) 17 وطنط۲۵ :(6)2 ,۸۸۳۳۵00109 ]٩ ۵ 70 0116 ۸۳۵0۲۱ 0698 عمط مهن نطقطعزمط۳ 40- ۳۵۳۵10 هز زا2۳00 هه 2007 .(2006) .2 ممصطعسگل به ویک 110۵11 43)8(:1-3 ,کعن واگ 0 00]ع20 ۹۲ ۵1 70 78206 هرز کلوامطاعع110 5002 01۲025 58 ۶ ع 3/0001 .(2011) 36۰ مف۵0 0010۳ ۸ ,1 363 108۰ عاجشآ] (صهز5 20 5 16۳۲) .59-77 :(2) 2 منروها نع مگ 0۲۷۵۲۳۵۳ ,70۳۳۵ 1360۰ «نطاعگ۸ ,طاع 0 نو هط 7 وصه م36 مطعمطغاند5 روط 0عاماعصدی مصقنلونطعقط ۸۵۵0۱ ۱ مطالعات زن و خانواده دوره ٩ شماره ۳ پیاپی ۲۲ / پاییز ۱۴۰۰ عاهنا] (ص۵ز26۲۹ صز 767) .92-63 :(40) 11 ,۷۶/۳6 آمنمک 1۸۷۵۵۵۵۰ 0(۰) بنصقطع310 ,36 2 ولا ق8602 ,36 منصه‌کد0۳طگ1 صملامق1/1 ,36 ,1۳6۳۳۵ [ 70۳۵1 1۳070 2012 هل بونلد‌مننص1۳ صق0طع1 ما معهننشگ۸ کعصع 6 6 .۳ م3180 ,مگ و3105 .8 ,600036 113773 م2 21160603 م۸ رفن20 ۸ -لزد/1 1305610105 1۵16-1363060 01 عقنا ۵۶ نام .(2018) 2۰ ,دهد 20-8 1/0 65-8۰ :(5) 14 ول 0ع8ع3 ودسا2 ۲٩ ۵ 30 1۳000 موی عنم۳ ۸ :1۳۵۵ 05 لا نه5 معاز1< بوط 0عاهاک ص1۲ 206۲۰ 000 300100 ماععزطنسک .(2005) 8۰ ,2/116 علهناآ] (صهزد۳6 صن اعت) بصمنی‌ناطام بوعا3 مصقحطع 1 ,نو محطه7 صنطعگ۸ فوصه 500 0صه 770۶650105 ۵۶ 10305 ۷۷۵۵۵ .(2007) .37 فنص ۸ ویک ,1/060۶20 علهنآ] (20ز26۳ 5 16۳۲) .159 :32 310۰ ,161067 50167166 آ0 نوک مکصحقط علهنآ] (صوز2675 حز 160) .120-95 :(14) 4-3 ,له و7 00 1001021 ۵۶ 1080 156 .(2004) سا مطقصقمصقلید ۷ ۵۶ 17 .30 بفطا۲303 -107 :(26) 11 ور 0076۲ 506166 هزوک ناه من ناسه2 هنم5 05 کناععا هط 6 ۶٩ 3360۵108۲ .(2017) .37 بفطنط3/0 6 .۷ ,ق3/120800 ,3 مفصهازص۲ 2۳/0500 هوک صمطه7 طاکطهق< که وی عقی خر +معصمخمصهه عناعطاععد عاهنتا ‏ (36۳۹120 15 1671) .60-23 :(20) 11 مطل ۸:0۳ ۷7 3 ,61000108 ۵ مومع مانطط ۳۵ صمخفعص1۳ 6ط1 .(2019) .2 ,ق۳3۳۷ 106-7 :(44) 11 ,کعن4نن5 آمعزووامنعمگ .کمعاک دروناها 10ص هه کعط‌ و م۸ 000۷ -2/1671620 01 برع 813606010 او عم 15۵ .(2017) :34 مسع‌طاوک۸ ۸۶ ,مک منطعنگد ۹ (86۳۹۵0 صذ 16۳) .117-140 :(20) 11 ,تاع07ع9ع امعن روط عص3/0100 صذ حذ منطعط1۵00ع و800-لم5 .(2018) 1 مصنص۸ صنععو عع مظ ,66ژ5021 و۳۰ ,131315 130-7۰ :(3) 23 ,20207 ۷۵ 27000 3/67162-702۰ مهد کعاحی9ع1 اه 1۷۵۷۶۵ عطا 5 اعناگط0) ۷۷۵۳ /1ن۵ ۳ مت .(2015) .33 منصنی۸ ع م۸ ,60 1ق۵طک جمعمادد ۹ :(3) 12 ,801068 0۵ 6۷6/00۵۸ 1 ۷۷۵۳۵۲ ف10م77 ععام17 02060 -عل۳02 ۵ 169116066 00ه هام۳ عکنآ که و000 .(2015) 36 مقطنعنصرم۴ 640 ۷7۵۳۵۵۳ 1 فا 605 وصنص2ع/3 .(2019) 3۰ مف00 3/23 :۵ .36 162۵6 0 مرو هنهک 0عزا م۸ .و5 عنام ۸ نعکناآ ۶٩ نام 10:5مطه‌ع710 ۵1 علهشآ] (صهز 26۳ حز اج16) بوز.2018 .1404111204 / 2210810 :166-14300 رل 11۳6 260016 عنصدم‌عن73 ۵1 دمص عنم م3000 .(2010) .0 سا وتعطصه5 3۳02021 ۵۶ 3110 .(2016) .36 منطعلدک عم .36 ,11۵602 نصع‌طهطاک5 .36 مخطاه5 ۶و اناد عکنا عطا 05 3/0001 3۳60۳0۳-۳۳06 05 852560 13۳0۳605 مختاوی و دهقانی: تجربه زبسته زنان سرپرست خانوار در متاسبات اجتماعی... ۹ 270-۰ :(4) 4 ,۳۳۵۲۵10 376۵10 0۳۵ 200 376010 ۲٩ ام سول 1۵۵ 2۳616۳55 60 500 200 3050/6 .(2016 ,2011 ,2000) ۵۳۲71۳0۰ 06۳۵۲ 510306 لجنا] (صوزو20۳ صز ا16۳) بصع 0ط6 1 :۳۵۵ ۷۷۵6۵ 0۶ گنه 361051 .و760 موه ام م5 ۰۲ ع 5۳ 1۳6 .(2003) ۰ 7 و1۳06 7 0۳۴ ۹۵۳۴۴ 37۵۱ ۵0067161166۰ 1۵۵ و 6:00 .(1990) 36 ,3/1606 ۷۵5 عاهشآ] 78۰ 51216 :37۷ ,۵۳۵ 376۷۷ .بروهوه0ع0 ع 561311 000 ,505۵0 6۶ ,2 ,313060 .3 مف22طحهط5 کل رفحنصطع دک م۸ مطعطاعزم1ع13 ,۰ مفصه‌کز 1 16 0۶ تاه وصه کناهاک 50000-600 06665 منطاعصونهامط .(2014) .۸ ۳ع1) .27-33 :(1) 3 و00۵۲ ۷۷۵۳ هنهک کل 1مطاععتام13 ۳۵۵10-02060 ۵ 6 ماندااعز لعج جوممع عم هد وز ملکقعه کط1 صصی هط وتو مه خدمد 6 وچ -8 6ح) تمد اد 4.0 امنتعصصرم دنه کصم‌صصم) عاحصی حط او کصمتفهی که کصوه

در میان زنان که تقریبا نیمی از سرمایه انسانی هر کشور هستند؛ گروهی از آنان تحت عنوان" زنان سرپرست خانوار"می باشند که اخیرا آمارشان نیز رو به افزایش بوده است. به این دلیل که در مقایسه با سایر زنان مسئولیت بیشتری برعهده دارند و به مراتب آسیب پذیرترند؛ نیاز به شناخت بیشتری دارند. در این راستا پژوهش حاضر با روش پدیدارشناسی و بر اساس الگوی روشی ماکس ونمنن به دنبال واکاوی تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی آنان می باشد. به این منظور 11 زن سرپرست، با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. نتایج پژوهش در چهار بُعد روابط، فضا، زمان و بدن زیسته آنان گزارش شده است. در بُعد روابط زیسته،" تلاش برای فاصله گیری" و "بازاندیشی رابطه ها" دو محوری اصلی است که روابط این زنان را پوشش می دهد. بعبارتی، این زنان به دلایلی مانند بی اعتمادی از اطرافیان فاصله می گیرند و در یک فضای جدید ارتباطی، روابط متفاوتی را تجربه می کنند. "اهمیت بدن در کسب شرافت زن" و"بدن محملی برای رفع حاجات" دو سویه متضادی هستند که این زنان در برخورد متعارض با بدن خود برگزیده اند. ناامنی فضای زیسته در کنار دیگر شرایط زندگی این زنان، زمان را برایشان بیشتر از دیگر انسان ها، مبهم، مشروط و نامتعین کرده است. بنابراین تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در ایران باهمراه داشتن یک تناقض ساختاری و ذاتی در درون خود، "مناسبات متعارض و روابط ناپایداری"را برایشان رقم زده است. به طوری که بی اعتمادی، بی ثباتی و مسموم بودن فضا و رابطه ها، نگرانی مشترک همه زنان سرپرست خانوار مورد مطالعه می باشد.

474805

لی محمد آقایی// بشیر سلیمی" اسلام ظهرابی اصل," محسن رفعت* در روایات فقهی, جواز رهان (برد و باخت)» به سه مورد شتردوانی, اسب دوانی و تیراندازی منحصر شده است. وهب بن وهب ابوالبختری نیز که یکی از راویان عامی و البته معاصر امام صادق (ع) است. در همین موضوع روایتی تقل کرده,که: برنده را نیز یه موارد بپنگانه: جملنالمان الحاق ملکند این کیت متعارض با احکنام فقهی و در کتب حدینی فریقین محکوم به جعل استرچوان شخضیت راوی آن در کتب رجالی, مخدوش و متهم به وضع است. پیش‌رو دو ادّعا دارد؛ نخست اینکه وهب روایت مزیور زا جعل نکرده است. و دیگر اینکه آن را از امام صادق(ع) نیز شنیده است. مهم‌ترین قرینه در تأیید ان دو ادعا وجود روایاتی صحیح به همین مضمون از آن حضرت در مجامع روایی شیعه است. راه حل رفع تعارض این خبر باسایر روایات نیز تقیه‌ای دانستن روایت منقول از امام صادق (ع) و موافق روایت وهب است. این مقاله با رویکردی تحلیلی -انتقادی می‌کوشد تا حدیث مذکور را در منابع روایی در سنجه نقد نهد و در تلاشی است با کاوش در دیگر مصادر و یافتن بسامد و گونه‌های حدیئی و تاریخی» آن کلید واژه‌ها: وهب بن وهب ابوالبختری برد و باخت با پرنده, تقیه؛ نقد حدیث. ۱ دکترای علوم قرآن و حدیث. تهران, ایران؛ .نع 136613660 نمهداوهناه ۲ دکترای علوم قران و حدیث, تهران, ایران (نویسنده مسئول)؛ .0/300 نطکه‌ دننامه ۳ استاذیار گروه معارف اسلامی واحد کرج, دانشگاه آزاد اسلامی. کرج, ایران؛ 0(/21000.3 0۵1 عنط_ 5202 ۴ استادیار گروه علوم قرآن و احدینت: دانشگاه حضرت معصومه, قم ایران؛ 1301356۳۵1221013  ۰ پژوهش دینی شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ یکی از آسیب‌های حوزه نقل حدیث, وضع و جعل است. حدیث موضوع, حدیثی است که ساخته شده و به دروغ به معصوم نسبت داده می شود؛ چه عمدی باشد چه بدون غرضی خاص. (ابوریه» ۱۱۹) به دیگر عبارت. حدیث موضوع, گفتار» کردار و تقریری ساخته شده است که به دروغ به معصوم(ع) منتسب شده است. خواه گزارشگر در ساختن مضمون نقش داشته و یا نداشته باشد. (مسعودی, ۷) پس از رحلت پیامبر(ص)» اختلافات و حوادثی میان مسلمانان پیش آمد که پاره‌ای از آن‌ها سبب شد در زمینه آن روایاتی جعل و در میان احادیث صحیح قرار بگیرد. گرچه در قرون سوم و چهارم که مجامع حدیثی تدوین شد. اهتمام بلیغفی در جدا ساختن احادیت صحیح ازاغیّر آن به عمل آمد اما با گذشتن دو قرن يا بیشتر از زمان صدور دشواری, این امر پیدا#است. (مدیر شانه‌چی, ۱۲۷) همچنین دستگاه خلافت نیز در این ماجزلا ب‌دخالت نبوده و فهرااکسانق #ه,واسطه نزدیکی به خلفا روایاتی را به نفع آن‌ها جعل و از زبان پیامپز گرامی اسلام(ض) نقل می‌کردند. برخی از محدئان ضعیف النفس و ضعیف الایمان برای تقرب به حکام, دست به جعل حدیث می‌زدند؛ چون این کار خوشایند حکام بود وزشتی سیاست و حکومت آنان را کمرنگ‌تر می‌نمود. (معرفت» ۳۵/۲) در حقیقت آن‌ها عالمانی فریب خورده بودند که به طمع جاه, مقام و تزوت:به حاکمان نزدیک‌ومی شدند و مطابق اخواست) آنان سخن میکنقرا (سعودقی,۱۳۹) یکی از زمینه‌های وضع در این افراد. وضع حدیث در حوزه احکام و مسائل فقهی بوده است. (ابوریه؛ ۱۲۳)....در زمینه اخادیی جعلی و علل جعل آثار فراوانی نگاشته شده است که بسط آن در این مقاله نمی‌گنجد (نک : سیوطی در اللئالی المصنوعه؛ شوشتری در قاموس الرجال و الاخبار الدخیله؛ مسعودی در وضع ونقد حدیت و :») اما جمل حديت انگیژه‌های قرقه‌ای: سیاسی: مذهبی؛ شخصی و...ذاشته است؛ آنچه در بحث تقیهو ارتباط آن با جعل می‌توان شاهد ال آورد احاذدیت طهارت قنراب اس که بنابر یه از رییعه آلرایقیه ندینه صادز شده است و محمد امین استرآبادی در پاسخ نامه شاه عباس فتوابه طهارت آن داده است و احادیث نجاست را تقیه از ائمه چهارگانه اهل‌سنت دانسته است که حکم به نجاست داده‌اند که در واقع اشتباه کرده است و احادیث نجاست تقیه‌ای نیستند بلکه احادیث طهارت بنابر نظر شیخ طوسی نقیه است (نک : نسخه خطی کتابخانه ملک شماره۶۱۵۱؛ طوسی, ۲۸۱-۲۸۰/۱) محبی‌الدین نووی (م ۶۷۶ ق) از فقهای شافعی در این‌باره می‌نویسد: «الخمر نجسه عندنا و عند مالک و أبی حنيفه و آحمد و سائر العلما الا ما حکاه القاضی ابوالطیب و غیره عن ربيسه شیخ مالک و داود انهما قالا هی طاهره و ان کانت محرمه کالسم الذی هو نبات و کالحشیش السسکر و نقل الشیخ اند الاجماع علی نجاستها» (نووی, ۵۶۳/۲)؛ بنابراین بر خلاف امامان چهارگانه اهل تسئن, ربيعه الرأی و داود ظاهری اصفهانی شراب را پاک دانسته‌اند. ظاهر این است که تشخیص شیخ صحیح است و از ربيعه الرای:تقيه شده و گفته استرآبادی صحیح به تظر نمی‌رسد» چون اگر صدور روایت از امام باقر(ع) و احتی امام صادق (ع) در دوره اسوی باشد قبل از مطرح شدن فقهای اربعه.است و.تقیه از آنان وجهی ندارد: موضوع این مقاله نیز از این مسئله مستئنی نیست. این پژوهش می‌کوشد «خدیث رهان» وازاوی آن را که به وضع متهم شده رمزگشایی کند. این راوی, وهب بن وهب آبوالبختری است. روایت رهان طیر جواز برد و باخا پرنقسرا صادر کرده که مخالف‌هوای گر علسای کید است ایا در مان آحادی ی صحیح. موّیداتی نیز دارد که پذیرش جعلی بودن آن را دشوار می‌نمایند. در میان احادیث صحیح شیعه, روایاتی منقول از امام صادق(ع) وجود دارد که مضمونی یکسان با حدیث رهان طیر دارد بنابراین روایت مورد بحث و روایات مشابه 1 در مجامع حدیثی شیعه در تعارضی آشکار با فتوای مشهور علمای شیعه است. برای حل این تعارض ابتدا باید صحّت روایت وهب مورد بررسی قرار گیرد. سپس کیفیت مطابقت این روایت با روایات مشابهش در مجامع حدینی روشن گردد. و در پایان با تحلیل شرایط صدور روایاتی که در موافقت با حدیث رهان طیر است. تعارض آن با فتوای مشهور علمای شعه را برطرف نمود:  ۲ پژوهش دینی شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ در احادیث و احکام فقهی, برد و باخت در سه مورد شتردوانی» اسب دوانی و تیراندازی جایز شمرده شده است؛ اما در این میان روایتی از وهب بن وهب بیان شده که پرنده را نیز به مواردی که برد و باخت در آن‌ها جایز است اضافه می‌کند. حدیث‌شناسان موضعی منفی در برابر این روایت منقول از وهب دارند. بیشتر علمای علم حدیث اين روایت را موضوع و بافته ابوالبختری می‌دانند. در این موضع دو مسشله قابل پیگیری است: نخست اینکه آیا روایسی که وهب ابوالبختری از پیامبر(ص) نقل کرده موضوع است يا صحّت صدور آن با توجه به وجود روایات مشابه از امام صادق(ع) - از نظر محتوا - قابل اثبات است؟ مسئله دیگر نیز چنین است که اگر روایت وهب صحّت صدوری داشته باشد. چگونه با حکم فقهی مشهور شیعیان مبنی بر عدم جواز برد و باخت با پرنده قابل جمع است؟ مشکل تعارض این روایت با حکم فقهی علمای شیعه زمانی مهم جلوه می‌نماید که بدانیم روایتی به مضمون روایت ابوالبختری و با سفق صحیح از امام صادق(ع) نقل شده که به طور واضح مخالف فتوای مشهور علمای شیعه است. آنچه که در مقاله پیش‌رو بررگ رید وه ناه کدایسی وخب یک حدیت جعلی است؟!» یا آنکه برابر این نظریه مشهون آوگا دیجوی جس که نشان می‌دهد این تحدیث فقها معمولا در کتب فقهی مبحشی درماورد:شرایط منسابقه و برد و باخت در آن و نیز چیزهایی که برد و باخت با آن ها جایز است. در کتاب «السّبق و الرمايه» باز نموده‌اند. ایشان جواز برد و باخت را به سه مورد شتردوانی, اسب‌دوانی و تیراندازی محدود کرده و برد و باخت در غیر از ای سواود را جایر می‌دانند. یی امیس حلی, ۱۳۷/۳ قطب لین راوتتی: ۳۸/۳ شیخ حر عاملی, ۳۱۲/۶) مستند آن‌ها نیز روایاتی است که از معصومان (ع) و به طور خاص از امام صادق(ع) در این مورد نقل شده است. (نجفی, ۱۵۱/۱۰) محمد بن یعقوب کلینی به سند صحیح از امام صادق(ع) نقل می‌کند که ایشان فرمود: «ل سق [ فی خفا و حخافر و نصل.» (کلینی, ۴۹/۵) یعنی در اسلام, برد و باخت فقط در شتردوانی, اسب دوانی و ثیراندازی جایز است..وی همین حذیث را یه سئدی دیگر نیز از امام صادق(ع) نقل کرده است. (کلینی, ۵۰/۵) البته این حدیث. از طریق ابوهریره از پیامبر(ص) نیز نقل شده است. (ابن ابی جمهور, ۲۶۵/۳) حمیری نیز حدیئی عالی به همین مضمون از علی(ع) و ایشان از پیامبر(ص) نقل کرده است. (حمیری, ۸۸) همچنین در روایتی دیگر که آن نیز منقول از امام صادق(ع) است. به جای واژه «صّل» که ناظر به تیراندازی است. لفظ «ریش» آمده است: اعلا بن سیاید می‌گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که فرمود: «(ن سول ال (ص) فد ری الحیل و سابق و کان مول ناماد تحضر الران فی الحف و الحافر و الرّیش و مّا سوّی ذلک قمار حرام» (طوسی, ۲۸۴/۶) محمدخشسن نجفی آذر کتاب جواهر الکلام لفظ «ریش)» در این روایت و روایات مشابه آن را کنایه از تیراندازی دانسته و حتی در روایاتی که واژه «نصل) نیز بر «ریش)» عطف شدهه است .این ادو واژه را مترادف و بهامعنای تیراندازی معرفی می‌کند. (نجفی, ۱۵۶/۱۹) گرجه 8 ان اهگه در بخش پایانی این پژوهه بر اساس این روایت و روایات مشابه, فقها مسابقه دادن و برد و باخت با پرندگان را جایز نمی‌دانند. (نجفی,. ۱۵۷/۱۰) اما در همین موضوع, وهب بن وهب نیز روایشی نقل کرده که پرنده را نیز به چیزهایی که مسابقه دادن در آن‌ها جایز است. اضافه نموده است. است: «هارون الرشید از کبوتر ‏ کبوترباژی خوشش می‌آمد. رای در حالی که ابوالبختری قاضی يا همان وهب بن وهب نزد او بود. کبوتری به وی اهدا شد. ابوالبختری گفت: انوهریره از پیامیر(ض) روایت کرد که اسان فرموده «٩ سیق الا قی غفا و حافر او وقت جعل کرد. خلیفه نیز به او جایزه‌ای گران‌بها داد. وقتی وهب خارج شد. هارون الرشید جناح». وی کلمه جناح را از نزدخود به روایت افزود و این حدیث را برای خوشایند خلیفه  ۴ پژوهش دینی, شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ گفت: به خدا سوگند دانستم که دروغ می‌گوید. و دستور داد کبوتر را ذبح کنند. به خلیفه گفتند گناه کبوتر چیست؟ گفت: به سبب اين کبوتر بود که او بر پیامبر(ص) دروغ بست» (القرطبی, ۰ معرفت. وهب را یکی از برجسته‌ترین واضعان حدیث معرفی کرده و بر گستاخی او در جعل روایات مختلف تاکید می‌کند. (معرفت. ۶۰/۲) محمود ابوریه نیز وهب را در شمار جاعلان حدیث قرار داده و همین داستان را درمورد نقل این روایت از وی گزارش کرده است. (ابوریه, ۱۲۶) برخی نیز این داستان را نقل کرده‌اند اما روایتی که از زبان وهب بیان شده به این صورت است که عايشه گفته است: «... أن النیی(ص) کان بطیر الحمام» (شوکانی؛ ۱۹۱؛ اببن جوزی, ۱۲/۳ ابن قیم جوزی, ۱۰۷ خطیب بغدادی, ۰۱۳ ۳۵۸؛ عنمان فلاته, ۹۲۷۲/۱ غلاوه بر آنچه که ذکرش رفت؛ حدیه وگ ینور از وی نقل شده است: (لا سّبق الا فی خفا و حّافر او جناح» و گفته شده وی آن را جعل کرده است. (ابن قیم جوزی, ۱۰۶) البته اهل‌سنت حدیثی بدین مضمون‌ودالاندکهراهمه.بن حنبل درا ماش "پر از ابوهریره نقل کرده است. (حنبل, ۴۵۳/۱۲؛ ۱۲۹/۱۶) و معتقدند وهب لفظ «جناخ) را از پیش خود به آن افزوده است. (اين قیم جوزی, ۱۰۶) اين داستان و روایت آن را به عیاث بن ابراهیم نیز نسبت داده‌اند. در این مورد. نقل شده که غیاث بن ابراهیم, یکی از واضعان مشهور حدیث. بر مهدی خلیفه عباسی وارد شد. خلیفه به کبوتربازی علاقه داشت. غیاث فورا گفت: پیامبر(ص) فرمود: لا سبق الا فی حافر و خف أو جناح» (خطیب بغدادی, ۱۴۱۷ ۳۲۱/۱۳) دیگران نیز مشابه این داستان را نقل کرده‌اند: (شوکانیر ۱۸۹: اس 2 جلوزی/ | بدیر شانه‌چی: ۱۲۴ عتمان فلاته, ۶۲۷۱/۱ هندی فتنی, ۱۵۴؛ سیوطی, ۲۳۲/۲) اما داستان وهب با هارون الرشید و ۲- تعارض خبر وهب با اخبار سه ضلعی بودن جواز رهان حدیثی که از وهب نقل شده, براساس برخی مبانی اصولی, با روایات سه ضلعی بودن جواز رهان (برد و باخت)» تعارض دارد. همانطور که پیش‌تر گذشت, فقها سه مورد شتردوانی» اسب ذوانی :و قیراندازی را بد غنوان موارذی کهبردرو باخت در آن‌ها جاق است معرفی کرده‌اند. (حرعاملی, ۲۵۲/۱۹؛ طوسی, ۲۸۴/۶) اما به حکم حدیث وهب, علاوه بر موارد فوق, برد و باخت با پرنده نیز جایز است. (ابن قیم جوزی, ۰۱۴۲۵ ۱۰۶) در برخی از نقل‌ها نیز در حدیث وهب, موارد جواز رهان سه ضلعی است؛ با این تفاوت که به جای تبراندازی, پرنده جوم ین موارهاقرآر گرفته اسبت: [آبورید: ۹۳۶) بوای که تمارظی سا عنم تعارض این دو طیف روایت روشن گردد. ناگزیر باید مقدماتی را بیان ۱ یکی از شیوه‌های حصر, حصر به وسیله نفی و استثنا است. یعنی اگر بعد از نفی, یکی از ادوات استئنا مانند الا و غیر بياید. افاده حصر می‌کند. (هاشمی, ۲۳۸/۱) در بحث رهان, همه روایاتی که فقها بر اساس آن‌ها حکم داده‌اند,.و نیز روایات منقول از ابوالبختری, مفید حصر است. در یکی از این روایات. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «لا سبق الا فی خف آو خافر او نصل» (حر عاملی‌سا۹( این روایت,و8ات‌باهتگاود از حرف آنفی «لا) آمده و مفهوم آن, این است که برد واباخت» در غیر ازامنوارد شتردوانی, اسب‌دوانی و تیراندازی جایز نیست, اما در روایت منقول از وهب آمده: «لا سبق الا فی خف و حافر و جناح». منطوق این روایت این است که برد و باخت با پرنده جایز است. همچنین روایتی دیگر به همین شیزد ان‌پوهیو نقن ضده که می‌گوید «لا سبق الا ف وقفق او نضل او حافر او ۱ در علم اصول فقه و در مبحث الفاظ برای شش نوع حکم. ففهوم مخالف تعریف شده است. مفهوم, عکس منطوق است؛ چون منطوق معنایی است که مستقیما از الفاظ کلام دریافت می‌شود ام مفهوم. آن معنایی است که لفظ بر آن دلالت می‌کند اما برای آن معنا لفظی در جمله ذکر نشده است. (مظفر, ۹۶/۱) به دیگر عبارت؛ منطوق همان دلالت مطابقی کلام, و مفهوم, دلالت التزامی سخن می‌باشد. (صدر, ۹۶/۲) مفهوم, خود به دونوع مفهوم موافق و مفهوم مخالف تقسیم‌بندی می‌شود. در تعریف مفهوم مخالف نیز گفته‌اند: (مفهوم مخالف آن است که حکمش (در ایجاب و سلب)» مخالف با حکم منطوق باشد.» (مظفر ۹۸/۱) در اصول فقه. یکی از مواردی که مفهوم مخالف دارد حصر است. (مظفر, ۹۸/۱) حصر در اصطلاح, اختضاض فان یکی به شرع دیگر است با قنیوه فخصواض:(هاشسمی, ۱ به غبارت بهتر. خصر غبارت. است از اثبات خکمی برای موضوغی که در جمله ذکر شده و نفی آن از غیر آن موضوع. حال, این حصر, مفهوم مخالف دارد و مفهوم آن. خارج شدن مستئنی از حکم مستئنی منه است.  ۶ پژوهش دینی, شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ جناح». منطوق این حدیث نیز جواز برد و باخت با پرنده است. بنابراین» منطوق روایت ابوالبختری با مفهوم روایتی که فقها بر اساس آن حکم داده‌اند. تعارض دارد. و این تعارض, نه تعارض بدوی, که تعارضی ثابت و مستمر است و راه حل می‌طلید. روایت وهب. با واکنش منفی حدیث شناسان روبرو است. در کتاب‌های حدیثی و کتبی که خولی مخت اخادیتنوضوهد نگاستد هده است,,روابات حقول از وهپ, جغلی دانسته هسنده و تقریبا همه علمای حدیث‌شناس معتقدند که وهب جاعل این این روایت است (معرفت, 7۲ و يا در خوش‌ینانه ترین حالت, لفظ «جناح» را بر آن افزوده است. (ابن قیم جوزی, ۶ آقای معرفت در «تفسیر و مفسران» و ابن جوزی در «الموضوعات» به وضع این روایت توسط وهب تصریح کرده‌اند. (معرفت, ۳۵/۲ اين جوزی» ۱۲/۳) احمد بن حنبل نیز نظری جالب توجه در مورد این حدیث و نقل آن توسط وهب ابوالبختری دارد. نقل است که وقتی به احمد بن حتبل گفشد که فردی از هامبرارصض راید لو الا فی خف آو حافر او جناح» بی‌درنگ گفت: «اين حدیث جعلی است و ابوالبختری کذاب آن.را جعل کرده است.» (شوشتری, ۴۵۹/۱۰؛ خطیب بغدادی۰/۹۳۴ 1۳۶ ,بنابرآ یلق احلایتاشناسان, صحت این روایت و روایاتی از این دست را که مضمون آن, جواز بازی با پرنده و مهم‌تر از آن» برد و باخت با آن است, رد کرده و موضعی مخالف نسبت به آن دارند؛ حال چه راوی این حدیث وهب باشد و چه غیاث بن ابراهیم. (عنمان فلاته. ۲۷۱/۱ و ۲۷۲؛ هندی فتنی؛ ۱۵۴؛ سیوطی» ۲۳۲/۲) گرچه با توجه به قراین و شواهدی که خواهد آمد»داستان وهب با هارون الرشید و نقل روایت برآیند آنچه گذشت این است که راه حل قریب به اتقاق همه علمای علم حدیث, برای برطرف کردن مشکل تعارض روایت وهب با روایاتی که فقها بر اساس آن‌ها حکم به انحصار جواز رهان (برد و باخت) به سه مورد شتردوانی» اسب دوانی و تیراندازی داده‌اند. جعلی برشمردن حدیث وهب است؛ راه‌حلی که بر پایه برخی شواهد. به نظر شتاب‌زده بیان گردیده و در ارائّه آن» دقت نظر لازم صورت نگرفته است. نام کامل وی, وهب بن وهب کثیر بن عبدالّه بن زمعه بن الدسود بن المطلب بن أسد بن عبدالعزی بن قصی بن کلاب بوده و کنیه‌اش ابوالبختری است. (خطیب بغدادی, ۴۵۶/۱۳) در مورد سال تولد او چیزی گزارش نشده است؛ اما برحسب قرائن تاریخی و اینکه وی معاصر امام صادق(ع) و هارون الرشید بوده و با توجه به این که هارون سال ۱۹۳ ق از دنیا رفته است و امام صادق(ع) سال ۱۴۸ق به شهادت رسیدند. می‌توان گفت به احتمال زیاد تولد وی در ربع اول قرن دوم بوده است. محل تولد وی نیز مدینه النبی است. (اين سعد. ۳۳۴/۹) مادر و مادر مادر وی هاشمی بوده‌اند. مادرش عبده دختر علی بن یزید بن رکانه بن عبد یزید بن هاشم بن عبدالمطلب بن عبد مناف بودهکه:بر اين؛اساش, نسب مادری وی هاشمی است. مادر مادرش نیز دختر عقیل بن ابیطالب بوده است. (خطیب بغدادی, ۴۵۶/۱۳) پس مشخصا وهب. مدینی و قریشی است. (طوسی, ۳۱۷) همچنین براساس نقل قطعی, مادرش پس از بیوه شدن, به همسری امام صادق(ع).درآمده است: (حلی,.۲۶۲؛ نجاشی, ۴۳۰ ابن داود حلی,۵۲۳) وهب پس از چند سال اقامت در مدینه, به شام رفته و پس از مدتی از آنجا به بغداد عزیمت کرد. (اين سعد ۳۳۴/۹) در آن زمان» هارون الرشید که خلیفه عباسی مسلمانان بوق متصییراقضاوت :مناد را بدبوف سبر کی ۷/۲ ۵۹: ان سا وا 1۳۳ خطیب بغقادی: ۳ چندی بعد نیز وی را از این مقام عزل کرده و او را بد از بکار بن عبدالّه زبیری, حاکم مدینه گرداند. (اين سعد. ۳۳۴/۹,خطیب بغدادی, ۴۵۶/۱۳) وهب پس از آن که از این سمت نیز غزّل شد به بغداد بازگست و ۷ا سال ۲۳ هجری کار دنیا رفت, در آنجا ماتد, (اين سعد, ۳۳۴/۹) درمورد وی گفته شده که فردی کریم و بخشنده بود (ذهبی, ۹۹/۵) و وقتی به کسی» چیزی می‌بخشید. از وی عذر می‌خواست. و هنگامی که از او درخواست ۱بایی فسات صرفا برای تخت شخصیتافرفی براچشاغیبوهب ابوازختری بیان‌هده استق,  ۸ پژوهش دینی شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ در کتاب‌های رجالی, دیدگاه مناسبی نسبت به ابوالبختری وجود ندارد. رجالیان شیعه و ال سنت, به اتفاق او را متهم به جعل و کذب کرده‌اند. شیخ طوسی او را ضعیف و عامی مذهب توصیف کرده است. (طوسی الرجال, ۴۸۷) علاوه بر شیخ, دیگر رجالیان شیعه نیز او را عامی مذهب دانسته‌اند. (طوسی, ۵۹۷/۲ ابن الغضائری, ۱۰۰ ابن داود حلی, ۵۲۳؛ حلی, ۲۶۲) با این وصف, روشن است که علمای شیعی, حکم به سنی بودن وهب داده‌اند؛ در حالی که رجالیان ال سنت درمورد مذهب وی سکوت کرده‌اند و همین امر قول علمای شیعه را تقویت می‌کند. در مورد شخصیت حدیثی وهب نیز باید گفت وی نزد همه رجال‌شناسان تضعیف شده و احادیئش نیز نزد همگان بی‌اعتبار است. تقریبا در تمامی کتب رجالی, او را با لفظ «کذاب» (کشی, ۵۹۷/۲؛ نجاشی, ۶۴۳۰ واسطی بغدادی, ۱۰۰؛ حلی, ۲۶۲؛ ابن داود حلی, ۳ و کان یکذب» (خطیب بغدادی»:۴۶۰/۱۳؛ ابسنعیدی جرجانی, ۳۳۴/۸) جرح کرده‌اند. حتی برخی نیز او را دروغگوترین مردم خوانده‌انند. (طوسی, اختیار الرجال, 7۲ ابن الغفضاثری, ۱۰۰) همچنین به‌طور صریح, به ضعف او در نقل روایت اشاره شده است: (طوسی؛ الرجال» ۴۸۷+ ابیاداو؟ حای 66اب عی خرجانی: ۳۳۴/۸) ذر کتب رجالی شیعه, به این امر نیز تصریح شده که هیچ یک از احادیثی که او از امام صادق(ع) روایت کرده قابل اعتماد نیست. (حلی, ۲۶۲؛ واسطی بغدادی, ۱۰۰) خطیب بغدادی پس از اینکه وهب را به کذب» ضعف و جهل متهم می‌کند. یکی از احادیتی را که وی از امام صادق(ع) نقل کرده, بیان می‌دارد و حکم به وضع آن توسط وهب می‌دهد. (خطیب بغدادی, ۳ و ۴۵۹) ابن سعد وی را به نقل روایات منکر متهم کرده که سبب عدم نقل احاذیت .وی توسط راویان: یگ ده اقت: (ابن سعق ۳۳۴/۹) ذهیی نو ای را با غبناوت «متهم فی الحدیث» جرح کرده است. (ذهبی, ۹۹/۵) اما آنچه که همه دانشمندان علم رجال بر آن تاکید کرده‌اند. اتهام وهب به جعل و وضع حدیث است. یحیی بن مین درمورد وی می‌گوید: «ابوالبختری تمام شب را حدیث جعل می‌کرد.» (ابن عدی جرجانی, ۳۳۳/۸) از احمد بن حنبل نیز نقل است که می‌گفت: «ابوالبختری, تا آنجا که می‌دانیم و دریافته‌ایم» حدیث وضع می‌کرد.» (ذهبی» ۹۹/۵) سیوطی او را از کبار واضعین حدیث برشمرده و روایات مظلفی .را او نقل کرجه و رای به جعلی بودن آن‌ها داد است. (سیوطی, ۲۳۲/۷) ابن عدی نیز درمورد وی می‌گوید: «ابوالبختری از جمله جاعلان حدیث است که چنان در دروغگویی و جعل روایت گستاخ شده بود که برای هر حدیثی که روایت می‌کرد. چندین سئد:جعل می‌کرد:و آن‌ها را به افراذ: ثقه بت می‌ذاد:» (این غذای جرجانی,,۳۳۵/۸) به هر روی, نه تنها وهب در نظر علمای شیعه و اهل سنت. دانشمندان علم رجال و خدیث‌شنناسان» شنخصیتی موجه و قابل اعتماد نیست؛ بلکه سخت‌ترین الفاظی که می‌توان در جرح یک راوی به کار برد. مانند «کذاب, کان یکذب. کان یضع. متروک الحدیث. ضعیف, منکرالحدیث و ...» درمورد وی به کار رفته است. آنچه که در اين بین مهم جلوه می‌کند: این نکته: است: که در این‌باره مان سی#احل پیشنت: اختلافی آیست و گرچه برخی او.را به دلیل برخی خصلن هام #اضلاتی بان مخات رک وه: سروت و جوانمردق ستوده‌اند, (خطیب بغدادی, ۶۴۵۷/۱۳ ابن سعد, ۳۳۴/۹) اما همه رجالیان, بر اينکه او کذاب, ضعیف و غیرقابل اعتماد است. وّحدات عقیده دارند. بر.,همین اسان است که روایت مورد بحث را که وهب از پیامبر(ص) گزارش کرده است. رد کرده و وی را محکوم به جعل آن کرده‌اند. گرچه:متن این روایت نیز برخادی‌گوالا گنه دیگری است که فقها براساس آن‌ها حکم داده‌اند و با آن روایات در تعارضی آشکار است. بنابر آنچه ذکر شد. از نظر حدیث‌شناسان, روایت وهبآهم از نظر سند (مشخصا به سیب وجود وّهب در آن) و هم از نظر متن (به سبب تعارض با روایات صحیحه دیگر)» مخدوش بوده و قابل قبول نیست. به‌رغم اینکه این حدیث, به حدیث موضوع و جعلی شهرت يافته و در بیشتر کتاب‌هایی ۱ این مقاله در پی اثبات صحت حدیث مورد نظر یا تطبیق آن با فتوای مشهور شیعه نیست. بلکه فقط روایت جواز برد و باخت با پرنده را که منقول از وهب ابوالبختری است بررسی کرده و اثبات کردیم که حدیثی که در مجامع حدیثی مشهور شده که وهب آن را جعل کرده. اولا جعلی نیست و وهب آن را از امام صادق(ع) نیز شنیده است. قوما حدیثی که در مجامع حدیثی شیعه به همان مضمون وارد شده, مخالف فتوای مشهور شیعه و تقیه‌ای است.  ۰ پژوهش دینی شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ که در بحث احادیث موضوعه نوشته شده, به جعلی بودن آن تصریح شده است و خود وهب نیز به عنوان یک جاعل بارز حدیث شناخته می‌شود. نگارتده معتقد است گرچه وهب در روایات دگل به وضع حدیث متهم است. اما گویا در این روایت از این اتهام میرا باشد. وقتی به یک سلسله از شواهد و قراین توجه کرده و آن‌ها را کنار یکدیگر قرار می‌دهیم. به این نتیجه می‌رسیم که نه تنها این حدیث, جعلی و ساخته وهب نیست. بلکه قصد طرح این ادعا را داریم که وهب روایت جواز برد و باخت با پرنده را از امام صادق(ع) نیز شنیده است؛ اما آن را نه از زبان آن حضرت که با واسطه ابوهریره از شخص پیامبر اسلام(ص) نقل نموده است. راه برون رفت از بحران تعارض این حدیث با روایات صحیحه‌ای که پرنده را در شمار مواردی که برد و باخت با آن‌ها جایز است. قرار نمی‌دهند نیز روشن است؛ توجه به قرائن موجود روشن می‌سازد که روایت وهب, تقیه‌ای بوده و امام صادق(ع) حکم واضی خود لا د رای ههار نک دم این مذعا قرانتی دارد که همانطور که پیش‌تر گذشت. وهب حدیلی از پیامبر(ص) نقل کرده که در آن, برد و باخت با پرنده را جایز شمرده است؛ در حالی که فقها این روایت را جعلی دانسته و حکم به حرمست رهان در غیر از شتردوانی» اسب دوانی و تیراندازی.می‌دهند. مدّعا این است. که وهب روایتی مینی بر جواز برد و باخت با پرنده*رازاز (ما*سادظ(ع) ز ده است؛ گرچه آن را از اسام(ع) نقل نکرده يا در کنب حدینی ضبظ نشده است. این شواهد از این قرار است: گذشت که وهب قریشی بوده و مادرش نیز هاشمی است؛ چون نسب مادرش به هاشم بن عبدالمطلب می‌رسد. مادر مادرش نیز دختر عقیل بن ابی‌طالب بوده است. (خطیب بغدادی, ۴۵۶/۱۳) همین پیوند خانوادگی با هاشمی‌ها طبیعتا موجب هم‌نشینی گسترده وی با امام عصرش, امام صادق(ع) و نقل روایات مختلف از اين معصوم بوده است. و وقتی این نکته را در نظر می آوریم که مادر وی» همسر امام صادق(ع) بوده است (نجاشی۴۳۰) بیش از پیش صحّت این امر بر ما آشکار می‌گردد. البته باید گفت که پیوند خانوادگی وهب با امام صادق(ع) به تنهایی دلیلی بر شنیدن حدیث مورد بحث از آن حضرت نیست؛ بلکه اين امر در کنار شواهد دیگر مانند رواج این حدیث در بین مردم آن زمان؛ وجود روایتی به همین مضمون با سند صحیح در میان احادیث شیعه و... به تقویت ادعای نگارنده کمک می‌کند." ۳-۱-۶ شهرت وهب در زمان خودش به کثرت روایت از امام صادق(ع) وهب در عصر خودش, به این امر که از امام صادق(ع) زیاد روایت نقل می‌کند. مشهور بوده است." این مسئله معلول مصاحبت و همراهی آزیاد وی با آن حضرت بوده است. در کتب روایی, احادیث بسیاری از وهب نقل.شده که آن‌ها را از امام صادق(ع) روایت کرده است. شیخ طوسی, کلینی و شیخ صدوق» به کرات احادینی :از وهب در جوامع حدینی‌شان نقل کرده‌اند که وهب آن‌ها را از امام صّادق(ع) گزارش کرده است. (کلینی» ۲۳۴/۲ و طوسی, تهذیب الاحکام, ۳۲/۱؛ طوسی, ۳۱۹-۲۱۵-۱۷۷-۴۸/۱ و ۸/۳) و این در حالی است که شیخ طوسی وی را جز اصحاب امام,صادق(ع) نیرب یلاب آورده است: (طوسی, الرجال, ۳۱۷) مالک بن انس نیز به این امر اشاره کرده و به سبب کشرت روایات او از امام صادق(ع) از وی انتقاد کرده است. ابوخلید نقل می‌کند که مالک می‌گفت: «مردم ۱ این دلیل را همانگونه که از فحوای کلام برمی‌آید دلیل قطعی نمی‌دانیم و صرف احتمال و قرینه است. ۲ لازم به ذکر است این نکته و دو نکته دیگری که در راستای اثبات اینکه وهب حدیث رهان طیر را جعل نکرده و آن را از امام صادق(ع) نیز شنیده است بیان نمودیم, نه سه دلیل مجزا که سه قرینه است که در کنار هم این ادعای نگارنده را تقویت می‌کند. تحلیل شرایط اجتماعی و فردی راوی حدیث رهان طیر این قراین را به دست داده و این  ۲ پژوهش دینی, شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ را چه شده است که وقتی از مدینه خارج می‌شوند می‌گویند: «حدثنا جعفر بن محمد» و وقتی به شهر بازمی‌گردند. در خانه‌هایشان پنهان می‌شوند؟» ابوخلید تصریح می‌کند که منظور مالک از «مردم» مشخصا وهب بن وهب است. (خطیب بغدادی, ۴۵۹/۱۳) با این وصف. روشن است که وهب, مدتی طولانی با امام صادق(ع) مصاحبت داشته و روایات ۳-۱-۶ تطابق این روایت(روایتی با حکم جواز رهان با پرنده) با روایاتی دیگر در میان روایات دیگر, روایتی به همین مضمون وجود دارد که در سند آن وهب وجود ندارد اما مطابق با همین روایت است. این روایت/ با سند صحیح و به طرق مختلف, در جوامع حدیفی شیعه ذکر گردیده است. |*واقاایت, گنه نقل شده است: «هن ال اه بن سب ال سلت با عبر المع عن شهاده من مب باحمام ال لا باس (۵ قان ا یرف بیشی قل قن م قبلنا بفولون ال مر هو شمان ال ان ال ما غلشت سول ال ص قال (ن المانکه یر عند الرّهان و تن صاحیه ما حلا الافر و الحف و الیش و انصل نها تخضرها الملاکه؟ (ابن بابویته قمی ۴۹۳۴۸/۳ فیض کاشانی, ۱۰۱۲/۱۶؛ بروجردی, ۴۸۶/۳۰) امام(ع) در این روایت, مواردی را که برد و باخت در آن‌ها جایز است. چهار مورد اسب دوانی, شتردوانی, پرنده بازی و تیراندازی عنوان کرده‌اند. این حدیث, موید و موافق روایت وهب است., در حالی که در سند ای, تشرلضا از وخب یست: سند این روایت صحیح و به این صورت: است که شیخ صدوق از پدرش علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی وی از سعد بن عبدالّه, وی از احمد بن محمد بن عیسی, وی از حسن بن علی وشا, وی از ابان بن عثمان و ابان از علا بن سیابه و علا از امام صادق(ع) نقل حدیث کرده است. (ابن بابویه قمی, ۵۱۵/۴) غلا بن سیابه که راوی این حدیث بوده و روایت را از زبان امام(ع) نقل می کند. از اصحاب امام صادق(ع) اما مجهول الحال استه ینی درگب رجالی:وصفی از وی بهمیان اننامده اسقه (قاسم‌پوت 0۹۳سا این راوی بنا به نظر محققان امامی ثقه است و در بخش سند. این روایت را صحیح و مسند دانسته‌اند. (نرم‌افزار درایه - النور). ذیگر افراد زنجیره حدیت مورد اطمیتان هستند. حسن بن علی بن زیاه وشا: جز بهترین اصحاب امام رضا(ع) و یکی از موجّه‌ترین افراد قبیله‌اش است. (حلی, ۴۱) احمد بن محمد بن عیسی اشعری, شیخ و فقیه قم در عصر خودش بوده است. (نجاشی, ۸۲) سعد بن عبدالّه قمی نیز فردی است که شیخ طوسی او را بااغبایت+سلیل آلقتر رایع ال خبا ری مد ستودهاستاطوسی آلرسال: 5۹۵) نار آنچه که ذکر قده ات ووایت علاه ثابت ی لاف ااسقکسمیی سحت سنذي روایت علا که در مجامع حدیثی شیعه گزارش شده و همچنین داستان وهب با هارون الرشید که پیش ت زگاست,وانیز کلیس ضحت جدیت. ۸ سبیق الااقی خف آو خافر او جناح)» توسط احمد بن حنبل (شوشتری, ۰ شمه و همه شواهدی است که ما را به این نکته رهنمون می‌سازد که مضمون این روایت؛ به هر دلیلی» بین مردم آن عصر رواج داشته و اصطلاحا این حدیث, در لسان مردم بوده است. پس نه تنهامضمون این حدیث برای مردم غریب نبوده و تازگی نداشته بلکه میان مردم نیز متداول بوده است. دلیل این ادعا نیز موضعی است که احمد بن حنبل در مقابل این حدیث اتخاذ کرده است. براساس این قرائن و سایر شواهد می‌توان گفت: وهب ابوالبختری, روایت جواز رهان با پرنده را جعل نکرده ویشاید‌آن را از امام صادق(ع) نیز شنیده است؛ اگرچه آن را از زبان آن حضرت نقل نکرده یا در کتب حدیثی مکتوبنشده است.! لازم به ذکر است این سه موضوعی که در راستای اثبات, ایکه وهی حی«رهان طیر را جعل نکرده و آن را از امام صادق(ع) نیز شنیده است بیان نمودیم نه سه دلیل مجزا که سه شاهد است که در کنار هم این ادعای نگارنده را تقویت می‌کند. تحلیل شرایط اجتماعی و فردی راوی حدیث رهان طیر, این قرائن را به دست داده و این قراین, مقوّم ادعای این تحقیق است. ۱ ادعای قطعی نویسندگان مقاله, عدم جعل روایت توسط .وب استا.افرسته است که .سه قریشه‌اتی کنه.بیاق گردیه  ۴ پژوهش دینی, شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ با اثبات این امر که وهب روایت جواز برد و باخت با پرنده را جعل نکرده و آن را از امام صادق (ع) شنیده است, این مسئله رخ می‌نماید که تعارض این حدیث با احادینی که مسابقه و برد و باخت با پرنده را جایز نمی‌شمارند (شیخ حر عاملی, ۲۵۳-۲۵۲/۱۹) و فقها براساس آن ها حکم به حرمت رهان با پرنده می‌دهند (نجفی, ۱۵۷/۱۰)» چگونه قابل حل خواهد بود؟ پاسخ این است که براساس شواهد, حدیث وهب تقیه‌ای است و امام(ع) حقیقت را در اين مورد اظهار نکرده و از روی تقیه. حکم به جواز برد و باخت با پرنده داده است. شواهد تقیه‌ای بودن این روایت. به شرح زیر است تقیه‌ای بودن یک روایت الزاما به معنای موافقت حکم آن با احکام اهل سنت نیست. در این روایت موافقت حدیث با امیال سلاطین وقت نیز می‌تواند دلیلی بر تقیه ای بودن روایت باشد. ۱-۲-۶ وجود روایتی دیگر به همین مضمون با سند صحیح همانطور که در قسمت قبل بیان نمودیم» .در کتب حدیثی شیعه روایتنی صحیح السند وجود دارد که مضمون آن همانند روایت وهب. جواز برداو باخت با پرنده است. (ابن بابویه قمی, ۴۹-۴۸/۳؛ فیض کاشانی, ۱۰۱۲/۱۶ بروجردی, آقاحسین, ۴۸۶/۳۰) این روایت محکم‌ترین بیه در ات یبیل تقیه‌ای بودن روایت ابوالبختری است. چون اولا احادیث مخالف آن در میان روایات شیعه فراوان است؛ (طوسی, تهذیب الاحکام, ۲۸۴/۶؛ فیض کاشانی, ۱۰۱۳؛ حر عاملی, ۲۵۳/۱۹) ثانیا.در تخالف آشکار با فتوای مشهور فقهای شیعه است. وجود این حدیث با سندصحیح در میان روایات شیعه و موافقت آن با مضمون روایت وهب, مدّعای موضوعنبودن و تقیه‌ای بودن حدیث وهب را تقویت می‌کند. براساس آنچه گذشت. وجود این حدیث با سند صحیح و موافقت آن با مضمون روایت وهب و البته موافقت مضمون حدیث با امیال سلاطین عامی مذهب وقت. مدعای تقیه‌ای بودن حدیث وهب را تقویت می‌کند." تقیه‌ای بودن یک روایت الزاما به معنای موافقت حکم آن با احکام اهل سنت نیست. در این روایت موافقت حدیث با امیال سلاطین وقت نیز ۳-۳-۶ حمایت رسانه‌های گروهی حاکمیت از احادیث تامین کننده منافع حکومت همواره در طول حکومت عباسیان و امویان, حاکمان و دستگاه حکومت. دو رویکرد ۱- فرمان جعل حدیث به سود حاکمیت وقت؛ مانند آنچه که معاویه می‌کرد و به محدثان درباری زر و سیم می‌داد تا علیه علی(ع) و در فضائل خلفای راشدین- به ویژه عفمان -او یر به: نفع حکومت خودد روط جهلم۳۹(برریه: ۱۲۸-۱۲۷) که در مورد روایت مورد بحث ما اين مورد منتفی است. به عبازت دیگر, در داستان وهب با هارون با غیاث بن ابراهیم با مهدی عباسی, اگر.وضعی اتفاق افتاده,باشند. این‌گونه نیست که دستگاه ۲- سکوت رسانه‌های گروهی حاکتّیّت در برابر احادیّتی که به سود حاکمیت و در رس آنان, خلیفه, جعل می‌شد که در اینجا داستان همین است؛ خلیفه وقت یعنی هارون الرشید. به پرنده و پرنده بازی علاقه داشت و طبیعتا رواج این روایت خوشایند طبعش بود. بنابراین وقتی وهب این حدیث را از پیامیر(ص).نقل کرد نه تنها آن راانکار نکرد. بلکه از آن استقبال کرد و به او جایزه داد؛ اگرچه پس؛از خروج وهب از حضورش, به دروغ و جعل وی اظهار نمود. اما همین که به شبب خوشایندش از این حدیث, جایزه‌ای به وهب عطا کرد نشان‌دهنده حمایت حکومت وقت از این دست روایات است. بنابراین دستگاه حکوست وقت. این حدیث را به رسمیت شناخته بود. همچنین پیش‌تر گذشت که احمد بن حنبل» به این حدیت ۱ موافقت حکم حدیث با امیال حاکم وقت که عامی مذهب بوده و مخالفت آن با حکم فقهی شعه در این زمینه  ۶ پژوهش دینی, شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ واکنش منفی نشان داده و آن را از جعلیات وهب دانسته است. و این امر گویای این نکنه است که این حدیث, در آن زمان رواج داشته و بین مردم نقل می‌شده است. از مجموع این قرینه‌ها می‌توان برداشت کرد که اشکال این روایت» در جعل و صدور نیست. بلکه در جهت صدور آن است؛ یعنی وهب. حدیث را از امام صادق(ع) شنیده. گرچه آن را نقل نکرده و آنچه که در کتب حدیثی ما نقل شده, از زبان «علا بن سیابه» است. اما آنچه که امام(ع) فرموده, بیانگر حکم ظاهری و موافق منویات دستگاه حکوست وقت بوده است. بزرگانی مثل مجلسی اول در «روضه المتقین) نیز به این نکته اشاره گرده‌اند. وی ذیل حدیفی که.از علا بق سیایه قل.شده استه تأگید می‌کند گه.این روایت از برآیند آنچه بیان شد این است که ولج وان از حدیث وقب در کشب شیعه و حمایت حاکمان وقث جامعه اسلامی آزا. 6ااادیت که به توعی خوشایند آنان بود: دو ۵- توضیح درمورد روایت شیخ حر عاملی و واژگان «حمام» «ریش» و «نصل» شیخ حر عاملی روایتی را از قول شیخ طوسی در تهذیب الاحکام نقل کرده که در آن. بازی با پرنده جایز دانسته شده است. در این روایت. لفظی که برای پرنده به کار رفته, مانند روایتی که صدوق از علا بن سیابه گزارش کرده, لفظ «حمام» است. (شیخ حر عاملی, ۹ شیخ حر عاملی لفظ (حمام» را در این حدیث, به نقل از برخی فضلا اینگونه توجیه کرده است که مراد از حمام, اسب است؛ چون در عرف اهل مکه و مدینه. حمام به این معنا است. (شیخ حر عاملی, ۲۵۳/۱۹) شیخ محمدحسن نجفی نیز در «(جواهرالکلام» همین توجیه را درمورد لفظ حمام بیان کرده است. (نجفی, ۱۵۶/۱) گرچه اين توجیه. فقط در مورد وازه «(حمام» صدق می‌کند و در مورد لفظ «جناح» و «ریش» به کار نمی آید؛ جچجون ۱ در این مورد می‌توان به بحث انواع تقیه و تقیه مداراتی هم توجه نمود. در روایتی که وهب نقل کرده و روایات مشابه, لفظ «جناح» به کار رفته و جناح در لغت به معنای بال پرنده (ابن منظور, ۴۲۸/۲؛ ابن فارس, ۴۸۵/۱؛ فیومی, ۱۱۱) و در این روایت. کنایه از خود پرنده است. مضاف بر اين» در حدیث علا نیز لفظ «ریش» آمده و «نصل» بر آن عطف شده است. «نصل» نیز در لغت به معنای نوک تیز و آهنی نیزه تیر و چاقو است (اين منظور, ۶۶۲/۱۱ ابن فارس, ۴۳۲/۵) و در اين روایت. کنایه از تیراندازی است. لذا عطف «نصل» بر «ریش»» گویای این نکته است که مراد از «ریش» تیراندازی نبوده و منظور امام(ع): همان پرنده آسته در حالی کل قیخ محمنحسن نفی در «جوآهرالکلام» اصضراز دارد به اینکه «نصل» و «ریش)» در این حدیث, مترادف و به معنای تیراندازی است. (نجفی, ۹ اما سوای از عدم ذکر دلیل برای هم‌معنایی, ترادف این دو واژه در عبارتی که در پایان لازم است به اين نکته نیز اشاره نماییم که ما در این پژوهش پی اثبات صحت حدیث سبق با پرنده یا تطبیق:آن با فتوای مشهور شیعه نیستیم بلکه.فقط روایت جواز برد و باخت با پرنده را که منقول از وهب ابوالبختری است بررشی کرده و اثبات کردیم که حدیثی که در مجامع حدیثی مشهور شده که وهب آن را جعل کرده. اولا جعلی نیست و وهب آن را از امام صادق(ع) نیز شنیده است. دوما حدیثی که در مجامع حدیثی شیعه به همان مظمون وازد شبو و یاهیران مدعاسپت که وهی این وایت‌#رلااز اما اصادق(ع) نیز 1 ها پراساس روایت الا سبی (ل٩ ی نف او ضافر آوتصضل,و روایات مسایدگه از امام صادق(ع) نقل شده است. جواز برد و باخت را به سه مورد شتردوانی, اسب دوانی و تیراندازی محدود کرده و برد و باخت با پرندگان را جایز نمی‌دانند؛ در حالی که در حدیثی که وهب ابوالبختری از پیامبر(ص) نقل کرده, پرنده نیز به مواردی که مسابقه و به تبع آن؛  ۵۸ پژوهش دینی شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ برد و باخت در آن‌ها جایز است. اضافه شده است. ۲ تقریبا همه علمای علم رجال و حدیث شناسان, وهب را تضعیف کرده و این روایت را جعلی می‌دانند؛ حال آن که نگارنده بر این باور است که اگرچه وهب در کتب رجالی, شخصیتی مخدوش و غیرقابل اعتماد بوده و متهم به کذب و وضع حدیث است و روایات مختلفی را که او نقل کرده, جعلی دانسته‌اند, اما در این حدیث از اتهام جعل به دور است. ۳ از نظر نویسندگان این پژوهش, نه تنها این حدیث جعلی نیست, بلکه ادعا این است که وهب این روایت را از امام صادق(ع) نیز شنیده است. اگرچه آن را نقل نکرده است. این الف) پیوند خانوادگی وخب با امام 805462 چگ( مادر مادرش فاشمی بوهه و مهم‌تر از آن, اینکه مادرش همسر امام صادق(ع) بوده است. ب) شهرت وهب در زمان خودش به کثرت نقل روایت از امام صادق(ع) که حتی این امر مورد: اختراضن «مالک بن انس توا 6 نش ات ج) رواج این روایت میان مردم در آن دوره زمانی ۱ براساس دلایل فوق, می‌توان گفت وهب, روایت جواز برد و باخت با پرنده را جصل نکرده و آن را از امام صادق(ع) شنیده است. حال با این ادعا این سوال پیش می‌آید که تعارض اين حدیث با روایاتی که فقها براساس آن‌ها حکم به حرمت رهان با پرنده می‌دهند. چگونه قابل حل خواهد بود؟ پاسخ این است که براساس برخی شواهد قطعی, ۲. یکی از این شواهد. روایتی است به همین مضمون که علا بن سیابه از امام صادق(ع) نقل کرده و سند آن نیز صحیح است. شاهد دیگر این مدعا حمایت خلیفه وقت از این حذیث است که احتمال نقیه ای بودن آن را تقویت می کند. چون روایات نقیه ات همواره در شرایط خفقان و در عصر حکومت های مخالف شیعه بیان شده اند. مضاف بر اين» مجلسی پدر نیز بر صدور این روایت در شرایط تقیه, صحه گذاشته است. ۳ بنابر بررسی واژگان به کار رفته در روایت, عطف «نصل» بر «ریش»» بیانگر آن است که مراد از «ریش» در روایت» تیراندازی نیست و منظور امام صادق (ع پرنده است؛ ترادف و هم‌معنایی چند واژه در کنار هم در عبارتی که بیانگر حکم بر روی چند موضوع است. به  ۰ پژوهش دینی, شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ ۱ ابن ابی جمهور محمد بن زین الدین, عوالی اللثالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه, به تحقیق مجتبی عراقی, قم, دار ۲. این ادریس حلی, محمد بن منصور, السراثرالحاوی لتحریرالفتاوی, به تحقیق حسن بن احمد الموسوی- ابوالحسن بن مسیح., قم. دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» چاپ دوم ۴۱۰اق. ۳ ابن بابویه قمی. محمد بن علی, کتاب من لایحضره الفقیه. به تصحیح علی‌اکبر غفاری, قم, دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» چاپ دوم, ۱۴۱۳ق. ۴. ابن جوزی» عبدالرحمان بن علی, الموضوعات, به تحقیق عبدالرحمان محمد عنمان, بی‌جا دارالفکر للطباعه و النشر ۵ ابن حنبل؛ ابوعبداله احمد بن محمد. مسندالامام احمد ابن حنبل, بیروت, موسسه الرساله؛ ۱۴۱۷ق. ۶ ابن داود حلی» حسن بن علی, کتاب الرجال, به تحقیق محمدضادق بحزالعلوم. تهران, انتشارات دانشگاه تهران, ۷ ابن سعد, محمد بن سعد بن منیع الزهری, الطبقات الکبیر, به تحقیق علی محمد عمر, قاهره, مکتبه الخانجی بالقاهره, ۸ ابن عدی جرجانی, ابواحمد عبدالّه,الکامل:فی الضعفناالرجال, بهتحقیق عادل احمد عبدالموجود - علی‌محمد ٩. ابن فارس, احمد. معجم مقاییس اللغه, به تحقیق عبدالسلام محمد هارون» قم, مکنبه الاعلام الاسلامی, چاپ اول, بی‌تا. ۰ ابن قیم جوزی, محمد بن ابی بکر المنارالمنیف فی الصحیح و الضعیف. به تحقیق عبدالفتاح ابوغده, بیروت, مکتب ۱ ابن منظور محمد بن مکرم, لسان العرب. بیروت. دار صادر, چاپ سوم بی‌تا. ۲ اپوریا مجیود: آخنوراعلی السته الستيه بى جا دازالکتاب,الاسلانی: اپ اول ۳۷۷ ۱ق: ۳ آبوزکریا محیی الدین بن شرف نووی, المجموع شرح المهذب. [بیروت]: دارالفکر, بی‌تا. ۴ استرآبادی, محمدامین, نسخه خطی#کتابخانه ملک شماره ۶۱۵۱ (غریضه به شاه غباس). ۵ احمد بن حسین؛ الرجال لاین الفضائری؛ به تحقیق محمدرضا حسینی, قم؛ انتشارات دارالحدیت, چاپ اول, ۶ بروجردی, آقاحسین, جامع احادیث الشیعه, به تحقیق جمعی از محققان, تهران, انتشارات فرهنگ سبز چاپ اول, ۷ حر عاملی, محمد بن حسن, تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه, به تحقیق موسسه آل البیت(ع)» قم. ۸ همو, هدایه الامه الی احکام الائمه علیهم‌السلام, به تحقیق آستان قدس رضوی - بنیاد پژوهش‌های اسلامی - گروه احدایت: مشهدم: آستانه الرضویه المقدسه - مجمع البحوث الاسلامیه. چاپ اول, ۱۴۱۴ق. ۹ حلی, حسن بن یوسف, رجال العلامه الحلی, نجف اشرف, دارالذخائر, چاپ دوم, ۴۱۱اق. ۰ حمیری, عبدالّه بن جعفر قرب الاسناد. به تحقیق موسسه آل البیت(ع)» قم, موسسه آل البیت(ع)» چاپ اول, ۱ خطیب بغدادی, ابوبکر احمد بن علی, تاریخ بغداد و مدینه السلام, به تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا, بیروت. ۲ ذهبی, محمد بن احمد بن عثمان, میزان الاعتدال فی نقدالرجال, به تحقیق محمدرضوان عرقسوسی- عمار ریحاوی- غیاث الحاج احمد- فادی المغربی, دمشق, دارالرساله العالمیه. چاپ اول, ۱۴۳۰ق. ۳ سیوطی, جلال الدین, اللثالی المصنوعه فی الاحادیت الموضوعه, بیروت, دارالمعرفه, ۱۴۰۳ق. ۴ شوشتری, محمدتقی, قاموس الرجال, به تحقیق موسسه النشرالاسلامی, قم, انتشارات التابعه لجماعه المدرسین بقم ۵ شوکانی, محمد بن علی, الفوائد المجموعه فی الاحادیث الموضوعه: به تحقیق محمد عبدالرحمان عوض, بیروت. ۶ صدر سید محمدباقردروس فی علم الاصضول, اعداد: محسن غرویان نیشابوری- عبدالجواد ابراهیمی شاهرودی, ۷ طوسی, محمد بن حسن, الاستبصار فیما اختلف من الاخبار, به تحقیق حسن الموسوی خرسان. تهران, دارالکتب ۸ همو: تهذیب الاحکام, به تحقیق حسن الموسوی,خراشان, تهرا؛ "ازالکتب الاسلامیه, چاپ چهارم, ۱۴۰۷ق. ۹ هم رجال الطوسی, به تحقیق جواد قیومی اصفهانی, قم, موسسه النشرال«سلامی التابسه لجامعه المدرسین بقم ۰ همو فهرست کتب الشیعه و اصولهم و أسماالمصفین و اظحاب الاصول, قع انتقتازات ستاره/ چاپ اول, ۱۴۲۰ق. ۱ همو اختیار معرفه الرجال المعروف برجال الکشی, با تعلیقات میرداماد استرآبادی و به تحقیق مهدی را ۲ عثمان فلاته, عمر بن حسن, الوضع فی الحدیث, بیروت, موسسه مناهل العرفان, بی‌تا. ۳ فیض کاشانی, محمدمحسن, الوافی, اصفهان, کتابخانه امام امیرالمومنین(ع). چاپ اول, ۱۴۰۶ق. ۴ فیومی, احمد بن محمد. المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی, قم, موسسه دارالهجره, چاپ دوم بی‌تا. ۵ قاسم‌پور, محسن, ستار» حسین, فرهنگ اضطلاحات درایه الحدیث و زجال, تهران, نشر هستی نما چاپ اول, ۶ القرطبی, محمد ابن احمد. الجامع لاحکام القرآن, تهران؛ ناصر خسرو ۱۳۶۴ش.  ۷۲ پژوهش دینی, شماره ۴۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ ۷ قطب الدین راوندی, سعید بن هبه الّه, فقه القرآن, به تحقیق احمد الحسینی و محمود مرعشی, قم, مکتبه آیه ال ۸ القیسی, ابراهیم طه. مراد حمدی, محمد,موسوعه الاحادیث و الاآثار الضعیفه و الموضوعه. |عداد: غلی حسن الحلبی, ریاض, مکتبه المعارف للنشر و التوزیع. چاپ اول, ۱۴۱۹ق. ۹ کلینی: محمد بن یعقزب الاصول من الکافی: به تحقیق ؛علی‌اکبر غفازی و محصد: آخوندی: تهران: دارالکصب ۰ مجلسی, محمدتقی, روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه, به تحقیق حسین موسوی کرمانی و علی پناه ۱ مدیر شانه‌چی, کاظم. علم الحدیث. قم. دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم, چاپ ۴۲ مسعودی, عبدالهادی, وضع و نقد حدیث, تهران, انتشارات سمت. چاپ دوم, ۱۳۸۹ش. ۳ مظفر, محمدرضا اصول الفقه, قم. موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان» چاپ دهم, ۴۲۱اق. ۴ معرفت, محمدهادی, تفسیر و مفسران» قم» موسسه فرهنگی تمهید. چاپ سوم» ۱۳۸۵ش. ۵ نجاشی, احمد بن علی, رجال النجاشی, قم. موسسه النشر الاسّلامی التابعه لجامعه المدرسین بقم المشرفه, چاپ ۶ نجفی, محمدحسن, جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام, بیروت, موسسه المرتضی العالمیه. چاپ اول, ۱۴۱۲ق. ۷ هاشمی, سید احمد.جواهرالبلاغه, ترجمه و شرح حسن عرفان, قم, نشر بلاغت, چاپ هشتم, ۱۳۸۶(ش ۸ هندی فتنی, محمد طاهر بن علی تذکره الموضوعات. بی‌جا بی‌نا. بی‌تا.

در روایات فقهی، جواز رهان (برد و باخت)، به سه مورد شتردوانی، اسب دوانی و تیراندازی منحصر شده است. وهب بن وهب ابوالبختری نیز که یکی از راویان عامی و البته معاصر امام صادق (ع) است، در همین موضوع روایتی نقل کرده که پرنده را نیز به موارد سه گانه جواز رهان الحاق می کند. این حدیث متعارض با احکام فقهی و در کتب حدیثی فریقین محکوم به جعل است، چون شخصیت راوی آن در کتب رجالی، مخدوش و متهم به وضع است. تحقیق پیش رو دو ادّعا دارد؛ نخست اینکه وهب روایت مزبور را جعل نکرده است، و دیگر اینکه آن را از امام صادق(ع) نیز شنیده است. مهم ترین قرینه در تأیید این دو ادعا، وجود روایاتی صحیح به همین مضمون از آن حضرت در مجامع روایی شیعه است. راه حل رفع تعارض این خبر با سایر روایات نیز، تقیه ای دانستن روایت منقول از امام صادق (ع) و موافق روایت وهب است. این مقاله با رویکردی تحلیلی انتقادی می کوشد تا حدیث مذکور را در منابع روایی در سنجه نقد نهد و در تلاش است با کاوش در دیگر مصادر و یافتن بسامد و گونه های حدیثی و تاریخی، آن را تحلیل نماید.

475184

عدم تعادل میان فارغ‌الحصیلان رشته طراحی صنعتی و جذب‌شدن آنها در بازار کار غیرمرتبط نشان‌دهنده فقدان ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت است. بدون شک بازنگری نظام آموزشی طراحی صنعتی متناسب با ساختار فرهنگی کشور و بهبود ساختار آموزشی, به رشد و توسعه‌ی این رشته دانشگاهی, آشتی آن با ضنعت و افزایش کارآفرینی کمک خواهد نمود. هدف نهایی این پژوهش امکان‌سنجی اصول و احیا نظام آموزش استاد-شاگردی به همراه تلفیق آن با وجوه مثبت نظام آموزش فعلی طراحی‌صنعتی در راستای پاسخگویی به نیاز جامعه و تربیت طراح-کارآفرین است. روش تحقیق در این پژوهش کیفی؛ از نوع توصیفی -تحلیلی بوده است. در جستار حاضر روش نمونه گیری به‌صورت هدفمند انتتخاب شده و پرسشنامه لیکرت پنج مقیاسی توسط ۴۰ نفر از دانشجویان و دانش آموختگان طراحی مرن کین هرد باه نتایج با استفاده از نرم‌افزار 23 ۱۷1۵ 5295 تحلیل شده است. از نتایج پژوهش حاضر می‌توان به این نکته اشاره کرد که رویکرد استاد-شاگردی دارای ابعاد و مزایای فراوانی از جمله افزایش مهارت‌ورزی دانشجویان, بالارفتن انگیزه مدرس و دانشجو به‌صورت توامان و افزایش کارآفرینی دانشجویان است که قابلیت احیای آن در نظام فعلی میسر و ضروری به نظر می‌رسد. *نویسنده مسوول: تماس: ۰۰۹۱۳۵۱۵۶۸۳۰ نمابر: ۲۱-۷۶۲۹۱۱۴۰ ۰۰ 0(1085.078) 5 1522 :۳-۳۵1 نشریه رهپویه هنر/هنرهای تجسمی و دوره ۴ شماره ۳٩ پاییز ۱۴۰۰ اهمیت آموزش و تأثیر متقابل آن بر فرهنگ و جامعه بر هیچ نظامی پوشیده نیست. علی‌رغم ارزش و جایگاهی که در حوزه‌ی فرهنگ و هنر برای آموزش در نظر گرفته شده» الگوهای آموزشی متداول در رشته‌های دانشگاهی هنری امروز برگرفته از نظام‌های غربی و اروپایی می‌باشد که با مفاهیم؛ باورها ساختار بومی و اقتصادی و مهم‌تر از همه نیازهای جامعه‌ی ما ایرانیان هماهنگی و تجانس لازم را ندارد. از سوی دیگر با پیدایش و گسترش فناوری‌های نوین رویکردهای سنتی یادگیری که میتنی بر ویژگی‌های بومی هر جامعه بود دستخوش تغییرات اساسی شده است. رشته‌ی طراحی صنعتی نیز به‌عنوان یکی از رشته‌های هنری دانشگاهی از این قاعده مستثنی نیست. اگرچه یکی از دلایل اختلال در برنامه‌ی آموزشی این رشته همین بومی‌نبودن این رشته است» اما ضرورت نیاز جامعه و صنعت به طراحان صنعتی و الزام دانشجویان این رشته به برنامه‌ی آموزشی کارآمد و مبتنی بر نیازهای جامعه ضرورت پژوهش نظام آموزشی طراحی صنعتی» برنامه درسی و طرح درس در این رشته در حال حاضر طبق الگوها و برداشت‌ها از نظام آموزشی رایج در دیگر فرهنگ‌ها به خصوص نظام اروپایی تدوین شده که متناسب با ساختار فکری و فرهنگی همان اقلیم است. لذا آسیب‌شناسی این ساختار آموزشی نیاز جامعه‌ی معاصر ایرانی می‌تواند در وجوه مختلف اجتماعی -صنعتی جامعه کارآمد بوده و دانشجویان را در راستای آموزش ترغیب نماید. تغییر ساختار و نظام آموزش رایج در طراحی صنعتی و تبیین الگویی متناسب با شرایط روز از جمله اهداف کلیدی پژوهش حاضر است! پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوّال است که آیا پاسخگویی به نیازهای آموزش طراحی صنعتی در ذوره‌ی معاصر را دارد؟ فرض پژوهش حاضر بر این است که میان موّلفه‌های آموزش استاد- شاگردی و نیازهای جامعه معاصر ایران در آموزش طراحی صنعتی در جستار حاضر به‌طور خلاصه پس از بررسی نظام سنتی آموزش استاد-شاگردی با توجه به ویژگی‌ها و موّلفه‌هایش تلاش خواهد شد وضعیت معاصر آموزش طراحی صنعتی در بخش آکادمیک با تأکید بر نقاط ضعف و اهمیت اتخاذ رویکردی بومی مورد مطالعه قرار گیرد. به همراه تلفیق آن با وجوه مثبت نظام آموزش فعلی طراحی صنعتی در ژوهش حاضر از لحاظ راهبرد يا پارادایم از نوع کیفی است. این پژوهش در سه فاز انجام شده است. در فاز صفر مطالعه‌ای پایلوت توسط نگارندگان بر روی شیوه‌های آموزش و نقاط ضعف نظام حاضر دانشگاه‌های شهر تهران انجام گرفته است. با توجه به مشاهدات و مطالعات در فاز پایلوت در فاز اول پژوهش بررسی نقاط قوت و ضعف روش تحقیق در این مطالعه از نوع توصیفی -تحلیلی بوده است. در فاز دوم پرسشگری از میان آزمودنی‌ها انجام شد. روش نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند انتخاب شده و پرسشنامه لیکرت پنج مقیاسی توسط شبکه‌های مجازی توزیع شد و ۴۰ پاسخ کامل جمع‌آوری شد. آزمودنی‌ها از دانشجویان و دانش‌آموختگان رشته طراحی صنعتی مقاطع ارشد و لیسانس دانشگاه‌های طراحی صنعتی بودند. نتایج با استفاده از نرم‌افزار میتنی بر نیاز جامعه ایران انجام نشده است. آنچه در این خصوص وجود دارد:یا به‌صورت مطالعه نظام موجوه درل ذانشگاه‌های کشور اسست کد حاصل الگویزداری از دانشگاه‌های غربی است و هیچ‌گونه هم‌خوانی با ویژگی‌های بومی و نیازهای کشور ما به‌ویژه در عصر حاضر ندارد. آموزش هنراسخن یار ارفته و الگوهای متعدد ارائه شده است که پرداختن به:همه آنها و بحث در مورد نقاط قوت و ضعفشان در این مگ میس نیسگ واپست مقاله حاضر تست الا در بسا پشیده پژوهش مطالعه پیش رو تنها به پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه نظام ۳ به هم ابزاهیم فیوضات با بهره گیری از نظرات افراد بسیاری از جمله برخی استادان دانشگاه و متخصصان مسائل تاریخی و اجتماعی و استادکارانی چیره دست در مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی به رشته تحریر در آمده است. این کتاب تنها به نظام استاد-شاگردی در شکل آموزشی کارگاه می‌پردازد که شناخت آن در رشد صنعت کشور در خصوص نظام استاد-شاگردی می‌توان به مقاله «عناصر نظام آموزش استاد-شاگردی مدلی برای به‌سازی نظام آموزش مهندسی» به قلم جلال حجازی و مرضیه خیرخواه اشاره کرد. این مقاله که در سال ۱۳۸۴ در حوزه‌ی مهندسی به رشته تحریر درآمده است اهمیت تبیین نظام استاد-شاگردی را در حوزه‌های مختلف نشان می‌دهد. در این پژوهش عناصر مور در این نظام نظیر هدف» سن و شرایط آموزش گیر رابطه استاد-شاگردی, نحوه آزمون و روش استادشدن شاگرد مورد مطالعه قرار می گيرند. در نتیجه گیری» محدوديت‌ها و ویژگی‌های این نوع آموزش مورد بررسی قرار گرفته است. حمید ندیمی در مقاله خود با عنوان روش «استاد و شاگردی, از نگاهی دیگر» به سال ۰۱۳۸۹ برای نخستین‌بار این روش را از منظر روانشناسی شناختی مورد خوانش و تحلیل قرار داده و این روش را مورد بازنگری قرار داده است. در مقاله‌ی قدوسی‌فر و همکاران با «عنوان آموزش سنتی معماری در ایران و ارزیابی آن از دیدگاه یادگیری مبتنی بر مغز» که در سال ۱۳۹۰ به منصه ظهور رسید. با استفاده از روش تئوری مفهوم‌سازی بنیادی به مطالعه‌ی نظام سنتی آموزش معماری در ایران و بررسی مباحث آن پرداخته است. در اين مقاله نظام آموزش سنتی معماری» براساس نظریه‌های یادگیری مبتنی بر مغز با هدف شناخت ویژگی‌های مثبت در نظام آموزش سنتی معماری ارزیابی شده است. «پژوهشی در امکان احیا نظام استاد-شاگردی در آموزش هنر ایرانی-اسلامی در عصر حاضر» غنوان رساله‌ی دکتری ندا سیفی در دانشگاه هنرهای اسلامی تبریز در سال ۱۳۹۵ است. نگارنده در این پژوهش با بررسی رویکردهای آموزش در جهان و همچنین بررسی رویکردهای جاری آموزش در ایران و ذکر تاریخچه آموزش در ایران» نظام استاد-شاگردی را شیوه متعالی و قابل اتکا و مناسب برای احیا در رشته‌ی هنرهای ایرانی-اسلامی قلمداد کرده و با نظرسنجی امکان اخیا این شیوه‌ی آموزشی را در نظام آموزشی فعلی بررسی کرده است. محمد رزاقی برای نخستین‌بار در مقاله‌ی خود در نشریه‌ی دستاورد در سال ۵ به تعریف رشته طراحی صنعتی روش و برنامه‌ی آموزشی این رشته در دانشگاه‌های ایران پرداخته است. این مقاله در خصوص شیوه‌های آموزش طراحی صنعتی در دانشگاه‌های ایران تالف شده و جز نخستین نگارش‌ها در خصوص آموزش طراحی صنعتی و دستاوردهای این رشته در مطالعه‌ای کاربردی که توسط ماری آ لیس! و همکارانش در مرکز پژوهشی «نیو آمریکا» در سال ۲۰۱۷ انجام شده کارآمدی نظام استاد- شاگردی را در آموزش عالی در دولت‌های فعلی و سابق آمزیکا موّرد مقایسه و بررسی قرار داده و راه‌کارهای موّربودن این شیوه را در افزایش اشتغال بررسی کرده است. آنچه در این پژوهش حایز اهمیت الّت حسین باراک اوباما با دونالد ترامپ است. در دوره‌ی ترامپ که رویکرد استاد- شاگردی کاهش پیدا کرده و حتی متوقف شده» درصد اشتغال‌زایی دانشجویان به شدت کاهش یافته و باعث تأثیرات منفی در اقتصاد ایالت همان‌طور که واضح است در تمامی‌متون توجه به نظام استاد-شاگردی امری ضروری است اما چگونگی تبین و احیای آن متناسب با نیازهای کنونی صنعت و جامعه در مطالعات مغفول مانده است. دگرگونی مناسبات میان بازار کار-دانش و هنر همچنین شکاف میان آموخته‌های دانشگاهی و نیاز جامعه نکنه‌ای است که اهمیت پژوهش حاضر را نقش طراحی برای رقابت اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی از اهمیت طراحی صنعتی را فرآیند حرفه‌ای واسط میان کاربر و تولیدکننده معرفی کرده که طی آن پارامترهای مشترک از منظر عملکرد ارگونومی, زیبایی‌شناسی؛ بهینه شده و در نهایت به‌صورت محصول سیستم یا خدمات ارایه می‌گردد. از منظر تونی فرای" و جان هسکت؛ طراحی صنعتی با مسأله تولید صنعتی» فروش» سرمایه‌داری و اقتصاد در ارتباط است (2011 ,[ع1627). در مفهموم بومی می‌توان طراحی صنعتی را حاصل ویژگی‌های هنری و مصرفی توأمان دانست که علاوه بر جنیه‌های کاربردی قوی از بینش, ذوق و فرهنگ نیز برخوردار است و می‌توان آن را هنر- صنعت قلمداد کرد و در ضمن برخورداری از ویژگی‌های صنعتی دارای ماهیت هنری و زیبایی‌شناسی هم هست و به پشتوانه‌ی ماهیت کاربردی‌اش الزام تولید و تکرار را نیز فراهم می‌آورد. در نهایت محصولات و خدماتی که بصورت مستقیم یا غیرمستقیم با زندگی هر فرد در ارتباط است نقش انکارناپذیری در فرهنگ و سبک زندگی افراد دارند لذا آموزش این افراد نقشی اساسی و ضروری در حفظ حیات صنعت و جامعه بر عهده دارد. با این تفاسیر طراحان صنعتی خود قابلیت تولید شغل و ایفای نش کارا فرین در جامعه دارند. در جوامع مختلف همواره بر سر ماهیت هنری یا صنعتی رشته طراحی صنعتی اختلافات زیادی وجود داشته و هر جامعه بر مبنای نیازهای خود این رشته را در نظام آموزش دانشگاهی تعریف و گنجانده است. نخستین بار در سده‌ی هجدهم شارل بات هنرها را بر مینای ویژگی‌های مشت رک به سه گروه تقسیم کرد. حاصل دست استادکاران و صنعتگران را هنرهای کاربردی نامید. گروه دیگر به واسطه ویژگی‌های مشترکی که داشتند هنرهای زیبا یا فاخر نام گرفت و در نهایت گروه سوم گروهی بود که توآمان سودمندی و زیبایی را در خود دارند و هنرهای التقاطی نام نهاد. از آن زمان به بعد مسیر هنرهای زیبا از هنرهای کاربردی جدا شد. امروزه» شکل قدیمی تقسیم هنر به دو قطب هنر زیبا و هنر کاربردی از نظر معاصران صورت جدیدی به خود گرفته است (هوشیار ۱۳۹۰). با توجه به این تفاسیر مرزبندی میان رشته‌ها بی‌معناست و این مفهموم ارزش و اهمیت آموزش طراحی صنعتی را به‌عنوان یک بینارشته که می‌نماید. تأثیر متقابل طراحی صنعتی به‌عنوان یک بینارشته با دیگر ارکان جامعه یک زابظه‌ی تنگاتنگ است که نه‌تنها بر بدنه‌ی صنحت که بر اققصاد کشور نیز تأثیر کلان ذارد (تصویر ۱) کیفیت دانشگاه‌ها در بستر زیست بوم آموزشی تعریف می‌شود. آنچه امروزه بیش از گذشته به دغدغه‌ی اصلی در آموزش عالی تبدیل شده» عدم انطباق آموزش‌های دانشگاهی با نیازهای اجتماعی است. به نظر می‌رسد بسیاری از برنامه‌های درسی ارائه‌شده در دانشگاه‌ها کاربردی در نشریه رهپویه هنر/هنرهای تجسمی و دوره ۴ شماره ۳٩ پاییز ۱۴۰۰ دنیای واقعی ندارد. پونسکو (۲۰۱۴» کیفیت آموزش عالی را میزان تطابق وضعیت موجود با معیارهای از پیش تعریف‌شده از یک‌سو و رسالت, اهداف, و انتظارات دانشگاه‌ها از سوی دیگر قلمداد کرده است. براساس این تعریف کیفیت» عوامل نظام آموزشی برمینای نظام آموزشی دانشگاهی فعلی عبارتند از: کیفیت دروندادها (ویژگی دانشجویان و سطح دانشی یادگیرندگان» کیفیت فرایند (برنامه آموزشی و میزان رضایت ناشی از آن)» کیفیت محصول (ارزیابی دانشجویان در مقایسه با کاربرد پارامترهای قبل و در نهایت کیفیت پيامدها (میزان اشتغال دانش‌آموختگان) که شاید بدون انکار یکی از مهم‌ترین بخش‌های پاسخگو به کیفیت‌سنجی در از منظر دیگر استیو سیدل و همکارانش(2009 ..ل2 ۵۳ [5606)» تصویر ۱. تأثیر طراحی صنعتی به‌عنوان یک رشته‌ی میان رشته‌ای بر ابعاد یک جامعه. چهار پارامتر اصلی را برای سنجش کیفیت در نظام‌های آموزشی معرفی کرده و معتقدند باید آنها را به‌عنوان لنزی در نظر گرفت و از منظر آنها کیفیت آموزش را مورد تحلیل و بررسی قرار داد که عبارتند از: تعیین کننده‌ی کیفیت آموزش در آموزش طراحی صنعتی قلمداد کنیم و آنها را به‌عنوان محورهای اصلی کیفیت‌سنجی در نظر بگیریم» عوامل تأثیرگذار در میان این محورها شناور هستند (تصویر ۲). این عوامل بسته به میزان اهمیت و نزدیکی به هر کدام از محورهای (یادگیرنده. مدرس» غیره) مکانی را در نقشه به خود اختصاص می‌دهند. نکنه‌ی حایز اهمیت سنجش تأثیر رویکرد استاد-شاگردی بر روی هریک از این نظام استاد-شاگردی, در سنت خود و از بدو پیدایش با جنیش‌های مردم‌نهاد و گروه‌های اهل فتوت همراه بوده است. ارتباط نزدیک میان ایران بود که این ویژگی ارتباط میان استاد و شاگرد را تقویت می‌نمود (فوظاتی یس« ۱۶)لآین شیوه‌ی آموزشی در پیوندی عمیق با زندگی فرهنگی» فنون و مهارت‌های هنری و حرفه‌ای؛ مجموعه‌ای از نظام‌های اخلاقی, اجتماعی و سیاسی را نیز در متن جامعه آموزش داده است آموزش در ایران نه‌تنها در آموزش رشته‌های هنری بلکه در آموزش تصویر ۲. نقشه مفهومی عوامل موّثر بر سنجش کیفیت آموزش طراحی‌صنعتی و ارامترهای آن. همه حرفه‌های و صنوف سابقه دیرینه دارد و جز قدیمی‌ترین روش‌های آموزش فنی و حرفه‌ای در ایران است (خداشناس و رضایی» ۱۳۹۳). در سیستم آموزش استاد-شاگردی اینگونه نبود که در بازه زمانی مشخص فنونی به شاگرد انتقال داده شود و پس از آن شاگرد به حال خودش رها شده و از خدمت استاد مرخص شود بلکه در خارج از کارگاه نیز همچنان زیر نظر استاد قرار داشت (سیفی » ۱۳۹۵). سلسله‌مراتب دراین نظام مشخص است در رس هرم استاد؛ (شیخ يا مولانا) قرار داشت و در پایین‌ترین بخش هرم شاگرد یا همان پادو قرار گرفته است. آنچه که در نظام استاد-شاگردی واضح است یک سیستم خاصناتزبین در ان است, که به‌صورت کارآموزی يا شاگردی‌کردن است. در این روش شاگردان استاد خویش را انتخاب می‌کردند و گاهی نیز اسنتاذه شاگره خویش را بر می‌گزید. استعداد روحی و اخلاقی شاگرد در کنار کارایی فنی وی برای استاد بسیار دارای اهمیت بود. شاگرد به نوعی در نظام تربیتی استاد اصول اخلاق حرفه‌ای را نیز میموخت. استاد به عامل تربیت هنرجو نیز تبدیل می‌شد و گاهی به جای والدین نیز ایفای نقش می‌نمود. نکته حایز اهمیت این مسأّله است که تا زمانی که توانایی و قابلیت اخلاقی و معنوی شاگرد توسط استاد احراز نمی‌شد» شاگرد نمی‌توانست آموزش نکنه بسیار مهم در نظام استاد-شاگردی ذکر این نکته است که هذف پرورش شاگرد تنها طی اجباری مراحل دانش وف نبود»,یلکه بنا به اقتضای موقعیت و ظرفیت او طول دوره و آنچه یاد گرفته بود مقغیر برد زیرا یک شاگرد مرگ پیش از اثبات شایستگی ملگ ها خود به مقام استادی نمی‌رسید. طول دوره شاگردی همان‌طور که قبلا هم مطمح نظر قرار گرفت مشخص نبود و بنا بر توافق استاد و صلاحدید او و استعداد شاگرد متغیر بود (سیفی» ۱۳۹۵). در پایان دوره» انتظار می‌رفت که استاد از شاگرد برای راه‌اندازی فعالیت جدید خود پشتیبانی کند. به دلیل پایداری این رویکرد و بای آن در طی نسل‌ها می‌توان ادغا کرد که کارآفرینانی که از این فرایند بیرون آمده‌اند به‌طور قابل توجهی موفقیت بالاتری نسبت به ش رکت‌های نوپای امروزی داشته اند (,026ا0ع 06 می‌توان روش استاد-شاگردی را شکل مرسوم و جاافتاده از تعلیم و تربیت حرفه‌ای در تمام زمینه‌های خبرگی از جمله آموزش فنی و حرفه‌ای و معماری قلمداد کرد؛ که در طی اعصار در جهان پایدار ماند و تنها در اثر فشارهای بیرونی آموزش عمومی در دوران مدرن کنار گذاشته شد (ندیمی» ۱۳۸۹). پژوهش‌های اخیر در اروپا و ایالات متحده و حتی کشور عزیزمان ایران» حاکی از گرایش روزافزون به سمت به کارگیری و ترویج دوباره‌ی این روش با روزآمدکردن آن با نیازهای جامعه و سیستم آموزشی از یک‌سو و هم‌سوکردن آن با پیشرفت‌های تکنولوژیک از با توجه به دیاگرام طراحی‌شده (تصویر ۳)» می‌توان جایگاه نظام فرایندی که نظام استاد-شاگردی بر آن موّثر است رامی‌توان در مرحله‌ی تخلق,ارازش و عملی کردن آن قلمداد کرد. در این مراحل است که استاد با آموزش‌های موّثر و تجربه‌های مرتبط خود می‌تواند بر دانشجو تأثیر گذاشته و مهارت‌هایی نظیر مدیریت زمان» حل مسأّله و غیره در کنار مهارت‌های عملی که منجر به تولید محصول» خدمات و غیره را آموزش در رشته طراحی صنعتی مهم‌ترین گام برای طراحان درک نیاز واقعی کاربران"و یا یافتن یک مشکل حقیقی است که این مسأله به واسطه‌ی فرآیند طراحی صنعتی در سه بخش فهمیدن (یافتن مسأّله و نیاز» طراحی ارزش به منظور خاق یک ارزش و در نهایت فرآیند عملی کردن ارزش و انتقال آن به مشتری است (2016 ,6ل71۷۷10]) (تصویر ۳) می‌توان رد پای تأثیر آموزش مبتنی بر استاد-شاگردی در بخش‌های مختلف فرایند تصویر ۳. فرایند یافتن نیاز واقعی و حل مسأله در طراحی صنعتی. نشریه رهپویه هنر/هنرهای تجسمی و دوره ۴ شماره ۳٩ پاییز ۱۴۰۰ نتایج تحلیل آماری داده‌ها درستی این فرضیه را به اثبات رساند که حضور موّلفه‌های نظام سنتی با تمامی ابعاد و جنبه‌هایش در نظام معاصر کم‌رنگ است. با توجه به جدول (۳) همبستگی بین موارد مندرج در صنعتی است. از برجسته‌ترین ات مستخرج از پرسشنامه‌ها می‌توان بر اتفاق نظر مخاطبان بر حرکت از نظامی تئوریک» ناهماهنگ با نیازهای جامعه و بیگانه با صنعت به سمت حرکت به سوی نظامی منسجم که ابعاد این ویژگی‌ها در نظام اسقاد-شا گردی میسر شده دریافت. ۸3 ۸۵ ۸33 م۸ و۸ هم ۸7 ۸6 ۸5 ۸۸ ۸3 ۸2 ۸3 جدول ۲. مزایا و معایب آموزش با رویکرد استاد-شاگردیذر آموزش طراحی صنعتی براساس نظرسنجی. آنتخاب آزادانه استاد مورد نظر توسط شاگرد با توجه به علایق و دانش‌اقبلی و معایب دانشجو دارد (به اصطلاح یک :006 ۲۵۱ از هر دانشجو دارد) امکان آزمون خطا در محیط عملی و کارگاهی - آزمایشگاهی ارزیابی از شیوه تئوری و شیت‌محور خارج شده و می‌تواند در محیط کارگاه و ارزیابی همزمان شفاهی و عملی انجام شود (ارزیابی راهبردی) در سیستم استاد - شاگردی فرد به درس تنها به عنوان یک پروژه زودگذر نمی‌نگرد بلکه آن را به عنوان یک اشتغال دایمی قلمداد می‌نماید ایجاد انگیزه به علت مشاهده نمونه‌های قبلی و زودبازده‌بودن آموزش بازخورد به‌موقع در حین انجام پروژه/ امکان ارتباط مستمر با استاد مقایسه دانشجویان با هم در کلاس درس و ایجاد فضای منفی شیوه برخورد و تدریس کاملا سلیقه‌ای است و ممکن است متخصص شدن دانشجویان تنها در یک حوزه خاص تک محوری شدن دروس عملی طراحی صنعتی و نیاز جامعه وجود دارد» زیرا آموزش به شیوه استاد-شاگردی از یک سو دارای موّلفه‌هایی از جمله یادگیری سرمشق گیری است و از سوی دیگر در این فضای یادگیری مشارکتی میان استاد و شاگرد هم‌افزایی ایجادشده منجر به افزایش مهارت‌ها و توانایی یادگیری در دانشجویان می‌شود» که این مهارت بعد از تحصیل یکی از (جدول ۱)» مزایا و معایب سیستم استاد-شاگردی در آموزش طراحی جدول ۳. همبستگی و ارتباط موارد پرسشنامه با نظام استاد-شاگردی, بدون تردیده رشته طراحی صنعتی نیازمند به تدوین روش استاد- شاگردی متناسب با نیازها و اهداف کاربردی این رشته در جامعه ایرانی استق ر اشیوه آستاد-شا گروی فتناسب,یا آموزشن ظراحی صاعقی اناد و دانشجو هر دو در راستای ارتباط با محیط شناسایی نیاز واقعی و مرتف عکردن آن گام بر می‌دارند. لذا در سایه‌ی این نظام محوریت اصلی برنامه‌ی درسی تولید صرف علم بدون ارتباط بامحیط نیست. پلکه اساس نظام استاد شاگردی شیوه مناسبی برای آموزش دروس عملی- کارگاهی طراحی‌صنعتی است. نظام استاد- شاگردی موجب افزایش مهارت آموزی برای دانشجویان است. انگیزه دانشجو و استاد در نظام استاد- شاگردی برای یادگیری و آموزش بیشتر است. نظام استاد- شاگردی دانشجویان را افرادی کار آفرین تربیت می‌کند. برنامه‌های درسی در نظام استاد- شاگردی همخوانی بیشتری با نیاز جامعه دارد. نظام استاد - شاگردی در افزایش اشتغال دانشجویان موّثر است. میان افزایش مهارت آموزی و نظام استاد- شاگردی و ایجاد انگیزه میان نظام استاد- شاگردی و برنامه‌ی درسی همخوان و هماهنگ با میان برنامه‌ی درسی همخوان با نیاز جامعه و تربیت افراد کارآفرین فعالیت. درک نیازهای واقعی جامعه‌ی بومی است و در نهایت ارتباط ایجادشده میان استاد و دانشجو دانش را به مهارت تبدیل کرده و تولید علم در شرایط سازگاری با محیط میسر می‌شود و همین مسأله منجر به با توجه به اهمیت آموزش در رشته طراحی صنعتی و گزینش هدفمند رویکرد آموزشی مناسب با نیازهای جامعه ایرانی» می‌توان چنین استدلال آموزشی مناسب برای آموزش طراحی صنعتی در ایران است» اگرچه این نشریه رهپویه هنر/هنرهای تجسمی و دوره ۴ شماره ۳٩ پاییز ۱۴۰۰ شیوه نیز مانند هر روش دیگری دارای نقاط ضعف و کاستی‌هایی هست. اما بدیهی است که این کاستی‌ها می‌تواند در راستای نیازهای جامعه مرتفع شده و تبدیل به فرصت جهت ایجاد فضای بهتر برای آموزش شود. علاوه بر آنچه در بدنه‌ی مقاله به‌عنوان قابلیت‌های نظام استاد-شاگردی ذکر شد. تعدادی از نظریه‌ها نیز وجود دارد که کاربست اهمیت این نظریه را پررنگ‌تر می‌نماید. آنچه که در فرایند کارگاه‌های دروس عملی طراحی صنعتی اتفاق می‌آفند. آموزش به واسطه انجام کار توسط استاد و یا آموزش فرایند کار با دستگاه توسط استاد يا مربی کمک کننده به استاد به دانشجویان است. سپس دانشجویان آنچه را فرا گرفته‌اند به عرصه عمل و آزمون و خطا گذاشته و پروسه را طی می‌کنند و این درست همان شیوه‌ی آموزش به واسطه‌ی تجربه‌ی جانشینی باندورا است. باندورا در تبیین نظریه‌ی اجتماعی خود بر این باور است که یادگیری می‌تواند از طریق مشاهده‌ی رفتار (عملکرد» دیگران اتفاق بیافتد که وی این نوع خاص یادگیری را یادگیری از طریق سرمشق گیری و تجربه‌ی جانشینی! با پرداختن با آموزش آکادمیک طراحی صنعتی در میان دانشجویان, و مواردی هم‌چون احیا ارتباط دانشگاه با صنعت و انجام انواع از عدم موفقیت نظام معاصر آموزش طراحی صنعتی در اکثر دانشگاه‌های با استناد به نتایج به‌دست‌آمده چنین به نظر می‌رسد که از دیگر میان دانشگاه‌ها با صنعت به منظور کاربرد نتایج فعالیت‌های پژوهشی و حمایت از آنها و اجرایی کردن آنهاست. دانشگاه به آموزش می‌پردازد و به‌ندرت خروجی آن در صنعت و در راستای نیاز واقعی جامعه به کار گرفته می‌شود. آن‌چه در اینجا ذهن هر پژوهشگری را درگیر خود می‌نماید این پدیده است که آیا دانشگاه به‌درستی نیاز کشور و صنعت را کشف نکرده و يا با وجود کشف نیاز استادان و برنامه‌های آموزشی و دانشجویان با واقعیت موجود در طراحی صنعتی اشنا نشده‌اند يا با باوری غلط وارد این رشته می‌شوند و در درازمدت این دريافت‌ها با تناقض‌ها و عدم موفقیت در برقراری ارتباط با رشته و هدف اصلی حضور در این رشته مواجه می‌شوند. آن دسته از دانشجویان که با آگاهی هوشمندانه و دقیق این رشته را انتخاب کرده‌اند نیز دیدگاهی فانتزی از این رشته در ذهن متصور هستند که با فضای واقعی رشته در جامعه ایران و صنعت هم‌خوانی ندارد که در نهایت منجر به ناکامی و عدم کارایی بدون تردید مهم‌ترین وجه نظام استاد- شاگردی» تعلیمی‌بودن آن است (نه تدریسی). حضور شاگرد در کنار استاد علاوه بر فراگرفتن فنون و تکنیک‌های هرفن و حرفه, شامل پرورش استعدادها و فضایل اخلاقی نیز شده است. در این نظام آموزشی یادگیری ابتدا با تقلید شروع می‌شد و شاگرد پس از طی مراحل گوناگون و رسیدن به مراحل کماله خود به خلق اثر می‌پرداخت و در این مرحله نیز ارادت به استاد را فراموش با توجه به یافته‌های پیش گفت» این گونه به نظر می‌رسد که از دیگر مزایای اداره‌ی کلاس به شیوه‌ی استاد-شاگردی که به‌عنوان نتایج پژوهش حاضر می‌توان قلمداد کرد پروژه -محوربودن و درگیرشدن دانشجو در فضای کار عملی- کارگاهی است این ویژگی این قابلیت را برای استاد مهیا می‌سازد تا سنجش وی از دانشجویان تنها میتنی بر آزمون‌های تئوری پا صرف نبوده بلکه بتواند دانشجو را از نقطه‌نظر کار عملی نیز مورد حضور مستمر و مداوم استاد در فضای کارگاهی- کلاسی؛ به دانشجو این امکان را می‌دهد تا نظرات و دیدگاه‌های استاد را هم‌زمان بر روی پروژه دریافت نماید و الگوگیری مستقیم از استاد خود به‌صورت یک فرایند حل مساله برای دانشجو به وقوع می‌پیوندد. همین امر سبب شده تا در سیستم استاد-شاگردی فرد به درس تنها به‌عنوان یک پروژه زودگذر نمی‌نگرد بلکه آن را به‌عنوان یک اشتغال یا یک پروژه فعال قلمداد بازده‌تر است"چراکه دانشجویان پس از طی دوره‌های کافی و کسب مهارت‌های لازم به‌عنوان مربی عمل نموده و تجربیات خود را در اختیار دانشجویان یگر قرار می‌دهند. این شیوه‌ی آموزش به‌وسیله‌ی همتایان از رهیافت‌های آموزشی است که به‌عنوان یکی از رویکردهای مور در یادگیری بر آن تأکید شده است. از سوی دیگر با توجه به وجود مزایای از متخصصان آموزش بر این عقیده استوارند که آموزش با این رویکرد دانشجویان را تنها در یک خوزه‌ی خاص توانمند کرده و لیکن اشتغال ب66 ۸ ۶ ااعن و5 دعزد6 1 آه 1۳0 1305۸ .3 است که توسط رویکرد آموزشی استاد در قالب محتوای آموزشی به دانشجویان آموزش داده می‌شود. پارامتر مدیریت زمان چه در محیط دانشگاه چه در محیط واقعی کار و صنعت از جمله پارامترهای تأثیرگذار در طراحی محصولات است. عامل دیگر در تصویر (۲)» در راستای سنجش کیفیت آموزش ایجاد ایستگاه‌های فردی به جای فضای کار عمومی از جمله عواملی است که منجر به شکل گیری خلاقیت فردی در راستای ایفای نقش اجتماعی و مسئولیت شاگردی, مدلی برای به‌سازی نظام آموزش مهندسی, نشری هآموزش مهندسی تفای ی رضایی» منصور (۱۳۹۳)» مدل بومی کارا فرینی هنر: تعامل دانشگاه و بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط. مطالعه‌ی موردی: کار گایهای دستور» مجقبی (۱۳۹۷)» شناسایی نشانگرهای ارتقا کیفیت آموزش هثر در دوفصلنامه‌ی علمی -پژوهشی رسانه و فرهنگ, شماره ۸ صص ۳۹-۱۷ سیفی, ندا (4۱۳۹۵ پژوهشی در امکان احیا نظام اسیتاد-شاگردی جر آموزش هنر ایرانی-اسلامی در عصر حاضر رساله‌ی دکتری هنرهای اسلامی, سیفی, ندا؛ بلخاری قهی» حسن» و محمدزاده» مهدی (۱۳۹۵)» تأملی در رابطه استاد و شاگردی در آموزش هنرها با تأکید بر نظام سنتی» فصلنامه شعبانی زنگنه؛ فاطمه» حسینی» سید رسول» و صفری» محمود. (۱۳۹۹). طراحی مدل ارزیابی کیفیت با رویکرد توسعه کارآفرینی دانشگاهی» نشریه فیوضات» ابراهیم (۱۳۷۲) بررسی تحولات نظام استاد شا گرد یآفزایران, قدوسی فر سیدهادی؛ اعتصام ایرج» و پناهی‌برجای» هاجر (4)۱۳۹۱ آموزش سنتی معماری در ایران و ارزیابی آن از دیدگاه یادگیزیی مبتنی برامغز نشریه ندیمی» حمید (۱۳۸۹)» روش استاد و شاگردی» از نگاهی دی نشریه هوشیار» مهران (۱۳۹۰)» بررسی نظام آموزش عالی در هنرهای صناعی ایران و پیشنهاد یک نظام نوین, رساله دکنری پژوهش هس دانشگاه شاهد» تهران. ,() هاکه 8 13 360/۰ 6تاخصعم آهنو5 ,(1989) .۸ مقتاصه8 -[6عل نحل و کعتوعطا زگ .6 ۷۵ 006610011160 تنل ]٩ کلم ۸ ۸۵65 * تک ماع حلعیعع۵5 3 ععلهآ وصه معخمصسخ 216 64 4 :2017 افناعن۸ " ,ک 3۳۵ مرنطکعناص مرصظ۸ 0۷205 6له2 ۵ص با 1161200۰ و 8 ۷۵06 بطاگ تصفصطاع1 رک .اموزم5 و50 6۵1 مان ۸ :رس 1 حط حعزی6 0 لصا «(2011) ۳۰ ماع2ع]" 0 0611067 2013/4 60071 و100۳ امطاما ی هط ا۸ ۵۳ عازظ 100 :عاهاگ #عانصتآ ,200۵ 86 76 کول ,(2016) .۸ لفات 6 دز عاصفآ وسا 385‏ کز م۳۵۵0 مرنطاعع تاص رم ۸ -10 3/135 حلمدمر ۸ 156 161305 وکا 1- زک ص۲7 وصه 100۶2 مصهزع16 0۶ عصنطا03 1" ,(1055) کعنونا5 506 نع 1۵۶ عانطناکصگ م1602 بوان نامه هه زک -ععصزم5 ع نامع ۲0 ۳۳۵1550 اصماوزوی ۸ ۱ 7۵9۷۵57 1۳۵۵ ص16 آقاجع توص وصه عسطعنحل ج۸ او آممطل5 مصهزک6 13 آهتدا و1۳ که اصع 10602 2۳01550 عاهن مکی 2۸ -ع۲ 156 بصعزوع اه توص ۵۶ کعاموهع وصه کاصعلونی 40 و کالناوع۲ 6 که 0ع06۳ نع 56 صق لفط ,16100 066 5000601 0صه 0ع ساسا هزوم 6 کز وفن5 امعم 6 ۳ ۲360۳۵۵ ۵۶ عزعهط ۵ط 0۳ واه 01 کاص نی 6۳ / کنط 1 ع عاهنله۷ه ۵ عالطا ۵6 ۵ معله قاط عاقع) 136۲6 سساصقاط6۵ 136 06۰ 0۳6۵1 ۵۶ ۷16۷ 0۴ اصزوم 6ط) 10 له 50366 00 ۷۷۵۳ عطا هز +عطهع) عطا و 0۳696066 کنا0 0 کدمتصامه 5 ملع عطا عز۵ ما اعد عط) 105 -00 معسنل 0صه معصت عصد5 عط) که اععزو۳م 36 0۵ 165 -0۳0 8 0۳00160-5011 2 که کسمع0 ۵06۳ کنط که هصناه 3610-51ع] ۳6] صذ بطم عز کنطگ اصعون5 ۵ 1۵۳ ععع که ده 169505 136 16 01 کع0ل هلا توص ۵6۵ مصعادری 6 20 0۳ 601 مه هه که خبط ماعزو تم 16۵38 2 ,انز حلجه 0۶ عانا عطا ما معادام ۳6ج احط) کعز و :۶ ععص2ن1صصم ح نز ام کز کعاهامهتع +عمعزععل آهزساد 10 صنقا۳ع) رز ۳۵۹1160 کقط کنط ۲ بعطسه نعط او ط امومع عط) -عتازط0) 5 301 عنه حلعنط تم کالفاد و ع 50 6۵0 دعاه مدع داز وسه 8610 نومه عنطا ۶و اصعصم ما10 فص حا رصع -ازطاژعوم؟ 136 285655 ۵ کز رون کنطا او عبعزطاه صنقصه 156 0 زع6 لوط اصعسه عط) ۶و کاعم‌عد عخاندوم 36 از - 500 01 06۳305 36 مغ ما 0۳06۶ ص صعاکرک ناهام ۳ 502168 ۵ کصعا دز عخاهاتاهای کز رون امعم 156 .5 ار 3۳66 ه عمل 066 کقط حلسهع9ع۳ کنط1 بعن02720 6 ارط ۵۵۵۵۵ 066۵ کقط برون5 املام 2 ,26۳0 ععقطام 13 6 ۶ ۳۵21065565 200 کم ام وصنطج) عطا ۵۳ کمطانه و 056۳۷۵05 6 40ص فصقط ع00 عط 00 صعاکرک اطع -6 ۵ط) ۶و عفقطام 51 8 عطا صز بعفقطام امانم عطا یز کعتوند 41 6 10 بلمعنا ول سه-ع0امنی9عل ۳۵۶ و5 کنطا هز بط 6100 1ر 0 ۵5 عنعصدمناکصاو انآ اصزوم-6 8 2 مه .نع ۵ اک 2 کاخ +لنفصسط ,76291140 (98-21+) ۴ ,5156820 (98-912+) :16 +مطا۸ 86و65 00*

طراحان صنعتی به عنوان تولیدکننده محصولات و خدمات، نقش انکارناپذیری در حفظ ارتباط جامعه و صنعت برعهده دارند. عدم تعادل میان فارغ التحصیلان رشته طراحی صنعتی و جذب شدن آنها در بازار کار غیرمرتبط، نشان دهنده فقدان ارتباط دانشگاه ها با صنعت است. بدون شک بازنگری نظام آموزشی طراحی صنعتی متناسب با ساختار فرهنگی کشور و بهبود ساختار آموزشی، به رشد و توسعه ی این رشته دانشگاهی، آشتی آن با صنعت و افزایش کارآفرینی کمک خواهد نمود. هدف نهایی این پژوهش امکان سنجی اصول و احیاء نظام آموزش استاد  -  شاگردی به همراه تلفیق آن با وجوه مثبت نظام آموزش فعلی طراحی صنعتی در راستای پاسخگویی به نیاز جامعه و تربیت طراح  -  کارآفرین است. روش تحقیق در این پژوهش کیفی، از نوع توصیفی  -   تحلیلی بوده است. در جستار حاضر روش نمونه گیری به صورت هدفمند انتخاب شده و پرسشنامه لیکرت پنج مقیاسی توسط 40 نفر از دانشجویان و دانش آموختگان طراحی صنعتی تکمیل گردید. نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS Win 23 تحلیل شده است. از نتایج پژوهش حاضر می توان به این نکته اشاره کرد که رویکرد استاد  -   شاگردی دارای ابعاد و مزایای فراوانی از جمله افزایش مهارت ورزی دانشجویان، بالارفتن انگیزه مدرس و دانشجو به صورت توأمان و افزایش کارآفرینی دانشجویان است که قابلیت احیای آن در نظام فعلی میسر و ضروری به نظر می رسد.

424756

شکل ۳ روابط قیمتی بین بازارهای گوناگون زنجیره عرضه دانه‌های روغنی بل امد 56۵60 آزه عط) دز مرنطعدو‌نهاه + ععخم عط1 -3 و۳ (/102/3) 2/0۵01 دس داناندا ۳ املسم ]/0-1 3/501 01 عاطهامعه 1۷ مهنسه ۳ 1 بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ایران الگوی ریاضی این پژوهش منطبق با شرایط حاکم بر زنجیره عرضه روغن نباتی و بر اساس روابط قیمتی نشان داده شده در شکل ۶ طراحی می‌شود. مدل ریاضی دوگان ارائه شده در معادلات ۱- ۵ تابع شبه رفاه غیرمستقیم را بر اساس روابط قیمتی زنجیره عرضه بیش‌تر می‌کند. بمنظور بررسی مدل ریاضی, جدول ۱ پارامترها و متغیرها را همراه با توضیحات نشان می‌دهد. در معادلات اشاره شده» رابطه ۱ تابع هدف مدل را نشان می‌دهد که اختلاف سطح زیر منحنی تابع تقاضا و عرضه محصولایق پزنجی ر#رعرض را بیشینه می‌کند. با توجه نکش رفاه: تولین کشتذاه و مسرف کننده از انتگرال توابع عرضه و تقاضا استخراج می‌شوند.» لذا در تابع هدف, عرضه دانه‌های روغنی و تقاضای روغن نباتی به صورت تابعی از قیمت و به ترتیب به صورت (0 )رو (۲)۳8 تعریف شده اند. همان گونه توضیح داده شد بخش قابل ملاحظه‌ای از محصولات زنجیره از طریق واردات تامین می‌شو, لذا: معاذلات: (ع: رک بکه من رم ز نامه ترتیب قیست: معاذل وارذاتی. و تحقیقات اقتصاد کشاورزی/ جلد ۱۲/ شماره ۲/ تابستان ۱۳۹۹(صص ۷۴- ۴۷) ۵۵ صادراتی دانه‌های روغنی» روغن خام و روغن خوراکی را نشان می‌دهند. در این معادلات قیمت صادراتی و وارداتی محصولات گوناگون با لحاظ نرخ ارز و هزینه حمل تا بنادر و مرزهای داخلی محاسبه شده‌است. هم‌چنین» بر اساس مقررات تنظیم بازار» برای محصولات یاد شده بر اساس نیاز داخلی قیمت تضمینی به وسیله وزارت کشاورزی تعیین می‌شود. لذا معادله (۲) برای بررسی قیمت تضمینی دانه‌های روغنی» در مدل لحاظ می‌شود. هم‌چنین» معادلات (۷) و (۱۳) رابطه‌ی بین قیمت و هزینه‌نهایی فرآوری روغن خام و روغن خوراکی را در زنجیره‌های متوالی بیان می‌کند. این معادلات به صورت ساده نشان می‌دهند که قیمت عرضه روغن‌خام و خوراکی برابر با هزینه نهایی تولید از [) و قیمت‌نهاده واسظه عاصل از رنجیره پیشین است«سادله ۱ ارتباط ین قیمست عرضه محصولات روغن خام و کنجاله با توجه به ضریب استخراج آنها از دانه روغنی را بیان می‌کند. باید خاطر نشان کرد که قیمت و ضریب کنجاله بصورت برونزا در مدل لحاظ شده است. از سوی یکره ناساذله (۱۳) قیمت مرضه ردقی خهراگی را با ترکیب قیمت تقاضای مجصولات روقی خام و پالم نشان می‌دهد. با توجه به اهمیت روغن پالم در تولید روغن خوراکی این متغیر به صورت برونزا در مدل فرض شده است. هم‌چنین» قیمت تقاضای نهاده واسطه از جمع هزینه نهایی بازاریابی و قیمت این نهاده‌ها مطابق با معادلات (۲) و (۸) بدست من اب گفتنی است که معادلات (۶)» (۱۱) و (۱۵) رابطه فضایی بین قیمت دانه‌های روغنی» روغن خام و خوراکی را بیان می‌کند. در مرحله بعد» بر اساس روابط بالا شرایط بهینه‌سازی "1167 محاسبه شده و دوگان (قیمت سایه‌ای) هر یک از محدودیت ها بدست می‌آید. در نهایت. بر اساس قیمت‌های سایه‌ای بدست آمده و فرم دوگان مدل (معادلات قیمتی): مدل تکگیق9 مق شامل موواا ی ان و اولیه طراحی می‌شود". *- در صورت درخواست. فرآیند محاسبه مدل در اختیار خوانندگان قرار خواهد گرفت. ۵۶ بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ابران هزینه حمل تا بنادر و مرزهای داخلی دانه‌های روغنی (کلزا سویا و ...) 1065 ۵ فاعم دمتاها 0 0عط۳۵ 3 ۰ ۳۲ ( فقو 55 لللمه) دعص‌علن0 ۲۰۰۰ ضریب تبدیل دانه‌های روغنی به روغن خام و سهم روغن خام پالم و سایر روغن‌ها در ۷7 ۵ کلعععلزه ۵۶ ۵6 00610 67 0ص آزه صلهم ۶و م5 آمار و داده‌های. این پژوهش زا ماما کوراطوهرا سس سال پایه ۱۳۹۵ کرد‌آوری شد. داده‌های مربوط به ظرفیت کارخانه‌های" تولید روغن خام و روغن‌نباتی» تعرفه واردات» صادرات. تولید روغن‌خام و روغن‌نباتی از انجمن روغن‌نباتی ایران» داده‌های مربوط به دانه‌های روغنی از وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت. معدن, تجارت و داده‌های مربوط به مصرف خانوار روغن نباتی از مرکز آمار ایران گرداوری شد. هم‌چنین» داده‌های مربوط به هزینه متغیر تولید به وسیله تحقیقات اقتصاد کشاورزی/ جلد ۱۲/ شماره ۲/ تابستان ۱۳۹۹(صص ۷۴- ۴۷) ۵۷ پرسش‌نامه و با همکاری انجمن روغن‌نباتی ایران بر اساس روش نمونه برداری تصادفی از ۱۵ واحد تولیدی در سال ۱۳۹۵ گردآوری شد. هم‌چنین» طراحی مدل در محیط نرم افزار 0۸/5 انجام مدل تعادل قیمتی روغنی نباتی ایران برای سه نوع دانه روغنی عمده مورد استفاده در صنعت شامل؛ سویا کلزا و آفتابگردان طراحی شده‌است. با توجه به این‌که دانه‌های روغنی» روغن خام و روغن‌نباتی در همه استان‌های کشور قابلیت تولید ندارند در این مطالعه کل کشور به خوشه‌های گوتاکون تقسیم شد لقاه بر آساس, مجایرث: پراکنتی تولیه عانه‌های, روشی: عقظدار تصرف: سرانه روغن خوراکی و پراکنش کارخانه‌های تولید/اتصفیه روغن‌خام و با استفاده از روش تحلیل عاملی" و خوشه‌بندی, کل کشور به ۶ منطقه تقسیم شد. جدول ۲ استان‌های موجود در هر خوشه را نشان می‌دهد. مدل ارائه شده در بخش پیشین ابتدا بر اساس روش ارائه شده در ..[0 21 12672005 (2012) و (2007) .اه 2۱ 500/۵۲۷ بر اساس مقادیر عرض از مبدا واسنجی" شد. بر اساس محاسبات صورت گرفته, بالاترین ظرفیت تولید روغن‌نباتی در منطقه سه متمرکز شده است. این در حالی است که ظرفیت این مراکز تولید روغن‌نباتی به مراتب بالاتر از تولید منطقه ای دانه‌های روغنی است. این موضوع دال بر عدم تناسب بین مراکز تولید و تقاضای دانه‌های روغنی است که ۵۸ بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ایران آزه ۲۲8012010 عا نله اه کدمزوعم صمنا دم عصفسعاعا0 -2 13016 خوشه یک آذربایجان غربی» آذربایجان شرقی, اردبیل» زنجان» کرمانشاه, قزوین» همدان, 0 ۲01516۴ ,307/6 وصه دعر انعم مصقا5ع 1۴2 ,1036512 ,1133 1۵۳ 67ات0 ۵ ما32 210 22 ۲۱۵ ,۳۹۶۵20 ,00 منتقهعا 2/1 مصقصصع5 خوشه شش خراسان وی رسای شمالی اسان ضوی, سیستان و بلوچستان زو 67افا )0‏ ۷8 مقاکزگ ,10۳۵5۵20 هط ,10۵529 310۳3 مصقک 160۳ خانو5 فرض ضمنی مدل‌های تعادل قیمتی» برونزا بودن قیمت‌های جهانی است. این فرض با سهم واردات دانه‌های روغنی از بازار جهانی کاملا منطبق است. به منظور بررسی دقیق تر این فرض» شاخص هرفیندال-هریشمن (11۳11) برای سهم ایران از بازار هانی دانه‌های روغنی محاسبه شد. شاخص : هرفیتدال-برایگا ارام با ۳۷ محانگيم‌شد: این نتیجهیرفرکن کوچک بودن ایزان از تحاظ تجارت دانه‌های روغنی را توجیه میکند. لذا تجارت دانه‌های روغنی به وسیله ایران توان تاثیر بر قیمت بین‌المللی را ندارد. در مرحله نخست. می بایست کشش های قیمتی تقاضا برای روغن نباتی و کشش قیمتی عرضه برای دانه‌های روغنی.به تفیک مناطق گوناگون محاسبه شود. به این منظور کقش, قیمکی اتقأها ذر. آیخ, مطالع از آمار هریت زامن خانوار فو سال ۱۳۹۵۱ بو با استقاذه از الگوی سیستم تقاضای تقریبا ایده آل محاسبه شد. با توجه به کمبود داده‌های آماری جهت محاسبه کشش عرضه دانه‌های روغنی» در این مطالعه با پیروی از (2006) (3/5278 200 ۳10۳111 تحقیقات اقتصاد کشاورزی/ جلد ۱۲/ شماره ۲/ تابستان ۱۳۹۹(صص ۷۴- ۴۷) ۵۹ این کشش‌ها به صورت مستقیم و از راه روش برنامه‌ریزی اثباتی محاسبه شد. هم‌چنین» مقایسه کشش‌های عرضه و تقاضا محاسبه شده در اين مطالعه با مطالعات پیشین دال بر استواری نتایج بدست آمده است. پس از تخمین کشش‌های عرضه و تقاضا و واسنجی مدل سناریوهای سیاست تشدید تعرفه تعریف می‌شود. با توجه به هدف پژوهش و سیاست مورد بررسی دو سناریو به شکل ۱- کاهش تعرفه دانه‌های روغنی به مقدار ۲۰ و۴۰ درصد و عدم تغییر تعرفه محصولات دیگر ۲- افزایش تعرفه روغن‌نباتی به مقدار ۲۰ و۴۰ درصد و عدم تغییر تعرفه محصولات دیگر زنجیره پیش از اعمال سناریوهای مذکور ضروری است اعتبارسنجی مدل مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس مطالعه کندی و همکاران (۲۰۰۵)» مدل مورد بررسی بر اساس سه شاخص اعتبارسنجی داده و آمار» اعتبارسنجی مفهومی (مبانی نظری) و اعتبارسنجی از طریق واسنجی مورد ارزیابی قرار گرفت. اعتبارسنجی آماری بر اساس مقایسه اطلاعات مورد نیاز از سازمان‌های گوناگون مورد تایید قرار گرفت. هم‌چنین» ساختار مفهومی بیان شده در بخش پیشین بر اساس واقعیت‌های بازار و روابط اقتصادی است که بر اساس شرایط 17 اشگل اولیه و دوگان مدل در تقابل هم قرار گرفت. لذا اعتبارسنجی مفهومی نیز مورد تایید است. در مرحله پایانی» خروجی اولیه مدل با حالت پایه مقایسه گردید. جدول۲ نشان می‌دهد که متغیرهای شبیه‌سازی"شده مدل کم‌تر از ده درصد با شرایط کنونی اختلاف دارد. با توجه به گستردگی مدل:و هم‌چنین» بر اساس مطالعات مشابه این مقداز از خطا در مدل‌های تعادل نار 0 درو بر موازد ذکز شده» حمل و نقل استانی یکی از نتایج فرعی تال این اطلالجه پار ی ۷ بمنظور فیم بهتر نخوه جابه‌جایی محصولات زنجیره عرضه در شکل‌های پیوست بکی‌شده است. بر اساس نتایج مدل پایه. منطقه پنج و شش و دو واردکننده خالص محصول روغن خام بشمار می‌رود و مناطق سه و یک صادر کننده خالص این محصول می‌باشند. هم‌چنین, بهاغیر از منطقه سه, سایر مناطق واردکننده خالص ۶۰ بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ایران جدول ۳- نتایج مدل پایه و اختلاف نتایح بدست آمده با شرایط موجود. 256 ۲۳۵ 0613005 فص اعلمص ععدط 6 او کااه -3 13016" تحقیقات اقتصاد کشاورزی/ جلد ۱۲/ شماره ۲/ تابستان ۱۳۹۹(صص ۷۴- ۴۷) ۳۱ بر اساس نتایج اولیه» بیش از ۹۸ درصد از نیاز داخلی کارخانه‌های روغن کشی برای دانه روغنی از راه واردات تامین می‌شود. هم‌چنین» در بین دانه‌های روغنی» دانه سویا بالاترین سهم بازار مصرف را در اختیار دارد. به گونه‌ای که مصرف دانه‌های روغنی کلزا و آفتاب گردان تنها ۶ درصد از بازار داخلی را شامل می‌شوند (2016 ,۸۶۶00210 [ذ0 ۷۵8612016 1720120). بر همین اساس و با توجه به یکسان بودن سطح تعرفه برای این محصولات! هر سه نوع دانه روغنی عمده بازار در قالب یک محصول ترکیبی با عنوان دانه‌های روغنی در مدل لحاظ گردید. جدول ۴ نتایج مربوط به سناریو نخست (کاهش تعرفه دانه‌های روغنی) را نشان می‌دهد. بر اساس اصول اقتصادی می‌توان مکانیزم اثرگذاری این سیاست را به شکل افزایش واردات. کاهش قیمت داخلی و کاهش سطح زیر کشت پیش بینی کرد. با افزایش تعرفه دانه‌های روغنی» مقدار واردات کاهش و تولید داخلی این محصولات افزایش می‌یابد. حال آنکه بر اساس نتایج بدست آمده» این سیاست تاثیری بر قیمت عرضه و به تبع آن سطح زیر کشت ندارد. این نتیجه را می‌توان به اعمال سیاست قیمت تضمینی در بازار دانه‌های روغنی نسبت داد. در واقع به علت وجود قیمت تشمیعی: کشاورزای از کاهشن قيست داغلی دانههای ووغنی مغاتر تخراهن شا و انگیزه‌ای سوت تغییر الگوی کشت نخواهند داشت. بر همین اساس» سریز تعرفه واردات بر قیمت عرضه دانه روغنی "- هم‌چنین» بر اساس شرایط بازار در سال‌های اخیر نرخ تعرفه دانه‌های روغنی یکسان در نظر گرفته شده اند. ۳۲ بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ابران جدول ۴- اثر کاهش نرخ تعرفه دانه‌های روغنی بر زنجیره عرضه روغن نباتی با لحاظ قیمت آزه 16 ناه ۲6 0 ۳۵80 ۳3۲۵ ااسد) کلعهعازه اه کا دمص 156 -4 عاطج 1 تحقیقات اقتصاد کشاورزی/ جلد ۱۲/ شماره ۲/ تابستان ۱۳۹۹(صص ۷۴- ۴۷) ۶۳ با توجه به افزایش چشم‌گیر واردات دانه‌های روغنی (۱۶۶ درصد) در نتیجه کاهش ۲۰ درصد تعرفه تولید روغن خام تقریبا به همان نسبت (با لحاظ ضریب تبدیل دانه به روغن) افزایش می‌اید. گفتنی است که با کاهش ۴۰ درصد تعرفه دانه‌های روغنی, واردات دانه‌های روغنی و تولید روغن- خام با نرخی کم‌تر افزایش پیدا می‌کنند. این موضوع به علت محدود بودن ظرفیت تولید صنایع روغن کشی داخلی است (2016 ,۸۶500200 10097 01 ۷28212016). از سوی دیگر اعمال این سیاست (افزایش ۲۰ و ۴۰ درصدی تعرفه دانه روغنی) تاثیر ناچیزی بر زنجیره تولید روغن خوراکی خوام: داشگ تقایی بنست آمته هر راسقای سطاسات اقجام رشته با ستل‌های اقتضادسنجی اسگ (2014 من0هصسصهطمنله ۷ #صه ۳ا0مصهلن)» با این تفاوت که افزایش تعرفه دانه‌های روغنی اثر مستقیمی بر قیمت روغن خام خواهد داشت و از طریق آن باعث تغییر در تولید و واردات روغن‌خام خواهد شد. بنابراین» شوک قیمتی دانه‌های روغنی در زنجیره روغن خام تعدیل شده و سریز آن بر جدول ۵- اثر کاهش نرخ تعرفه دانه‌های روغنی بر زنجیره عرضه روغن نباتی بدون لحاظ قیمت آزه عاطان0ه ۲۵ 0 ۳۵00 ۳۵۲۵ اگسد) کمممعازه او کا دمص 15۵ -5 عاطج 1" ع 1 قح 11 عع 7 دج م2096- مدا 409۵- قیمت عرضه ‏ روغن خام ریال اکیلوگرم 3369 3040 30960 قیمت تقاضا دنه روغتی ‏ ریال اکیلوگرم 1082 15788 15487 ۶ بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ابران برای بررسی دقیق‌تر سیاست کاهش تعرفه دانه‌های روغنی» نتایج این سیاست را بدون لحاظ قیمت تضمینی مجددا مورد بررسی قرار می‌گیرد. جدول ۵ نتایج اعمال سناریوهای یادشده را بدون لحاظ قیمت تضمینی نشان می‌دهد. هلان گوني که بیان که در این خالت تاثیر سیاست کاهش تعرفه بر تولید داخلی دانه‌های روغنی معنی‌دار؛است. به بیان دیگر اختلاف بین تولید دانه‌های روغنی با و بدون سیاست قیمت تضمینی را به سهمی از این محصولات که بر اساس قیمت تضمینی مبادله می‌شود تعبیر کرد. این نتایج نشان می‌دهد که سیاست قیمت تضمینی, کشاورزان داخلی را از اثر منفی کاهش تعرفه دانه‌های روغتی حفظ می‌کند و تنها باعث افزایش واردات و کاهش قیمت داخلی این محصول در بازار آزاد خواهد شد. در ادامه به بررسی تاثیر سیاست افزایش.تعرفه روغن نباتی می‌پردازيم. جدول ۶ نتایج افزایش تعرفه روغن نباتی را به مقدار ۲۰ درصد و ۴۰ درصد نشان می‌دهد. بر اساس نتایج بدست آمده» !- اگرچه آمار دقیقی از میزان خرید تضمینی در دسترس نیست اما بر اساس داده‌های موجود این نتیجه با سهم دولت تحقیقات اقتصاد کشاورزی/ جلد ۱۲/ شماره ۲/ تابستان ۱۳۹۹(صص ۷۴- ۴۷) ۶۵ اعمال این سیاست باعث کاهش واردات روغن نباتی و هم‌چنین» افزایش قیمت عرضه و تقاضای داخلی این محصول خواهد شد. با توجه به کاهش تقاضای وارداتی روغن‌خام» عرضه این محصول کاهش پیدا کرده و در نتیجه باعث افزایش ناچیز آن در بازار خواهد شد. با توجه به افزایش قیمت داخلی روغن نباتی» تقاضا برای این محصول اندکی کاهش می‌یابد. بر اساس نتایج مدل, افزایش تعرفه روغن نباتی تاثیر محسوسی بر زنجیره‌های پایین‌دست ندارد. چند دلیل را برای این نتیجه می‌توان ذکر کرد: ۱) روغن نباتی محصول کم کششی است. لذا افزایش قیمت تاثیر محدودی بر مقدار مصرف دارد. ۲) سهم پایین در واردات این محصول. ۳) هم‌چنین» مکانیزم اثرگذاری سیاست بصورت سریز هزینه از زنجیره های بالایی به زنجیره‌های پایینی است. در حالی که روغن نباتی آخرین بازار این زنجیره را شامل می‌شود. در نهایت بخشی از کاهش عرضه از طریق تجارت بین جدول ۶- اثر افزایش نرخ تعرفه روغن نباتی بر زنجیره عرضه روغن نباتی با لحاظ قیمت م5 کلعمعازه عط۲ 0 عک 2ص 1۵۲۵ اگسد) آزه عاطاناه اه حرط 15۵ -6 1306 قیمست غرضه روغن خام ‏ ریالاکیلوگرم ‏ و3137 3371 33307 قیمت تقاضا ۰ دانه روغنی ‏ ریالاکیلوگرم ‏ وونو1 1085 1085 ۶۶ بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ابران برای بررسی و مقایسه تبعات رفاهی اعمال سیاست تعرفه در این بخش مازاد رفاهی تولید کننده و مصرف‌کتنده براساس توابع وضو قاضو فرمول پرشته گم 20070) ..ا۵ 24 ات50 محاسبه می‌شود. شکل ۴ ننایج حاصل از ۶ ارجا 8 فلسی عرضه کننده و مصرف‌کننده نشان می‌دهد. نکته مسلم این است که افزایش تعرفه دانه‌های روغنی و روغن نباتی» اثر مستقیمی بر قیمت. رفاه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان محصولات زنجیره روغن نباتی خواهد داشت. همان گونه که بیان شد. کاهش تعرفه دانه‌های روغنی باعث افزایش واردات این محصول خواهد شد. حال آنکه در حالت اعمال قیمت تضمینی اثر این اسیاست بر قیمت عرضه کشاورزان بی اثر خواهد شد و در نتیجه تغییری در مازاد رفاهی تولیدکنندگان اتفاق نخواهد افتاد. از سوی دیگر با توجه به تغییر ناچیز قیمت و مصرف روغن نباتی در نتیجه کاهش قیمت روغن خام مازاد رفاهی مصرف- کنندگان به صورت ناچیزی (۵۲۶۸ تا ۷۵۸۷ هزار تومان مغادل با ۱/۲ تا ۱/۸) افزایش می‌یاید. در خالت بدوق قیمت: تظمینی. طگیعی, اسگ آیق سیاسگ پافت: کاهص قیمت: فرظه و به تیخ اراد رفاهی تولیدکنندگان (۵۵۰۰ تا ۱۱۱۱۲ هزار تومان معادل با ۶/۰ تا ۱۲/۱) خواهد شد. هم‌چنین, دراآیق الق قیمت: پاید بدمراته بیقر ان قییه نی آست 1۹ رالد با حاط ای تحقیقات اقتصاد کشاورزی/ جلد ۱۲/ شماره ۲/ تابستان ۱۳۹۹(صص ۷۴- ۴۷) ۶۷ تفاوت. کاهش مازاد رفاهی تولیدکنندگان به مراتب بیش‌تر است. هم‌چنین, اثر افزایش تعرفه روغن نباتی بر قیمت داخلی دانه‌های روغنی بی‌اثر است. بدیهی است افزایش قیمت مصرف‌کننده در نتیجه اعمال سیاست افزایش تعرفه باعث کاهش مازاد رفاهی مصرف‌کنندگان این بازار خواهد شد (کاهش ۲۸-۲۰ درصد). با توجه به کشش پایین روغن‌نباتی, اثر قابل توجه سیاست افزایش تعرفه این محصول بر مازاد رفاه مصرف‌کنندگان قابل پیش بینی است. با این تفاوت که تغییر مازاد رفاهی مسرفکنتذگان, با آقزایشل, ترقه روقنباتی یه مراب پیز آسکا: بقمچتیرقی با تییر روآزذات, درآمد تعرفه‌ای دولت که یکی دیگر از اجزای رفاه کل است. نیز تغییر می‌کند. با کاهش ۲۰ و ۴۰ درصد تعرفه دانه‌های روغنی» به ترتیب ۷۷ و ٩۵ میلیارد تومان درآمد ارزی ! عاید دولت می‌گردد. هم‌چنین» با افزایش تعرفه روغن نباتی به ۲۰ و ۴۰ درصد» درآمد عایدی دولت به مقدار ناچیزی برابر با ۰/۰۵ و ۰/۱۳ میلیارد تومان کاهش می‌یابد. بر اساس آنچه گفته شد. به راحتی می‌توان نشان داد که با کاهش تعرفه دانه‌های روغنی و با افزایش تعرفه روغن نباتی, رفاه کل به ترتیب ۱ ۰ ودره و :۰ ۸ 1 : و .۰ ۳ <مجموع درآمد ای حاضل از آفزایش واردات دانه‌های روقنی ,و کاهش زاردات روش خام اهر نظر گرفته اشده است: بدون در نظرگرفتن کاهش واردات روغن خام» درآمد دولت به ترتیب ۸۰ و ۶۳ میلیارد تومان خواهد بود. بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ایران تغییر مازاد رفاهی در نتیجه اعمال کاهش تعرفه دانه روغنی با لحاظ قیمت تضمینی اد کوعمعانه و دنا دمص 4 اسهم ج که کعوصقل امس مدا 1۸ تغییر مازاد رفاهی در نتیجه اعمال کاهش تعرفه دانه روغنی بدون لحاظ قیمت تضمینی اما کومععانه نامز مایم ه که کععصقط کسام معا ۷7 تحقیقات اقتصاد کشاورزی/ جلد ۱۲/ شماره ۲/ تابستان ۱۳۹۹(صص ۷۴- ۴۷) ۶۹ تغییر مازاد رفاهی در نتیجه در نتیجه اعمال سیاست افزایش تعرفه روغن نباتی با لحاظ قیمت تضمینی ای آزه عاطانوه وصناصعص0امصز کم نله ج که کععصقطل کسامسک عمدگاه 1۸۷ شکل ۴- تغییر مازاد رفاهی مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان زنجیره عرضه روغن نباتی در نتیجه 0۲۴ 0105 ۳۵۱12۵۳۵ 0005 م0 وه کعصعدی ه کموصعا -4 و۳ کضسد) ادص امس اه اادعه یج که صنعطل تاره آزه عا دامع در این مطالعه سیاست تشدید تعرفه در زنجیره عرضه روغن نباتی ایران» مورد بررسی قرار گرفت. با توجه گستردگی زنجیره عرضه روغن‌نباتی و محدودیت‌های مدل‌های آماری و پارامتریک. مدل تعادل قیمتی چندبازاره روغن‌نباتی ایران بر اساس سال پایه ۱۳۹۴-۹۵ و محدودیت‌ها و شرایط بازار طراحی شد. با توجه به.هدف«پژوهش» سیاست.تشدید تعرفه در قالب سناریوهای کاهش تعرفه دانه‌های روغنی و افزایش تعرفه وارداتی روغن نباتی طراحی و اعمال شد. سیاست تشدید تعرفه بر اساس اختلاف تعرفه وارداتی محصولات خام ابتدای زنجیره و محصولات فرآوری شده انتهای آن محاسبه می‌شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که اتخاذ این ۷۰ بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ایران سباسمه بر آسانی آير‌کهه از سمت: مجصولانق: خلم د بافرآوری شنم باشته آنزی منتفاوت آذارک: آین نتیجه همسو با مطالعات صورت گرفته در این زمینه است (:2004 ,5۳6100 200 1/0007500 ,2520 منله ۷ فص جاومصقانی :2012 ,زانعمصهعط وصه نمک1/0 :2008 ممعنعق31 هه 73006 6 ,ماه 2۱ 17۷۵28 :2014). کاهش تعرفه دانه‌های روغنی باعث افزایش واردات دانه‌های روغنی, افزایش تولید روغن‌خام و کاهش محسوسی در قیمت روغن خام داخلی و روغن نباتی خواهد شد. حال آن‌که افزایش تعرفه محصول فرآوری شده در انتهای زنجیره بیش‌ترین تأثیر را بر مصرف- کنندگان این محصول در پی خواهد داشت. هم‌چنین» تبعات رفاهی کاهش تعرفه دانه‌های روغنی با وجود قیمت تضمینی بر تولید کنندگان بی اثر است. لذا تغییر مازاد رفاهی در نتیجه اعمال سیاست تشدید تعرفه بر مصرف‌کنندگان به مراتب بیش‌تر از تولیدکنندگان است. نکته قابل توجه این است که درآمد تعرفه‌ای دولت. مازاد رفاهی تولید کننده دانه‌های روغنی و مصرف‌کننده روغن‌نباتی نمی تواند به طور کامل اثر اعمال سیاست تعرفه‌ای را بر کل زنجیره نشان دهد. در واقع این نتایج باید در قیاس با افزایش تولید روغن‌خام همراه با افزایش اشتغال در این زنجیره مورد بررسی قرار داد. با توجه به محدود بودن کشت دانه‌های روغنی در مقایسه با تولید روغن‌خام و روغن‌نباتی» دور از واقع نیست که اثرات خارجی مثبت افزایش تعرفه دانه‌های روغنی بر اشتغال و تولید روغن خام به مراتب بیش از کاهش مازاد رفاهی تولیدکننده. این مخصولات باشد. بررسی این موضوع نیاز به داده‌های دقیقی از اشتغال مستقیم و غیرمستقیم از هر یک از ابازارهای زنجیره عرضه روغن‌نباتی دارد. که: در دسترس: نیست؟. کذت ۷ ای ۹ اولوک ی رکه سیاستگذار برآتی ذینفعاق این زنجیره متصور هستند نیز بزتضمیم نهّایی.می‌تواند تائیزگذاربباشد. برای"مثال, اگر سیاست کلی در راستای افزایش اشتغال باشد. سیاست‌گذاره‌وزاقبیش‌ژیبهافزایش تولید روغن‌خام در نظر خواهد گرفت. لذا پیشنهاد می‌شود این موضوع در.مطالعات آتی مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس نتایج این پژوهش پیشنهاد می‌شود. که تشدید. تعرفه با تاکید بر کاهش تعرفه دانه‌های روغنی اتخاذ شود. سیاست قیمت تضمینی به غنوأل یک ابزار/تنظیم کننده" مانع از سریز اثر متفی سیاست‌های تعرفه‌ای بر تولید دانه‌های روغنی خواهد شد. این در حالی است که اثر این سیاست بر خودکفایی روغن خام معنی دار و مثبت است. هم‌چنین» در اتخاذ هر سیاستی تاکید می‌شود که سیاست گذار نگاه کلی و همه جانبه بر کل زنجیره عرضه روغن نباتی داشته باشد و بر یک زنجیره خاص متمرکز نشود. در این‌صورت پیامدهای منفی سیاست در کنار اثرات مثبت آن مورد بررسی "- بر اساس آمار و داده‌های انجمن روغن نباتی» بیش از ۳/۵ میلیون نفر بطور مستقیم و ۸ میلیون غیر مستقیم در این بخش مشغول به فعالیت هستند. اما داده‌های دقیقی از هر بخش در دسترس نیست. تحقیقات اقتصاد کشاورزی/ جلد ۱۲/ شماره ۲/ تابستان ۱۳۹۹(صص ۷۴- ۴۷) ۷۱ قرار می‌گیرد. برای مثال» حمایت صرف از تولیدکنندگان دانه‌های روغنی بدون توجه به عمده‌ترین متقاضی, محصول این رنجیره پسی تولیه‌کسه‌گان ,رفن خام در نهایت باعت کاهش اثریخشی هر نوع سیاست حمایتی خواهد شد. بر همین اساس» پیشنهاد می‌شود سیاست‌های حمایتی در جهت افزایش بهره‌وری و ظرفیت کارخانه‌های تولید روغن خام و نباتی در راستای افزایش خودکفایی در کل زتخیره آنخآفا قوفه آیق موصبوق مسارم این است که بر سای آقی‌های ساست‌گذاری ,طرفیت تولید و مصرف هر یک از محصولات زنجیره بر اساس روابط بین آنها همواره مورد توجه سیاستگذارن باشد. در نهایت. نبود هماهنگی بین نهادهای سیاست‌گذاری در طول زنجیره عرضه روغن نباتی باعث کاهش اثر بخشی و یا خنثی شدن سیاست‌های اتخاذ شده بر هر یک از بازارهای این زنجیره خواهد شد. این امر ایجاب می‌کند که نهادی در راستای هماهنگی بین نهادهای گوناگون سیاست‌گذار از جمله وزارت صنعت. معدن, تجارت و وزارت کشاورزی ایجاد شود. عاتاناکصآ حلعتهع5ع 3 اد6صم 106610 تس هه عستصصحل2 عنهمصم۳ تمسعلنه‌نه۸ - ,3 0۳00060 قامصی فصه صقع 0 رود ۵۶ عصقه 156 .(2013) .(87 80 2جه) ماه 7و0 ما6 ععلننام‌م عفدی لدسعله‌نعد ناما .(2005) .۸ .32 بزوه‌ها۸ - 65و ده ع8 ص۸02 .(2012) .37 ,کق200 1/08 0صه 7 بععنگقط م۸ منلهزس۸ - 65 وم مک صنقصد عطا فص ص صز صمتاخمحم عاععصمل مصه کاو منز 04 ۳۲۵۲۱۵6۶۰ ۵1 اآبه ۳و۸ 0۲ 700۵1 .3/006 0۳۵۵۵ 8۳۵۳ هطنکتا ادا ۵۶ امعاله .(2017) کل مطقزولصع1 6۶ کل رطقاواص1 بش۸ مرتنت۸ - 718۵۲۳۵۲۵۲۳۵ 067906006۰ هعاستصصه هه :ا00 ۵ 0062 صعنفصقط6 ۵۵ صمناهآه عم 45-65 :5 رف6 ۳601101[ اه ۳و۸ ۹۳۵ ۲۳۵۵۵ ۵۱ 70 8 6ع۵) 000۳1 [2د 116 .(2014) .0 ,1200۳06 6۶ وس ,38103065 مش ماقا30 - [ 7۵۷۳۲۵۲ ۸۲۳۱۵۲۵۲ کلولالهصه سحخطنلنوه لمتجهم ج تصنقط عله۷ کلعععانه عطا ع فصه صمنای‌مالده هام5 .(1998) 38.۷۰ ,ع96ف6ل 6 سل1 ,00۳ .7.8 وقق۵ت 0 - 6 مه ۳۵0۲ عطا نز صعلطامم. دننک عطا ب(ر3971) ۷۷.36 00۳۵6۰ - ع نله ,کلعععلنه ۶و 0۳0000 وصمع نک 1 .(2007) ی مفتق۵۷ ۵ .۸ مففطقطع12 - 6۵ عغ۶ه 06۲ع0 حلججع9ع3 اصعصه‌ناحه2 عنصهاعت ,کعنفند عزکهظ ,کل 0صه علزه ۷۲ بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ایران 0 دز کع0ز[80 17306 .(2012) .2 ق5705 +6۵ ,۷ ,016ن8 ,یگ ,16۷80088 - #منامص۸ قصه لدسعانه‌نو۸ عطا که معامعع نم جعاو20 بکاععاجم/2 ععن7 فصه عامرم۸ 8 0 م۶٩ حفقام نع 5۳26 .(2013) .۸ ,110767 :6 .5 مصنح۸ نصعاه ۳ - (2675122 <1) 1۳82۰ مصق0طع1 مطمتاهمنصهع0 اعع0ط قصه عستصصه21 +صنقط اند 8 ۶ 130808 آانسه56 30۵0 .(2014) .32 مطعلممطعطلهط 6 وت منطاه۳ - مه سا۲و۸ ۵۳۵ ۳00۳6۶ 2/6 2/61 صقنصتا ۵۵ 5ع6ع2 ۳۲۵ 6600 مصه عسطعنسای اعغاحقس هسناد‌ع 1305 .(2015) 36 منصعگ ۳6۳65 - ال۳30 مطمناهاجمععنل .2.0 مصنقط امه لآزه عاطهاععع۷ مصعنص۳ عط هنز وعصعنقتم (26۲51۵0 13) +صق۳طع1 ۵۶ جانجنصت] مخصعصم 16610 مسانه‌خه۸ هه 30009 1و (0)) .۳ ,تتا0ان۳۶۵۵ 6۶ .8 ,70783 بظ 3 بلق۳۵08مک1 .0 وقتا00صقلنک - ]۵۳66 اقعص مععلونط عطا صز فاص عاصذ خصعصصتمع که ما13 ۵ نها ۵۶ کاهصطز عط1 .(2014) بش۸ منوحهصصقطامصننه ۲ 2 .0 ,تتا0مصقلنی - ۹9۲15 ]۹ ,70۳۵ مکعناکگذ 08و16 وصه ععخم لزه عاطنفع عناععص0ل0 و عاعلاه عط1 .(2015) .37 بنفتامه0ق7 قطاقه2 6۶ .27 ,108700 و7 ,116048 - ۰ عطلاع کعل هنم کعنصم 330060 ۵۳ م۲ اضما ندسحله‌نهه (267[۵0 15) .308-318 :(3)29 ,فلع 661001 اه قاس و۸ 0۵ ۹ 0۲۵ط 0 ماود ۵۶ کزدوامصه حسفطانلنوه لدعصعع وعنامص۸ .(1999) 1.۷7۰ ,[ع116 - 4 1060276۲ واز 1700 2006 ,99-2 :2۵06۳ لماک ,ععلن‌نامم عع 1۵5۵۳ دا 007۲طز مصتصنصعاعل مصه دعفن‌ناوم عوهی لمسقله نه۸ 2004(۰) 3/۰ مخصنه‌ 110 - (36۳۹1۵ 10) .1-40 :32 ,510165 7۳۵06 ]0 70۳۵1 17000 باه ناو 6 0۶ 3/6008 تقعسص۸ 2005 3/60 جع اواج ما صمنی‌نامص۸ صش۸ :ص۳۵0 ۷۵۳۵1 مصه صمناهله که تنج .(2016) .7 یک ,7 8۸ 0 .0 منق/3 بل ,117۷0808 - (تصاه ۳ صل) ۰۰ 0ص (4444) کعتاعز ۲۳ ۲ اصصه و0 و 1۳۳۳۰ - (۳۵۵ ۳ 1۳) 5۳1181185۰ لاس۸ ب(7 ۰.777 سل 6 ام وع۸ ۲۴ جاتطلد 3۸ 1۳۳۰ - ۳) 7600۳85۰ لقسصه .(2016) مصمناهنهمعع۸ بوعتا 1 0 علطهاعع۷۷ صقنصه] - ۶ دمزقق6۷ 0صه کا 0۳00 0عا همغن ..(2008) .ی ممقل۳0ق< مک.ظ 187070 - ز 17306 .(1996) ۳۰ وززعلم 10 یگ .ظ ,لطه10 ,7۰٩ 520/20۵220 ,۳۰ 70502505 - ماه ۲و۸ بقامصیف فص ماگنه ۵۶ کزعولقصه نموه تهندمی ۸ +عوممعازه تحقیقات اقتصاد کشاورزی/ جلد ۱۲/ شماره ۲/ تابستان ۱۳۹۹(صص ۷۴- ۴۷) ۷۳ 8 .(2013) .5 مفصعلاه5 مصه لا منصقطهل ,3۰ رتتا0من2ععاعقط .۸ مذقه 16۵ - 5070620 0ع21ع نز ۶و ععف ع6ط1 جماعی ادسعانه‌نود عطا صز کعلعناوم 5000۳۲ 3100-27۲ .(2001) کل ,10۳ سظ ,ق2002 ۳ق3/10 .0 ,تتا0مصقلن6 .۸ مفصهزنمک1 - آه اه 7و۸ .کعکهع اصعلدشوم- ککضما ها فصه عسعاه‌نعه صا صز کعنسهط 8 ع0 1 0هه دمنملفکه نها .(2004) .1.20 5۳61000 یگ ,1/1000۳31905 - ع مه فسمج 105۵ عطا هنز عمط ۵ط ککعععت افص صش 50۳ تکعخاهمی 175۸ ,1626 مطمناهن م۸ کعن م۳0 ندسانه‌ و۸ صععصط۸ 1680200۶ دز علزه عاطناه ۶و «منامصعصی هه عفهه ,2۳000 ,(2014) ۷.۰ مفتعطقه 1/0 - عناطابامع3 عنصج 71 16۵ ۶و عاصع0 حلجدع وم امعصهنام2 عنصح اکآ ,کعنو نی عزکه8 ,ص1۳۵ :06 ۳۳۵6 .۷76۲55 و دعننگا هام5 .(2012) .کل بش۸ رفن۳۳۵ +6 .17 .5 2/1088 - 5 11۵۲۵۵۵۱۰۳۵ ]٩ /0۳۳۵ل7 ,160 صز ععنظ ۵۶ عققع 1۳۵ ۵ 0۶ ععقف عطا نکاعما فص 1۵۵۵ فص ۳1۵۳۵ ععم 32۳6۲ ,(2015) .5.1۳ مف3/105۵ - 40 ۵ 1316۳20005 .(2010) معحطه7 رخهطکل۸ ول مطفطاق 800۳0 و۳۰ ,8389608 - 7 دنله هه صقنص۳۵ ۵۳۵ عاج3 ککضما هنز ماع که عاقحطذ ۹ص صمدمع ,16۷6100167 0۵ ۷211096 ,(068) لعومص سضطنانوه لمعصعع عاطهاا ی ونکت 8 5ع3/100660016 .(2007) .0 ,ععاطا‌وتنک م6 کل مقغلحل‌کتنلط 76 وم ,500272 - ۵02 مصه صضطناندوظ هام5 .(1964) .6.۰ .ی ,7086 ۵ 1 ,186۵1۵0۵ - 8 :۳۲00 لمدمناتاعد] 20 عط1 ,(2000) بش 0۵ ,ط0ف ت۷1 - 176 ۳نعط1 وصه 5لع1/00 تناو تدعصعی عا ما00 .(2004) .ایک ,۷/۵8 - 7 له 506066 عط 0۵ 3۳۵۲۵0 ات70 3/71 عنفواقه۸ بز۳۰۱ ۳0۵0-۸۷۹۵۵ ۷۴ بررسی سیاست تشدید تعرفه در طول زنجیره عرضه روغن نباتی ابران حمل و نقل استانی دانه‌های روغنی (نمودار سمت چپ) و روغن خام (نمودار سمت راست) در 4 (20 ۲ وس آزه ۲۵۲ وصد (معه 1۲عل) کلععازه او ناه ومعصدی لحفوصز 0

سیاست تعرفه وارداتی در طول زنجیره عرضه محصولات کشاورزی همواره یکی از چالش های سیاستگذاران این بخش بوده است. در این مطالعه اتخاذ سیاست های مختلف نرخ تعرفه بر محصولات خام در ابتدای زنجیره و محصول فرآوری شده در انتهای زنجیره عرضه روغن نباتی ایران مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به پیوستگی بازارهای مختلف در طول زنجیره از تعادل جزئی چندبازاره جهت شبیه سازی سناریوها استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که با کاهش 20 درصد (40 درصد) درصد تعرفه دانه های روغنی، میزان تولید و واردات روغن خام به ترتیب 169 درصد (189 درصد) افزایش و 89 درصد (99 درصد) کاهش می یابد. حال آنکه افزایش 20 درصد (40 درصد) تعرفه روغن نباتی باعث کاهش مازاد رفاهی مصرف کنندگان این محصول به میزان 32 درصد (56 درصد) خواهد شد. همچنین افزایش تعرفه روغن نباتی اثر ناچیزی بر محصولات زنجیره های ابتدایی شامل روغن خام و دانه های روغنی دارد. بر اساس نتایج بدست آمده، پیشنهاد می گردد که به منظور افزایش کارایی و اثربخشی سیاست های بازاری، اثرات متقابل این سیاست ها بر زنجیره های متوالی عرضه روغن نباتی مورد توجه قرار گیرد.

466042

از طرفی با توجه به مقدار 8 شدت تأثیر  تغییرات اجتماعی - فرهنگی. سال هفدهم, شماره شصت و ششم. پاییز ۱۳۹۹ مدیر بنگاه کسب‌وکار می‌تواند با حمایت کردن از کارکنان آن‌ها را درک کنده ادراک یعنی اینکه فرد که مورد توجه و علاقه دیگران بوده از دیدگاه آنان فردی ارزشمند است و چنانچه دچار مشکل شود به او یاری می‌رساند. مدیر می‌تواند در رفع برخی مشکلات در محیط کاری به کارکنان کمک کند به‌عنوان مثال: مدیر در محیط کاری بر اساس عملکرد و شایستگی کارکنان به آن‌ها پاداش دهد. بر طبق دیدگاه مک‌کللنده انگنژه مرفقیتطلیی وی مسنتقیم با توس اقتسادی شگاه کسب‌وکار مربوط آست. یکی از نیازهای موفقیت‌طلبی, برقراری ارتباط و حمایت‌گری کارکنان توسط مدیران بنگاه کسب‌وکار است. وقتی یکی از کارکنان در محیط کار دچار مشکل شود مدیر می‌تواند برای رفع مشکل به او کمک مالی و تفسیر فرضیه دوم پژوهش مبنی بر تأثیر خودگشودگی مدیر بر کارآمدی در محیط کار از دیدگاه کار کنان: با توجه به مقدار 7-۷21006 که خارج از بازه [۱۹۶ .... ۱.۸۶-] قرار دارد و یا مقدار 58 ( ۳ 65)) که از ۰/۰۵ کوچکتر است فرض 710 را رد و 7 را معنادار می‌کند. یعنی پیش‌بینی می‌شود در یک نمونه بزرگتر از همان جامعه این رابطه علّیتأیید شود. از طرفی با توجه به مقدار 8 شدت تأثیر ۴ است و جهت آن مثبت (مستکج)»الالت گراهرورقیت (رتبمای»‌تغازّت‌هایی در ظرفین ارتباط بین مدیر و کارکنان وجود دارد. گاهی ممکن"اللت بر اساس نوغ‌آرابله, و بسته به طرفین ارتباط میان ارتباطگران اختلاف به‌وجود آید و از هم دور شوند. به بیان ذیگرز برخی از موقعیت‌های ارتباطی افراد تمایل دارند تفاوت‌هایشان را از طریق خودگشودگی نشان دهند و یا اثبات کنند. خودگشودگی به مدیر کمک می‌کند روابطی که بین او و کارکنان وجود دارد را تقویت و تحکیم کند. نه آن را تخریب کرده و از تفسیر فرضیه سوم پژوهش مبنی بر تأثیر همدلی مدیر بر کارآمدی در محیط کار از دیدگاه کار کنان: با توجه به مقدار 7-721006 که خارج از بازه [۱۹۶ .... ۱.۹۶-] قرار دارد و یا مقدار 518 (721069 ۳) که از ۰/۰۵ کوچک‌تر است فرض «11 را رد و :11 را معنادار می‌کند. یعی پیش‌بینی می‌شود در یک نمونه بزرگ‌تر از همان جامعه اين رابطه علّی تأیید شود. از طرفی با توجه به مقدار ‏ شدت تأثیر ۰/۸۹۹ است و جهت آن مثبت (مستقیم) است. افراد زیادی وجود دارند که از نظر فنی ماهر هستنده اما از بعد میان فردی شایستگی لازم را ندارند. ممگن است" که شنوندگان خوبی نباشند یا نتوانند نیازهای دیگران را درک کنند و يا در رفع اختلافات ضعف داشته باشند. با توجه به اينکه مدیران بنگاه‌های کسب‌وکار کارها را از طریق افراد دیگر به انجام می‌رسانند؛ باید در ارتباط برقرار کردن» انگیزه دادن و تفویض اختیار به افراد دیگر مهارت کافی داشته باشند. با توجه به نظریه متقاعدسازی هاولند برای اینکه کلام مدیر بنگاه کسب‌وکار برای کارکنانش تأثیرگذار باشده بهتر است مدیر یک ارتباط رودررو با کارکنان داشته باشده به حرف‌های آن‌ها با دقت گوش دهد از زبان بدن متناسب استفاده کند و با همدلی کردن» پیام مخاطب را  نقش مهارت‌های ارتباطی مدیران بر کارآمدی محیط کار در کرمان تفسیر فرضیه چهارم پژوهش مبنی بر تأثیر گوش دادن مدیر بر کارآمدی در محیط کار از دیدگاه کار کنان: با توجه به مقدار 7-۷21006 که خارج از بازه [۱۹۶ .... ۱.۸۶-] قرار دارد و یا مقدار 58 ( ۳ 65)) که از ۰/۰۵ کوچک‌تر است فرض 710 را رد و :7 را معنادار می‌کند. یعنی پیش‌بینی می‌شود در یک نمونه بزرگ‌تر از همان جامعه اين رابطه علّی تأیید شود. از طرفی با توجه به مقدار 0 شدت تأثیر ۵ است و جهت آن مثبت (مستقیم) است. با توجه به نظریه التون مایو» مدیر می‌تواند از طریق عوامل غیرمادی مانند همدلی» حمایت‌گری و گوش‌دادن انگیزه کاری کارکنان را افزایش دهد و یک محیط کاری دوستانه بوجود آورد که کارکنان احساس مسئولیت کنند و بدون نظارت خارجی» کارهای خود را در محیط کار با نظم بهتری انجام دهند. ماهیت شغل یک مدیر ایجاب می‌کند که او با کارکنان» همکاران و مشتریان ارتباط داشته باشد و از مهارت‌های ارتباطی استفاده نماید. گاهی ناتوانی مدیر در برقراری ارتباط مناسب با سایر کارکنان در محیط کار به‌علت عدم برخورداری از مهارت ارتباطی و وجود نگرش‌های منفی و بی‌انگیزگی و نارضایتی شغلی در بین کارکنان موجب می‌شود که آن‌ها قادر به انجام وظایفشان در حد مطلوب نباشند و در نهایت با کاهش بهره‌وری مواجه شویم. با انجام این تحقیق مشخص شد که میان مهارت‌های ارتباطی مدیر کار کارکنان و کارآمدی محیط کار رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. با اثبات این رابطه مدیر باید مراقب رفتارهای نامناسب خود و کارکنانش باشد زیر برخورد نامناسب کارکنان با ارباب رجوع موجب از دست دادن مشتریان و پایین آمدن ارزش آن بنگاه کسب‌وکار نزد جامعه می‌گردد. بررسی نظریات ارتباطات نشان داد که مدیران برای تأثیرگذاری بر کارکنان باید دارای مهارت‌های ارتباطی خاصی مانند: همدلی, خودگشودگی» حمایتگری؛ گوش‌دادن و . . . باشند. مدیران با بهره‌گیری از مهارت‌های ارتباطی می‌توانند نیازمندی‌های پرسنل خود را شناسایی نموده و انگیزه‌های لازم را در کارکنان خود ایجاد نمایند. بر اساس نظریه نفوذ اجتماعی, یکی از مهارت‌های ارتباطی که مدیر می‌تواند در تعامل با کارکنان خود به‌کار گیرد» خودگشودگی است. خودگشودگی» یکی از موّلفه‌های مهارت‌ارتباطی در بهبود روابط چیزی فراتر از آشکار کردن اطلاعات شخصی برای دیگران است. خودگشودگی زمانی به وقوع می‌پیوندد که ما به‌گونه‌ای داوطلبانه چیزهایی در مورد خود به دیگران بگوییم. خودگشودگی مبتنی بر تکبر عام‌گرایی و حالات تهدیدآمیز نیست. خودگشودگی به ما کمک می‌کند روابطی را که وجود دارد تقویت کنیم و آن‌ها را تحکیم بخشیم نه آنکه آنچه وجود دارد تخریب کرده و از بین ببریم. از آنجا که مدیر در توسعه و موفقیت و کارآمدی محیط کارش نقش کلیدی دارد و تحقق توسعه به دست مدیر و کارکنان صورت می‌پذیرد؛ برطرف کردن نیازهای روحی و روانی کارکنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به نظریه نفوذ اجتماعی و نظریه مدیریت حریم ارتباطات؟ مدیرانی که از طریق  تغییرات اجتماعی - فرهنگی. سال هفدهم, شماره شصت و ششم. پاییز ۱۳۹۹ خودگشودگی و همدلی بهتر می‌توانند شناخت درستی از نیازهای کارکنان خود داشته باشند. انگیزه‌های لازم را در کارکنان ایجاد نمایند و به‌مراتب کارکنان برخورد مورتری با مشتریان داشته باشند که بر روی رضایت و جلب مشتری بسیار تأثیرگذار است. همدلی موّلفه دیگر مهارت ارتباطی در بهبود روابط است. در نظریه مازلو مطرح شده است که نیازهای مربوط به تعلق میل به داشتن روابط عاطفی و مراقبتی یعنی دریافت محبت و حمایت شخصی از ناحیه دیگران از جمله نیازهای اساسی هر انسانی است. مهارت فرد در بر طرف کردن اين نیاز می‌تواند به تعمیق روابط بیانجامد. یکی از مهارت‌های ارتباطی مدیر حمایت‌گری از کارکنانش می‌باشد. این جنبه از رفتار مدیر عبارت است از شناخت مراتب نیاز کارکنان و پرورش آتان به‌منظور رسیدن به نیازهای برتر و فراهم ساختن فرصت‌های گوناگون برای شکوفا کردن با توجه به نظریه متقاعدسازی هاولند و نظریه النتون مایو یکی از ابعاد مهارت‌های ارتباطی گوش‌دادن موثر است. وقتی مدیر در جلسات گروهی که با کارکتان می‌گذارد و به سخنان کارکنان با دقت گوش می‌دهد پیام‌های مختلف را شنیده» معانی را درک کرده و سپس با ارائه بازخورد مطمثن می‌گردد که برداشت وی صحیح بوده و در پایان یک گفت و شنود مدیر شناختی دقیق کسب می‌کند و باعث می‌شود کارکنان احساس آزادی عمل بیشتری داشته باشند و خود را مهم بذانند زیرا مدیر به آن‌ها توجه کرده و جویای نظراتشان شده است., در نتیجه آن‌ها احساس می‌کنند که این کسب‌وکار متعلق به آن‌هاست و آن‌ها جزئی از این کسب‌وکار هستند و به مشتریان با صبر و حوصله و خوشرویی جواب خواهند داد. بر اساس نظریه آدامز کارکنان همواره انتظار دارند بین داده‌ها و ستاده‌ها تعادل باشد و با آن‌ها بر اساس عدالت رفتار شود. پس برای داشتن یک محیط کارآمد» مدیر باید رعایت عدالت در ارائه خدمت به کار کنان را مد نظر داشته باشد و به سرمایه انسانی توجه داشته باشد. ارزش‌های حوزه کارآمدی: بخشی از کارآمدی بنگاه کسب‌وکار» مبتنی بر انعطاف‌پذیری آن است به‌طوری که یکی از ارزش‌های مطرح در سیاست‌های کلی نظام اداری» چابک‌سازی و انعطاف‌پذیری در ساختار اسشت. با توجه بداتا ین فرضیه اصلی و وجود رابطه میان مهارت‌های ارتباطی و کارآمدی در محیط کار مدیر باید در پی راه‌هایی جهت بهبود و تقویت اخلاق و مهارت‌های ارتباطی در محیط کار خود باشد و با ارزش قائّل شدن به اخلاقیات و مهارت‌های ارتباطی در محیط کار زمینه افزایش کیفیت خدمات به کارکنان و مشتریان را فراهم کند که در میزان موفقیت بنگاه کسب‌وکار بسیار مهم می‌باشد. کارکنان سازمان خدماتی به‌ویژه آن‌هایی که به‌طور مستقیم با مشتریان در تماس هستند باید دانش مناسب و مهارت‌های لازم ارتباطی را کسب کنند. کارکنان می‌توانند برای برقراری ارتباط با دیگران و نمایندگان شرکت» یک گروه کاری تشکیل دهند و خدمت را با وقت‌شناسی کامل انجام دهند.  نقش مهارت‌های ارتباطی مدیران بر کارآمدی محیط کار در کرمان با توجه به اثبات فرضیه همدلی و وجود رابطه میان کارآمدی در محیط کار مدیران می‌بایست از مدیریت آمرانه به مدیریت دموکراتیک حرکت کنند و فضای ذهنی در محیط کار را به‌گونه‌ای تغییر دهند که کارکنان تشویق به ارائه پیشنهادات در جهت پیشبرد اهداف بنگاه کسب‌و کار شوند. با توجه به اثبات فرضیه حمایت‌گری و وجود رابطه میان کارآمدی در محیط کار مدیر بنگاه کسب‌وکار با بوجود آوردن تسهیلات رفاهی» توزیع عادلانه پاداش‌ها و برخورد عادلانه با کارکنان» زمینه رضایت شغلی و انگیزه را در کارکنان فراهم سازند و از این طریق کیفیت خدمات ارائه شده توسط بنگاه کسب‌و کار را تضمین نمایند. با توجه به اثبات فرضیه گوش‌دادن و وجود رابطه میان کارآمدی در محیط کار مدیر با گوش‌دادن به سخنان کارکنان و مشتری که پیش‌نیاز تأمین رضایت مشتری محسوب می‌شود. به همان اندازه‌ای که خوب صحبت کردن مهم است» خوب شنیدن هم اهمیت دارد. باید شنونده خوبی بود گاهی اوقات مکث کرد و به کارکنان اجازه داد پرسش‌های خود را مطرح کنند. یکی از ابعاد کارآمدی در محیط کار توجه به سرمایه انسانی می‌باشد. انگیزش نیروی انسانی مهمترین منابع هر بنگاه کسب‌وکار می‌باشد. این اهمیت در بنگاه‌های کسب‌وکار خدماتی به مراتب بیش از بنگاه‌های تولیدی و صنعتی است» زیرا رفتار و عملکرد کارکنان به‌طور مستقیم بر کیفیت خدمت اثر می‌گذارد. کارکنان جوهره بنگاه کسبوکارند و مشارکت آن‌ها باعث خواهد گردید تا توانایی‌هایشان مزیت بنگاه محسوب گردد. ایجاد انگیزه» تعهد و مشارکت کارکنان» نوآوری و خلاقیت در پیشبرد اهداف بنگاه کسبو کار را به ارمغان آورد. - اخلاقی کتابچی» سیمین. (۱۳۸۲). بررسی عوامل موّئر ارتباطی بر عملکرد مدیران شرکت سهامی بیمه البرز (از دیدگاه کار کنان). پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی» واحد تهران مرکز. - ارباب» عباس. (۱۳۹۴). بررسی تأثیر مهارت‌های,ارتباطی بر رضایت شغلی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی البرز. پایان‌نامه کارشناشی ارت انشگام آراهاهاچهی واه واه ری - اقتداری» علی محمّد. (۱۳۷۶). سازمان و مدیریت. تهران: انتشارات مولوی. - الوانی» سیدمهدی و بهروز ریاحی. (۱۳۸۲). سنجش کیفیت خدمات در بخش عمومی» چاپ اول, - بولتون» رابرت. (۱۳۸۲). روان‌شناسی روابط انسانی» ترجمه حمیدرضا سهرابی. تهران: افسانه حیات - حقیقی» محمدعلی. (۱۳۸۴). مدیریت تطبیق» نظام اداری تطبیقی پیشرفته» چاپ اول» تهران: - حیدری» سعید و مصطفی جعفری. (۱۳۸۵). روندهای حاکم بر فن‌آوری‌های خدماتی, ماهنامه تدبیر  تغییرات اجتماعی - فرهنگی. سال هفدهم, شماره شصت و ششم. پاییز ۱۳۹۹ - رابینز» استیون پی و تیموتی» ای. جاج. (۱۳۹۳). رفتار سازمانی (جلد ۱). ترجمه‌ی مهدی زارع» - رابینز» استیفن. (۱۳۸۶). رفتار سازمانی» مفاهیم» نظریه‌ها و کاربردها ترجمه‌ی علی پارسیان و سید - سید جوادین» سید رضا و مسعود کیماسی. (۱۳۸۴). مدیریت کیفیت خدمات» چاپ اول» تهران: - صفدری» علی. (۱۳۸۲). مدیریت کیفیت» زیربنای طرح تکریم ارباب رجوع» نشریه پیام تحول - فرهنگی» علی‌اکبر. (۱۳۸۹). ارتباطات انسانی (جلد اول مبانی). تهران: موسسه خدمات فرهنگی - گواشیریانی» مطهره. (۱۳۹۳). بررسی رابطه مهارت‌های ارتباطی مدیران مقطع متوسطه آموزش و پرورش شهر تهران بر انگیزش دبیران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی» واحد تهران - مرتضوی» محمدرضا. (۱۳۹۲). ارولای‌سمایشی آسی‌های*اقتماعی در یزد با تأکید بر غوامل - معیدفر» سعید. (۱۳۸۳). پژوهش بررسی"میزان اخلاق کار واعوامل اجتماعی موّثر برآن در میان کار کنان ادارات دولتی استان تهران» دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تهران». صص ۴۲-۴۶ - منوچهری,» مزگان. (۱۳۷۹). بررسی عوامل موّثر در بهبود ارتباطات از دیدگاه مدیران و دبیران مقطع متوسطه شهرستان اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. مرکز آموزش مدیریت دولتی. - هرسی» پاول و بلانچارد» کنت اچ. (۱۳۷۸). مدیریت رفتار سازمانی. ترجمه‌ی قاسم کبیری. تهران: - هیکس و گولت گریفیث, دانیل. (۱۳۷۴). روابط انسانی در مدیریت آموزشی» ترجمه‌ی خداداد 5 م2 00اه منصدع0۳ مسلط 1۵۳ 6مم عنی ۸ .(2012) ب۸ک ۸0 - 4 1۳۵0۳۷۲ عط1 اصعصط 60 چا ککعص 3110 .(2003) همص1 بوعک۸ - 655 ۳:16 00۵۳6۵۲ .(2009) م۸ ,0۳0گانط ۷۷ رظ ,500-01538 ,166 - 0 3662۳ نعزوواهس۸ بی‌ناو2 ع 0090220 که نمصسهت معتنا 26506 ع ناه ۲000 4 1۳020 156 .(2002) 716116۳ ,علعط0 ,20۵160 بش۸ ملنط] مصنط۸ متعاله ۸۷ - 100۳۵۵1 خصعص ص00 ۵۳۵ عحله ۷ منطعمدمنهاع8 6 ات10 صمنا‌هاهناد5 16۰ 0۶ بواز نس وکاآناکع 3 [ م۳ 6 کصمناعو ص00

مدیران امروزی به این نتیجه دست یافته اند که تنها با قوانین و مقررات نمی توان بنگاه های کسب و کار را اداره کرد بلکه در کنار آن ها به ابزار دیگری بنام مهارت های ارتباطی نیاز دارند. هدف این مقاله، نقش مهارت های ارتباطی مدیران بر کارآمدی محیط کار از دیدگاه کارکنان می باشد. بحث های نظری با استفاده از نظریه های متقاعد سازی (هاولند)، سلسله مراتب نیازها (مازلو)، موفقیت (مک کللند)، انگیزش وبهداشت روانی (هرتزبرگ)، التون مایو، نفوذ اجتماعی، آدامز رویکرد رضایت مردم و رویکرد دستیابی به هدف استفاده شده است. ابعاد مهارت های ارتباطی؛ خودگشودگی، حمایت اجتماعی، همدلی و گوش دادن می باشد. ابعاد کارآمدی در محیط کار: انعطاف پذیری، رعایت عدالت، زیبایی فضای ارائه، احترام قائل شدن به نظرات و توجه به سرمایه انسانی می باشد. جامعه آماری 34 فروشگاه شهر کرمان، با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و از تعداد 182 نفر کارکنان آن ها تحقیق به عمل آمد. ابزار گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه و روش تحلیل داده ها از طریق معادلات ساختاری می باشد. با توجه به نتایج تحقیق، ابعاد مهارت های ارتباطی (خودگشودگی، حمایت اجتماعی، همدلی و گوش دادن) بر میزان کارآمدی در محیط کار تأثیرگذار می باشد،  یعنی پیش بینی می شود در یک نمونه بزرگ تر از همان جامعه این رابطه علّی تأیید شود.

505650

تولید انبوه کالا و به تبع آن افزایش مصرف نیز پیامدی دیگر برای طقت داشت» و آن آنباشت زباله بود. (اندروز ۲۰۱۵ شور و شوق ناشی از رشد اقتصادی در آن دوران و طبیعت نسبتا بکری که توان بیشتری نسبت به امروز در جذب بخشی از این پسماندها داشت چندان دغدغه‌ای را در اندیشمندان و سیاستمداران آن زمان ایجاد نمی‌کرد. تا آنجا که ویلیام استنلی جوونز ۱- اقتصاددان انگلیسی و از بنیانگذاران مکتب نئوکلاسیک در اقتصاه- در سال ۱۸۶۵ میلادی کتاب مشهوری باعنوان "مساله زغال‌سنگ* را می‌نویسد و مسوّولان وقت دولت را به تکاپو می‌اندازد و هشدار می‌دهد که استخراج بی‌رویه زغال‌سنگ از معادن انگلستان و خطر اتمام این منابع, به از دست رفتن جایگاه این کشور به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد صنعتی جهان» و آلودگی حاصل از سوختن آن و تخریب طبیعت در فرایند استخراج» آن خواهد انجامید (میسمر " ۲۰۱۶). «در واقع چنین اقتصادی که منابع را از طبیعت می‌گیرد. به صورت انبوه کالا تولید می‌کند. به دست مصرف‌کننده می‌رساند. پسماند حاصل را به طبیعت باز می‌گرداند و جز رشد اقتصادی به موضوع دیگری نمی‌اندیشد. بعدها از سوی منتقدانی که دغدغه‌های زیست‌محیطی داشتند. به مدل اقتصاد خطی مشهور شد. عمده توجهات به مسأله لزوم بازیافت پسماند و استفاده از منابع طبیعی با توجه به محدودیت‌های زیست‌محیطی در دهه ۱۹۶۰ میلادی در آثار انگشت شماری هویدا شد؛ زمانی که آثار اولیه بیش از یک اگرچه در دهه ۷۰ فعالیت‌های بسیار محدودی مانند تصویب قانون مدیریت پسماند در سال ۱۹۷۲ در آلمان غربی صورت پذیرفت. اما بیشترین توجهات به لزوم بازیافت و استفاده مجدد از منابع به سال‌های اخیر بازمی‌گردد که افزایش مقالات دانشگاهی.در این حوزه و.نیز اتدوین اسناد سیاستی از سوی برخی دولت‌ها گواهی بر این مدعا است» (وظیفه و همکاران» ۱۳۹۷: ۳۰). اقتصاد دایره‌ای: تعریف مورد توافقی در زمینه اقتصاد دایره‌ای وجود ندارد. مفهوم اقتصاد دایره‌ای یا چرخشی. از عملکرد مدل‌های اقتصاد خطی انتقادامی‌کند. رویکرد اقتصاد خطی مبتنی بر تولید و مصرف نهایی محصولات غیرقابل بازیافت است که رد به" تولید زباله می‌انجامد. حامیان اقتصاد دایره‌ای در جستجوی یک جایگزین معتبر و ارائه مدل‌های رشد مبتنی بر استفاده گسترده از عوامل سنتی تولید (زمین. در واقع دستورالعمل اقتصاد دایره‌ای» خلق نوآوری‌های جدید و ایجاد فرایندهای تولید و محصولات جدید است. به این ترتیب. اقتصاد دایره‌ای, به یک اقتصاد صنعتی اشاره دارد.که هدف آوا ترمیم و بازیافت است. این نوع اقتصاد به انرژی تخدیدپذیر امتکی است و با طراحی ادقیق در صدد حذف مواد شیمیایی سمی و زباله ها است (مک کارتی و همکاران ". ۲۰۱۸). این اصطلاح فراتر از اصول تولید و مصرف کالاها و خدمات است. «مفهوم اقتصاد دایره‌ای در مطالعه سیستم‌های غیرخطی, بویژه سیستم‌های زنده دلالت دارد» (وبستر ؟, ۲۰۱۳ ۴۶). اما یکی از تعاریفی که امروزه به طور گسترده به آج ارجاع داده می‌شود» تعریف بنیاد الن مک آرتور (۲۰۱۵) است: «اقتصاد دایره‌ای, اقتصادی است که با هدف حفظ تولیدات» ترکیبات و مواد اولیه در بالاترین دو فصلنامه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران/ دوره هشتم. شماره ۱ شماره پیاپی ۲۱ بهار و تابستان ۱۶۰۱ سطح سودمندی و ارزش در طول زمان» به اصلاح و استفاده مجدد از منابع می‌پردازد و میان چرخه‌های بیولوژیکی و فنی» تمایز قائل می‌شود» (بنیاد الن مک آرتوره ۲۰۱۵). به طور کلی, تعریف اقتصاد دایره‌ای» به یک اقتصاد حلقه‌ای بسته اشاره دارد که پسماند اضافه‌ای تولید نمی‌کند و در مقابل هر پسماندی را به عنوان ماده اولیه فعالیت اقتصادی دیگری به مصرف می‌رساند. تعریف مشهور دیگر به تعریف برنامه عملیاتی اتحادیه اروپا برای اقتصاد دایره‌ای در سال ۲۰۱۷ مربوط می‌شود که می‌گوید: «در اقتصاد دایره‌ای, ارزش تولیدات و مواد اولیه برای طولانی‌ترین مدت ممکن حفظ می‌شود تولید پسماند و استفاده از منابع؛ روند کاهشی داشته و تا زمانی که محصولی به پایان عمر خود برسد» بارها و بارها به جهت خلق ارزش بیشتر مورد استفاده قرار می‌ گیرد» ( اتحادیه اروپا ۰ ۲۰۱۷). اقتصاد دایره‌ای, بر الهام از طبیعت و اکوسیستم‌ها تأکید بسیار دارد و توجه به این اصل را رمز دستیابی به رشد اقتصادی پایدار می‌داند که به معنای افزایش مداوم درآمد سرانه بدون کاهش کیفیت محیطزیست والتر استاهل ۱+ معمار نگوئیسی, که مه امخصو[ 9 زندگی" را در ژنو تأسیس کرده یکی از پیشگامان اصلی ایده اقتصاد دایره‌ای در اوایل دهه: ۱۹۸۰ بود. وی اقتصاد دایره‌ای را بدین شرح تعریف می‌کند: «اقتصاد دایره‌ای, کالاهایی را که در پایان عمر خود قرار دارند. به محصولات جدید تبدیل کرده و باعث بسته شدن حلقه‌ها در اکوسیستم‌های صنعتی و به حداقل رساندن ضایعات می‌شود. این تعریف» منطق اقتصاد را تغییر می‌دهد؛ زیرا باعث جایگزینی تولید می‌گردد؛ از آنچه قابل استفاده است. مجددا استفاده کنید. آنچه را که نمی‌توانید استفاده مجدد کنید» بازیافت کنید. آنچه را که خراب است. ترمیم کنید و تهایتا آنچه را که اجرای اقتصاد دایره‌ای, نمی‌تواند تنها به روش‌های ساده کاهش, استفاده مجدد و بازیافت محدود شود. هدف فقط دستیابی به سود اقتصادی و بهره‌وری نیست. بلکه ارتقا اثربخشی سازگار با محیط‌زیست از طریق تولید محصولات جدید با یک چرخه عمر طولانی است (برونگارت و همکاران! ۲۰۰۷). هدف. تولید کالاهایی است که وقتی به پایان عمر مفید خود رسیدند. به زباله‌های بی‌فایده تبدیل نمی‌شوند؛ بلکه می‌توانند به مواد مغذی گیاهان و حیوانات تبدیل» و یا به عنوان ماده اولیه برای تولید محصولات جدید در یک چرخه صنعتی جدید. استفاده گردند. هدف این است که در شهرهای آینده» ساختمان‌هایی که ساخته می‌شوند؛ به‌جای مصرف انرژی» چندین برابر آق را تولید کنند. بنابراین». مشکل کمبود ذخایر سوخت‌های فسیلی» دیگر مهم تلقی نمی‌شود؛ زیرا این ذخایر با افزایش منابع انرژی‌های جایگزین تأمیق می‌شوند. حتی پساب تولید شده توسط کارخانه‌ها نیز ممکن است وارد مدارهای توزیع آب در ارتباط با تاریخچه اقتصاد دایره‌ای» هیچ مدرک مشخصی مبنی بر وجود یک منبع اصلی برای این مفهوم وجود ندارد؛ اما افرادی در توسعه این مفهوم مشارکت داشته‌اند. از جمله: پروفسور آمریکایی جان لایل "و شاگردش ویلیام مکدونا؛ شیمیدان آلمانی, مایکل برونگارت؛ و معمار و اقتصاددان» والتر استاهل. همچنین مفهوم اقتصاد دایره‌ای». توسط موسسه بهار خاموش ریچل کارسون* و نیز پایان نامه "محدودیت‌های رشد" کلوپ رم در دهه ۰۱۹۷۰ و استعاره "سفینه فضایی زمین" ارائه شده توسط باربارا وارد۶ و کنت بولدینگ " و کارهای تحقیقاتی که توسط اقتصاددان محیط‌زیست هرمان دالی * انجام داده شد توسعه یافته است. پیرس و ترنرا» چارچوب‌های مفهومی اقتصاد دایره‌ای مانند وضعیت آلودگی محصولات - مثابغ را توسعه داده‌اند. اصول منوا گیگ ییا ۹ رسادی مجدد. بازيافت. طراحی مجدد: مفهوم اقتصاد دایره‌ای؛ با مفاهیم مختلی کی درو مات برخی از آنها که پیش از این اراقد شده بود مانند همزیستی صنعتی در کشورهای ژاپن و سنگاپور» بسیار تکامل یافته است. در نظریه ریست‌محیطی اضستی و نظریه سیمتم‌ها: مقهوم اقعصاد دایره‌ای با طیف وهای از موضوعات: ناد ترموذینامیک و اقتصات رت گنای فبنا نی وک طلیلاطا وی ی کچ آن است که آیا مفهوم اقتصاد دایره‌ای با قوانین ترمودینامیک - بویژه با آنتروپی و قانون دوم ترمودینامیک - مطابقت دارد یا خیر. دو فصلنامه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران/ دوره هشتم. شماره ۱ شماره پیاپی ۲۱ بهار و تابستان ۱۶۰۱ قانون دوم ترمودینامیک مربوط به جهت فرایندهای خودکار است. به عنوان مثال, گرما خود به خود از یک جسم گرم به یک ماده سرد و نه برعکس جریان می‌یابد. با استفاده از فرمول‌بندی ماکس پلانک. قانون دوم را می‌توان به شرح زیر تعریف کرد: هر فرایندی که در طبیعت اتفاق می‌افتد. به صورتی پیش می‌رود که در آن» مجموع انتروپی تمام اجرامی که در این روند شرکت می‌کنند» افزایش می‌یاید. در واقع» برای فرایندهای برگشت‌پذیر مجموع انتروپی‌ها بدون تغییر باقی می‌ماند. آنتروپی را می‌توان به عنوان معیار بی‌نظمی, عدم قطعیت و انرژی مصرف‌شده در یک سیستم يا جهان تعریف کرد و در تعریف مکانیک آماری» آن را به عنوان شاخص اندازه‌گیری میزان"بی نظمی" یک سیستم تفسیر نمود . هرچه آنتروپی بالاتر باشد» بی‌نظمی بیشتر است (کریلیس و کریسپ!» ۲۰۱۴). از این رو در فرایندهای خود به خودی» این بی‌نظمی افزایش می‌یابد. قانون دوم ترمودینامیک. یک قانون اساسی است و کلیه فرایندها توسط آن مدیریت می‌شود. بنابراین» اگر آنتروپی کل کاهش یابد» فرایند مربوط رخ نخواهد داد: به عنوان مثال» گرما از یک جسم خنک به یک جسم گرم جریان نمی یابد. فرایندهایی که بی‌نظمی بیشتری ایجاد می‌کنند. می‌توانند خود به خود رخ دهند. اما اگر بخواهیم نظم تولید کنیم در واقع» اگر بخواهیم نظم را در سیستم.خاصی افزایش دهیم (مثلا برای تولید محصول»» آنتروپی سیستم کاهش می‌یابد و طبق قانون دوم ترمودینامیک» این تنها در صورتی امکان‌پذیر است که افزایش آنتروپی محیط خلاف این باشد؛ یعنی آنتروپی کل افزایش یابد. این امر می‌تواند با جریان انرژی از یک در ترمودینامیک. اساسا عملکرد هر ماشین يا کارخانه‌ای را می‌توان با این دیدگاه درک کرد. به عنوان مثال» یک موتور گرما را از یک مخزن گرم می‌گیرد. بخشی از انز به کار تبدیل می‌کند - به عنوان مثال, برای حرکت موتور- و سپس مابقی را به یک مخزن سرد (محیط) منتقل می‌کند. یک نیروگاه اغلب از برج خنک‌کننده به غنوان مخزن سرد استفاده نمی‌کند. شرظ تعیین شده توسط قانون دوم ترمودینامیک. این است که تغییر کل آنتروپی مثبت باشد و یا در حد صفر باشد» یعنی کاهش آنتروپی در مخزن گرم» کوچکتر بنابراین» هر فرایند واقع گرایانه (برگشت ناپذیر» مقداری "گرمای اتلافی" را به عنوان یک ضرورت ترمودینامیکی تولید می‌کند که به طور معمول درعمل, از بین می‌رود. از این رو بازده تبدیل انرژی» باید کوچکتر از یک باشت؛ نه فقظ به ذلایل کنرمفلک هط لایل ترموذینامیکطظ این بدان معنی است که:برای هز فرایند. یک بازده تبدیل انرژی قابل دستیابی وجود دارد (والتر آ, ۲۰۱۹ با بررسی مدل‌های اقتصاد خطی, درمی‌یابیم که برای تهیه یک محصول, باید مواد اولیه را که ممکن است در تمام کره زمین پراکنده باشد» جمع‌آوری کرد تا در فرایند تولید» یک محصول منطبق بر تقاضا به‌دست آورد. برای انجام این فرایند» انرژی لازم است. با این حال, برای تولید ترمودینامیک. باید انرژی بیشتری نسبت به مقدار مورد نیاز برای تولید استفاده شود زیرا بخشی از آن, باید به عنوان گرما در نوعی مخزن سرد (به عنوان مثال محیط زیست) پخش شود. در پایان عمر محصول دور ريخته. تجزیه و یا سوزانده می‌شود و مواد تشکیل‌دهنده آن» از بین می‌روند و بدیهی است که آنتروپی و روند خود به خودی اما اقتصاد,دایره‌ای در یگ روتد: کاملا رکشت پذیر مانند بچرقه معروف: کازنر می‌باشد که تغییر کل آنتروپی» صفر است. در اصل, چنین فرایندی, مغایر قانون دوم ترمودینامیک نیست. اما یک عامل محدودکننده است. در این زمینه. چند نکته وجود دارد که باید در نظر گرفت: از یک طرف. چنین فرایند برگشت‌پذیری به طور مداوم» در چهارچوب شبه‌تعادل عمل می‌کند و از این رو بی‌نهایت کند است و بنابراین» فاقد نیروی محرکه برای رخداد خود به خودی است. از طرف دیگر در عمل, همه حلقه‌های کلان. ذاتا برگشت‌پذیر نیستند. مورد اخیر با اتلاف انرژی و ماده مورد بحث انجام می‌شود. در چرخه ایده‌آل کارنوه با مخازن گرم و سرد بی‌نهایت بزرگ و بدون هیچ انرژی اتلاف شده از سیستم. چنین فرایند کاملا با این حال, در عمل, انرژی همیشه اتلاف می‌شود او به‌راختی نمی‌توان از تمام انرژی اتلاف شده استفاده مجدد کرد و بنابراین» انرژی به طورمداوم به عنوان ورودی» مورد نیاز است. مواد همچنین با اصطکاک و سایش از بین می‌روند. در اصل می‌توان میزان دفع مواد را کاهش داد» اما این امر باعث می‌شود. انرژی زیادی نیز مصرف شود؛ همان‌طور که با جمع‌آوری تمام مواد اولیه مانند فلزات خاکی کمیاب از یک مصرف انرژی و پس از آن» اتلاف در یک محیط (سردتر) نیز یک نیروی محرک ترمودینامیکی برای فرایند است. سپس آنتروپی کل افزایش می‌یابد و فرایند به جای برگشت‌پذیر غیرقابل برگشت خواهد بود؛ اما خوذ به خود رخ می‌ذهد: از این رو با اطمییا ی وان پک وی تداوم اقتضاد ذایره‌ای در عمل+یه:یک بان حال تقوم شاساس‌صفر دراقتصاه دایرداییگی ازهرضوعای وه فحقیی ,در سان‌های اگیر است:اما ذرعمل:این امر اقفاق انا وکایظی) اسطایعا حلی راز وهای خولید و مصرف» دز تهایت: به دامن طبیعت برمی‌گردند. در واقع» اقتصاد دایره‌ای به‌جای مفهوم ضایعات صفر رویکرد کاهش تولید پسماندو با پسماندهایی با زیست پذ یرگ امطلو اک ولا لته می دامق (دنفنیکو و همکاران ۱ ۲۰۹۸): از دیدگاه فرهنگی باید گفت. معنای این مفهوم در فرهنگ‌ها:و سیستم‌های اجتماعی و سیاسی متفاوت است. در آلمان در اوایل دهه ۰۱۹۹۰ مفهوم اقتصاد دایره‌ای با هدف توجه به مسائل مربوط به استفاده از مواد اولیه و منابع طبیعی در جهت رشد پایدار اقتصادی» وارد سیاست‌های زیست‌محیطی گردید. دز چین:ذر اواخر ذهه 4۹۹۶ مذلی از پازک‌های: زیست‌محیطی صنعتی ایجادشذ و ذر اواسط دهد ۰ مفهوم اقتصاد دایره‌ای طبق مطالعه هو جینتائو" به عنوان "جامعه هماهنگ" مورد استفاده قرار دو فصلنامه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران/ دوره هشتم. شماره ۱ شماره پیاپی ۲۱ بهار و تابستان ۱۶۰۱ تحلیل عوامل موّثر بر اقتصاد دایره‌ای / فاطمه شهدکار تقی ترابی» فریدون رهنمای رود گرفت. که این برنامه بقدا اجرا گردید و تاکی آ بر بازیافت زباله پس از مصرف بود؛ و حلقه های بسته شده با زباله در یک شرکت يا در بین افراد مختلف و گروه‌های مصرف‌کننده را مورد توجه قرار می‌داد. در آر: کشور مفهوم اقتصاد دایره‌ای به عنوان مکانیسمی برای توسعه محصول سودآور توسعه فناوری جدید. مفهوم اقتصاد دایره‌ای در انگلیس» دانمارک. سوئیس و پرتغال در درجه اول برای مدیریت پسماند به کار می‌رود. همچنین مدل‌های کسب و کاری وجود دارد که از مفهوم دایره‌ای استفاده و یا استفاده مجدد می‌کنند. در بعضی از مناطق کره و ژاپن برخی از ابتکارات مرتبط با اقتصاد دایره‌ای در زمینه مسوّولیت مصرف‌کنندگان در استفاده از مواد و ضایعات. افزایش یافته است. در آمریکای شمالی و اروپا شرکت‌ها مفهوم اقتصاد دایره‌ای را با هدف تقویت برنامه‌های استفاده مجدد و بازیافت و مطالعات در زمینه چرخه عمر محصول استفاده می‌کنند. در یک دهه گذشته» طیف وسیعی از تغییرات در کشورهای توسعه یافته انجام شده به عنوان مثال, چارچوب‌های تحلیل جریان مواد از پایین به بالاه هماهنگی جامعه, با رویکردهایی که شامل توسعه مفهوم اقتصاد دایره‌ای و ابزارهایی برای ارزیابی کمی طرح‌های جدید اقتصاد دایره‌ای است (قیزلینی و همکاران ا کاربردهای فعلی مفهوم اقتصاد دایره‌ای, تابع سه دسته موضوعی است که برای سازماندهی بررسی ادبیات مورد استفاده قرار گرفته‌اند که شامل: ۱ ابزارها و رویکردهای سیاستگذاری؛ ۲- زنجیره‌های ارزش» جریان مواد و برنامه‌های خاص برای محصول؛ ۳--نوآوری فناوری؛ سازمانی و اجتماعی. با توجه به جهت‌گیری توصیفی این پژوهش, داده‌های لازم از منابع کتابخانه‌ای و اسناد و مدارک در دسترس تمام متن برخط براساس روش «مروری روایتی»» گردآوری و تحلیل شده است. در این مطالعه. مزوری روایتی کضذر سال ۱۳۹۹ آنچام شنده است: از کتاب‌ها: مقاله‌هایمریوط‌بیه مطالعات کمن و کیفی نمایه‌شده در پایگاه‌های اطلاعای‌سمجله‌های اتخضصی) نور»ایراتیاکی شایشین3ایرکت: گوگل اسکالر و اسکوپوس استفاده شد. در جستجوی مقالات؛ کلمات کلیدی به کار رفته شامل اين کلید واژه‌ها بوده است: همان گونه که در جدول ۱ نشان دادم‌اشده/امطت. مجموعه مقالاتا بررسی‌شده شامل ۲۳۲۴۳ مقاله از ۱۴ کشور مختلف) بود که تحقیقات کیفی و کمّی مربوظ به:۱ سال اخیر (از سال ۲۰۱۹ تاکتون) را به زبان انگلیسی دربر داشت. پژوهش‌هایی که حجم نمونه و نحوه اجرای نامشخصی داشتند. از روند مطالعه حذف شدند. همچنین مقالاتی که متن کامل آنها در دسترس نبود نیز از مطالعه حذف شدند. جدول ۱. تعداد مقالات یافت شده بر اساس کلید واژه‌ها در پایگاه های مختلف از سال ۲۰۱۹-۲۰۲۰ فرایند انتخاب و بررسی مقالات» براساس چارچوب مطالعه نیل و پیبروسکی * (۲۰۰۷)» داس *(۲۰۰۹) و پلاگ لیزا و همکاران * (۲۰۰۹)» از سه مرحله اصلی تشکیل شده است. در مرحله نخست. مقالات انتشاریافته در پایگاه‌های اطلاعاتی ذکر شده که در دسترس و قابل جستجو هستند. انتخاب شد. در نتيجه جستجو و بررشی ‏ عناوین» کلید واژه‌ها و چکیده» ۸۹۰۰ اثر مرتبط با اقتصاد دایره‌ای, اقتصاد خطی که به بررسی خصوصیات و چالش‌ها و مقایسه این دو رویکرد با هم بوده شناسایی شد. پس از بررسی متن آثار نام برده» در نهایت. ۲۵۱۰ ار مرتبط که حاصل پژوهش‌های در گام بعد» یک پایگاه داده .از .عناصراصلی ۰۲۵۱۰۰ اثر: منتخب شامل عناوین» موضوع, نویسندگان و دانشگاه‌ها و مرتبه علمی پژوهشگران» صنعت مورد پژوهش» جامعه آماری, روش گردآوری و تحلیل داده‌ها نشریه‌ها و سال انتشار آنها ایجاد شد.معیارهای فوق بر اساس چارچوب به کار رفته در آثار ساچن و داتا (۲۰۰۵)» پلاگ لیزا و همکاران (۲۰۰۹) و راموس رودریگز و رویز ناوارو۲۰۰۴(۲) انتخاب همچنین برخی از معیارها بر این اساس انتخاب شدند که بتوان تصویر مناسبی از آثار پژوهشی بررسی شده» ارائه کرد. برای.به‌دست آوردق موضوع اصلی مقالات. از روش تحلیل.مضمون استفاده شد و مقالات بر اساس ۱۰ موضوع مرتبط با اقتصاد خطی و دایره‌ای طبقه‌بندی شدند. دو فصلنامه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران/ دوره هشتم. شماره ۱ شماره پیاپی ۲۱ بهار و تابستان ۱۶۰۱ تحلیل عوامل موّثر بر اقتصاد دایره‌ای / فاطمه شهدکار تقی ترابی» فریدون رهنمای رود برای این منظور محتوای کامل پژوهش‌های انتشار یافته به همراه عنوان» خلاصه و کلید واژه‌ها به صورت جداگانه توسط پژوهشگران بررسی شد. در این میان» چنانچه در طبقه‌بندی پژوهشی اختلاف نظری وجود داشت. در ارتباط با موضوع اصلی آن پژوهش» تصمیم مشارکتی اتخاذ می‌شد. همچنین سایر عناصر اصلی مدنظر در هر پژوهش» تعیین و استخراج شد. در نهایت این پژوهش, به دنبال پاسخ به دو در این بخش, به بررسی یافته‌های پژوهشی در ارتباط با موضوع پرداخته می‌شود. از آنجا که موضوع تحقیق با عنوان «تحلیل عوامل موثر بر اقتصاد دایره‌ای» می‌باشد. سعی شده با استفاده از مقالات منتشر شده در سال ۲۰۱۹-۲۰۲۰ نسبت به جمع‌آوری داده‌های مربوط در قالب یک مدل 51707 تجزیه و تحلیل ۰5۷/017 .یک ..ابزار"اپشتیبانی مهم"برای. تصمیم‌گیری می‌باشد و معمولا به عنوان ابزاری برای تجزیه و تحلیل نظام‌مند محیط‌های درونی.و بیرونی مرتبط با سازمان» برنامه و طرح به کار می‌رود (کاتلر" ۸۷::۱۹۸۸؛ کورتیلا و همکاران", ۳۰۰۰: ۴۳؛ استوارت و همکاران آ. ماهیت قوت و ضعف, به محیط دورنی مربوط می‌شود و نقاط فرصت و تهدید. معمول به محیط بیرونی اشاره دارد (دیوید*, ۱۳۸۹). اما پیش از ارائه مذل» نیاز است تا داده‌های دیگری که حین پژوهش در زمینه موضوع مورد مطالعه به دست آمده را بررسی نمود» و در ادامه» مدل 51707 اقتصاد دایره‌ای و موانع اجرایی پذیرفتن تفکر اقتصاد دایره‌ای متضمّن سه اصل است که در کنار هم به اقتصادی منجر می‌شود که در عین تجدید کردن و احیای سرمایه طبیعی. داراق:رونق اقتصادی مي‌باشد (بنیاد آلن مک آرتور ۰۱۵ اولین مورد یعنی حفظ و تقویت سرمايه طبیعی که هدف آت ارائه خدمات به‌صورت واقعی بوده» و بدین معنا است که وقتی محصولات تولید می‌شوند» تنها انرژی و مواد تجدیدپذیر باید در زمان تولید استفاده شده. و در پایان عمر مفیدشان نیز به‌منظوز غنی‌نازی سرمايه طبیعی آبه طبیعت بازگردانده شوند (همان اصل دوم بهینه‌سازی منابع تولید, شامل به‌حداکثر رساندن مقدار منابع در طول زمان در چرخه‌های فنی و بیولوژیکی است. در یک اقتصاد دایره‌ای» مواد از دو الگوی مصرف پیروی می‌کنند: <مواه پیولوژیگی با فودیدیذیر گهپدوی اجرای سمی ظراحی شد‌اقه ورعاتی که اسسقاده سجدد از آنها ممکن نیست. می‌توانند به‌طور ایمن به طبیعت بازگردانده شوند. - مواد فنی (مصنوعی یا معدنی) که در صورت حفظ کیفیت مواد می‌توانند ازطریق نگهداری» تعمیر, به‌سازی» بازسازی و بازیافت. به فرایندهای تولید باز گردند (همان منبع). اصل سوم استراتژی بازیابی مواد به صورت سلسله مراتبی بوده» و به این معنا است که بازیافت بهترین گزینه است؛ زیرا سایر گزینه‌ها بیشتر یکپارچگی محصول و انرژی و نیروی کار را حفظ می‌کنند (بنیاد الن در این سیستم» دوام محصول افزایش یافته و اشتراک‌گذاری محصول به گسترش چرخه عمر آن شکل ۳ مدل خطی را با یک موز یگ وا داماالتا. هم ی تهاوت رنگ من ذر قسمت مود فنی و بیولوژیکی» نشانگر سلسله مراتب,ترجیحی اشتراتژی‌های"مواد(شروع از تیره‌ترین رنگ) برای پایان تحقیقات آخیر, منافع بالقره انتس وی شا بای از اقتضاد دایره‌اتی را در کاهش بیکاری, کاهش ضایعات و انتشا رکاا گس اویها ای مارد یی ۹6 در هزینه‌های: مواد: و منابع درآمدی را نشان می‌دهد. بخشی از این مزایا به شرح زیر است: آسرور یکاراقتساه دایرای سی نزاندافرست‌های کقلی ,پورگ ی "دز ومییه یر و یارساری/باربافت: استفاده مجدد و تصفیه زیستی وجود داشته باشد (اتحادیه بیس ام ۳۱۵ ۲- کاربران نهایی با دستیابی به کالاها به روشی ارزان‌تر (لیزینگ اقلام گران‌قیمت به‌جای خرید آن) و افزایش دوام محصولات (به دلیل کاهش از کارافتادگیی, زوهنگام) سود می‌برند (بنیاد الن مک ۳- کاهش هزینه‌ها و همچنین کاهش ریسک زنجيره تأمین و نوسانات قیمت. جریان درآمدی جدید و روابط قوی‌تر و طولانی‌مدت با کاربران نهایی» به سود شرکت‌ها خواهد بود (اکسنچر , ۲۰۱۴)؛ دو فصلنامه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران/ دوره هشتم. شماره ۱ شماره پیاپی ۲۱ بهار و تابستان ۱۶۰۱ تحلیل عوامل موّئر بر اقتصاد دایره‌ای / فاطمه شهدکار» تقی ترابی» فریدون رهنمای رود ۴ مزیت دیگر فراتر از بهره‌وری منابع» دستیابی مشتریان به ارزش افزوده, چه در هنگام استفاده از محصول و چه. بعد از آن است؛ مثل طرح‌های بازگشت سرمایه و دسترسی به مالکیت. که در آن» ارزش بیشتری برای مشتری ایجاد خواهد شد (لیسی و رودکویست!» ۲۰۱۵). از منظر زیست‌محیطی, فرایندهای تجاري کمتر هدر رفته او نگرش مصرف‌کنندگان نسبت به پایان عمر مفید محصولات, می‌تواند به کاهش دقع زباله. کاهش آلودگی خاک. آب و هوا و در نهایت, کاهش اثرات محیطی منفی منجر شود که از اهداف اقتصاد دایره‌ای است (بنیاد الن مک دور اي امصرف ال عووه سر( ای ها ۱ مشش شکل ۳. مدل خطی در مقابل یک مدل صنعتی دایره‌ای در توصیح یافته‌های ارائه شده در بالا باید گفت که افزایش بهره‌وری منابع دارای پیامدهای مثبتی در توزیع منابع بین نسلی است؛ زیرا کاهش"منابع در اقتصاد امروز این معنیرا دارد که احتمالا منابع ارزشمندی برای نسل‌های آینده درادسترس خواهد بود (موری و همکاران ". ۲۰۱۵) و درنتیجه. می‌توان داده‌های مقالات بررسی شده» نشان می‌دهد که پذیرش اصول اقتصاد دایره‌ای» به سرعت در بین زنجیره‌های تأمین شرکت‌ها بویژه در بخش‌های شیمیایی, فناوری پیشرفته و خودرو اتفاق می‌افتد (سانچز و همکاران !» ۲۰۲۰)» و این مفهوم در اتحاديه اروپا آمریکا ژاپن و چین» با شکوفایی نوآوری‌های متعدد به این موضوع» اهمیت بررسی و تحلیل عوامل موثر بر اقتصاد دایره‌ای را روشن‌تر می‌کند. لذا این پژوهش, بر آن است تا با استفاده از رهیافت 51۸707 تنگناها فرصت‌ها تهدیدها و قوت‌های اقتصاد دایره‌ای را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. بدین منظور بیش از ۲۳ هزار مقاله در زمینه اقتصاد دایره‌ای» مورد بررسی قرار گرفت که نتایج در قالب جدول شماره ۲ ارائه شده است. اما پیش از آن, باید گفت که اگرچه اقتصاد دایره‌ای, مزایا و فرصت‌های زیادی دارد. اما برای اجرای موثر آن» مقابله با یک سری مشکلات و چالش‌ها ضروری است. اقتصاد دایره‌ای بر پسماندهای قابل کنترل منابع قابل بازیافت. سازمان‌های سودآور و محیط زیست با ثبات‌تر متمرکز است؛ با این حال» در ارتباط با اجرای آن» هنوز چالش‌های زیادی وجود دارد و گرایش دولت‌ها مخصوصا در کشورهای در حال توسعه و برای این منظور هنوز لازم است که مجموعه‌ای از نظارت‌های قانونی» تحقیق و توسعه هدفمند. سرمایه‌گذاری و کمپین‌های مقدماتی انجام شود. در زیر تجزیه و تحلیل 51۷701 در مدل اقتصاد دایره‌ای ارائه می‌گردد که به ما در تجزیه و تحلیل عوامل موثر در تصمیم‌گیری برای استفاده و اجرای آن کمک می‌کند. بر این اساس» می‌توان 5701 اقتصاد دایره‌ای را به,شرح زیر توصیف کرد: ۱- ایجاد چرخه جریان معکوس مواد. که یک مزیت رقابتی بالقوه است؛ ۳- از بین بردن زباله‌ها از زنجیره ارزش* که مزایای قابل ملاحظه‌ای در کاهش هزینه‌های سیستمی ۳ استفاده از اقتصاد دایره‌ای در مرحله 48:70 باعث پیشرفت بهره‌وری در علوم مواد؛ و به پیشرفت طراحی اجزای با کیفیت بالاتر و بادوام تر منجر می‌شود؛ ۴ با توجه به فرایند‌های) حلکه تم نماد کمیز در فغرض رانا قیکت واه قزار می‌گیرد و منحنی مسطح هزینه‌ها در نهایت. به استفاده کارآمدتر از منابع از نظر ارزش و اندازه منجر می‌شود؛ ۵- پیامدهای بیرونی کسب و کار با استفاده از منابع و جابه‌جایی مواد در ارتباطاند» بدیهی است مصرف کمتر مواد میزان مواجه اشدن با؛این پيامدها را کاهش می‌دهد. ۱- اقتصاد دایره‌ای» نیاز به ادغام کل چرخه عمر محصول از تأمین مواد اولیه تا بازیافت دارد. ۲- در بخش اجرایی» هیچ پروتکل خاصی در مورد نحوه اجرای اقتصاد دایره‌ای» وجود ندارد. دو فصلنامه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران/ دوره هشتم. شماره ۱ شماره پیاپی ۲۱ بهار و تابستان ۱۶۰۱ ۳- ممکن است اقتصاد دایره‌ای در هنگام انتخاب ماده اولیه برای فرایند تولید» ویژگی نیمه بازیافت ۴- افکار عمومی در مورد اقتصاد دایره‌ای» هنوز ناکارآمد است و کمپین‌های بازاریابی اجتماعی برای ۵- هنوز مقررات قانونی خاصی در مورد اقتصاد دایره‌ای و کاربرد آن» وجود ندارد. ۶- سرمایه‌گذاری در مورد اقتصاد دایره‌ای برای معرفی و اجرای آن کافی نیست. ۱- با کاهش سطح ورودی مواد و منابع مورد نیاز ممکن است میلیاردها دلار پس انداز صورت گیرد. ۲- به‌کارگیری طراحی دایره‌ای در محصولات فناوری» باعث دستیابی به مواد بهتر و ارزان‌تر می‌شود. ۳- توسعه تخصص و مهارت‌ها در رفع چالش‌های حقوقی, مکانیکی عملیاتی یا مقطعی در راه‌حل‌های دایره‌ای فرصت کسب و کار را برای فعالان اقتصادی باز می‌کند. ۱- اگر پنگاه‌ها بتوانند کل چرخه هص ایک را که ی نواننه یه رالحتی از فعالیت‌های مختلف یارانه بگیرند و این امر می‌تواند باعث افزایش قیمت و ناکارآمدی محصولات شود. ۲- اگر تولیدکنندگان بتوانند ضایغات مخصول خود را مدیریت کنند. کسب سود حاصل از مدیریت ۳-مدیریت چرخه کل عمر تحصول وهای قری. می‌تواقتباعت ایجاد ساختارهای اضافی اتحادیه ۴ اختلالات مالی تدریجی يا توالی در سیستم» می‌تواند به دلیل داشتن بخش پیچیده و به‌هم پیوسته. به نتایج ناخوشایند برای بخش وابسته به یکدیگر منجر گردد. پس از بررسی مقاله‌های مختلف و بحث و تحقیق پیرامون اقتصاد. دایره‌ای و مفاهیم مرتبط با آن (مانند بوم‌شناسی صنعتی» همزیستی صنعتی؛ اکولوژی صنعتی: و گهواره به گهواره) و انواع مدل‌های کسب و کار و الگوهای مصرف منابع (اغلب با فاز استفاده کوتاه و یا حتی غایب)» اجرای اقتصاد دایره‌ای هنوز با چالش‌های زیادی رو به رو است. برای اجرای هرچه بهتر اقتصاد دایره‌ای» باید بر موانع اجرایی آن غلبه کرد. بنابزاین: به‌طوز کلی لام است تا برخی اقدامات اجرایی«هم برای ارتقا شترایط بهتر برای اقتصاد دایزه‌ای :و از این رو سوّال دوم این تحقیق, یعنی «موانع اجرای اقتصاد دایره‌ای چیست؟» مطرح می‌شود. برای تشخیص موانع و اهمیت آن» بررسی مقالات علمی و مطالعات موردی منتشر شده ما را به سمت یک رویکرد عینی برای شناسایی موانع و تعیین اهمیت آنها هدایت کرد. از طرف دیگر مقالات مربوط به خوزه صنغت؛ بر روی مطالعات موردی خاص يا ارائه اطلاعات بیشتر مربوط به بیانیه‌های اقتصاد دایره‌ای» با تمامی ۱ ادغام کل چرخه عمر محصول از تأمین مواد اولیه تا بازیافت ۲ نبود پروتکل خاصی در مورد نحوه اجرای اقتصاد دایره‌ای ۴ افکار عمومی در مورد اقتصاد دایره‌ای هنوز ناکارآمد است. ۵. نبود مقررات قانونی خاصی در مورد اقتصاد دایره‌ای و کاربرد ۳ ایجاد فرضت‌های کسب و کار جدید برای قعلا ی جیوه ۳ استفاده از اقتصاد دایره‌ای در مرحله 18:10 باعث پیشرفت بهره‌وری ۴ با توجه به فرایندهای حلقه بسته: اقتضاد کمتر در معرض نوسانات ۵. پیامدهای بیرونی کسب و کار با استفاده از منابع و جابجایی مواد در ۷ اخذایانی پپو له بنگاه‌های اقتصادی به دلیل کنترل چرخه:عمر ۲ ای وحاسل از ریت ,پسماند در یاس اقتسافی به ۴ ایجاد نتایج ناخوشایند برای بخش‌های وابسته به یکدیگر به دلیل شناسایی یک مانع: لزوما با اهمیت آ اهاط ایدارچ۹آینگایا مانع به عنوان چبین چیزی شناخته شوذ باانهبستگی بل این ذاره کل از دین‌گاه چا کنمی :بدا پرذاخته می‌شود: مانعی که توسط یک سیاستگذاز کسب و کار می‌توانند از دگدگاه‌گاق ملگ به موانع آنگاه وککنک, بسیازی از موانع و امخاناتی, کددر ادببات‌ابد آنها آشاره شند اسگینه تنها در مورد:اقتصان دایرهای اعمال می‌شود. بلکه به همان اندازه برای موفقیت در اقتصاد خطی نیز اعمال می‌شود. به عنوان مثال» اگر تقریبا از هر 53/7 بپرسید که آیا دسترسی به مور مالی (سرمایه گذازی, وام‌های بانکی و غیره) به عنوان در این تحقیق, ادبیات دانشگاهی مربوط به چالش‌های توسعه اقتصاد دایره‌ای و مقایسه آن با اقتصاد خطی» بررسی» و اشاراتی به موانع. چالش‌ها عوامل توانمندساز پا محرک‌ها می‌شود که یا صریحا بیان شده یا ضمنی ذکر و طبقه بندی شده است. هرگونه بحث و تبادل نظر گسترده در مورد موانع و توانمندسازی‌ها احتمالا با سوالاتی در مورد چگونگی طبقه‌بندی آنها روبرو خواهد شد و در اين زمینه. ابعاد بسیاری برای کشف وجود دارد. همان‌طور که در زیر مورد بحث قرار گرفته است. دو فصلنامه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران/ دوره هشتم. شماره ۱ شماره پیاپی ۲۱ بهار و تابستان ۱۶۰۱ تحلیل عوامل موّثر بر اقتصاد دایره‌ای / فاطمه شهدکار تقی ترابی» فریدون رهنمای رود برخی از جنبه‌های مشاهده شده از موانع و عوامل توانمندساز عبارتند از: تمرکز ارتباطات. شایستگی‌ها ناکارآمدی و عدم اطمینان به وضعیت موجود. در جدول ۲ موانع و عوامل توانمندساز در ارتباط با اجرای اقتصاد دایره‌ای بر اساس مطالعات انجام شده و تحلیل مقالات مرتبط با موضوع, همان‌گونه که در جدول ۳. موانع و عوامل توانمندساز بر اساس نتایج تحقیقات گذشته بررسی‌ها حاکی از آن است که روش‌های بسیاری برای اندیشیدن در مورد موانع و عوامل توانمندساز برای اقتصاد دایره‌ای وجود دارد و نمونه‌هایی از آق در ادبیات مشاهده می‌شود. سیستمی که توسط جیسوز و مندونسا! (۲۰۱۸) پیشنهاد شده است. موانع و توانمندی‌ها را به دو دسته‌های نرم (نهادی و اجتماعی) و کرچهر و همکاران!(۲۰۱۷) عوامل فرهنگی, بازار» قوانین نظارتی و فناوری را در نظر می‌گیرند. با در بررسی صنعت ساخت و ساز آدامز و همکاران۲ (۲۰۱۷) جنبه‌های اقتصاد دایره‌ای را در مراحل چرخه ساخت و ساز مشخص کردند و موانع و عوامل توانمندساز را در هفت عنوان زیر مورد بح قزار ذاذکن: قانرنگذاری: آکافی ودرکه ساخت,مجصولانه ساخقاتی (طراحی پایان عمرا: ظراحی + بهره‌برداری از ساختمان‌ها (طراحی جداسازی قطعات. سازگاری و غیره)» بازیابی مواد و محصولات (مکانیسم‌های بازار» حوزه کسب و کار(مدل‌های کسب و کار قراردادها اندازه گیری‌ها) اقتصادی (مطالعات در تحقیقات مختلف, پنج "موضوع اصلی" زیر به عنوان عوامل توانمندساز بالقوه برای غلبه بر موانع مشترک در بخش‌ها دیده می‌شود. همکاری, دانش» خط مشی» رهبری و امور مالی. دسته‌بندی دیگری موانع اقتات دایره‌ای بر بذ ظرسبذیل طبقهبندی کرده‌اند آموزش: آگاهی و ازقباطاگاه سباستت و مقرراگاهقناوری با بررسی‌های انجام شده. چهار دسته أرموانع او عوامل توانشندساز را شناسایی می‌کنیم که در آن. می‌توان همه موارد شناسایی شدهننر ادسایتالولوزه ساگ لا داد این #دامل فرهنگی: قوانین نظارتی: مالی و همان‌گونه که ملاحظه شد. مفهوم اقتصاد دایره‌ای بر سیاست‌های نوآوری و صنعتی بزرگترین اقتصادهای جهان مانند چین» آلمان» ژاپن و انگلیس تأثیرگذار است. اما در کشور ما توجه و پذیرش اقتصاد دایره‌ای به عنوان یک سیاست رسمی, مورد پذیرش قرار نگرفته است. این مدل اقتصادی با توجه به مزیت‌هایی که در مقایسه با مدل اقتصاد خطی دارد. توانسته در کشورهای اجرا کننده, به‌رغم مشکلات همان گونه که از مقایسه نتایج پژوهش‌های مختلف استنتاج شد. اقتصاد دایره‌ای در حوزه‌های مختلف می‌تواند علاوه بر ایجاد سود برای بنگاه‌های اقتصادی» زمینه ایجاد توسعه پایدار را فراهم کند. توجه به آموزش‌های عمومی و فرهنگ مصرف در جامعه و فرهنگ تولید در بین بنگاه‌های اقتصادی کوچک و بزرگ. همچنین کاهش برداشت منابع و توجه به محیط‌زیست نیز به عنوان یکی از انگیزه‌های مهم در اجرا و کاربرد اقتصاد دایره‌ای در کشورهای مختلف جهان بوده است. از اين رو بر اساس نتایج به دست آمده» دو فصلنامه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران/ دوره هشتم. شماره ۱ شماره پیاپی ۲۱ بهار و تابستان ۱۶۰۱ باید گفت که به‌رغم وجود مزایای بسیار در زمینه اجرای اقتصاد دایره‌ای و تجربه موفق کشورهای توسعه یافته در این حوزه در کشور ما توجه مثبتی به این مدل اقتصادی نشده است. وجود منابع سرشار و فقدان فرهنگ بهینه تولید و مصرف و عدم بسترسازی قانونی و حقوقی و عدم توجه دولت به این موضوع را می‌توان از جمله عوامل مهم در بی‌توجهی به این مدل اقتصادی در کشورمان آنچه واضح است. بدون ارزیابی از اجرای اقتصاد دایره‌ای و پشتیبانی از بالا به پایین صنعت و جامعه. اجرای اقتصاد دایره‌ای در کشورهای مختلف از جمله کشور ما پایدار نخواهد بود و نمی‌توان از اثرات مثبت مشارکت نویسندگان: تمام نویسندگان در آماده سازی مقاله مشارکت داشته اند. تعارض منافع: بنا بر اظهار نویسندگان در این مقاله هیچگونه تعارض منافعی وجود ندارد. تعهد کپی رایت: طبق تعهد نوینش یدگا ی آکبی بوایت رما هاش ات دی انجلیس, روبرتو. (۱۳۹۹) مدل‌های کسب ‏ وکاراقتصاد دایره‌ای. ترجمه فاطمه شهدکار و تقی دیوید» فرد آر. (۱۳۸۹). مدیریت اس ترانژیک. ترجمه علی پارسسائیان و سید محمد اعرابی, تهران: وظیفه زهرا؛ مهدی, محمد و وکیلی, نادیا. (۱۳۹۷). الگوی امکان سنجی و استقرار اثربخش سیستم مدیریت امنیت اطلاعات بر مبنای روش فرات رکیب. مطالعات مدیریت کسب وکار هوشمند. ۲۶(۷): ۹۹- عانعن .(2017) .(2017) .7 ق150۳ 2 .1 ,180706 .3 050۵5 وچ کل وقصتقل۸ 0 ۷۵۶۸6 .و۲عاطاهده فصه کمعدعلاهط ,655 3/276 ص06 تصمتاعصاعهی هز مدع :۹۵0۵0 0۳۵۸۰ ۵ ۲۳۵ ۵۹۵۳۵۲ ۷۵۲1۵ ۵ 13 ۵۵ 0۳6۵۵ ۵ کعآوهام۵ 76 نا هصنایه۳ ۵۶ ع[م عطا توصمصمع حقلنون 6ط) هنیک .(2014) 3/۰ .7 ۸11۳۵۵۵۰ .(00.445-477) و201 ]۵ 700000 77 .کعزععا هد خصعصعمصهص ماه که بانط ۵ ۳ 60۵000 0ص علاط صوزدعل مدمه حعانون 156 (2015) 0 ,۸0065 :46518 ع02010-10-02016 .(2007) بش۸ وتع‌عهنلاو8ظ ۸ ۷ رطقنا۵ 3/0302 ,36۰ ,)58730823 0465180 5751650 200 0۳00 000-0106 1۵۳ ودک ۸ -عدمنعنصه وطالندعط عصناعی ,70065 و 130008107 ۳۰ مطزعاکق ۴۳۵۵10 8۰ .8 800 .10 3637800 3 .2 ۲09 7 ۵۳۶۳260 عوصقل عاقصنل ما صمطاحی نمزم ۵۶ از دمک .(2013) 36۰ .0 معلساآ ۸ .10 067506006 کعنص 2 معط مصه کصعاعری ۸ .(2014) .2 رطع 6 مظ ,قناع 0 25-0 ,68 ,76۷16۷0 601101165 601-10۳1۵ مدمه حقلنوتن عط صذ وومامصط] 1 6 1983-85 ۳۵ ]۹ 006100۵۲۲ 716 .(1988) ۷۰ .8 ,تعلانن (6016/ 1۳۵16۵1 :6 مزع ر73 که (ممط5 1.0000 مصصناهعععنل نو م100) مزمرونطط ,و۸ عم بش۸ ,0قنق3375 نطمناقاعهد۳ 1 1009611610۰ ع1وع01 5۳ .(1389) ۳.8 م1080 .2652 0) صمخناه 18۳ +عدمناهناط2 066 حمدمعمط لمسحلت تصق 18 5.36 ,526 :۳ماهاکهه۳ 1 .100615 88165 بر 00 ماه 0۳ (2020) 8 ,فتاوس۸ 1206 .(36۳51 10) 60000 ۳5۲ مکطونهناط20 د ص13 صنسق7 تصقحط 1 1 وفط10۳۵ ۵ ۳۰ (0)) بآ باط[۸ 6 .0 ما0690ن23 ۷.۰ مفاعتصا1656۵ .6 منسعانان/3 ی .0 منعتصاه‌5ع1 6001 10 ۳۵۳۵06۰ ۶۵۳ 3۳۵8۳6 عاکد ۸7 70۳۵ خ۸س ۳00 حقانه‌ش) و 102۳05 [13000۵< 156 .(563-568 0۰م) (ک1نش۲ت) 5۹5105 0۵ 0۵۲۵15[ ۸0۷۵۲۵۵ ۱۳ 00۳۵۶۵ 1031060۳-۰ 0صه کعلن1 1۵۳ عاهناعد] اد6ص م0610 چگ حل موم 0۶8 ۵۷۵۹0۵ 156 ب(1991) م۸ 36 ,7۵۵66056 6۶ و3 ۷۷۰ ,12601 دو فصلنامه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران/ دوره هشتم. شماره ۱ شماره پیاپی ۲۱ بهار و تابستان ۱۶۰۱ تقلبه‌سن عط ۱۵۵۳۵۶ .(2012) «وععصنکل3 هه (۳3/۳) م۳0۵0 سطاحشی 3/3 ۲116۵ 0 ۳351100 80001673100 صه 1۵۳ علمدمنم کععصزفاط 0ص عنصمط۳0 مدع 41 :366۷۵0 .ق600۳ ۳/ 0۳8/0510655 200و 6 هه 01160 7 //نصاکط ‏ +۳0 تعلنه‌ن عطا ۵۵۳۵۶ .(2013) معصنک3/0 فصه (۳۵۳) صمتاهلوصه۳ سطسشیه/3 صعلاط .4 ۳60۳۵ 2021 :0ع0عاع 16005۰ /5 کی 0۳8/0 0اه سا گس دا هه ص16 0/61 // بط عاطقعلند ۸ مصمنانفصد 0‏ ماد ماع ص۵0 ۵۳ علفدمناه کدعصنفتاظ - 0013۳-66001 0۵۳5-2-0 /عدمنای ناطاام /ع۲ نه وه اه ۷/0116 // 8 ۳0اط .4 ۳60۳۵۲۷ 2021 :360۵0 بد فا نعصد- 6۳3100[ ععج-ص-0 6-1 1 هد 200 -ک هط ۸ نصنطا۵ 6۳0 .(2015) .اناد 2 معسنکل 3 ,(۳۵/۳) صمناقفوس۳ سانش 3/3 0ع11ط 0 علاطهاند ۸ 3006 0060006 مه 10۳ صملف 60509۷ مقلنهن .4 ۳6۳۳۵۵۷ 2021 :36660 655/16006 اکتا 0 /ع 003030۳ حیحص ص 6 011 0 //نصااط ۶ 200۳0365 مادم فصه 1300۳0۵1 .(2020) 0 بتعوص۳ 6۶ وس ولافکق۳۵8۵۳ ۰ ,(9)6 ,716507665 ,50101085 مزع و1 مصط) وصه کلعومص ککعصزکتاط 1۵۳ چهمصمع حقلنو‌نن +عانه‌تن 156 .(2017) .7 ۳۰ ,ما3۵ +۵ .3 ,830665 .8 530386 .3 بتع 10 ععنعی و(1) 143 ,۲۵۵۷۶0۲ 01606۲ ]٩ 70۵ ۶صعنلو ددم انازطههنهاکد ب#عد ۸ -مط60 6 :6۲050 عانعن 0۵ ۸610 .(2016) .5 مفاقنعانتا ۸ سک وفنصقلها0 .0 مخصنلاه‌عنطی 60000 0صه لقادعصد و60 ۶ هام اه مممصفلهط ۵ ما صمتنعصدی ماه 5 69602082 9620109602013161 ۳20/0000۳065 /105 1165/11 /علن 6 ۷۰۷۳۵00۳ ///: ۲0 ‎ )3 ۵0۵۵: 41‏ 96207600.00۶ 809960202011 19020۲21100 ۰۳96202/20 0 م9۵20 - 10008 06 داونا00ط) و5 نا م06۳۵ (2013) 3۷۰ من0 00۳65 2 مغ ,130016 66-7 ,6 ,۳11107166 ۵10 ۳6071010165 ۳۳0600 فنص مدمه دمن هط که دععاع عط صز 02675 200 10۳6۳5 دمنازعصو صز عم .(2018) .5 31/6000068۰ 8 .۸ وکتا69[ 75-4 ,145 ,ک 60101 آم و2010 اه مصمع حقلحو‌سن عطا ما ۲۵۵۵ حدمناهمصصن-مع تقلبه‌سن عطا عصنمنادنهمع 005 .(2017) .34 ملاع[ +6 ,10 ,ع6لژع8 ول رطع لحل نگ ,7 ,3606119 0۳۵ 007156۳۷۵۵۲ ,۳650۳665 مکط0خانصعل 114 ۵4 کزدواهصه ص۵۸ + چصمصمع ,531 ,270876 .8صن0ع صمناقلونن عطا وصاعع :مدمه +علن‌ش) .(2016) .ظ ,فلگ نا واهصده عط) عصامنلنتا .(2000) 3/۰ مکتاصهزم ۸ ول 825 ف1 .3 369006 ,3 ,1۵۳18 ۵ ۵ 200112005 کاز ۵0ص #مطاعص فضمطوط نوتمه 5۷/01 صز (72تم) عععممم بچط‌جمعنط 41-2 ,(1)1 ,36071077165 0۵ 200 ۳۵۳۵۶۸ عقق ناه نکن ما۵5 0۳] 6۰ 6۲01107 2۳107 7۳۵ :۵۵/۸ ۵ ۷۵۶۲۵ (2015) .7 )و۸ هه 2 ها عط ۵۶ کن09 ۳300605 156 .(2018) 8 ,رفظ ۵ بط واصنا141 م۸ واطاحه۳ 1 0 ,2007026365 عنام ۵۶ ۵ هنن ۸ نصتفصص حصمصمه مقعلنو‌جن :۳۵ عاطهان ۸ ات0000 ۳۵۳0 تقانه‌ش ک عم «(2015) مهم 6 ومعصنگل 16 -65 5/6100 ای زک 0 / بانط همکد /کص ما یگ -ک مکی 0/8 7و6 کف ۷ // :3605 40 م,(1865) 0650 م0 156 "قد 76 بوعلصهاک ۷۷/10 .(2016) .۸ ,1/5966 ع) ص کام‌عع2م عط) عمط +عناد مدمه وصه هماع .(2020) 2۰ «0اع 1/0561 :60020۳۲ مقلنه‌ن عط1 .(2015) کل ,11306 ۵۶ کل ,56606 بیش ,1/13۵3 0 0۳6 لماع ه صز دننامه فص امععصی عط کم دنه ماآصده ومصنامنکنل از 40 1.62۳ ۳6 002169008 .(2019) .۸ ,عغلندمس ۸‏ .۸ .ل ,27722-865 .8 .5 3130665 130521 ۵۳۵ 00206۳666 و130 عطا ۶و کع 2۳۵ ص3۳۵ محقلوسن +4 ,5-7 3/870 ,00 3انهط1 ام6اعصدط خصعصمعمصد/3 کدمنه 000 مصه عصومصنع۳ 55162 ۸ ؛کعنطاه وصناعا فص 05 حل6562۳ .(2007) م۸ بل دمم ناک عم .۸ والذ1 ۲0۵ ,۳۲01101۷ ماب 01۳ ۳۵ واه 5۳ 3۵۵1912 آمطاملی ۸ .(2012) ۳۰ ۳۳۵۹0۵۰ 4 علاطهاند ۸ +عصدم همعط ماگ۸ لمدمنامصعاص کم عاهخعصت لعومط 15۵ - 130۵۵ 6 هدزدد۸000 .(2020) .31 ,علانه 1/16۳ +۵ ,مک و90-60273100ع3 م۸ ۳301113-۷678 6ب عناه 25160 8 60020 مقلاون ‏ مه کم کاعطعه ‏ آقنضه5 .۸ .۳ ,809 060 ۷۵0 3 ,6فا بش 731105 ول .8 6261067 بش ,۲۳811696 6 ۸ :۹۳۵8 ۵ فاصم "وونل و کله0ظ .(2009) ۷۷۰ .17 ,۷۵106۳03 ,(17)3 ,6۷16۷ 717110711۵0110 ۸7 :0067۵16۵ 6007007۵6 ق2800 حل ۳۶6 0صه 1۵0 [116021عاصز عطا صز معوصقحا0 .(2004) .7 ,0 ۸7-2100 بط بش۸ ,062ا8 1۵۳0۹-001 53160 ۵ط ۶و وی ع زانط ۸ م۳ اصعصععمصمص عزععادجد که عه ناد ۶ 1010601۵05 عزع 5026 .(2002) 8 ,186 ۵۶ ,یگ ,3/0360 کطعطاک م۸ ,1۵۵06 .681-4 ,(11)6 ,00115610 11 ۸0/۵0۲ 5۳0۰ ععف ه نصمتاتصاعصیم ص کاعزمتم 11/15 7 م۸ :3020/۲ تقانه‌شض) عط1 .(2017) بش۸ ,کصعتطعظ 2 کل ,10660 و۷ ,۹1205 صنق/3 .(2020) ۳.۳۰ مققن دی م ,۸.2 ۳6۲۳۵۲ .10.5 و000ن1ظ بط و2ع 530 7۰ 16۳66 ۸ تصنقط واه مفلونن عط) و وصنفلنط عطا هنز کدمزعصعصنل 40 ع 0۳۳۹0۵2 ۸ :6600 حقلنن کبا۷65 600509 627ص .(2017) 3۰ منلاهنند‌گ 70۳۵1 ۷1۶69۳۵۵ اناژطمصنهاعند 1۵۳ مدمه که صمنام‌عنصناصه 1۵۳ وود مدمه 31-4 ,(6)1 611 100111ع۷ع عم هناگ 00۵ بر 0 معط ۰ -435 ,(531)7595 ,7765 2606 اجهمصمع عون عط1 .(2016) 8۰ ۷۷۰ ,اعطهاگ 3۵810۵1 ۲727۳0۳ .(2014) ۳۳06۰ ۶6۶ «وزکنص ص00 عنص0ص0 کصمق 31 وعغنصتا 15۵ 5 750100آ) 826۳۶06006 کنصمنوعط طعطاذتا 15۵ :2014 مصموعطظ 10210 - و۸ 68 /00۳ع 21-3 810 66/2 166 0/۳0 00/0 //3 ۸ 10 /ص تنل جع 1 رمع 06 ۷ //: 3۳60 دو فصلنامه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران/ دوره هشتم. شماره ۱ شماره پیاپی ۲۱ بهار و تابستان ۱۶۰۱ جقانه‌سن ۵ 106۵۳ ۳۵۵ صمنانعص1۳ .(2018) 0۵۰ منصنفعمون۸ 6 یگ ,170۵05223 :0 ماطهلند۸ صنواع8 دز 0اصط بصمنصتا صمعم‌و عطا ۶و 066 7۸-11-0021 6۹-7 8777/1 2 3217494/57 /کامعست 0 ماد سب مهم مس // نع 0اط 0 ۵061 و5 بونانطانعه۳۸ .(2018) 37۰ منلفاه ۷ ه .36 ,30۳۵۵۵ 36.۰ .7 معگنقد ۷ -6۵ 3 0۳۵ 03860 کرک ۳۵286601 تاهعی افص مگصز ۵4 خصعصومامعل0 عبنه‌عگکه 1.2 5600۵ عط) ۵1 00265 عط) صذ تمصع عون 6ط1 .(2019) ۰ متعتلد 1۷ :۵ علطهلند ۸ ,2019 ,29 ولنال3 ۵۵ ما2 ینس 150۳۵۵ 65-566001-17 31 0 0 وه مدمه لسن /ع لام بصن ۶ // :8 0ط .4 ۳60۳۵۲۷ 2021 :3600660 2116۳۰ /-1 معط ی فص هدر 1366 6 6۲0027 ۲قان0 مه ۵00۲ امک ۷6 اون ۷۷۵5۵۲ .(2013) کل ,اطع ۷ ع 200010298 :رتم660 قلنون عط ک00ه0 .(2014) ۷۸۷۳۳(۰) ۳0۳9 ۳0066 ۷۷۵۳۵ :80 عاطهاند۸ ,2014 هسقت ۵۳۵ #عطعتاط2 تعصتقط امه لماع ککمیق منتعلیو ۳۲001600۳04۰ هن ۳37۷۷10 78 اک 8/00 0 610 3 //:صااط :۳ 16 طاهان ۸ 2014 600۳1 81061 هدن ۰( /۷7۸) 31606 ۶۵۶ ۳۵۵ ۷۷۹۵۵ ۷۵۳۵ 2021 :161100 7۷۷۳-۳۹20140 /313 65/0 0/2610 [ ۰۷۷۷۷۲۰۵۲۰ ۷۷۷۷//: 31105 ۵ 0136۳۶ ۷/5ملله 162۶6 کنط 1 بصق1۳ مصقتطع1 وجاژهنصتا وحطو‌دل۸ لگگگکه 6 ۲اط معط انلوعی پوعطا که 1586 که کحعطاه انس صعطی عحقطاد هه ام عطا فقملم 00

اقتصاد خطی و اقتصاد دایره ای ، دو مفهوم متضاد در دنیای امروز است. اصول بنیادین اقتصاد خطی بر جریان بی رویه مصرف و تولید روزافزون مواد زاید تکیه دارد. درمقابل اقتصاد دایره ای، براساس طراحی کارآمد جهت حذف پسماندها با احترام به محیط اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و رفتارهای آگاهانه از مصرف منابع، پایه گذاری شده است. این مقاله، با هدف بررسی تفاوت های دو نوع اقتصاد، به بررسی عوامل مؤثر در اجرای اقتصاد دایره ای و همچنین تحلل SWOT اقتصاد دایره ای و خطی پرداخته است. در این مطالعه، با بهره گیری از مقالات نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی ایرانداک، ساینس دایرکت و اسکوپوس، تعداد 23243 مقاله (از ۱۴ کشور مختلف) بررسی شد که تحقیقات کیفی و کمی از سال 2019 تاکنون را دربرداشت. حاصل این جستجوها به صورت مرحله ای، به ترتیب با مطالعه عنوان، چکیده و مقاله کامل، پالایش گردید. مدل اقتصاد دایره ای با تکیه بر اصول زیر ساختی خود، مزایایی را ارائه می دهد که نتیجه آن، رفع چالش های اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی، ایجاد توسعه پایدار و بقای بیشتر کسب و کارها است.

422450

نسل‌های جنگ, جنگ ترکیبی» فناوری‌های نوين, فرماندهی ‏ وکنترل (آ4) " عضو هیئت علمی دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) ۱۲ فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ ابتدا به مفهوم شناسی جنگ و روندهای مختلف آن اشاره و سپس به چیستی و چرایی جنگ ترکیبی و حوزه‌های مرتبط پرداخته می‌شود. جنگ یکی از مفاهیم بنیادین علوم سیاسی. نظامی و دفاعی است که از نظر شکل, محتوا و گستردگی در دوره‌های مختلف تغییرات بنیادینی داشته و اندیشمندان نظامی بر اساس مبانی فکری خود این تغییرات را در قالب انواع مختلف نسل بندی جنگ‌ها ارائه نموده‌اند. تفاوت اصلی این نظریه‌ها ريشه در تفاوت مکاتب فکری پایه‌گذاران آن‌ها دارد. نسل‌های جنگ را از این منظر می‌توان به چهار دسته جنگ‌های سنتی» مدرن» فرانوین(پست مدرن) و جنگ‌های آرمان طلبانه تقسیم نمود. عوامل متنوعی از جمله تغییر جغرافیای جنگ» حمایت سیاسی, حملات از دورکاهش تعداد نیروهای عملیاتی, کوتاه شدن زمان جنگ. هدف زنی دقیق, قدرت تخریب بالا رشد چشمگیر فناوری‌های نظامی و ارتباطی و پراکندگی میدان‌های نبرد در جنگ‌های آینده از عوامل پیچیده‌تر شدن فرایند و نحوه فرماندهی و کنترل در جنگ‌های آینده به شمار می‌آید. جدیدترین و پیچیده ترین سبک جنگیدن که تاکنون مطرح شده نوع ترکیبی است.این نوع جنگ. ترکیبی از ابزارهای متعارف. نامنظم و نامتقارن است و شامل استفاده.یک بازیگردولتی یا غیر دولتی از همه ابزارهای دردسترس دیپلماتیک. اطلاعاتی» نظامی او اقتصادی با هدف ایجاد بی ثباتی در کشور هدف می‌باشد. درواقع به دلیل پیچیدگی فضای جنگ و استفاده از سطوح مختلف از یک سوو افزایش ضریب فریب بازیگران از سوی دیگر ضرورت تأکید بر جنگ‌های ترکیبی در جهان وین اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند.(قوام» ۱۳۸۰: ۱۴) از ویژگی‌های جنگ‌های ترکیبی می‌توان به حضور عناصر عمده نیروهای منظم و نامنظم دولتی و غیردولتی- مشارکت راهبردی- فرماندهی و کنترل چند وجهی- اقدامات همزمان- تهدیدات متنوع و سریع - فقدان دکترین عملیاتی با بررسی و تحلیل تهدیدات ترکیبی(آینده) از منظر جنگ مدرن و واکنش های دفاعی و امنیتی این حوزه چرائی این‌گونه طرح ریزی دفاعی مورد توجه قرار گرفته تا رهبران کشورهای هدف به جای بکارگیری رویکرد جنگ‌های کلاسیک به دنبال اتخاذ روش‌های ترکیبی دفاعی برای مقابله با تهدیدات ترکیبی دشمن باشند. این تهدیدات چند شیوه‌ای که اغلب تهدیدهای هیبریدی نامیده می‌شود. موجب شده ترکیبی از قابلیت‌ها فعال شده و به کار روند تا با استفاده از مزیت جنگ‌های ناهمگون به پیروزی‌های کلیدی دست یافت. در تحلیل نظریه‌ها و پارادایم‌های غالب نظیر جنگ ترکیبی به این نکته می‌رسیم که مقابله با تهدیدهای هیبریدی, روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۱۳ صرفا با بهره‌گیری از یکی از انواع آمادگی و مقابله برای عملیات تثبیتی طولانی مدت حاصلی دربر نداشته و باید کشورهای مورد تهدید هیبریدی به عملیات‌های تاثیرمحور و ناهمگون توجه بیشتری نمایند. بنابر اين» تهدید هیبریدی مهم‌ترین شیوه برگزیده و مورد استفاده غرب در نبردها و کشمکش‌های سیاسی- امنیتی غرب آسیا خواهد بود و اهمیت این موضوع باید به عنوان نکته‌ای قابل توجه در کلیه طرح‌ها و تحقیقات دفاعی و تجدید نظر در ساختار نیروهای مسلح و بسیج مردمی و بویژه پدافند غیرعامل لحاظ گردد. از آنجایی که خصوصیات و روند تحولات جنگ همواره از جنبه‌های مختلف بویژه سبک و نوع فرماندهی و مدیریت مورد توجه و تحقیق قرار گرفته» ضروری است در این میان با شناخت جنگ‌های ترکیبی, به مطالعه شیوه فرماندهی و کنترل در آن پرداخت و جنبه‌های مختلف آن را مورد تجزیه تحلیل قرار داد. بنابراین مسئله این است که در طی روند تحول نسل‌های جنگ از دیدگاه نظریه پردازان شیوه فرماندهی و کنترل چگونه بوده و خصوصیات آن در جنگ ترکیبی به چه نحوی باید باشد. بنابراین هدف تحقیق بررسی نظریه‌های مختلف در خصوص نسل بندی جنگ‌ها و خصوصیات جنگ ترکیبی با تاکید بر ویژگی‌های فرماندهی و کنترل می‌باشد و سوال؛ نظریه‌های مختلف در خصوص نسل بندی جنگ‌ها کدامند و خصوصیات فرماندهی و کنترل در جنگ ترکیبی چگونه جنگ تبدیل کشمکش دائمی بین کشورها به ستیزه‌ای خشونت بار و خونین- حالتی از روابط بین دو دولت یا گروهی از دولت‌ها بین یک دولت و گروهی از دولت‌هاست که بر اساس آن؛ آثار عادی قانون بین المللی.یعنی قانون کلی صلح بینشان به حال تعلیق در آمده باشد- و مبارزه مسلحانه بین کشورها برای اجرای هدف‌های سیاسی و اقتصادی( کاپلو ۱۳۸۹ :۱۳) از نظر کلازویتس جنگ ادامه سیاست است با ابزار دیگر و عمل قهری به منظور مجبور ساختن دشمن به اجرای اراده مهاجم و هدف جنگ را خلع سلاح و سرنگونی دشمن و عامی‌ترین اصل پیروزی در جنگ را برتری تعداد نفرات دانسته است( ولیوند زمانی و همکاران۲۳:۱۳۸۹۰). پیشرفت فناوری تسلیحات ویرانگر در سازماندهی سیاسی نظام بین المللی و تحلیل مسئله جنگ باعث طبقه بندی انواع گوناگون جنگ شده است. به عبارت دیگر جنگ باتوجه به سطح ۱۴ فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ فنون» قدرت سلاح بزرگی کشورها گروه‌های در حال نزاع و شمار کسانی که به طور مستقیم و غیر مستقیم در منازعات شرکت دارند» اشکال گوناگونی می‌یابد. نیوت گینگریج سیاستمدار امریکایی در مقدمه کتاب تافلر به نام «به سوی تمدن جدید» نوشته : "در سال ۱۹۹۱جهان شاهد اولین جنگ بین سیستم‌های نظامی موج سومی با ماشین نظامی کهنه موج دومی بود. عملیات نظامی طوفان صحرا انهدام یکجانبه عراق به دست امریکا و متحدانش بود. آن هم بیشتر به این دلیل که سیستم‌های موج سومی ثابت کردند که سیستم‌های ضد هوایی پیچیده موج دومی در برابر جنگنده‌های رادارگریز" موج سومی» خاصیتی ندارند و ارتش‌های سنگر گرفته موج دومی در مقابله با سیستم‌های اطلاعاتی موج سومی برای هدفگیری و لجستیک. به آسانی مقهور و منهدم می‌شوند"(تافلر هایدی و الوین» ترجمه جعفری .۰ ۱۴:۱۳۸۵) اما "مانوئل کاستلز" درجلد اول کتاب عصر اطلاعات یعنی ظهور جامعه شبکه‌ای, در ارتباط با جنگ تحت عنوان جنگ‌های آنی می‌نویسد: "مرگ» جنگ و زمان همدستان مادی تاریخی هستند". یکی از شگفت انگیزترین ویژگی‌های پارادایم فناورانه در حال ظهور این است که این همدستی از نظر جنگ‌های تعیین کننده قدری‌های مسلط دچار دگرگونی بنیادین شده است. در واقع پیدایش فناوری هسته‌ای و تلفات متصور به گونه‌ای احتمال رویارویی نظامی گسترده جهانی بین قدرت‌های بزرگ را منتفی ساخته است. با این حال منافع ژئوپولیتیک و تقابل اجتماعی همچنان آتش مخاصمات بین المللی و قومی را تا مرز نابودی فیزیکی افروخته نگاه می‌دارند و ریشه‌های تاریخی جنگ محفوظ می‌ماند. از انجا که جنگ و تهدید جدی توسل به آن هنوز رکن اصلی بازدارندگی محسوب می‌گردد. از پایان جنگ ویتنام کارشناسان در صدد یافتن راه‌هایی برای ایجاد جنگ فرماندهی بوده‌اند» در چنین شرایطی است که می‌توان قدرت اقتصادی فناورانه و جمعیت را بّه عاملی برای ساکله بر دولت‌هایدیگر تبدیل کرد و این قدیمی‌ترین بازی در طول تاریخ بشر است: پیشرفت‌های شگرف در زمینه فناوری نظامی ابزار اجرای این استراتژی اجتماعی - نظامی را فراهم کرده است.(کاستلز, مترجم خاکباز و علینقیان» ۱۳۸۹: ۱۹) نیروهای مسلح تعلیم دیده مجهز تمام وقت و حرفه‌ای نیاز به شرکت گسترده مردم در جنگ را از میان می‌برند. مدیریت حرفه‌ای گزارش‌های خبری به شکل هوشمندانه‌ای که نیازهای رسانه‌ها را درک و آنها را کنترل کند» می‌تواند جنگ را بصورت زنده به خانه های مردم بیاورد و در عین حال درک محدود و سانسور شده‌ای از کشتن و رنج کشیدن را به آنان ارائه دهد. مهم‌تر این که فناوری تجهیزات الکترونیک مخابره حملات ویرانگر روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۵ به دشمن را در زمانی کوتاه میسر ساخته است. جنگ خلیج فارس نوع جدیدی از جنگ بود و پرده نهایی آن که در برابر ارتش قوی و مجهز عراق حدود یکصد ساعت به طول انجامید نشانه‌ای از قاطعیت قدرت‌های نظامی جدید در مواردی است که مسئله مهمی مطرح باشد(در جنگ خلیج قازس با جنگ تفت آنچ به اخطر افتاده بود منافع نفتی قرب بوخ چنگ‌هایق سریع و زمانمندی آن‌ها که از فناوری الهام گرفته است. یکی از ویژگی‌های جوامع اطلاعاتی به شمار می‌آیند ولی همچون سایر ابعاد زمانمندی جدید. آنها نیز ویژگی شکل‌های سلطه نظام جدید هستند و کشورها و رخدادهایی را که در منطق مسلط نو ظهور نقشی محوری ندارند در به‌طور کلی نظریه‌های تکاملی در خصوص جنگ آینده تغییر شکل جنگ را طی یک فرایند تکوینی و براساس نقاط عطف مهم در تاریخ و تمدن بشری مورد بررسی قرار می‌دهند که هر یک از این نظریه‌ها دارای مبنای خاصی برای مرحله‌بندی سیر تکامل جنگ هستند و همین امر توصیف آن‌ها را از جنگ آینده تا حدم ایک یگ ما ماسازد. اساسا در آدبیات نظامی امروز چند نظریه تکاملی اصلی در خصوص نسل‌های جنگ مطرح:است که عبارتند از: جنگ موج سوم!. جنگ نسل چهارم و ششم؟ »و جنگ دوره نچهارم" . (تافلره ۱۹۹۴: ۷۶) جنگ‌های موج اول مبتنی بر ارتش‌های دارای سازماندهی» تجهیزات و فرماندهی ضعیف بوده که در جنگ‌های فصلی حضور می‌یافتند. فرمان‌های شفاهی, پرداخت غیرمنظم و معمولا غیرنقدی و ماهیت جنگ نیز بیشتر تن به تن بود. جنگ موج دوم که متناسب با تمدن صنعتی دارای ارتش‌هایی انبوه» مجهز به تسلیحاتی استاندارد و ساخته شده در خطوط تولید بودند که درگیر جنگ‌های بی حد و مرز و فرسایشی می‌شدند. فرماندهان در دانشگاه‌های جنگ آموزش دیده و فرمان‌ها به‌صورت نوشته منتقل می‌گردید. این نوع از جنگ‌ها با انباشت تسلیحات در زرادخانه‌های هسته‌ای عظیم (توسط ابر قدرت‌ها) به اوج خود رسید. جنگ موج سوم که مهم‌ترین پیش فرض آن این است که اقدامات نظامی نیز همپای فعالیت‌های اقتصاد جهانی» از زیرساخت سخت‌افزاری به نرم‌افزاری در حال گذار هستند. سربازان موج سوم جنگ بیشتر اپراتور فناوری‌های پیچیده نظامی هستند. تا جایی که به دور از منطقه خطر روبات‌ها را برای ۱۶ فضلنامه علوم و فنون نظامی؛ سال پانزدهم؛ شماره ۴۹» پاییز ۱۳۹۸ ماموریت‌های مختلفی به کار می‌گیرند تا خود از آسیب مصون بمانند. بدین ترتیب» نقش و جایگاه سنتی انسان در جنگ» دستخوش تغییر شد. هواپیماهای بدون سرنشین و خودروهای زمینی قابل کنترل از راه دور که حسگرها و تجهیزات مختلفی بر آنها تعبیه شده, جنگ و فرماندهی و کنترل را به یک تجربه‌ی فناورانه بدل ساخته‌اند. این روبات‌ها را می‌توان برای گشت زدن در مناطق پرخطر شناسایی منطقه پدافند پیرامونی دیده‌وری و دیگر کارکردهای رزمی و غیر رزمی مورد استفاده قرار داد(همان: ۷۸). بنابراین جنگ موج سوم بیش از پیش غیرفردی شده و پدیده جهانی‌سازی نیز تا حد قابل توجهی بر غیرفردی کردن ماهیت جنگ تاثیرگذار بوده که با اتتقال قدرتانظامی و اقتصاخی یه بازیگران ,غیرکاولت ی آمگان موآجهه با دشمنانی ناشناس در مکان‌هایی ناآشنا و به شیوه‌هایی نامشخص بسیار زیاد شده است. انجام عملیات چند ملیتی که خود معلول جهانی‌سازی است سربازان را عملا تست امر فرماندهانی غیر از مقامات ملی خود قرار می‌دهد» یعنی نقش کشور به عنوان منبع هویت در این سربازان جنگ نیابتی کم رنگ‌تر می‌شود (مایلر» ۲۰۰۲). در نتیجه بر خلاف سربازان موج دوم که جنگیدن خود را در خدمت به منافع سیاسی کشورشان می‌دیدند. موج سومی‌ها چندان احساس تعلقی به: اهذاف سیاسی جنگ نهرل 6ات سب ماهیت فناورانه‌ی موج سوم جنگه غرب بیش از همه و پیش از هر زمان دیگر به این موج تعلق دارد. در واقع» هر چه هوش مصنوعی و روباتیک بیشتر جایگزین وظایف انسان در جنگ می‌شود. حس فردی و وجودگرایی به جنگ کم رنگ‌تر می‌شود و به قول فرد رد».*آسربازان تکنیسین‌هایی خواهند بود که با جنبه‌های عاطفی و روانی جنگ متارکه کرده‌اند.*(فرد رد ۳:۲۰۱۲) سربازان موج سوم بجای شور و احساس, به مهارت‌های تخصصی ویژه نیازمندند این امر به سبب توجه به ریزتراشه‌های سیستم انسلیاتی رو اتجمیز ات گمذان تبرت آبنده ات انتقال فن اور انظامی از حالاس هت مستلزم مهارت‌های تحلیلی و ظرفیت فکری قابل توجهی است که باید از قابلیت‌های شناختی انسانی و شبکه‌های قدرتمند فناوریآاطلاعات تأمین شود. هم‌افزایی حاصل از پردازش و انتشار هم زمان داده‌ها که به ترکیب و انسجام حسگرها و سیستم‌های تسلیحاتی انجامیده. دستاوردهای نظامی بزرگی را از دهه‌ی ۱۹۹۰ تاکنون رقم زده است.(67 :2000 ,[086عن/3 ) نظریه‌ی موج سوم مبتنی بر تحلیل اجتماعی تاریخ است و به‌جای بررسی حوادث به‌صورت مجزا و مقطعی» جنگ را امواج متوالی تغییر و تحول می‌داند و فرماندهی و کنترل صحنه‌های نبرد در این موج‌ها نیز تابع شرایط و تاکتیک و رشد فناوری تجهیزات مورد استفاده بوده است. جنگ را همواره می‌توان به شکل یک پیوستار مستمر و در حال تکوین دانست و در دوره‌ی روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۷ مدرن می‌توان نقاط عطفی را در این حوزه بر شمرد که هر یک طلیعه‌دار نسل جدیدی از جنگ به حساب می‌آیند. منظور از دوره‌ی مدرن یعنی از معاهده‌ی صلح وستفالیا سال ۰۱۶۴۸ که به جنگ‌های پیش از خود پایان داد و آن را منحصر به کشورها نمود. پس از این معاهده کشورها رسما عهده‌دار جنگ‌ها گردیدند و ارتش‌ها مشخصا به عنوان مجریان جنگ در تاریخ مدرن ظاهر شدند. نسل‌بندی جنگ به عنوان یک نظریه توسط ویلیام لیند! در سال ۱۹۸۹ مطرح گردید. هر یک از نسل‌های چهارگانه‌ی جنگ با تاکید بر یک فناوری و یا تدبیر نظامی نوین, نسبت به نسل قبلی خود پا به میدان نهاده است. نوآوری در حوزه‌ی تاکتیک یا سلاح, مزیتی سرنوشتاساز برای ظرقی آست کذ اولیق با آن را یه کار نند. لیقد و خکارانشی کرستال 1۹۹۴ ضمن تاکید بر نظریه‌ی خود اعلام کردند که تدابیر و نه فناوری‌های نظامی, جنگ آینده را در سیطره خواهند گرفت. تاکتیک صف و ستون مهم‌ترین شاخص نسل اول به حساب می‌آید. توسعه‌ی این تاکتیک تا حدی وابسته به عوامل فناورانه بود(مثلا آرایش خطی نیروها قدرت آتش سلاح‌های بدون خان را که در آن زمان متداول بود افزاتش می‌داد). اگر چه تاکتیک نسل اول با توسعه‌ی فناوری قدرت آتش. منسوخ گردید. اما نشان‌ها و علائمی که امروزه نیروهای نظامی را از مردم غیرنظامی متمایز می‌سازند مانند. یونیفرم احترام نظامی, درجه‌بندی دقیق افراد و ... محصول اندیشه‌ی نسل اول به شمار می‌رود. (20 :1994 ,866۲ ) نسل دوم جنگ در پاسخ به نوآوری تسلیحاتی آن زمان یعنی سلاح‌های خان‌دار سیم خاردار مسلسل, و آتش غیرمستقیم پا به عرصه‌ی نبرد نهاد که تاکتیک مبتنی بر آتش و حرکت بود و اساسا ماهیت خطی خوذ را حفظ کرد پا اينرتغاوت کبه,قذرت آتش آنبوه جایگزین نیروی انسانی انبوه گردید.( همان: ۲۶) نس دوم جنگ واکنشی بود به تضاد پیش آمده میان فرهنگ نظامی و محیط عملیاتی آن زمان که فرسایش امکانات و نیروهای دشمن هدف اصلی به شمار می‌آمد. تاکتیک نسل دوم بیش از ایده‌های نظامی, مرهون فناوری‌های نظامی و به ویژه, قدرت آتش بود که به دو صورت کیفی مانند توپخانه سنگین و هواپیمای بمب‌افکن و کمی, یعنی توان اقتصادی کشورهای صنعتی در تولید انبوه این جنگ‌افزارها به منصه‌ی ظهور رسید. ۱۸ فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ نسل سوم را نیز باید آنتی‌تز نسل دوم دانست. آلمانی‌ها با ابداع حملات برق‌آسا! یا جنگ مانوری زمینه‌ی ظهور نسل بعدی را فراهم آوردند. نسل سوم بر خلاف نسل پیشین به قدرت آتش و فرسایش متکی نبود بلکه سرعت. غافلگیری و سردرگمی فیزیکی و ذهنی دشمن را مورد تاکید قرار می‌داد. تاکتیک غیرخطی نسل سوم بر خلاف نسل دوم جنگ که نگاهش به روندها و فرآیندهای درونی نیروهای خودی بوده نگاه تاکتیک نسل سوم به بیرون بود و موقعیت دشمن و پيامد اقدامات بر میدان نبرد را مورد توجه قرار داده و بیش از فناوری» از تدابیر نقامی قاثیر گرفته استز محسبدی نجم, ۱۳۸۷ :۳۴) البسه‌انبایه در این میان نشف فناوری را دست کم گرفت. زیرا هر چند شکل اولیه‌ی نسل سوم سال ۱۹۱۸ پدید آمد. اما در جنگ جهانی دوم بود که با ورود یک عنصر جدید فناوری(تانک) در سطح عملیاتی؛ این نسل جنگ به مرحله‌ی بلوغ خود نزدیک شد. در واقع, به‌کارگیری تانک و خودروهای رزهی, تمرکز طرح‌ریزی‌های عملیاتی را از مکان به زمان معطوف کرد.این تحول یعنی اضافه شدن زمان به عنوان بعد چهارم جنگ نقطه عطق مهمی:در تاریخ جنگ محسوب می‌شود که بعدها دستمایه‌ی تحقیقات بسیاری, از جمله حلقه معروف جان بوید" (مشاهده, توجیح, تصمیم اقدام)» گردید. اگر ویژگی‌های کلی بالا را در کنار فناوری‌های نوین نظامی قرار دهیم, با شکل جدیدی از جنگ مواجه می‌شویم(نسل چهارم فناوری محور). مهمات هدایت شونده‌ی دقیق با حجم محدود. قابلیت حمله به اهدافی را فراهم می‌کنند که با مهمات متعارف با حجم انبوه قابل انهدام نیستند. به علاوه, رشد فناوری روباتیک و هوش مصنوعی, وسایل بدون سرنشین,» و ارتقا آگاهی وضعیتی و مشاهده‌ی عمیق‌تر فضای نبرد از طریق سکوهای فضا پایه با سطوح ارتفاع متفاوت سبب بروز تغییرات ژرفی در فضای رزم شده است. همچنین, واحدهای نظامی کوچک و متحرک. متشکل از سربازان آموزش دیده و مسلح به سلاح‌های با فناوری پیشرفته قادر خواهند بود در جستجوی اهداف حیاتی, فواصل وسیعی را به سرعت طی کنند. تسلیحات هوشمند و کنترل از راه دور قابل برنامه‌ریزی از طریق هوش مصنوعی نقش مهمی در میدان نبرد آینده بازی می‌کنند. بنابراین» پنهان شدن از دید و تیر این تسلیحات و گمراه کردن آنها از روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۹ جمله توانایی‌های پدافندی مهم حال و آینده محسوب می‌شود. از آنجایی که زیرساخت سیاسی و جامعه غیرنظامی دشمن به اهداف میدان نبرد تبدیل می‌شوند» متمایز کردن سطوح استراتژیکی و تاکتیکی از یکدیگر مشکل است. در این فضای پیچیده و پرابهام. فرماندهان باید از مهارت کافی برای به‌کارگیری توأمان هنر جنگ و فناوری برخوردار باشند. ادغام این دو با یکدیگر دو تفکر نظامی حداقل متفاوت را می‌طلبد. چالش‌های اصلی فرماندهی و کنترل در نسل چهارم جنگ عبارتند از: انتخاب دقیق اهداف (به ویژه این که این اهداف ممکن است فراتر از اهداف نظامی عینی» ماهیتی سیاسی با فرهنگی داشته باشند)؛ توانایی تمرکز سریع و ناگهانی نیروها از حالت پراکندگی, انتخاب واحدهایی که بتوانند با کم‌ترین رد پا و با استفاده از غافلگیری, محیط متغییر عملیات را مدیریت کنند؛ و پردازش به موقع اطلاعات و اجتناب از عارضه اشباع اطلاعاتی که گاه می‌تواند مقاصد عملیاتی و استراتژیکی را مخدوش سازد. البته وابستگی نسل چهارم فناوری محور به شبکه‌های اطلاعاتی و رایانه‌ای از منظر آسیب‌شناسی نیز قابل تامل و چه بسا حمله ویروس‌های رایانه‌ای باعث اختلال سیستم‌های نظامی و غیرنظامی نظریه‌ی دوره چهارم جنگ! از سال ۱۹۸۷ توسط صاحب‌نظرانی مانند لیندسی مور و راببرت جی بانکر" مطرح گردید. این نظریه‌ی علوم"سیاسی به تحلیل تاریخی تمدن غرب در ۲۵۰۰ سال گذشته می‌پردازد که تغییر ماهیت نیروی اجتماعی در هر مقطع زمانی همواره بر شکل حکومت جوامع و ساختارهای اقتصادی و نظامی آن موئثر بوده است. این نظریه بر اساس نوع و ماهیت نیروهای اجتماعی» تمدن جهان(غرب) را به چهار دوره تقسیم می‌کند. هر دوره براساس بهره‌گیری آزمایشی يا نهادینه شده از نیروی اجتماعی مورد نظر شکل منحصر به فرد جنگ خود را داراست (برای مثال, نیروی انسانی, جانوری, ماشینی و فراموتوری) از این منظر سیستم‌های نظامی در هر دوره حاصل سنتز فناوری‌ها و ایده‌هایی هستند که به لحاظ کیفی ۱۱ فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ شکل‌های مختلف جنگ را از یکدیگر متمایز می گرداتنته به این مسا کنه انقلاب‌های نظامی زمانی رخ می‌دهند که تمدن بشری به شکل تازه‌ای از انرژی و نیروی اجتماعی دست یابد. با استفاده از این رویکرد تحلیلی به تاریخ تمدن بشر که اتمام نیروی اجتماعی در هر دوره و آغاز نیرویی جدید در دوره‌ی دیگر را دلیل اصلی انقلاب‌های سیاسی و نظامی و شکل‌های تازه جنگ می‌داند» می‌توان بسیاری از واقعیت‌های جنگ‌های آینده را توجیه کرد. این واقعیت‌ها با برداشت‌های سنتی از امنیت قابل فهم نیستند و باز تعریف مفاهیمی مانند پیروزی» شکست. تهدید و فضای رزم یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌شود. این واقعیت‌ها بیان می‌کنند که جنگجویان با به چالش کشیدن نظام سیاسی و اجتماعی تثبیت یافته کشورها, خود را با ماهیت نرم‌افزاری دوره جدید منطبق کرده و به شیوه‌ای جدید می‌جنگند. در این حالت بدیهی است که انقلاب در امور نظامی (۱138/۸) به عنوان ابزار تغوق برای سرکوب آنها ناکارآمد می‌نماید. پیش از ورود به دوره‌ی چهارم جنگ به‌جاست.نگاهی گذرا و اجمالی به دوره‌های اول تا سوم بیندازیم: دوره‌ی اول جنگ مربوط به دوره کلاسیک پیش از قرون وسطی است که عمدتا مبتنی بر بهره گیری از نیروی انسانی بود. جنگ‌های یونان باستان مبتنی بر آرایش سربازان در صف‌های فشرده به‌طوری که سپرهای آنها یک.دیوار زرهی ایجاد می‌کرد؛ و جنگ‌های روم باستان براساس قشون بزرگ سربازان با نام لژیون دو شکل بارز جنگ در این دوره بود و دولت شهرها مبنای حکومت‌داری محسوب و اقتصاد برده‌داری در آن حاکم بود.(1995:5 ,8667 ) جنگ دوره‌ی دوم در دنیای قرون وسطی اتفاق افتاداو در آن سه شکل از جنگ مشاهده می‌شود که مبتنی بر بهره‌گیری از نیروی جانوری هستند. بربرهایی که به مرزهای اروپا تاختند. قشون انبوه سواره نظام را به خدمت گرفتند که نتیجه آن سقوط امپراطوری روم و آغاز دوره بربریت بود. حکومت‌هایی که به‌جای دولت شهرها در نیمی از امپراطوری روم به وجود آمدند. در پاسخ به این تهدید به توسعه نیروهای سواره نظام و شوالیه‌ها روی آوردند. دوره سوم جنگ یا همان دوره‌ی مدرن با پارادایم نیروی مکانیکی پا به عرصه نهاد. این پارادایم به ترتیب شامل دو شکل نیرو یعنی نیروی ماشین و نیروی موتور است. در شکل اول شاهد ظهور ارتش‌های روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) دا مزدور در دوره حکومت‌های پادشاهی هستیم که بعدها نهادینه شدند. شکل دوم یعنی نیروی موتور» زمینه ظهور جنگ گسترده با شرکت همه اقشار جامعه را به وجود آورد ابتدا به صورت ابتدایی در فرانسه و سپس با اختراع موتور درون سوز به شکل نهادینه و مدرن‌تر توسط آلمان در قالب حملات برق آسای لشکرهای موتوری و زرهی در جنگ جهانی دوم. دوره‌ی چهارم بیاگر ظهور جنگ :کر جهان.پسامترن است: براساس ,نبروی: فرامگانیکی«خو شکل ااسلی چناکت در حال ظهور است: جنگ غیرغربی و جنگ با فناوری پیشرفته. جنگ غیرغربی غالبا متکی بر درگیری کم شدت و تاکتیک‌های نامتقارن است که با هدف به چالش کشیدن برتری فناورانه غرب آنجام می‌گیرد. بسپاری از ساحبتظران؛ سل چهارم:آیده موز زا که پیش‌تز بوزسی گردید. با این نوع جنگ مترادف می‌دانند. به علاوه» گسترش مناطق شهری در کشورهای در حال توسعه. خود عاملی است در مقابل برتری فناورانه امروز غرب در جنگ‌های مدرن؛ بدین معنا که در محیط‌های محدود و پیچیده اشهری به سبب عوارض متعدد مصنوعی نظیر ساختمان‌ها و مختلط بودن جنگجویان با مردم؛عادی کارایی تسلیحات پیشرفته تا حد قابل توجهی کاهش می‌یاید. جنگ با فناوری پیشرفته بیگانک فناوری‌های نظامی جدید مانند سلاح‌های هدایت شونده دقیق, جنگ اطلاعاتی, تسلیحات غیرمرگبار واحدهای رزمی روباتییک و نیز جنگ‌افزارهای هدایت انرژی می‌باشد. نکته قابل توجه اینکه در دوره‌های چهارگانه مورد اشاره فرماندهی و کنترل عناصر و نیروها متناسب با شرایط و امکانات روند تکاملی و رو به نظریه روس‌ها بر پایه تفکرات ژنرال اسلیپچنکو (۲۰۰۲) جنگ را در شش نسل بررسی می‌کند که به دلیل رعایت عناصر مورد نیاز در استخراج مدل تغییر جنگ به عنوان نظریه معیار مورد قبول بوده است. در جنگ‌های نسل اول درگیری انسان در دوران پیش از تاریخ عمدتا بر سر نیازهای اولیه فیزیولوژیک نظیر غذا سرپناه و جنس مخالف بود. اولین جنگ‌های تفننی و تفکر دفاع گروهی و دسته جمعی در این دوره بوده است. این سل از جنگ ,پیش از چاریخ آغاز وتا قرن پانزدهم میلادی ادامه یافت. جنگ‌های نسل دوم با دستیابی به فناوری استفاده از باروت و ۱۱۲ فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ اختراع سلاح گرم و فراگرفتن تاکتیک رزمی مناسب برای استفاده از آن آغازگر دوره جدیدی در تاریخ جنگ است که از حدود سال‌های ۱۴۵۰آغاز و تا۱۷۷۵ ادامه یافت. جنگ‌های نسل سوم یا جنگ‌های صنعتی که رشد فناوری و ظهور فناوری‌های انقلابی را باید هسته اصلی این نسل دانست. همزمان با تغییر شکل مدل اجتماعی زندگی مردم؛ ورود پدیده‌های انقلاب صنعتی در نبرد نیز عینیت یافت. تولید صنعتی تسلیحات و ادوات نظامی مفهوم صنایع نظامی را پدید آورده و سرانجام رقابت شدید تسلیحاتی بین قطب‌های صنعتی آغاز شد. اگر جنگ‌های نسل سوم را حاصل فناوری قلمداد کنیم جنگ‌های نسل چهارم را باید محصول فناوری‌های توان آور بدانیم. از این دوره به عنوان کلی جنگ نهایی یاد می‌شود که رخداد دو جنگ عظیم جهانی و استفاده بشر از تمامی قدرتش در جهت نابودی یکدیگر آن را از ماهیتی ویژه برخوردار ساخته بود. مهم‌ترین ویژگی‌های این دوره عبارتند از: مکانیزاسیون و اتوماسیون تسلیحات و سیستم‌های رزمی» تقویت توان رزم؛ نظامی شدن مردم و ایجاد مفهوم روابط نظامی- مردمی, بین المللی شدن جنگ. توسعه بناورنکردتی افق‌های جنگ, آغاز توسعه سیستماتیک فناوری‌های نظامی, افزایش حیرت آور قربانیان جنگ و قدرت نظامی بعنوان ابزار سیاست خارجی. این سل جنگ‌ها بن ۷۴ ,۱۹۳۵۸۱۹۵ بدوقوع پیوست: جنگ‌های نسل پنجم یا جنگ‌های اتمی همزمان با؛انفجار اولین بمب اتم آغاز شد. سلاح اتمی توازن قوا را به کلی در هم ریخت. ساختارهای عملیاتی موجود را بی استفاده و نظم نوینی را بنا نهاد . سلاح اتمی» اولین تکنیکی است که توانست به تنهایی سرنوشت جنگ را دگرگون و به هر سه حوزه فناوری» مفاهیم عملیاتی و سازماندهی نیروهای نظامی بطور مستقیم اثر بگذارد. سال‌های ۱۹۴۵ الی ۱۹۹۱ را دوره برپایی جنگ نسل پنجم"دانسته‌اند.( دیوسالار, ۳۳:۱۳۸۶) همانطور که بیان شد در تمامی نسل‌ها شیوه‌ها و رویه‌های برپایی جنگ با نسل قبلی بکلی تفاوت دارد. به عبارتی تغییر نسل پس از ایجاد یک نقطه عطف که سبب تغییر زیربنایی و انقطاع در استراتژی نظامی و سوق آن به الگویی نوین در اصلی ترین حوزه‌های جنگ یعنی سیستم‌ها رویه‌ها و سازماندهی و مفاهیم می‌گردد حاصل می‌شود. نظریه پردازهای روسی در روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۳ دهه هفتاد در تلاش برای مدل نمودن روند توسعه جنگ و تشریح آن در قالب یک مدل علمی. دریافتند که نقاط عطف دیده شده در جنگ‌ها تغییر فناوری‌های نظامی است. آنها این پدیده را انقلاب در فناوری نظامی ۱۸/714 نامیده و در حالی که انقلاب و پیشرفت در فناوری نظامی را تنها عامل شکل گیری نفطه عطف دانستند. تئورسین‌های دیگر در تکمیل این نظریه نقش مفاهیم جدید حاصل از فناوری و به دنبال آن سازماندهی‌ها و روندهای جدید در اعمال مفاهیم و به کارگیری آنها را از دیگر عوامل بروز تغییر در نسل‌های جنگ دانسته و این فرایند را انقلاب در امور نظامی " نامیدند. با آغاز جنگ ۹۹۱ ۱خلیج فارس, طرح عملیاتی جنگ موازی که بطور خاص برای استفاده از امکانات جدید نگاشته شده بود به مرحله اجرا درآمده و بدین ترتیب نقطه عطف تغییر در نسل‌های جنگ بار دیگر به وقوع پیوست. روس‌ها نیز سه سال بعد و در جنگ ۹۹۴-۱۹۹۶ ۱چچن با اعمال تغییرات لازم دومین مجری جنگ‌های نسل ششم لقب گرفتند. (دیوسالار,۲۹:۱۳۸۶) ویژگی‌های جنگ‌های, نسل ششم شامل؛ فناوری نظامی تسلیحات هدایت دقیق -جنگ فضایی - جنگ اطلاعات -- سامانه فرماندهی و کنترل صحنه نبرد(47)) روندها و سازماندهی‌های جدید: کاهش امکان بروز جنگ‌های گسترده- رشد منازعات و درگیری‌ها در قالب جنگ‌های کم شن ۴ص ها هایگ افگرسهای برتر جهانی - نامتقارن شدن هرچه بیشتر جنگ‌های آتی - افزایش انعطاف پذیری طرح‌های عملیاتی - جنگ‌های اعتلافی به عنوان ساختار اصلی جنگ‌های آتی- تغییر مختصات جنگ - برتری اطلاعات به عنوان قابلیت محوری نیروها- تغییرمباحث تسلیحات راهبردی سنتی - چالش کنترل زمان میان قدرت‌های نامتقارن - ارتقا نقش مردم در جنگ‌ها - افول پیاده نظام -افزایش رویکرد حملات در عمق از راه دور - تبدیل جنگ شهری به چالش عملیاتی قدرت‌های برتر نظامی. طرح های عملیاتی : ناتوان سازی راهبردی,» نابود سازی دشمن(تخریب )- فرسایش دشمن(خسته کردن)- کنترل ۱۱۴ فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ در مورد ویژگی‌های عمومی و بارز تهدیدهای نظامی آینده دیدگاه‌ها متفاوتند که عمده این ویژگی‌ها از ادبیات نظامی آمریکایی‌ها و پس از پایان جنگ سرد و به‌خصوص از ادبیات جنگ‌های معاصر (جنگ نفت, جنگ بالکان, جنگ سلطه, جنگ اففانستان, جنگ ۳۳ روزه و ..) منبعث شده و هر یک ابعادی از ویژگی‌های جنگ‌های آینده را در آثار دفاعی و نظامی خود مطرح کرده‌اند که در بیشتر موارد مشابه و تفاوت‌های اندکی با هم دارند. یک نظریه کلی در مورد جنگ آینده معتقد است همه بازیگران احتمالی جنگ آینده» برای ادامه بقا در فضای رزم آینده, باید دارای چهار ویژگی عمده باشند و چهار ابزار را به خدمت بگیرند: تفکر تأثیرمحور- الگوی رفتاری شبکه محور - ساختار انعطاف‌پذیر و پیچیده - ترکیب خلاقانه فناوری‌های نرم و به‌دلیل تنوع دیدگاه اندیشمندان در مورد جنگ آینده و ویژگی‌های آن» رسیدن به یک جمع‌بندی کامل و منحصر به‌فرد. مشکل استاما باادسته‌بندی و حذف و ادغام موارد مشترک و مشابه, می‌توان به جمع‌بندی زیر در این مورد دست یافت: - گسترش میدان نبرد(در سطح): یکی از شاخصه‌های بارز جنگ آیند گسترش حوزه میدان نبرد است که هم به‌لحاظ سطح, هم به‌لحاظ عمق و خط مقدم؛ دچار تحولات بسیار شگرفی شده آستت. ژترال کورذون و سرهنگادوبیکه با استفاظه از آمارهای متعذذی آیق گسترش را فز روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۵ جدول(۱) - روندگسترش میدان نبرد! از گذشته تا دوران معاصر(منبع: گروه آینده پژوهی مرکز مناطق /جنگ‌ها عهد | جنگ‌های جنگ جنگ جنگ دوم ۱ جنگ جنگ درضد افزایش س | 1/۲۰/۶۹ ۵۸ ۷ ۲۴۲۸۶۱/ ۱/۱۸۷۵ 1۶۰۱/۷۵ مترمربع برای هر تفر ۱ ۱۱۰ ۲۰۰ ۳۹۵ ۲۱۳۷۵ ۳۱۵۰ ۴۲۶۴ - در هم تنیدگی سیاست‌ها و راهبردهای دفاعی و نظامی: هر قدر عناصر تأثیرگذار داخلی, منطقه‌ای و بین‌المللی گسترده‌تر شوند استراتژی کشورها پیچیده‌تر خواهد شد. کارکرد اصلی استراتژی دفاعی تأمین امنیت با استفاده از ابزارهای موجود و رعایت محدودیت‌های درون ساختاری و برون ساختاری می‌باشد. این محدوديت‌ها گاهی دارای اهمیت نظامی بوده و گاهی نیز عناصر اقتصادی, اجتماعی و دیپلماتیک در استراتژی دفاعی کشور موّئر می‌باشند.( متقی, ۴ ۱۳-۵ - قطعی نبودن زمان و موقعیت میدان نبرد: زمان و مکان همواره دو عنصر کلیدی در جنگ‌های گذشته, حال و بویژه آینده هستند. پیش‌بینی جنگ آینده» ابعاد زمان و مکان آن از جمله‌ی عدم قطعیت‌هایی است که طراحان راهبرد نظامی و فرماندهان با آن مواجه هستند. عدم قطعیت دیگر در طرح‌ریزی برای یک درگیری عمده منطقه‌ای یا محلی می‌باشد. ا- آمارهای جنگ خلیج فارس توسط سرهنگ تی.ان. دوپوی و ال. تی. جی. پاگونیس استخراج شده است. ۱۶ فضلنامه علوم و فنون نظامی؛ سال پانزدهم؛ شماره ۴۹» پاییز ۱۳۹۸ - اجتناب‌ناپذیری مداخله قدرت‌ها: از دیگر ویژگی‌های بازر جنگ آینده مداخله حتمی قذرت‌های, مذاغله‌گر و مسلط نظامی,ذر مقازقاتی است کدرور مناطق خساس‌مقل خاورمباند خلیج‌فارس» قفقاز آسیای میانه» جنوب‌شرقی آسیا) رخ می‌دهد. حس تسلّط طلبی, داشتن منافع مشروع و یا نامشروع؛ حمایت از متحدین» تعارض با کشورهای خاص در حوزه‌های خاص(مثل ج.ا. ایران و عراق در خلیج‌فارس و هند و پاکستان, گره» افغانستان» سوریه و لبنان) عملیات ویژه علیه ارکان قدرت آمریکا و نظایر آن؛ از جمله عللی هستند که مداخله ابرقدرت‌ها - منحصر به‌فرد بودن: جنگ‌های رخ داده در اعصار گذشته و معاصر از جنبه‌های زیادی با هم تفاوت خواهند داشت. به‌طوری که دیک چنی پس از جنگ خلیج‌فارس می‌گوید: این جنگ مانند هر جنگ دیگری»یک نمونه منحصر به‌فرد است. ما از برخی وجوه خاص آن مانند فاصله طولانی موجود برای استقرار و آماده سازی نیروهایمان تا حدی بهره بردیم که نمی‌توان در آینده روی آن حساب کرد. انزوای تقریبا کامل دشمنان (عتراق)» پشتیبانی وسیع کشورهای میزبان نیروها زیرساخت ساحلی کاملا توسعه یافته و در شرایظ صحرایی منحصر به فرد از این وجوه هستند: اما پاید: به یاه داشته بانا مه هه وهای نظامی ما در عملیات سپر صحرا و طوفان صحرا مورد آزمبایشن قرار نگرفت.( میرطاهن۱۳۷۳: ۱۳۰-۱۳۱) در همین راستا یکی از تحلیل‌گران نظامی در مقایسه بین نبرد هوایی در جنگ ویتنام با نبره هوایی جنگ خلیج‌فارس.به چند تفاوت عمده اشاره می‌کند: - در جنگ خلیج‌فارس هدف نهایی جنگ مشخص و محدود بود (آزاد سازی کویت). - کارایی و تأثیز زیاد تکنولوژی جدید نظامی در تام غملیات هوایی (قواپیماهای اجتیلت ۳-۳17 سلستم"آواکس, "سیستم جی استتار" سیستم‌های هدف‌گیری لیزری» مهمات دقیق هدایت شونده (۳6024)» موشک‌های کروز سیستم‌های سرکوب‌گر راداری و جنگ الکترونیکی).- هماهنگی نسبتا کامل با نیروهای زمینی خودی. - انجام حملات متمرکز و پیوسته علیه عراقی‌ها(در کویت و عراق). - سیستم فرماندهی و کنترل متمرکز (که از ناهماهنگی عملیات هوایی با وجود تعداد زیاد هواپیما جلوگیر ی کرد). - تسش سفبق: رسانهها در تبلیخ موفقیاه‌ها و کاستشن ,و پواتانی اش تیامانگرو شکستهاباششین روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۷ محور و فناوری محور بودن جنگ آینده . ویژگی دیگر ارتباط جنگ آینده با انقلاب در امور نظامی است. «آ.جی. سینگ» انقلاب در امور نظامی را به‌وسیله چهار تغییر مشخص کرده است:- ضربات ایستگاهی دقیق؛- فرماندهی و کنترل پیشرفته؛- جنگ اطلاعاتی؛- جنگ غیر کشنده. شاخص‌ترین ویژگی جنگ‌های آینده که جنگ‌های خلیج‌فارس, بالکان و افغانستان طلایه‌دار آن بودند. قرار داشتن آن بر مبنای دانش و تکنولوژی است. این محوریت به‌حدی حیاتی است که تحلیل‌گران نظامی به آن نام «جنگ خرد - پایه»! اطلاق می‌کنند. مهم‌ترین عامل قدرت جهانی قرن بیست و یکم. دانش است و ما در حال ورود به عصر «قدرت مبتنی بر دانایی»" هستیم. حاصل محوریت دانش و تکنولوژی باعث شده که سه ویژگی بارز توسعه نظامی یعنی برد. شتاب و کشندگی به مرز نهایی خود برسند و این همان «انقلاب در جنگ»" - تفاوت در روش‌های جنگ : این تفاوت‌کمارباعفا خواهد‌وشد که ارتش‌ها با هزیته‌های کمتر‌کار بیشتری انجام دهند. از علل تفاوت کوووشیکای گنها امین تنوع گیج کننده‌آی است که در انواع جنگ‌ها (جنگ جدایی‌خواهانه» خشونت نژادی و مذهبی, کودتا اختلافات مرزی. - نامتقارن بودن جنگ آآتنده: گرایش! کشورهایی که پیشی‌بیشی برخوردهای ان را دارند به جنگ‌های: کشت ,و نامتتارق است: استا نگ ج بامتتارن را «هرگیریی کندخارج آز اصل و قاعده صورت گیرد یا یک شیوه‌ی غیرمستقیم و فریب‌آمیز جهت تأثیر گذاردن بر موازنه - اهمیت فرماندهی و کنترل در جنگ اینده: «گریگوری ای. رومن» در مقاله‌ای به‌نام تقابل فرماندهی و کنترل, موضوع فرماندهی و کنترل و توسعه‌ی02 (فرماندهی و کنترل) به 20612 (فرماندهی, کنترل, ارتباطات. کامپیوتر اطلاعات. توانایی کار با هم» هماهنگی,. همکاری) و با هر ترکیب جدیدی از کلمات (که برای تشریح تفکری جدید یا فناوری نوپا به عرصه می‌گذارد) را مورد بررسی قرار داده و براقمیت قرماندهی(1) تاکید دآرد:( رومن» ۱۳۸۶ :۴) «ون کرولن*» ۱۱۸ فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ معتقد است که فعالیت‌های فرماندهی در طول زمان تغییر نمی‌کند. اما ابزار و وسایل انجام این نوع فرماندهی معمولا در حال تغییر و تحول است. او ابزار فرماندهی را به سه نوع تقسیم می‌کند : (۱)- سازمان‌ها( ۲)- روش‌ها(۳)- وسایل فنی و تکنیکی. نتیجه نقش فرماندهی و کنترل در جنگ آینده و تصمیم‌گیری سریع‌تر در قبال آهنگ سریع‌تر جنگه نیازمند جهت گیری به‌سوی کنترل غیرمتمرکز است که این امر توسط سازمان‌های شبکه‌ای بهتر از سازمان‌های سلسله مراتبی برآورده خواهد شد. - سرعت عمل, تحرک. چالاکی و هوشمندی: این سرعت عمل, تحرک و جابجایی در همه‌ی سطوح راهبردی(مانند ترابری راهبردی)» عملیاتی و تاکتیکی جنگ‌های آینده مورد انتظار است که از طریق واحدهای دریایی, هوایی, زمینی (نظیر واحدهای مکانیزه» زرهی و..) صورت خواهد گرفت و فرماندهی و کنترل پویا و توانمند را می‌طلبد.. - عمیق, سریع,» کوتاه و برق‌آسا بودن: اجتناب از فرسایشی شدن در سطوح کلف وهاسهذر سلم تاکشکی اس با استفاده آزقایری‌هایتوین وبرنزد اراف اطاماتی: آموزش‌های مناسب و نیروهای عملیاتی برتر مقدور خواهد شد. در همین راستا آمریکایی‌ها معتقد به عملیات ۲۱ روزه می‌باشند که طی آن. با هدف قرار دادن زیرساخت‌ها و بنیان‌های زوأتی؛ سباسی: اقتصادی: نظامی و مداد ۹8 ماین‌شمگ: اولویت می‌یاید.(پیری:۱۳۹۵: ۴۳)- پیوستگی, استمرار و غیر تناویی بودن: برخلاف جنگ‌های گذشته که بیشتر مرحله‌ای و تناوبی بودند. جنگ‌های آینده به‌صورت پیوسته و مستمر ذر تمام طول شبانه روز قابل اجرا خواهند بود. - ائتلافی و با صرفه بودن: بالا بودن:هزینه‌های جنگ‌ها ازیک سو و برخورداری از مشروعیت منطقه‌ای و بین‌المللی, باعث می‌شود که جنگ‌های آینده در فضایی ائتلافشی روی دهند. - نقش بارز جنگ روانی, فریب و رسانه‌ها: جنگ‌های روانی» فریب در سطوح سه‌گانه(راهبردی» عملیاتی و تاکتیکی) و رسانه‌های جمعی, به‌عنوان بازوان قدرتمند جنگ‌های آینده عمل خواهند کرد. این ابزارها می‌توانند با تاکتیک‌های بزرگ‌نمایی. کوچک نمایی. سیاه نمایی زس‌افققاق جمگ‌هارا قییر لاد و میم گیرای ,رازبرای طرف‌های دیگره مشگلسارند, - انطباق سطوح راهبردی, عملیاتی و تاکتیکی جنگ به‌گونه‌ای که اهداف راهبردی و عملیاتی و تاکتیکی به‌صورت همزمان انتخاب و هدف قرار می‌گیرند. در واقع» دشمن جنگ را از اهداف راهبردی آغاز خواهد کرد. - آسیب‌پذیری سیستم‌های الکترونیکی: یکی از ویژگی‌های بارز جنگ آینده» سیستمی بودن آن است که همین مزیت. مانند شمشیر دو لبه‌ای عمل خواهد کرد. زیرا این سیستم‌ها به‌دلیل برخورداری از اجزای حساس و پیچیده» از آسیب‌پذیری بالایی برخوردار خواهند بود. هر نوع اختلال دریک سیستم و یکی از اجزای سیستم» می‌تواند منجر به اسیب‌پذیری در تمام سیستم شود. - دور ایستایی جنگ اینده: اهمیت یافتن قدرت هوایی و روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۹ موشکی, توجه به کاهش تلفات انسانی و تسلیحاتی, توجه به کاهش هزینه‌های جنگ و بسیاری دیگر از موضوعات مهم» باعث تمرکز به جنگ‌های دور ایستا و فرماندهی و کنترل متحرک شده است. - چند منظورگی: استفاده ازیگان‌های رزمی» پشتیبانی رزمی» و پشتیبانی خدمات رزمی در مأموریت‌های متنوع, باعث افزایش انعطاف‌پذیری در سازمان‌های نظامی خواهد شد. این امر باعث می‌شود که یگان‌های فوق, بتوانند با تغییرات اندکی» به‌سرعت تغییر وضعیت داده و از یک عملیات به عملیات دیگر تغییر مأموریت دهند.(آلن» ۱۹۹۵: ۱۶۴) به طور کلی مضمون کاری فرماندهی و کنترل را می‌توان در ۷ کارکرد اصلی خلاصه کرد: ۱- جمع‌آوری» پردازش و تحلیل مداوم داده‌های محیطی ۳۲- توجیه مأموریت. ارزیابی وضعیت و تصمیم‌گیری۳- مرتبط‌سازی دستورات (خطوط ارتباطی) به فرماندهان رده پائین و عناصر کنترل نیرو. ۴ برنامه‌ریزی عملیاتی, سازماندهی تعاملات و هماهنگ‌سازی تلاش‌ها ۵- پشتیبانی همه‌جانبه و دستوردهی مداوم به نیروها جهت نگهداری آنها در سطح مناسب آمادگی رزمی ۶- اصلاح امور سازمانی با هدف تأمیننیاز مأموزیت‌های رزمی ۷- فرماندهی و کنترل نیرو کالینز استفاده. پیوسته از اقدامات امنشی در هلگ عیلات روانی. جنگ الکترونیک ویران سازی عادی با پشتیبانی متقابل از نظر اطلاعاتی ظ رای محروم کردن دشمن از اطلاعات. تحت تأثیر قرار دادن دشمن, کاهش يا انهدام امکانات فرماندهی و کنترل دشمن, تقویت امکانات فرماندهی و کنترل دولت‌های دوست در برابر چنین اقداماتی از سوی دشمن, را نیز از وظایف آنچه را که در یک سامانه فرماندهی و کنترل نظامی اتفاق می‌افتد. می‌توان به‌عنوان مفهومی تلقّی نمود که به آن "مأموریت" گفته می‌شوق: همانگونه که مغز انسان مدیریت فعالیت‌های بدن را به‌عهده دارد. امروزه فرماندهان نیروهای مسلح در سلسله مراتب فرماندهی نحوه‌ی اعمال فرماندهی و کنترل در عملیات نظامی را از طریق بستر و مقدورات سامانه‌های فرماندهی و کنترل به منصه‌ی ظهور می‌رسانند. در مقایسه با بدن انسان؛ سامانه فرماندهی و کنترل» کار اعضایی از بدن نظیر چشم» گوش و سلسله اعصاب را توسط حسگرها و وسایل ارتباطی انجام ۱۳ فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ داده و مرکز تصمیم‌گیری آن با حضور فرمانده وظیفه مغز انسان را بر عهده دارد که مسئولیت آن, اختصاص منابع (تجهیزات- نیرو ) به مأموریت‌های مختلف و کنترل عملیات می‌باشد. در نبرد‌های سنتی» ملاک و معیار تصمیم‌گیری فرماندهان میدان نبرد استنباط و درک شخصی از وضعیت جاری و تلفیق آن‌ها با تئوری‌های نظامی بوده است. به طور کلی در هر عملیات نظامی. یکی از وظایف فرمانده» اختصاص نیرو جهت انجام هر بخش از عملیات و به عبارتی توزیع نیرو در صحنه نبرد است که برای انجام این اقدام مهم دسترسی به اطلاعات جامع و درک عمیقی از وضعیت جاری میدان نبرد ضروری می‌باشد. ابزار لازم برای کنترل توزیع نیروها در میدان نبرد» در اختیار داشتن اطلاعات مربوط به جنگ افزارها توانایی مانور توانایی انجام کلیه‌ی پردازش‌های اطلاعاتی, استنباطی, ارتباطی و ... می‌باشد. هر سامانه‌ی فرماندهی و کنترل از جنبه اقدامات عملیاتی و آماد و پشتیبانی» درگیر اجرای حداقل چهار مدیربت می‌باشد: - مدیریت اطلاعات شامل همه‌ی اقدامات مربوط به درک محیط تا تفسیر و توزیع اطلاعات میان کاربران قسمت‌های مختلف در سلسله مراتب فرمازدهی اسلت- مدیریت ارتباطات که,مسئولیت مبادله پیام‌ها با در نظر داشتن ملاحظات ایمنی» سرعت و دقت لازم؛ در سامانه‌ی فرماندهی و کنترل مورد نظر را بر عهده دارد- مدیریت بانک‌های:اطلاعاتی که کلیه‌ی فعالیت‌های مربوط به تشکیل بانک. ذخیره و به هنگام سنازی اطلاعات. و انجاد رده‌های مختلف دسترسی برای کاربران را اجرا می‌کند- مدیریت سامانه (ینا سایر منابع)» که کلیه فعالیت‌های مربوط به استفاده‌ی بهینه از منابع مختلف سامانه‌ی فرماندهی.و کنترل مورد نظر را شامل می‌شود. عناصر تشکیل دهنده قدرت نظامی شامل عوامل قیزیکی» غیر فیزیکی و برتر ساز می‌باشد. عوامل فیزیکی(کمّی پا محسوس) به عناصر" کمّیاقابل اندازه گیری و محسوس تشکیل دهنده قدرت نظامی گفته می‌شود که عبارتند از: عده نیروهای مسلح (استعداد نیروی انسانی)» تیداد جنگ‌افزار و تجهیزات عمده, تعداد نیروهای احتیاط و ذخیره (بسیج نیروی انسانی)» تعداد قرارگاه‌های عملیاتی و یگان‌های عمده در نیروهای مسلح, منابع آماد و پشتیبانی» توان تولید صنایع نظامی منابع خرید نظامی و دریافت کمک‌های نظامی از سوی ساير قدرت‌ها میزان ذخایر مهمات » سهم بودجه‌ی دفاعی. عوامل غیرفیزیکی(کیفی) به جنبه‌های غیر محسوس, کیفی و غیر قابل اندازه‌گیری عناصر و عوامل تشکیل دهنده قدرت نظامی می‌گویند که شامل؛ ویژگی‌های مربوط به نیروهای رزمنده (روحیه انگیزه» انضباط مهارت» ایمان و اعتقاد» اعتماد به روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۳۱ نفس» تجارب جنگی و آموزش)» ویژگی‌های مربوط به جنگ افزارها و تجهیزات نظامی (عملکرد. قدرت آتش» سرعت. میزان برد و دقت. میزان دوام و ..)» کیفیت و کارایی سامانه‌ی آماد و پشتیبانی می‌باشد. عوامل برتر ساز را می‌توان نوعی دانایی» دانش تخصصی, قابلیت‌های اکتسابی و ذاتی فردی» جمعی (ملّی) و شرایط آمادگی و نوع سامان‌دهی هر نیروی مسلّح در به‌کارگیری امکانات کشور توسط رهبران و سلسله مراتب فرماندهی در نیروهای مسلّح به‌منظور افزایش قدرت نظامی در جهت حفظ و استمرار صلح پایدار دانست. نمونه‌هایی از این عوامل بارقند از سانائه فرماندهی,و کنترل(که جز تجهیزات جنگی سوب ثمی‌شود ولی موجب استفاده بهینه از آن‌ها می‌گردد)- رهبری, اراده‌ی ملّی و شیوه‌ی فکر و برداشت مردم از عملکرد نظامیان و سازمان‌های نظامی برای مشارکت در پشتیبانی از نیروهای مسلح- انجام رزمایش‌های مشترک داخلی و رزمایش‌های مشترک با ارتش‌های سایر کشورها- دکترین و راهبرد نظامی, تاکتیگ‌های حملیاتی پوروش‌فای جاروی- توق ساختار نطامی وسازماندهی نیرونای مسای. (ازغدی» ۱۳۷۷: ۱۵) هر چند سامانه فرماندهی و کنترل یکی از عوامل برتر ساز به شمار می‌اید ولی میزان تأثیر آن در توان رزم بستگی به کارکردآن در یک سازمان یا در زیر مجموعه‌های آن دارد» شناخت سامانه فرماندهی و کنترل اولین قدم در راه بهره‌برداری بهینه و توسعه‌ی این سامانه‌ی به حساب می‌آید که مستلزم آشنایی با مفاهیم آن می‌باشد. فرماندهی و کنترل اعمال قدرت و هدایت توسط یک فرمانده مشخصض بر نیروهای سازمانی و تحت امر در اجرای مأموریت واگذاری است. فرماندهی و کنترل آز طریک نامام افراده تجهیزات: ارتباطات: تسهیلات و روش‌هایی که جهت طرح‌ریزی» هدایت. کنترل و هماهنگی نیروها در عملیات به کار می‌روند. توسط فرمانده جهت اجرای مأأموریت:واگذاری اعجال می‌گردد. (بختیاری, ۱۳۹۶: ۲۵) بکارگیری سامانه‌های فرماندهی و کنترل متحرک در میدان نبرد شبکه ارتباطی ماهواره‌ای. هدایت جنگنده‌ها به سوی اهداف تاکتیکی و راهبردی» تصمیم‌گیری لحظه‌ای و... همگی از توانمندی های سامانه‌های فرماندهی و کنترل می باشد که ماهیت جنگ ها را تغییر داده است. همگام با پیشرفت فناوری نظامی در ابعاد مختلف بویژه در زمینه سامانه‌های فرماندهی و کنترل, عدم توانمندی برخی کشورها در این رقابت سنگین, آنها را به فکر چاره‌ای دیگر انداخته تا از طریق نفوذ به شبکه‌های ارتباطی. کشورهای دارای توانمندی در بکارگیری فناوری‌های پیچیده نظامی و غیر نظامی را دچار مشکل کنند. بکارگیری رایانه‌های پیشرفته و ماهیت ۱۳۲ فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ اساسی رامجره نظاعی» سازمان‌هانو ساخفازهای نظای ذکقرین بو استراتی‌ها را تقیرداده است. در جنگ سایبری پیروزی حاصل انبوه تجهیزات و لشکر نبوده بلکه بستگی به میزان دسترسی به اطلاعات و دانش برتر دارد. در جنگ‌های اول خلیج فارس, افغانستان, بالکان و دوم خلیج فارس با توجه به نقش کلیدی سامانه‌های فرماندهی و کنترل در کنترل و هدایت جنگ. همواره حملات پیشگیرانه و ویران کننده بر علیه مراکز فرماندهی, سايت‌ها و سامانه‌های راداری و مراکز ارتباطی فرماندهی و کنترل انجام و متعاقب آن پورش به نیروگاه‌های برق, دپوهای مهماتاه سوه ی مراک اصلی,تیروهای آقدی حشمی آقاز کزدید. پک‌جائیه گرایبی هرقتاژری اطلاعات و عدم تقارن و موازنه توان نظامی در میادین نبرد کشورها را بر آن داشته تا به شیوه های مختلف در پی ضربه زدن به نقاط ضعف دشمن قوی‌تر از طریق جنگ نامتقارن برآیند. یکی از اهداف ازلیه جنگ سایبری: ایجاد رعب و وحشت در میان فرماندهان و از هم گسیختی سأزعاتی د سور آنیتام یی آسک رد رای مبارسه سایبری جنگ ناستتاریساماه‌های فرماندهی و کنترل را آسیب پذیر نموده است. لذاهدف نهایی در این گونه جنگ, فلج کردن و از کار انداختن سامانه‌ها و ساختار نظامی شور هدف بّوده تا نتوانند ادامه فعالیت بدهند. (مکنزی,۲۱:۲۰۱۰) طرح زبان مدیررای‌ارد ای رگسترش که توسط دفتر شبیه سازی و مدلسازی دفاعی آمریکا و نیروهای فرماندهی مشترک آمریکا پشتیبانی می‌شود. در خصوص ارتباط و فهم و درک مشترک در زمینه فرماندهی و کنترل نیروهای شرکت کننده در عملیات طراحی و دو هدف اضلی این طرط ارتگاراناسطتفاده ار معماری سرویس گرا رای تبادل اطلاعات میان واسط های کاربری سیستم و استفاده از مدل داده‌ای تبادل اطلاعات قرماندهی و کنترل برفانه نا رنقابای سس ملپعی نون یوگ ها ریان سدیریت برد ز حوزه‌های مختلف آن با هدف تسهیل تعامل بین سیستم‌های فرماندهی و کنترل و مدل سازی و شبیه سازی از طریق یک قالب تواو اش هلوک ابر تبادل اطلاعاتی مانشد فرمان‌ها و یکی از خوزه‌های مدرن جنگ, جنگ سایبر است. در آن» نفوذ کننده ها قادرند رمزهای رایانه‌ها زا آققییرداده: سنافنانه‌های نازبری راد راخقیاز بگیرند واتجییزات برقده:راایه نقصد خلقبزاه هدایت و يا وادار به سقوط کنند که می‌تواند به عنوان یک آسیب پذیری برای سامانه‌های دیجیتالی از جمله فرماندهی و کنترل باشد. استفاده از انواع مهمات و بمب‌های هوشمند هدایت روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۳۳ شونده با قدرت تخریب بالا مانند سنگر شکن‌ها از دیگر تهدیدات مراکز فرماندهی و کنترل است. با کاهش اثر بخشی سامانه‌های فرماندهی و کنترل دشمن و جلوگیری از عملیات نظامی متکی به شبکه فرماندهی و کنترل» نیروهای دشمن ناگزیر به استفاده از روش‌های قدیمی‌تر در عملیات شده و این باعث افزایش آسیب پذیری آنها خواهد شد. در صورتی که شبکه‌های نظامی از بستر مخابرات استفاده نمایند. آنها نیز مورد حمله سایبری در ابعاد فرماندهی و کنترل, لجستیک و عملیات نظامی قرار خواهند گرفت. اقدامات جنگ سایبری در بسترهای ارتباطی دشمن, باعث خواهد شد تا شبکه برق غیر نظامی» شبکه کنترل ترافیک هوایی» شبکه بانکی و مالی شبکه مخابرات و شبکه‌های رادیو تلویزیون» ماهواره و اینترنت دشمن بطور کامل فلج شده و او را درگیر از هم گسیختگی در جامعه. تظاهرات خیابانی و بحران سیاسی نماید و در ضورتی که واحدهای نظامی از کانال‌های مخابرانت تجاری استفاده کنند: سامانه‌های فرمائدهی و با سرعت گرفتن آهنگ تغییرات نرم‌افزاری"و: شخت‌افزازی در میدان نبرد در جنگ‌های امروزی؛ زمان در دسترس برای برنامه‌ریزی؛ آماده‌سازی و انتقال فرامین کمتر شده و با در نظر گرفتن محدودیت‌های انسانی و همچنین کاهش مبانی زمانی صحنه نبرد از حد دقیقه به ثانیه؛ ضروری است همه پردازش‌ها به‌صورت ماشینی (مکانیزه) انجام شود. به بیانی دیگر امروزه در محیط‌های عملیاتی» تغییرات زیادی ایجاد و باعث احساس نیاز به سامانه فرماندهی و کنترل پیشرفته شده است. ابعاد این تغییرات شامل: بعد الکترونیکی؛ تغییرات در این بعد شامل؛ افزایش چگالی و تراکم سیگنال ناشی از فعالیت‌های تجاری و نظامی؛ پیچیدگی فوق‌الساده سیگنال‌ها؛ تولید حجم عظیمی از اطلاعات خام(داده‌ها ) ناشی از افزایش قدرت پردازشگرها می‌باشد. بعد مکانیکی؛ تغییرات در این بعد شامل: افزایش کیفیت(سرعت. دقت. برد و..) جنگ افزارها؛ هوشمندی جنگ افزارها (ناشی از به کارگیری پردازشگرهای پیشرفته در کنترل دینامیکی آن‌ها)؛کاهش قدرت کشف اهداف(افزایش اقدامات پدافند غیرعامل, کاهش سطح مقطع و بازتاب راداری و ...) می‌باشد(جدول شماره ۱-۲). بعد عملیاتی؛ عمده تغییرات در این بعد شامل: کاهش مبناهای زمانی و مکانی فعالیت‌ها و لزوم پردازش حجم عظیمی از اطلاعات در زمان کم؛ تبدیل مشخصات فنی جنگ افزارها به اطلاعات طبقه‌بندی شده نظامی؛ افزایش احتمال اصابت گلوله‌های جنگ افزارها و موشک‌ها به اهداف مورد نظر؛ شبکه‌ای و دیجیتالی ۱۳۴ فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ شدن عملیات جنگ افزارها؛ افزایش متغیرهای اثرگذار در تعیین تاکتیک‌ها؛ افزایش وسعت منطقه عملیات و تعداد عناصر درگیر در آن می‌باشد. در چنین شرایطی نیاز عملیاتی صحنه نبرد ایجاب می‌کند که دور از خط دید مستقیم » پیرامون خود را زیر نظر داشت و اهداف را با استفاده از حسگرهای دقیق و مناسب» روشن و نمایان در دید و تیر مستقیم قرار داد و هر چه سریع‌تر در مورد تهدیدات به وجود آمده با بهره‌گیری از پردازشگرهای خودکار تجزیه و تحلیل کرده و تصمیم‌گیری شود. به موقع فرصت‌ها را شناخته و با در نظر داشتن نقاط قوت و ضعف خودی و دشمن, فرصت‌های جدیدی ایجاد و بر اجرای دستورات صادره نظارت و کنترل داشته و در جهت حفظ و تقویت توان رزمی با توجه به تهدیدات گام برداشت. اینجاست که در اختیار داشتن سامانه‌ی فرماندهی و کنترل خودکار پیشرفته. امسری ضروری و حیاتی است. با توجه به انبوه نیازمندی‌های ذکر شده» به طور یقین نظارت کامل و لحظه‌ای بر همه عوامل موجود در میدان نبرد از عهده متخصصان انسانی خارج بوده و باید در تأمین چنین نیازمندی‌های دفاعی پیچیده و بغرنج» از سامانه‌ی خودکار و پیشرفته فرماندهی و کنترل بازه زمانی تغییرات و تحولات عمده ایجادشدهآدر حوزه فرماندهی و کنترل به‌کارگیری گسترده از فرآیند؛مخابرات رادیویی» طراحی جنگ‌افزارها و تجهیزات ویژه مأموریت‌های ۱۹۳۶-۹۵ | فرماندهی و کنترل, جهش در فناوری‌های نظامی» نظام فرماندهی و کنترل موثر و تولید اطلاعات در تلاش برای استفاده هرچه بیشتر از فناوری هوا- فضا اختراع ترانزیستور تأسیس مراکز فرماندهی راهبردی در سراسز کرهازمین؛ اختراع وسایل پیشرفته جاسوسی و" اطلاعاتی ۲ استفاده موثراز نسلع اول و دوم رایانه) عصرییرعت طرور رازه کرمافیهی و کنترل عصر ماهواره‌ها ظهور و گسترش ابر رایانه‌ها وقوع جنگ‌های اعراب و اسرائیل» گسترش اتوماسیون برای افزایش توان رزمی ارتش و بهینه‌سازی استفاده از منابع : فناوری 0۳5 و 5آب) دیجیتا ال ایرد اخضرام از سا ها ۱۹۷۴-۸۴ ظهور فناوری 3 یجیتالی ان اع از سال میکروپرو و [ ی قات‌نقاه, حشن ,سسفا اک کلستت ش م گت هاه ات نا غب‌نظامسسادا ره ۱۹۸۵-۲۱ 9 رگ ۲2 :7 رن س ۳ اک ی ی امی و غیر امی» پیدایشس ایجاد سامانه‌های فرماند ی تمرکز با سرعت‌ها ار باللا ت ارتباط بین سامانه‌ها ۹۹۲ تاکنوی یچ ای فرماندهی و کنترل متمرکز ب ای بسیار بالا چ ارتباط بین ی روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) ۳۵ فرماندهی و کنترل در جنگ‌های ترکیبی نیز بصورت ترکیبی خواهد بود چه در زمینه تهاجم و چه پدافند(عامل و غیر عامل). به این صورت که هر بخش يا حوزه جنگ بنا به نیاز بایستی از یک سامانه فرماندهی و کنترل بهره مند باشد تا فعالیت‌ها به شکلی منسجم هدایت و سامانه‌های فرماندهی و کنترل نیز تحت مدیریت سامانه فرماندهی و کنترل واحد راهبردی باشد تا هم افزایی فعالیت‌ها بشکل نظام مندی صورت پذیرد. در بعد دفاع نیز به همین نحو. یعنی سامانه‌های پدافندی تحت مدیریت یک شبکه منسجم و یکپارچه قرار داشته تا بصورت منسجم کار مقابله با تهدیدات را انجام دهند. در بعد پدافند غیر عامل با توجه به گستره حوزه‌های جنگ ترکیبی( اقتصادی, سایبری, زیستی و...) قرارگاه های متناسب شکل گرفته و این مراگز تحت مدیریت.یک نظام یگپارچه فرماندهی ,و کنترل قراز گیزند تا با رضد و پایش تهدیدات ابتدا کارکرد پیشگیری را مد نظر داشت و عملی نمود و در صورت وقوع تهدید و حادثه مدیریت بحران را بتوان بشکلی موثر و کارامد به مرحله اجرا درآورد.(یارندی, 0۳۴۲ چنان که بیان شد در اختیار داشتن امکانات و زیرساخت‌های لازم و پیشرفت در فناوری و دستیابی به سلاح‌های پیشرفته به جایی می‌رسد که احتمال برافروختن آتش جنگ را قوت می‌بخشد. همواره تغییر درسبک و ماهیت جنگ‌ها با بروز تغییر در کیفیت و سبک زندگی جوامع بشری(متاثر از رشد فناوری.های مختلف) همراه بوده و همین امر تاثیر شگرفی در نوع فرمانتهی واکتترل و یف صحتهای عمللات داشقه ای و مقاسب بارشتهه شاوری بر ویژگی‌های نبردها متحول شده است: امروزه نبردهای همّه جانبه بصورت جنگ ترکیبی با به میدان آمدن تمامی توان یک کشور در حوزه‌های مختلف سیاسی, فرهنگی, اجتماعی, اقتصادی, نظامیسایبری و... به منظور در هم کوبیدن عزم و اراده کشور هدف و ازکار انداختن توان جنگی در تمامی عرصه‌ها و سطوح مختلف تاکتیک تا راهبرد شکل جدیدی از نبرد ارائه می‌نماید. با توجه به گستره ملی جنگ‌های ترکیبی لزوم سامانه فرماندهی و کنترل ملی در ابعاد عامل و غیر عامل یک ضرورت غیر قابل انکار می باشد. با وجود چنین ساز وکاری می‌توان با رصد و پایش تهدیدات ابتدا کارکرد پیشگیری از عملی شدن تهدیدات را مد نظر داشت و اجرایی نمود و در صورت وقوع تهدید و حادثه نیز مدیریت بحران را می‌توان بشکلی موثر و ۱۳۶ فضلنامه علوم و فنون نظامی؛ سال پانزدهم؛ شماره ۴۹» پاییز ۱۳۹۸ کارامد به مرحله اجرا درآورد. بنابراین پیشنهاد می‌گردد بر اساس اصل تناسب دفاع با تهدید و همچنین نظریه تهاجم دفاع در تمامی حوزه‌های جنگ(اقتصادی» نظامی, سایبری» زیستی» شیمیایی و...) ابتدا مطالعات مربوط و سازوکار ایجاد بستر سامانه فرماندهی و کنترل مربوطه شکل گرفته و سپس اين سامانه‌ها بگونه‌ای به هم مرتبط شوند که با لحاظ زبان مشترک و اصل تعامل پذیری تحت مذیریت یک سامانه راهپردی فرماندهی و کنترل ملی آنجام وظیقه نمایند. ۹ باری بوزان(۱۳۷۲)» انقلاب در تکنولوژی نظامی» سیاست دفاعی » دوره ۴ بهار ۹ بختیاری و همکار ( ۱۳۹۶) فرماندهی ‏ وکنترل۲» تهران. انتشارات دانشگاه پدافند هوایی خاتم تافلر الوین؛ و هایدی(۱۳۸۵) به سوی تمدن جدید. + تزجمه محمد رضا جعفری» نشر علم ۹ دیوسالار عبدالرسول(۱۳۸۶)؛ اللتی اناد کون اون کگوی نگقای امنینی - دفاعی» سیاست * سلامی: حسین (۱۳۹۲)+مدیریت (/هبردگ ملمیه نگ گهران» دانشگاه عالی ذفاغ ملی: قوام» عبدالعلی (4)۱۳۸۰ اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌لملل» تهران: نشر سمت» چاپ هفتم. کاپلوه تئودور و پاسکال ونس(۱۳۸۹)» جامعه شناسی جنگ. ترجمه هوشنگ فرخجسته. تهران, کاستلز مانوئل(۱۳۸۹) » عصراطل(عات) ترجفه,افشین|خاکبار و احد علیقلیان: ناشز طرح نو کوچکی بادلانی» سجاد بررسی و شناخت تهدیدات ترکیبی از منظر جنگ مدرن ؛فصلنامه ۹ متقی, ابراهیم(۱۳۹۰) روابط بین‌لملل: نظریه‌ها و رویکردها تهران» انتشارات سمت. محمدی نجم» سید حسین(۱۳۸۹)» جنگ شناختی» مرکز آینده پژوهی موسسه تحقیقاتی صنایع * مکنزی؛کنت( ۱۳۸۲) جنگ نامتقارن» ترجمه سید حسین محمدی نجم» محمد تمنایی و مجید روند تکاملی جنگ و جنگ ترکیبی (از منظر فرماندهی و کنترل) * میرطاهر( ۱۳۷۳)» نبرد هوایی در جنگ خلیج فارس؛ درس هایی برای نبرد های آینده» سیاست ولیوندزمانی» حسین؛ شهلائی, ناصر؛ مهرنیا احمد ؛(۱۳۸۹) نظریه‌های راهبردی» تهران» انتشارات ویزژگی نهدیدات آینده(۱۳۹۲)» گروه آینده پژوهی مرکز مطالعات راهبردی آجا بارندی» سید محسن(۱۳۹۴)؛ جنگ ترکیبی و جنگ آرمانی, نسل‌های جدید جنگ, انتشارات مرکز 4 - 05 ]]۳ ]٩ :0110 1امش 5۳۵1916 ۲۳۵ و3۵۳ :380 .۵ فعلحهض 11۳ بواز 111 1 اه ناه 1 55 هه -ز 3۳ زج 8 أ 70۳۳۵ ۸۲00۷۵۲ کفقع) 1۲ هش ۲ ۱ ۲۳۴ ۸۳ 7 22 ۰ ,۸66956 1016۳061 ,216875 ص00 ع دا 1۸۷ 0006 :3۵60 ۳۳۵۵ 1 3۳ ووع ۳ اوطنا نز زدققط 17 1اع72 ۷ 5 وعی6 ,۷۵۲۵6 ۳۵۲۵ ۳۵ ۵۳۵ 60۳۵۳96 7600109101 ان 0:31 للهمه نز ,71/7110716۷ 8 00661122222 ۳ عع نله کففددوی نانآ آ ات11 نز فضلتامهتعلوم و فتون نظامی سال پانزد‌هم؛ شماره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸

امروزه جنگ ترکیبی به عنوان مفهومی نوین در ادبیات نظامی و راهبردی موردتوجه اندیشمندان قرار گرفته و تحقیقات زیادی در خصوص نقش فرماندهی و کنترل (C4I) در جنگ ترکیبی در حال انجام است. بنابراین تبیین مبانی، اصول، ویژگی ها و اهداف جنگ های ترکیبی و نوع فرماندهی و کنترل آن ها (هدف تحقیق) به عنوان مصادیق جنگ های آینده (از حیث اهمیت و ضرورت) از الزاماتی است که می تواند در سیاست گذاری کلان نظامی در اولویت قرار گیرد. این مقاله با رویکرد شناخت شناسانه، ویژگی نسل های جنگ از منظر فرماندهی و کنترل را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه می رسد که جنگ ترکیبی شکل پیچیده و پیشرفته ای از جنگ در ابعاد ملی است که به دلیل وجود تهدیدات نوین و پیچیدگی ماهیت آن ها، شناخت چگونگی عملکرد فرماندهی و کنترل در سطوح مختلف و راه کارهای پیاده سازی آن در این حوزه ها امری ضروری تلقی می شود و به همین دلیل است که راهبری و هدایت منابع تحت این شرایط نیاز به فرماندهی و کنترل در سطح ملی دارد.

507569

تربیت سیاسی فرایندی است که از امور غیرسیاسی آغاز می‌شود و بعند از آن به حوزه‌های بسیط‌تری سوق پیدا می‌کند. در انديشه اسلامی و الگوی‌های رفتاری ائمه اطهار 222 تربیت سیاسی‌اجتماعی انسان و جامعه همواره از اهمیت والایی برخوردار بنوده است: امامان معصوم از طریق تربیت اجتماعی وسیاسی همواره به تین سارک که ور زور94 جکوسی پرداخه وی ترییت: انسان‌های تراز قرهنگ وهویت اسلشی ان گم دراندهيه سیاسی امام زضا لو اساسا مفهوم تربیت سیاسی در ارتباط با توانمندسازی جامعه مسلمین به‌منظور آگاه سازی و ارتقای سطح بینش آنان برای فهم روندهای موجود است. سوال اصلی پژوهش این است که تربیت سیاسی در انديشه و الگوی رفتاری امام رض اف چگونه است؟ بر اساس یافته‌های پژوهش در الگوی رفتاری امام رضالیه تربیت سیاسی اساسا به معنای خودآگاهنی اجتمّاعی ویرقراری انسجام سیاسی اجتماعی و دارای مولفه‌ها و ویزگی‌های خاص خود است. به‌ظوری‌که حق‌مداری» عدالت. آزادی بیان» تکریم و احترام» مخاطب‌شناسی و آگاهی به زمانه از مهم‌ترین ویژگی‌های تربیت سیاسی در اندیشه و الگوی رفتاری ایشان است. بر این مبنا روش پژوهش به‌صورت توصیفی‌تحلیلی است که با بهره گیری از روایات و سيره رضوی به تبیین تربیت سیاسی در انديشه و الگوی رفتاری امام ۱. دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه بیرجند (نویسنده مسئول): 204.26۳ [20010:62101 :50۵/6 ۵2۵۵۵۵۵۵۵۵۵0۵00۵۵۵0۵000۵۵۵0۵0000000001سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی | 0 ساحت تربیت سیاسی بخشی از نظام تربیتی معطوف به کسب شایستگی‌هاست که به‌واسطه آن متربیان از روندها و فرایندهای وضع موجود داخلی آگاهی پیدا می‌کنند و منجربه بینش‌افزایی سیاسی اجتماعی آنان می‌شود. شناسایی انديشه وسیره سیاسی هر فرد علاوه‌بر آن که بیانگر باورها کنش‌ها و رفتارهای سیاسی است.» نشانگر درک ذرسشری آرساختا رسیاسی چاساهتی راست خر اتدیشه سیاسی مفاهیمی ازجم هتربیت سیاسی شهروندان و اجتماع اساسا از جایگاه بالایی برخوردار است. مفهومی که به‌نوعی در شکل‌دهی به حکومت و نحوه حکمرانی و همچنین نوع برخورد جامعه با حاکمیت اثرگذار است.فوران امسام رض اقلا کدیکی آزشاخص‌ترن ذوره‌خای فرهنگ وتعنن آساامی استه با توجه به حاکمیت بنی‌عباس» ضرورت ایجاد یک جامعه قوی که بتواند سره و ناسره زمانه خود را درک کند جزو ملزومات اجتماعی آن‌ذوران بوده است. از این‌رو» امام رضاهل با توجه به جامعیت فکری‌شان مسئله تربیت سیاسی اجتماعی شهروندان را در دستور کار خود قرار دادند؛ هدفی که در بسد کلاق خود توانمندسازی اجتماعی مردم در برابر حکومت جاثر و روندهای باطل را دنبال می‌کرد. در الگوی رفتاری امام رضافل تربیست سیاسی اساسا برخوردار از حق‌مداری» حق‌طلبسی» نفی قدرت‌طلبی و حب قدرت. اقناع و روشنگری اجتماعی, تعلیم و تربیت مسلمین و بیدارسازی اجتماع آنان درباره واقعیت‌های موجود» تلاش برای مقابله با روندهای باطل» تلاش در جهت بسط ارزش‌های اسلامی به‌منظور حفظ جامعه و فرهنگ اسلامی و همچنین شناسایی چهره تزویر حاکمیت و ارائه راه حل برای خروج از بحران‌های موجود ازجمله روش‌های تربیتی در بسد سیاسی اجتماعی است. به‌طور کلی» فرضيه پژوهش این است که امام رضالیت به‌عنوان مربی حقیقی جامعه اسلامی در عصر بنی عباس درصدد بود تا جلوه‌های حقیقی اسلامی شیعی را در جامعه نهادینه سازد و با تربیت افراد شاخص و توانمند که آگاهی لازم درباره جامعه و روندهای موجود آن داشته باشند» به‌نوعی مخاطب‌شناسی هدفمند را سرلوحه کار خود قرار دهند و بتوانند فرهنگ اسلامی را از هرگونه تحریف و خطر حفظ نمایند و اساسا انسجام اجتماعی سیاسی را در امت اسلامی ایجاد کنند. ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111 ۷ تربیت سیاسی درسیره امام رضا له الگویی برای بصیرت افزایی . (حمیدی و مزدخواه) درجنکهای؟ تاکنون آثار و تالیفات فراوانی درباره انديشه و الگوی گنشگری و رفتاری امام رضافل صورت گرفته است که از مهم‌ترین این آثار می‌توان به این موارد اشاره رده نقی پور و دیگران(۱۳۹۶) در پژوهشی با عنوان«سیره تعلیمی تربیتی امام رضالت در باب مناظره با گروه‌های مختلف اجتماعی)» اعتقاد دارند که نوع برخورد امام رض ال با ادیان و گروه‌های مختلف نشان دهنده تربیت‌سازی و انسان‌سازی ایشان در عصر و زمانه خویش مطلوب در آندپشد و کتش سیأسی آم ام رت اوه بدبست فرب اره حکمراتی مطلوب آسلامی آشاره می کنتن تویستدگان ب ایسط مه وم حکلیرآنی موب به آتدیش فاسیاسی آمامرضا لو اشاره می‌کنند که حکومت مطلوب و جکمرانی شايسته اسلامی, شیوه‌ای است که در آن توحید.» حق‌مداری» آزادی بیان مبارزهه با طواغیت در اولویت باشد و شرایط زیست مطلوب در پرتو آن برای مردم و جامعه مسلمین فراهم آید: نجفی و اعتمادی بزرگ(۱۳۹۷) در اثری با عنوان «مولفه‌های مکتب سیاستی امنام رضالی در افق تمدن اسلام» بیان می‌کنند که تمدن اسلامی مطلوب به‌قتوان ینک حیات طبی المی خاستگاه اصلی در انديشه و تفکر شیعی دارد. نگارندگان اشاره دارزند که در مکتب سیاسی رضوی با توجه اسامی سطبی با قرهنگه اشلامی است. شایفی ۱۳۳۰۴ در اهشی باتام سیک‌و سیر امام رضافلگ در تربیت اخلاقی افراد جامعه» بیان می‌کند که شیوه تربیتی امام رضاهل به‌عنوان یک سبک زندگی اجتماعی نوین قابل تبیین و تحلیل است. نگارنده اشاره می‌کند که سیره تربیتی حضرت رض ال و همچنین تربیت اخلاقی ایشان در حوزه عمومی(جامعه) به‌عنوان راهنمای امت اسلامی برای رسیدن به کمال است. میرحسینی ودیگران (1۳۹۹) هر اثثری بااقام«مواضع امام رض اوه ربرایبر گفتمان‌های مشروعینت سیاسی دستگاه خلافت» اشاره می‌کنند که گفتمان مقابل امام رضافله که به‌نوعی گفتمان جور وغیر محسوب می‌شود هیچ مشروعیتی در سپهر گفتمانی حضرت رضافیی ندارد و اساسا گفتمان تشیع را به عنوان یک بدیل مناسب و مطلوب در برابر آن می‌دانند و درصدد اثبات آن در جامعه هستند. با عطف با پیشینه» نوآوری پژوهش این است که مفهوم تربیت سیاسی را در انديشه و کنشگری اجتماعی سیاسی امام رض ای بررسی و یکی از مباحث نوپدید که در عرصه حکمرانی از اهمیت بالایی برخوردار است. مسئله تربیت سیاسی است. تربیت سیاسی مهم‌ترین نوع از تربیت به حساب می‌آید که در تحقق اهداف مادی و معنوی جامعه نقش اساسی دارد. در ادبیات مفهومی و تئوریک عبارت دیگر» تربیت سیاسی یعنی بستری مهم که در بازتولید حیات اجتماعی و انسجام اجتماعی نقش دارد. جان الیاس درباره مفهوم تربینت سیاسی بیان می‌کند که پرورش فضایل, دانش‌ها و مهارت‌های مورد نیاز برای مشارکت سیاسی و آماده برای مشارکت آگاهاته در بازسازی جامعه استطلجالی ۵( و ۵ا هی همچون تربیت شهروندان با عنوان متربیان اجتماعی» گزینش رهبران سیاسی» اجتماعی‌شدن سیاست. نقد نظام سیاسی از جمله اهداف کاربردی تربیت سیاسی است. به بیان دیگر» تربیت سیاسی فرایندی است که به ایجادذ شخصیتی عقلانی» منتقد»توانا در گفت‌وگوهای سازنده و بینش ونگرش اجتماعی راهم به ارمغان می‌آورد. از دیگر اهداف بنیادین تربیت سپاسی مشارکت سیاسی فعال شهروندان در جامعه و برانگیختن احساس مسئولیت فردی در نظام سیاسی است؛ به طوری که شوق و علاقه برای ایجاد تغییر و تحول کارآمد را به وجود می‌آورد. به‌طور کلی» تربیت سیاسی یعنی زمینه‌سازی و فرصت‌آفرینی به‌منظور کسب دانش سیاسی و پرورش بینش و قدرت تحلیل سیاسی تقویت توان مشارکت و همگرایی افراد جامعه در امور اجتماعی سیاسی در یک روند تدریجی. بر این اساس» تربیت سیاسی در سه محور راهبردی قابل تقسیم و دسته‌بندی خواهد بود: ۱. تربیت در حوزه دانش ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111 ۷ تربیت سیاسی درسیره امام رضا له الگویی برای بصیرت افزایی . (حمیدی و مزدخواه) درجنکهای؟ و بینش‌های سیاسی. ۲. تربیت در حوزه ارزش‌ها و گرایش‌های سیاسی. ۳. تربیست در حوزه مهارت‌ها و رفتار سیاسی و اجتماعی. الگوی تربیت سیاسی برآمده از بافتار دینی» برخوردار از اصولی است که رعایت آنان بستر تحقق تربیت سیاسی را ممکن مشارکت‌طلبی و مسئولیت‌پذیری. تربیت سیاسی یکی از مولفه‌های راهبردی و بنیادین تربیت اجتماعی و تربیت مدنی است. تربیت سیاسی فرایسدی است که از طریق آن» ارزش‌های سیاسی اجتماعی از یک نسل به نسل دیگر منتقل می‌شود(نصیری»۱۳۹۳: ۰ در مقوله حفظ بقا یا اساسا زوال یک حکومت(دولت) در فلسفه و انديشه اسلام. چگونگی عملکرد کارگزاران نظام سیاسی یکی از مسائل مهم و راهبردی است. بی‌گمان رفتار کارگزاران دولتی در استحکام پایه‌های حاکمیت و حکومت و ماندگاری نظام موجود نقش اساسی دارد و این امر جز با انتخاب افراد شایسته. لایق و توجه به مسئله تربیت تربیت سیاسی به‌عنوان یک اقدام فرهنگی اجتماعی نیازمند بسترهای مطلویی است که به افراد اجازه کنشگری آزادانته و فعال می‌دهد تا بتوانند در روندها مشارکت داشته باشند و با نتایج منبعث از آن» نیازها وخواسته‌های خود را پاسخ دهند. به بیان دیگر تربیت سیاسی شهروندان یعنی رهنمودسازی آنان به سمت پاسداشت ارزش‌های اصیل اسلامی انسانی که دارای جهت‌گیری الهی و توحیدی است و می‌تواند بسترهای مطلوبی در عرصه‌های اجتماعی سیاسی برای کنشگری شهروندان فراهم آورد(افتخاری و مهجور ۱۳۹۵: ۸۰). ازجمله اهداف کاربردی و بنیادین تربیت سیاسی می‌توان به تربیت شهروندان» گزینش رهبران سیاسی» ایجاد همگرایی سیاسی بر پايه تسامح و تساهل و اجتماعی‌شدن سیاست و سیستم‌های تصمیم‌گیری برای جامعه اشاره کرد. بر این اساس» تربیت سیاسی یعنی رشد دانش» آگاهی» بینش» معرفت و مهارت‌های لازم برای خضورافسال و نقش آقریشی در غرصفضای میختلسف کنه معا می‌پاید(نصیری 0۳۳۶۱۳۹۳ اساسا تربیت سیاسی در بسد اجتماعی می‌تواند نیروهای کاردان و شایسته را فراهم نماید تا افراد مناسب و مطلوبی برای اداره جامعه تربیت شوند. تربیت سیاسی مطلوب به بیان دیگر عبارت است از تامین تمهیدات لازم برای تجلی ارزش‌های مطلوب اجتماعی سیاسی به‌منظور کنشگری فعالانه در عرصه عمومی و عرصه زیست اجتماعی و سیاسی(هراتی و دیگران» ۱۴۰۰: ۱۳۳). به‌طور کلی» تربیت سیاسی اجتماعی یعنی تحولی بنیادین در مخاطب و جامعه هدف که بتواند از روندها ضمن کسب آگاهی و بینش لازم توانایی تغییر اساسا اصلاح و پایداری حکومت مرهون فرایندی به نام ترییست سیاسی است. در انديشه اسلامی که در راستای انديشه ائم ه اطهار9له و نظام تفکری ایشان است. تربیت سیاسی حقی تعاملی میان ملت و حکومت است که به واسطه آن رکن تکاملی تربیت سیاسی اجتماعی یعنی جامعه مدنی به وجود می‌آید و در پرتو آن هدایت اجتماعی از منظر بصیرت‌افزایی شکل می‌گیرد. تربیست سیاسی همان‌طور که بیان شد قراردادی اجتماعی محسوب می‌شود که شهروند علاوه برشان خذمات‌گیرنده از حکومت به‌عنوان اظربر حاکم اسلامی است. د‌وتا له کمان ج گام هم با پشتیباتی از حوره عمومی(ملت) بر نهادینه سازی حاکمیست ختود اقندام می‌کنند. اساسا این روند نیازمند تحکیم کردن ارزش‌ها نگرش‌ها در پرتو برقراری یک تعامل سازنده متقابل میان دولت ملت است. بر همین اساس شاخص‌های تربیت سیاسی موفق قابل ذکر است: ۱. مهارت‌افزایی در کسب حقوق و مسئولیت‌های فردی و اجتماعی. ۲ تلاش برای تاثیرگذاری در روندهای اجتماعی و درک آن فرایندها. ۳ کانونی‌شدن گفتمان تربیتی و درک ضرورت و اهمیت اجتماعی سیاسی آن. ۴ توجه به نقش ارزش‌های سیاسی در اجتماع به منظور گسترش آن‌ها. ۵. بسترسازی برای تحولات آرام در ابعاد مختلف اجتماعی سیاسی در جامعه. اساسا برای اینکه فرایند تربیت سیاسی مسیر مطلوب خود را طی کند» باید روند ترییت مخاطبان در جچهت حفظ ارزش‌ها هنجارها صورت گیرد(شرفی, ۱۳۸۹: ۳۴) تا به‌نوعی ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ۷ تربیت سیاسی درسیره امام رضا له الگویی برای بصیرت افزایی . (حمیدی و مزدخواه) درجنکهای؟ تربیت اسلامی پرورش بر اساس اصول دین و رعایت قواعد اسلامی را ضروری و پرورش آن است که البته باید با تلاش شخص متربی هم توام باشد تا بتواند نهایت کمال را انجاد کند. مولفه‌های تربیش‌سیاسی اسلامی وتربیت اجتماعبی» هسواره یکی از مهم‌ترین انواع الگوهای تربیتی است که تعلیم و پرورش آن» جامعه متعهد به آرمان‌های اسلامی» اجتماع وظیفه‌شناس برای تحقق اهداف مادی و معنوی جامعه اسلامی را به وجود می‌آورد. در انديشه سیاسی تربینی حضرت رضا9للا هم مفهوم تربیت سیاسی نمونه متعالی تربیت مدنی(سیاسی اجتماعی) است که به‌طور جدی ایشان ضمن توجه به اصول بنیادین تربیت سیاسی مانگق توحب3(عبودیت) وسعادت مفاهیمی مثل آگاه‌سازی عمومی از جمله مولفه‌های تربیت سیاشی در الک وی رفتاری ایشان است. به‌طور کلی؛ تربیت سیاسی در خوانش اسلامی آن دارای سه بسد هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانه و حوزه و بستر تعلیم و تربیت و همچنین حوزه سیاست که به‌نوعی در ساحت تربیت سیاسی به یکدیگر پیوند می‌خورد» ريشه در نوع نگاه و نگرش هستی‌شناسانه دارد. این مسئله اثر مستقیمی بر شناخت سپاسی دارد که وجهی از تربیت سیاسی به حساب می‌آید. از این منظر ترییت سیاسی و ارائه یک روایت هستی‌شناسانه از آن؛ یعنی مبدا و منشا جهان آفرینش منبعث از وجود مطلق پروردگار است و به‌نوعی تلاش‌های صورت گرفته باید به صورتی باشد که در همه وجوه تربیتی کلام الهی به‌عنوان عنصر کانونی در صدر باشد تا دیگر ابعاد متاثر از این دسته‌بندی به هدف و غایت خود برسد. معرفت توحیدی در بسد هستی‌شناسانه تربیتی از دیگر مفروض‌های بنیادین است. به‌طوری‌که پذیرش اصل توحید در تفکر اسلامی و مسائل زندگی ازجمله مسائل تربیتی می‌تواند مسیر رامشخص نماید. از این‌رو تربیت سیاسی و مسائل مربوط به آن ضمن پذیرش معرفت توحیدی و توجه به امر خداوند و مسئله ولایت می‌تواند اثرگذار و موثر باشد. در وجوه حکمرانی این مسئله می‌تواند شاخص‌هایی در جهت انتخاب یک نمونه مطلوب مهم باشد. به این دلیل که ایمان علم و تقوا می‌تواند از جمله عناصر سازنده و توحیدی باشد که در انتخاب یک فرد در جهت حکمرانی موثر عمل نماید و اجتماع را به سمت یک تربیت مدنی اجتماعی مطابق با دستور اسلامی رهنمون سازد. در انديشه تربیتی امام رض ال هم تربیت سیاسی اجتماعی دارای یک وجه کلان یعنی توحید و اساسا دارای دیالکتیک و خوانشی هستی شنناسانه است. درایتق شاخص کلان» تربیت سیاسی یعنی داشتن بینش‌های نظری که‌اشامل هماهنگی و ازتبناط متقابل میان فعل -ذات و احد است که این مفاهیم در انديشه توحیندی نهفته است ومنشا هستی‌شناسانه دارد. در دعای هشتم صحيفه رضوی که به‌نوعتی می‌شنود از آن الگوی هستی‌شناسانه در قالب تربیت اجتماعی سیاسی استخراج کرد اشاره دارد که آگاهی‌سازی به صفات خداوند و فطرت انسانی و همچنین غفلت‌زدایی از جایگاه رفیعی در این خوانش برخوردار است. به‌طوری‌که در این کلام اصالت و توجه بر ابهام‌زدایی و غفلت‌زدایی از انسان برای حضور موثر در جامعه در گفتمان تربیتی احضرت رضالله مفصل‌بندی شده است. شناخت انسان پس از شناخت خداوند و خداشناسی از اهمیت والایی برخوردار بوده» به‌طور ی که در رسالت آنبیا توجه به خویشتن انسانی از اولویت‌های اساسی به حساب آمده است. اساسا انسان‌شناسی می‌تواند شناخت لازم از پدیده‌های پیرامونی و امسر خارجی را تحقق بخشند. در باب این مسئله باید گفت که انسان‌شناسی اسلامی در ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ,۵۵۵۵۵۵( تربیت سیاسی درسیره امام رضا ۵ الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکیح2 ۳ برگیرتنه جایگاه انسان ذرنظام هستتی است. انسان‌ها اساسا باید در جهت رضایت معبود کار کنند و مطابق با دستورهای الهی شرایط زیست اجتماعی سیاسی را به وجود آوردند تا به‌نوعی از مطلوبیت‌سازی برسند. در منشا انسان‌شناسانهه تربیت سیاسی, توجه انسان به هویت واقسی ومن حقیقی خود می‌تواند بسترساز تعلیم و تربیت صحیح شود و در چنین تربیتی شهروندان آگاه» نوع دوست. قایل به ارزش‌های اصیل اسلامی پرورش خواهند یافت و نظم اسلامی مطلوب شکل خواهد گرفت. از دیگر مبانی انسان‌شناسانه تربیت سیاسی اسلامی توجه به مسئولیت انسانی است. مسئولیت نه‌تنها یک امر فردی بلکه یک امر اجتماعی سیاسی هم به حساب می‌آید و می‌تواند در مسئله اراده و اختیار انسانی هم موثر باشد. باور به این نکته که حق آزادی او مسئولیت‌زایی ایجاد می‌کند. می‌تواند درفعالیت‌های سیاسی اجتماعی هم رگذارگاشد. این مسئله اساسا نیازمند پذیرش مسئولیت آن در برابر خداوند و جامعه است(شرفی» ۱۳۸۹: ۱۱۵). به‌طور کلی,» توجه به نقش مسئولیت انسانی در روندهای اجتماعی سیاسی ممطابق با عملکردها می‌تواند در تربیت سیاسی شهروندان اثر داشته باشد.در انديشه تربیتی امام رضالل هم تربیت انسان تراز اسلامی از جمله مولفه‌های بسیار مهم است که ایشان به آن توجه جدی داشته‌اند. حضرت رضاللا در رواینی می‌فرمایند: «لو وجد شنابا من شبان الشیعه لا یتفقه لضربته عشریع سوطا(مجلسی :1۷۵ ۳۴۶ این روکد رح هرق بیان س ی کن کته پ رهم اقرآن جامعه اسلامی الزام دارد که آموزه‌های دینی را در ابعاد شیاسی, اجتماعی» فرهنگی و ... به روش‌های تقلیدی اجتهادی فراگیرند تا از مسئولیت خود در جامعه اسلامی آگاهی یابند و متناسب با آن به کنشگری بپردازند. به‌طور گلی» ضرورت توجه به نقش حجت درونی در بطن انسان مطابق با سیره رضوی خواهد تواننست کنش‌ورزی مطلوب بشر را تربیت سیاسی اجتماعی در بسد اسلامی آن و ارائه راه صحیح برای هدایت جامعه اسلامی همواره در الگوی رفتاری ائمه اطهارلیاخ از جایگاه والایی برخوردار بوده است. از این منظر حضرت رضاللی به‌عنوان رهبر و امام جامعه در زمانه خویش برای تربیت سیاسی اجتماعی در بسد جامعه‌شناختی آن به کنش‌ورزی پرداخته بودند؛ به‌طوری‌که ایشان چهارچوب‌بندی یک نسل و جامعه منتظر را مدنظر داشته‌اند. یکی از شاخصه‌های بسیار مهم تربیت سیاسی در خوانش جامعه‌شناختی آن توجه به آینده وترسیم کنشگری مایا آن یسم که نیش تربینبی ‏ ریت رض قوب آن آشبارو رش کرد عبارت دیگر خودسازی اجتماعی, توانمندسازی اجتماعی, آمادگی مواجهه با بحران‌ها و ارائه بدیل‌های مناسب در برابر آن» گذار از خودمحوری به اجتماعمحوری دینسی اسلامی؛ خدامحوری و دین‌محوری و همچنین عدالت‌خواهی ازجمله مبانی و مولفه‌های وجودی تربیت سیاسی اجتماعی در گفتمان جامعه شناختی با عطف به انديشه امام رضا هل است. در سیر تربیتی فرهنگ رضوی با عطف به نگرش جامعه‌شناختی» آموزش اجتماعی در محوریت جهان‌بینی اسلامی به‌عنوان بنیان اخلاق اجتماعی حاکمیت موضوعیت دارد(شریفی» ۱۴۰۰: ۲*۷). زیربنای اخلاق اجتماعی و تربیت اجتماعی سیاسی در انديشه امام رضا2لیچ در نگرش جامعه‌شناختی آن توحیدباوری است که به‌نوعی ایشان درصدد فراگی ری چنین باوری در میان امست اسلامی بوده‌اند. از دیگر اقذامات تربیشی حضرت رض الاو اجناغ ۷ )الق و گفتمان‌های ذاله بوده است. حضرت ضمن آگاهی‌بخشی در بستر حوزه عمومی(جامعه) به تربیت شاگردان ونخبگان اسلامی می‌پرذاختنن دا ام سک یرادن ناخ ورن ای حق و باطل زاهنمایی کنند و ظرفیت‌سازی لازم برای گسترانیدن گفتمان اسلامی را در بستر اجتماعی آن ایجاد نمایند. به عبارت دیگر» در فرهنگ رضوی و انديشه حضرت رضا2ل جامعه آرمانی اسلامی دارای ویژگی‌هایی چون خردگرایی/ عقلانیت. عدالت., گسترش دانش» حاکمیت امام. تعالی‌بخشی به مسیر جامعه در شناخت گفتمان‌های باطل, توسعه‌بخشی اجتماعی. بصیرت‌افزایی است. به‌طور کلی» تربیت سیاسی اجتماعی در خوانش جامعه‌شناختی آن با عطف به انديشه حضرت رضال به دنبال جهت‌دهی به گرایش‌های اجتماعی برای گفتمان‌سازی است(عصاره‌نژاد دزفولی و دیگران» ۱۴۰۰: ۴۶). به این معنا که حضرت در پی این بودند تا در برابر سیاست گذاری‌های مخرب در نظام حکمرانی بنی‌عباس» بال ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  1 تربیت سیاسی درسیره امام رضا هه الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکهای؟ ایجابی مقابله با این مسئله را در بعد اجتماعی را ایجاد کنند. به‌طور ی که در مسیر تربیت اجتماعی جامعه‌با عطف به آگاهی‌بخشی و بصیرت‌افزایی» تربیت نخبگان اسلامی برای اشاعه و بسط گفتمان اسلام مد نظر ایشان بوده است. ۵. شیوه‌ها و اصول تربیت سیاسی در انديشه و کنش رفتاری امام رضاه در کنش سیاسی امام رضاله که ريشه در اندیشه‌های ایشان دارد چند فرض قابل بیان ۲ اتخاذ مواضع هوشمندانه سیاسی وادامه مسیرزاهبردی امامت با عطف به مقتضیات اولین و مهم‌ترین اقدام سیاسی امام رض ال در زمان خلافت عباسی پیگیری کنشگری تقیه‌آمیز در جهت تربیت سیاسی جامعه شیعه در جهت فعالیت‌های سیاسی بوده است. نوع تربیت سیاسی اجتماعی اتخاذ شده در دوران امام رضاهل طوری بود که در مجاهدتی مستمر سطح شعور و آگاهی مردم و جامعه ارتقا یابد و بستر لازم در جهت افزایش سطح معرفت و بیننش سیاسی اجتماعتی فرهنگی ودینی اجتماع گسترش پیدا کند. در سیره سیاسی تربیتی امام رضا2ل در ابعاد اجتماعی و سیاسی, مصلحت و به ثمرنشستن وتداوم حرکت ضد حکومت جور از جایگاه والایی برخوردار است به‌طوری که درایت سیاسی و آینده‌نگری از ویژگی‌های مهم و کاربردی تربیت سیاسی وسیره سیاسی امام رضافللا به حساب می‌آید(حاتمی و دیگران» ۱۳۹۸: ۲۰۱). از دیگر مسائل مهم در ارتباط با سره تربیتی سیاسی امام رضافلیچ در زمان خلافت عباسیان» برخورد هوشمندانه با مسئله ولایت‌عهدی بود. امام رضا(لی اساسا ولایت‌عهدی را که از سوی مامون مطرح شده بود» به‌طور مشروط پذیرفشت. زیرا اگر چنین برخوردی صورت نمی گرفشت وضع اجتماعی سیاسی و فرهنگی زمانه آن روز انسداد بیشتری را علیه شیعیان و جامعه به وجود می‌آورد» اما امام یی با مشروط کردن مسئله ولایت‌عهدی به فرصت‌سازی و بسترسازی لازم برای تربیت اجتماعی و سیاسی جامعه به‌دست آورد و به‌نوعی ظرفیت بصیرت‌افزایی سیاسی را گسترش دادند. به‌طور کلی» در سیر تربیتی امام رضا2ل جامعه‌ای که در آن حاکمان نامشروع بر آن حکومت می‌کنند و بر مردم تسلط پیدا کرده اند بینش‌افزایی اجتماعی عمومی» تربیت مدنی سیاسی به‌منظور افزایش سطح آگاهی و مخاطب‌شناسی وسیله‌ای برای رهایی جامعه از بحران‌های موجود خواهد بود. به بیان دیگر سيره تربیت سیاسی اجتماعی امام رای در چهار بخش قابل تفکیک است که به شرح زیر است: ۱. تعلیم و تربیت مسلمین و بیدارسازی مسلمین و اجتماع آنان درباره واقعیت‌ها و توجه ۳ تلاش برای جلوگیری از انحراف زمامداران از خط فکری اسلام. ۳ تلاش برای بسط ارزش‌های اسلامی در میان مردم به‌منظور حفظ جامعه اسلامی. ۴ افشای واقعیت زمامداران غاد 6۴1 اه مت روشن ساختن مشکلات به بیان‌دیگر» تفکر خردمند و عقلانیت گستر از ویژگی‌های بنیادین تربیت سیاسی در انديشه آمام رض اف است اما حکاوکارغطلفا یه )لالم هرد بودند با افزایش سطح آگاهی, خردمندی مردم جامعه را درباره اوضاع سیاسی اجتماعی زمانه بیفزایند تا بتوانند سره و ناسره عصر خویش را شناسایی کنند ومسیر مطلوب را برگزینند(خدیمی»۱۳۹۷: ۸۰). سیره تربیت سیاسی امام رض اهلگ بهگونه‌ای بوده که در کنار عنصر عقلانیت و خردورزی» محبت و مهرورزی از دیگر اصول و شیوه‌های تربیتی ایشان بوده است. کر سیاست متعالیه؛ حکمرانی و مسیر تربیت سیاسی در مکتب رضوی درگونه‌شناسی سیاست از منظر امام رضاللگ توجه به سیاست الهی که سیاستی ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ,۵۵۵۵۵۵( تربیت سیاسی درسیره امام رضا ۵ الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکیح2 ۳ در پرتو شکوفایی استعدادهای فطری و عقلانی انسان است جایگاه رفیصی دارد وعملا منطبق بر دستورات الهی و گفتمان اسلامی به‌معنای حقیقی آن یعنی مدیریت نظام‌مند جامعه اسلامی» نظم‌دهی به زندگی انسان‌ها به‌عنوان«ملت» در ابعاد دنیوی و اخروی در نظام اندیشگانی حضرت رض ال مورد توجه بوده ومسیر تربیت سیاسی اسلامی است. با تاکید بر انديشه تربیتی امام‌رضا7۵ مسیر تربیت سیاسی یعنی پرورش فضایل, دانش‌ها افزایش سطح آگاهی اجتماعی, بسترسازی برای تعامل اجتماعی در بستر جامعه اسلامی. اساسا در بافتار ذهنی و گفتار اندیشه‌ای حضرت‌رضا(لیل9 تربیت سیاسی باید به مسیر تکاملی انسان منتهی شود که به‌نوعی باید دو هدف داشته باشد: ۱. نیازمند حکومت است که قوانین الهی و اسلامی را به‌طور معقول و شایسته اجرا نماید. ۲. حکومت با تدابیر ویزه خود بستر تداوم و اجرای احکام الهی را فراهم کند. تربیت سیاسی در مکتب رضوی همواره به دنبال اشاعه این‌انکته است که در تفکر اسلامی» سیاست و دیانت دو جز جداناشدنی محسوب می‌شود و همواره بر سیاسشی بوذن دین تاکید شده است. در دیدگاه امام‌رضا 72 سیاست و سیاست‌ورزی جز جداناشدنی نظام اندیشه‌ای و جهان‌بینی اسلامی ذینی است. بفواقم» متناس ی هاش ان لاو تذبی ر سیاسی به وسیله زهبر جامعه اسلامی است که در مدیریت. رشده» پرورش» توسعه و هدایت اجتماعی به کنشگری می‌پردازد و مصالح دنیوی و اخروی را در کنار هم به پیش می‌برد. در انديشه امام‌رض ای سیاست تمام مصالح اجتماعی و مصالح انسانی را فرامی‌گیرد و به‌نوعی به سوی سیاست متعالیه وزیست اجتماعی اسلامی رهنمود می‌سازد. اساسا در بافتارفکری و نظام گفتمانی امام رضا هی بین تربیت و سیاست ارتباطی جداناشدنی برقرار است و به‌نوعی مقوله‌ای از حکمت عملی است که اساسا این دو متغیر در قالب کلی خود یعتی تربیت سیاسی تبدیل به ارزش» هنجار و فضیلت می‌شود و در تحقق جامعه آرمانی اسلامی موثر است. پس تربیت سیاسی از دیدگاه امام‌رضا2ليو یعنی توجه به ارزش‌های والای انسانی و آراستن جامعه به فضیلت و قدرت بصیرت. اساسا حضرت رضافلیا در بیان شاخص‌های حکومت مطلوب وسیاست متغالیه, سیاست الهی را بستر ترییست سیاسی راستین می‌دانند. به این معا که در گفتمان اسلامی الهی» تزویر و نیرنگ محلی از اعراب ندارد یا سیاستی تک‌بسدی کهسرقا بعدمادی را ذر بزگی ره نیست؛ بلکهسمیاست چناوجهنی آست که اساسا مصالج عمومی اجتماعی و اخروی را ملازم یکدیگر می‌داند و چنین سیاستی در اندیشه امام‌رضا هی هم مصالح دنیوی دولت ملت و هم مصالح اخروی انسان‌ها را تامین می‌کند و به هدف نهایی خود که تربیت حقه اسلامی است می‌رسد؛ تربیتی که سرشار از فضیلت. ارزش‌های والای انسانی و تهذیب است. از منظر حضرت رضالل هدف سیاست. هدایت و راهبری جامعه اسلامی در جهت تامین مصالح انسانی اجتماعی و حرکت در مسیر فطرت از ظربی تهدیسب راقمایی رتست است که اساسا درابستترخکومست اسلامی آلهی محقق می‌شود. به بیان دیگر امام #42 رکن رکین سیاست را قدرت و غایت نهایی آن را تربیت به‌طور کلی» پیشران تربیت سیاسی در انديشه امام رضالل مفهوم ولایت است؛ به این معنا که ملت و جامعه اسلامی با ولایت‌پذیری و توجه په حضور رهبر در جامعه در کنار تامین مصالح دنیوی مانند تامین امنیت. حفظ نظم» تامین رفاه باید جامعه را به سوی ارزش‌های معنوی و متعالی هدایت کنند. هداینی که در جهت قرب الهی با خروج از ظلمت جهل به سوی روشنایی بصیرت. آگاهی وعلم باشد. به بیان دیگر» مفهوم تربیت سیاسی در انديشه حضرت بسترساز هدایت جامعه اسلامی در عصر غیبت است؛ یعنی نایب امام یعنی ولی فقیه جامعه اسلامی مسئول تربیت سیاسی اجتماعی جامعه است؛ مسئولیتی که اساسا در تحقق ارزش‌های الهی باید حرکت نماید. به عبارت دیگر در یک خوانش جامعه‌شناسی از مفهوم تربیت سیاسی در انديشه امام‌رض ال تحقق جامعه مدنی اسلامی نیازمند تعلیم» تربیت. پرورش اجتماعی به‌منظور بالا رفتن سطح آگاهی وبصیرت عمومی, افزایش سطح تساهل و مدارا نفی انحصارطلبی است که می‌تواند تربیت سیاسی نوین را در جامعه اسلامی تحقق بخشد. با عطف به انديشه سیاسی اسلام و انديشه سیاسی امام رضالیی حکومت وسیله‌ای برای ابلاغ و اجرای احکام الهی بهحساب می‌آید که وظيفه مهم آن اجرای عدالت است. حکومتی که اساسا باید به اهل آن واگذار شود و در تحقق عدالت اجتماعی بکوشد. برقراری عدالت اجتماعی در جامعه در انديشه ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ,۵۵۵۵۵۵( تربیت سیاسی درسیره امام رضا ۵ الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکیح2 ۳ حضرت رضاللی در گرو مسئولیت‌پذیری سیاسی اجتماعی است که بخشی از تعهد مدنی اجتماعی است که افراد جامعه به‌عنوان ملت و سیاستمداران به عنوان دولت باید آن را مد نظر قرار دهند. بر اساس آموزه های دینی و سيره تربیتی امام‌رض ال مسئولیت انسانی در بستر مسئله تربیت سیاسی از دو لحاظ اهمیت دارد: همان‌طو رکه بیان شده واکاوی مفهوم تربیت سیاسی در نظام اندیشگانی حضرت رضا ۵ در عصر غیبت همواره می‌تواند راهگشای جامعه اسلامی در مواجهه با بحران‌ها مسیر هدایتی به سوی سیاست متعالیه باشد به‌طوریکه این بافتار تفکری در عصر غیبت در سه سطح می‌تواند هذاینت جامعه اسلامی و امتوز مسلمین را جهت دهد: ۱. در سطح عمومی که دربرگیزظه ‏ ازتقاط میان ملشت‌او لول است که این ارتباط اساسا به‌معنای ارتباط تعاملی و سازنده در جهت رفع و رجوع نیازهای دنیوی» مصالح اسلامی و ۲. در سطح نهادی که نهادهای جامعه اسلامی مانند نهاد حاکمیت باید در قبال جامعه(ملت) به‌صورت مداوم و پیوسته در تحقق عدالت اجتماعی, توجه به منافع و مصالح اسلامی را در دستور کار خود قراردهد و بستر اجرای سیاست متعالیه اسلامی را موجب شود. به همین منظور در امام رض ال می‌فزمایند«و اذ| جار السلطان هانت الدوله»(محدث ورین ۵۷ ۳ب این معا که اکترذ رقولتی بسا خاکمیتی قاتا خاکم نباشد ظلم» جور گمراهی» جهل در آن نظام حاکم می‌شود و پایه‌های حاکمیت سست ۳ در سطح انتقادی هم بازتاب نظرات امت اسلامی و جامعه اسلامی به‌منظور بازسازی وتوسعه اسلامی باید محوریت یابد که اساسا این نکته مهم در پرتوولایت‌پذیری» بصیرت‌افزایی محقق خواهد شد و جامعه را از آلاینده‌های سیاسی پاک می‌گرداند. با عطف به همین مسئله ام ام ۸ در برخورد با حاکم وقت یکی از دهات کابل بیان می‌کند که: « از خدا بترس و امت محم دیل را نیکو سرپرستی کن. اکنون که خلافت در دست شم قرار گرفته است و خت‌آونه موز یمین را یه غی له شم گذاشسته فد رنظر داشنته پاش حقوق مسلمانی را ضایع نکنی وهمواره از نظرات مردم جامعه خویش آگاهی پیدا کن‌وبه کارهای آنان رسیدگی نما»(ابن بابویه ۰۱۳۷۲ ج۲: ۱۶۰). همان‌طور که گفته شد. کلیدواژه بصیرت‌افزایی در گفتمان تربیت سیاسی امام‌رضا2ل7 جایگاه رفیعی دارد. بصیرت به‌طور کلی یعنی داشتن درک درست از دین در بسترهای زمانی و مکانی مختلف(خلوصی, ۷ بر همین اساس, حضرت‌رض ا(لا در هر فرصتی از فرصت‌های طلایی سیاسی در جهت پایه‌ریزی و تبیین اصول اعتقادی به‌منظور بصیرت افزایی و تربیست سیاسی دینی استفاده هوشمندانه‌ای می‌کردند که بخش اعظمی از این اقدام به‌منظور خنثی‌سازی انحرافات و تهدیدات موجود در جامعه بوده است. به‌طور مثال» نحوه برخورد امامهی با فرق انحرافی مانند مفوضه مجبره» متصوفه؛ معتزله واقفیه. قطعیه و غلات نمونه بارز انحراف‌زدایی از جامعه؛ احیای سیاست متعالیه وتربیت سیاسی نوین اسلامی محسوب می‌شود. انحراف‌زدایی و بصیرت‌افزایی به‌عنوان مولفه‌های سازنده و قوام‌بخش تربیت سیاسی در مکتب رضوی شامل اجزایی مانشد شناخت حق, شناخت دشمن و زمان‌شناسی می‌شود. به عبارت دیگر و با تاکید بر سیره سیاسی امام رضافل هرچه شناخت حق و فطرت انسانی و فطرت الهی بیشتر شود. متعاقب آن شناخت دشمن سهل‌تر می‌گردد. اساسا توجه به این شناخت‌های سه‌گانه در انديشه سیاسی اسلام و اندیشه سیاسی در مکتب رضوی نیازمند تقوای سیاسی خواهد بود که از مهم‌تریین مولفه‌ها و متغیرهای تربیت سیاسی در سیر تربیت سیاسی امام رضافل است. مسئله تقوای سیاسی با تاکید بر اندیشه امام ررض الا به این معناست که‌فعالان سیاسی و دولتمردان نباید در عرصهه سیاسی از فرصت‌ها به نفع خود بهره‌برداری شخصی کنند بلکه باید با توجه به تقوای الهی در عرصه سیاست تقوای سیاسی را رعایت کنند وعملا از دیگر شیوه‌ها و اصول تربیت سیاسی در اندیشه و کنش رفتاری امام رضا(له ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ,۵۵۵۵۵۵( تربیت سیاسی درسیره امام رضا ۵ الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکیح2 ۳ اخلاق گرایی و اخلاق‌مداری بوده است. توجه به امر اخلاقی از مولفه‌های بسیار مهم در سیاست رفتاری مکتب رضوی بوده که در تمام مراحصل سیاست‌مندی ایشان امر اخلاقی قربانی قدرت نشده و این اصل همواره حاکم بر تفکر ایشان به‌عنوان یک اصل تربیتی برای حوزه سیاست بوده است. به بیان دیگر, این اصل از ملزومات و بدیهیات انديشه امام رض ای در حوزه تربیت سیاسی حکمرانی و تربیت سیاسی شهروندان است. به‌طور کلی» اخلاق‌محوری و اخلاق گرایی در حوزه تربیت سیاسی اساسا باید به دور از تشریفات» دروغ گویی,» قدرت‌طلبی و منفعت‌جویی باشد تا کنش سیاسی مطلوب شکل گیرد و اجتماع اخلاقی چه در حوزه فرهنگی اجتماعی و چه حوزه سیاست‌ورزی به وجود آید. در کنش سیاسی امام رضا742 توجه به مقتضیات زمانی و مکانی و اشاعه وبسط آن به‌عنوان یک الگوی تربیتی در حوزه سیاست از اهمیت بنیادین برخوردار است(درخشه وحسینی فائق»۱۳۹۴: ۲۲). این الگو »کوب 4( آن/سات که حضرت متناسب با شرایط زمانه ونوع حکومت و نوع حاکم» استراتژی‌ها و تاکتیک‌های راهبردی متفاوت در پیش گرفتند تا در برابر بحران‌ها به ارائنه راه حصل بپردازنند و به‌نوعصی این نوع رفتار الگویسی باشد برای افراد تا در شرایط زمانی و مکانبی خاص در حوزه سیاست و حکمرانی به‌طور هوشمندانه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی کنند. در الگوی تربیت سیاسی حضرت رضا هل اطاعت‌ناپذیری از طاغوت و جاثر به‌عنوان یک نمونه آرمانی از کنش تربیتی قابل توجه است. نوع برخورد امام رضال با فضل بسن سهل که از درباریان صاحب نفوذ عباسی به حساب می‌آمد.» گواه بر این مدعاست که حضرت هرگز تن به اطاعت از ظالم و جاثر نمی‌دهند و در مقابل همواره با کنشگری قاطع ترجمان جدیدی از تربیت سیاسی حکمرانی و اجتماعی آرائه می‌دهند که می‌تواند الگو و سرمشق حکمرانی در عصر جدید باشد. در باب تربیت سیاسی حکمران هم حضرت بیان می‌کنند که وجود اقراداتآشایسسیت فوراس سور فرتاسامانی اجتماقی نعفسی پیر رگ دارهوآسانیسا یرای سامان‌دهی به امور داخلی مسلمین» وجود افراد شایسته که ناظر به مصالح و منافع ۷ عمومی‌سازی آموزه‌های اسلامی؛ مسیری جدید در تربیت سیاسی اجتماعی امام در انديشه امام رضاللیه عمومی‌سازی آموزه‌های اسلامی از جایگاه والایی برخوردار بود. در این دوره معارف دینی در میان اجتماع کاربست پیدا کرد و اساسا معارف اسلامی جهت‌دهنده به سبک زندگی, آداب معاشرت و کنشگری اجتماعی شد. در دوران زندگانی حضرت رضا2ا* قلمرو معارف دینی از حوزه عمومی به حوزه تصمیم‌سازی گذار پارادایمی پیدا کرد و همچنین منجر به گسترش آن به دیگر نقاط حکومت اسلامی شد(الهی‌زاده» ۱۳۰-۳ به بیان دیگر فرهنگ رضوی و آموزه‌های سیاسی اجتماعی امام رضا لا نسخه‌ای در جهت کنشگری فعالانه در حوزه عمومی(جامعه) بوده که دارای مولفه‌هایی راهبردی به این شرح است: ۱. جهانی بودن رویکرد امام رضاهي به‌دلیل حضور ایشان در بطن حاکمیت زمانه» ۲. حضور در مجموعه کارگزاران و تصمیم گیران» ۳. پهنه ارتباطاتی وسیع امام 722 با مردم و اجتماع. به عبارت دیگر در انديشه و کنش‌ورزی سیاسی امام رضا لو تربیت سیاسی اجتماعی دارای یک وجه کلان یعنی توحید است و این شاخص کلان از دو محور تشکیل شده است: در محور اول» بینش‌های نظری که شامل هماهنگی و ارتباط متقابل میان فعل -ذات و احد است که هر سه این مفاهیم در انديشه توحیدی نهفته است. در محوردوم» حوزه عملیاتی که اساسا استعاذه به معنای دوری از شرو جدایی از نظم سلطه جو و همچنین گفتمان غیر در پرتو آگاهی اجتماعی, سیاسی, فرهنگی. توانمندی فکری است که می‌تواند تحصیل به مطلوب را برای جامعه به ارمغان آورد. به عبارتی» این دو محور نمونه مطلوب و متعالی رسیدن به تربیت مدنی(سیاسی) در انديشه در انديشه امام رضالل* رسیدن به کمال انسانی بر محور فرهنگ اسلامی به‌عنوان شاخصه اصلی تربیت سیاسی موفق است. در این نوع از تربیت سیاسی آمور جامعه یا تدبیر اجتماعی به‌عنوان سیاست مدن و تدبیر امور جوامع یک نمونه مطلوب در هدف و غایت نهایی خود کمال‌جویی و اسلامیت را در نظر دارند که می‌تواند منجر به همزمانی اخلاق وسیاست شود و به‌نوعی آگاهی و خردورزی اجتماعی را ارتقا دهد و درنهایت ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ,۵۵۵۵۵۵( تربیت سیاسی درسیره امام رضا ۵ الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکیح2 ۳ سعادت انسانی را تضمین نماید. به باور امام رضافلا تحقق چنین هدفی با آشنایی کامل رهبر جامعه با سیاست حاصل می‌شود. در فرمایش حضرت رض ای صفت آشنایی با سیاست از لوازم یک رهبر جامعه اسلامی و اساسا به باور ایشان رهبر جامعه به‌نوصی (قالم بالسیاسه است(استاذولی, ۱۳۹۵: ۲*۲):بفطور کلی, تربیت سیاسی اجتماغی ار انديشه امام رضاللی برمبنای عمومی و عملی‌سازی فرهنگ دینی به منظور بسط آن در جامعه برای آگاهی‌بخشی و افزایش خرد اجتماعی شهروندان بوده است. در انديشه و کنش سیاسی حضرت رض ال تربیت سیاسی اجتماعی در دو محور خلاصه می‌شود: ۱. ایجاد بیش صحیح سیاسی و بصیرت‌بخشی اجتماعی به‌منظور اتخاذ کنشگری مناسب. ۲. ایجاد فضاهای مناسب برای کسب مهارت سیاسی مانند شرکت در مناظرات با گروه‌های مختلف اجتماعی سیاستی برای آگاهی‌بخشی عمومی. بر حذرداشتن امت اسلامی از نزدیکی با گفتمان جنور از مسائل و مولفه‌های تربیت سیاسی اجتماعی در انديشه امام رض اف است. حضرت در پاسخ بثه سلیمان جعفری که درباره همکاری با سلطان جور از امام سوالی پرستیده بنود. مي‌فرمایند: «ای سلیمان وارد شدن بردستگاه حاکمیتی آنان و کمک به آق‌ها و کوشش در تامین نیاز آنان معادل کفر است وسزای آن آتش دوزخ است» (حرعاملی۸ ۳۸۵ /پ۱۳۸۲:۱۲8). البته بای د توجه داشت که این مسئله به‌طور مطلق نیست. بلکه در مواردی استثنائاتی هم وجود دارد. به‌طور مشال, روزی حسن بن حسین انباری که از کارمندان دولت عباسی بود در خصوص وضعیت خود از حضرت رضافل سوال کرد و ایشان در جواب وی فرمودند: «اگر تو می‌دانی که هرگاه در این شغل کارمندی کاری که رسول‌خدا بر آن امر کرده را انجام می‌دهی و کمک و یاری‌ات به شیعیان می‌رسد وبرای رسیدگی به امور آنان کوشا هستی,» مجاز به همکاری هستی»(همان: ۱۳۵). یکی از اصول تربیتی امام رض اي که در رسته تربیت سیاسی زمامداران جامعه اسلامی قرار می‌گیرد نحوه برخورد با خواص است. معضل انحراف برخی از خواص و سواستفاده آنان از بیت‌المال در جامعه اسلامی همواره وجود داشته و به‌نوعی منجر به شکاف سیاسی در امت اسلامی گشته است. بدین ترتیب حضرت رضا هل در روشنگری و آگاهی‌بخشی به امت اسلامی فروگذاری نمی‌کردند. دیدگاه امام رضا ۵ در باب تربیت سیاسی نشان می‌دهد که همواره امام به عنوان رهبر جامعه درصدد روشنگری» احیای توحید و تربیت سیاسی وحیانی بوده است. تربیتی که هدف و غایت آن امام رضای در مناظرات و گفت‌وگوهای خود تلاش می‌کردند تا در کنار برخی اصول و شاخص‌های اخلاقی, نوعی تربیت سیاسی را به مخاطب خود به‌عنوان یک متربی ۱. احترام ومسئله تکریم؛ یکی از مبانی ومولفه‌های استخراج شده از مناظرات امام رضا 2 با صاحبان تفکر در زمانه خویش, احترام و تکریم آنان بوده است. ایشان در هیچ‌یک از مناظرات علمی خود با مخالفان, درصدد توهین,» تهمت بر آنان نبودند و همواره فرد مقابل خود رااتکریم می کردنن (- ۹۳1 ۱۳۸۹۷05 ۱۵۶). از این مولفه‌می‌توان این‌گونه استنباط کرد که تربیت سیاسی در حوزه حکمرانی و سیاست‌ورزی همواره مبتنی بر تفکر انتقادی است که طرف مقابل باید مورد احترام و تکریم باشد و به‌واسطه آن فضایی به وجود آید تا آنان ضمن ارائه دیدگاه‌های خود نقاط ضعف اندیشه‌های خود را بیابند و درباره مسائل آگاهی لازم را پیدا کنند و در این بستر همگرا پیشرفت جامعه اسلامی بر ۲ آگاهی از زمانه خویش؛ از دیگر شاخص‌های تربیت سیاسی در مناظرات علمی امام رضافله آگاه بودن ایشان از روندهای موجود جاری بود؛ به‌طوری‌که ایشان همواره از فرایندهای اجتماعی سیاسی جامعیت ذهنی ادراکی کامل داشتند و متناسب با وضع موجود به ارائه یک وضعیت مطلوب می‌پرداختند و اساسا به تعبیردیگر آگاه بودن از واقعیت موجود و تصمیم‌گیری متناسب با آن برای ایجاد وضعیت مطلوب از ویژگی‌های ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ,۵۵۵۵۵۵( تربیت سیاسی درسیره امام رضا ۵ الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکیح2 ۳ ۳ اقناع وروشنگری اجتماعی سیاسی در قالب رشد تفکر انتقادی؛ اساساهدف وغایت بسیاری از مناظرات و گفت‌وگوها باید اقناعسازی و روشنگری جامعه درباره وضع موجود باشد تا به‌نوعی بتوان مطابق با شرایط موجود به ارائه راه حل برای خروج از بحران پرذااخت«آمام رض الا در مناظرات خوه با غلمای آقل کناب هموارهبا پرقیز ازاتعصب» هدف کار خود را روشنگری و اقناع عمومی اجتماعی در نظر می‌گرفتند تا جامعه خویش را از فرایندهای موجود آگاه سازند و متناسب با آن به برای خروج از وضع موجود برای ۴ آزادی بیان؛ یکی از شاخص‌های مهم در اندیشه تربیت سیاسی اجتماعی امام رضا 2 توجه فراوان ایشان بر آزادی بیان در برابر دیگران به بیان انديشه‌ها و تفکرات خودشان بود(همان: ۱۷۰). به باور امام رض ال آزادی بیان؛از حقوق مسلم انسانی است و چنین حقی نباید از هیچ فردی سلب شود بلکه باید افراد اندیشه‌های خود را دریک فضای بدون ترس» تهدید و تطمیع بیان کنند و به نقاط قوت وضعف اندیشه‌ای خود پی ببرند. برتری فرهنگی اسلام در بیان و کلام علی بسن موسی الرضاهیی سبک و الگوی رفتاری ایشان پس از طرح ولایت‌عهدی توسط مامون که منجر به جریان‌سازی امامت توسط امام رضالل شد. در تربیت سیاسی جامعه از اهمیت زیادی برخوردار بود به‌طوری که جامعه در چهار بسد علمی» سیاسی,» فرهنگ و اجتماعی به واسطهه کنشگری و الگوی رفتاری امام رط لو ارهایافت, آساس اوکسب ککام ی رطفوی ۹ ۳۹ مت کل مکنب علّوی پ وق متچز به ارتقای فهم اجتماعی و تربیت سیاسی جامعه مطابق با دستورات فرهنگ اسلامی می‌شد و بر مشروعیت حکومت جاثر خلا هویتی جدی ایجاد می‌کرد. ۵. عدالت؛ در باب مسئله عدالت که همواره یکی از مولفه‌های سازنده هویت اسلامی بوده است» حضرت می‌فرمایند: «من عامل الناس فلم پظلمهم و حدثهم فلم یکذبهم و وعدهم فلم یخلفهم فهو ممن کملت مروته و ظهرت عدالته و وجبت اخوته و حرمت غبیته»؛ کسی که بامردم در تعامل است و بر آنان حکومت می‌کند. ولی ظلم نمی‌کند وبا مردم سخن می‌گوید ولی دروغ نمی-گوید» به مردم وعده می‌دهد ولی تخلف نمی‌کند. چنین شخصی از حیث مروت کامل است و عدالت وی آشکار و نهان است و برادری با او واچب وغیبت کنرفن آوحنرام است»(حرعاملی, ۱۳۸۵ ج۳۹۹:۲۷) با عطف‌بذ این روایت از امام رضافلگ در حوزه تربیت سیاسی حاکمان اسلامی باید صداقت. عدالت ووفای به عهد را پیشه نمایند تا بستر لازم در جهت ارتقای آگاهی و تربیتی اجتماعی سیاسی به وجود آید(کریم زاده۱۳۹۷: 1۱). در نگرش امام رض اهلگ تنها راه رسیدن به عدالت در امور انفرادی» تهذیب نفس و در امور اجتماعی سیاسی, انجام دستورات الهی وپاییند بودن به آن است که زمینه یک شرایط مطلوب و آرمانی را فراهم می‌آورد. ۶ دشمن‌شناسی؛ یکی از اصول بسیار مهم در باب تربیت زمامداران جامعه اسلامی, شناسایی دشمن و کقسمان غیر استحشمن‌شناسی همواره یک امسر غاقلی د راندشه امام رضاللبوده است(برزگر۱۳۹۳: ۱۰). به بیان دیگر عرصه سیاست حوزه کنش‌گری راهبردی و معطوف به دیگری است و بتراین استاش تعریف و تبیین می‌شود. اساسا سیاست در خلا اتفاق نمی‌افتد بلکه در یک بستتر و ظرقیت متعامل ایجاد می‌شود. از این‌رو در فرهنگ رضوی دشمن‌شناسی و انجام رفتارهای متناسب با گفتمان غیر از جمله بایسته‌ها و الزام ات حکمرات ‏ هطلاریگ اس گر همگرایی اعت اسلامی است. به‌طور کلی» یکی از ویژگی‌های مهم مکتب رضوی انسان‌سازی متناسب با احکام؛ روح و بطن فرهنگ اسلام است. به واسطهه این مسئله تربیت انسان‌های تراز اسلامی و تربیت زمامداران و گردانندگان امور مسلمین در قالب تربیت سیاسی زمینه و بستر ایجاد یک آرمان‌شهر مطلوب اسالمی به وجود می افو مس ئله‌ا یه اشاسا زیشه‌ای بنیادین ذر ۷ توجه به حضور امام در جامعه به‌عنوان یک مربی حقیقی؛ در انديشه و کلام حضرت رضاهي وجود یک امام و رهبر در جامعه اسلامی که این جامعه را به سر منزل مقصود برمسانه آز‌ضرورینات و آلزامنات خکمرانی اسلامی است:اقر آینخصوصن قبرذی از اسام,رضا 2 درباره علت وجودی امام و رهبر در جامعه و ضرورت اطاعت از امام سوالی پرسید و ایشان فرمودند: «اگر خداوند برای مردم قیم» امام» امین و حافظ تعیین نمی‌کرد ملت و دین از بین می‌رفت» ستنت‌ها احکام تغییر می‌یافت. بدعت‌گذاران دستورات و تعالیم اسلامی را کم و زیاد می‌کردند و نااهلان جامعه را از مسیر حقیقی آن به سمت گمراهی. ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ,۵۵۵۵۵۵( تربیت سیاسی درسیره امام رضا ۵ الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکیح2 ۳ تصرف و تغییر پیش می‌بردند و به‌نوعی در جامعه اسلامی شبهات فراوانی ایجاد می‌شد. به همین دلیل ضرورت دارد در جامعه یک رهبر و امام حضور موثر و پیوسته داشته باشد تا از پراکندگی اجتماعی, از هم‌گسیختگی و متلاشی‌شدن جامعه جلوگیری کند»(ابن بابویه۰۱۳۷۳ج۳: ۱۰۱ اساسا رویکرد تربیت سیاسی از منظر انديشه امام‌رض افیا دربار انسان و جامعه اسلامی رویکرد و بینشی اندیشه‌ورز است؛ اندیشه‌ورزی که باید معطوف به سامانه آفرینش نهایی صورت گیرد. بدین معنا که آگاه‌سازی اجتماعی وفردی از حقوق. وضایف و تکالیف و همچنین نوع کنشگری در عرصه عمومی باید در محورهایی توحید و ولایت‌پذیری باشد. بر این اساس در حوزه تربیت سیاسی باید به این امور توجه نمود: ۱ تربیت سیاسی اجتماعی عقلانیت‌گرا با کاربست انديشه دینی» ۲. توجه کامل به امر قدسی در امور سیاسی به عطف با مسئله توحید وولایت‌پذیری» ۳. تلفیق رویکردهای ۹ تربیت سیاسی متعالیه و زیست اجتماعی در سيره امام رضافلد امام رضا ی تربیت را مورد توجه موکد خویش قرار داده بودند؛ به‌خصوص تربیت نفس رابه این صورت که وقتی امکان تربیت واقعصی نفس وجود خواهد داشت که پدیده‌های گذرای خارجی در آن تاثیرگذار نباشد و انسان بداند توجه دیگران به او چیزی از حقیقت و هستی وی تغییر نمی‌دهد. زیرا گاهی اوقات این توجه برحسب محبت. مصلحت يا موارد دیگر می‌تواند باشد که هیچ‌گاه به ارزش‌های ذاتی فرد ارتباطی نداشته است. در این بیان امام به‌دنبال آن است که انسان‌ها را به تربیت نفس سوق دهد(عارف:۷۳:۱۳۷۷). به همین دلیل امام رضافل* معرفت نفس را زیربنایی‌ترین و عالی‌ترین موضوع در حوزه خودشناسی می-داند و به نقل از امام باقر هلگ می‌فرمایند: «و لا معرفته لمعرفتک بنفسک؛؟ هیچ معرفتی به پای خودشناسی نمی‌رسد. درجایی دیگر می‌فرمایند هرکس نفس خود را بشناسد و به محاسبه آن بپردازد نفع خواهد برد و به جنبه تربیتی آن نائل خواهد آمد» یا در رواینی دیگر از حضرت خطاب به فرزند خود حضرت جوادهل به این مضمون اشاره می‌دارند که: « ای ابوجعفر! همواره در زندگانی خود انفاق کن,» به دیگران خیر برسان» بخل و حسد از آفات انسانی است. بدین منظور خیر توبر دیگران منجر به کسب رضایت الهی می‌شود و بر توفقات انسانی افزوده می‌گردد»(کلینی:۱۴۰۷ق» ج۴: ۴۳). حضرت به این درخواست از فرزند خود نوعی از پرورش اجتماعی سیاسی در قالب تعلیم و تربیت اجتماعی در محور کسب هویت اجتماعی را متذکر می‌شوند. هویت اجتماعی که می‌تواند در امر تربیت سیاسی متعالیه اسلامی راهگشای چالش‌های اجتماعی سیاسی هم در بسد حکمرانی و سیاست‌ورزی باشد و هم در بسد اجتماعی و مردمی آن باشد که در سیره و فرهنگ رضوی, باورها و جهان‌بینی دیتی اسلامی به‌عنوان بنیان معرفتی در باب تربیت اخلاقی و بسط آن به حوزه اجتماعتی و سیاسی ازجمله روش‌های امام رضا ۵ در ارتباط با مسئله تربیت سیاسی در حوزه عمومی بنوده است. توحید خداباوری» ولایت‌پذیری» امر به معروف و نهی از منکر آگاه‌نسازی منردم به حقوق و تکالیف آن‌ها در جامعه اسلامی: کسب معارف دینی رای شاخ جوزیان‌هگای باطل ازجمله مولفه‌های بحث تربیت اخلاقی و بسط آن به حوزه کنشگری اجتماعی سیاسی بوده است(شریفی, ۰ به عبارت دیگر رویکرد امام رضالليه در وهله اول» آگاهی‌بخشی اجتماعی به مردم و سپس تبیین مسیر مطلوب برای زندگانی ذر جامعه بوده آست, اساسا هقف نهایی امام رضافلی در باب تربیت سیاسی اجتماعی در زمانه خودشان نهادینه‌سازی و معرفت‌بخشی و به بیان دیگر» شناخت درست درباره زمان و مکان ازجمله روش‌های امام رضا9لي بوده است. روزی مردی از ماورآالنهر به خدمت حضرت رض الا رسید و از ایشسان خواسست کنه میرا از خندای جنوت آگاهی ده خضسرت می‌فرمایفذ(آی آللهأیس آلاینی بلا ین و کیف الکیف بلاکیف و کان اعتماده علی قدرته»؛ خداوند خالق مکان‌ها به وجود آورنده کیفیت‌ها و استوار بر قدرت بی‌انتهایش است. زمانی که آن مرد چنین جوابی از حضرت شنید به دین اسلام روی آورد(استاد ولی» ۱۳۹۵: ۸۸). این مسئله خود بیان کننده این است که حضرت در اولین مرحله از تربیت سیاسی اجتماعی جامعه. ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ,۵۵۵۵۵۵( تربیت سیاسی درسیره امام رضا ۵ الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکیح2 ۳ محوز توحید را ذز نظردارند و این مسئله را راه صحیح شناخت معازف اسلامی می‌دانند: امام رض ال اساسا در زمانه‌ای زیست می‌کردند که فرقه‌های انحرافی در اوج بود. به این ترتیب» شناخت اجتماعی دادن به مردم برای مواجهه اصولی با چنین انحرافاتی از طریق آگاهی‌بخشی و توانمندسازی اجتماعی جزو ضروریات گفتمان حضرت رض اه بوده است. فرقه‌هایی چون واقفیه» زیدیه معتزله و نهضت ترجمه با رویکردهای مختلف خود در ترویج اندیشه‌های غلط و گفتمان‌های ناصواب تلاش می‌کردند. به این دلیل ضرورت داشت ام ام هل به‌عنوان رهبر امت اسلامی و مربی جامعه مسلمین ضمن مبارزه با چتین انخرافاتی بهاتربیت نخیگان اجتماغی سیاسی, دینی و فرهنگی اقدام کنندنتا بستر خردورزی اجتماعی برای توانمندسازی حوزه عقلانیت عمومی در جامعه گسترش یابد. پرورش نخبگانی چون یونس‌بن عبدالرحمان» حسین بن سعید اهوازی» فضل بن شاذان» زکریا بن آدم ... می‌توانست در پرتو گذار ازیک رویکرد نقلی به عقلی و کاربرد عقلانیت اجتماعی» بستر تربیت اجتماعی سیاسی جامعه را به وجود آورد. باید به این نکته اشاره کرد که همواره مکتاب تشیع,به‌عنوان ینک مکتب و گفتمان به بی‌عدالنی, ظلم. استبداد» تحجرو... معترض بوده است. امام رضاهلا در پرتو چنین مسئله‌ای مقابله با جبرگرایی انفعالی کهاشن به ذلتیگاو شا ظللم می‌دادتن سرناسارگاری داشتند وبیان می‌کردند که تشیع چنین نظمی را قبول ندارد و از آن بیزاری می‌جوید. به‌طور کلی, تربیت اجتماعی سیاسی امام رضاللی بر محور تربیت اخلاقی و تربیت عقلانی استوار شفه است سسیری کذمی‌تواتن خشم به کمیال وسعاذت بشبری ذروجوو مختل ل امام رضافل همواره در تلاش بودند در جامعه فضای مساعد تربیتی ایجاد کنند تادر پرتو آن به اصلاح‌سازی اجتماعی اقدام نمایند. ایشان در زمانه‌ای که با حکامی چون مامون روبه‌رو بودند. تلاش کردند تا چنین فضایی را برای نشر فرهنگ اسلامی ایجاد کنند. امام رضاللاه با عطف به آيه قرآن که می‌فرماید: «أقم الصااه ن الصلاه ی عن القحشا و المنکر»(عنکبوت. 0) به گفتمان‌سازی و بسترسازی پرداخت تا به نوعی در اشاعه فرهنگ اصیل اسلامی و گفتمان حق اقدام نماید. بدین منظور فریضه نماز در انديشه تربیتی حضرت رضاهی به عنوان پیشران سعادت تربیت اجتماعی, انسانی» سیاسی و فرهنگی از جایگاه والایی برخوردار است. فرهنگ رضوی در تربیت اجتماعی سیاسی بر دو پایه استوار شده است: ۱. پایه و محور شناختی ۲. محور رفتاری. در پايه اول» حضرت آگاهی‌بخشی اجتماعی بر متربیان به‌منظور مقابله با رذایل موجود برای توانمندسازی اجتماعی را در نظرداشتند و در پايهپه دوم» رفتار و کنش‌ورزی امام در جامعه را به‌منظور تثبیت معارف اسلامی دینی برای تربیت صحیح اجتماعی» فرهنگی مورد توجه قرار گرفت. در انديشه و سيره سیاسی امام رضاهی تربیت سیاسی اجتماعی جامعه را به سمت انسجام اجتماعی پیش می‌برد و در پرتو آن حوزه عمومی(جامعه) وارد فرآیند اجتماعی شدن می‌شود. به‌طور ی که مطابق با رهنمودها و کنش‌ورزی‌های حضرت رضا لا زیست اجتماعی مطلوب را کس پم ی کنپذرداراي ینک شخصیت اجتماعی می‌شوده می‌تواند عملکردی فعال در جامعه داشته باشند و به نوعی در خودا گاهی جامعه نقش موثری داشته باشد. به عبارت دیگر بسترسازی امام ررض اي برای تربیت اجتماعی سیاسی جامعه با عطف به مسئله حضور در نمازهای جماعت نشان از توجه ایشان به مسئله انسجام اجتماعی دارد. ظرفلتا کگ امامت الم را بههمگرایی اجتماعی؛ سیاسی وفرهنگی برساند و ظرفیت ایجاد یک جامعه وحدت‌محور به وجود می‌آید. از دیگر اقدامات حضرت رضالل1 در باب تربیت سیاسی اجتماعی, تربیت نخبگان در جامعه بوده است. راهبرد حضرت در ارتباط با نخبگان جامعه» تربیت نان بر مبنای گفتمان اصلاح قأبل تبیین آسا(ایتی ,۱۳۹۵ ۵۶-۵۷) گفتمانی که فرسده اصلاح وضع موچوه در پر و رهایی از استبداد» تحجر ظلم» بی‌عدالتیو... بوده است. به عبارت دیگر, هدف نهایی امام رضافلی در جامعه اسلامی تربیت نخبگان فعال و آگاه به مسائل زمانه و همچنین آگاه به معارف اسلامی بوده است که به نوعی این نخبگان می‌توانند اختلال‌های هنجاری موجود در جامعه را به‌واسطه کنش‌ورزی فعالانه در مقابل نظم استبدادی خنشی نمایند و زمینه‌ساز ایجاد همگرایی امت اسلامی در پرتو معارف اسلامی شوند. به‌طور کلسی» در سيره تربیت سیاسی اجتماعی و فرهنگی علی‌بن‌موسی‌الرضاهی سه رویکرد منجر به ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ,۵۵۵۵۵۵( تربیت سیاسی درسیره امام رضا ۵ الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکیح2 ۳ ۲ اثبات حقانیت اسلام و بینش‌های حقه اسلامی در برابر جریانات مخالف(رویکرد ۳ ارائه یک الگوی مطلوب در خصوص تعامل اجتماعی بادیگران(الگوسازی اسلامی به یکی از اصول بسیار مهم در سیره رضوی در باب تربیت سیاسی اجتماعی زمامداران وخاکمیت اصضل آرادی اقسان وقافیی نیاز قیددسهای و ققر شیف جانته امست: گرا بن آدم می‌گوید از حضرت پرسیدم: « منزدی از اهتل ذمته بر اثر قحطی و گرسنگی شدید» فرزندش را در ازای تامین زندگی به‌دیگری می‌دهد: آیا چنینن کاری صحیح است؟ حضرت فرمود: لایتباع حر فانه لایصلح لکو لامتن اهل الذمه»(طوسی ۰۱۳1۷۰ ج۷: ۷۷). انسان آزاده قابل خرید و فروش نیست و چنین کاری بر اهل ذمه جایز نیست. در بینش اسلامی, سیره تربیتی امام رضا(لو حکوف اطاسفا بای رش لها هه افراد تهیدست کمک نماید قامافع او خنش نذار نی جری یت و اس ها رگن هار چاسه اسلامی شود يه عب ارت دیگر, در پرتو این روایات در جامعه اسلامی» مدیران و صاحب‌منصبان حاکمیتی بر آن‌ها لازم است با عطف به سیره رضوی در برنامه‌ریزی و تدبیر معیشت و تعیین زندگانی مناسب و مطلوب جامعه خویش قدم بردارند و بستر سعادت و کمال را ایجاد کنند. از جمله اصول و رهیافت‌های تربیت سیاسی حضرت رضا2ل# که از آن به‌غنوان بایسته‌های رفتاری مدیران حاکمیتی یاد می‌شود. داشتن برنامه‌ریزی مطلوب و وظیفه‌شناسی است. در اندیشهه امام‌رضا ی موفقیت و انسجام اجتماعی در پرتو کنش‌ورزی سپاسی در عرصه حاکمیتی برنامه‌ریزی مدیران در باب مدیریت‌های کلان اجتماعی و سیاسی است که می‌تواند نظام‌مندی و مطلوبیت‌هایی را برای مردم به وجود آورد. در این زمینه امام بیان می‌دارند که تدبیر(عقلاتیت) و برنامه‌ریزی قبل از عمل؛ انسان را از پشیمانی رهایی می‌بخشد. از جمله مسائل مهم و راهبردی در اندیشه سیاسی امام رض الیو ارتباط آن با مسئله تربیت سیاسی اجتماعی, تئوریزه کردن امامت شیعی در جامعه و بسترسازی برای نمایان ساختن ساختار مسلط استبدادی موجود(نظم عباسی) بوده است. رویکرد امام رضاهل در قبال این مسئله از دو جنبه قابل تامل است: نخست. نفی حکومت جور(طاغوت) و دوم. ارائه در جهت هدایت امت اسلامی در حوزه‌های سیاسی اجتماعی, اقتصادی» فرهنگی و دینی مشهود است. بدین منظور امام رض ای قبول ولایت‌پذیری و خلافت را بدون شایستگی مورد پذیرش نمی‌دانستند(میر حسینی و دیگران۱۳۹۹۰: ۱۷۲). به عبارت دیگر, ایشان به داشتند(طبرسی» ۱۴۰۲ق» ج۲: ۴۳۳). در سیره رضوی ابزار سه‌گانه تقیه» مناظره و معجزه به‌عنوان ابزارهای سه‌گانه بر مبنای اضولی چون توحید. امامت و عدالت کاربست پیدا می‌کرد. به عبارت دیگر در انديشه امام رضا(ل* تربیت سیاسی دو وجه دارد: ۱. تربیت سیاسی در حوزه عملیاتی که شاملتقيه در برابر نظم مسلط حاکمیتی, شرکت درمناظرات با گروه‌های مختلف در جامعه به منظور تربیت‌سازی نیروهای آگاه و همچنین معجزات مانند طلب باران از خداوند به‌منظور اثبات حقانیت. ۲. تربیت سیاسی در حوزه بینش و ارزش‌های اسلامی که به نوعی در این حوزه توحیندی محوری» تحیرزدایی و قدسیت‌زدایی از حکومت وقت جای گرفته است. در فرهنگ رضوی اثبات یک نظام مطلوب اسلامی بر محور تربیت شایستگان قابل تامل است و به‌نوعی در چنینن مکتبی انسان کامل و تربیت یافته بر دو عنصر اعتدال و عقلانیت می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد آرمان‌شهر اسلامی شود. به عبارت دیگر در اندیشه و کنش‌ورزی امام رضاي میان اسلام(دین) و سیاست وحدت وپیوست برقرار است که به معنای ارائه و بازنمایی یک سیاست شریعت‌مدار است. در این الف. تربیت در حوزه و بستر بینش سیاسی؛ در این بستر حضرت رضافلا به می‌پرداختند. مانند آنچه ایشان در جریان پذیرش مشروط ولایت‌عهدی انجام دادند. ب. تربیت در بستر ارزش‌ها و نگرش‌های سیاسی: در این حوزه امام رضافلی به تربیت ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  ,۵۵۵۵۵۵( تربیت سیاسی درسیره امام رضا ۵ الگویی برای بصیرت افزایی (حمیدی و مزدخواه) درجنکیح2 ۳ اصول اسلامی بسط دهند و کنشگری فعالانه‌ای در برابر نظام حکمرانی جائرانه به وجود ج. تربیت در حوزه مهارت‌ها و رفتار سیاسی؛ در این حوزه حضرت ضمن فهم روابط قدرت در سیستم سیاسی موجود و تصمیم گیری آگاهانه در برابر آن ضمن مهارت‌افزایی در حوزه عمومی(جامعه) به هویت‌سازی و الگودهی اجتماعی هم اقدام می‌کردند. مانند شرکت در جلسات بحث و مناظره برای اثبات حقانیت اسلام و مسئله امامت. اساسا تربیت سیاسی در الگوی رفتاری حضرت رضا9لتلا پرورش یک انسان و جامعه مطلوب کارآمد است که زمینه رشد اجتماعی سیاسی در حوزه عمومی را به وجود می‌آورد. شکل‌گیری نظام توحیدی, حاکمیت قوانین الهی در جامعه» نفضی فساد و بسترسازی برای بالندگی اجتماعی از جایگاه والایی برخوردار است. پذیرش و مقبولیت تشریعی در کنار حاکمیت تکوینی الهی در چارچوب بستر شریعت که به نوعی تربیت سیاسی تنظیمی است. در الگوی رفتاری حضرت رضا2ل از اولویت راهبردی برخوردار است. در اندیشه‌ورزی امام رضال رهبران و کارگزاران تربیت‌يافته از مکتب اسلام باید در تکلیف گرایی و تکلیف‌مداری اجتماعی نقش داشته باشگد؛ به این معنا که انسان بایدر حوزه عمومی(جامعه) با عطف به مسئولیت‌پذیری» زمينه اجرای احکام شریعت اسلام رابه وجود آورد. اساسا در اندیشه تربیتی امام رض ال یک نظام سیاسی برای هماهنگ‌سازی و انسجام‌ساختاری باید قابلیت‌های انسانی را در جهت توحیدباوری یک جامعه توحیدمحور تریست سیاسی به‌طور کلی اقدام استراتژیک اجتماعی و فرهنگی و اساسا یک فرایندآموزشی محسوب می‌شود که به انتقال معیارها و هنجارها کمک فراوان می‌نماید. به بیان دیگر» تربیت سیاسی به افراد جامعه امکان می‌دهد تافعالانه در امور جامعه خود مشارکت کنند و در قبال مسائل اجتماعی سیاسی و فرهنگی به کنش‌گری بپردازند ودر حد انتظار از نتایج آن بهره‌مند شوند. به‌طور کلی, تربیت سیاسی متاثر از پیش‌نیازهایی است که در روند اجرا و عملیاتی شدن آن به این پیش‌نیازها وابستگی متقابل دارد. این مولفه‌های پیش‌نیاز شامل آموزش به‌عنوان یک حوزه تعلیم دهنده ویادگی ری به‌عنوان یک عنصر جریان‌ساز نیاز دارد. نهادهای های مختلف اجتماعی می‌توانند در فرایند تربیت سیاسی اجتماعی ناثیرگذار باشند و ارزش‌های نوین و مطابق با ساخت و ساحت داخلی به جامعه و زیست اجتماعی سیاسی خود تزریق کنند. در انديشه اسلامی تربیت سیاسی همواره جایگاه رفیعی به خود اختصاص داده است و در نظام‌مند شدن جامعه اسلامی» تربیت سیاسی به‌عنوان یک عنصر کازبردی مورد توجه است. در اندیشه وقرهنگ اسلامی پذیرش اضرا سره 4 مات اسان پذیرش اضل توحیده توجه به اصل آزادی که توام به مسئله مسئولیت است؛ توجه به مسئولیت‌های همگانی» توجه به مسئله عدالت در امور اجتماعی سیاسی, نفتی قندرت و قدرت‌طلبی» حق‌مداری و حق‌طلبی در تربیت عالی سیاسی اجتماعی اسلامی موثرو کارساز است. تربیت سیاسی از دیدگاه اسلام هم می‌تواند پروراندن انسان‌هایی شایسته و متعهد باشد که در مقابل خلق وخدا مسئول‌اند و خود را در محیط مأموریت و دیگر عرصه‌های سیاسی بیرونی و درونی متعهدمی‌دانند. تربیت سیاسی در انديشه امام رضا(ل همواره در امتداد تربیت سیاسی مککب اسلام اسق:ف رآندیشه سای امامرض افلاه تست سیاسی آبساه مفگانه دار ۸ بعد شناختی؛ یعنی میزان آگاهی وشناخت در باورهای فردی اجتماعی درباره ماهیت وشیوه عمل سیاسی در جامعه به‌عنوان یک عامل اجتماعی کننده» ۲. بمد احساسی؛ و لیاقت سیاسی به معنای چگونگی انتخاب کارگزاران برای ایفای نقش سیاسی موثر در جامعه. به بیان دیگر سیمای تربیت سیاسی در سپهر اندیشگانی امام رضافل به‌معنای احترام متقابلی که بین آن‌ها شکل می‌گیرد و رفتار مسالمت‌آمیزی به وجود می‌آید که ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111  11 تربیت سیاسی درسیره امام رضا له الگویی برای بصیرت افزایی ‏ (حمیدی و مزدخواه) درجنکح2 ۳ در آن بسیاری از تعصبات که زمینه جنگ و خونریزی را فراهم می‌کند از بین می‌رود و آن‌ها رابه سمت همدلی و همراهی در سطح جامعه سوق دهد. این سیمای کلی دربرگيرنده معرفت انسان به خود و خدا(فطرت محوری» دار بودن عاملی برای بازشناسی و سازندگی( عقلانیت محوری)» داشتن قدرت تعیین‌کنندگی(اراده و اختیار) است. به بیان دیگر امام رضافله در پرتو مسئله تربیت سیاسی درصدد انسجام اجتماعی سیاسی بودند؛ مسئله‌ای که می‌توانست در بسد حکمرانی و سیاست‌ورزی یک حکومت متعالیه اسلامی به وجود آورد ودر بسد تربیت اجتماعی مدنی(سیاسی) افراد و جامعه تراز اسلامی شکل گیرد. -این‌بابویه. محمد بن‌علی. (۱۳۷۸). عیوناخبارالرضاییج . ترجمه سید مهدی لاجوردی» تهران: نشر جهان. (۱۳۷۲).عیون|خبارالرضا . ترجمه حمید رضا مستفید و علی اکبرغفاری» تهران: نشر صدوق. -افتخاری» اصغر. (۱۳۹۲). «مفهوم سیاست درمکتب رضوی» . فرهنگ رضوی. شماره۱. صص:۲۹-۷. -افتخاری» اصغر؛ مهجور حمید. (۱۳۹۵). ( الگوی تربیت سیاسی از دیدگاه شهید مطهری». فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی. -آیتی؛ عبدالقیوم. (۱۳۹۵). ( انسجام اجتماعی در سیره عملی امام رضاهی» . پایان‌نامه مقط عکارشناسی|رشد . رشته معارف اسلامی و جامعه شناسی فرهنگ. قم: موسسه آموزش عالی علوم انسانی(جامعه المصطفی العالمیه). -الهی‌زاده, محمدحسین. (۱۳۹۳). تربیت سیاسی-اجتماعی وحیانی؛ تدب رموضوعی د رسیره معصومان. تهران: انتشارات تدپردر -الیاس» جان. (۱۳۸۵). فلسفه تعلیم وتربیت . ترجمه عبذالوضا ضرابی: قم: موسسه آموزش و پژوهش امام خمینی(ره). -باقری» خسرو. (۱۳۸۵).نگاهی دوباره به تربیت اسلانی؟جلد۱. تهران: انتشتازات مدرسه: سس (۱۳۸۸).نگاهی دوباره به تربیت اسلاهتی.جّلد دوم. چاپ سوم تهزان: انتشارات مدرسه. -برزگر ابراهیم. (۱۳۹۳).( سیره سیاسی امام را (ل#اقز قبال مامون» . فرهنگ رضوی. ال دوم. شماره۷. صص: ۰۲۹-۷ -حاتمی فارسی» تورج. (۱۳۹۶). «مقایسه تربیت سیانتتی دراندیشه امام خمینی(زه) و جان دیویی» . پایان‌نام هکارشناس یارشد. -حاتمی؛ محمدرضا؛ بیگی؛ علیرضا؛ رفیعیان سجاد. (۱۳۹۸). (مهم‌ترین مولفه‌های حکومت مطلوب دراندیشه و کنش سیاسی امام رضال» . فرهنگ رضوی. سال هفتم. شماره ۲7. صص: ۰۲۱۸-۱۹۱ -حرعاملی, محمدین حسن. (۱۳۸۵ق). وسای لالشیعه . تهران: مکتب الاسلامیه. -حسینی» علیرضا؛ غفوری‌فر» محمد؛ آزیانفر, مهدی. (۱۳۹۷). «مولفه‌های مناظره‌های علمی امام رضالي: الگویی برتر برای آزاداندیشی دینی و نشر اسلام دردنیای معاصر» . فزهنگ رضوی. سال ششم.آشماره۲۲. صص:۰۱۷۷-۱۶۹ -خدیمی» مسعود. (۱۳۹۷). «تاملی برجایگاه حقوقّ بشدز پرتواننتیره و آندیشه رضویی»؛ فرهنگ رضوی. ۲۲(۹).صص: ۰۱۰۳-۹۵ -خلوصی, محمدحسین. (۱۳۹۷). («فرایند تربیت سیاسی در نظام اسلامی) . فصلنامه تحقیقات بنيادین علومانسانی. شماره۰۱۱ -درخشه, جلال؛ حسینی فائق, محمد مهدی. (۱۳۹۴). «مولفه‌های سیاست‌ورزی در سیره امام رضاله» . فرهنگ رضوی. -شرفی» حسین. (۱۳۸۹). ( تبیین و بررسی تطبیقی مبانی نظری تربیت سیاسی از منظر اسلام و لیبرالیسم و دلالت‌های تربیتی آن‌ها» . پایان‌نام هکارشناسیارشد. رشته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش. دانشگاه علامه طباطبایی. تهران. -شریفی, عنایت. (۱۴۰۰). «سبک وسیره امام رضا9لي« در تربیت اخلاقی افراد جامعه» .فرهنگ رضوی. سال نهم. شماره۳۳. ۱۵۵ فصلنامه‌علمی‌فرهنگ رضوی سال دهم شماره ۳۸ تابستان ۱۴۰۱ 1111111111 ۱۱1۱۱۱۱۱۱۱۱۸۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱۱11۱11۱1۱۱۱۱۱۱۱۱1۱11111111111111111111111111111111111111111111111111 11 تربیت سیاسی درسیره امام رضا له الگویی برای بصیرت افزایی ‏ (حمیدی و مزدخواه) درجنکی2< ۳ طبرسی, احمد بن علی. (۳۰۳(ق).الاحتجاج عل یاه لاللجاج. به کوشش: محمدیاقر خرسانی. مشهد: نشرمرقضی. -طوسی,» محمد بن حسن. (۱۳۶۷).تهذیب لا حکام. جلد۷. چاپ پنجم. تهران: نشر دارالکتب الاسلامیه. -عصاره تژاد دزفولی» سینا؛ باقری قورتانی؛ فرخی» میثم. (۱۴۰۰) + ل(دلالت‌های سیره رضوی در سیاست فرهنگی)): قرهنگ رضوین: -کریم زاده, رحمت الله. (۱۳۹۷). «بن‌مایه عدالت در کلام امام رضالی». فرهنگ رضوی. ۲۲(7). صص: ۰۹۶-۶۵ -کلینی, محمد بن یعقوب. (۱۳۹۵).اصو لکافی. ترجمه حسین استادولی. تهران: نشر دارالثقلین. + (۴۰۷(ق).الاصول من‌الکافی. به تحقیق و تصحیح علی اکبرغفاری و محمد آخوندی. ج۳و۴. چاپ -مجلسی؛ مخمد باقر. (۱۴۷۱ق). یخازالاتوار. بیروت: دار احیا آلتراث العریی -میرحسینی» یحیی؛ میرجلیلی, علی محمد؛ زارعی محمودآبادی» حسن؛ زارع زردینی؛ احمد؛ هاشمی, زهرا. (۱۳۹۹). (مواضع امام رضالی در برابر گفتمان‌های مشروعیت سیاسی دستگاه خلافت) . فرهنگ رضوی. سال هشتم. شماره۳۱. صص: ۰۱۸۶-۱۵۵ -نوری» میرزا حسین(محدث نوری). (۱۳۲۰ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسانل. بیروت: موسسه آل البیت ۵ لاحیا -نضیری» نسرین, (۱۳۹۳). «تربیت سیاسی در نهج‌البلاغه) * پایان‌نام هکارشناسیازشد:ازشته اندیشه سیاسی در اسلام. دانشگاه آزاد -هراتی» رابعه؛ محمود نیا علیرضا؛ صالحی» اکبر؛ کشاورز سوسن. (۱۴۰۰). «(تربیت فرزند در خانواده از منظر سیره امام رضا

تربیت سیاسی ازجمله مفاهیمی است که در شکل دهی چهارچوب های حکومت اسلامی و مشخص سازی نوع کنش جامعه و بصیرت افزایی اسلامی نقش اساسی دارد. تربیت سیاسی فرایندی است که از امور غیرسیاسی آغاز می شود و بعد از آن به حوزه های بسیط تری سوق پیدا می کند. در اندیشه اسلامی و الگوی های رفتاری ائمه اطهار(ع) تربیت سیاسی اجتماعی انسان و جامعه همواره از اهمیت والایی برخوردار بوده است. امامان معصوم از طریق تربیت اجتماعی و سیاسی همواره به تبیین معارف دینی در حوزه های فردی و حکومتی پرداخته و به تربیت انسان های تراز فرهنگ و هویت اسلامی اقدام کرده اند. در اندیشه سیاسی امام رضا(ع) اساساً مفهوم تربیت سیاسی در ارتباط با توانمند سازی جامعه مسلمین به منظور آگاه سازی و ارتقای سطح بینش آنان برای فهم روند های موجود است. سوال اصلی پژوهش این است که تربیت سیاسی در اندیشه و الگوی رفتاری امام رضا(ع) چگونه است؟ بر اساس یافته های پژوهش در الگوی رفتاری امام رضا(ع) تربیت سیاسی اساساً به معنای خود آگاهی اجتماعی و برقراری انسجام سیاسی اجتماعی و دارای مولفه ها و ویژگی های خاص خود است، به طوری که حق مداری، عدالت، آزادی بیان، تکریم و احترام، مخاطب شناسی و آگاهی به زمانه از مهم ترین ویژگی های تربیت سیاسی در اندیشه و الگوی رفتاری ایشان است. بر این مبنا روش پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی است که با بهره گیری از روایات و سیره رضوی به تبیین تربیت سیاسی در اندیشه و الگوی رفتاری امام رضا(ع) می پردازد.

419096

«صحت مطالب مقاله برعهده نویسنده است و بیانگر دیدگاه پژوهشکده بیمه نمی‌باشد» ۷۱ امروزه, صنایع خدماتی بخش عمده ای از بازارها را در بسیاری از کشورهای جهان به خود اختصاص داده‌اند. وسعت تحولات فناوری, حمل‌ونقل و ارتباطات باعث شده که بیمه نیز از زوایای مختلف توسعه یابد. صنعت بیمه یکی از مهم ترین نهادهای اقتصادی و یکی از قوی ترین نهادهای پشتیبانی سایر نهاد‌های اقتصادی و خانوارها تلقی می‌شود. ذر میان رشته‌ها و انواع مختلف بیمه بیسه اشخاص و به‌خصوص بيمه عمر و پس‌انداز از درخشندگی و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. زیرا این نوع بیمه با مزایایی که در قسمت عمر آن نهفته است می تواند پوششی کامل برای هر فرد باشد (مرتضوی و امروزه نقش و اهمیت جایگاه صنعت بیمه درحکم یک صنعت حمایت‌کننده» بر هیچ‌کس پوشیده نیست و مزایای اقتصادی و اجتماعی بیمه برای حمایت خانواده‌ها حائز اهمیت است. فوت هر شخص می‌تواند تأثیرات مالی گوناگونی در اقتصاد خانواده داشته باشد. افراد آینده‌نگر همان گونه که در زمان حیات برای تأمین رفاه خانواده خود می‌کوشند.» نگران عواقب فوت نابهنگام خود هستند و درصدد چاره جویی برمی‌آیند. خدمات بیمه‌ای به‌بهترین‌وجه می‌تواند این نگرانی را مرتفع کند. بيمه زندگی, علاوه بر ایجاد امنیت خاطر پاسخگوی نیازهای امنیت مالی و اقتصادی خانواده‌هاست. تأمین درآمدی معین و مشخص برای ایام بازنشستگی یا ؛ازکارافتادگی و یا ,تأمین درآمدی معین برای افراد خانواده» پس از فوت سرپرست خانواده ازجمله نیازهایی است که اين نوع بیمه می‌تواند برآورده کند (زرباف و طی یک دهه گذشته, صنعت بیمه در ایران رشد قابل‌قبولی داشته؛ اما هنوز آن‌طو رکه باید به نیازهای اوليه مشتریان نپرداخته است. با افزایش تعداد شرکت‌های بیمه‌گر رقابت بین آن‌ها افزایشی روزافزون یافته و پیامدهایی چون کاهش فروش و سهم بازار بر این نکته تأکید داره (شاهین و ابوالحسنی» ۹) امروزه مدیران موفق به این نتیجه زسیده‌اند که متعهد:ساختن مشتریان و نگاه داشتنشان فقط در پرتو ایجاد تجربه مثبت در اذهان آن ها به سازمان میسر خواهد بود؛ چراکه فرد با داشتن تجربه مثبت و در صورت داشتن فاکتورهای مظلوب, جذب شازمان شده و تا سالیان سال به خرید آن محصول اقدام می کند. عوامل زیادی در موفقیت یا شکست برنامه‌های بازاریایی نقش دارد و این مطالعه با توجه به نقش بسیار حیاتی کیفیت خدمات (قبل و پس از خرید) در ایجاد تجربه مثبت در مشتری, به: بررسی تأثیر کیفیت خدمات ذر ایجاد قصد خرید مشتری به واسطه تجربه خریدهای در ادامه. مبانی نظری و پيشينه مطالعات انجام شده درباره رفتار مصرف کنندگان و مشتریان خدمات بیمه‌ای بیان می‌شود. سپس براساس مدل مفهومی تحقیق» فرضیه ها و روش شناسی پژوهش و پس از آن تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه‌ها مطرح می‌شود. در آخر نیز به نتیجه‌گیری از یافته‌های ۷۲ فاسمدی وهدایتی بیلند. تأثیر قیفیت خدمات بیمه‌ای بر اقصد خرید بیمه‌های عمر و....# بهبود توانایی سازمان برای ارضای اثربخش نیازهای مشتریان یکی از آثار مستقیم ارائه خدمات با کیفیت است. چراکه سازمان دریافته است مشتریان خواهان چه خدماتی هستند. همچنین, ارائه خدمات بهتر به مشتریان باعث تکرار خرید و گسترش تبلیغات برای سازمان به مشتریان بالقوه قصد خرید یکی از مفاهیم عمده مطالعه شده در متون بازاریابی است که در تحقیقات موردتوجه قرار گرفته و گستره‌ای وسیع از محصولات و خدمات را پوشش می‌دهد. علاقه پژوهشگران بازاریابی به قصد خرید مشتریان به‌علت ارتباط آن با رفتار خرید است. مدیران بازاریابی» به‌منظور پیش‌بینی فروش محصولات و خدمات موجود و یا جدید. به قصد خرید مصرف کننده توجه دارند. داده‌های قصد خرید می تواند به مدیران بازاریابی» در تصمیمات بازاریابی مرتبط با تقاضای محصول (محصولات موجود و جدید)» بخش بندی بازار و استراتژی‌های تبلیغاتی» کمک کند. قصد خرید به احتمال خرید برندی خاص از یک طبقه خاص توسط مشتریان اشاره دارد. محققان اظهار می کنند که بهترین پیش بینی کننده منفرد رفتار یک فرد مقیاس نیت او برای اجرای آن رفتار خواهد بود (حیدرزاده و انتظارات آفراد از یک محصول خاص از نگجا کیرد و این انتظارات بر آدراکات جاری اثرگذار است. تجربه به مثابه درک مصرف کنندگان در هر تماس و خریداری محصولات تعریف می‌شود که این درک می‌تواند در اثر تبلیغات يا اولین برخورد مشتری با سازمان و سطح کیفیت خدمات به دست آید. این تجربه زمانی ایجاد می شود که مشتری از خدمات استفاده کند و بعد درمورد نتيجه کیفیت خدمات با افراد دیگر بحث نمایید. در تقیقات انجام گرفته, مشاهده شده است که یکی از عواملی که انتظارات مشتریان و قصد خرید آن ها را شکل می دهد خریدهای پیشین است. درواقع؛ در خرید محصولات و خدمات. بالاخص خدماتی مانند؛بیمه» تجربه خوب مشتریان در اجزای مختلف خرید شامل کیفیت ارائه خدمات و خدمات پس از فروش» بر ایجاد قصد خرید آن ها در سایر محصولات و خدمات ارائه شده توسط شرکت‌ها تأثیر دارد. تحقیّقاتی که در این زمینه انجام گرفته است درمورد تأثیر کیفیت خدمات مختلف در ایجاد تجربه مشتری و تجربه مشتری در ایجاد قصد خرید مقر ترافق ضمنی: دار (اخوانفر و رقایی, 155 بارس و فرخبان, ۳۹۶ در زمينه موضوع تحقیق تأثیر کیفیت خدمات بیمه ای بر قصد خرید با نقش میانجی تجربیات خریدهای پیشین» تحقیقات داخلی و خارجی زیادی انجام پذیرفته است. ازجمله می‌توان به موارد زیر سمیعی نصر و همکاران (۱۳۹۰) به بررسی عوامل موئثر بر انتخاب برند» در میان شهروندان شیرازی» پرداختند؛ یافته‌های آن‌ها حاکی از آن بود که از بین ۳۰ متغیر تأثیرگذار در انتخاب برند» تجربه قبلی اسقی وخنایشی بیان اتالیر کیت ختمات پیمه‌ای بر مد خریل بیسه‌هاتی عمر و ۸ لا از خرید برند برای فرد بیشترین تأثیر را در انتخاب برند از جانب وی داشته است. بی آزار (۱۳۹۱) به بررسی تأثیر کیفیت خدمات و تصویر نام تجاری بر قصد خرید مشتریان صنعت بیمه در شهر رشت. پرداخت و نتيجه مطالعات او نشان داد که کیفیت خدمات» به‌منزله یک اهرم » نقش ویژه‌ای در موفقیت شرکت‌های بیمه دارد و افزایش کیفیت خدمات بیمه‌ای به مشتریان حس امنیت و آرامش می‌بخشد و قصد خرید آن‌ها را افزایش می‌دهد. رنجبریان و همکاران (۱۳۹۱) به تحلیل رابطه بین ارزش درک شده» کیفیت درک شده» رضایت مشتری و قصد خرید مجدد در فروشگاه‌های زنجیره‌ای تهران پرداختند و بیان داشتند که کیفیت درک شده بر ارزش درک شده و همچنین بر رضایت مشتری و قصد خرید مجدد اثر می گذارد. افزون بر آن» ارزش درک‌شده بر رضایت مشتری و نیز بر قصد خرید مجدد اثر می‌گذارد. رئیسی فر و همکاران (۱۳۹۲) به بررسی تأثیر تجربیات برند بر تمایل به پرداخت بالاتر در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی برای خرید تلفن همراه پرداختند و به این نتیجه رسیدند که تجربه استفاده مشتری از برند بر قصد خرید مجدد و اعتبار برند تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد. خدائی و همکاران (۱۳۹۳) تأثیر تجربیات برند در ایچاد وفاداری به برند را بررسی کردند. نتایج آن‌ها نشان :داد که با توجه به تنوع روزافزون در اراگ ما بممام به‌دست آوردن جایگاه افناسب در هن مشتریان راهکار مناسبی برای جذب مشتری است؛ اگر جایگاه مناسب در ذهن مشتری و تجربه مثبت شیرازیان و همکاران (۱۳۹۴) به بررسی با راو اطاش له 4 کیفیت. خدمات بز قصد خرید مجدد مشتریان دو شرکت بیمه‌ای در شهرستان صحنه پرداختند و بیان کردند کیفیت خدمات برندها در بازار و برای مشتریان اهمیت خاصی دارد؛ مشتریان گاهی به برندی خاص وفادار می‌مانند که منجر به قصد خرید می شود و عنصر اصلی آن کیفیت خدمات است که باعث به وجودآوردن اعتماد و ارتباطات طاهری و اکبری (۱۳۹۴) تأثیر رضایت بر قصد خرید مجدد:با نقش تعدیلگر تجربه خرید را در بین ۰ نفر کاربران فروشگاه اینترنتی دیجی کالا بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که تجربه خوب از خریدهای اینترنتی قبلی نگرش مثبتی را در ذهن افراد ایجاد می کند خودکارامدی مشتریان را افزایش می‌دهد و در قصد خرید آينده مشتریان کی رقم ی گذازد: اخوان فر و رقایی (۱۳۹۴) به بررسی کیفیت وب سایت بر قصد خرید مجدد از طریق متغیرهای میانجی اعتماد و رضایت و تعهد مشتریان در فروشگاه آنلاین دیجی کالا پرداختند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که بین کیفیت وب ‌سایت با رضایت مشتری,» اعتماد مشتری» تعهد مشتری و قصد خرید مجدد رابطه معنی دار وجود دارد؛ بین رضایت مشتری با اعتماد مشتری» تعهد مشتری و قصد خرید مجدد. بین اعتماد مشتری با تعهد مشتری و بین تعهد مشتریان با قصد خرید مجدد رابطه معنی‌دار وجود دارد. ۷8 فاسمدی وهدایتی بیلند. تأثیر قیفیت خدمات بیمه‌ای بر اقصد خرید بیمه‌های عمر و....# پارسا و فرخیان (۱۳۹۶) نیز به بررسی تأثیر جنبه های مختلف تجربه مصرف بر متغیرهای پس از مصرف مانند رضایت» شدت دلتنگی» ارتباطات دهان‌به‌دهان و نیات رفتاری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مشهد پرداختند و نتيجه مطالعات آن ها حاکی از آن بود که لذت جویی در تجربه مصرف تأثیر مثبتی بر رضایت.» شدت دلتنگی, نیت انجام تبلیغفات شفاهی و قصد تکرار مجدد تجربه مصاف: کتدگان ,ذارق. طمچتین بعک فرار ازواقعیات کار تخریه مصرف تأثیر مشبتنی بر شلات دلشنگی مصرف کنندگان دارد. از طرف دیگر ابعاد یادگیری و ارتباط (تجربه مشترک) در تجربه مصرف تأثیر مثبتی بر انجام تبلیغات شفاهی دارد و بعد یادگیری در تجربه مصرف تأثیر مثبت بر نیت انجام تبلیغات شفاهی دارد» همچنین مشخص شد بعد جریان در تجربه مصرف تأثیری بر شدت دلتنگی لیائو و همکاران (۲۰۰۹) به بررسی عوامل موئر بر تقاضای بيمه عمر و توسعه محصولات جدید پرداختند و نشان دادند متغیرهایی چون کیفیت خدمات در وهله اول و بعد از آن برخوره خوب فروشنده» هزینه‌ها تعداد خانواده» سطح درآمد و تحصیلات بر تقاضای بيمه عمر تأثیر دارند. ساهین؟ و همکاران (۲۰۱۱) تأثیز تجربیات ند اعت‌لال بزند پارضایت برند زادر ایجاه وقادازی برند بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که تجربیاث برّن تأثیرامثبت و معنی‌داری بر رضایت برند» ارسلان و زمان" (۲۰۱۴) تآثیر تصویژ برتتد و کیفیت خدامات بژه‌تمایلات رفتاری خریداران از فروشگاه‌های خرده فروشی ذر پاکستان را وی اه لسه آن‌ها بیانگر این بوذ که کیقیت خدمات. تصویر برند و قیمت خدمات بر قصد خرید مشتریان قاتیری بت و میتی داز فارق فرسنام؟ وهشگاران ,۳۹۱۱۴۶ ید بررسی رابط ۹ فیی گس وی رگهنی بزشته کی متا خفماقرو قسفل مشتری, در فروشگاه‌های خرده‌فروشی شهرهای اسلام‌آباد و لاهور پاکستان,. پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد که تصویر ذهنی برند و کیمیت خذّمات تأثیر منیّتی*برقصن.خزید مشتریان دارد؛ ولی قیمت حشیم* و همکاران (۲۰۱۶) آثر کیفیت لت #وطفتار رید امطریق تبلیغات دهان‌بهد‌هان را مطالعه کردند و به این نتیجه رسیدند که کیفیت خدمات در خدمات عمومی و به‌ویژه صنعت حمل‌ونقل باعث سوق‌یافتن رفتار مصرف‌کننده به استفاده از خدمات آن شرکت یا سازمان می‌شود و دراین‌میان؛ سای و تذانگ بیان ناش کات مات سای بو فا رل اقا حور ی 4 ۳۵ کاستر" و سمکازال :۱۶ ۳۰ بررسی کردنک: که چگوته سطح تخصسانه اراهشته می‌تواند بر قسن ری مشتریان درمورد یک محصول خاص اثر بگذارد. آن ها به این نتیجه رسیدند که بهبود خدمات قبل و هنگام خرید محصولات و خدمات بر قصد خرید مشتریان» به وسيله ایجاد تجربیات مثبت در ذهن در این بخش, با توجه به مبانی نظری و پیشينه مطالعات ذکرشده و با اقتباس از کاستر و همکاران (۲۰۱۶» مدل مفهومی تحقیق معرفی می شود که تأثیر نوع خدمات بر قصد خرید به واسطه تجربیات ۱ کیفیت خدمات قبل از خرید بر تجربیات خرید مشتریان بیمه تأثیر دارد؛ ۲ کیفیت خدمات هنگام خرید بر تجربیات خرید؛مشتریان بیمه.تأثیر دارد؛ ۳ تجربیات خرید مشتریان بیمه بر قصد خرید بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری تأثیر دارد؛ ۴ کیفیت خدمات قبل از خرید بر قصد خرید مشتریان بیمه به‌واسطه تجربیات خرید تأثیر دارد؛ ۵ کیفیت خدمات هنگام خرید بر قصد خرید مشتریان بیمه به‌واسطه تجربیات خرید تأثیر دارد. ۵ فاسمدی وهدایتی بیلند. تأثیر قیفیت خدمات بیمه‌ای بر اقصد خرید بیمه‌های عمر و....# این تحقیق, از نظر هدف تحقیقی کاربردی است چون نتایج و یافته‌های حاصل از آن می‌تواند مورداستفاده مدیران و بازاریابان صنعت بیمه واقع شود و برای بهبود عملکرد شرکت‌های بیمه‌ای مفید باشد. از نظر روش گردآوری داده‌ها نیز تحقیقی توصیفی و از نوع پیمایشی- تحلیلی قلمداد می‌گردد. جامعه آماری موردمطالعه. شامل تمامی خریداران بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری در یکی از شرکت‌های بیمه‌ای استان خراسان رضوی است که با استفاده از فرمول نمونه کوکران تعداد ۲۳۰ نفر از آن‌ها به‌عنوان حجم نمونه موردبررسی درنظر گرفته شده‌اند. با استفاده از روش نمونه‌گیری سادهه» پرسشنامه محقق‌ساخته, حاوی سوالات موردنظر برای سنجش متغیرها از طریق نماینشدگی‌های این شرکت توزیع شده و درنهایت داده‌های تعداد ۲۱۷ پرسشنامه کاملا تکمیل‌شده به‌دست آمده است. متغیرهای مستقل: ۱) کیفیت خدمات قبل از خرید: خدماتی که قبل از خرید انجام می‌شود. شامل قیمت گذاری خدمات. پشتیبانی خرید و کیفیت و اهمیت مطالب وب‌سایت شرکت. ۲) کیفیت خدمات هنگام خرید: خدماتی که در حین خزید به.مشتری داده می‌شود. شامل سازوکار پرداخت متغیر واسطه: تجربیات خرید که از خریداها شین از محقاولاتا بیمه‌ای شرکت موردنظر حاصل متغیر وابسته: قصد خرید مشتریان از بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری شرکت موردنظر, دراين تحقیق» برای سنجش اثر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته؛و آزمون فرضیه‌ها و برازندگی مدل از مدل معادلات ساختاری نرم‌افزار 818 و برای توصیف آماری داده‌های جمعیت‌شناختی از براساس یافته‌های جمعیت‌شناختی این تحقیق, از لحاظ جنسیت. اکثر پاسخ‌دهندگان (حدود ۷۷/۴ درصد) مرد هستند. از نظر دفعات خرید. اکثر پاسخ‌دهندگان (حدود ۲۵/۹ درصد) بیش از سه‌بار خرید داشته‌اند و از لحاظ میزان تحصیلات. اکثر پاسخ‌دهندگان (حدود ۴۴/۷ درصد) مدرک تحصیلی کارشناسی دارند. شاخص توصیف داده‌ها در جدول ۱ نشان داده شده است: «اسعدی و هدایتی بیلند. تأثیر کیفیت خدمات بیمه‌ای بر قصد خرید پیمه‌های عمر و ...4 ۵۸ براساس یافته‌های جدول ۱ پاسخ‌دهندگان معتقد بوده‌اند که گويه قیمتی که برای خدمات بيمه عمر و سرمایه گذاری تعیین شده اقتصادی است. همچنین براساس گويه نحوه پرداخت حق بیمه و اقساط بیمه‌نامه آن را منعطف دانسته‌اند. درمجموع, با توجه به مقدار میانگین متغیرها مشاهده می‌شود که پاسخ دهندگان کیفیت خدمات قبل و حین خرید را مطلوب ارزیابی کرده و تجربیات خرید خود را از «اسعدی و هدایتی بیلند. تأثیر کیفیت خدمات بیمه‌ای بر قصد خرید بیمه‌های عمر و ...» برای تحلیل داده‌های تحقیق, از روش هالاند! ۹۹۹ ,یرای مدل‌پابی استفاده شده است. مرحله اول سنجش اعتبار و روایی مدل اندازه‌گیری با تحلیل عاملی تأییدی و مرحله دوم سنجش مدل ساختاری از طریق ضرایب مسیر است که برای انجام این مراحل از نرم‌افزار پی‌ال‌اس استفاده شده است. سازگاری درونی: یکی از روش‌های تعیین پایایی آزمون با تأکید بر اندازه‌گیری سازگاری درونی» روش ضریب آلفا کرونباخ است. پایایی متغیرهای تحقیق در جدول ۲ آمده و نشان‌دهنده پایایی قابل‌قبول تحلیل عاملی تأییدی: نتایج حاصل از تحلیل عاملی در جدول ۲ نمایش داده شده است. ۹ ینش که ,برای ,ختماقا ایخ نت هناش ری ند اه خاملا اقتساذیی است: ۴ ۲ | مالیات و اضاقه‌بهای:خرید بیمه عمر ماش ب#اگمطح خلمات ایک ۹۸ ۳ شرکت به تغییر مفاد بیمه‌نامه» به‌طور مونری» رسیدگی می‌کند. ۳۸۷ ۴ | این شرکت» به‌طور موّثری» به شکایات و مشکلات مشتریان رسیدگی می‌کند. 0۴ ۵ سن‌ابقذا برای خریه نامه از وت‌سایقا ان نوکت بیمذای: اطلاغات کست م ی کنم: ۸۳ وب‌سایت این بیمه درمورد پوشش‌های مختلف بیمه‌ای» اطلاعات جامع دارد. ۹ ۸ تجولابرقات جقا سم وزاکاط مه عی این زک متمطاف ایها: ۵۳ اسقی وخنایشی بیان اتالیر کیت ختمات پیمه‌ای بر مد خریل بیسه‌هاتی عمر و ۸ ۷۹ ۹ امن از سیستم پرداخت غیرحضوری این شرکت راضی هستم. ۱۱ برخورد کارکنان این شرکت در زمان تحویل بیمه‌نامه, با مشتریان محترمانه است. ۲ | خدمات و کلوزهای این شرکت کاملا کاربردی و واقعی هستند. ۱۴ خرید بیمه‌نامه از این شرکت بیمه‌ای هميشه تجربه‌ای عالی را برای من به‌وجود می‌آورد. ۶ | خرید بیمه‌های این شرکت تضمین‌کننده رفع نیاز است. ۷ | برخووکارکنان این تترکت بسانم سار سجقومانه و پیگیراند استا ۲ قمات ای هدر من آحنناس اطمیای و آزامش دوه می‌آواد: 1۹ تبلیغات این بيمه خس مثبتی ار من به‌وجود می‌آورد. ۰ ازاين شرکت بیمه‌ای در آینده نیز خرید خواهم کرد. ۳۱ برای خرید مجدد محصولات بیمه‌ای این شرکت. حاضر به پرداخت قیمتی بالاتر از 3 به‌هنگام خرید هر نوع بیمه, ابتدا این شرکت بیمه‌ای‌آزا بزرسی می‌کنم. ۳ )| سریعا می‌توانم نماد و سمبل این بیمه را به یاد آورم: با توجه به مقادیر آلفای کرونباخ در جدول ۲ و مقادیر تخلیل عاملی تأییدی در جدول ۳ که به‌ترتیب بیش از ۰/۷ و ۰/۴ هستند.» می‌توان دریافت که گویه‌های تحقیق از روایی و پایایی مناسب و مطلوبی ضریب تعیین: با توجه به مقادیر جدول ۴ مشاهده می شود که حدود ۰/۴۶۴درصد تغییرات تجربیات خرید توسط تغییرات کیفیت خدمات قبل از خرید و هنگام خرید توضیح داده می شود و حدود ۵ درصد تغییرات قصد خرید به‌وسيله تغییرات تجربیات خرید تبیین می‌شود. «اسعدی و هدایتی بیلند. تأثیر کیفیت خدمات بیمه‌ای بر قصد خرید بیمه‌های عمر و ...» شاخص نیکویی برازش (000): این شاخص را می‌توان با میانگین هندسی ضریب تعیین و میانگین براین‌اساس» با توجه به میانگین ضریب تعیین در جدول ۴ و میانگین مقادیر اشتراکی جدول 4۵ شاخص نیکویی برازش مدل را می‌توان به‌صورت زیر محاسبه کرد: همان‌طو رکه مشاهده می‌شود. مقدار شاخض نیکویی برازش مدل از مقدار ۰/۳۶ بیشتر است و نشان از برای آزمون فرضیه‌های تحقیق, روابط میان متغیرهای مستقل» واسطه و وابسته (متغیرهای مکنون) و نیز روابط میان این متغیرها با موّلفه‌هایی که از طریق گویه‌ها به‌دست آمده (متغیرهای آشکار) در از سوی دیگر جدول ۶ ضرائب مسیر میان متغیرهای تحقیق را که بیانگر تغییر در متغیرهای مکنون در مقابل هر واحد تغییر در متغیرهای آشکار است به‌همراه سطح معناداری آن‌ها نشان می‌دهد. بر این اساس, ازآنجاکه ضریب مسیر کیفیت خدمات قبل از خرید بر تجربیات خرید مشتریان ۰/۱۴۳ با سطح معتآذاری کمتر از 2/8۵ استه فرضيه اول تجقیق تأبید می شوه همچتین ظریب مسیز کیقیت اخفمات هنگام خرید بر تجربیات خرید مشتریان ۰/۵۸۱ با سطح معناداری کمتر از ۰/۰۵ و نشانگر تأیید فرضيه دوم تحقیق است. اثر تجربیات خرید مشتریان بر قصد خرید بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری نیز با ضریب مسیر ۰/۳۲۷ و معناداری کمتر از ۰/۰۵ فرضیه سوم تحقیق را تأیید می‌کند. اسقی وخنایشی بیان اتالیر کیت ختمات پیمه‌ای بر مد خریل بیسه‌هاتی عمر و ۸ ی یغی قبل از خرید بی بر تجربی 0 رز تین جرب ری مشتریان دص کرت رایس ۵ص ۳۸۵۹ پ تأیید جدول ۷ نتایج آزمون فرضیه‌های چهارم و پنجم تحقیق را نشان می‌دهد. همان‌طو رکه مشاهده می‌شود اثر کیفیت خدمات قبل از خرید بر قصد خرید بيمه عمر و سرمایه گذاری, از طریق متغیر واسظه تمریباگهخرید پیشین«دازای ظرب هسیر 1۴۶۷و سطع مس افاری کیشتر او 1۵ استه: بنابراین» فرضيه چهارم تحقیق تأیید می‌شود. همچنین اثر کیفیت خدمات هنگام خرید نیز بر قصد خرید این بیمه از طریق متغیر واسطه تجربیات خرید پیشین,» دارای ضریب مسیر ۰/۱۸۹ و سطح معناداری کمتر از ۰/۰۵ است که نشان از تأیید فرضيه پنجم تحقیق دارد. ۸ فاسمدی وهدایتی بیلند. تأثیر قیفیت خدمات بیمه‌ای بر اقصد خرید بیمه‌های عمر و....# ۴ کیفی ده مات اقبل از حرید یهام بر فد انشا ۳۷ سا تأیید خرید بيمه عمر و سرمایه‌گذاری تأثیر دارد. تجربیات حری یی براساس نتایج جدول ۶ در بررسی اثر کیفیت خدمات قبل از خرید بیمه نامه بر تجربیات خرید مشتریان» مشخص شد که کیفیت خدمات قبل از خرید بیمه‌نامه بر تجربیات خرید مشتریان موّثر است؛ نتایج حاصل از بررسی فرضيه اول مژید نتایج مطالعات بی‌آزار (۱۳۹۱)» شیرازیان و همکاران (۱۳۹۴) و کاستر و همکاران (۲۰۱۶) است. در بررسی اثر کیفیت خدمات هنگام خرید بيمه‌نامه بر تجربیات خرید مشتریان» ملاحظه شد که کیفیت خدمات.هنگام خرید بیمه نامه بر تجربیات خرید مشتریان موثر است؛ نتایج حاصل از فرضیه" دوم" با مطالعات بي‌آزار (۱۳۹۱)» شیرازیان و همکاران (۱۳۹۴) و کاستر و همکاران (۲۰۱۶) سازگار است. بررسی اثر تخربیات خرید مشتریان بر قصد خرید بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری نشان داد:که تجربیات خریدآذر ایجاد قصد خرید مشتریان موئر است؛ تقایج حاضل از بزرسی فرضيه سوم نایم میگ میم هر و همکناران :0۱۳۹+ خداتیی و همکاران (۱۳۹۳): طاهری و اکبری (۱۳۹۴)/ ایا هشن[ ۱۳۹۶ ساهین و همکناران (۲*۱۱) و کلستر ,و همگاران (1۳۶۶ را نأیید می کت در فرضی چهارمم اثر غیرمستکیم کیفیت,خنمات قیل از خرید بیمه‌نامه بر قصد خرید بيمه عمر و سرمایه‌گذاری با نقش واسطه تجربیات خرید پیشین بررسی شد و نقش تجربیات خرید به‌عنوان متغیر واسطه موردتایید قرار گرفت؛ نتایج حاصل از بررسی این فرضیه با مطالعه کاستر و همکاران (۲۱۶) مطابقت دارد و نتيجه به‌دست‌آمده با مطالعات بی‌آزاز 1۱۳۹۱ رنجبریان و همکاران (۱ 4۱۳۹ آرگلا ۳ رما (۷۳۱۴) و حقیمج و همگاران (۱۶ 1۳۳ نیز سازگار است. در فرضيه پنجم» نوع اثر غیرمستقیم کیفیت خدمات هنگام خرید بیمه‌نامه بر قصد خرید بيمه عمر و سرمایه گذاری با نقش واسطه تجربیات خرید بررسی شد و نقش تجربیات خرید به‌عنوان متغیر واسطه تأیید شد؛ نتایج حاصل از بررسی این فرضیه با مطالعه کاستر و همکاران (۲۰۱۶» بی‌آزاز 44۱۳۹۹ ازسافی ورزمان (۲۶۱۴) و خشیم و همکاران :۳۳۱۶ تیز سا ز کار است. بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری می‌تواند ازجمله راهکارهای موئر برای ایجاد امنیت و آسایش روانی برای افراد, به‌ویژه بازنشستگان» باشد و در رونق اقتصادی کشورها نیز بی‌تأثیر نیست؛ از سویی» با توجه به افزایش جمعیت سالمندان, این بیمه‌ها می‌تواند کمک مناسبی برای زمان بازنشستگی آن‌ها «اسعدی و هدایتی بیلند. تأثیر کیفیت خدمات بیمه‌ای بر قصد خرید پیمه‌های عمر و ...4 ۸۳ باشد. بنابراین» توجه به عوامل موّثر در ایجاد قصد خرید بیمه‌نامه برای شرکت‌های بیمه مفید است و نتایج تحقیق حاضر نشان می‌دهد کیفیت خدمات آرائه‌شده در قبل و هنگام خرید بیمه‌نامه می‌تواند مقدمه‌ای برای ایجاد تجربه مثبت در ذهن مشتریان تلقی شود که به نوعی در ایجاد قصد خرید مشتریان تأثیر می‌گذارد. براساس یافته‌های به‌دست‌آمده» مدیران و تصمیم‌گیرندگان صنعت بیمه باید به معیارهایی از قبیل کیفیت خدمات ارائه‌شده, که در ایجاد قصد خرید مشتریان تأثیرگذار است. 9 اخوان‌فر امیر و رقایی» فهیمه (۱۳۹۴). بررسی رابطه کیفیت وب‌سایت بر قصد خرید مجدد از طریق متغیرهای میانجی اعتماد» رضایت و تعهد مشتریان (مطالعه موردی: فروشگاه آنلاین دی‌جی کالا). دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و اقتصاد در قرن ۲۱ مرداد ماه» تهران. 9 بی‌آزاره احمد (۱۳۹۱). بررسی تأثیر کیفیت خدمات و تصویر نام تجاری بر قصد خرید مشتریان مورواسالنه اهست یمد در شهر‌رشت: پایان‌نامه کارشعاسی آرفند» داسگاه سلانه ظباطبایی, 9 پارسا آیدا و فرخیان» ساحل (۱۳۹۶). بررسی تأثیر جنبه‌های مختلف تجربه مصرف بر متغیرهای پس از مصرف (رضایت. شدت دلتنگی» ارتباطات دهان‌به‌دهان, نات رفتاری) (مورد مطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی مشهد). دو فصلنامه علمی -پژوهشی راهبردهای بازرگانی» ۲۴ (٩)» ۴۴-۲۹. 9 حیدرزاده, کامبیز زند حسامی, حسام و قافله‌باشی, سیده سارا:(۱۳۸۹). ارزیابی تأثیر طبقه برند» شناخت برند و قیمت. بر ارزش موردانتظار و تمایلات رفتاری خریداران گوشی موبایل (مطالعه موردی 9 خدائی, نیره» قدیمی سمیه و اعتمادی‌فرد مهری (۱۳۹۳). تأثیر تجربیات برند در ایجاد وفاداری برند به‌واسطه رضایت و اعتماد برند (مطالعه موردی: مشتریان بيمه مسئولیت شرکت پارسیان). 9 رنجبریان» بهرام» رشید کابلی مجید. صنایعی؛ علی و حدادیان, علیرضا (۱۳۹۱). تحلیل رابطه بین ارزش درک‌شده» کیفیت درک‌شده» رضایت مشتری و قصد خرید مجدد فروشگاه‌های زنجیره‌ای 9 رئیسی‌فر کامیار بختیاری حامد و طاهری, مهرداد (۱۳۹۲). بررسی تأثیر تجربیات برند بر تمایل 9 زرباف» مهدی» کرباسی‌ور علیرضا و کیه. سمیه (۱۳۹۲). بررسی عوامل موّئر در توسعه بيمه عمر با ریگرد کشف مزاع در شور آتهران اقطالطه موردی: شرکلت يط سامان فملنافه سدیریده. 1۶ ۳۹ 9 سمیعی نصر محمود علوی» سیدمسلم و نجفی سیاهرودی, مهدی (۱۳۹۰). بررسی عوامل موثر بر ۹3 فاسمدی وهدایتی بیلند. تأثیر قیفیت خدمات بیمه‌ای بر اقصد خرید بیمه‌های عمر و....# آنتغاب برند ار جانب: مشتریان با استقفاده از روش تجلیل غاملی:مجله مذیریت بازاریای 0۶ ۴۷ شاهین, آرش و ابوالحسنی, زهرا (۱۳۸۹). سنجش تفاوت مشخصات کیفیتی خدمات و نحو ارائه خدمات در صنعت بیمه (بررسی موردی: شرکت بيمه ایران در استان اصفهان). مجله دانش و توسعه. شبرازبان, زهرا طهماسبی مهن شوتنی: پریسا و باری» صدیقد(۱۳۹۴)+بررسی نأنیر ارتباطاته اعتماد و کیفیت خدمات بر قصد خرید مجدد (مطالعه موردی: بيمه معلم و بيمه ایران شهرستان صحنه). اولین کنفرانس بین‌المللی حسابداری و مدیریت در هزاره سوم» دی ماه رشت. طاهری, فاطمه و اکبری,» نسیم (۱۳۹۴). بررسی تأثیر رضایت بر قصد خرید مجدد با نقش تعدیلگر تجربه خرید اینترنتی (موردمطالعه: کاربران فروشگاه اینترنتی دیجی‌کالا). سومین کنفرانس بین‌المللی 9 مرتضوی,» سعید. ناظمی, شمس‌الدین و آیتی‌گاراز محمد (۱۳۹۰). نقش تعدیل‌کنندگی جذابیت رقبا و هزينه جابجایی بر رابطه بین قیمت., کیفیت خدمات و رنجش خاطر با قصد رویگردانی مشتریان حقیقی در بخش مسکن بيمه سینا: فصلنامژگوی و۴۹ تحول: ۲۶ (۲غ) ۱۱۴۳۸۵ 0 تاه 56۳106 مه ععقطط ۳۵۵۵ 0۶ امومصهاآ .(2015) بل 7220۵9۰ 62 3/۰ مصقاه۸ و ۸/016۰ مصقاعله۳ حز 510۳6 لنقا۲ ۵۶ وی ۸ کمدمتاصصاص عععط سم معصصتعصم ۵ ۶٩ عمط عطا هام3۵ .(2014) بش مقطتاقط5 ۶ ۳۰ باقططعط .1 ,۳8782 و ۰ آانما۲۵ ۲و عقیه 2 نصمزاصاصا عحقط ام کعصاعصته ۵0 وهی 56106 ۵صه 1۵826 تاه 56166 36۳061۵0 .(2016) با مصتمط1 ک بک.ش.ظ مقتسش پبظطب۸ مصتطافقعتز و 5 0۴۴ هس70 بطابام ۵۶ ۷۵۳۵ ۶و صمناهنوعد. تصمتاصاص ععمطم 200 1228661 513216816 (۳[5) 50265 اک162 اهتدم ۵۶ ععن] .(01999) .7 ,فصعاا1 و ,(20)2 لاهسا خمعص‌ع 3/02 عزعاداگ منود کمع۳ 0۳ ۵۳۲ 10 2 و168 61 56106 عصنلصه عطا دعمل 110۳ .(2016) .2 ,فعلقعه) عک ,+ بقل ما خصافنط و 6 م۸ ۵۹201004 8 ۵0۳۵ کدوزام از معط عم امعم 0606 1مز ,(3) 25 ,65نطمص0ع۳ فععصتعظ مه کصعص‌ع ۱/2 ۴ سل م۳6 بطعه 200۳0 عع0 6 حتنقعطه وصعصعل عستص/3 .(2009) ۷۰۷۰ مهصد1 گ .۷.۵۷ مصعطل0 ,5.1 بمقنا و ۷۳ عص‌افبرگ عمط اصعص تاغل یلا00 ۵۲۷ 10۳ ماقم عمص‌حعط عکنا ۶و ,000061161665 ۳00 که دامعلگه 6ط1 .(2011) 17 ماوصقانگط ۶ .0 بقنط7 بش مصتطع5 و ماع ۵۵ ۳۵۳6 آه زمره هه بوااهروما ۵ص عصتوان جه ص0 م2 عناهه 200 اهنها -1288 ,(12) 24 ,ک6عط6ز50 [2مز هط هط وصه آهن۵ ۳۳۵۵0-500 ۳0۰ اسقی وخنایشی بیان اتالیر کیت ختمات پیمه‌ای بر مد خریل بیسه‌هاتی عمر و ۸

اهداف: بررسی اثر کیفیت خدمات بیمه ای بر قصد خرید بیمه های عمر و سرمایه گذاری و نیز بررسی اثر میانجی تجریبات خرید در رابطه بین کیفیت خدمات بیمه ای و قصد خرید بیمه های عمر و سرمایه گذاری. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف پژوهشی کاربردی است و از نظر روش اجرا و گردآوری داده ها، پژوهشی توصیفی-همبستگی و از نوع پیمایشی قلمداد می شود. داده های مورد مطالعه از 217 نفر از مشتریان یک شرکت بیمه ای در استان خراسان رضوی با روش نمونه گیری تصادفی ساده و با ابزار پرسشنامه برگرفته از مطالعه کاستر و همکاران (2016) که روایی و پایایی آن مورد تأیید قرار گرفته، جمع آوری شده است. جهت بررسی اهداف پژوهش پنج فرضیه تدوین شده که ارتباط میان متغیرها را آزمون می کنند و با استفاده از نرم افزار پی ال اس که از نوع معادلات ساختاری است، این فرضیه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که کیفیت خدمات بیمه ای (قبل از خرید و هنگام خرید) و همچنین تجربیات خریدهای پیشین مشتریان بر قصد خرید خدمات بیمه ای تاثیر معناداری دارند. همچنین تجربیات خریدهای پیشین مشتریان نقش واسط معناداری در رابطه میان کیفیت خدمات بیمه ای و قصد خرید مشتریان ایفا می کند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد کیفیت خدمات ارائه شده بیمه ای می تواند موجب ایجاد تجربه مثبت در ذهن مشتریان شده و این تجربیات در ایجاد قصد خرید مشتریان تأثیر می گذارد. بنابراین بر اساس یافته های بدست آمده مدیران و تصیم گیرندگان صنعت بیمه باید به ارائه خدمات بیمه ای مناسب تر و بیمه نامه هایی با ویژگی های متنوع تر رو آورده که انگیزه خرید مشتریان را افزایش دهند.

498593

نتایج تحلیل نشان داد که مولفه های تجربه و مهارت» جذابیت. کنترل, قضاوت اخلاقی و انطباق در بین سه گروه زنان متاهل,» زنان متقاضی طلاق و زنان مطلقه تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین به منظور مشخص کردن دقیقتر اینکه این مولفه ها دقیقا بین کدام دو گروه تفاوت معنی دارند از آزمون تعقیبی ال‌اس‌دی استفاده شد و مشخص شد که تک تک مولفه ها بین سه گروه با همدیگر تفاوت معنی داری دارند. نتیجه به دست آمده از فرضیه اول با تحقیق بت. جولین» آنتونی و میشل (۲۰۱۰) همسو است..ایشان نشان دادند که تفاوت اساسی چشمگیری در همبستگی آسیب روانی با جنسیت. وجودنطل3. ماه که در مردا#اهشب هان. با غزت نفس بالا ارتباط آدآرد در خالی که.در زنان آسیب روانی با عزت نفس بان ها( اما دای نتیجه به‌ادست آمده: باید اذغان کرد که در یک جامعه سالم عزت نفس جنسی نقش مهم و کلیدی دارد. عزت نفس جنسی ما تحت تاثیر انتخاب های جنسی ما قرار دارد و این انتخاب ها روش زندگی و اهداف ما را تعیین می کند. از طرفی مولفه تجربه و مهارت به توانایی فرد برای ارضا کردن يا ارضا شدن توسط یک شریک جنسی و فرصت ها برای درگیر شدن در فعالیت جنسی آشاره دارد. بنابراین زنان متاهل که از ثبات و آرامش خاطر بیشتری نسبت به زنان در حین طلاق و زنان مطلقه دارند» توانایی بیشتری براب درگیر شدن در فعالیت های جنسی دارند. اصولا زنان در حین طلاق تمایلی به برقراری رابطه جنسی نداشته و زنان مطلقه نیز فرصت این کار را ندارند. همچنین مولفه جذابیت به احساس فرد درباره جذابیت جنسی خود. صرف نظر از اینکه دیگران چه درکی از او دارند. اشاره دارد. زنان در حین طلاق و مطلقه به دلیل وجود مشکلات فراوان و درگیری های ذهنی احساس مناسبی نسبت به جذابیت جنسی خود ندارد. ولی زنان متاهل که مشغول زندگی عادی خود هستند. فرصت پرداختن به جذابیت های جنسی خود را دارند. بنابراین وجود تفاوت بین مولفه جذابیت در بین سه گروه زنان متاهل» متقاضی طلاق و مطلقه قابل قبول است. مولفه کنترل از عزت نفس جنسی به توانایی هدایت پا مدیریت افکار احساسات و تعاملات جنسی زنان اشاره دارد. زنان مطلقه به دلیل ترک زندگی مشترک و وجود نگاه نادرست نسبت به آنها توانایی کمتری در مدیریت افکار و احساسات خود دارند همچنین زنان در حین طلاق نیز به دلیل باز زیاد فشار وارده به آنها فرصت و توانایی لازم برای مدیریت احساسات و تعاملات جنسی را ندارند. بنابراین کنترل زنان متاهل با زنان مطلقه و در حین طلاق متفاوت خواهد بود. مولفه قضاوت اخلاقی به تنأسب: افکان آحساسات و رفتارهای جنسی,فرد با سیارهای اخلاقی‌اش آشاره:ذازد: بذیهی است که زنان مطلقه و در حین طلاق به اندازه زنان متاهل توانایی رعایت کردن تناسب بین افکار و احساسات و رفتارهای جنسی خود را ندارند. بنابراین وجود تفاوت بین قضاوت اخلاقی در بین سه گروه قابل قبول است و نهایتا مولفه انطباق مربوط به برقراری تناسب یا سازگاری تجربه يا رفتار جنسی فرد با دیگر اهداف یا اشتیاق‌های فردی است. زنان متاهل به دلیل نرمال بودن شرایط زناشویی خود نسبت به دو گروه زنان در حین طلاق و زنان مطلقه راحتتر می توانند تجربه جنسی خود را با اشتیاقات فردی خود سازگاری ببخشند» ولی زنان در حین طلاق و مطلقه در برقراری تناسب ضعیف تر عمل می به دلیل اسمی بودن متغیر اندروژنی و تقسیم بندی زنان به چهار گروه دوجنسیتی» مردانه, زنانه و نامتمایز از جداول توافقی به منظور پاسخ گوبی به فرضیه دوم استفاده شد. نتایج آزمون نشان داد که بین صفتهای اندروژنی‌ها در سه گروه متاهلین» متقاضی طلاق و مطلقین تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین بر اساس آزمون تعقیبی بونفرونی بین سطوح اندروژنی زنان متاهل و زنان متقاضی طلاق و مطلقین تفاوت معنی داری وجود دارد ولی بین دو گروه زنان متقاضی طلاق و مطلقین تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتیجه به دست آمده از فرضیه دوم با تحقیق حبیبی و فاطمی (۱۳۹۴) همسو بود. ایشان نشان "ادن" تفاوّت,.در نقشن جتتسیتی موجب تفاوت در میزان تاب‌آوری می‌شود. در واقع اندروژن بودن؛ بدون توجه به جنسیت بر تاب‌آوری مور است. همچنین با تحقیق ابوالقاسمی. شیبانی» نریمانی و گنجی (۱۳۸۷) همسو بود. ایشان نشان دادند که بین هر یک از متغیرهای ابعاد روان‌نژندی و آندروژنی در زنان بارور نابارور و یائسه تفاوت.وجود دارد. در تئیین نتیجه افرضیه دوم باید گفت که اندروژنی یک جهت گیری جنسیتی است که در آن صفات زیادی از"هر دو اسنادهای زنانه و مردانه را در شخصیت خود یکپارچه می‌سازد. به‌عبارت دیگر فرد اندروژن تعداد زیادی از ویژگی‌های مردانه و زنانه را دارد. به اعتقاد بم افراد اندروژن نسبت به همتایان خود از بهداشت روانی بیشتری برخوردار هستند. در واقع ویژگی اندروژنی یک ویژگی مثبتی بوده و زنان دارای ویژگی دو جنسیتی قادر خواهند بود که با همسر خود رابطه بهتری برقرار کنند. زیرا زن دارای ویژگی دوجنسیتی دارای ویژگی های مردانه نیز می باشد» بنابراین قادر به درک بهتر رفتارهای همسر خود خواهند بود. بنابراین زنان دارای ویژکی دوجنسیتی قادر آبه کنترل کردن ناملایمات زندگی مشترک خواهند بود, بنابراین احتمال یکی از محدودیت های اصلی این تحقیق عدم همکاری دادگاه ها و مراکز قضایی و همچنین نمونه تحقیق که شامل زنان در حین طلاق و مطلقه برا تکمیل کردن پرسشنامه بود. با توجه به محدویت این تحقیق, پیشنهاد می شود که به منظور گسترش پیدا کردن تحقیقات در زمینه های مهمی همچون پدیده طلاق» تفاهم نامه هایی در زمینه راحت کردن انجام تحقیقات بین دانشگاهیان و مراکز قضایی منعقد شود. با توجه به نتیجه فرضیه اول و وجود تفاوت معنی داری بین مولفه های عزت نفس جنسی در بین سه گروه زنان و به منظور موثر بودن تاثیر این مولفه ها و آشنایی کامل افراد با مسائل جنسی پیشنهاد می شود که قبل از ازدواج, در طی جلسات مشاوره به زوجین آموزش‌های کافی در این زمینه داده شود. همچنین با توجه به نتیجه فرضیه دوم و مهم بودن بحث دوجنسیتی و اندورژنی در زنان» و این نتیجه که افراد متاهل که دارای ویژگی دوجنسیتی هستند. بیشترین گروه را در بین نمونه دارا می باشند. وجود کارگاه های آموزشی برای کلیه زنان و آموزش مسائل مهم زنانگی و مردانگی امری ضروری به نظر می رسد. ابوالقاسمی عباس, شیبانی حسین,» نریمانی محمد. گنجی مسعود (۱۳۸۷) مقایسه ابعاد روان‌نژندی و آندروژنی در زنان نابارور و بارور شهر تهران» مجله علوم پزشکی, دانشگاه علوم پزشکی تهران» دوره ۶۶ شمازه ۷ مهر ۵۱۴- اسدپور اسماعیل, ویسی سعید (۱۳۹۶) اثربخشی زوج درمانی هیجان- محور بر عزت نفس جنسی و عملکرد جنسی زنان مبتلا به اسکلروز چندگانه, مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک. سال ۰۲۰ شماره ۷ (۱۳۴)» خلیلی سمیرا هنرپروان نازنین (۱۳۹۶) رابطه آگاهی فراشناختی و تمایزیافتگی با عزت نفس جنسی زنان» زن و فتحی آشتیانی علی (۱۳۹۵)» آزمون های روان شناختی, انتشارات بعئت. تهران. فرخی, سحر ؛ شاره» حسین (۱۳۹۳). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی فرم کوتاه شاخص عزت نفس جنسی زنان. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران» سال بیستم» شماره ۲ پاییز ۰۱۳۹۳ صص ۲۶۳-۲۵۲ حبیبی احمدالله: فاطمی ماریا (۱۳۹۴) بررسی راب جنگو ول نف #جنسیتی با میزان تاب‌آوری: مطالعات روان -۴[ع5 لفنمعک عطا ۵۶ نفنند م۵صه هام۲۸ ,ر31996) 76 ماک ,81 حلقصدع 7 01 36۳ 0100۳۵۵ عطا 0۳ ع۳ 100 ۶و عا‌عنگه عطا اه دمکنع 002 .(2004) .5 مودک 82-4 .(1)1 بعکم پرانسه۳ ۵۶ لول صعتصه۳ وصه 5ت] ۵ دز ۰ لصه ۸10 :۵۳۴ 310 .وا نطه مه 00 ۲۵/۶ سک (3999) .5 آنام‌کهط ۸۳۵0 رز ععصع‌نلزده۲ مصه صمتاعصنصن‌عنل لهنهط .(2011) 1 ما1 مگ و 0 ,ط/70۷ظ [ 70۳۲۵1 ۵06۲۵0۳۰ ۵ که 205 عنلهنهه5 آهنمعد< وصنصنصصط لاه هضور صععصه۸ هام56 ونطاهممطل رد2 .(2010) بش ماعقط3/0 +6 .ظ.۳ ,معط و.ظ متعفلنا7 و۸ متلاعظ [10۵ نز فصه ونلفدم5 عم م70 +عانع 1۵۶ ماگنه کاز مصععاعع-1۶ع5 هه «مق 0  کل ,711700 ود 0070 لعن3 .0 ۸0616073 م5 م0000 م۸ کل ,[[00006 کل .2 ,0685 167166 1200 ما5 ۷:۳۵ امانصعی ج که عاعا2 156 (2017) .۸ مصق0اع/3 ۵ و 6 6 2/000006 ع 201 علقس۳ بصمنم‌عدعک لعنصعی فص صمتاعص۳ لقنهع5 5 ۹۵11-69166۲0 قمع فصه 5۵11-69166 لقطمل6 (2007) بش۸ ص00۵ بکز عنصدل2/0 [ 0۳۳۵1[ 600۵10 .کمتطعطم ۲۵10 عامصتاصذ هز صمناف‌تصحصصی اهتهعی کم 0۳6005 -۶[عو م56 عطا ۶و نله هه لماع .ر2011) کل ملک 6 .8.0 مطقطدع7 ,۸001120 0100۳6 اه جع امک عنصعو مسلص۸ فصه آقسه5 اه دمعس‌صصمع :۳۵ مقنصستآ وواندهنصتآ ودعش۸ عنصهادآ مطصعظ هنصدتا ووعمامطل رد2 اه اصع 1260 :1۳ مقنصصتاآ موز خصت] وهع۸ عنصاکآ مطعصومظ هنصدتا ووعمامطل رد2 او اصعصه 260 5۵11-63166۳0 200008660 هه آمنهع5 عطا 000206 ۵ ۶۵5 وی عنطا ۶ه عمجم 136 077 0۳6960 156" بقنستا حز عاممعم معنسفص وعفصن۳ه فصه عع ون مخصع‌نام‌مه عع 000۳ هو 0عاعنعطم و500 عنط ۶و صمنهاحام0م لفناعناهاد 156 موی ع نامهیم کته ۵ ۵5 ما87 56000 6 ,م۵002 عصفاعم5 0عص ۳ ۵۶ 0عاعتعدی نامع اک عط1 کصنام‌جع عع0طا 0 0۳۵002۷ ۶ عهصتاعزعدی صنامتع فحنطا عطا فص مصعص 0ع 400 ۶و هصتعنعدی 8 ده 0عع0007 48 ,۷۵۵۶۵ 000۳۵0 48 ,کص‌تامتع عطا عتقصهیم 16 معنصست] هز ۷۵۳۵۴۵ ۳ ع امه ۷۵۵۶۵ هم عامصسد5 ۸ عامصصد5 وی عط که 0ععلعد 606 0۵6۵ 1۳۵۳۵۵ عامرسند5 عطا که 5۵100160 ۳۵۲۵ 48 هه عنهصنتا ح کسام چلنسد؟ عطا ۵ ۳610۵۵ ک۵ ع 000۳ 41 ۵ ۵ع ۷۵۶ 00طاع عصنامسدی عاطهاند ۸ بمطاعصد وصنامسدد عاطملندهه منکن -50۳ ۷۷۵۵6۵۹ عطا 6۳۵ فلوم خصعصعسعه 3 62ص معسهصد هه صعصم 0ع 000۳ 67 8360 ع) ومه (1996 ,هلک 6 هسنق) عسنمصدمتعع 0 عم امک م5 ۳۹۳۳۵ 41 ع10 76 له0ه ۵ ۶۵۵ ک۷۷۵ ۷۵206 ۵۶ کزدتلقهه عاهاسد 2/10 تمعن ع[م1 دهع مهد لمصنصمد عطا عصعغنزعصی ,کزکعطممرحط 0دمععد عطا ۵۲عا 1۵ ,کزوعطاو بط 4 5۳060 کا[ناوع7۲ 156 .0106و 5855 بط ۹۵۵ ۵۶5 اکع کعلاطاها خمعسحوصم ,عاطاهه۷ 4 05ا۲0ع ۳3066 عطا 666 کصمعکنه 606 مصععوع-1[ع5 لمنهعی ۵۶ کاصعصمصهیم ع۳ 6 نی لمنعتهاد 9596 حزم 0ص م59 ۶و [(ع۷م[ عمط خد خصعصنعطاه هه 0ع0۳ن4ه ,0عنقط 66 ۵60 3666 200۳086 ۵۶ 1061 عطا صز ععصعممقغنل خصی‌قندونزد ۵ معله دز ع۳عط 1" ع6 40۳16۲6 اصعنگندهنزد م2 ۵۶ ع۳عط) خاظ ,[ع۷ع1 596 عطا که عاممعم 0ع۳ 200 هه ,6 ۵6 ۵۳۵ ,۷۳۵۵6 ۵00۳60 اطع محخصه مصععتکع-گ1[ع5 آهنههد :۷0۳۵5 رع1

هدف تحقیق حاضر بررسی مقایسه ای عزت نفس جنسی و اندروژن متقاضی طلاق، مطلقین و افراد متاهل عادی شهر ارومیه بود. تحقیق حاضر از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل سه گروه زنان متقاضی طلاق، زنان مطلقین و زنان متاهل شهر اورمیه بود. برای مقایسه گروه ها، از هر گروه تعداد 48 نفر انتخاب شد. برای انتخاب نمونه زنان متقاضی طلاق به دادگاه خانواده شهر اورمیه مراجعه شد و با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس نمونه انتخاب شد. برای انتخاب زنان مطلقه و زنان متاهل نیز از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد. ابزارهای اندازه گیری شامل پرسشنامه ی عزت نفس جنسی زنان- فرم کوتاه (زینا و اسچوارز، 1996) و پرسشنامه نقش جنسیتی بم بود. برای تجزیه و تحلیل از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون جداول توافقی با استفاده از نرم افزار Spss استفاده شد. نتایج نشان داد که بین مولفه های عزت نفس جنسی در بین سه گروه تفاوت وجود دارد. همچنین سطوح اندروژنی بین افراد متاهل با افراد متقاضی طلاق و مطلقین در سطح 5% تفاوت معنی داری داشتند، ولی بین دو گروه افراد متقاضی طلاق و مطلقین تفاوت معنی داری مشاهده نشد.

345884

آن چه در خانواده و یگانگی زن و مرد نقشی بیش‌تر بر عهده دارد. سازگاری زناشویی! می‌باشد. به همین دلیل, بررسی مسئله‌ی سازگاری زناشویی از جهات گوناگون چه ابعاد فردی و چه ابعاد اجتماعی امری مهم است. در بعد فردی این مسئله مهم است چرا که اگر یک زوج در روابطشان با یکدیگر نتوانند به یک توافق نسبی و در نتیجه سازگاری برسند. کارکردهای خانواده مختل می‌شود و شاید تنها راه حل آن جدایی باشد که این راه حل نیز پیامدهای منفی بسیاری برای هریک از زوجین و فرزندان آنان در پی خواهد داشت. در بعد اجتماعی نیز این مسئله اهمیتی ویژه دارد زیرا اگر خانواده که کوچک‌ترین واحد اجتماعی است. دچار دگرگونی و آسیب شود بر کل جامعه تاثیر می‌گذارد و سلامت جامعه را با مخاطره روبه‌رو می‌کند. این امر برای کشور ما و بویژه در شرایط کنونی» از اهمیتی بسیار برخوردار است. شواهد نشان دهنده‌ی افزایش خشونت‌های خانوادگی و میزان طلاق است. هر روز بر شمار کودکانی که بر اثر جدایی و یا خشونت والدین از کانون خانواده دور می‌شوند.» رو به افزایش است. این کودکان با ورود به جامعه مسایل و جرایم بسیاری را بدنبال می‌آورند و آشکارا امنیت و سلامت جامعه را تهدید می‌کنند. این مسایل به وضوح ضرورت خود را نشان می‌دهد تا پژوهشگران در پی.یافتن راهکارهایی برای جلوگیری از آن‌ها برآیند. بر همین اساس» اين پژوهش درپی»آن است که ازتباط یکی از ویژگی‌های شخصیتی به نام خت رویی " (سرسختی) را,پاآسازژگاری زناشویی بسنجد. برای"انجام,این کار دبیران آموزش و پرورش به: عنوان جامعه‌ی هدف ساب ادنیل ۴:۱ آنمگشش مهمی است که در جامعه ایفا می‌کنند. آن‌ها در ارتباط مستقیم با مردم هستند و چنانچه از کیفیت زندگی خوب و مناسبی برخوردار نباشند طبیعتا هم خودشان آسیب می‌بینند و هم نظام آموزش و تربیت دچار مشکل خواهد شد. با اشراف بر مطالب یاد شده» در این پژوهش "رابطه‌ی سخت رویی روان‌شناختی با سازگاری زناشویی دبیران مقطع متوسطه‌ی شهر شیراز" مورد بررسی قرار خواهد گرفت. خانواده به عنوان یک گروه واحد اجتماعی در بر گیرنده‌ی بیش‌ترین» عمیق ترین و اساسی‌ترین متاسیات انسانی است که بر اکاین) ازدوآهاو زنک وراه ممیشچل /می گیرد: روی :خم زفته: ازذواج زا  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۶۵ می‌تواق ارتباطی,عاسته: کاه دازای تمانیت: بی نظیر و گستروه ایاست: ارتباطی, که دارای اقا زیستی» عاطفی, روانی» اقتصادی و اجتماعی است (3/0356,2005 3 516). نظر به اهمیت خانواده, پژوهشگران و صاحب نظران پژوهش‌های و نظریه‌های متعددی در مورد خانواده: ارایهه کرقه‌اند: برای سغال؛ موزگان به-عتوان, یک امعم شناشس: برای اتظطور خانواذه بچهار مرحله قایل شده است. وی بر این باور است که در مرحله‌ی نخست. از آن‌جا که هنوز مفهوم مشروعیت و نبود مشروعیت مطرح نشده بود جامعه در یک هرج و مرج جنسی به سر می‌برد و هیچ قاعده‌ای در روابط بین دو جنس حاکم نبود. در مرحله‌ی دوم با پدید آمدن پدیده‌ی منع زنای با محارم» محدودیت‌هایی در روابط ایجاد شد و در مراحل بعدی خانواده ای پیچیده تر و از نظر ارزشی در سطحی بالاتر پدیدآمد (527016021,2002). امروزه خانواده بر اساس اصول و هنجارهایی ویژه شکل می‌گیرد و حفظ و ارتقای روابط خانوادگی از ارزشی بسیار برخوردار است. به همین دلیل, در سال‌های اخیر کوشش‌های بسیاری صورت گرفته تا ثبات و کیفیت روابط زناشویی را با استفاده از مفاهیمی چون سازگاری زناشویی» موفقیت. رضایت. ثبات. خوشبختی,» توافق و مفاهیمی شبیه اين‌ها ارزیابی کنند (5620812012,1997). با وجود اهمیت همگی مفاهیم ذکر شده» آن چه در ازدواج و یگانگی زن و مرد دارای نقشی بیش‌تر است. سازگاری زناشویی می‌باشد. از نظر لیدرر (1.606۳67,1999) سازگازی عبارت است از؛رفتار مفید و موثر آدمی در تطابق با محیط فیزیکی و روانی به گونه‌ای که تنها با تغییرات محیط همرنگی نکرده و به پیروی ناهشیار از آن بسنده نمی‌کند بلکه خود نیز می‌تواند در محیط تاثیر گذاشته و آن را به گونه‌ای مناسب تغییر پژوهش‌های گوناگونی در جهت شناسایی عوامل موثر بر سازگاری و ناسازگاری زوجین صورت گرفته است ( فوورس والسن (0190,1986 :6۵ 3۳0۷۷6۲5 )؛ هلمن و همکاران ( ,لقا +8 [77010۵ 5) و برادباری و فینچام (27,2000ع۳1 :8 5837800۲)). بر این اساس» عوامل گوناگونی شناسایی شده‌اند که از بین آن‌ها می‌توان به عوامل فردی, عوامل اجتماعی- فرهنگی, وضعیت کنونی زندگی, عوامل ارتباطی دوجانبه و فرآیندهای بین فردی اشاره کرد ( الط 002164 گرچه عوامل اجتماعی و فرهنگی نقشی مهم در سازگاری زناشویی" دارند. اما عوامل با ویژگی‌های فردی که در اين‌جا از آن به عنوان شخصیت نام برده می‌شود. تاثیر ویژه و بیش‌تری دارند. روی هم رفته» شواهد موجود؛نشان "می‌دهند که عوامل«شخصیتی» پیش بینی کننده‌های تجربی موثری برای سازگاری و ثبات زناشویی هستند و وجود روابط بین عوامل شخصیتی و بازده‌ی زناشویی زوجین با استفاده از طرحهای طولی و مقطعی گوناگون تایید شده است ( 50۳ 6 اگر شخصیت را به عنوان ترکیبی از اعمال, افکار» هیجانات و انگیزش‌های فرد بدانیم؛ مولقه‌های ,سازنده: ای جهمکن است :در افراد گوناگون ماه باشت. از سوی دیگره انگان دارد ان مولفهها از راههای گوناگونی ترکیب: شده باشند به گونه‌ای, که الگوهای: شخسیقی, گوناگونی, زا بوجود آورند. یکی از این ویژگی‌های شخصیتی» سرسختی روان‌شناختی (سخت رویی) است سوزان کوباسا (1)00288,1997) پژوهشگری که تئوری شخصیت متهور! را مطرح کرد» این نظریه را ارایه داد که سخت رویی روان‌شناختی مجموعه ای از ویژگی‌های شخصیتی است که در هنگام رویارویی با وقایع استرس‌زای زندگی» به عنوان منبع مقاومت ایفای نقش می‌کند. وقایع استرس‌زای زندگی با افزایش علایم بیماری مرتبط هستند. اما سرسختی روان‌شناختی به عنوان میانجی بین وقایع استرس زا و بیماری عمل می‌کند و امکان بروز علایم بیماری را کاهش می‌دهد. این تعامل مهم و (پیش بینی کننده) نشان می‌دهد که اگر فردی با وقایع به شدت استرس زا مواجه شود برای سالم ماندن باید سرسخت باشد.کوباسا در پژوهش‌های خود نشان داد در میان افرادی که با مسایل اضطراب آور مهمی روبه‌رو می‌شوند. احتمال دارد کسانی که دارای میزان بالایی از تهور یا (سخت رویی) هستند. از آن‌هایی که تهور کم‌تری دارند.و از خود بیزاری نشان می‌دهند یا از کسانی که در صورت تغییر و پیشامد ازانظر روحی و جسمی آسیب می‌بینند» کمتر دچار بیماری شوند. بنابراین» می‌توان گفت سخت رویی یک احساس عمومی است مبنی بر این که شرایط محیط ایده آل است و باعث می‌شود که انسان موقعیت‌های پر استرس را بالقوه با معنی و جالب ببیند و به این صورت که آن‌ها را به جای تجارب مختصر و کوچک به تجارب بزرگ و پیشرفته تبدیل با توجه به اهمیتی که پژوهشگران برای سخت رویی قایل شده اند و با توجه به آثار و پیامدهای مثبت این ویژگی» طرح این سوال بدیهی است که آیا می‌توان سخت رویی را آموزش داد و یا این که سخت رویی تنها یک ویژگی ذاتی است. لامبرت (2007 ,]1270067) پس از پژوهش‌های متعددی که در همین زمینه انجام داد به این نتیجه رسید که سخت رویی یک ویزگی اکتسابی و یادگرفتنی است نه صرفا یک ویژگی ذاتیاین ویژگی مثبت به عنوان یک سازه‌ی شخصیتی از تجربیات مفید و متفاوت دوران کودکی نشأت می‌گیرد و به تدریج به عنوان یک ویژگی کلی» در رفتارها و احساسات فرد ظاهر می‌شود. این "ویژگی اکتسابی,(سخت ارویی) بر اساس نظر کوباسا از سه مولفه‌ی  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۶۷ تعهد! کنترل " و مبارزه جویی " تشکیل شده است. تعهد نوعی احساس بنیادین هدفمند یا حس به هم پیوستگی است که ضروری‌ترین و جامع‌ترین منع مقاومت در برابر هر نوع تنش می‌اشد. شخصی که از تعهد بالایی برخوردار است. به اهمیت. ارزش و معنای اين‌که چه کسی است و چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهد باور دارد ( :178608 کوباسا (1600282,1979) بر اين باور است که تعهد با خود اساسی‌ترین عامل حفظ بهداشت است. تعهد یعنی توانایی شناخت ارزش‌ها اهداف و اولویت‌های ویژه‌ی یک فرد. ارزیابی دقیق تهدیدی که یک موقعیت خاص زندگی ایجاد می‌کند و برای برخورد مناسب با آن ضروری است. به بیان دیگر مناسبات افراد متعهد با خود و با محیطشان متضمن فعال بودن و روی آوری است تا مولفه‌ی کنترل در سخت زویی"به مقوم,"مرکز کنتزل*" که«نخستین بار در سال ۱۹۶۰ به وسیله‌ی راتر بکار برده شد. نزدیک«است: از نظر راتر؛ افزاد دازای منبع کنترل داخلی* مطمئن هستند که می‌توانند در دگرگونی محیط اطراف خویش اثرگذار باشند نه درمانده؛ در حالی که افراد باورمند به منبع کنترل خارجی بر این باورند که در تغییر محیط بی تاثیر یا دارای اثر ناچیز از نظر سازگاری» احساس کنترل منتهی به کارهایی می‌شود که هدفشان تغییر وقایع به چیزی است که با نقشه‌های در حال اجرای زندگی مطابقتا داشته*و/مغایرت کم‌تری با آن‌ها دارد. کنترل همانند مقاومت در برابر استرس» مسئول ارایه و بسط پاسخ‌ها و واکنش‌های زیاد و متنوعی در برابر استرس است که حتی در خطرناک‌ترین موقعیت‌ها نیز می‌توان به آن متکی بود ( ,120۵79 مبارزه جویی باور به این امر است که تغییر نه ثبات. جنبه‌ی طبیعی زندگی است و این تغییر مبارزه‌ای هیجان انگیز برای رشد بیش‌تر است. مبارزه جویی با تقویت انعطاف پذیری و پذیرا بودن موجب می‌شود که حتی رویدادهای بسیار ناهماهنگ با رویدادهای طبیعی زندگی فرد تلفیق شوند و به گونه ای مطلوب مورد ارزشیابی قرار گیرند (21۵[,2000 786084]). ار 9 ق ددرت رافت.! ارت من وا در اه به باور یونگ سلامت روان فردیت یافتن است و نخستین شرط فردیت یافتگی, آگاهی از آن جنبه‌های نفس است که مورد غفلت قرار گرفته‌اند ( 500[2,1977 2160 07 ). به همین دلیل می‌توان گفت فردیت یافتگی یونگ تقریبا نزدیک به سرسختی روان‌شناختی است ( ,1120۵781 به باور مزلو آخرین مرحله‌ی نیازها نیاز به خودشکوفایی است. او در بررسی‌های خود در مورد افراد خودشکوفا دریافت که آن‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که منجر به حفظ و تقویت سلامت روانی آن‌ها می‌شود. بررسی‌های متعدد کوأسا, که با نظریه‌های مزلو و نظر او درباره‌ی خود شکوفایی همخوانی داشت. ۱و۹ ابگاست اد سبوداشتر ۷۳ کنترل و استقبال از مبارزه طلبی‌های زندگی می‌تواند سدی در برابر استرس ایجاد کند و این‌که شخصیت با ویژگی سخت رویی می‌تواند از سلامت خوبی برخوردار شود ( 5621870,1997 07 02160 آلپورت اصل مهارت و شابس گم را وود اتکی سیگ سالم مطرح می‌کند. این اضل متضمق این است که انجام کارف رس مت که ای یراد الم ووارضا نمی‌کند بلکه این گونه افراد فعالانه و سرسختانه در پی هدف‌ها امیدها و رویاهای خویش هستند و رهنمون زندگی آن‌ها مساجویی تکار وهی ,صهد است اجان کهشخص اسگوه اصل مهارت ,و شاستگی آلپزرت: سرسختی را در بر می‌گیرد ( 2006,ن۸۳۵181296۳0 6 [5 162۵ برط 0عه0). مفهوم سخت رویی زريشه در روان شناسی وجودی دارد. مولفه‌های سخت رویی و از جمله مهم‌ترین آن‌ها یعنی تعهد (احساس نیرومند هدف شخصی)» بسیاری از نظریه‌های ارایه شده به وسیله‌ی وجودگرایان را دربر می‌گیرد. باور پژوهشگران مبنی بر اين‌که سخت رویی ريشه در روان‌شناسی وجودی دارد» موضوعی کاملا مناسب و بجاست؛ چراکه در ظاهر تلاش موفقیت آمیز  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۶۹ افراد در جستجوی معنا و هدف در زندگی و به قول کوباسا ویژگی تعهد بالا دو مولفه‌ی دیگر سخت رویی» یعنی کنترل و چالش را در پی خود دارد (5621270,1997). یک بررسی اجمالی از پژوهش‌های انجام شده در داخل و خارج از کشور در زمینه‌های سخت رویی و سازگاری زناشویی نشان می‌دهد که تا کنون پژوهش‌های متعددی در مورد این دو سازه انجام شده است. در زمینه‌ی ارتباط این دو سازه فقط چندین پژوهش خارجی انجام شده و هیچ پژوهش داخلی تا سال ۱۳۹۰ ارتباط این دو سازه را نسنجیده است. یکی از مهم‌ترین پژوهش‌های نخارجی کذرذز مورذ بررسی, رانظه‌ی سخت رویی ورسا زگاری زناشویی انجام گرقنه اس کازی,امنت که یوگن و همکاران (2000 ,ل۵ا :8 7860 انجام داده اند. هدف آن‌ها از اجرای پژوهش کشف این نکته بود که آیا ابعاد سه گانه‌ی سخت رویی با سازگاری زناشویی رابطه‌ای معنادار دارند. نتایج آن‌ها نشان داد که بین سخت رویی و سازگاری زناشویی رابطه‌ی مثبت معناداری وجود دارد یعنی زوج‌هایی که نمره‌های سخت رویی در آنان بیش‌تر است» سازگاری بیش‌تری در زندگی زناشویی دارند و زوج‌هایی که نمره‌های سخت رویی آن‌ها پایین تر است. سازگاری زناشویی کم‌تری دارند. امریکنر و همکاران ( 1994 ,لقاع :8 ۵۵۲6۵6۲) در پژوهشی رابطه‌ی سلامت روانی با تعاملات ادارک شده‌ی خانواده را بررسی کردند: آن‌ها سلامت روانی#زا:در.دو بخش درون فردی و بین فردی مورد سنجش قرار دادند. در بخش درون فردی سرسختی روان‌شناختی و در بخش بین فردی, علاقه‌ی اجتماعی را منظور کردنگتتایج پوکش آن‌ها نقلاژدادند لا خانواده‌هایی که از انسجام با همبستگی بیش‌تر ارتباط بهتر بین اعضای خانواده و پدر و مادر و رضایت بیش‌تر از وضعیت خانواده برخوردارند. هم‌چنین» خانواده‌هایی که در فعالیت‌های اجتماعی, مذهبی - اخلاقی, فکری- فرهنگی و نظم و سازماندهی تاکید بیش‌تری دارند. اعضایشان از میزان سرسختی بالاتری سولکاوا و تومانک ( 1994 ,1002066 :8 501460۷2) در پژوهش خود شیوه‌های گوناگون سخت رویی را در مقابله با فشارهای روانی در مورد نمونه‌ی ۶۳ نفری از مردان بررسی کردند. آزمودنی‌ها به مقیاس‌های سخت رویی و سازگاری پاسخ دادند. مقایسه‌ی نمره‌های ۱۰ نفر از آزمودنی‌های با بالاترین نمره در سخت رویی و ۱۰ نفر با پایین ترین نمره نشان داد که سخت رویی» سازگاری افراد را افزایش می‌دهد. در نتیجه. این افراه در زندگی روزانه فشار روائ کم‌تری را تحمل می‌کنند. این یافته در چند پژوهش دیگر نیز تایید و تقویت گردید. مدی (1994,ن۸/1340) در پژوهشی نتیجه گرفت که افراد سخت رو به دلیل این که حوادث زندگی خود را کم‌تر فشارزا می‌بینند» سازگاری موثرتری با زندگی دارند. مدی و هس (99,1992ع8:71 ن۸/]200) نیز دریافتند». سرسختی منجر به سازگاری می‌شود و لی (1].66,1991) رابطه‌ی بین سخت رویی و سازگاری روانی اجتماعی را در افراد دارای کولوستومی بررسی کرد.۳۴ نفر از افرادی که مورد عمل جراحی قرار گرفته بودند. نمونه را تشکیل دادند. با استفاده از مقیاس سخت رویی مرتبط با سلامتی و مقیاس سازگاری روانی - اجتماعی با بیماری» داده‌ها گرد آوری شد و نتایج زیر بدست آمد: ۱- سخت رویی با سازگاری روانی اجتماعی به گونه‌ی معنادار رابطه‌ی مثبت دارد . ۲-مهم‌ترین عوامل مربوط با سازگاری» تعهد و چالش می‌باشند. بنابراین» به احتمال زیاد» آموزش سخت رویی برای تقویت تعهد و چالش می‌تواند موجب افزایش سطح سازگاری روانی - اجتماعی فایلا و جونز (1991 ,7068 6۶ 1112) رابطه‌ی سخت رویی اعضای خانواده را با سازگاری و برخی از متغیرهای دیگر مورد بررسی قرار دادند..یافته‌های آن‌ها نیز نشان دادند که رابطه‌ای معنادار بین سختا رویی او سازگاری والدین دحرای سا رات ماه این پژوهش با سبخت: رویی ارتباط معنادار داشتند» عبارتند ارم حمایت سا سمش وغدت ین آغضای خانواده و رضایت از پژوهش‌های دیگر رابطه‌ی یکی از مولفه‌های سخترویی (کنترل» تعهد و مبارزه جویی) را با سنجاک و لئونارد (1993 ,۵6۶1:6027 561161۵[6) در زمینه‌ی ارتباط بین کنترل شخصی و سازگاری زناشویی» اهمیتی بسیار ویژه برای کانون کنترل افراد گزارش نمودند. آن‌ها در پژوهشی که در مورد یک نمونه‌ی ۳۱۲ نفری از زوج‌های تازه ازدواج کرده (۱۸- ۲۹ سال) انجام دادند. نتیجه گرفتند که کانون کنترل عاطفه‌ی همسران» متغیر ویژه و منحصر به فرد در سازگاری ساباتیلی (52081611,1986) در پژوهشی رابطه‌ی کانون کنترل و سازگاری زناشویی را در ۴۸ زوج که حدود ۱۱-۵۱ ماه ازدواج کرده بودند» را مورد بررسی قرار داد. آزمودنی‌ها مقیاس کانون کنترل درونی بیرونی راتر و آزمون سازگاری زناشویی را پر کردند. نتایج نشان دادند که وقتی زن‌ها  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۷۱ همسر مردی بودند که کانون کنترل بیرونی داشت. شکایت بیش‌تری داشتند. مدین و جنوف (1981 ,کاّه720 +68 2/1304060) نیز در زمینه‌ی ارتباط بین کنترل شخصی و رضایت زناشویی به این نتیجه رسیدند که کنترل شخصی با سازگاری زناشویی رابطه‌ی مثبت دارد. پژوهش‌های بالا در مجموع نشان دادند که بین کانون کنترل و سازگاری رابطه‌ای معنادار وجود دارد. یانسی (2007 ,/(۷8606) در پژوهشی با عنوان انعطاف پذیری (مبارزه جویی) و سازگاری زناشویی به بررسی ارتباط سه متغیر که در ایجاد ویژگی انعطاف پذیری موثرند (شخصیت انطباق پذیر» تجارب پاداش دهنده و حمایت اجتماعی) با سازگاری زناشویی پرداخت. آزمودنی‌ها. ۱۴۲ زوج بودند که در مرحله‌ی نخست چرخه‌ی زندگی خانواده قرار داشته و ۲ تا ۶ سال از ازدواجشان می‌گذشت. نتایج نشان دادند که همبستگی مثبتی بین سازگاری زناشویی و متغیرهای شخصیت انطباق پذیر» تجارب پاداش دهنده و حمایت اجتماعی رابطه‌ی معنادار وجود دارد. این یافته در مجموع نشان می‌دهد که بین انعطاف پذیری و سازگاری زناشویی رابطه‌ی مثبت معنادار وجود دارد. دان کن (2008 ,108620) رابطه‌ی تعهد (بخشش) و سازگاری زناشویی را در زوجین مورد بررسی قرار داد. وی به بررسی این فرضیه پرداخت که آیا تمایل فرد به بخشش تخلف و خطای همسرش در موقعیت‌های گوناگون, سازگاری زناشویی آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد پا نه؟ نتایج پژوهش» فرضیه‌ی پژوهش را مبنی برااین‌که سطح بالاتر صفت بخشودگی در فرد پیش بینی حسن شاهی (1999, 5۳ 71882) به بررسی رابطه‌ی کانون مهار (کنترل) با سازگاری زناشویی همسران شاغل در آموزش و پرورش پرداخت. نمونه‌ی مورد مطالعه ۷۴ زوج بودند که دست‌کم یکی از آن‌ها دبیر بودند و به گونه‌ی تصادفی به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. مقیاس سازگاری زناشویی اسپانیر (1976 ,50816۲) و مقیاس کانون کنترل راتر (2116۲,1966) در مورد آن‌ها اجرا ۱ - بین نمره‌های کانون کنترل و سازگاری زنان رابطه‌ی معنادار وجود ندارد. ۳- بین کانون کنترل مردها و سازگاری زناشویی زنان رابطه‌ی معنادار وجود دارد. ۳-بین کانون کنترل زنان و شازگاری زناشویی مردها رابطه‌ی معنادار وجود ندارد. گروهی دیگر از پژوهش‌ها به بررسی رابطه‌ی ویژگی‌های شخصیتی» تحصیلات و جنسیت با سرسختی و سازگاری روان شناسی پرداخته اند. برای مثال» احدی,» کاربخش» بنی جمالی و راد (8۵0,2008 6 نلعصه‌زنصهط,طاعطاه 6۵ ,ن۸۳۵0) در پژوهشی "که در مورد دستیاران تخصصی پزشکی انجام :دادند: ید این تتیجه رصیدند کهسخت: رویی با قاتل چسیت: رابظه‌ی :مفناذار آدارد او میزان سخت رویی در مردان بیش از زنان است. اما با رشته‌ی تحصیلی» سن و وضعیت تاهل رابطه‌ی معنادار ندارد. در پژوهشی دیگر که عطاری, الهی فرد و هنرمند ( +6 ۳1۵0113۳0,ز۸1۵۳ 0,6 با عنوان بررسی رابطه‌ی ویژگی‌های شخصیتی و عوامل فردی, خانوادگی با رضامت ,زناشویی :ذر کارکنان آذارقا دولتی, شهر اهواز انجام ذادنن نتیجه: کرفتنن که بین عواقل خانوادگی, سطح تحصیلات و طول مدت ازدواج با رضایت زناشویی رابطه‌ی معنادار وجود دارد و در نهایت این که عبداله زاده (۸۳4012022061,2003) در پژوهشی که بمنظور بررسی تاثیرات صفات شخصیتی بر رضایت زناشویی در مورد ۱۸۲ زوج انجام داد به این نتیجه رسید که عوامل شخصیتی با رضایت زناشویی رابطه‌ی مثبت دارد ولی بین طول مدت ازدواج و میزان تحصیلات با رضایت با وجود این‌که برخی از پژوهش‌های خارجی نشان دادند که سخت رویی می‌تواند در سازگاری زناشویی تاثیر داشته باشد.» اما هنوز میزان ارتباط این دو متغییر به درستی تبیین نشده است. در داخل کشور نیز هنوز مسایل زیادی در مورد این دو متغییر وجود دارد. پرسش‌هایی همچون: نوع و یزان ارتباط سخت رویی با سازگاری زناشویی به چه صورت است؟ این پژوهش بر آن است تا با اشراف به پژوهش‌های پیشین و مسائیل حل نشده ای که هنوز وجود دارد "رابطه‌ی سخت رویی را با سازگاری زناشویی دبیران مقطع متوسطه‌ی شهر شیراز"" ۱- بین سخت‌رویی و سازگاری زناشویی رابطه‌ی معنادار وجود دارد. ۲- بین کنترل و سازگاری زناشویی رابطه‌ی معنادار وجود دارد. ۳- بین تعهد و سازگاری زناشویی رابطه‌ی معنادار وجود دارد. ۴- بین مبارزه‌جویی و سازگاری زناشویی رابطه‌ی معنادار وجود دارد. ۵- سخت رویی و ابعاد آن پیش بینی کننده سازگاری زناشویی هستند . ۶- سن و سطح تحصیلات پیش بینی کننده‌ی سازگاری زناشویی هستند. ادن او سطح تحس اوه ریس کی کشک یه روگ باس رین مان سازگاری زناشویی ژنای و مرذای تقاوبق سفاذار وحره دازد. ٩- بین میزان سخت رویی زنان و مردان/,تفاوت امعنا دار وجود دارد.  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۷۳ روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه‌ی آماری این پژوهش شامل تمامی دبیران متأهل زن و مرد مقطع متوسطه‌ی شاغل در نواحی چهارگانه‌ی آموزش و پرورش شهر شیراز در سال تحصیلی ۱۳۸۹-۹۰ می‌باشد. نمونه‌ی آماری این پژوهش شامل ۳۲۴ نفر ( ۱۷۸ مرد متاهل و ۶ زن متاهل) بود. روش نمونه گیری به گونه‌ی تصادفی خوشه ای مرحله ای انجام گرفت. برای انتخاب آزمودنی‌ها نخست از هر ناحیه‌ی آموزش و پرورش شهر شیراز ۸ دبیرستان ( ۴ دبیرستان دخترانه و ۴ دبیرستان پسرانه) و در کل ۳۲ دبیرستان به صورت تصادفی انتخاب شدند. سپس در این مقیاسن شامل, ۳۲ سوال است که برای آرزیانی کیقیت زئاشویی از نظز زن و شوهر یا هر دو نفری که با هم ازندگی می‌کنند بکارمی‌رود. تحاگل عاملیخشان می‌دهد که این مقیاس ۴ بعد رابطه را می‌سنجد. این چهار بعد عبارتند از: ارضایت زناشویی! ۰ همبستگی زناشویی؟ » توافق زناشویی" و ابراز محبت؟. نمره"گذای این مقیاس از.صفر تا ۱۵۱"تمی‌باشد. کسب نمره‌ی ۱۰۱ و بیش‌تر نشان‌دهنده‌ی سازگاری بیش‌تر و رابطه‌ی بهتر و نمره‌های پایین تر از آن نشان‌دهنده‌ی سازگاری کم‌تر است و به وسیله‌ی حسن شاهی (1999,ن۳12820810) ترجمه شده است. اسپانیر (1976 ,50800167) پایایی ۰/۹۶ .را از روش ضریب.آلفای کرونباخ برای این مقیاس بدست آورد. در پژوهشی شارپلی .و کروس (1982 ,07099 :8 (م5027) پایایی مقیاس یاد شده را ۶ گزارش کردند. در پژوهش دیگر که.به وسیله‌ی اسپانیر و تامپسون ( :8 5020006۲ 2 ,له«130090) انجام گرفت. همسانی درونی بدست آمده با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ۱ محاسبه شد. هم‌چنین» اسپانیر (1976 ,50277167) بمنظور بدست آوردن اعتبار سازه مقیاس سازگاری زناشویی» از مقیاش شازگاری زناشویی لاک والاس (0,1959ع۷2113 +۵ 6ل06.]) استفاده کرد؛ همبستگی بین این دو مقیاس در میان افراد متأهل ۰/۸۶ و در میان افراد طلاق گرفته ۰/۸۸ در این پژوهش برای محاسبه‌ی پایایی پرسشنامه‌ی سازگاری زناشویی از روش آلفای کرونباخ این آزمون به وسیله‌ی کوباسا مدی و بارتون تهیه شده است. آزمون زمینه یابی دیدگاههای شخصی پرسشنامه ای است که در سنجش سرسختی روان‌شناختی بکار می‌رود. این آزمون از ۵۰ ماده تشکیل شده است که آزمودنی باید میزان درست و يا نادرست بودن جمله‌ها را با یک مقیاس ۴ درجه‌ای از صفر تا سه مشخص کند. عدد صفر نشان دهنده‌ی این است که آن جمله اصلا درست نیست و عدد سه نشان می‌دهد که آن جمله‌ی خاص از نظر آزمودنی کاملا درست است. این آزمون از سه مقیاس فرعی مبارزه جویی» تعهد و کنترل تشکیل شده است که هر یک از آن‌ها ۰۱۷ ۱۶ و ۷ مله از آزمون رابط خوق: اختصاص, ذاذه‌انت: نیره‌های :۳۹ ماذه‌ی آزمون: به صوزشا کون نمره‌گذاری می‌شود. برای هریک از مقیاس‌های مبارزه جویی» تعهد و کنترل نمره‌ی جداگانه ارایه می‌شود و آزمون دارای نمره‌ی کل نیز هست که از میانگین غیر وزنی نمره‌های سه مقیاس نامبرده در بالا تشکیل می‌شود (2006,ن356 1ع 01 ۸ وز5 ۵۳ هنک بنظر مدی (1990,ن۸/244» ۵۰۰ ماده‌ای: که در اين آزمون بکار رفته است. نسل سوم آزمون‌های سرسختی روان‌شناختی است. سه مولفه‌ی این آزمون.از .پایایی و همسانی درونی مطلوبی برخوردارند و تحلیل عوامل نشان داده است که این سه عامل به یکدیگر مرتبط هستند. اویلتی (1992 ,01106 بر این باور انیت که‌#دو#حال حاضووایین رون بهترین شیوه برای سنجش سرسختی روان‌شناختی است. این مقیاس ثبات و همسانی درونی بالایی دارد. تحلیل عوامل این آزمون: ۳ عامل مرتبظ را نخان داده 9 که روالهمگرای ظازه‌ی سرشختی ‏ روان‌شاختی, دلالت می‌کنند. یافته‌های بدست آمده با این پالاون شاه یاهگایی است که از آزمون‌های تسل دوم مشتق شده‌اند. این مقیاس» پایایی و اعتبار بیش‌تری نسبت به مقیاس‌های نسل دوم دارد (مدی (1990,ن31300 )» اویلتی (1992,ع01011611 ) و پارکر و رندال (161۵08۵[,1988 +68 827668)). در مورد روایی پرششنامه‌ی سخت آرویی؛ ناخدا (۸1۵600021998) و یارعلی (۵۳۸1,2000) با استفاده از مقیاس‌های متفاوتی به اعتباریابی مقیاس سخت رویی مبادرت ورزیدند. ناخدا برای کل مقیاس سخت رویی و خرده مقیاس‌های تعهد. کنترل, مبارزه جوبی به ترتیب ضرایب اعتبار ۰/۵۳ ۸ ۳۵ و ۰۱۳۸ را گزارش کرده؛است؛"ذر پژوهش بارعلی"تیز برای همان متغیرها به ترتیب ضرایب اعتبار ۰۰/۶۰ ۰۰/۷۳ ۰/۵۱ و ۰/۲۷ گزارش شده است.  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۷۵ در اين پژوهش ضریب پایایی به روش آلفای کرونباخ برای کل مقیاس برابر ۰/۸۸ بدست آمد. برای خرده مقیاس‌ها نیز مقدار ضریب آلفا به ترتیب بدین صورت بدست آمد. برای خرده مقیاس کنتزل ۰/۷۰ خرده مقیاس تعهد ۰/۷۳ و خرده مقیاس مبارزه جویی ۰/۶۸ بدست آمد. بنابراین: یافته‌های توصیفی این پژوهش در جدول‌های او ۲ نشان داده شده‌اند. جدول ۱- توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه بر حسب وضعیت تحصیلی همان گونه که در جدول ۱ مشاهده می‌شود از مجموع ۱۷۸ اژموذتی مرد» بیش‌ترین درصد فراوانی مدرک تحصیلی مربوط به کارشناسی و کمترین.آن مربوط به کاردانی به ترتیب ۶۶/۳ درصد و ۱۲/۴ درصد می‌باشد. هم‌چنین, از مجموع ۱۴۶ آزمودنی ازن بیش‌ترین درصد فراوانی کارشناسی و کم‌ترین درسد فرارا رسای وت اس ار تیب ۸۰/۸ درصد: ۹/۶ درضت جدول ۲- توصیف نمونه‌ی آماری بر حسب سن به تفکیک جنسیت همان گونه که در جدول ۲ ناچهاه می‌ژده میانکین سوی‌امودنی‌ها ۴۰/۰۸ سال ( انحراف مفیار: ۶/۳۷): میانگین استی مردان, ۴۹/۰۷۲ سال:7 انجرافت سیان ,۷/۱۸ )و میانگین, سنی, رنان جدول ۳-ماتریس همبستگی سرسختی روان‌شناختی و ابعاد آن با سازگاری زناشویی جهت تحلیل فرضیه‌های ۰۱ ۰۲ ۳ ۴ از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. همان گونه که در جدول ۲ مشاهده می‌شود» همبستگی سخت‌رویی روان‌شناختی با سازگاری زناشویی ۰/۴۲ -1 » همبستگی کنترل با سازگاری زناشویی ۰/۱۹ -۰1 همبستگی تعهد با سازگاری زناشویی ۰/۲۵ <1 ۰ همبستگی مبارزه‌جویی با سازگاری زناشویی ۰/۳۵ -۳ می‌باشد. بمنظور برر قدرت ختی روان‌شناختی در پیش‌بین ازگاری زناشویی از روش رگرسیون چندگانه استهاهشدما,ایلاسی اد و۸ ۴ سبربلخانی| روااغ نات با ضریب بتاق معادل 7۲ سازگاری زناشویی را پیش‌بینی کرده است. "بر اساس جدول بالا می‌توان ۱۸ درصد واریانس متغیر رضایت زناشویی را از راه سرسختی روان‌شناختی تبییّن کرد.  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم, شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۷۷ جدول ۵- رگرسیون سازگاری زناشویی بر متغیرهای مستقل ابعاد سرسختی روان‌شناختی بمنظور بررسی قدرت پیش‌بینی‌کنندگی ابعاد ختی روان‌شناختی در پیش‌بینی سازگاری زناشویی از روش رگرسیون چندگانه استفاده شد. بر اساس جدول ۵ مبارزه‌جویی با ضریب بتای معادل ۰/۲۹ در درجه‌ی نخست اهمیت از نظر پیش بینی سازگاری زناشویی قرار دار و پس از آن؛ اجسامن ,سید بااظریب بقای سعادل :۸ ود درا چگ اسات‌جیون بالامی‌توان ۴درضد وا بانین متغیر سازگاری زناشویی را از راه مبارزه‌جویی و احساس تعهد تبیین کرد. جدول ۶- رگرسیون سازگاری زناشوبی بر متغیرهای مستقل سن و تحصیلات بمنظور بررسی قدرت پیش‌بینی‌کنندگی سن و تحصیلات در پیش‌بینی سازگاری زناشویی از بر اسای جدول ۶-ستغیر ان با ضرگب,بتای معادل| ۰/۱۵- توانسته است سازگاری زناشویی زا پیش بینی کند. همان گونه که مشاهده می‌شود. تحصیلات سهمی در پیش‌بینی سازگاری زناشویی ایفا نکرده است. بر اساس جدول بالا می‌توان ۱ درصد واریانس متغیر سازگاری زناشویی را از راه سن جدول ۷- رگرسیون سرسختی روان‌شناختی بر متغیرهای مستقل سن و سطح تحصیلات بمنظور بررسی قدرت پیش‌بینی‌کنندگی سن و تحصیلات در پیش‌بینی سخت‌رویی بر اساس جدول ۷ هیچ‌کدام از متا حاق فلا تحصیلات نقشی در پی جدول ۸-مقایسه‌ی میانگین نمره‌های مردان و زنان در سازگاری زناشویی همان‌گونه که در جدول۸ ملاحظه می‌شود. بین دو جنس تفاوتی معنی دار در سازگاری زناشویی وجود دارد. نمره‌های زنان به گونه‌ای معنی دار بیش‌تر از نمره‌ی مردان است (8>/۰۰۰۱ ۴/۷۶ -1). به این معن زنان در روابط زناشتویی خود سازگاری» توافق و  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۷۹ جدول ۹- مقایسه‌ی میانگین نمره‌های مردان و زنان در سرسختی روان‌شناختی و ابعاد آن احساس کنترل فردی ‏ مرد ‏ ۱۷۸ ۲۴/۸۶ ۴۳ ۷/۸۶ ات با استفاده از آزمون تی برای گروههای مستقل میانگین نمره‌های مردان و زنان در سرسختی روان‌شناختی و ابعاد آن مورد مقایسه قرار گرفت. همان گونه که ملاحظه می‌شود. میان مردان و زنان در سرسختی روان‌شناختی در سطح ۰/۰۰۰۱ تفاوتی معنا دار مشاهده شده است. بر این اساس» زنان سخت‌رویی روان‌شناختی بیش‌تری نسبت به مردان گزارش کرده‌اند. در زیر مقیاس‌های احساس کنترل, احساس تعهد و مبارزه‌جویی نیز تفاوتی معنادار در سطح ۰/۰۰۰۱ میان مردان و زنان مشاهده شده است و در این عامل‌ها نیز زنان نمره‌های بیش‌تری نسبت به نتایچ نشان دادند که بین سخت روبی و سازگاری, زناشویی رابطه‌ای معنی دار وجود دارد و این یافته با یافته‌های پژوهشگران دیگر از جمله فایلا و جونز (70069,1991 :68 ۳11۵ امریکنر و همکاران ( 121,1994ه ۵ ۸۵۸۳۵۲(6۵6۲) و پوگن و همکاران (786,2000]) همخوانی دارد. این پژوهش همسو با پژوهش‌های نام برده شده برااین امر تاکید دارد که در خانواده هایی که زن و مرد از سخت رویی بالاتری برخوردارند» میزان سازگاری زناشویی نیز بیش‌تر و.بالاتر است. افزون بر پژوهش‌های همسوی ذکر شده یک سری از پژوهش‌های دیگر نیز وجود دارند که وجود رابطه‌ی معنادار بین دو متغیر مورد نظر ما را تایید کرده اند.گرچه:این پژوهش‌ها در بین زوجین صورت نگرفته است. اما می‌توان از آن‌ها به عنوان یافته‌های همسو یاد کرد. پژوهش‌های مدی و هس (۱۹۹۲) ۰ سولکاوا و تومانک (10۳2761,1994 :68 501872)» ماتیس و لکسی ( 6 کفط1/21 9 و لی (1.66,1991) از این دسته‌اند. همان‌گونه که تعریف سازگاری لیدرر (1.606767,1999) نشان می‌دهد. تطابق با محیط از راه تاثیر گذاری و تغییر محیط مشخصه اصلی سازگاری است. پژوهشگران دیگر ویژگی اصلی سازگاری را توانایی جهت اصلاح و پا حل مشکل دانسته‌اند (گاتمن (1998 ,811870ت))» ویس و هیمن (6,1997 7710 :۵ 99) و ( بط 0۵160 7 ,ل322) و چندین عامل را در بروز سازگاری موثر دانسته‌اند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها عوامل شخصیتی است (160,2006 51307 ). از سوی دیگر, می‌دانیم که سرسختی خود یک ونژگی شخصیتی است( 1)002992,1979). با وجود این ارتباط مفهومی و نظری می‌توان وجود ارتباط معنادار بین سخت رویی و سازگاری را درک و تبیین کرد. شاید بتوان این گونه استنباط کرد که سرسختی روان‌شناختی (سخت رویی) سازه ای شخصیتی است که باعث می‌شود نه تنها افراد بیش‌تر موقعیت‌های پیش روی خود را تهدید کننده و کنترل ناپذیر نبینند بلکه حتی در مواقعی که باید به فعالیت‌هایی دست بزنند که نسبت به آن رغبت ندارند» با استفاده از راهبردهایی آن فعالیت را به یک کار جالب و مثبت و فرصتی برای رشد و بالندگی تبدیل می‌کنند و از این راه می‌توانند شرایط را متناسب با ویژگی‌های خود سازگار نمایند. بدست آمدن رابطه‌ی مثبت معنادار در ایق بژوهشی.از دق چیقادارای اهسیت است هکس این‌که‌هیج پزوهشگری یافته ان لاف یافته‌ی این پژوهش گزارش نکرده است. وقتی پژوهش‌های متعددی نتایج تقریبا مشابهی را گزارش می‌کنند. امکان آرایه‌ی یک نظریه‌ی,اساسی بیش‌تر فراهم.می‌شود. ,دوم اين‌که چون تاکنون هیچ پژوهش داخلی رابطه‌ی دو متغیر فوق را در زوجین (زن و شوهر) بررسی نکرده است. بنابراین» در کنار پژوهش‌های خارجی» وجود رابطه‌ی معنادار بین دو سازه‌ی یاد شده در فرهنگ و جامعه‌ی ما نیز تائید می‌شود. البته. چون این پژوهش در مورد گروه ویژه‌ای از افراد جامعه (دبیران) اجرا شده است. برای بیان چنین نتیجه‌گیری به انجام پژوهش‌های بیش‌تری نیاز است. همان‌گونه که نتایج نشان دادند» کنتزل با سازگاری ژناشویی رابطه‌ای معنی دار دارد. وجود رابطه‌ی مثبت معنادار بین دو متغیرابالا"بیانگر این مقللب است که با افزایش کنترل درونی سازگاری زناشویی نیز افزایش می‌پابد. این یافته با یافته‌های پژوهشگران دیگر از جمله مدین و جنوف (730011,1981 ۶ ۸/3006 ساباتیلی (520816[11,1986)» سنجاک و لئونارد ( 566۵6 03 و حسن شاهی (1997 ,نطهطاد صه‌کقت0 همخوانی دازد. آن میان پژوهش‌های ذکر شده» یافته‌ی حسن شاهی از دو جهت برای این پژوهش مهم‌تر بنظر می‌رسد. نخست این‌که یک پژوهش داخلی است و دوم اين‌که در مورد شاغلان آموزش و پرورش انجام شده است. با توجه به این ویژگی‌های مشترک و دست‌یابی به نتایجامشابه می‌توان با قاطعیت بیش‌تری از وجود رابطه‌ی معنادار بین کنترل با سازگاری زناشویی در دبیران جامعه خودمان صحبت کرد. کنترل نوعی گرایش و عمل کردن است که گویی فرد در هنگام رویارویی با وقایع احتمالی گوناگون زندگی»  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۸۱ فردی تاثیر گذار است نه درمانده (3/1010860,2005 516(/160). در واقع» احساس کنترل منتهی به اعمالی می‌شود که هدفشان تغییر وقایع به چیزی است که با نقشه‌های در حال اجرای زندگی بر اساست,ذاشته و مقایرت کم‌تری با آن‌ها دار بنابرایی» همسراتی که کنترلشان از نوغ ذرونی استا: خودشان را مسئول موفقیت‌ها و شکست‌های زندگی می‌دانند و قدرت کنترل بیش‌تری بر وقایع زندگیشان دارند و در هنگام رویارویی با نیروهای بیرونی احساس ناتوانی نمی‌کنند و اقدام‌هایی انجام می‌دهند که هدف آن‌ها تبدیل رویدادهای استرس‌زا به شرایطی است که با برنامه‌ی جاری زندگی‌شان هماهنگ باشد. چنین افرادی رویدادهای زندگی را قابل پیش بینی و کنترل پذیر می- داننن و.بر این باوزند: که قادرنه :با ثلاشن: آنچه: را که در اطزاقشان زخمی‌دهد: را تحت تأثیز اقزار دهند. آن‌ها برای حل مشکلات. به مسئولیت خود بیش از اعمال و یا اشتباهات دیگران تأکید می- کنند. سعی و تلاش در زندگی را از وظایف مهم خود می‌دانند و از زندگی‌شان احساس رضایت می- یافته‌ها نشان می‌دهند که تعهد با سازگاری زناشویی رابطه‌ی مثبت و معنادار دارد. وجود رابطه‌ی مثبت معنادار بین دو متغیر بالا بیانگر این مطلب است که با افزایش تعهد. سازگاری زناشویی نیز افزایش می‌یابد. به این معتی,که با افزایشی*تعهد یا داشتن هدف و مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و ارتباط با دیگران سازگاری زناشویی افزایش می‌یابد. این يافته با یافته‌ی دان کن (1۲۵,2008) همخوانی دارد. بهترین روش برای تبیین این یافته این است که به برخی از ویژگی‌های افراد دارای تعهد نگاهی دوباره داشته باشیم.آذاشتن هدف و مشارکت در رخداد‌ها و فعالیت‌ها و ارتباط برقرار کردن باآمردم یکي از این ویژگی‌هاست,بزای نمونه؛ افراد متعهد منتظر آنند تا برنامه‌های روزمره زا آغاز کنر ۲ ماگ نس ببرک تا از این راد توانایی سنا زگاری خود را افزایش دهند. از سوی دیگر افزادی که از تعهد بالایی برخوردارند. توانایی احساس عمیق درآمیختگی و یا تعهد نسبت به فعالت‌هایی که انجام می‌دهند» دارند و از این راه به اهمیت ارزش و معنای این که چه کسی هستند و چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند. باور دارند و بر همین مبنا قادرند در مورد هرآنچه که انجام می‌دهند. معنایی بیابند و کنجکاوی خود را برانگیزند. چنین افرادی با بسیاری از جنبه‌های زندگی‌شان همچون: شغل» خانواده و روابط بین فردی کاملا درامیخته‌اند و مانع از احساس تنهایی و از خودبیگانگی می‌شوند. این افراد دارای چنان روابطی با دیگران هستند که به عنوان منبعی برای سازگاری» به آن‌ها کمک:می‌کند. از سوی دیگر می‌توان برای توضیح بیش‌تر این یافته بنظر فینکل و همکارانش"(2002, 26۵1 :8 130161) اشاره کرد. بر اساس نظر این پژوهشگران» از ویژگی‌های مهم افراد دارای تعهد این است که در مورد همسر خود عفو و بخشش می‌کنند. بنابراین» سطح پایین تعهد و بخشش به عنوان شاخصی مفید برای سنجش سطح اختلافات و ناسازگاری زناشویی است زیرا عفو و بخشش منجر به کاهش رفتارهای پرخاشگرانه‌ی کلامی نسبت به یکدیگر می‌شود. این عامل یکی از مهم‌ترین عواملی است که در سازگاری و رضایت زناشویی نقش دارد (1216901,2009 07 012160)). بررسی‌های تجربی نیز این نظر را تایید می‌کنند. برومی‌ها انضان می‌فهنن کذ ,هر مین ازوجین ,ذارای اخقلاهم دا ۷۶۰ فرصلژوجین ذارای اختلافن: پرخاشگری جسمانی را تجربه کرده اند. پژوهشگران نقش پرخاشگری را در ایجاد نارضایتی زناشویی مهم می‌دانند (1992 71۷6۵ +۵ 60 5عن۸ ,ن16۵۳0ک1۵ ۰ ۵212007 بط 0۵160 یافته‌ها نشان می‌دهند که مبارزه جویی (انعطاف پذیری) با سازگاری زناشویی رابطه‌ی مثبت و معنادار دارد. نتیجه‌ی بدست آمده از آزمون این فرضیه با یافته‌های پژوهش‌های یانسی (۷۵66(/,2007) و والش (80,1996ل۷2) همخوانی دارد .به این معنی که با افزایش مبارزه جویی و انعطاف پذیری در برابر مشکلات و تلقی تغییرات به عنوان موقعیت‌هایی برای پیشرفت. سازگاری زناشویی نیز افزایش می یابد. وجود رابطه‌ی معنادار بین مولفه‌ی مبارزه جویی و سازگاری زناشویی از این جهت قابل توضیح و تبیین است که می‌توان مبارزه جوبی را فصل مشترک دو مفهوم سخت رویی و سازگاری دانست. در واقع. اگر بخواهیم به یک مفهوم مشترک بین سخت رویی و سازگاری اشاره کنیم بهتر است نخست به مبارزه جویی (انعطاف پذیری) اشاره شود زیرا افرادی که سازگاری روان شناختی دارند توانایی اصلاح و انعطاف پذیپری بیش‌تری دارند (621۵,1998؛ :6 5و7 ۳6,7 3۵2۳2007 برط 02160)). از سوی دیگر معلوم شده است که یکی از ویژگی‌های اصلی افراد انعطاف پذیرانطباق" پذیری اس یانسی ( 3/260,2007. با وجود ویژگی انطباق پذیری: افراد می‌توانند خود را باشطابط اهاز کنند و ساژلاری #اش9ابط یکی از موله های سخت رویی است: والش (1996 ,1/3100 ک کار رگد یر دار آعطاف پذیری افراد را برای کنار آمدن با بحران‌ها و مشکلات خانوادگی"بررسی کرده است» بر این باور است که انعطاف پذیری فرآیندی تعاملی است که نقشی مهم در شتتاخت, تقویت و مقابله با بحران‌ها و مقاومت در برابر انواع فشارهای روانی دارد. همچنان که زندگی زناشویی پیش می‌رود. تغییراتی در زندگی آنان بوجود می‌آید و خانواده با یک مراحل تحولی روبه‌رو می‌شود که در این مرحله حفظ ثبات مستلزم پذیرش تغییر است و تغییر یاد شده نتیجه‌ی آخرین فرآیندی است که از.راه انعطاف پذیری و مبارزه جویی و کنار آمدن با مشکلات بوجود می‌آید و زن و شوهر به سطح مطلوبی از سازگاری زناشویی یافته‌ها نشان می‌دهند که می‌توان از روی سرسختی و ابعاد آن سازگاری زناشویی را پیش بینی کرد. با توجه به نتایج چهار فرضیه‌ی پیشین مبنی بر وجود رابطه‌ی معنادار بین سرسختی و ابعاد آن با سازگاری زناشویی» تایید فرضیه‌ی پنجم مبنی بر پیش بینی سازگاری زناشویی از راه سخت  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۸۳ روبی قابل توجیه و پذیرفتنی است. یافته کنونی افزون بر اين‌که به گونه‌ی کامل به وسیله‌ی مبانی نظری ارایه شده به وسیله‌ی پژوهشگران و بویژه کوباسا تایید می‌گردد» به وسیله‌ی بسیاری از پژوهش‌های تجربی نیز تایید می‌شود. شواهد متعددی وجود دارند که نشان می‌دهند سخت رویی می‌تواند یک اندازه‌ی قابل پیش بیتی از سازگاری باشد: بزای مقال» مدی و هس [ 82 1/3001 8,2 در پژوهش خود دریافتند که سخت رویی منجر به سازگاری می‌شود و یا به بیان دیگر از روی سرسختی روان‌شناختی امکان پیش بینی سازگاری زناشوی افراد وجود دارد زیرا افراد سرسخت حوادث زندگی را کم‌تر فشارزا می‌بینند؛ بنابراین» می‌توانند سازگاری موثرتری با زندگی داشته باشتدن,در میان مولقه‌ها مبارره جویی دز درجه‌ی نخست اهمیت قرار دارد: همان کوته که در فرضیه‌ی چهارم اشاره شد» مبارزه جویی فصل مشترک بین سخت‌رویی و سازگاری زناشویی می‌باشد زیرا افرادی که سازگاری دارند» توانایی انعطاف‌پذیری بیش‌تری دارند. یافته‌ی کنونی به گونه‌ای مهم‌ترین یافته برای پژوهش حاضر بشمار می‌رود و اهمیت سخت رویی را به عنوان یک ویژگی مثبت در زندگی زناشویی زوجین و افزایش سازگاری بین آن‌ها نشان می‌دهد. یافته‌ی کنونی هم‌چنین» از این نظر برای مشاوران اهمیت زیادی دارد که نشان می‌دهد. مشاوران می‌توانند در ارایه‌ی خدمات مشاوره‌ای خود به زوجین با تاکید بر سخت روبی» افزون بر حل تعارضات بین آن‌ها یافته‌ها نشان می‌دهند که می‌توان با توجه به سن پاسخگویان سازگاری زناشویی را پیش بینی کرد. اما از روی سطح تحصیلات پاسخگویان نمی‌توان به گونه‌ای معنادار سازگاری زناشویی را پیش بینی نمود. پژوهش‌های پیشین در زمینه‌ی یافته‌ی کنونی نتایج متفاوتی را بدست آورده اند. در مورد سن» السون (01507,2004) و عطاری,. الهی فرد و هنرمند ( ,110027۳280 +6 ۳1۵11370 ,ت۸۵ 6) همسو با پژوهش کنونی به این نتیجه رسیدند که سازگاری زناشویی زنان و مردان در اواخر زندگی زناشویی کاهش می‌یابد و در پژوهشی ناهمسو دان کن (2008 ,102۵) نتیجه گرفت که افراد مسن‌تر تمایلی بیش‌تر به سازگاری دارند. تاثیر گذاری سن بر سازگاری زناشویی را می‌توان از جنبه‌های گوناگون مورد بررسی قرار داد. نخستین مورد به ویژگی‌های روانی و فیزیولوژیک مربوط است که با گذشت زمان و تغییراتی که در آن‌ها ایجاد. می‌شود. می‌تواند بر سازگاری زناشویی تاثیر گذاز باشه,,خوم اين‌که با افزایش طول امدت: ازدواج,مسمولا تغذاد افرا خانواذه بیش تر می‌شنود و این مطلب می‌تواند بر سازگاری زناشویی اثر منفی بگذارند. میلر (0/:116,1976) دریافت که ارتباط بین تعداد فرزندان و رضایت زناشویی"رابطه‌ی عکس وجود دارد. برخی مطالعات دیگر نیز نشان داده اند که افزایش اندازه‌ی خانواده ممکن است مدت زمان يا فرصت‌هایی را که همسران با هم دارند» کاهش بدهد و این امر می‌تواند بر سازگاری زناشویی تاثیر بگذارد ( جل6ارزه51 2/]0196,5). افزون بر این با افزایش شمار فرزندان» زوجین با مشکلات زیادی از جمله مشکلات اقتصادی» تربیت آن‌ها و... روبه‌رو می‌شوند که این مشکلات نیز می‌تواند دلیل دیگری برای کاهش سازگاری زناشویی با افزایش سن باشد. این یافته نشان می‌دهد که ناسازگاری زناشویی فرآیندی است که در طول زندگی زوجین بوجود می آید. به گونه‌ی معمول, اگر روند و مسیر زندگی زن و مرد همراه با سازگاری نباشد و انتظار هر یک از آن‌ها از زندگی زناشویی برآورده نشود» طبیعی است که به مرور زمان بر مقدار ناسازگاری افزوده می‌شود و اگر به گونه‌ی مناسب مهارت‌های ارتباط و حل تعارض را کسب نکنند. تعارضات زیاد می‌شود. با توجه به یافته‌ی کنونی, چنقار می‌رسد کسسیک‌های مراجه هقی ووجی .با ملق در ظول .رکدگی کسان سی‌مانه چوچو در مواردی که با مداخله‌های مشاوره ای تغییراتی در آن ایجاد شود. اما در مورد عدم تاثیرگذاری سطح تحصیلات پاسخگویان بر میزان سازگاری زناشویی باید به نزدیک بودن سطح تحصیلات پاسخگویان اشاره کرد. تمام افراد نمونه دارای تحصیلات دانشگاهی بوده و به همین دلیل,. پراکندگی سطح تحصیلات در نمونه از گستردگی زیادی برخوردار نبوده و تفاوتی معنادار در یافته‌ها نشان می‌ذهند که سن و فلا تس توا سرسختی روان‌شنناختی پاسخگویان را پیش بینی کننده» یافتهدی حاض. میاسیلافته 6 احدی‌یکالیخش, پنی جمالی و راد(ع8 ۸2۵ 9 6 نلقصه‌زنصهظ +6 حافطله16278) بیانگر این نکته است که گذشت زمان و یا افزایش سطح تحصیلات دانشگاهی نمی‌تواند تفاوتی معنادار در میزان سخت رویی نمونه‌ی مورد پژوهش بگذارد. از نظر لامبرت سخت رویی یک ویژگی اکتسابی است ی ذاتی (1-2006۲,2007) که از تجربیات مفید و متفاوت دوران کودکی نشأت می‌گیرد و بتدریج به عنوان یک ویژگی کلی خود را در رفتارها و احساسات فرد ظاهر می‌کند. بنابراین» سخت رویی به عنوان یک مهارت و یک ویژگی مثبت همچون بسیاری ازمهارت‌های دیگر نیازمند آموزش و یادگیری است و آگاهی از مبانی نظری و تجربی در مورد آن پیش نیاز یادگیری و کاربرد آن است و نباید انتظار داشت کسب این مهارت به خودی خود و يا در طول زمان بر اثر افزایش سن و یا صرفا در اثر افزایش سطح تحصیلات بدست آید و یا تغییر قابل"توجهی در آن رخ دهد: البته» "در «مورد نقش نداشتن افزایش سطح تحصیلات در میزان سخت رویی» افزون بر تبیین مربوط به سن» می‌توان همانند فرضیه‌ی ششم به يافته‌ها نشان می‌دهند که بین زنان و مردان تفاوتی معنادار در سازگاری زناشویی وجود دارد و نمره‌های زنان به گونه‌ای معنادار بیش‌تر از مردان است. پژوهش‌های پیشین در مورد این یافته نتایج مخالفی ارایه داده اند. در حالی که طالشی (2009 ,لوه72[1) نبود تفاوت معنادار بین سازگاری  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۸۵ زناشویی زن و مرد را گزارش کرده است. السون (2004 ,01800) مخالف با پژوهش کنونی سازگاری زناشویی مردان را بیش از زنان اعلام کرده است. وقتی در پژوهش با چنین نتایج متفاوتی روبه‌رو می‌شویم» ارایه‌ی نظری اساسی با مشکل مواجه می‌شود. در مورد تفاوت نتیجه‌ی کار السون با این پژوهش می‌توان عامل فرهنگی را دخیل دانست. یعنی با وجود این‌که در برخی کشورها سازگاری زناشویی مردان بیش‌تر است السون(0190,2004» در کشور ما به احتمال زیاد» چنین نیست و سازگاری زناشویی زنان و مردان یا تفاوت معناداری با هم ندارند تالشی(2009 ,ل72169) و یا این که در زنان بیش از مردان است (اين پژوهش). بسیاری از نظریه‌های مطرح شده در مورد سازگاری زناشویی و جنسیت موافق با یافته پژوهش کنونی هستند. از نظر لوینسون (1993 ,80فتام.]) می‌توان گفت که زنان بیش‌تر از شوهرانشان روابط بین فردی را دوست دارند پس احتمال بیش‌تری وجود دارد که آنان برای رفع ناسازگاری پیش قدم شوند و یا در پی بهره گیری از منابع خارج از خانواده و متخصصین باشند (2005,ن3/01056 00برع51 زط 012160)). با توسعه‌ی دایره‌ی واژه‌ها در نان از اخسانسانسای آنان می‌تزاند آحسای‌های شود را به ضورت: حفخص رو رام شناسایی از تانگتری کسهه در تیه راحک: ثر ارقتاط‌برقران گی‌کسد: چذییش آسیب پذیوی بو انزاز احسناس به وسیله‌ی زنان می‌تواند به حل اختلافات و هم‌چنین» سازگاری زناشویی کمک کند. عامل دیگری که باعث سازگاری زناشویی در زنان می‌شود»همدلی همراه با احترام است که در فرهنگ ما این احترام در خانم‌ها نسبت به همسرانشان بیش‌تر است و در این همدلی» زن ذهن خود را از تمام مسایل و مشکلات ایجاد. شدد خالی موه با تیه جرد به ظرگامتابل فش می‌دهد: اخساسات: ظرف مقابل را تأیید می‌کند و رفتار وی را زیر سوّال نمی‌برد که این خود باعث سازگاری بیش‌تر می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهند بین زنان و مردان درااسخت رویی اتفاوتی معنادار وجود دارد و زنان در مقایسه با مردان از سخت رویی بیش‌تری برخوردارند. پژوهش‌های پیشین در زمینه‌ی مقایسه‌ی سخت رویی در دو جنس» عموما سخت رویی مردان را بیش‌تر گزارش کرده‌اند. برای مثال, احدی» کاربخش. تین جمالی و راد (2009 ,۵0 +۵ نلهموزنصه8 +6 داعطله م1 عم نوهطه بر خلاف این پژوهش» سرسختی مردان را بیش از زنان گزارش کرده‌اند. در چنین مواردی که یافته‌های متفاوتی در مورد دو جنس در آدشترس اسشت» بناچار باید گفت که به احتمال زیاد به گونه‌ی ذاتی دو جنس در مقدار سرسختی تفاوتی معنادار ندارند. در تایید این نظر چنان که پیش از این گفته شد. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که سخت رویی, کم و بیش صفتی اکتسابی است که در برخی از شرایط و یا آموزش‌ها به تدریج در افراد شکل»طی کیا که یکی از اين آفطایط اشتغال است. مردان عموما شاغل هستند و در بیش‌تر پژوهش‌های مقایسه‌ای, مردان شاغل با زنان خود و یا دیگر زنانی که غیر شاغل هستند. مقایسه می‌شوند و معمولا در چنین پژوهش‌هایی سرسختی زنان کم‌تر از مردان بدست می‌آید. اما پژوهش‌ها نشان داده است که زنان شاغل از نظر برخی از ویژگی‌های شخصیتی با زنان خانه دار دارای تفاوتی معنادارند و این تفاوت‌ها حتی پیش از شاغل شدن نیز وجود دارد. برای مثال, زنان شاغل بیش از زنان خانه دار احساس توانایی و تاثیرگذاری (که مفهومی از سرسختی است) ذارننه شاید مین آحساس‌نان یکی از ذلایلنی است: که آن‌ها رای سوی بازاز کاز ی کشانت: از سوی دیگر اشتغال نیز بر بر میزان سرسختی آن‌ها می‌افزاید. زنان شاغل دارای نقش‌های متفاوت و چندگانه ای هستند. از یک سو کار بیرون از خانه و از سوی دیگر کار درون خانه و تربیت فرزندان و.... کنار آمدن با این تعدد نقش‌ها نیازمند کنترل بر خویشتن و مبارزه جویی (از مولفه های سرسختی) است. به همین دلیل است که وقتی زنان با رویدادهای تنش زا مواجه می شوند. بتدریج روش‌های مقابله‌ای با آن‌ها را می‌آموزند. از سوی دیگر وقتی زنی شاغل می‌شود» بیش از مردان احساس عمیق درآمیختگی (تعهد. از مولفه‌های سرسختی) نسبت به فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد. دارد. این عوامل همگی دست به دست هم می‌دهند تا این نتیجه بدست آید که اشتغال موجب افزایش سرسختی در زنان می‌شود. این امر بویژه در زنانی که بار اصلی اقتصادی و مسئولیت اصلی خانواده بر دوش آن‌هاست. نمود بیش‌تری دارد. البته. عوامل دیگری نیز در افزایش سخت رویی زنان موثرند. برای مثال» دستیابی"به ‏ درآمدی. مستقل می‌تواند روحیه‌ی استقلال طلبی فردگرایی ودر نهایت. سخت رویی را در زنان تقویت کند. از سوی دیگر امروزه زنان با مشارکت در امور سیاسی» فرهنگی و اقتصادی خود را باور.دارند که نتیجه‌ی مثبت این خودباوری باعث می‌شود که زتان اخساس کنند رویدادهاف ازندگ هکت کنترل هه شان,انگد: برای دستیایی به: موققیت در زندگی بیش‌تر بکوشند که پيامد چنین کوششی افزایش سخت رویی است. با توجه به این‌که در زمینه‌ی ارتباط سخت رویی با سازگاری زناشویی در ایران پژوهشی انجام نگرفته است. به پژوهشگران بعدی پیشنهاد می‌شود که این موضوع را در مورد همسران دیگر با ویژگی خود بررسی کنند مثلا در مورد همسّرانی, که :در معرزض جدایی قرار گرفته‌اند. زوج های تازه با توجه به اين‌که این پژوهش در شیراز انجام شده است و چنانچه می‌دانیم؛ زمینه‌ی فرهنگی و اجتماعی موئر است. لذا پیشنهاد می‌شود که در سایر شهرستان‌ها و جوامع دیگر نیز این موضوع  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۸۷ کعناناهدو 06۳50021 ۶و عا‌عنئه و 20 علزحصم .(2003) .77 بطع0ه7 ۸۵0 -1 2 ,و1691 3.۸ مزع مامطل کم ص130 جز عامی که هناهد ۵60 ۲و 0۳۹۱86۲۵05 *.(2005) ما5 ,31302010620 م۸ مفنصق‌نطاع۸ خط۳۵۲ مک مف۵0ط۸ -2 0 0 0۳60 [۵عاقلنط ع نله م آق500 06۳ -0 020660 ۵۳ 10۳5 (2009) ۸۵۵ ع اک بنامصهزنصه8 6 .36 بطعطماد م1 ع .3 نز۸۹۵ -3 4 .4 06۲1۵۵ 50065 مزع مام و2 +کاصهادزدعد آمعنوعص صز 13660 #حقط اه عا: او اند .(1994) .5 ,کق150 6 .2 ,۷۷۵۱۶6 ,ی ,ف6لط3/0 3/۰ ,۲ع0قغاعص۸ -4 66106 200 عهصناعصنای که مهوت بطتلدعط لمعنعمامط عم دوز هه 0 مه 0005106۳200 .(2006) 3/۰ 77000 ع .۸ موجه نطما ع لاس۸ -5 ۲1360که5 0عنسقص طانم دمماه؟ اهنانصد؟ - هدعم عغ کعنانلقی م0650 ۲و 86۲100 .۳2827106 عمامل رعم ج دععصعنی وصنصن1۳ مععط۸ که کععومامصه 1۳۵ 40 1۵۳81۷66۶55 1۳۵۲ 86166۵ منطافدمناهامج عط1 .(2008) 6.30 ,120086۵5 -6 071ع0ل 0ع عن1 نام ی کلقه 1000 آهنموم 1 هرز اصعصعزف ۸ لقاضج/2 1 ع106 31.۸ 532067 بط تلهم راهطا ک .۸3 ۴عقتصصع7 ۳۵7060 ۷۷۰ ۳۵860 -7 آذرصم) .کن اه همطل روم ۵۶ م30 3/20 آعنصو3 عص 6 معاک .7 وصه بش.ظ ,13006 5 اند 0666 صمنقاعط .(1991) ب مقلهناآ ,فعصو7 موله5 ,قالزج -8 4 ۵۳۲۵۳ ۵ زانط نادمصم فعنمفهه که صمنقاع .(0999) .36 منطقطی صه‌عه73 -9 7 6 ...06660 صنطاعدمنداع اه ددم *.(2002) ۳۰ مفتقطصه7 -10 0۶ ۵۵ 6 ۲۵۳۵۵ ۰۹۵0608۵۲ 0666 واعنجصه 6 صمزد0۳6ع۵ 1۵ (طاع۸۵ ,عمط رقم ومصنعطه" .(2006) بش۸ منصععقداعا۸۵ بش۸ ,اوق -11 7 ۸ :36۵118 0ص بوانام 06۳۹0 ,کاصع 6۷ آیگکدع 5 .(1979) کیک مقکق1600 -12 ,37 ,05۷000108 آهن5۵0 قصه لدم 06 ۵۲ مصس و7 .کنو هط ماه 5۰ 200 ۸ 1706 .(1993) .3.۸ بقا0ص7 ع 5.8 ,۳۵۵۵ کیک مقفق1600 -13 ,097610108 آهنعو5 0صه بوانام 36۳00 .(1983) 3.0۰ منااععن0 کیک مقکه1600 -14 7 .(۳35) یله 6۵۲ و7و076صن1 1۵ بو فعصنفحقط .(3988) کیک بققهط1۵ -15 هام05 صذ 3621 آهاصعص مصه لمعزدوط2 ۶و 2۳00۳5 .(2007) ۸۰ ۷۰ ,)1206۲ -16 ,518 20002 عاصذ و هصنطع که عناطم‌ع۴ کعاممعم عطا صنطازم دعب دمحا روم 0صه کععصنصلاحهط 666 منطعصونهام+ عط1 «(ر1991) ..ط مععا -17 + م,(21)3 فطل .06 ۵6 ۲1محاصم1 +کعنصماعمام لام کصمجعم که اصعصاعد زو 0 60۲ نز301 - لماضقص امک .(0959) صعا ور ععقلله۷۷ 0صه 10017 -18 و 108 #وانسد؟ فصه ععهدنسد/1< «ونفنندی فصه جنانطهناه معط : کادعا 0۳005 6۰ 025661021 مه ککعصناحهط .(1992) .37 بککع1 به بجا.ک5 .1/800 -19 1 10 1۵916۳۰ 5۳655 صز صنصمنط 116۳6 200 کعنفوآ .(1994)..ک, 313000 -20 [هااسد 200 [۳۳۵م ,۵۵۵ و 8106 .(1981) .8 ,کامصد7 200 ,3.۳ و 3130060 -21 40 ۳2۳۳۵86 ۶ [70۳0۵ بععهن هط هنز اعناکصی 1۵۳ صمناح اه ,۷16۵ ند 8 زود عوعلزی فص دکمعصنو۳ق 13 .(10.1.)1999 وم صمنطه/2 -22 ,(40)3 066100066 500601 عوقازمی ۶و لمصسوز . کععنعی که معط هنز کاصع0ن5 [ن500 :6 پومقصنادطاه ۲و صمناها۵ عام‌تامد 6۶ عامصند *,(1998) .۳ 71۵6008 -23 ,و136 3/۸ ,اتقاطاعم ناگ از ۵6۵ ۵۶ هط حفوط 6 لقاصعصه طکزه ص0۳0 ,6010 او 16 باعقنا #عنصمعه طعنصه کم ۳۵۵۵0۳" ,(2010) .3 مقنا0 -24 0 عللماه جرمناه تحص ص666 کم‌نطعدمتهامی 156 (037)2004 مصمعا0 -25 40 01006۳86۴ با صز ۵۳۵0685 ۵ طز فعنشمصز .(3992) عب5 ,عاع[0۵1 -26 5۰ 1۳6 :310016 .(20060) کی ۵۶ 113000006 (ک) معط .5 منطاعط۳۵1۵0 کاذ 0ص ۰ بناهدم عم بروحقط عطا «(3.)1998 1۰ن00ع 6 .کل ,عم جه2 -27 10010۵1 0صه ونلفدم عم ۵۶ لمص 30 ناهد 0ص ۵۳۵۲05 1۵ 5 1367۵0 کعامنام ۲۳۳۵ ما5 و امعاگه که دمنا06زق 60 .(2007) .۶ منصسقط -28 ۵ وعاصنام ادسقله 06660 کععمع اه ۶ ما۳۵ ۵۳۵ انیم اعد ۶و تونلقندو 0صه دععد اکن امجاصم که که10 .(0986) 3.31 منالعاهطد5 -29 5 ,(3) 58 . [۵عنع 05700010 , 0205 مه صذ منطعصمناج1م۳ ,60100 10۵۳ 16 ,برع منود وتنصد؟ ما 13600005 *.(2002) 8۵۰ نصقطام 5 -30 40 0۵ 1300۳5 ع006عا1ه ۵۲ 00 ع1نعصم *.(1997) بطم تنصهطاعله5 -31  فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی جامعه‌شناسی زنان سال دوم شماره‌ی چهارم؛ زمستان ۱۳۹۰ ۱۸۹ (136۳۵0 وانصد؟ که عع 06۳10۳۵۵ ۵۲ ۳۶/00۵" .(2009) بطعطعنوهک منطفعله1 -32 ۰ "[0 ۸ صز ونلنطتققصصیم معتصفه کعامی کم عکعصز ۵۳ 0061 1[ 1۵۳ 165ع 50210 0ص کعلهم تمصخم :کدی 3/20 .(1997) سا.ظ ,56200 -33 40 060۳6551050 5000969 ۵۶ ۲۵16 6طا .(0993) کل ,16002۳0 هه بص کلقطصع5 -34 67 136 ۶و ما62 عزاعصمحا و۸0 .(3982) 2.6۰ 0055 6.۳.66 چام هدک -ک35 739-741 .(44)3 .تولنسد؟ ۵ وصه عععنصمص و تمصسول لهع5 اد عص زو 0۵006 5 00060۵1 6 ۲عا0ع [000م که ۳1۵000 .(2005) ۰ مخصعقط3/0 طمانمط5 -36 ,0۳656 [۵ا0ع اکصند‌هد ععصقاعزد گم کعکسمع 3 *.(2006) بط ,16۵ الماک -37 6۰ 36۷0۲ .۰ اانام 06۳502 ۵۶ 1506065 .(1977) .0 الاک -38 0 ۷۵۱ هعزعو[ما عم هلوک .(1994) باع0م ,۵۳۵۵۵4 م18 ,ق60۷[م5 -39 ول ع6طا ۵۶ کندولمدد بوماحصکدم ۸ .(1982) .امدم5 1500 فصه طبی ,عنصدمک -40 8 ,(44)3 ۰ اانصد؟ عطا وصه ععقسعه کم موز عله5 اصعصاعد 30 ۳ 6ع6ل[ه5۳ ۵۷ 205166 عنفهرل هام3 .ر1976) بط متعنصهمک5 -[4 0 ۵۳۵86 ۶ موز کول مقلنصند وصه عوهقسمهه که ونلهی 6 هماککه‌ ده 62 آهاصعص از برع مامط عم گ صمنا‌ع عم که صمناهاع *.(2001) 36۰ مف3۳0 ۷7 -42 2 ,و6 3/۸ ,6۵016 ازع فصن 0۳۵ ۸۷۵2 هز ازع که کاصعفونی ۵0۵ ۶ 41 - 261 00 35 ۷۵1 .5601 ,0۳06685 توانهد؟ .(1996) 1۳۵۵۵۳۰ مطاکلق ۷۷ -43 0 عدنا‌عصام که ص70 .5621 آهنع و 1مط رقم توص فص ۳۵00 ]1 1٩5۵۵۵ 6 ومقصناعطاه ۵۶ صمناهام۲ عامنااد 6 عامصند".(2000) بط بننظ و۷ 44 7(از ۱6۳ ۸۷۵2 ,کنفعطا 2.۸ ,ماک هنز ۷۵۵6۵ ۵۶ الط و۲06 ۸۵۲۵ 0 ۳۳۵۳۳۵86 1۵ کصعصاعنزوه فصه ععصمنانکهی «ر2007) دز بط ههد ۷ -45 6 .00 ,۷۵ اولنصه؟ وصه آهاضم اه همست تمعن م0

هدف از این پژوهش، بررسی رابطه ی سخت رویی با سازگاری زناشویی دبیران متوسطه ی شهر شیراز در سال تحصیلی 90-89 بود. جامعه ی آماری این پژوهش دبیران متوسطه ی چهار ناحیه ی شهر شیراز بود که 324 نفر (178 دبیر مرد و 146 دبیر زن) به صورت تصادفی خوشه ای مرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه ی سازگاری زناشویی اسپانیر (spannier,1976)، پرسشنامه ی سخت رویی (زمینه یابی دیدگاههای شخصی)، در مورد آن ها اجرا گردید. جهت تجزیه و تحلیل یافته-ها، افزون بر روش های آمار توصیفی از آزمون t مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان استفاده شد. نتایج نشان دادند که بین سخت رویی با سازگاری زناشویی رابطه ی معنادار وجود دارد. بین کنترل، تعهد، مبارزه جویی با سازگاری زناشویی رابطه ی معنادار وجود دارد. بین سازگاری زناشویی زنان و مردان تفاوتی معنادار وجود دارد. بین میزان سخت رویی روان شناختی زنان و مردان تفاوت معنادار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که سخت رویی پیش بینی کننده ی سازگاری زناشویی است.

481100

4 دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات, دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه, دانشگاه آزاد اسلامی واحد یکی از محورهای مهم در فرهنگ اسلامی که باعث بقا اسلام و نظام اسلامی می‌گردد. فرهنگ ایثار و شهادت است. امام خمینی (ره) فرهنگ را کارخانه آدم‌سازی می‌داند. در نگاه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) فرهنگ از چنان اهمیتی برخوردار است که با سرنوشت اجتماعی ملت‌ها گره خورده است. این مسئله نشان‌گر اهمیت فرهنگ در انديشه رهبر معظم انقلاب است: فرهنگ به عنوان شکل دهنده به ذهن و رفتار عمومی جامعه است. اندیشیدن و تصمیم‌گیری جامعه بر اساس فرهنگی است که بر ذهن آن‌ها حاکم است. برای شکل‌گیری فرهنگ ایثار و شهادت به مژلفه‌ها و شاخص‌هایی نیاز است که از مکتب و آیین هر ملت و قومی نشأت می‌گیرد. فرهنگی که بیانگر معیارها ارزش‌ها و ضابطه‌ها و نمایشگر کارمایه‌ها و مبناها است که بدون فهم» درک و تفسیر مکاتب آن ملل میسر نیست. در خصوص فرهنگ اسلامی هم وضع به همین اصوزت است یعنی ارزش‌هایی که در جامعه اسلامی مطرح است برخاسته از فرهنگ او مبانی؛اسلامی است. زمینه‌های شکل‌گیری فرهنگ ایثار و شهادت در فرهنگ اسلامی ازهمبانی دینی "و زویدادها-و وقایعی چون جنگ‌های رسول‌الله (ص)» امام علی (ع) و حضرت امام حسین (ع) و وقایع روز عاشورا و... سیره سایر اهل‌بیت علیهم‌السلام ظهور یافته است. در.طی" نشل‌های مختلف به طرق گوناگون انتقال و تعالی یافت؛ و اکنون بنا به اقتضائات زمانی و حضور رسانه‌های مختلف در سطح جامعه. اشاعه فرهنگ‌های مختلف. .سّرعت و اشدت بیشتری یافته: اشت؛ و این رسانه‌ها افزون بر اطلاعاتی که در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند. تفسیر و تحلیل‌هایی ارائه می‌دهند که به‌تدریج بخشی از نظام معرفتی افراد را تشکیل می‌دهند (هرسیچ و همکاران» ۷1:۱۳۹۰) و این موضوع به دگرگونی هویت افراد در ابعاد سنتی» پیدایش هویت‌های فرهنگی چند گانه, دگر گونی سامانه‌های ارزشی و... منجر می‌شود (ادیبی و دیگران» ۱۳۸۷: ۱۰۰). تأثیر رسانه‌ها امروز بر کسی پوشیده نیست به گفته سرژ چاکوتین ۱ «با استفاده از وسایل ارتباطی می‌توان از طریق تکرار نمادها و شعارها توده‌های وسیع انسانی را شرطی ساخت؛ عاداتی تازه در آنان پدید بررسی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه... ۰ ۴۵ آورد و آن‌ها را در جهت مطلوب به حرکت درآورد (دادگران ۱۳۷۶: ۵۵). از منظر لاسول ۱» رسانه‌ها برای جامعه و نیز افراد و گروه‌های فرعی داخل جامعه چهار کارکرد دارند که عبارت است از: اطلاع‌رسانی» ایجاد ارتباط سرگرمی» انتقال فرهنگ يا جامعه‌پذیری. رسانه‌ها در حکم انتقال‌دهنده فرهنگ برای انتقال اطلاعات, ارزش‌ها و هنجارها از یک نسل به نسل دیگر و از افراد جامعه به تازه‌واردها کاربرد دارند. آن‌ها از این راه با گسترش بنیان تجربه مشترک. انسجام اجتماعی را افزایش می‌دهند. گفته شده است که رسانه‌ها با نمایش و عرضه جامعه‌ای که فرد می‌تواند خود را با آن هم هویت ساخته و معرفی نماید. می‌تواند احساس بیگانگی یا احساس بی‌ريشه بودن او را کاهش دهد و همچنین در شرایط کنونی ارزش‌ها و هنجارهای متعالی در جامعه که به‌مرور زمان شکل گرفته‌اند از طریق رسانه‌ها که به نسل‌های جوان‌تر جامعه منتقل می‌شوند. چگونگی اشاعه محتوای آن‌ها می‌تواند افراد را در شرایط تصمیم‌گیری قرار دهد و این رسالت که امروز به عهدهرسانه‌ها«قزار گرفته است هم تعالی بخش و هم بسیار خطرناک است. فرهنگ ایثار و شهادت*در ایران از مبانی دینی در طول تاریخ شکل گرفت و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی.و هشت سال دفاع مقدس به اوج خود رسید و نسل جوان جامعه کنونی» ارزش‌های آن دوران را از طریق رسانه‌های جمعی در شرایطی که نظام‌ها و ارزش‌های گوناگونی وجود دارند می‌آموزنده:کهیکی از این ارزش‌ها ایثار و شهادت است. ایثار و شهادت به عنوان یک فرهنگ متعالی در زمره عالی‌ترین مفاهیم الهی به شمار می‌آیند که والاترین ارزش‌هایی را که یک.انسان متعهد می‌تواند به آن.دست یابد. متبلور می‌نمایند. در تاریخ کشور ما زنان همواره از مروجان فرهنگ ایثار و شهادت بوده‌اند و همگام با مردان» حماسه‌ها آفریدند. نقش زن در اندیشه‌ی بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی درباره‌ی پیدایش و تداوم آن بسی بزرگ بود و تحولات تاریخ انقلاب نیز ثابت کرد که زنان در سایه آگاهی و ایمان صادقانه به دور از هیاهوها و برکنار از منجلاب فسادها و انحطاط‌هایی که دنیای غرب برای او به ارمغان آورده و داشته‌های بشری و انسانی او را به غارت می‌برد و به‌جای آن نگاه جنسیتی به زن همراه با التذاذها را حاکم می‌کند. می‌توانند و باید ایفاگر نقش‌های مهم و * دوره جدید. شماره ۱ (پیاپی ۳)» بهار و تابستان ۱۶۰۰ تعیین‌کننده‌ای در عرصه‌ی حیات بشری و تعالی آن باشند و میدان تکامل را بپیمایند. لذا پژوهش پیش‌رو به دنبال آن است که نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه در ترویج فرهنگ ایثار را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. ازاین‌رو» پرسش اصلی پژوهش پیش‌رو آن است که فعالان زن حوزه رسانه چه نقشی در خصوص ترویج و اشاعه فرهنگ ایثار و شهادت ایفا در بین پژوهش‌های انجام شده در حوزه فرهنگ ایثار در طی سالیان اخیر می‌توان به تحقیی قاسم‌پور و همکاران (۱۳۹۸) با عنوان «اثرات فرهنگ ایثار و شهادت بر رفتار شهروند با تأکید بر نقش میانجی سرمایه اجتماعی» اشاره نمود. این تحقیق کاربردی و از نوع توصیفی پیمایشی است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه‌های.استاندارد است. جامعه آماری آن شامل کارکنان دانشگاه ایلام به تعداد ۶۸۵ نفر است که ۲۱۵ نفر از.آن‌ها بهژوش تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته‌های پژوهش,بیانگر آن است که فرهننگ ایثار و شهادت و مولفه‌های آن (عمل صالح و پرهیزکاری, مردم‌داری» عدم"تعلق به.دنیا.و خدامحوری) هم به‌طور مستقیم و هم از راه تقویت سرمایه اجتماعی بر رفتاز شهروند ستازمانی تأثیری معنادار و مثبت دارد. علاوه براین» طریحی و صمدی (۱۳۹۵) اطی پژوهشی, به امطالعه رابطه بین میزان مصرف رسانه‌ای نسل جوان و نگرش آنان به فرهنگ ایثار و شهادت پرداخته‌اند. نمونه این پژوهش از طریق نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای از بین دانش آموزان مدارس ناحیه ۶ تبریز انتخاب گردیده است. حجم نمونه آماری مطابق فرمول کوکران ۳۹۹ نفر تعیین شد. روش جمع‌آوری اطلاعات به شکل میدانی و از طریق پرسشنامه‌های محقق ساخته برای سنجش نگرش نسبت به فرهنگ ایثار و شهادت و پرسشنامه دیگر برای سنجش میزان مصرف رسانه‌ای دانش‌آموزان می‌باشد. نتایج نشان داد که بین میزان مصرف رسانه‌ای دانش‌آموزان و نگرش مثبت آنان نسبت به فرهنگ ایثار و شهادت رابطه معنی‌داری وجود دارد. نتایج حاکی از آن است که هر قدر که میزان مصرف رسانه‌ای افراد بالاتر می‌رود نگرش مثبت آنان به فرهنگ ایثار و شهادت پایین می‌آید. همچنین» کریمی (۱۳۹۵) به ارائه تحلیلی بر چگونگی کارکرد رسانه ملی جهت معرفی بررسی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه... ۰۵ ۴۷ شهدا به جوانان و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت در بین دانشجویان دانشگاه‌های آزاد استان گلستان پرداخته است. این پژوهش بر اساس روشی تحلیلی-توصیفی و پیمایشی و بهره بردن از منابع موجود به بررسی رابطه بین برنامه‌های رسانه ملی و معرفی شهدا پرداخته است. اطلاعات بر اساس پرسشنامه محقق ساخته که در چهار بخش مختلف (توجه» یادآوری,» بازآفرینی و انگیزشی)» شامل ۲۰ پرسش بوده است. جامعه آماری دربردارنده دانشجویان دانشگاه در طی یک روز تحصیلی به میزان ۱۵۰۰ نفر بوده‌اند که بر اساس فرمول کوکران به ۵ نفر تقلیل یافته‌اند. نتایج بیانگر آن بودند که بر اساس آزمون کا یاسکویر میزان معناداری در کلیه گویه‌ها در سطح مناسبی قرار دارد و باید در زمینه بازآفرین تلاش بسیار بیشتری در سازمان صورت گیرد. این امر بیانگر آن است که در زمینه بازآفرینی زندگی شهدا در ابعاد و زوایای مختلف به خصوص از جنبه‌های معنوی آن اقدامات مثمر ثمر بیشتری صورت گیرد و سبک زندگی آن‌ها برای نسل جوان به‌خصوص دانشگاهی بیان شود. بر اساس آزمون پیرسون نیز مشاهده گردید که به‌طور کلی ما بین برنامه‌های زسانه ملی و معرفی شهدا رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. به‌گونه‌ای که.بین بدا یادآوری و:معرفی شهدا دارای بالاتر ین میزان معناداری و بین بعد انگیزشی و معرفی شهدا کمترین میزان معناداری وجود دارد؛ بنابراین بر اساس این آزمون مشاهده می‌گردد که رسانه ملی باید تلاش خود را در زمینه ایجاد انگیزش در بین نسل جوان برای دنبال کردن برنامه‌های شهدا بیشتر کرده و از طرق مختلف به این امر بپردازد. درواقع انگیزش گام نخست برای پذیرش هر امری به‌خصوص در مباحث معنوی است. علاوه براین» سالمی میاندهی (۱۳۹۲) تحت عنوان تحلیل محتوی سینمای دفاع مقدس با توجه به فرهنگ ایثار و شهادت اشاره نمود..در این پژوهش از روش تحلیل محتوی استفاده شده است و از نمونه‌گیری هدفمند برای دریافت نمونه‌ها بهره برده شده است. برای سنجش همسازی درونی ابزار اندازه گیری شامل فرم ثبت و کدگذاری مقوله‌های پژوهش است که قابلیت اعتماد آن به‌وسیله روش تنصیف و دو نیمه کردن ۸۱ درصد بدست آمد. جامعه آماری شامل ۱۲۰ فیلم بلند و کوتاه در مورد دفاع مقدس بوده که در سینما های کشور در طی سه دهه 3۰ ۷۰و ۸۰ به اکران در آمده است؛ که از این تعداد با روش کوکران به بررسی ۱۵ درصد فیلم‌های در دسترس بسنده شد. در این پژوهش متغیرهای (موضوع فیلم‌های دفاع مقدس)» و «فرصت‌های تقویت فرهنگ ایثار و شهادت» و «آسیب‌های تقویت فرهنگ ایشار و شهادت» و «راهکارهای تقویت فرهنگ ایثار و شهادت» و «سازمان یا کشور مورد نکوهش» که به عنوان متغیرهای وابسته در مقابل تغییر و تحولات دهه‌ای مورد بررسی قرار گرفته شده بود؛ و در نتیجه مشخص شد که تمام فرضیه‌ها تائید کننده این موضوع هستند در سینما به ترویج فرهنگ ایثار و شهادت پرداخته شده ولی در این پرداخت بین دهه‌های 1۰ و ۸۰ تفاوت زیادی وجود دارد. در این پژوهش از نظریات نسلی اینگلهارت و همبستگی‌های اجتماعی دورکیم و ممین‌ظور تظریه‌های رساته‌ای سانتد برجست‌سازی و بازتاب استفاده قنده اسق: پس از بررسی منابع گوناگون مشخص شده است که پژوهش‌های داخلی انجام شده» غالبا بر نقش رسانه در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت تمرکز نموده‌اند. علاوه بر این» هرچند در پژوهش‌های انجام شده به موضوع ایثار و شهادت پرداخته شده است ولی خلا تحقیق جامعی که انقش زنان در اشاعه قرهنگ ایثاز و ات9 پکسانماید: احساس می‌شود. ازاین‌ری تحقیق پیش رو به بررسی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه در ترویج فرهنگ ایشار مانوئل کاستلز برخلاف اکثر نظریه‌های اجتماعی کلاسیک که فرض را بر تسلط زمان بر مکان می‌گذارند. این فرضیه را مطرح می‌کند که «مکان»,زمان را در جامعه شبکه‌ای سازمان می‌دهد.» به‌موجب اين نظریه تحت تأثیر «پارادایم فناوری اطلاعات» و شکل‌ها و فرایندهای اجتماعی متأثر از آن «فضای جریان‌ها» شکل می‌گیرد که منطق جدیدی دارد. «فضای جریان‌ها سازمان‌دهی مادی و عملکردهای اجتماعی است که دارای اشتراک زمانی هستند و از طریق بررسی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه... ۰۴ ۴۹ فرضيه کاستلز دراین‌باره چنین تبیین شده است که فضای جریان‌ها از ریز شبکه‌های فردی تشکیل شده است که منافع خود را در شبکه‌های کلان کارکردی مطرح می‌کنند. مارتین اینس این مفهوم را دشوارترین و در عین حال بنیادی‌ترین بخش این نظریه می‌داند که مستقیم‌ترین جلوه دگرگونی‌های فناورانه موجودیت انسانی است (اینس ا ۱۳۸۰: ۸۶). او در تشریح و تفسیر این نظریه فضا را نه تنها برساخت‌های فرهنگی که برساخت‌های ذهنی می‌داند که برای درک آن باید از فضای تجربه مستقیم زندگی یعنی فضای اقتصاد یا فضای اطلاعات یا فضای علم يا فضای هنر و همه قلمروهای فعالیت فراتر رفت که در نهایت زندگی ما را قالب‌بندی می‌کنند. باید فضا را به مثابه برساخت‌های مادی فهمید که توازی زمانی دارد» یعنی چیزی که موجب جمع شدن اعمال انسان در زمان می‌شود؛ به‌عبارت‌دیگر, فضا در انديشه کاستلز در فرمول‌بندی میان نظام‌های زمانی و مکانی و توازی میان آن‌ها قابل‌فهم است. در سالیان اخیر» جهت‌گیری‌های جدیدی در نظریه‌های مربوط:به اقناع. صورت گرفته است. تغییر عمده در حوزه‌ی نظریه‌ی اقناع. دور شدن از نظریه‌ی مکانیکی محرکش پاسخ و نزدیکی به دیدگاهی بوده است که به نقش‌افعال دریافت کننده اعتقاد داره بر اساس این نظریات جدید فرایند اقناع زمانی روی می‌دهد که افراد معناهایی را که در فضایی خاص به پیام‌ها نسبت می‌دهند. درونی کنند. این رویکرد گاهی به یک رویکرد دادوستدی در مورد اقناع خواننده تبدیل‌شده است و بر انتخاب دریافت‌کننده تأکیل آدارد (بینگ ر 0۳۷۹۲ 88). نظریه‌های جدید بیان‌کننده این امر هستند که مخاطب فعال است. درواقع ترغیب» فرایندی دوسویه است که در آن هر دو گروه فرستنده و گیرنده, به یک پیام یا رویداد ارتباطی نزدیک می‌شوند و آن را برای پاسخ‌گویی به نیازها به کار می‌برند. در چنین رهیافتی» مخاطب هرگز منفعل نیست. بلکه فعال است؛ و ترغیب‌کننده‌ای را می‌جوید که به نیازهای او پاسخ گوید و * دوره جدید. شماره ۱ (پیاپی ۳)» بهار و تابستان این ترغیب‌کننده است که نیازهای مخاطب را می‌شناسد و با اتخاذ پیام یا پیام‌هایی» به نیاز او سیلورستون "+ رسانه‌ها را به‌مثابه‌ی اشاعه مادی/ فناورانه (که در وضغیت زمانی و مکانی خاص قرار می‌گیرند) در مقابل رسانه‌ها به‌مثابه‌ی پیام‌های متنی/ نمادین (که در گفتمان‌های اجتماعی فرهنگی خاص قرار می‌گیرند) قرار می‌دهد. به عبارتی» وی به جنبه‌های مادی و نمادین رسانه‌ها هر دو توجه دارد. جنبه‌ی مادی موجب تحلیل استفاده از رسانه‌ها برحسب آعمال مصرفیي خانگی روزانه می‌شود؛ و جنبه‌ی نمادین» مشوق تحلیل رابطه‌ی بین متون رسانه‌ای و فعالیت‌های تفسیری مخاطبان خاص است. در نتیجه مخاطب» هم به عنوان مصرف‌کننده و هم به عنوان بیننده» ظاهر می‌شود» زیرا افراد به‌طور هم‌زمان مفسران رسانه‌ها [به‌مثابه متن] و کاربران رسانه‌ها [به‌مثابه‌ی شی] هستند.(9 :1994 ,51[۷6781006). اگرچه خرید محصولات رسانه‌ای مانند برنامه‌های تلویزیونی یا موسیقی رادیویی» به‌طور فیزیکی اتفاق نمی‌افتد - و سیلورستون نیز اين نکته را در مورد تمتحصولا, غیرمای,تصلایّی می‌کند -اما بااین‌حال» وی به‌طور ضمنی می‌پذیرد که هم محصولات رسانه‌ای و هم.کالاهای مادی به علت حس تجسم مالکیت شخصی, در درون این چرخه مصرف قرار می‌گیرند. بعضی از رویه‌های مصرف رسانه‌ای مانند تماشای برنامه‌های ورزشی تلویزیون در مکان‌های عمومی که مشمول خریدهای شخصی يا حس تعهد و وفاداری نمی‌شود. ظاهرااین چرخه زا در جایی بین تصرف و تبدیل کردن, می‌شکند؛ بنابراین» بازخورد به مرحله کالایی.سازی صورت نمی‌گیرد و اجازه می‌دهد که نهادهای رسانه‌ای به این گرایش‌های غیرشخصی, مبهم و سیال مصرف‌کننده بی‌اعتنا باشد. بین نوع مطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و بررسی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه... ۰*۴ ۵۱ بین نوع مطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و بین نوع تصویر ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایشار و تعداد بین نوع تصوير ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و بین هشتگ‌های ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و تعداد بین هشتگ‌های ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و در این پژوهش از روش تحلیل محتواگی کهوه‌استفاده۹ ۰۵6 ایکا تحلیل محتوا یکی از تبالخرغ مهم و کاربردی است که پژوهشگرانبا استفاده از این.روش» به وارسی داده‌های خود می‌پردازند. این روش در مباحث علوم اجتماعی و علوم انسانی کاربرد زیادی دارد و برای توصیف عینی» منظم و کمّی محتوای ارتباطات» بای تفسیر و پی بردن به نگرش درونی به کار برده می‌شود. از این طریق می‌توان به تحلیل گفتار نوشتان از قبیل مقالات. کتاب‌ها سخنرانی‌ها فیلم» تصاویر» حرکات. نحوه ادای کلمات. تکرار کلمات" لحن به‌کار رفته در کلام و غیره پرداخت. تحلیل محتوا به محقق کمک می‌کند تالایه‌های پنهان و زیرین پدیده‌های مرتبط با موضوع پژوهش را بدست آورده» به اهدافی که پژوهش در راستای آن انجام می‌گیرد. در این مقاله واجد تحلیل پست‌های فعالان زن حوزه رسانه در ترویج فرهنگ ایشار در سطح شبکه اجتماعی اینستاگرام است. علاوه براین» واحد ثبت در پژوهش پیش‌رو محتوا و مطالب ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در حوزه فرهنگ ایثار در شبکه اجتماعی اینستاگرام به عنوان واحد شمارش در نظر گرفته شده است. همچنین» واحد شمارش در تحقیق پیش‌رو به تعداد لایک‌ها و جهت‌گیری کامنت‌های کاربران در خصوص پست‌های جامعه آماری نیز شامل کلیه پست‌ها و مطالب ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در زمینه ایثار و شهادت در شبکه اجتماعی اینستاگرام در نیمه نخست سال ۱۳۹۹ بوده است. با توجه به محدودیت جامعه آماری» از روش تمام‌شمار استفاده شده و از این‌رو کلیه مطالب و محتوای مطرح شده در حوزه فرهنگ ایثار در پست‌های ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه به عنوان نمونه آماری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در نهایت محقق موفق شده است تا ۲۵۵ پست را مورد مطالعه قرار دهد که نتایج آن در ادامه ارائه شده است. فرضیه اول: بین نوع مطالب و محتوای ارائهشده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و تعداد لایکهای کاربران ارتباط معناداری وجود ذارد. برای بررسی ارتباط معنادار بین نوع مطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و تعداد لایکهای:کاربران» از آزمون آماری خی دو استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده میزان آماره خی دو برابر ۱۳,۹۹ با سطح معناداری ۰ است که نشان دهنده آن است که بین نوع امطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و تعداد لایکهای کاربران ارتباط معناداری وجود دارد. ازآنجایی که میزان سطح معناداری از ۰,۰۵ کمتر است لذا فرضیه پژوهش تأیید می‌شود. همچنین با توجه به مقادیر فراوانی و درصد فراوانی درمی‌یابیم که پست‌هایی که در آن‌ها از متن ساده و شعر استفاده شده با استقبال بیشتری از طرف کاربران مواجه شاه‌اند و لایک بررسی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه... ۰۴ ۵۳ چقول ۱ نتایج آزمون خی دو جهت بررسی رابطه بین نوع مطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و تعداد لایکهای کاربران فرضیه دوم: بین نوع مطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و جهت‌گیری کامنت‌ها ارتباط معناداری وجود دارد. به منظور بررسی ارتباط معنادار بین نوع مطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و جهت‌گیری کامنت‌ها از آزمون آماری خی دو استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده» میزان آماره خی دو برابر ۱۳,۸۹ با سطح معناداری ۲ است که نشان دهنده آن است که بین نوغ, مطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و جهت‌گیری کامنت‌ها ارتباط معناداری وجود دارد. ازآنجایی که میزان سطح معناداری از ۰,۰۵ کمتر است لذا قرّضیه پژوهش تأیید می‌شود. همچنین با توجه به مقادیر فراوانی و درصد فزاوانی درمی‌یابیم که پست‌هایی که در آن‌ها از متن ساده و شعر استفاده شده با استقبال بیشتری از طرف کاربران مواجه شاه‌اند و کاربران کامنت‌هایی با جهت‌گیری مثبت و حمایتی برای این‌گونه پست‌ها قرار داده‌اند. * دوره جدید. شماره ۱ (پیاپی ۳)» بهار و تابستان جدول ۲. نتایج آزمون خی دو جهت بررسی رابطه بین نوع مطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و جهت‌گیری کامنت‌ها فرضیه سوم: بین نوع تصوير ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ برای بررسی ارتباط معنادار بین.نوع,تصویر ارائه شده,توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و تعداد لایکهای کاربران, از آزمون*آماری خی دو استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده» میزان آماره خی دو برابر ۱۷,۹۸ با سطح معناداری ۰,۰۰۷ است که نشان دهنده آن است که بین نوع تصوير ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و تعداد لایکهای کاربران ارتباط معناداری وجود دارد. ازآنجایی‌ که میزان سطح معناداری از ۰,۰۵ کمتر است لذا فرضیه پژوهش تأیید می‌شود. همچنین با توجه به مقادیر فراوانی و درصد فراوانی درمی‌یابیم که پست‌هایی که در‌آن‌ها از کلیپ استفاده شده با استقبال بیشتری از طرف کاربران مواجه شده‌اند و لایک بیشتری دریافت نموده‌اند. بررسی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه... ۰*۴ ۵۵ جدول ۳ نتایج آزمون خی دو جهت بررسی رابطه بین نوع تصویر و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و تعداد لایکهای کاربران 2۸ فرضیه چهارم: بین نوع تصوير ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص به منظور بررسی ارتباط معنادار بین نوع تصویر ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و جهت‌گیری کامنت‌ها؛ از آزممون آماری خی دو استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده. میزان آماره خی دو برابر ۱۹:۲۸ بااشطح معناداری ۰,۰۱۱ است که نشان دهنده آن است که بین نوع تصویر ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و جهت‌گیری کامنت‌ها ارتباطامعناداری وجود دارد. ازآنجایی‌که میزان سطح معناداری از ۰,۰۵ کمتر است لذا فرضیه پژوهش تأیید می‌شود. همچنین با توجه به مقادیر فراوانی و درصد فراوانی درمی‌یابیم که"پست‌هایی که در آن‌هااز کلیپ استفاده شده با استقبال بیشتری از طرف کاربران مواجه شده‌اند و کاربران کامنت‌هایی با جهت‌گیری مثبت و حمایتی زمون خی دو جهت بررسی رابطه بین نوع تصویر ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و جهت‌گیری کامنت‌ها فرضیه پنجم: بین هشتگ‌های ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ برای بررسی ارتباط معنادار بین.هشتگ‌های ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و تعداد لایکهای کاربران, از آزمون آماری خی دو استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده» میزان آمازه خی ذو برابر ۱۵,۳۸ با سطح معناداری ۰,۰۱۷ است که تشن دهتده آن است که بین نوع هشتگ‌های ارائه شده,توشط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و تعداد لایکهای کاربران ارتباط معناداری وجود دارد. ازآنجایی‌که میزان سطح معناداری از ۰,۰۵ کمتر است لذا فرضیه پژوهش تأیید می‌شود. همچنین با توجه به مقادیر فراوانی و درصد فراوانی درمی‌یابیم که پست‌هایی که در آن‌ها.از هشتگ‌هایی با مضامین ملی و مذهبی استفاده شده با استقبال بیشتری*ازاطوفل/ کاربران مواجه شده‌اند و لایک بیشتری بررسی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه... ۰*۶ ۵۷ جدول ۵. نتایج آزمون خی دو جهت بررسی رابطه بین هشتگ‌های ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه فرضیه ششم: بین هشتگ‌های ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ به منظور بررسی ارتباط معنادار ین اهشتگ‌های ازائه شدّه توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و جهت گیری کامنت‌ها از آزمون آماری:خی دو استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده میزان آماره خی "دو برابر ۲۳ با سطح معناداری ۰,۰۲۱ است که نشان دهنده آن است که بین نوع هشتگ‌های ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و جهت‌گیری کامنت‌ها ارتباط معناداری وجود دارد. ازآنجایی‌که میزان سطح معناداری از ۰,۰۵ کمتر است لذا فرضیه پژوهش تأیید می‌شود. همچنین با توجه به مقادیر فراوانی و درصد فراوانی درمی‌یابیم که پست‌هایی که در آن‌ها از هشتگ‌هایی با مضامین ملی و مذهبی استفاده شده با استقبال ابیشتتری از طرف*کناربران مواجه شاه‌اند و کاربران کامنت‌هایی با جهت‌گیری مثبت و حمایتی برای این‌گونه پست‌ها قرار داده‌اند. جدول ٩. نتایج آزمون خی دو جهت بررسی رابطه بین هشتگ‌های ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه رسانه‌های اجتماعی با داشتن مخاطب فراوانی,.که ملات"زمانی را صرف رویارویی با آن‌ها می‌کنند بهترین فرصت‌اند تا با ارائه تبلیغات متاسب :از طریتّآآنان مخاطب بیشتری جذب شود. امروزه» گسترش روزافزون اینترنت.و ظهور شبکه‌های اجتماعی فضای جدیدی را برای مصرف‌کنندگان و فروشندگان ایجاد نموده است.که بستزهای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت را فراهم می‌سازد. اینستاگرام به عنوان یک رسانه اجتماعی پرطرفدار نقش مهمی را در زمینه تأثیرگذاری بر مخاطبان در مقایسه با رسانه‌های سنتی نظیر تلویزیون ایفا می‌نماید. بر اساس یافته‌های استنباطی, بین نوع مطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و میزان استقبال کاربران از این مطالب ارتباط معناداری وجود دارد. در این راستا بین نوع متن (ساده, شعر نقل قول و...) و میزان استقبال کاربران رابطه معناداری مشاهده می‌شود به‌طوری‌که پست‌هایی که در آن‌ها از متن ساده و شعر استفاده شده با استقبال بیشتری از طرف کاربران مواجه شده‌اند و لایک بیشتری دریافت نموده‌اند. همچنین. پست‌هایی که در آن‌ها از متن ساده و شعر استفاده شده» کامنت‌های بیشتری با جهت‌گیری مثبت و حمایتی دریافت نموده‌اند. یافته مذکور با نتایج بدست آمده از پژوهش طریحی و صمدی (۱۳۹۵) همسو است. این بدان معنا است که پست‌هایی که فعالان رسانه‌ای زن در خصوص فرهنگ ایثار در اینستاگرام به اشتراک می‌گذارند» وقتی‌که با متن ساده و شعر به بررسی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه... ۰*۴ ۵۹ کاربران ارائه می‌شوند از تأثیرگذاری و جلب توجه بیشتری از سوی کاربران همراه است و موجب می‌شود که استقبال بیشتری را از سوی کاربران جلب نماید. علاوه براین» نوع تصوير ارائه شده (عکس, فیلم» کلیپ و ...) و استقبال کاربران رابطه معناداری وجود دارد. در این زمینه بر اساس یافته‌ها پست‌هایی که در آن‌ها از کلیپ استفاده شده با استقبال بیشتری از طرف کاربران مواجه شده‌اند و لایک بیش بیشتری دریافت نموده‌اند. همچنین» پست‌هایی که در آن‌ها از کلیپ استفاده شده؛ کامنت‌های بیشتری با جهت‌گیری عثبت و حمایتی دریافت نموده‌اند. یافته مذکور بر نتایج بدست آمده از پژوهش کریمی (۱۳۹۵) منطبق است. در تبیین این نتیجه می‌توان گفت که فعالان زن حوزه رسانه در استفاده از تصاویر برای پست‌ها اگر به جای استفاده از عکس يا ویدئو از کلیپ‌های تصویری به همراه موسیقی استفاده نمایند قادر خواهند بود که اثرگذاری بیشتری روی کاربران داشته و ضمن جلب توجه بیشتر کاربران» نقش موثرتری را در اشاعه و؛ترویج فرهنگ ایثار و شهادت ایفا نمایند. همچتین یافته‌های تحقیق نشان دگید هلان کش ‌هسکگ‌های استفاده شله در این پست‌ها و میزان استقبال کاربران-اوواطگییهاگاری مشاهرگهمون هدر این راستا پست‌هایی که در آن‌ها از هشتگ‌هایی با مضامین ملا 2۴ ,ناهن با استقبال بیشتری از طرف کاربران مواجه شده‌اند و لایک بیشتری دریافت:نموده‌اند. علاوه براین» پست‌هایی که در آن‌ها از هشتگ‌هایی باامضنامین ملی و مذهبی استفاده ده کامنک‌های بیشتری با جهت‌گیری بت و حمایتی دریافت نموده‌اند. یافته مذکور با نتایج بدست آمده از پژوهش طریحی و صمدی (۱۳۹۵) و قاسم‌پور و همکاران (۱۳۹۸) همسو است. این بدان معنا است که پست‌هایی که فعالان رسانه‌ای زن در خصوص فرهنگ ایثار.در اینستاگرام.به اشتراک می‌گذارند. وقتی با هشتگ‌هایی با مضامین ملی و مذهبی ارائه می‌شوند» توجه کاربران بیشتری که در جستجوی پست‌هایی با مضامین ملی و مذهبی هستند را به خود جلب نموده و موجب می‌شود پست مربوطه در معرض دید تعداد بیشتری از کاربران قرار گرفته و در نتیجه اثرگذاری بالاتری را در مجموع, به عنوان یک دستاورد کلی از پژوهش حاضر می‌توان گفت که محتوا و مطالب ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در شبکه اجتماعی اینستاگرام قادر است زمینه‌های توجه و نگرش کاربران در خصوص فرهنگ ایشار را فراهم نماید و در نتیجه بر ترویج این فرهنگ در جامعه اثرگذار باشد. بر اساس نظریه جامعه شبکه‌ای می‌توان گفت که نظریه که شبکه‌های اجتماعی یک رابطه تعاملی و کارکردی را بین فعالان زن حوزه رسانه و کاربران ایجاد نموده است که از اثرات آن می‌توان به ترویج فرهنگ ایثار در بین کاربران اشاره نمود. علاوه بر اين» در چارچوب نظریه اقناع می‌توان نتایج را این‌گونه تفسیر کرد که فعالان زن حوزه رسانه قادر باشند نیازهای کاربران در زمینه فرهنگ ایثار را شناسایی و به آن‌ها پاسخ گویند می‌توانند نقش و جایگاه ویژه‌ای را در ترویج و اشاعه فرهنگ ایثار دارا باشند. همچنین بر اساس نظریه چرخه سیلورستون می‌توان گفت که فعالیت زنان حوزه رسانه در اینستاگرام فضای رسانه‌ای شده حی و حاضری را ایجاد می‌نماید که در آن شاخص‌ها و مژلفه‌های فرهنگ ایثار تقویت می‌شود؛ بنابراین» لازم است که توجه بیشتری نسبت به شکل و محتوای مطالب ازائه شده:در حصوضن فرهنگ ابنا توملا« زن حوزه رسانه صورت گیرد تا زنان بتوانند همچون دوران دفاع مقدس نقش و جایگاه ویژه خود در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت بررسی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه... ۸ ۶۱ ادیبی سده مهدی, بهجت یزدخواست و مهناز فرهمند (۱۳۸۷). «جهانی شدن با تأکید بر هویت اجتماعی جوانان اینس, مارتین (۱۳۸۰). گفت‌وگوهایی با مانوئل کاستلز, ترجمه حسن چاوشیان, تهران: نشر نی. بینگر اتولر (۱۳۷۹)» ارتباطات اقناعی, ترجمه علی رستمی, تهران: مطالعات و سنجش برنامه‌های صداوسیمای سالمی, میاندهی (۱۳۹۲). تحلیل محتوی سینمای دفاع مقدس با توجه به فرهنگ ایشار و شهادت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی؛ واحد خلخال, پژوهشکده علوم اجتماعی. طریحی, ناصر و مهران صمدی (۱۳۹۵). «مطالعه رابطه بین میزان مصرف رسانه‌ای نسل جوان و نگرش آنان به فرهنگ ایثار و شهادت». فصلنامه مطالعات جامعه‌شناسی, شماره ۳۲ ۵۳-۷۲. قاسم‌پور حامد؛ کرم خلیلی و مجتبی یاسینی‌فرد (۱۳۹۸). اثزات فرهنگ ابشار و شهادت بر رفتار شهروند کاستنر مانوئل (۱۳۸۰). عصر اطلاعات. ظهور جامعه شبکه‌ای, جلد:اول. ترجمه احد علیقلیان و افشین خاکباز. کریمی» فاطمه (۱۳۹۵). تحلیلی بر چگونگی کارکرد رسانه ملی جهت معرفی شهدا به جوانان و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت. مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه‌های آزاد استان گلستان, اولین کنفرانس ملی از ایثار تا شهادت, علی‌آباد کتول» دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی‌آباد کتول. هرسیج» حسین؛ رضا محموداوغلی؛ امید عیسی‌نژاد و محمودرضا رهبرقاضیی (۱۳۹۱). «بررسی تأثیرات مصرف رسانه‌ای بر هویت اجتماعی دانشجویان دانشگاه اصفهان» فصلنامه: جامعه‌شناسی کارپردی» سال ۰۲۳ شماره ۰ از ۵ 1005 از ۸۵ +عنفواقصه 6016۲ .(2018) کل ,1۳۹00000 6۰لا رقل وه ده صمنعزعا 1 .(1994) ۰ ,6۳5006 زگ

پژوهش حاضر با هدف شناسایی نقش و جایگاه فعالان زن حوزه رسانه در اشاعه و ترویج فرهنگ ایثار انجام شده است. روش تحقیق مبتنی بر فن تحلیل محتوای کمی است و جامعه آماری شامل کلیه پست ها و مطالب ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در زمینه ایثار و شهادت در شبکه اجتماعی اینستاگرام در نیمه نخست سال 1399 است. با توجه به محدودیت جامعه آماری، از روش تمام شمار استفاده شده و از این رو کلیه مطالب و محتوای مطرح شده در حوزه فرهنگ ایثار در پست های ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه به عنوان نمونه آماری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته های آماری بیانگر آن است که بین نوع مطالب و محتوای ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه در خصوص فرهنگ ایثار و میزان استقبال کاربران از این مطالب ارتباط معناداری وجود دارد. در این راستا، بین نوع متن (ساده، شعر، نقل قول و...) و میزان استقبال کاربران رابطه معناداری مشاهده می شود. علاوه بر این، نوع تصویر ارائه شده (عکس، فیلم، کلیپ و ...) و استقبال کاربران رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین هشتگ های استفاده شده در این پست ها و میزان استقبال کاربران ارتباط معناداری مشاهده می شود. در مجموع، به عنوان یک دستاورد کلی از پژوهش حاضر می توان گفت که محتوا و مطالب ارائه شده توسط فعالان زن حوزه رسانه قادر است زمینه های توجه و نگرش کاربران در خصوص فرهنگ ایثار را فراهم نماید و در نتیجه بر ترویج این فرهنگ در جامعه اثرگذار باشد.

505566

قنص۳2آ 156) بوا ددع۸ ما۲0 عنصع اک عطا ۶و عاصع0 حاععم‌ع 168 اطع باه ۳) صعطامگ نت۸ 0ع رک (زع2. 6260 002ص دا صعطاه وواندیه نت 21 طماه دج 1 حاعصعان۸ مکعنص م0 ۵۳ وال ۳) دمم ملگ معط #عرهک 7 0۳6216 ۵ ناهن 106 عمط لامک م ۹۶ کز صعاکری 41 ,0106 0 عز[ط۳* ۵ عز تععصو0ع۳ [معماعنط* کنطا اظ ۰ أعنا5 337۷6 نطه۸1-7 فص نلغاله 1 ما32 ,۵۵۶ 1 28 ۳۶6۳۷۴ [[ج۶ عطا ۶و کزعقط [2ع0ع0۳ع 3 عطا ,16100 5 1 6۰عناکناز 0ص مد عننائه :20۷ که عاصزوم ۵ 1۳۵۳۵ 0 عناطانام ۶و ع2عمطز کتامتصتاصی عطا 0هه ,وا اع رکه 6 ,ععناعناز ۵۶ عصطعا صز موصهط +عطاه عطا 02 باعل 0۳۵6 6۵1 عع ع5 1 ۵۳ 109965 مصعاکترد هه عهصنفه1 .۷5 پاییز و زمستان ۰۱۴۰۰ سال ۱۸ شماره ۳۶ (صفحات ۱۰۷-۸۷) ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت سید علی روحانی (نویسنده مسئول» دانش‌آموخته دکتری اقتصاد دانشگاه تهران و عضو هیأت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای سید احسان خاندوزی (عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی؛ 37.ع2. 200 0 200023 161 82 اع) یک پرسش بنیادین در مقام بررسی نظام پولی آن است که «چه نهادی باید حق خلق تاریخ دریافت: ۱۴۰۰/۰۵/۲۱ پول داشته باشد؟». پاسخ نظام پولی متعارف و مسلط در جهان (نظام ذخیره جزئی) توزیع حق خلق پول میان نهاد حاکمیتی بانک مرکزی و بانک‌های تجاری است؛ اما این «پاسخ تاریخی»: یک «انتخاب عمومی» میتنی بر تصمیم‌گیری جمعی است (و نه یک انتخاب فردی مبتنی بر بهینگی). در دهه‌های گذشته. اقتصاددانان مشهوری واژگان کلیدی: همچون سیمونز, فیشتر فریدمن!و توبین از زوایای مختلف به نقد نظام پولی مبتنی بر نظام پولی, ذخایر جزئی پرداخته و برقراری ذخیره قانونی کامل را توصیه کرده‌اند. در میان ذخیره قانونی جزئی, اقتصاددانان مسلمان نیز منذرقحف» محسن‌خان» میرآخور دلالی و الجرحی چنین ذخیره قانونی کامل, دیدگاهی دارند. در مقاله حاضر نخست با استفاده از روش مطالعات اسنادی» پشتوانه سراات نظری نظام پولی ذخیره کامل و آرای مشهورترین حامیان آن بررسی و سپس مهم‌ترین نقدهای وارد بر نظام مبتنی بر ذخیره جزثی از منظر کارایی و از منظر عدالت تشریح بحران مالی از نظر کارایی مهم‌ترین نقدهای وارد بر نظام ذخیره جزئی عبارتند از: تشدید شوک‌های پولی و نوسانات اقتصاد کلان» افزایش ریسک ورشکستگی بانک‌ها, لزوم افزایش مداخلات دولت و مقررات‌گذاری پیچیده» عدم تخصیص بهینه منابع ناشی از نبود نقارن اطلاعات در بخش مالی و بانکی» و افزایش مستمر بدهی‌های عمومی و خصوصی. نقدهای وارد بر این نظام از نظر عدالت بدین‌شرح می‌باشند: اعطای قدرت تصمیم‌گیری در مورد مهم‌ترین کالای شبه عمومی به بنگاه‌هایی با انگیزه خصوصی, نهادینه ساختن ربا (بپهره) در قراردادها و مبلالات مالی, نقض عدالت توزیعی (انتفاع انحصاری بانکداران در مقابل تحمل بار شکست توسط عموم جامعه) و انتقال مالکیت ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت یکی از پرسش‌های مبنایی در مقام بررسی نظام پولی آن است که «(چه نهاد یا نهادهایی باید امتیاز خلق پول را در اختیار داشته باشتل ؟), تاریخ اقتصاد در عمل به این پرسش پاسخ داده است؛ به این صورت که بخشی از امتیاز خلق پول را در اختیار مقام پولی (بانک مرکزی متعلق به حاکمیت) و بخشی از آن را در اختیار بانک‌ها (نهادهای مالی خصوصی) قرار داده است. سهم این دو نهاد از کل خلق پول» نسبت مستقیم با نرخ ذخیره قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی دارد؛ به این معنا که هر چه این نرخ بالاتر باشد» سهم بانک مرکزی از خلق پول بیشتر و سهم بانک‌ها کمتر خواهد بود. پاسخی که به صورت تاریخی به این پرسش داده شده است وبه بیان دیگر نظام پولی که از «آزمون تاریخ» عبور کرده ودر ۱۵۰سال اتغیر توانسته استت مسلط بر اقتصاد‌های کش ررهای مختل اف باشنه نظام مبتنی بر ذخایر جزئی است؛ ولی از آنجا که انتخاب نوع نظام پولی» ماهیتا بیش از آنکه یک انتخاب فردی میتی بر کارایی و حداکثرسازی منافع باشد» یک انتخاب عمومی و مبتشی بر قانون و کارایی و بهینگی را برداشت نمود؛ در واقع می‌توان این پرسش را مطرح کرد که «آیا نظرات مشهورترین اقتصاددانان در مورد نظام پولی نیز نظام مبتنی بر ذخیره قانونی جزئی را تأیید می‌کند؟» و «آیا با مد نظر قرار دادن معیارهای اقتصادی همچون ثبات (در سطح کلان)» کارایی (در سطح خرد)» و حفظ حقوق مالکیت» نظام پولی مبتنی بر از سوی دیگر بررسی تجربه زیسته اقتصاد ایران در حوزه بانکی» به‌ویژه در دهه ۱۳۹۰ نشان می‌دهد نظام بانکی مبتنی بر ذخهره جزنی در شرایط ضعف مقام سیاستگذار و ناظر (بانک مرکزی) می‌تواند تشریح کرده است» در سال‌های ۱۳۹۶-۱۳۹۲ بانک مرکزی با هدف کنترل رشد نقدینگی» سیاست کنترل شدید رشد فعالانه پایه پولی (عرضه ذخایر در قالب بدهی دولت یا بانک‌ها به بانک مرکزی) را در پیش گرفت؛ ولی نظر به ماهیت بانک» حجم نقدینگی خلق شده به‌وسیله شبکه بانکی و پیرو آن تقاضای ذخایر توسط بانک‌ها افزایش یافت. مازاد تقاضای ذخایر موجب افزایش نرخ بهره و نیز اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی شد. افزایش نرخ بهره حقیقی در اين دوره که در تاریخ اقتصاد ایران تقریبا بی‌سابقه است» سبب کاهش سال‌های آتی را نیز محدود کرد. بانک مرکزی در چند مقطع به منظور کنترل نرخ بهره از یک سو با کاهش نرخ ذخیره قانونی» تقاضای ذخایر توسط شبکه بانکی را کاهش داد (که صرفا نوعی مسکن سیاستی است) و از سوی دیگر با تبدیل اضافه برداشت بانک‌ها به خطوط اعتباری» عملا مجبور به عرضه ذخایر شد؛ در واقع سیاست «عدم عرضه فعالانه پایه پولی» تبدیل به «عرضه انفعالی پایه پولی» گرلایه: تجربه عملکرد نظام بانکی در این سال‌ها نشان داد که نظام بانکی مبتنی بر ذخایر جزنی در ضعف سیاست‌گذاری و نظارت بانک مرکزی» نه‌تنها پشتیبان بخش واقعی اقتصاد نیست بلکه با به انفعال کشاندن بانک مرکزی» می‌تواند نقش تخریبی جدی ایفا کند. مروری بر روند ارقام بخش پولی و بانکی کشور نیز می‌تواند تصویر قابل تأملی از نوع استفاده نظام بانکی از ظرفیت خلق پول ذخیره جزنی با خلق پول انجام می‌شود. به بیان دیگر بانک در خرید تجهیزات. پرداخت سود (بهره) سپرده‌ها و هر نوع پرداخت دیگری که به بخش غیربانکی دارد» خلق پول می‌نماید و در مقابل, هر نوع دریافتی که یک بانک از بخش غیربانکی دارد» اعم از سود تسهیلات و...» موجب هدم (محو) پول می‌شود. اینکه چه میزان از ظرفیت خلق پول نظام بانکی» صرف هر یک از موارد وق می‌شود؛ پرسش بسیار مهمی است که پاسخ صریح به آن بسیار دشوار می‌باشد؛ اما مهم است که بتوان برآوردی از سهم پرداخت بهره و نیز اعطای تسهیلات در رشد سپرده‌های بانکی به‌دست آورد. در ساختار گزارشگری مالی بانک‌ها در ایران» بهره پرداختی به سپرده‌ها در کلیه بانک‌ها در صورت‌های سود و زیان بانک منعکس مشاع بانک). محاسبه دقیق درمورد تأثیر بهره سپرده بر رشد بدهی بانک‌ها زمانی به‌دست می‌آید که بتوان میزان واقعی بازپرداخت بهره توسط بنگاه‌ها و افراد را از بهره پرداختی به سپرده‌ها کسر کرد (زیرا یکی افزاینده و دیگری کاهنده سپرده‌هاست)؛ ولی با توجه به فقدان آمار مربوط به امهال تسهیلات و علم به صوری بودن رقم مطالبات غیرجاری بانک‌ها (تبدیل گسترده اصل و بهره معوقات به مطالبات پرداخت بهره به سپرده‌ها در رشد بدهی نظام بانکی» می‌توان ارقام بهره پرداختی به سپرده‌ها را در نسبت با خالص میزان رشد سپرده‌ها (کل پول خلق شده توسط نظام بانکی در یک سال مالی) ارزیابی جدول ۱. نسبت بهره سپرده‌ها به کل افزایش در حجم سپرده ارزیابی نسبت بهره پرداختی به میزان رشد سپرده‌های بانکی نشان می‌دهد این نسبت در چهارساله ۱۳۹۴-۱۳۹۱ به‌طور پیوسته رو به افزایش بوده است. این جدول علامت مهمی از رشد بدهی‌های بانکی مخابره و بیان می‌کند که در سال‌های گفته‌شده» «سهم پرداخت بهره در خلق پول جدید پیوسته رو به افزایش بوده است». البته نسبت رو به افزایش پرداخت بهره به خلق سپرده جدید به صورت نظری لزوما به معنای رشد معادل بدهی‌ها از محل پرداخت بهره تأثیر این افزایش را خنثی کند. به عبارت بهتر» چنانچه روند رو به صعود نسبت بهره سپرده به خلق پول جدید با نسبت رو به صعود بازپرداخت بهره توسط کسب و کارها به بانک همراه باشد» آنگاه این دو نیرو یکدیگر را خنثی کرده‌اند. اما قرائنی در مورد وضعیت اقتصاد کلان کشور این فرضیه را که بازپرداخت بدهی‌های پانکی از سوی بنگاه‌های اقتصادی رو به افزایش است» مردود می‌سازد و بلکه شواهد نیز بر معکوس آن دلالت دارد؛ در واقع سهم رو به رشد پرداخت بهره به سپرده‌ها در رشد نقدینگی در شرایطی حاصل شده که به سبب رکود. کاهش تورم» کسادی در بازارهای دارایی و کاهش سرعت گردش پول» عوامل بنیادین موثر بر قدرت بازپرداخت بدهی در بخش حقیقی اقتصاد به‌طور محسوسی تنزل يافته است. نتیجه این تحلیل دال بر توسعه روزافزون نامطلوب‌ترین نوع افزایش در بدهی بانک‌ها در این سال‌هاست؛ یعنی پرداخت بهره به سپرده‌های پیشین در طرف بدهی و بدهکار کردن بدهکاران قبلی با نرخ بهره بالاا در طرف دارایی (در مقایسه با افزایش بدهی از راه اعطای تسهیلات يا سرمایه‌گذاری با توجه به روند تجربه‌شده نظام بانکی در ایران و به منظور پاسخ به پرسش‌های پیش‌گفته» در مقاله حاضر از روش مطالعات اسنادی استفاده شده است. اسناد مورد بررسی در این مقاله شامل کتاب‌ها مقالاات و در برخی موارد نامه‌ها و یادداشت‌های سیاستی مشهورترین اقصادولنال منتقد اعم از غربی و مسلمان است.! سپس مهم‌ترین نقدهای اقتصادی ۲ وارد بر نظام پولی ذخیره جزئی از نظر کارایی دسته‌بندی می‌شود و در بخش پایانی مقاله نیز ارزیابی نظام ذخیره داوودی و محقق (۱۳۸۷) که به معرفی بانکداری محدود (وضع ذخیره قانونی صددرصد بر سپرده‌های جاری) و توصیف مزایا و معایب آن پرداخته‌اند؛ مجاهدی و همکاران (۱۳۹۰) که به بررسی اثر بانکداری ذخیره جزئی بر مصرف و انباشت سرمایه در چارچوب یک مدل بین‌نسلی پرداخته‌اند؛ واعظ برازانی و ابراهیمی (۱۳۹۳) که به مدل‌سازی تأثیر خلق اعتبار بانک‌ها بر بحران مالی پرداخته‌اند؛ صمصامی وهمکاران (۱۳۹۳) که به بررسی اثر نرخ ذخیره قانونی بر تابع زیان اجتماعی پرداخته‌اند؛ دولتآبادی (۱۳۹۴) که با محور قرار دادن مفهوم نرخ ذخیره قانونی» به تبیین ترتیبات خلق پول از منظر اقتصاد متعارف و اقتصاد اسلامی پرداخته و ترتیبات مطلوب خلق پول را پیشنهاد داده‌است. سبحانی و درودیان (۱۳۹۵) که خلق ۱ تمرکز مقاله حاضر بر بازه زمانی بحران ۱۹۲۹ تاکنون و بر نظرات اقتصاددانان متعلق به اقتصاد متعارف است؛ به همین دلیل از بیان نظرات اقتصاددانان سده نوزدهم و متعلق به مکتب اتریش درباره نقد نظام پولی ذخیره جزنی خودداری ۲ نقدهای فراوانی نیز از دیدگاه اجتماعی (تأثیر نظام پولی بر نابرابری» توزیع قدرت. دموکراسی و...) به نظام پولی ذخیره جزثی وارد شده است که به دلیل تناسب نداشتن با اهدف این مقاله, از ذکر آنها خودداری می‌شود. ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت انعطاف‌پذیر پول به وسیله نظام بانکی را با دو معیار عدالت (در معنای برابری در فرصت‌ها و توازن نتایج) و مولدیت بررسی کرده و جزئی بر تعادل بلندمدت اقتصاد کلان پرداخته است. وجه ممیز مطالعه حاضر با مطالعات مذکور اولا معیار قرار دادن کارایی در ارزیابی نظام بانکداری ذخیره جزئی با استناد به آرای اقتصاددانان پیشرو و ثانیاارزیابی نظام ذخیره جزنی از نظر عدالت (در چهار گفتنی است که هدف این مقاله «مقایسه دو نظام پولی میتی بر ذخیره جزنی و نظام پولی مبتنی بر ذخیره کامل» نیست» بلکه صرفا «ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی از منظر کارایی و عدالت» می‌باشد؛ به بیان دیگر مدعای مقاله این نیست که نظام پولی مبتنی بر ذخیره کامل نسبت به نظام پولی مبتسی بر ذخیره جزئی» از جمیع ۲ مرور ادبیات و پشتوانه نظری نظام پولی ذخیره کامل سال‌های پس از رکود بزرگ» زمان مساعدی برای تحولات فکری در عرصه اقتصاد بود و بیشتر متفکران آن دوره تلاش‌هایی برای فهم مختلف علم اقتصاد از این تحولات فکری متأثر شدند و به علت نقش کلیدی بانک‌های خصوصی و نیز بانک مرکزی در شروع» تداوم و تشدید بحران» «اقتصاد پولی» در کانون توجهات قرار گرفت. بسیاری از اقتصاددانان» علت تشدید رکود را در نظام پولی حاکم می‌دانستند. از نظر آنها اعطای حق خلق پول به پانک‌های تجاری (به واسطه وضع نرخ ذخیره قانونی جزئی)» نقش کلیدی در تشدید رکود داشت و از این‌رو پیشنهاد وضع نرخ ذخیره قانونی ۱۰۰/ برای سپرده‌های بانکی در همین زمان به صورت جدی مطرح شد. هرچند نقطه شروع مباحثات درباره نظام پولی مبتنی بر ذخیره قانونی کامل» رکود بزرگ سال ۹ ۱۹۲ بود» ولی اقتصاددانان فراوانی در صد سال گذشته, در مورد مزایای اين نظام پولی بحث و بر لزوم اجرای آن تأکید کرده‌اند. وقوع بحران مالی سال ۲۰۰۷ آمریکا نیز سبب رونق دوباره این بحث در ادبیات اقتصادی شد. در بخش اول مقاله به‌طور کوتاه» نظرات و استدلال‌های مدافعان اين نظام پولی ارائه می‌شود. ایده نظام ذخیره قانونی کامل (در معنای الزام ذخیره 7۱۰۰ برای انگلیسی و آمریکایی قرار گرفته بود؛ اما با آشکارشدن مزایای ذخیره جزئی برای بسط ید بانکدارها و تزریق اعتبار به طرح‌های اقتصادی, به تدریج جایگاه خود را از دست داد. نخستین‌بار فردریک سادی! در سال ۱۹۲۱ ایده ذخیره کامل را مطرح کرد. فرانک نایت» " استاد دانشگاه شیکاگو ایده سادی را پروراند (1927 ,1)181) و سپس درسال ۱۹۳۳ نخستین نسخه طرح «اصلاح پولی و بانکی»؟ را با امضای چند تن از اساتید دانشگاه شیکاگ و" به رئیس جمهور آمریکا (روزولت)٩ ارائه کرد. این طرح در ادبیات اقتصادی دوره‌های بعد. به‌عنوان (برنامه شیکاگی * معروف شد. در همان سال» دومین نسخه «برنامه شیکاگو» از سوی هنری سیموند؟" تدوین و در قالب یادداشت حمایت اساتید شیکاگو از طرح مذکور مبتنی بر دو استدلال است: ۱. اثر سو خلق پول خصوصی بر نوسانات اقتصادی (و به‌طور خاص بحران بزرگ)؛ ۲. خطر ورشکستگی بانک‌ها به دلیل کارکرد پولی نظام بانکی از کارکرد اعتباری (تأمین مالی) آن بود که از راه برقراری نرخ ذخیره قانونی ۱۰۰/ برای سپرده‌های بانکی ۴ اسامی این افراد به این شرح است (1993 ,ص6[ل۸): ۸۵۳05 ,009 .6۰7 ,3/5 ۷۷۰ سا باطونسگط .13 ۳۰ ما0ق11 6۰ بش۸ ,ققاق100 2۵01 ,006 ۸. «در حال حاضر دولت ما تا حد قابل توجهی به بانک‌های تجاری اجازه می‌دهد که نخستین و مهم‌ترین کارکرد دولت در کنترل حجم پول را از او بربایند. اعتبارات بانکی, عنصر غالب در واسطه مبادله در گردش شده است. پیش از جنگ داخلی, بانکداری آزاد نسبت به انتشار اسکناس را آزمودیم و در حال حاضر بانکداری آزاد نسبت به پول سپرده‌ای را آزمون می‌کنیم. نظام دوم مثل نظام اول. واسطه مبادله غیرقابل اعتماد و غیرهمگنی را ایجاد می‌کند و امکان قاعده گذاری و مداخله در حجم پول را بهگونه‌ای معیوب و فاسد در اختیار ما قرار می‌دهد: پول در زمانی ایجاد می‌شود که باید از بین برود و در پشتیبان برنامه شیکاگو چند سال بعد به‌وسیله فیشر تکمیل و تشریح شد که در قسمت بعد به بررسی آن خواهیم پرداخت. مکتب اقتصادی شیکاگو بودند. با وجود آنکه مکتب شیکاگو طرفدار جدی اقتصاد آزاد وعدم مداخله دولت در عرصه صنعت است. اما در حوزه نظام پولی درمورد حق دولت فدرال مبنی بر دخالت و انحصار در خلق پول تردیدی ندارند (1994 ,81108) در واقع از کارکرد اعتباری نظام بانکی بدانیم» نسخه‌های مختلفی از برنامه شیکاگو در دهه ۱۹۳۰ و پس از آن ارائه شد. همه این نسخه‌ها نرخ ذخیره قانونی کامل بر کلیه سپرده‌های بانکی)؛ اما درباره بود. در این مدل» شرکت‌های سرمایه‌گذاری به منظور تأمین مالی» از دو روش انتشار سهام و فروش اوراق بهادار غیرپولی با بهره" استفاده می‌کنند. از آنجا که اين اوراق بهادار تدریجا و در طول زمان قابلیت تبدیل شدن به شبه‌پول را داشتند عمنلا هلف برنامته شیکاگو محقق نمی‌شد؛ از این‌رو دو طرح جایگزین برای نحوه نخستین طرح را سیمونز در ۱۹۴۶ ارائه کرد؛ وی نخست تصویری از یک «جامعه مالی خوب» " ارائه می‌دهد که در آن کلی» دارایی‌های خصوصی درنهایت یکی از اشکال چهارگانه زیر را دارند: پول منتشر شده از سوی دولت» اوراق قرضه دولتی» سهام شرکت‌ها و دارایی‌های واقعی. طرح جایگزین دوم که آنجل " در ۱۹۳۵ مطرح ۴ بر این اساس شرکت‌های سرمایهگذاری که کارکرد اعتباری را در نظام پولی ذخیره کامل برعهده دارند. تنها با انتشار سهام» تأمین مالی کرده. صرفا در سهام کرد آن است که بانک‌ها ابزارهای بدهی را مشابه گذشته منتشر کننشد. ولی تنها دولت خریدار این اوراق باشد و بخش خصوصی امکان خرید اين اوراق را نداشته باشد " ( ,.2 ,16000001 84 .7 ,136065 صنعت بانکداری هرگز به صورت قانون درنيامد» اما آثار مهمی در قانون بانکی ۱۹۳۵ آمریکا داشت و از آنجا که این قانون در آن زمان» به‌عنوان طرح نهایی برای اصلاح نظام پولی نبود» تا سال‌ها بعد تلاش‌هایی از سوی اقتصاددانان معتقد به برنامه شیکاگو برای پیاده‌سازی آن انجام گرفت که به دلیل مقاومت‌های مذکور ناکام ماند. تا پیش از شروع جنگ جهانی دوم» اقتصاددانانی همچون فزاوانی داشت که فریدمن؟ (۱۹۵۹) و توبین "" (۱۹۸۵) از آن جمله‌اند. در ادامه مقاله نظرات فیشر» فریدمن و توبین به تقصیل اروینگ فیشر ‏ با شروع جرقه‌های بحران بزرگ در سال ۱۹۲۹ بر موضوع «تبیین علت رکود و رونق در اقتصاد» متمرکز شد. وی در شرکت‌ها سرمایهگذاری می‌کنند؛ بنابراین بدهی شرکت‌ها به‌طور کامل از میان بدهی‌های تضمین شده آنها به شمار نمی‌رود؛ به این معنا که در صورت وزشکستگی شرکت سرمای هگذاری. سهامذاران ذر زیان شرکت شریک هستتد. ۶ این طرح علاوه بر جلوگیری از ایجاد شبه‌پول در بلندمدت دارای سه مزیت است: ۱. در این روش دوره گذار به وضعیت مطلوب برنامه شیکاگو با سرعت و سهولت بیشتر سپری می‌شود. زیر امکان استقراض سیستم بانکی از دولت به راحتی فراهم می‌گردد؛ ۲. در این روش درآمد دولت از محل بدهی بانک‌ها ب هگونه‌ای خواهد بود که امکان کاهش مداخلات مالیاتی از سوی دولت فراهم است؛ ۳. هزینه تأمین سرمایه لازم برای وام‌دهی توسط بانک‌ها در این روش باهش می‌یاید (چون استقراض از دولت با ذ رخ بهره شر و قابل ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت فاصله سال‌های ۱۹۳۰ تا ۰۱۹۳۴ شش کتاب در این باره نگاشت (1993 ,۸1160). فیشر با چند سال تأخیر به جمع مدافعان «برنامه شیکاگو» پیوست. وی در سال ۱۹۳۶ کتابی در زمینه نظام پولی ذخیره کامل منتشر و برنامه شیکاگو را به شکل هوشمندانه‌ای تلخیص و تدقیق کرد. در این کتاب الزامات اجرای نظام ذخیره کامل, آثار و مزایای آن و همچنین روش گذار از نظام ذخیره حزئی به نظام ذخیره کامل تشریح شده است (1936 ,۳[516۲). مورد) با رسای جمهور وقت» یعنی هربرت هوور" و فرانکلین سنا و مجلس نمایندگان را نیز با طرح خود همراه کند. فیشر در سال ۰.۹۳۷ «طرح اصلاح نظام پولی» را با حمایت و امضای حدود مشابهی را دو سال بعد با حمایت چهارصد اقتصاددان ارائه کرد اما بنا بر اظهارات شخص فیشر به دلیل مقاومت شدید از سوی صنعت بانکداری» رئیس جمهور با این طرح همراه نشد و از این‌رو به نتیجه مطلوب نرسید. جنگ جهانی دوم وقفه‌ای در مسیر پیگیری این طرح ایجاد کرد؛ ولی فیشر دوباره در سال ۱۹۴۵ فعالیت‌هایش را ایده اصلی و روح پيشنهاد فیشر را می‌توان اين‌گونه خلاصه کرد: این معنا که بانک‌ها در بعد پولی» تنها ارائه‌دهنده خدمات پولی (همچون چکه انتقال وجه و...) باشند و امکان خلق پول از محل سپرده‌های بانکی را نداشته باشند؛ همچنین در بعد اعتباری» به وام‌دهی و سرمایه‌گذاری» اما بدون خلق پول جدید بپردازند فیشر به طور ضمنی چهار ویژگی مثبت (مزیت نسبت به نظام ذخیره قانونی جزئی) برای برنامه شیکاگو ذکر کرد ( :6 .ل[ ,۳861065 2 .36 ,0 1933). ممانعت از خلق اعتبار به‌وسیله بانک‌ها تجاری) را فراهم می‌کند و این امر نخستین مزیت نظام پولی میتی بر ذخایر کامل است؛ در واقع برنامه شیکاگو امکان کنترل متغیری را دومین مزیت برنامه شیکاگو از نظر فیشر (۱۹۳۶) آن است که الزام ذخیره قانونی کامل برای سپرده‌های بانکی» امکان هجوم بانکی؟ را به طور کامل از میان می‌برد؛ درنتیجه ثبات مالی اقتصاد افزایش می‌یابد و این امکان را برای بانک‌ها فراهم می‌آورد که بدون نگرانی نسبت به بی‌ثباتی‌های تولید شده در سمت بدهی‌های ترازنامه خود ۳ درایک نظام پولی که.ذخایر قانونی برای سپرده‌های بانکی اندک يا ناچیز استت. خلق پول (در معنای گسترده آن) تقریبا به طور کامل وابسته به تمایل بانک‌ها برای عرضه سپرده است؛ از آنجا که در اين نظام پولی» بخش عمده خلق پول در فرایندوام‌دهی رخ می‌دهد. پس تغییرات دفعی در تمایل بانک‌ها برای وام‌دهی سبب نوسانات شدید حجم اعتبارات می‌شود. در مقابل در چارچوب برنامه شیکاگو, حجم پول و حجم اعتبارات کاملا مستقل از یکدیگر خواهند بود. اين امر به سیاست گذار امکان کنترل این دو متغیر را به طور مستقل و درنتیجه کاراتر را می‌دهد. رشد حجم پول از راه یک «قاعده رشد» کنترل می‌شود. در اين شرایط بانک‌ها دیگر قادر به «خلق» اعتبارات مورد نیاز خوه با وام‌دهی نخواهند بود؛ بلکه بانک‌ها به مژسساتی تبدیل می‌نوند: که حرفا واسظه منابع مالی هستند (تصوری که بسیاری از افراده به نادرستی در مورد بانک‌های امروزی دارند). در این شرایط امکان ایجاد یا تشدیدآسیکل‌های تجاری از سوی بانک‌ها که متأثر از تغییرات تمایل بانک‌ها به ریسک‌پذیری و وام‌دهی (با خلق اعتبار) بوده, به شدت کاهش می‌یابد. ۵. توضیح آنکه برای از میان بردن امکان ورشکستگی بانک‌ها لازم است که دو شرط زیر برقرار باشد: ۱. بدهی‌های پولی نظام بانکی (سپرده‌ها) به‌طور کامل با پولی پشتیبانی شود که دولت (بانک مرکزی) منتشر کرده است و یا به بیان ساده‌تر ذخیره قانونی کلیه سپرده‌ها نزد بانک‌ها ۱۰۰/ باشد؛ ۲. دارایی‌های پشتیبانی شود؛ به بیان ساده‌تر» پشتوانه کلیه وام‌های داده‌شده از سوی بانک. برای تحقق چنین مدلی, چینش‌های نهادی فراوانی پیشنهاد شده است. ساده‌ترین آن. اينکه بانک‌ها برای تأمین منابع لازم برای اکتساب دارایی‌ها ترکیبی از انتشار سهام و وام دولتی را مورد استفاده قرار دهند (ب هگونه‌ای که هی چکدام حامل ریسک نباشد) و از ابزارهای بدهی خصوصی برای تأمین مالی دارایی‌های خود استفاده نکنند. مدل‌های پیشرفته‌تری نیز در اين باره ارائه‌شده سومین مزیت برقراری ذخیره قانونی کامل آن است که تحت اين نظام پولی» دولت اجازه می‌یابد به جای استقراض منابع مالی با بهره از بانک‌ها (از راه انتشار باند)» خود به انتشار پول بدون ره اقدام کند؛! به این ترتیب هزینه‌های بهره‌ای تحمیل شده به دولت و درنتیجه بدهی دولت کاهش چشمگیری خواهد یافت (البته در اینجا فرض شده که پولي غیرقابل بازخرید منتشر شده به‌وسیله بانک مرکزی چهارمین مزیتی که فیشر برای نظام پولی ذخیره کامل ذکر می‌کند آن است که در اين نظام لازمه خلق پول جدید» خلق بدهی جدید خصوصی هم‌زمان با آن نیست؛ به این معنا که افزایش حجم پول بانکی به بخش خصوصی نیست؛ در این صورت نه‌تنها حجم متفکران متقدم همچون فیشر که درمورد نظام پولی ذخیره کامسل به بحث پرداخته: عمدذتا بر شواهد تاریخی و استدلاای میور تکیه کرده‌اند و بنابراین همواره این نقد به آنها وارد بوده که نتوانسته‌اند خصوصی) را از راه مدل‌های اقتصادی اثبات کنند. این نقیصه با مطالعاتی که در سال‌های گذشته صورت گرفته» برطرف شده که در نسل بعدی جریان حامی نظام نرخ ذخیره 7۱۰۰ به‌وسیله فریدمن و با رویکردی متفاوت آغاز شد. فریدمن که خود شاگرد چارچوب پولی و مالی برای ثبات اقتصادی»" (۱۹۴۸) و چند سال بعد در کتاب برنامه‌ای برای ثبات پولی" (۱۹۵۹)» حول ۱. به‌طور طبیعی میزان خلق پول از سوی بانک مرکزی مستقل و براساس تابع هدف بانک مرکزی (شامل نرخ تورم؛ نرخ رشد و ثبات مالی) تعیین می‌شود. پس مخاطرات ناشی از ناسازگاری زمانی در سیاست پولی وجود نخواهد داشت. بواناژطاهاک عن ۳00 20۳ ۵26 ۳۳۵6 نمزم هه 3/0 ۸ 2۰ نقش دولت در نظام پولی و اصلاحات لازم در نظام پولی فعلی بحث کرده و برقراری نظام نرخ ذخیره قانونی ۱۰۰ را به‌عنوان پیشنهاد اصلی برای اصلاح نظام بانکی طرح و بر لزوم پیاده‌سازی فریدمن در چارچوب پولی و مالی پيشنهاد شده در مقاله ۰۱۹۴۸ برابری قدرت اقتصادی) اولویت قائل می‌شود و ادعا می‌کند که این چارچوب پیشنهادی در جهت میرا و خنشی کردن نوسانات عمل کرده» سطح قابل قبولی از ثبات کوتاه‌مدت را ایجاد می‌کند. فریدمن معتقد است که بهترین شرایط برای تحقق هر سه هدف (تا حد ممکن)» تکیه بر مکانیسم بازار است؛ بر این اساس نخست آنکه دولت باید چارچوب پولی لازم برای تحقق «نظم رقابتی» را تأمین کند. زیرا نظم رقابتی نمی‌تواند چنین چارچوبی را برای خود فراهم سارد؟ دوم آنکه این چارچوب پولی باید تحت «حاکمیت قانون»؟ پیشنهادی که فریدمن در اين مقاله برای اصلاح نظام پولی ارائه می‌دهد» عبارت ات از اولا سذف امکان خلق پول (یا معدوم کردن پول) از سوی عاملان خصوصی (بانک‌ها) و ثانبا حذف کنترل روش دستیابی به دو هدف مذکور را پيشنهاد می‌دهد: حذف امکان خلق پول خصوصی از راه اعمال نرخ ذخیره قانونی ۱۰۰/ و به بیانی ممکن می‌شود و نیز حذف کنترل صلاحدیدی حجم پول از سوی بانک مرکزی با حذف قدرت بانک مرکزی در اجرای عملیات بازار باز فریدمن در کتاب برنامه‌ای برای ثبات پولی (۱۹۴۹)» با مروری نوزده و بیستم را در مداخلات پولی دولت معرفی می‌کند." دلالت سیاستی این تحلیل آن است که به جای اینکه به‌دنبال ابزارهای موثر و ۵. اگرچه تأمین چارچوب پولی باثبات برای بازار آزاد» توجیه نهایی و اصلی مداخلات پولی دولت است. اما مداخلات دولت در موضوعات پولی همواره ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت حساس برای از بین بردن بی‌ثباتی ناشی از شوک‌های پولی باشیم» باید در پی آن بوده که قواعد و سازوکارهای نظام پولی عامل اصلی مینتس» ویژگی «ذخیره جزئی» نظام بانکی فعلی را نقطه کانونی مباحثات مربوط به اصلاح نظام بانکی می‌داند و به پیروی از آنها نظام مبتنی بر ذخیره کامل را پيشنهاد می‌دهد. " فریدمن دو نقد عمده را به نظام بانکی مبتنی بر ذخیره جزنی وارد می‌داند: نخست» اين نظام اقتضای مداخلات گسترده دولت در وام‌دهی و سرمایه‌گذاری را دارد که سپردن آنها به بازار ترجیح دارد. توضیح آنکه نظارت دولت بر بانک‌ها و محدودیت‌های اعمال‌شده بر عملکرد آنها به میزان قابل توجهی بیشتر از نظارت اعمال شده بر عملکرد سایر نهادهای مالی است. الزام بیمه سپرده‌ها یکی از همین قواعد دوم آنکه در نظام مبتنی بر ذخیره جزنی» تصمیم‌ها نگه‌دارندگان پول در این مورد که پول را به چه شکلی (نقد یا سپرده جاری يا سپرده مدت‌دار پا...) نگهداری کنند و نیز تصمیم‌های بانک‌ها در مورد ساختار دارایی‌ها (اینکه چه میزان از دارایی خود را به صورت پول پرقدرت يا ذخیره احتیاطی نگهداری کنند)» بر روی کل حجم پول مثر است. اين مشکل بیشتر با عنوان «بی‌ثباتی ذاتی» " نظام ذخیره ۱. مسئله محوری در سیاس تگذاری پولی» تولید ابزاری با حساسیت بالا برای خنثی کردن دائمی بی‌ثباتی‌های ناشی از سایر عوامل نیست؛ بلکه جلوگیری از اثرگذاری ترتیبات پولی به‌عنوان منشأ اولیه بی‌ثباتی اقتصادی,» مسئله اصلی ۲ البته فریدمن در یک نکته با برنامه شیکاگو برای تحول بانکی اختلاف‌نظر دار و آن توصیه به پرداخت بهره‌بر روی ذخایر قانونی کامل است. فریدمن معتقد اسنت این پيشنهاد جزئی بسیار بااهمیت است. زیرا نخست نتایج اقتصادی حاصل از نظام ذخیره کامل را بهبود می‌بخشد و دوم آنکه نظام پیشنهادی را کمتر در ۴ فریدمن در تبیین «بی‌ثباتی ذاتی» نظام ذخیره جزی» میان دو نوع پول تمایز قائل می‌شود: پول نقد در دست مردم یا ذخایر بانک‌ها (پول پرقدرت) و پول از جنس سپرده بانکی (که شامل سپرده‌های جاری و مدت‌دار می‌شود). در نظام ذخیره جزئی به ازای مقدار ثابتی پول پرقدرت. تصمیم صاحب پول برای تبدیل سپرده به پول نقد. سبب کاهش حجم کل پول می‌شود و برعکس. علت این امر آن است که هر واحد پول پرقدرت در گردش متناظر است با یک واحد پول در دست بخش غیربانکی؛ ولی هر واحد پول در ذخایر بانکی متناظر با چندین واحد پول به شکل سپرده بانکی است. مشکل مشابه دیگری نیز هنگام تبدیل انواع سپرده‌های بانکی به یکدیگر رخ می‌دهد (چنانچه نرخ‌های ذخیره سپرده‌های بانکی مختلف متفاوت باشند). همچنین به‌طور مشابه تغییر نسبت سپس فریدمن روش‌هایی را برای حل دو مشکل گفته‌شده مطرح و از میان آنها برقراری نظام ذخیره کامل را برمی‌گزیند. پس از آن؛ نحوه عمل نظام بانکی تحت نظام ذخیره کامل را تشریح و در مورد نحوه گذار از وضع موجود به مطلوب طرح‌هایی را ارائه می‌دهد. درنهایت نیز پيشنهاد جدیدی مبنی بر پرداخت بهره از سوی بانک مرکزی بر روی ذخایر قانونی بانک‌ها مطرح و درباره لزوم انجام آن تفاوت‌های میان رویکرد خودش با رویکرد سیمونز و فیشر در دفاع از برنامه شیکاگو را مطرح می‌کند (۱۹۶۷). سیمونز و فیشر بیشتر بر ناپایداری اعتبارات بانکی و خطرات متوجه نظام پولی ذخیره جزنی تأکید داشتند. بر این اساس توصیه سیاستی آنها افزایش کنترل دولت بر فرایند خلق پول از راه کنترل فرایندهای وام‌دهی بانک‌ها است»* اما رویکرد فریدمن متفاوت است؛ وی با هدف کاهش مداخلات دولت در فرایند تجهیز و تخصیص اعتبار و ملتزم کردن دولت به رعایت قواعد خاص در نظام پولی به این مسئله ورود کرده است. با توجه به آنکه رعایت قاعده رشد عرضه پول ثابت همراه با برقراری نرخ ذخیره قانونی * *۱/» هر دو هدف مذکور را برآورده می‌کند که هم از سوی فیشر و سیمونز و هم از سوی فریدمن پشتیبانی می‌شود. مکتب شیکاگو» فیشر و فریدمن در مقام تبیین لزوم اجرای نظام ذخیره قانونی کامل بر آثار نظام پولی در تشدید نوسان‌ها و شوک‌های اقتصادی تأکید می‌کردند؛ همچنین فیشر و مکنب شیکاگو به دلیل شرایط زمانی خاص (پس از بحران بزرگ)» نقش نظام پولی در ورشکستگی بانک‌ها و عمیق‌تر شدن رکود بزرگ را مورد اشاره قرار مداخلات صلاحدیدی دولت در نظام بانکی (وضع مقررات جزئی و دارایی‌های بانک‌ها و میزان نگهداری بانک‌ها از پول نقد پرقدرت. موجب تغییر نسبت مقدار پول سپرده‌ای به مقدار پول پرقدرت می‌شود و به شکل مشابه حجم کل پول را تغییر می‌دهد. اين تغییرات حجم پول آثار جانبی هستند که به شکل تصادفی و ناخواسته بر عاملان اقتصادی اثر می‌ گذارد و سبب ۵. البته سیمونز و فیشر معتقدند دولت باید امکان کنترل حجم پول را به‌طور کامل در اختیار بگیرد. اما بانک‌ها را در فرایند وام‌دهی (بدون خلق پول) کاملا آزاد پیچیده برای فرایند وام‌دهی و سرمایه‌گذاری بانک‌ها) را برقراری نرخ ذخیره قانونی ۱۰۰./ می‌داند و اثرهای خارجی منفی فراوانی را برای نسل بعدی مدافعان نظام پولی مبتنی بر نرخ ذخیره قانونی کامل» توبین است که با رویکردی نسبتا مشابه با فریدمن به مسئله اصلاح نظام بانکی ورود می‌کند و به دلیل شرایط خاص زمانی خود (اوج مداخله دولت در نظام پولی را اثبات می‌کند؛ همچنین وی از ذخیره قانونی کامل دفاع و نسبت به مقررات‌زدایی مذکور اعلام خطر دوره توبین مقارن با توسعه ادبیات مقررات‌زدایی در بخش مالی اقتصاد است. توبین در زمره اقتصاددانانی می‌باشد که با آزادسازی مقررات مالی و باز گذاشتن دست مسسات خصوصی در خلق ابزارهای مالی شبه پول مخالف است. از نظر وی «مقررات‌زدایی در صنایع حوزه مالی» به همان دلیلی مورد توجه است که مقررات‌زدایی از سایر حوزه‌ها رونق می‌گیرد (یعنی فواید حاصل از رقابت نامحدود و کارایی اقتصاه خرد می‌باشد)؛ با این حال بانک‌ها و سا 4.9 سپرده‌پذیر مانند سایر صنایع نیستند. نهادهای مالی از یک سو عرضه‌کننده واسطه مبادله و از سوی دیگر واسطه انتقال کنترل پولی بانک مرکزی به بخش حقیقی اقتصاد می‌باشند؛ به همین دلیل باید به دنبال سطحی از مقررات باشیم که هم سبب بهبود و توسعه نظام از نظر توبین «وصلت میان پولگرایی و مکتب دست نامرنی)" بسیار تعجب‌آور بوده و نتیجه این ازدواج» اعمال اصول کلی بازار آزاد به نظریه پولی است؛ به اين معنا که بنگاه‌های خصوصی امکان عرضه «پول» اقتصاد را در اختیار داشته باشند (۱۹۸۵). توبین معتقد است که یکی از وظایف اصلی نظام پولی» تأمین یک واسطه مبادله مطمئن برای جامعه است» اما رقابت آزاد بازاری با وجود منافع حاصل از مبادلات اقتصادی است با سایر صنایع کاملا متفاوت می‌داند؛ به دلیل همین کارکرد بانک‌ها و نهادهای مالی» عملکرد این نهادها دارای آثار خارجی زیادی است که دخالت مستقیم دولت در قاعده‌گذاری پولی را ضروری می‌نماید. این مسئله در زمانی تشدید می‌گردد که ابداعات تکنولوژیک و نهادی در حوزه مالی موجب تغییر هزینه‌ها فرصت‌ها و روابط رقابتی در صنایع مالی شده است. همچنین توبین (۱۹۸۵ و ۱۹۸۷)» ایده «بیمه دولتی سپرده‌ها» را که موثرترین ابزار برای پیشگیری از ورشکستگی بانک‌ها بوده است» از منظر کارایی مورد انتقاد قرار می‌دهد. بیمه سپرده‌ها سبب کاهش ریسک می‌گردد (در میزان وام‌دهی» نوع سرمایه‌گذاری و نحوه تنظیم سبد دارایی) و بار آن را بر نظارت بوروکراتیک از سوی قاعده‌گذاران تخصیص بهینه منابع و تحقیق در مورد میزان ریسک نهادهای مالی پیشنهاد توبین برای اصلاح نظام پولی» ابداع ابزار پرداختی است که مشابه پول نقد باشد (از لحاظ نقدینگی و بدون ریسک بودن)» لی ویژگی‌های نامناسب پول نقد (مانند دشواری انتقال) را نداشته باشد. «پول سپرده‌ای» " که به معنای سپرده‌های دارای ذخیره قانونی ۰ است. واسطه مبادله‌ای با این ویژگی است. پول سپرده‌ای در صورت تقاضا قابل پرداخت به صورت نقد می‌باشد؛ امکان انتقال سریع به شخص ثالث را دارد و در برابر سرقت يا گم شدن امن است. وی در پاسخ به این پرسش که «هزینه مدیریت این انواع حساب‌ها از کجا تأمین می‌شود؟»» امکان پرداخت سوبسید از سوی دولت بر روی سپرده‌های قانونی ۰ ۱۰./ بانک‌ها نزد بانک مرکزی را مطرح ۵-۳. پژوهش‌های متأخر درباره نظام پولی مبتنی بر ذخایر کامل مطالعات و استدلال‌ها درباره نظام پولی ذخیره کامل و نقد آثار نامطلوب ناشی از نظام پولی فعلی (مبتنی بر ذخهره جزئی)» منحصر به مطالعات فیشر» فریدمن و توبین نیست. در سال‌های گذشته در اثر توسعه ابزارهای مالی و متغیرهای جمعی پل و تغییر ابزار سیاست ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت پولی در بیشتر کشورها (شیفت از کنترل متغیرهای جمعی پولی به کنترل نرخ بهره) و نیز افزایش حجم کلیت‌های مختلف پولی در مورد آثار نامطلوب نظام مبتنی بر ذخایر جزنی انجام گرفته است. هالسمن (۲۰۰۳) در مقاله‌ای با عنوان «آیا واقعا بانکداری مبتنی بر ذخایر جزنی,» از آزمون بازار قبول شده است؟»»" به نقد یکی از بر ذخایر جزئی قرن‌هاست که در حال کار و بلکه توسعه می‌باشد و چنانچه این نظام پولی به ضرر کل اقتصاد باشد و با فریب دادن دوام آورده باشد؟ هیچ‌یک از عاملان اقتصادی نسبت به استفاده از خدمات ارائه شده از سوی بانک‌های امروزی مجبور نشده‌اند» بلکه همگی با رضایت کامل از این خدمات بهره می‌برند؛ بنابراین بانکداری میتنی بر ذخایر جزثی از «آزمون بازار» با موفقیست عبور کرده در حالی که نظام مبتنی بر ذخایر کامل چنین آزمونی زا پس هالسمن (۲۰۰۳) در مقاله مذکور با استفاده از مفهوم تمایز محصول" و نقش آن در فرایند بازار» به نقد این استدلال می‌پردازد؟ بدین منظور وی نخست محصولات (خدمات) مختلف بانکی را نام می‌برد و میزان وابستگی آنها به نظام ذخیره جزئی را بررسی می‌کند. امکان تشخیص دو نوع پول مبتنی بر ذخایر کامل (پول نامی) " و پول مبتتی بر ذخایر جزنی (مبتتی بر بدهی)آ از یکدیگر رانذارند وبه همین دلیل قانون گرشام * در این مورد عمل می‌کند: «پول میتی بر ذخایر جزئی» پول مبتنی بر ذخایر کامل را از بازار بیرون می‌کند». وی درنهایت با ارائه شواهد تاریخی نشان می‌دهد چیرگی نظام ذخیره جزئی بر نظام ذخیره کامل» بیش از آنکه ناشی از گذراندن آزمون بازار باشد. ناشی از انحصار و حمایت‌های قانونی از این نوع نظام پولی 7 3/۳66 ۲۵۵ 38900 بوالمم وصفاصد8 ع معط مدم ۳۳۵ 11۵5 1۰ ۵ ۷ 07681320015: پول بد پول خوب را از بازار خارج می‌کند. ماسگریو (۲۰۱۳) در تحلیل بحران مالی اخیر نظام پولی فعلسی را از دیدگاهی مشابه فیشر بررسی می‌کند؛ بااین تفاوت که بانک‌ها در نظام ذخیره جزنی» تأ کید بالایی دارد. از نظر او سازوکار ذخیره جزئی به معنای اعطای یارانه به بانک‌ها است» زیرا تحمیل می‌شود. از آنجا که نظام پولی ذخیره کامل سبب حذف یارانه ماسگریو تحلیل می‌کند که اين نوع نظام پولی افزایش تولید ناخالص پولی انجام داد. در این پژوهش؛ کراینر براساس تجربیات حاصل از بحران مالی و اقتصادی سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ تأثیر توصیه‌های ستاستی فریدمن در افزایش ثبات پولی را بررسی کرد. کرایثر به منظور قانونی کامل و ذخیره قانونی جزنی» از یک مدل قیمت‌گذاری یبای آن است که در نظام ذخیره قانونی جزئی» نظام مالی در در حالی که در شرایط ذخیره قانونی کامل» تخصیص پس‌اندازها به مرتبط‌ترین پژوهش در مورد برنامه شیکاگو که به مدل‌سازی این طرح می‌پردازد و صحت ادعاهای فیشر درباره ثمرات رفاهی برنامه شیکاگو را بررسی می‌کند؛ مطالعه بنز و کامهف (۲۰۱۲) می‌باشد که از سوی صندوق بین‌المللی پول منتشر شده است. در این پژوهش آنها با وارد کردن مدل کالیبره شده بخش بانکی در مدل 1507 اقتصاد آمریکا هر چهار ادعای فیشر درباره مزایای برنامه شیکاگو را ورشکستگی بانک‌ها و کاهش شدید سطح بدهی در کل اقتصاد)؛ همچنین این پژوهش نشان می‌دهد که مزایای گفته‌شده به قیمت از دست دادن هیچ‌یک از کارکردهای مفید نظام مالی خصوصی فعلی ضمن تحلیل ماهیت نظام پولی متعارف» آثار اقتصادی خلت اعتبار پیامدهای اجتماعی و محیطی اين نظام پولی (شامل تشدید نابرابری» اثرات سو بر دموکراسی و...) را بررسی می‌کند؛ همچنین در این کتاب نسخه نوینی از نظام پولی مبتنی بر ذخیره قانونی کامل ارائه و و مکانیسم خلق پول در نظام پولی پیشنهادی تشریح شده است و نیز برای چگونگی گذار از نظام پولی فعلی به نظام پولی مطلوب, طرحی ارائه‌شده و آثار این رفرم پولی در بعد اقتصاد کلان و نیز در بخش کتاب عدالت و پول " اثر نیودانا (۲۰۱۵) را می توان جدیندترین کتاب این حوزه نامید که از نظر فلسفه ارسطویی و مدرسی به بررسی نظام پولی مبتنی بر ذخیره قانونی جزنی از زوایای مختلف و با رویکردهای متفاوتی مورد نقد قرار گرفته است. در یک تقسیم‌بندی کلی می‌توان مهم‌ترین محورهای نقد نظام پولی متعارف از منظر کارایی را که به تجویز ذخیره قانونی کامل منتهی می‌شود. به شرح زیر اثر منفی نظام پولی متعارف در پیدایش شوک‌های پولی و تشدید کطعادبرگ ما8 200 و006 3/006 ۵۶ عون ۸ نععتاعال 40ص 1/000 .2 ۳ کت ,الست نظام پولی متعارف با رویکردهای اجتماعی و سیاسی نیز قابل نقد است؛ بدین‌معنا که تأثیر نظام ذخیره جزئی بر دموکراسی» توزیع قدرت و... بررسی می‌شود. مطالعات فراوانی نیز در این باره انجام‌شده که بررسی آنها خارج از اهداف مقاله حاضر است؛ برای مثال لینا (۲۰۱۸) نشان داده است که به لحاظ نظری, بی‌ثباتی اقتصادی و نابرابری اجتماعی ذیل سیستم ذخیره کامل بسیار کمتر و احتمال موفقیت مردم‌سالاری بسیار بیشتر است. نبود تقارن اطلاعات در بخش مالی و عدم تخیص بهینه منابع اثر نظام پولی پولی متعارف بر افزایش و استمرار بدهی‌های نرخ رشد و نرخ بیکاری می‌شود (شرایط رکودی و تورمی). یکی از از این شوک‌ها است؛ بدین‌منظور در حالت مطلوب باید نخست نوسانات نباشد) و دوم آنکه سیاست‌های پولی» مالی و بودجه‌ای باید به گونه‌ای اتخاذ شود که نوسانات اقتصادی میرا گردد؛ چنان‌که بیان یکی از مهم‌ترین نقدهایی که بر نظام پولی متعارف (مبتشی بر ذخیره قانونی جزنی) وارد شده است» آن است که اين نوع نظام پولی (سیمونز» نایت و...)» فیشر» فریدمن و توبین بر این نقیصه نظام پولی متعازف تا کید کرده‌اند؛ همچنین نقد مذکور در همه مطالعات متأخر انجام‌شده درباره موضوع نظام پولی ذخیره قانونی کامل؛ قابل مشاهده در حالت عادی در نظام پولی و بانکی» همواره مازاد تقاضای وام وجود دارد و ما با پدیده سهمیه‌بندی اعتبا رآ روبه‌رو هستیم (به دلیل نبود تقارن اطلاعات میان بانک و متقاضی وام که به دو پدیده مخاطرات اخلاقی" و انتخاب معکوس " می‌انجامد)» پس تعادل در بازار وام با افزایش نرخ بهره وام‌ها برقرار نمی‌شود؛ همچنین با توجه به آنکه خلق پول از راه فرایند وام‌دهی بانک‌ها انجام می‌گیرد» بنابراین حجم پول اقتصاد عمدتا بستگی به تصمیم بانک‌ها در میزان وام‌دهی ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت و خلق اعتبار دارد؛ پس در نظام ذخیره جزنی,» عملا بانک‌ها تعیین‌کننده حجم پول اقتصاد هستند ( ,1750 ۵8۶ ۸۰ ,7861690 اکنون فرض کنیم که با پیش‌بینی رونق اقتصادی» شوک مثبت به اقتصاد وارد شود. در اثر این رونق» از یک سو تقاضای وام افزایش می‌یابد (به دلیل بهبود چشم‌انداز سرمایه‌گذاری) و از سوی دیگر فرایند وام‌دهی بانک با سهولت بیشتری انجام می‌گیرد (به دلیل کاهش ریسک‌های تخمینی بانک در اعطای وام). پس وام‌دهی و خلق اعتبار در کوتاه‌مدت است. در صورتی که حجم پول ثابت باشد., قیمت‌ها در بلندمدت تعدیل خواهد شد و به سطح قبلی بازمی‌گردد. امادر نظام پولی مبتنی بر ذخایر جزنی» حجم پول در شرایط رونق افزایش می‌یابد و این امر سبب می‌شود نوسان قیمت‌ها با شدت بیشتری بیان مذکور درباره اثر خلق پول بانک‌ها بر تشدید نوسانات اقتصادی را می‌توان در مورد رکود نیز تکرار کرد. در شرایط رکودی که مقدار تولید و رشد اقتصادی کمتر از مقدار بلندمدت آن است» پیش‌بینی سود سرمایه‌گذاری و درنتیجه تقاضا برای وام نیز کم است. پس بانک نمی‌تواند از حداکثر ظرفیت وام‌دهی خود استفاده کند و وام‌دهی بانک‌ها کاهش می‌یابد؛ بنابراین عرضه پول هم‌زمان با شرایط رکودی» کاهش می‌یابد و تشدید رکود را در پی دارد.! پس در مجموع می‌توان گفت اعطای امکان خلق پول به بانک‌ها موجب تشدید نوسانات اقتصادی (هم رکود و هم رونق) می‌شود؛ در دوره رکود با کاهش حجم پول به دلایل پیش‌گفته» سیر نزولی حجم فعالیت‌های اقتصادی شدت می‌گیرد و در دوره رونق و افزایش قيمت‌ها حجم پول افزایش يافته و به بالاتر رفتن قيمت‌ها دامن خواهد زد؛ در حالی که در نظام ذخیره قانونی کامل» حجم پول در طول دوره‌های رکود و رونق ثابت می‌باشد و درنتیجه اشر سیمونز (۱۹۴۶) عبارات مذکور را در یک جمله خلاصه می‌کند: ۱ فیشر تبیین دیگری نیز درباره تبیین نحوه اثرگذاری نظام ذخیره جزثی بر تشدید نوسانات اقتصادی ارائه کرده است که البته این تبیین در شرایطی صادق است که میزان استفاده از پول نقد در مبادلات زیاد باشد. پس از تشریح آن در این «در نظام مبتنی بر ذخایر قانونی جزنی» پول در زمانی ایجاد می‌شود که باید از بین برود و در زمانی از بین می‌رود که باید ایجاد شود»؛ همچنین فیشر (۱۹۳۶) دلیل اصلی شدت گرفتن بحران بزرگ را کاهش یک سوم از حجم پول (سپرده‌های دیداری) آمریکا می‌داند که ناشی از کاهش وام‌دهی بانک‌ها است و ریشه در نظام مبتنی بر ذخایر رفتارهای عوامل خصوصی (سپرده‌گذاران و بانک‌ها) بر حجم پول را مورد تأکید قرار می‌دهد و آن راعامل بی‌ثباتی پولی و تشدید نوسانات اقتصادی معرفی می‌نماید؛ همچنین نقد مذکور مبنی بر تأثیر نظام پولی ذخیره جزئی بر تشدید نوسانات اقتصادی» در چاچوب یک مدل 1500 از سوی بنز و کامهوف (۲۰۱۲) به اثبات رسیده است. مطالعات داخلی در این زمینه نیز موید این نقد است. صمصامی () نشان می‌دهد که به نسبت نظام ذخیره کامل,» پیاده کردن نظام ذخیره جزنی موجب افزایش تابع زیان اجتماعی و بی‌ثباتی (۳۵۱) موی آن است که در قالب الگوی نسل‌های همپوشان, استقرار نظام ذخیره جزئی موجب دوری از وضعیت تعادل بلندمدت بسیاری از مطالعات در مورد بحران‌های اقتصادی در طول تاریخ گویای آن است که بیشتر این بحران‌ها به دلیل ورشکستگی بانک‌ها شروع با تشدید شده است (2012 ,0 59). راه‌حلی که به منظور مقابله با هجوم سپرده‌گذاران به پانک‌ها ابداع شد بیمه سپرده‌ها از هرچند این راه‌حل ورشکستگی بانک‌ها را کاهش داد ولی برای شرایط بحرانی کارساز نیست. در صورتی که انتظارات افراد مبنی بر رویداد قبرس)» مراجعات به کلیه بانک‌ها برای دریافت سپرده‌ها به حدی زیاد خواهد بود که شرکت بیمه‌گر عملا توانایی بازپرداخت تعهدات کلیه بانک‌ها را نخواهد داشت. در این شرایط افزون بر در شرایط بحرانی مذکور برای پیش‌گیری از سقوط اقتصاد دولت باید مداخله کند و بانک‌ها و بیمه‌های در معرض ورشکستگی را نجات دهد (مانند رخداد پس از بحران مالی ۲۰۰۷). مداخله دولت انتشار اوراق بهادار دولتی و وام‌دهی به بانک‌های در معحرض خلق پول توسط بانک مرکزی و افزایش بدهی بانک‌ها نزد اخذ وام خارجی از سوی دولت و حمایت از مژسسات در را‌حل نخست به منزله وضع مالیات آتی بر مردم است» زیرا انتشار اوراق در هر زمانی به معنای اخذ مالیات در آینده برای پس عادلانه بودن این روش محل تردید واقع شده است (2013 ,0/۶87۵6). راه‌حل دوم سبب ایجاد تورم خواهد شد که خود نوعی مالیات به شمار می‌رود و دوباره مشکل مذکور تکرار می‌شود. اخذ وام خارجی از سوی دولت نیز علاوه بر بانک‌ها و مسسات مالی» دولت را نیز در معرض خطر ورشکستگی قرار می‌دهد و بسیار پرهزینه خواهد بود (معضل کشورهای اروپایی پس به این ترتیب نظام پولی مبتنی بر ذخایر قانونی جزنی» نه‌تنها امکان ورشکستگی بانک‌ها و مژسسات مالی پشتیبان آنها را پدید آورده» بلکه زمینه‌ای فراهم می‌کند که کل افراد جامعه متحمل هزینه حاصل از اشتباه‌های بانک‌ها شوند که فر این حالت, احقسال مشکلات گفته‌شده هم در سال‌های پس از بحران بزرگ ۱۹۲۹ و هم در سال‌های گذشته و پس از بحران مالی ۲۰۰۷ در شکل اقتصاددانان هر دو دوره مذکور نظام پولی مبتسی بر ذخیره قانونی جزئی را از دیدگاه «افزایش ریسک ورشکستگی اقتصاد» مورد نقد (1946 ,005 5)» (1994 ,11105 ۳) و فیشر (1936 ,۳5167)» پس از بحران بزرگ و مطالعات متأّخر معرفی‌شده در قسمت پیشین ۳-۳. لزوم افزایش مداخلات دولت در وضع مقررات جزئی و پیچیده چنان‌که بیان شد.» نقد فریدمن (۱۹۵۹) به نظام پولی مبتنی بر ذخیره قانونی جزئی آن بود که این نظام اقتضای مداخلات گسترده دولت در وام‌دهی و سرمایه‌گذاری را داراست و سپردن آنها به بازار ترجیح دارد. این مداخلات از سوی دولت هم اجتناب‌ناپذیر است (به دلیل نقشش بانک‌ها در خلق پول و لزوم نظارت بر آنها برای پیشگیری از بحران‌های بانکی) و هم موجب عدم کارایی و تخصیص بهینه منابع می‌شود (به دلیل مقررات‌گذاری جزئی و فاصله گرفتن از مکانیسم بازار). نتایج مدل‌سازی‌ها نیز بیانگر آن است که در نظام ذخیره قانونی توبین نیز معتقد بود که نهادهای مالی به دلیل آنکه عرضه‌کننده مرکزی به بخش واقعی اقتصاد می‌باشند» باید تحت مقررات بیشتری نسبت به سایر صنایع قرار داشته باشند؛ به همین علت» وی 5)). اما وضع مقررات زیاد» جزثی و پیچیده بر نهادهای مالی, خود سبب ناکارایی ناشی از مداخله دولت می‌شود؛ افزون بر فریدمن و توبین» فیشر نیز به طور ضمنی برقراری نظام ذخیره قانونی کامل را ۴-۳. نبود تقارن اطلاعات در بخش مالی و عدم تخیص بهینه نخستین و شاخص‌ترین فردی که نظام پولی متعارف را از این دیدگاه مورد نقد قرار داد» توبین است. او با وحود اینکه نسبت به ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت ناشی از این مقررات (به‌ویژه الزام یمه سپرده‌ها نظارت بروکراتیک" وضمانت آخرین وام‌دهنده بودن " بانک مرکزی) را نیز نامطلوب می‌دانست. وی «معمای مبنایی» " نظام پولی را چنین می‌داند: از یک سو الزام مقررات‌گذاری برای حفظ کارکرد نظام پولی (تأمین واسطه مبادل» مطمئن) و از سوی دیگر ناکارایی‌های ناشی از این یکی از مقرراتی که باعث ناکارایی نظام پولی می‌شود. «بیمه دولتی سپرده‌ها» است. به دلیل نبود تقارن اطلاعات در بخش مالی, بیمه سپرده‌ها از یک‌سو موجب کاهش انگیزه نهادهای مالی بیمه‌شده برای اندازه‌گیری و محدود کردن ریسک شده و از سوی دیگر سبب کاهش انگیزه سپرده‌گذاران برای تخصیص بهینه منابع و تحقیق در توبین نسبت به کارکرد وام‌دهنده نهایی بانک مرکزی نیز منتقد است. وی معتقد است این ضمانت به معنای تطمین عدم ورشکستگی بانک‌ها و مژسسات مالی بزرگ است و موجب می‌شود بانک‌ها بیش از حالت کارا و ریسک‌پذیر باشند؛ در واقتم سیستم غول‌پیکر گرایش دارد و همین امر موجب می‌شود دولت با نگرانی نسبت به ورشکستگی آنها نجاتشان را تضمین کند ( ,ص100 7) به عبارت دیگر در نظام بانکی فعلی» برخی بانک‌ها ۵-۳. اثر نظام پولی متعارف بر افزایش و استمرار بدهی‌های بخش یکی از نقدهایی که به نظام پولی متعارف وارد می‌شود» تأثیر خصوصی است. نامطلوب بودن این امر متکی بر دو استدلال است: 0 ,..1 ,11۵01676) و دوم آنکه بخش قابل توجهی از هزینه‌های دولت در هر سال» صرف بازپرداخت بدهی‌های دولت به بانک‌ها (به چنان‌که بیان شد» دو مورد از مزیت‌هایی که فیشر (۱۹۳۶) برای نظام پولی مبتنی بر ذخیره کامل قائل بود. کاهش چشمگیر حجم بدهی دولت و بخش خصوصی در اين نظام پولی بود. تحت نظام ذخیره کامل» دولت اجازه می‌یابد به جای استقراض منابع مالی با بهره از بانک‌ها (از راه انتشار اوراق)» خود به انتشار پول بدون بهره اقدام کند (البته با توجه به هدف تورمی تعیین‌شده)؛ بدین‌ترتیب بدهی همچنین در نظام پولی ذخیره قانونی کامل» لازمه خلق پول جدید» خلق بدهی جدید نیست؛ بدین‌معنا که افزایش حجم پول بانگی به بخش خصوصی نیست و از این‌رو لزوما حجم بدهی خصوصی هم‌زمان با خلق پول افزایش نمی‌یاید. در این صورت. خواهد داشت (2012 ,./3 ,1۳7100 +6 .[ ,۳665). این مسئله با توجه به مطالعه انجام‌شده در مورد رابطه میان حجم بدهی‌های پیش از ورود به موضوع عدالت» لازم به یادآوری است که مباحث نظام پولی مبتنی بر ذخیره کامل یا جزنی» از دهه ۱۹۸۰ میلادی به‌تدریج از سوی اقتصاددانان مسلمان نیز مورد توجه قرار گرفت. از الجرحی موافق منافع بانکداری با ذخیره کامل هستند؛ رای نمونه اسلامی درباره نظام ذخیره کامل می‌نویسد: ثبات در عرضه کل پول و برخورداری همگان از منافع خلق پول از مزایای نظام ذخیره کامل امانت است (هرچند در بین فقهای امامیه درباره ماهیت قرض یا در سال‌های گذشته بررسی نظام ذخیره جزنی از منظر عدالت مورد توجه قرار گرفته است؛ برای نمونه کمیل و لاربانی (۲۰۰۹) در دانشگاه بیخالسللی مالزی نان داد حقرق مالکیت اسلامی آچازو نمی خن نوعی از مالک شدن که فاقد پایه مشروع و عقلانی است به انحصار بانکداران درآید» تملکی که بیش از هرچیز مشابه سرقت است. احمد و اسماعیل (۲۰۱۷) در بانک توسعه اسلامی جده نیز پژوهش مفصلی در مورد تحقق بهتر مقاصد الشریعه (به طور خاص تحقق عدالت و اگر بخواهیم نسبت عدالت را با قاعده ذخیره‌گیری بانکی روشن کنیم» بهترین مدخل استفاده از ظرفیت مطالعات حقوق و اقتصاد؟ است. در این حوزه دست‌کم دو رویکرد کلی نسبت به ابعاد حقوقی ۱. رویکرد اثباتی (دانشگاه شیکاگو)؛ یعنی نشان دادن اصل بقای مطالعات با رویکرد اثباتی درباره نظام ذخیره جزئی» از آنجا که بر مقاله است؛ اما چون ذخیره‌گیری کامل يا جزئی یک قاعده طبیعی در طول تاریخ اقتصاد نبوده است و جز مداخلات هنجاری به شمار ۱ گفتنی است که برخی اقتصاددانان شاخص مسلمان, درباره ماهیت نظام بانکی مبتنی بر ذخایر جزئی» موطع انتقادی نداشته‌اند و بیشتر متمرکز بر طراحی عقود مربوط به تعامل بانک با سپرده گذاران يا تسهیلات گیرندگان بوده‌اند. از جمله شهید صدر موسویان» توتونچیان و... در مورد این اندیشمندان باید دقت کرد که براساس تحلیل ارائه شده از سوی دول تآبادی (۱۳۹۴)» برداشت ایشان از ماهیت بانک مدرن و فرایند خلق پول بانکی منطبق بر واقعیت نبوده است. توضیح آنکه این افراد یا مانند شهید صدر (۱۳۸۰) و موسویان (۰)۱۳۷۸ بانک را به مثابه یک واسطه مالی می‌دانستند و یا مانند توتونچیان (۰)۱۳۷۵ میرمعزی (۱۳۸۴) و موسویان (۱۳۹۶)» قائل به تبیین ضریب فزاینده از فرایند خلق پول بوده‌اند؛ درحالی که به نظر کمیجانی و همکاران (۰)۱۳۹۷ تشوری ضریب فزاینده و برداشت واسطه مالی بودن بانک. قرائت‌های ناقصی از در صفحات پیش اشاره شد که چیرگی نظام ذخیره جزنی بر نظام ذخیره کامل» بیش از آنکه ناشی از گذراندن آزمون بازار باشد ناشی از انحصار و حمایت‌های قانونی از این نوع نظام پولی است. اگر اين‌گونه است» همچنان‌که جان رالز در ابشدای کتاب معروف اما اگر عادلانه نباشند» فاقد ارزش اخلاقی خواهند بود (رالزن ۷) افزون بر این به تعبیر شهید مطهری» ما که عدالت را در سلسله علل احکام قرار می‌دهیم عادلانه بودن يا نبودن حق خلق محقق می‌شود) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پس در واپسین بخش مقاله» پرسش ما این است که با وجود همه نقدهای مذکور ما برای ناعادلانه بودن این نظام استدلال کافی در دست داریم؟ است مبنای تحلیل خود را در نظریه عدالت بیان کنیم. براساس یک نگاه می‌توان شش دیدگاه را در مورد محتوای عدالت از یکدیگر ۴ عدالت مبتنی بر توازن؛ ۵. عدالت مبتنی بر کانتکس؛ ۶. عدالت مبتتی بر دامنه حقوق. با مبنا گرفتن رویکرد ششم به عدالت که نسبت به عادلانه بودن یا نبودن نظام ذخیره جزئی ارائه کرد. در عدالت تسهیمی انتظار آن است که قوانین و قواعد برای ملاحظه نفع عموم وضع شود. در نظام ذخیره جزنی که بانک‌ها (ی عمدتا انحصارگران خلق پول هستند» قاعده خلق پول برخاسته از نضع بانکداران تنظیم می‌شود نه نفع عمومی در حالی که مقتضای عدالت آن است که نهادی که تنها در انديشه منافع عمومی و مسئول نفع عامه است (دولت) صلاحیت خلق مهم‌ترین کالای شبه عمومی را داشته ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت حجم پول» انتشار و مدیریت ارزش آن و به‌طورکلی سیاست پولی به بانک‌های مرکزی کشورها تفویض شده است. نظام مبتنی بر ذخیره قانونی جزئی با اعطای حق خلق پول به بانک‌های تجاری» به‌نوعی بخشی از یکی از اصول قانونی اساسی ایالات متحده اشاره می‌کنند که براساس آن «قدرت ضرب پول و مدیریت ارزش پول به کنگره آمریکا سپرده می‌شود».! آنها معتقدند که با استقرار نظام ذخیره قانونی جزئی» عملا بانک‌ها این کارکرد دولت را غصب کرده‌اند. معاملات ربوی است. نظام بانکداری ذخیره جزئی به سبب اینکه مستلزم بازار بین بانکی است و این بازار ایجادکننده و مدیریت‌کننده نرخ بهره پولی در کل اقتصاد اسستته عملا به نهادینه ساختن زبتا پول است» اما خلق پول از مسیر پرداخت بهره به سپرده‌ها یا اعطضای وام‌های جدید انجام می‌پذیرد که سود را بر اصل می‌افزایند و به بانک برمی‌گردانند؛ این امر چیزی غیر از نهادینه ساختن ربا در سیستم اقتصادی مدرن نیست. باید توجه داشت که در الگوهای معرفی‌شده با عنوان «بانکداری بدون ربا»» تعامل میان سپرده‌گذازان با بانک و نیز شده است؛ اما ساختار کلان اين الگوها نیز متأثر از تعیین نرخ بهره عدالت توزیعی نیز در نظام بانکداری ذخیره جزئی زیرسوال است. 6 عطام عاهانع ۳ [200] برعدوه صنم ما وم ع۷هط الهطاد ککعع ۳05 1۰ ۳ منای ام:, جمله, نکسان‌انگاشت بهره بول با ربا است؛ جتان که به نظر مم ,رسد مىنای تدو :,کنندگان «قانهون عملبات باتک , ندون ربا (نهره)» نیز همین انگاره می‌باشد و این مطلب در نامگذاری قانون مذکور نمایان است. ۴ وناز 530:۷6اونل؛ عاملیت و نیاز است که حق و میزان مالکیت را تعیین می‌کند. زیرا خلق پول خصوصی به معنای خصوصی بودن منافع وعمومی بودن زیان‌ها می‌باشد. کافی است به سیاست‌های نجات از بیرون* (پس از بحران ۰۸ ۰) و ایده «بزرگ‌تر از آن است که ورشکسته شود» نگاه کنید. بیشتر افراد جامعه بدون آنکه نفع خلق پول بانکدارها را ببرند» در زیان آنها شریک می‌شوند و این حق مردم نیست؛ به بیان دیگر بی‌عدالتی است. شاید ريشه مسئله آنجا باشد که نسبت اهرمی در پانک‌ها (و به‌طورکلی مسسات مالی) با تمام بنگاه‌های اقتصادی متفاوت است. اگر در سایر بنگاه‌ها سرمایه سهامداران سهم بزرگی در دارایی‌های بنگاه دارد و به محض ورشکستگی» بیش از همه» سهامداران بار شکست را بر دوش می‌کشند. در بانک‌ها وزن بانک است. سهامداران بانک تمایل به ریسک‌های بزرگ دارند» زیرا اگر برنده شوند» جایزه نصیب آنها می‌شود ولی اگر ببازند» اندکی از باخت بر گردن آنهاست و بخش بزرگ‌تر را سپرده‌گذاران و در لایه بعد همین واقعیت که در شرایط نظام ذخیره کامل» نیازی به سازوکار بیمه سپرده‌ها و هزینه‌های نجات از بیرون سیستم بانکی نیست» منافع دولت از محل افزایش حق‌الضرب پول افزایش می‌یابد و خود عاملی برای اثر مثبت در کاهش هزینه مبادله اقتصاد و بهبود رفاه عمومی می‌باشد. چنین نظامی به روشنی خلاف قاعده تناسب حق و تکلیف است و قواعد فقهی مانند «من له الغنم فعلیه الغرم» را نقض می‌کند. توجه کنید که مسئله تنها نقض یکی از قواعد عمومی قراردادها یا و علامتی برای توجیه‌کننده بی‌عدالتی‌های توزیعی است که فربه شدن سیستماتیک اقلیت و تحمل مشقت‌های سیستمی از سوی اکثریت را ۶ المته امروزه قانون‌گذاران به بانک مرکزی قدرت ز بادی در زمنه نظارت دقو, بر عملکرد بانک‌ها مم ,دهند تا از قدرت خلو, ول حهت منافم عموم مردم استفاده کنند. اما نخست آنکه مان استفاده بانک‌های مرکزی از ام قدرت در معرط انوا تعارط , منافع قرار دارد و دوم اینکه با وجود قدرت فراوان دانک‌های مرکزی. بحران‌های مالی به جز ثابتی از نظام اقتصادی کنونی تبدیل شده است. در اقتصاد را به کلی دگرگون می‌سازد؛ به این شکل که اعطای قدرت خرید از هیچ به یک گروه موجب انتقالات مالکیتی ناعادلانه برای دارایی‌های مختلف خواهد شد که نه‌تنها مصداق اکل مال به باطضل است.! فاقد پایه بودن برخی مالکیت‌ها در بانک‌داری ذخیره جزئنی ناشی از آن است که این قدرت تملک» نه ناشی از عمل انسانی توأم با پذیرش ریسک مشروع است» نه برخاسته از عمل انسانی دانش‌بنیان (اپتکار و نوآوری) و نه ناشی از قدرت مالکیت اولیه مالکان بانک. پس در صورتی که بپذیریم بخش مهمی از تورم اقتصادهای معاصر ناشی از نظام ذخیره جزنی است» آنگاه استدلال دومی برای تغییر غیرمستقیم فیشر (۱۹۳۶) و توبین قرار گرفته» تآثیر رفتارها و انتخاب‌های بانک بر حجم پول و به دنبال آن بر سطح قیمت‌ها و ارزش دارایی اراد جامسه است. مشافع ناشی ازستل ورام بانک‌ها بیشتر نصیب خودشان می‌گردد. ولی اثرگذاری خلق پول بر دارایی افراد جامعه» بدون اطلاع این افراد صورت می‌گیرد؛ به همین دلیل نوعی نقض حقوق مالکیت افراد (اشخاص حقیقی و خقلوقی فریدمن از این پدیده با عنوان «بی‌ثباتی ذاتی نظام پولی ذخیره جزنی» نام می‌برد؛ بدین معنا که در نظام مبتنی بر ذخیره جزنی؛ تصمیم نگه‌دارندگان پول در اين باره که پول را به چه شکلی (قد یا سپرده جاری یا سپرده مدت‌دار یا ...) نگهداری کنند و نیز تصمیم بانک‌ها در مورد ساختار دارایی‌ها" (اینکه چه میزان از دارایی خود را به صورت پول پرقدرت يا ذخیره احتیاطی نگهداری کنند)» بر روی یکی از پرسش‌های بنیادین در تحلیل نظام پولی» چگونگی توزیع حق خلق پول میان نهاد حاکمیتی بانک مرکزی و بانک‌های تجاری ۱ مورس , آله به صراحت ناور دارد معحده‌ای که با اعتشار رخ مر ,دهد به‌طور اساسر , قانا , مقاسه با آن حبزی است که جاعلان دا وام دادن اسکناس ,های تقلم ,رشان در مقابا| , در بافت بهره انحام مم ,دهند. در هر دو مورد اثر تحریکی بر اقتصاد یکسان و تنها تفاوت در آن است که چه کسی نفع می‌برد. است که خود را در نوع ذخیره‌گیری بانک‌ها متبلور می‌سازد. در مقاله حاضر, پشتوانه نظری نظام پولی مبتنی بر ذخیره کامل و آرای مشهورترین حامیان آن مورد بررسی قرار گرفت و مهم‌ترین نقدهای وارد شده بر نظام مبتنی بر ذخیره جزئی از منظر کارایی وعدالت از منظر معیار کارآمدی» این مقاله با اتکا بر آرای اقتصاددانان معروفی مانند سیمونز نایت» فیشر فریدمن و توبین نشان داد نظام مبتنی بر ذخیره جزئی و اعطای قدرت خلق پول به بانک‌ها از زوایای مختلف قابل نقد است. اين نقدها که عمدتا در مقاطع بحرانی تاریخ اقتصاد (پس از رکود بزرگ ٩ ۱۹۲ و بحران مالی ۲۰۰۷) قوت اثر منفی نظام پولی متعارف در پیدایش شوک‌های پولی و تشدید تأثیر منفی نظام پولی مبتتی بر ذخایر جزنی» کارایی و تخصیص بهینه منابع در اقتصاد (ناشی از افزایش مداخلات دولت در اثر نظام پولی متعارف بر افزایش و استمرار بدهی‌های بخش از منظر معیار عدالت نیز اندیشمندان مسلمان وغربی از چهار پیوند دادن مسئله افزایش عرضه پول با قراردادها و مبادلات ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت پرسش مقدّر پس از ارائه ایغ تحلیل‌ها آن است که «اگر اگوی ذخیره کامل این میزان در بین صاحب‌نظران اقتصادی دنیا مدافع دارد» چرا در طول تاریخ تاکنون هرگز به صورت گسترده در هیچ‌یک از کشورهای دنیا مورد استفاده قرار تگرفته است؟». در پاسخ به این پرسش باید توجه داشت که هرچند نظام پولی که از «آزمون تاریخ» عبور کرده و در ۱۵۰ سال پیشین توانسته است مسلط بر اقتصادهای کشورهای مختلف باشد» نظام مبتنی بر ذخایر جزئی است؛ ولی از آنجا که انتخاب نوع نظام پولی» ماهیتا بیش از آنکه یک انتخاب فردی مبتنی بر کارایی و حداکثرسازی منافع باشد» یک انتخاب عمومی و مبتنی بر قانون و تصمیم‌گیری جمعی است. الزاما نمی‌توان از این انتخاب تاریخی؛ کارایی و بهینگی یا عدالت را برداشت کرد؛ پس پژوهش‌هایی از این سنخ می‌تواند موجب ارتقای کارایی و عدالت در در پایان ذکر این نکته ضروری است که دلالت مهم مقاله حاضر, ضرورت تأمل در انتخاب نوع نظام پولی (مبتنی بر ذخیره جزنی یا ذخیره کامل) است؛ اما توصیه به انتقال سریع از نظام پولی میتی بر ذخیره جزنی به ذخیره کامل» نیازمند تحلیل‌های مفصل‌تری از آثار و پیامدهای هر دو نظام پولی و نیز جزئیات نحوه پیاده‌سازی هر یک از این دو نظام است؛ در همین راستا مهم‌ترین گام‌های آتی بای پژوهش در اين باره» نخست طراحی مسیر گذار از نظام فعلی به نظام ذخیره کامل و دوم چینش نهادی مطلوب در نظام ذخیره کامل است؛ به گونه‌ای که نقدهای وارد بر نظام پولی متعارف بر آن وارد نباشد. جستارهای اقتصادی ایران / س۱۸/ ش‌۳۶/ پاییز و زمستان ۱۳۰۰ از منظر اقتصاد متعارف و اقتصاد اسلامی با تأکید بر نرخ توجیه پذیری خلق پول به وسیله سیستم بانکی در نظام بانکداری اقتصادی ایران» س۹» ش ۱۷ بهار و زمستان» ص۱ ۰۵۸-۳ «ماهیت بانک و فرایند خلق پول بانکی» دیدگاه‌های راییج و الگوی رفتار بین نسلی از عملکرد بانکداری ذخیره جزئی با 1 100 عط) وصه +مطعزط نس" ,(1993) ۷۷۰ صعلل۸ .19 و813 3696۳۷6 0601 267 100 ۵ط1* ,(1935) .7 العهعم۸ .20 310 معقنط۲ ۵ط1* ,(2012) 3/۰ ,مط 10 ۸۶ .7 ,3606 .21 باط16 عن1ط20 ۳6 هه و2006 1007 ,(1936) .1 +مطعزج .22 ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت 40 1.207 ۶ 70۳0۵ 6ط1 ,کطمصنگ و صع73 کم ی‌زا2 7 ع6[ 1 // [[م70] 0601 مصه مطاام ۷۷ [۳۵۵ ۹۷ 2 1.2 3/1250 060786 ,2004 431 .0 ,79 ۷۵[۰٩ ,160160 ‎ ]70 65‏ )نگ 6۳ :[.5.1] ,یعس وصملصه2 او کاعمع

یک پرسش بنیادین در مقام بررسی نظام پولی آن است که «چه نهادی باید حق خلق پول داشته باشد؟». پاسخ نظام پولی متعارف و مسلط در جهان (نظام ذخیره جزئی)، توزیع حق خلق پول میان نهاد حاکمیتی بانک مرکزی و بانک های تجاری است؛ اما این «پاسخ تاریخی»، یک «انتخاب عمومی» مبتنی بر تصمیم گیری جمعی است (و نه یک انتخاب فردی مبتنی بر بهینگی). در دهه های گذشته، اقتصاددانان مشهوری همچون سیمونز، فیشر، فریدمن و توبین از زوایای مختلف به نقد نظام پولی مبتنی بر ذخایر جزئی پرداخته و برقراری ذخیره قانونی کامل را توصیه کرده اند. در میان اقتصاددانان مسلمان نیز منذرقحف، محسن خان، میرآخور، دلالی و الجرحی چنین دیدگاهی دارند. در مقاله حاضر، نخست با استفاده از روش مطالعات اسنادی، پشتوانه نظری نظام پولی ذخیره کامل و آرای مشهورترین حامیان آن بررسی و سپس مهم ترین نقدهای وارد بر نظام مبتنی بر ذخیره جزئی از منظر کارایی و از منظر عدالت تشریح می شود از نظر کارایی مهم ترین نقدهای وارد بر نظام ذخیره جزئی عبارتند از: تشدید شوک های پولی و نوسانات اقتصاد کلان، افزایش ریسک ورشکستگی بانک ها، لزوم افزایش مداخلات دولت و مقررات گذاری پیچیده، عدم تخصیص بهینه منابع ناشی از نبود تقارن اطلاعات در بخش مالی و بانکی، و افزایش مستمر بدهی های عمومی و خصوصی. نقدهای وارد بر این نظام از نظر عدالت بدین شرح می باشند: اعطای قدرت تصمیم گیری در مورد مهم ترین کالای شبه عمومی به بنگاه هایی با انگیزه خصوصی، نهادینه ساختن ربا (بهره) در قراردادها و مبادلات مالی، نقض عدالت توزیعی (انتفاع انحصاری بانکداران در مقابل تحمل بار شکست توسط عموم جامعه) و انتقال مالکیت دارایی ها بدون مراعات قواعد حقوق مالکیت مشروع.

367916

۱. دانشجوی دکترای روان‌شناسی تربیتی» دانشگاه آزاد اسلامی» واحد اصفهان (خوراسگان)»اصفهان» ایران. (نویسنده مسئول) ۲ دانشیار گروه روان شناسی دانشگاه روان شناسی دانشگاه دانشگاه آزاد اسلامی» شیراز ایران. یکی از مفاهیم مطرح در آموزش و پرورش امروزی» یادگیری خودتنظیمی است. خودتنظیمی پیامدهای ارزشمندی در فرایند یادگیری» آموزش و حتی موفقیت زندگی دارد. هنگامی که در سیستم آموزشی مشکلاتی همچون افت تحصیلی رخ می‌دهده از انگیزه و خودتنظیمی یاد گیرنده به‌عنوان یکی از علل برجسته آن یاد می‌شود. همچنین دانشآموزانی که بیشتر در خطر افت تحصیلی هستند دارای آشفتگی‌های خانوادگی و حرمت خود پایین هستند سازگاری و کامیابی در آموزشکده بایسته آن است که دانش آموزان با گسترش خودتنظیمی با فرایندهای همانند» شناخت» عواطف يا رفتارهای خود را گسترش داده و تقویت کنند تا از این راه بتوانند به اهدافشان برسند. خودتنظیمی به معنای گنجایش فرد برای تعدیل رفتار» فراخور شرایط و دگ رگونی‌های محیط بیرونی و درونی است(پینتریج و دی گروت" ۹۹۰ در این پژوهش مدل یادگیری خودتنظیمی که بهوسیله پینتریچ و دی گروت؟" (۱۹۹۰) مطرح‌شده است» موردتوجه قرار گرفتهاست؛ دز این مدل تخود کا رآمدی» ارزش گذاری درونی و اضطراب امتحان به‌عنوان باورهای انگیزشی در نظر گرفته‌شده‌اند و راهبردهای شناختی» فراشناختی و کوشش و چاره‌اندیشی دانش آموزان را زیر نام یادگیری خودتنظیمی معرفی کرده‌اند. از طرفی از دید مونتاگو" راهبردهای یاد گیری خودتنظیمی درب رگیرنده مهارت‌های خود آموزی» سوال پرسیدن از خود» خود بازبینی و تقویت خود است که به پادگیرندگان کمک می‌کند تا با بهره‌مندی از لموس* (۱۹۹۹) نیز معتقد است خودتنظیمی به معنای ظرفیت فرد برای تعدیل رفتار» هماهنگ با شرایط و تغییرات محیط بیرونی و درونی است. او توضیح می‌دهد که خودتنظیمی درب رگيرنده توانایی فرد در سازمان‌دهی و خود مدیریتی رفتارهایش جهت رسیدن به اهداف گوناگون یادگیری است. راهبردهای پادگیری خودتنظیمی تحت تأثیر عوامل ناهمسانی هستند که در سیستم آموزش بسیار موردتوجه قرار گرفته‌اند؛ اما نکته‌ای که باید بدان توجه نمود این است که خودتنظیمی تحت تأثر محیط خانوادگی افراد قرار می گیرد. والدین و تجربیات فرزند پروری آن‌ها نقش مهمی در باورهای انگیزشی و خودتنظیمی کودکان دارند. پذیرش والدین» فرصت انتخاب» گوناگونی تکالیف» تجربه‌های تبحری» درگیری والدین و حمایت از خودگردانی به‌وسیله آن‌ها نقش مهم و تعیین کننده در خود کارآمدی کودکان دارد (شانک و پاجیرز"»۱۹۹۶). همچنین کارکرد خانواده جنبه مهم محیط خانواده است که سلامت بدنی» اجتماعی و هیجانی کود کان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درواقع کارکرد خانواده با سلامت روانی اعضا ارتباط دارد سلامت روانی پدرومادر و شیوه فرزند پروری آنان در راستای پرورش و شکل‌دهی شخصیت فرزندان نقش تعیین‌کننده و بنیادی دارد. انتظار می‌رود که پدرومادر سالم کودکان سالم‌تری را پرورش دهند به شرطی که شیوه تربیتی سالم و مثبتی را در پیش بگیرند (امیری نژاد» قریشی راد و جوانمرد» ۱۳۹۰). و به‌طورکلی همواره خانواده همچون جالب‌ترین و مهم‌ترین سامانه انسانی مورد در میان مدل های متنوعی که به سیستم خانواده پرداخته:اند» مدل محتوا و فرایند خانواده به سه مطابق این مدل می‌توان خانواده‌ها را بر پایهئ دو مولفه فرایندهای خانواده و محتوای خانواده به چهار گونه خانواده دسته‌بندی نمود. گونه‌های ناهمسان خانواده در این مدل عبارت‌اند از: خانواده سالم (کا رآمد)» خانواده غیرسالم (ناکارآمد).و دو نوع خانواده مشکل‌دار (مشکل‌دار فرایند و مشکل‌دار محتوایی). منظور از فرایندهای خانواده در مدل فرایند و محتوا کنش‌هایی است که به اعضای خانواده در انطباق با نیازها و شرایط نوین یاری می‌کنند. ازجمله این کنش‌ها مهارت مقابله انعطاف‌پذیری» مهارت حل مسئله» تصمیم گیری» مهارت ارتباطی و جهت گیری مذهبی است. منظور از محتوای خانواده نیز داشت‌ها و پتانسیل‌های خانواده اعم از درآمد» تحصیلات, شغل و سلامت جسمی و روانی است (سامانی»۲۰۰۸). در همین راستا و به‌منظور تصریح نیمرخ روان‌شناختی گونه‌های خانواده» تحقیقات متعددی صورت گرفته است. به‌طور مثال صالحی (۱۳۸۸) در پژوهش‌ها خود نشان داد که خانواده‌هایی که به لحاظ فرایندی از وضعیت مطلوبی برخوردار هستند» دارای فرزندانی باانگیزه تحصیلی و خود پنداره بالا می‌باشند. بر پایه پژوهش جعفری (۱۳۸۸) در خانواده‌های سالم و مشکل‌دار فرایندی پیشرفت تحصیلی موفقی تآمیزی مشاهده شد ولی در خانواده‌های غیرسالم و مشکل‌دار محتوایی پیشرفت تحصیلی ضعیف‌تر است. عبداللّه زاده (۱۳۸۸) نیز در مطالعه خود نشان داد که خانواده‌های سالم به لحاظ مشکلات هیجانی (افسردگی» اضطراب و استرس) در هم سنجی با سایر گونه‌های خانواده از مشکلات کمتری برخوردار هستند. سامانی (۲۰۱۰) در مطالعاتی که انجام داد بیان کرد در خانواده‌های سالم و مشکل‌دار محتوایی نمره بالا برای مقابله» کار کرد انگیزش خارجی و انسجام اجتماعی وجود دارد. همچنین نمره بالایی برای جهت گیری گفت‌وشنود در خانواده سالم نسبت به خانواده‌های غیرسالم و مشکل‌دار فرایندی مشاهده شد. ترابی (۱۳۸۹) نیز در پژوهش خود نشان داد که در خانواده‌های سالم میزان بالاتری شادکامی و تمام ابعاد آن (سلامتی و کار آملای» رضایت از زندگی» خلق مثبت) وجود دارد. نتایج پژوهش شکر بیگی و یاسمی نژاد (۱۳۹۱) نشان داد که میان نوجوانان پسر بزهکار و عادی ازنظر سبکک‌های فرزند پروری زو رگویان و سلامت عمومی تفاوت معنی‌داری به دست آمد بدین معنی که هرقدر خانواده‌ها از رویکردهای تربیتی و فرزند پروری زورگویان استفاده کنند مشکلات سلامت عمومی فرزندان آن‌ها بیشتر است. تحقیقات نیسی» کرمعلیان و همایی (۱۳۹۱) مطرح می‌کنند که آموزش مذهب به همسرهای نابارور موجب کاهش مشکلات روانی می‌شود و سطح سلامت روانی با توکل بر خدا و سلیم پذیری در مقابل خواست و اراده خداوند افزایش‌یافته است. بر ای این پژوهش خانواده‌هایی که جهت گیری مذهبی دارند و ازنظر فرایند در سطح بالایی هستند مشکلات روانی از قبیل احساس گناه» اضطراب و افسردگی در آن‌ها بر همین بنیاد هدف اصلی در این پژوهش تبیبن تفاوت خودتنظیمی فرزندان در گونه‌های ناهمسان خانواده بر پایه مدل بافت نگر فرایند و محتوای خانواده تعیین گردید. به‌عبارت‌دیگر در این مطالعه به جایگاه و کار کرد خانواده در خصوص خودتنظیمی فرزندان پرداخته شد. بررسی تأیر هر یک از این متغیرها بر میزان استفاده از راهبردهای شناختی و فراشناختی از اهمیت خاصی برخوردار است» چراکه با کسب اطلاعات کافی در این زمینه» می‌توان برنامه‌های آموزشی مناسب طراحی کرد و زمینه را برای افزایش کیفیت فرایند خانواده فراهم آورد و از طریق ارائه خدمات اجتماعی توسعه کیفیت خانواده را افزایش داد. با توجه به اهداف و تحقیقات پیشین در قلمرو موضوع موردبررسی فرضیه‌های موردپژوهش را در قالب زیر می‌توان بیان کرد: - میان دانش آموزان در گونه‌های ناهمسان خانواده به لحاظ به کارگیری خودتنظیمی تفاوت روش پژوهش توصیفی و از نوع پس رویدادی بود که به هم سنجی خودتنظیمی فرزندان در گونه‌های ناهمسان خانواده بر پایه مدل فرایند و محتوای خانواده پرداخته شد. جامعه آماری این پژوهش دربرگيرنده همه دانش آموزان پایه دوم و سوم مقطعمتوسطه شهر شیراز بود که (در رشته‌های ریاضی-فیزیکک» تجربی» علوم انسانی) درسال تحصیلی,۹۰-۹۱ مشغول به تحصیل بودند. بر پایه آمار سازمان آموزش‌وپرورش مجموع دانش :آموزان.پایه دوم و سوم مقطع متوسطه برابر ۲۳ نفر بود. گروه نمونه این مطالعه درب رگیرنده ۳۰۸ (۱۸۶ دختر» ۱۲۲ پسر) دانش آموز پایه دوم و سوم مقطع متوسطه شهر شیراز بود که به روش نمونه گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای» انتخاب شدند. فرایند انتخاب گروه نمونه در این پژوهش بدین‌سان بود که نخست از هرکدام از نواحی چهارگانه شهر شیرازه دو دبیرستان (یک دبیرستان دخترانه» یک دبیرستان پسرانه) به تصادف انتخاب و سپس از هر دبیرستان به تفکیک رشته یک کلاس انتخاب و همه دانش آموزان کلاس انتخاب‌شده موردمطالعه قرار گرفتند. میانگین و انحراف معیار سنی همه نمونه به تفکیک جنسیت جدول ۱. میانگین و انحراف معیار دامنه سنی گروه نمونه در جدول شماره ۱ مقدار میانگین و انحراف معیار مربوط به داده‌های به‌دست آمده به تفکیک دختر و پسر محاسبه‌شده است. نزدیکی شاخص‌های دخترها به هم نشان‌دهنده نظرات نزدیک به هم و همچنین نظرات نزدیک به هم پسرها به یکدیگر باعث پراکندگی نسبا یکمان داده‌ها حول به‌منظور گرد آوری اطلاعات برای انجام پژوهش حاضر از سه مقیاس ناهمسان به شرح زیر استفاده پرسشنامه راهبردهای انگیرشی ب را یادگیری". ابزار مورداستفاده در این پژوهش پرسشنامه راهبردهای آنگیزشی برای پادگیری است که به‌وسيله پینتریچ و دی گروت درسال ۱۹۹۰ ساخته‌شده است. این مقیاس دارای ۴۶ سوّال است و درب رگیرنده مولفه‌های راهبردهای شناختی و موژلفه خودتنظیمی است. سوالات مربوط به.این مقیاس"به‌صورت مدرج و ۵ نمره‌ای از کاملا موافقم (۵ نمره) تا کاملا مخالفم (۱ نمره): منظم شده؛است. با این استتنا که سوالات شماره ۰ به شیوه معکوس نمره گذاریا می‌شود. تجداکثرنمره آزمودنی در اين پرسشنامه برابر ۴ و حداقل آن برایر ۶۲ خواهد بود. پایایی پرسشنامه در پژوهش البرزی و سامانی (۱۳۷۸) روی مراکز تیزهوشان شهر شیراز با استفاده از شیوه باز آزمایی سنجیده شد و ضریب حاصل برابر ۹/۷۶ و در سطح ۰/۰۰۵> 0 معنی‌دار بوده است برای بررسی روایی صوری پرسشنامه» البرزی و سامانی (۱۳۷۸) از نظرات اساتید صاحب‌نظر دانشگاه شیراز استفاده کردند که روایی قابل قبولی برای آن مقس خوذ: گزارشی فرآیند: نخانواده".. پرسشنامه فرایند: خانواده. به‌وسيله ساماتی (۲::۸) طراحی‌شده است که در ابتدا درب رگیرنده ۴۷ سوال بود که بعدا ۴ سوال آن حذف گردید. فرم نوین آن دربرگیرنده ۴۳ سوال ۵ گزینه‌ای است که به‌صورت طیف لیکرت از ۱ تا ۵ (۱- کاملا مخالفم تا ۵- کاملا موافقم) درجه‌بندی‌شده است و ۵ عامل مهارت‌های ارتباطی» مهارت‌های مقابله‌ای» مهارت‌های تصمیم گیری و حل مسئله» انسجام و انعطاف پذیری و عقاید مذهبی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و با جمع کردن نمرات به‌دست آمده» نمره کل پرسشنامه به دست می آید. ضریب پایایی به شیوه آزمون و باز آزمایی با فاصله زمانی دو هفته و ضریب آلفا برای این آزمون به ترتیب ۰/۸۰ و ۰/۸۵ گزارش‌شده است. سامانی (۱۳۸۷) به‌منظور تعیین روایی مقیاس فرایند خانواده از روش تحلیل عامل استفاده کرد. نتایج تحلیل عامل حاکی از روایی مقیاس ود گزارشی محتوای خنواده" پرسشنامه محتوای خانواده به‌وسيله سامانی (۲۰۰۸) طراحی‌شده است که درب رگیرنده ۳۸ سوّال است. بعد محتوای خانواده هفت عامل را می‌سنجد که عبارت‌اند از: شغل و تحصیلات؛ پا هم بودن؛ منابع مالی و درآمد؛ ظاهر فیزیکی؛ سلامت جسمی و روانی؛ فضای زندگی و تسهیلات آموزشی. دز؛اين فرمبرای نمره‌گذاری هر سوال درجه تعیین ۱ (کاملا مخالفم) تا ۵ (کاملا موافقم) به هر آزمودنی .تعلق می‌گیرد؛ و با جمع کردن نمرات به‌دستآمده نمره کل پرسشنامه به دست می‌آید. ضریب پایایی به شیوه آزمون و باز آزمایی با فاصله زمانی دو هفته و ضریب آلفابرای این آزمون به ترتیب ۰/۷۸ و ۰/۷۹ گزارش‌شده است. سامانی (۲۰۰۸) به‌منظور تعیین روایی مقیاس محتوای خانواده از روش تحلیل عامل استفاده کرد. نتایج تحلیل عامل حاکی از روایی بالای این مقیاس است. به‌منظور اجرای پرسشنامه‌ها و گرد آوری؛اطلاعات با تأیید پرسشنامه‌ها از پژوهشکده معلم و اخذ مجوز از اداره کل آموزش‌وپرورش استان فارس و نواحی چهارگانه شیراز مدارس به‌تصادف انتخاب شدند. با مراجعه مستقیم به دییرستان‌های موردمطالعه نسبت به اجرای پرسشنامه‌ها و گرد آوری اطلاعات اقدام گردید. سپس با بیان هدف پژوهش به نمونه موردمطالعه و جلب اعتماد آنان نسبت به اينکه اطلاعات صرفا جهت پژوهش است و همچنین توضیحات لازم درباره نحوه تکمیل پرسشنامه ارائه گشت. پس از اجرای پرسشنامه و جمعآوری اطلاعات موردنیاز» داده‌ها به‌صورت کمی تعریف شد و با استفاده از نرم‌افزار 5855 مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل آماری داده‌ها از روش‌های آماری توصیفی و نیز آمار استنباطی روش تحلیل واریانس یک متغیره و چند متغیره استفاده شد» هم‌چنین داده‌ها در سطح معنی‌داری ۰/۰۵> ۳ در ابتدای فرایند تحلیل آماری اطلاعات, به‌منظور بررسی اطلاعات توصیفی متغیرها میانگین و انحراف معیار متغیرها محاسبه گردید. جدول شماره ۲ نشانگر این اطلاعات است. جدول ۲. میانگین و انحراف معیار متغیرهای موردمطالعه به تفکیک جنسیت در جدول شماره ۲ مقدار میانگین و انحراف معیار بر پایه راهبرد یادگیری خودتنظیمی مربوط به قبل از بررسی سوالات پژوهشی, با استفاده از داده‌های به‌دستآمده از اجرای مقیاس خود گزارشی محتوای خانواده (5700) و مقیاس خود گزارشی فرایند خانواده (58)0)» خانواده‌ها به ۴ گونه ناهمسان تقسیم شدند. ابتدا میانگین مربوط به دو گروه از سوالات پرسشنامه محتوا و فرایند خانواده محاسبه و هرکدام به دو قسمت دارای میانگین کمتر از ۳ و بیشتر از ۳ تقسیم شدند و گونه غیرسالم. درب رگیرنده افرادی است که دارای میانگین سوالات محتوای کمتر از ۳و میانگین گونه مشکل‌دار محتوایی. درب رگيرنده افرادی است که دارای میانگین سوالات محتوای کمتر از ۳ گونه مشکل‌دار فرایندی. درب رگیرنده افرادی است که دارای میانگین سوالات محتوای بیشتر از ۳ گونه سالم. درب رگیرنده افرادی است که دارای میانگین سوالات محتوای بیشتر از ۳ و میانگین در جدول ۳ همبستگی میان مقباسن‌های ناهمسان" فرایند"و امحتوای خانواده و راهبردهای خودتنظیمی مشخص‌شده است. با توجه به ماتریس همبستگی» ضرایب همبستگی میان تمام متغیرها جدول ۶. نتایج تحلیل وار بانس یکت متغیره برای هم سنجی خودتنظیمی در گونه‌های ناهمسان واریانس‌ها مرت درجه آزادی ‏ مجذور میانگین ۰ مقدار 7 سس در جدول ۴ با استفاده از روش تحلیل واریانس یک متغیره (آنووا) به بررسی خودتنظیمی دانش آموزان در گونه‌های ناهمسان خانواده پرداخته‌شده است. با توجه به مقادیر به‌دس تآمده از جدول شماره ۴ چون مقدار معنی‌داری آزمون کمتر از ۰/۰۵ است» این نتیجه حاصل می‌شود که میان خودتنظیمی دانش آموزان در گونه‌های ناهمسان خانواده تفاوت معنی‌داری وجود دارد. با توجه به نتایج آزمون تعقییی چون مقدار معنی‌داری آزمون میان گونه‌های مشکل‌دار محتوایی و غیرسالم با گونه سالم است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تفاوت موجود برآمده از تفاوت معنی‌دار خودتنظیمی دانش آموزان در گونه سالم با گونه‌های غیرسالم و مشکل‌دار محتوایی است. . با توجه به اینکه راهبردهای یادگیری خودتنظیمی به سه زیر مقیاس راهبردهای شناختی» راهبردهای فراشناختی» کوشش و تدبیر تقسیم‌شده است. با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره تفاوت میان ابعاد راهبردهای خودتنظیمی در گونه‌های ناهمسان خانواده موردبررسی قرا رگرفته جدول ۵. نتایج تحلیل واربانس چند متغیره برای هم سنجی راهبردهای شناختی در با توجه به جدول ۵ چون مقدار معنی‌داری آزمون در راهبرهای شناختی کمتر از ۰/۰۵ است» بنابراین تفاوت معنی‌دار میان راهبردهای شناختی دانشآموزان در گونه‌های ناهمسان خانواده مشهود است. حال با توجه به نتایج آبه‌دس تآمده در جدول آزمون تعقیبی شفه در گونه سالم و غیرسالم باعث به وجود آمدن تفاوت میان راهبردهای شناختی در گونه‌های ناهمسان شده است. با توجه به نتایج جدول آزمون مقایسه‌ای خودتنظیمی در گونه‌های ناهمسان خانواده می‌توان بیان کرد که اين تفاوت برآمده از تفاوت گونه سالم با گونه‌های مشکل‌دار فرایندی» غیرسالم و مشکل‌دار محتوایی است با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره گونه‌های ناهمسان خانواده » دو مهارت راهبردهای فراشناختی و کوشش و چاره‌اندیشی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. جدول 1. نتایج تحلیل وار بانس چند متغیره برای هم سنجی راهبردهای فراشناختی و کوشش و با توجه به نتایج به‌دست آمده از جدول ۶ چون مقدار معنی‌داری آزمون کمتر از ۰/۰۵ است» بنابراین میان راهبردهای فراشناختی دانش آموزان در گونه‌های ناهمسان خانواده تفاوت معنی‌دار وجود دارد. چون مقدار معنی‌داری آزمون مقایسه‌ای راهبردهای فراشناختی دو گونه غیرسالم و سالم کمتر از ۰/۰۵ است بنابراین وجود تفاوتمیان زاهبردهای فراشناختی گونه‌های ناهمسان را بر آمده از تفاوت میان دو گونه سالم و غیرسالم دانست. با توجه.به جدول ۶ چون مقدار معنی‌داری آزمون کمتر از ۰/۰۵ است» بنابراین میان کوشش و "چاره‌انتابشی ادانشن. آموزان در گونه‌های ناهمسان خانواده تفاوت معنی‌دار وجود دارد. با توجه به نتایج به‌ دس تآمده در جدول می‌توان به این موضوع رسید که این تفاوت برآمده از تفاوت میان کوشش و چاره‌اندیشی دانش آموزان دو گونه سالم و مشکل‌دار فرایندی است زیرا مقدار آن در آزمون تعقیبی شفه کمتر از ۰/۵ است. هدف از پژوهش حاضره تبیین تفاوت خودتنظیمی دانش آموزان دبیرستانی در گونه‌های ناهمسان خانواده بر پایه مدل فرایند و محتوای خانواده است. برآیندها نشان داد که میان خودتنظیمی دانش آموزان در گونه‌های ناهمسان خانواده تفاوت معنی‌داری وجود دارد که تفاوت موجود برآمده از تفاوت خودتنظیمی گونه سالم با گونه‌های غیرسالم و مشکل‌دار محتوایی است. کسیدی! (۲۰۰۰) در یک پژوهش طولی بیان داشت محیط خانه همانند وضعیت اجتماعی- اقتصادی» سایز خانواده و شغل والدین پیش‌بینی کننده خودتنظیمی در سنین بعدی است. اسبورن! (۲۰۰۷) در پژوهش‌ها خود نشان داد که خانواده‌هایی که دارای سطح اقتصادی- اجتماعی بالا هستند و سطوح تحصیلات والدین بالا است به پیشرفت تحصیلی و افزایش خودتنظیمی فرزندان بیشتر توجه می‌کنند. در تبیین نتایج این فرضیه این گونه می‌توان بیان کرد که خانواده‌های دارای محیط سالم به همه اعضای خانواده در دوره زندگی اجازه می‌دهد پیشرفت کنند و همه توانایی‌هایشان را گسترش دهند همچنین عواملی همانند درآمد والدین» جایگاه اقتصادی و اجتماعی» شمار اعضای خانواده» سطح تحصیلات والدین» نقش هر یک از اعضای خانواده» انسجام» محل اقامت و... ازجمله متغیرهای موئر بر رشد فرزندان هستند. فرزندان در خانواده‌هایی که از چنین امکاناتی برخوردار هستند» از طریق آن اهداف یادگیری خود را سامان دادن کرده و کوشش می‌کنند بر رفتار خود نظارت کنند. ازآنجاکه ‏ خودتنظیمی دربرگیرنده راهبردهای شناختی و خودتنظیمی (فراشناخت» کوشش و چاره‌اندیشی) است. راهبردهای شناختی در گونه‌های سالم و خیرسالم مایه.به وجود آمدن تفاوت شده است. در خانواده‌های سالم بالا بودن تعاملات خانوادگی بر کیفیت پیامدهای رفتاری فرزندان تأثیر می‌گذارد و آن‌ها از استراتژی‌ها و که باعث تسهیل فرایند یادگیری است» بیشتر استفاده می‌کنند. در مقابل فرزندان خانواده‌های غیرسالم از استراتژی‌ها و کمتر استفاده می‌کنند. نتایج پژوهش همسو با پژوهش دیاز" (۲۰۰۴) بود که در پژوهش خود نشان داد وضعیت اقتصادی- اجتماعی بالای خانواده» زمینه و شرایط بیشتری را برای افزایش توانمندی شناختی دانش آموزان ایجاد می‌کند و همچنین فرزندان خانواده‌های طبقات بالاراهبرزدهای شناختی بهتر نسبت به دانش آموزان طبقات پایین‌تر استفاده می‌کنند و درنتیجه پیشرفت بهتری هم نشان داده می‌شود. همچنین راهبردهای فراشناخت در دو گونه سالم و غیرسالم تفاوت معنی‌داری مشاهده شد که خانواده‌های سالم به لحاظ مهارت‌های ارتباطی و انسجام عاطفی مناسب» فرصت تبادل اطلاعات مهیا می گردد (سامانی» مطابق نظر السون! (۱۹۹۹) خانواده‌هایی که دارای انسجام عاطفی مناسب با یکدیگر هستند» نسبت به برنامه یکدیگر مطلع‌تر می‌باشند. درنتیجه اعضای اين‌گونه خانواده‌ها از برنامه‌ها و احساسات و افکار یکدیگر مطلع‌تر خواهند بود. فرزندان آن‌ها از برنامه‌ریزی در فعالیت‌های تحصیلی خود برخوردار هستند و به اصلاح فعالیت‌های شناختی خود می‌پردازند. میان کوشش و چاره‌اندیشی تفاوت برآمده از گونه سالم با مشکل‌دار فرایندی است. در توجیه این مطلب باید اذعان کرد در خانواده‌هایی که میان اعضای آن رابطه سالم و تعهد نسبت به یکدیگر و حس همکاری میان اعضا وجود دارد درواقع زیربنای تشکیل‌دهنده این حس همکاری و ارتباط در فرزندان به‌تدریج شکل می گیرد و آن‌ها یاد می گیرند که در همه زمینه‌ها و ازجمله مسائل تحصیلی با دیگران تعاملات اجتماعی و مشار کت و همکاری داشته باشند و حتی در قبال خواسته‌های بقیه خانواده‌های سالم از قابلیت مناسبی "در استفاده .از اراهبردهای مقابله برخوردار هستند (سامانی»۲۰۰۵). این قابلیت احتمالا خانواده‌های سالم را.در برخورد با مشکلات مربوط به امور فرزندان یاری می‌دهد. والدین در خانواده‌های سالم در رویارویی با مشکلات فرزندان خود را از راهکارهای مناسب مطلع می‌کنند و آن‌ها را به کوشش و چاره‌اندیشی تشویق می کنند. بدین ترتیب فرزندان خانواده‌های سالم از برای برخورداری از ابزار فراخور برای درک شایسته یکدیگر و صورت‌مسئله» درخورترین ‏ چاره‌اندیشی را در برابر مشکلات به کار می گيرند. درحالی که در خانواده‌های مشکل‌دار فرایندی ارتباط و تعاملات اعضای خانواده کمتر است و در برابر مشکلات تصمیم گیری و حل مسئله کمترادیده می‌شود واسرانجام فرزندان آن‌ها چاره‌اندیشی کمتری در کنشگری خود دارند. به‌طورکلی می‌توان گفت که در خانواده‌های نوع مشکل‌دار محتوایی راهبردهای فراشناختی ضعیف و سطح پایین راهبردهای خود تنظیمی چشمگیر است و در برابر آن در خانواده‌های سالم افزون بر قوی و بالا بودن این راهبردها اندازه کوشش و چاره‌اندیشی و به کا رگیری راهبردهای شناختی بالا است و خودتنظیمی قوی نیز آشکاراست. البرزی» شهلا و سامانی» سیامک (۱۳۷۸). بررسی و هم سنجی باورهای انگیزشی و راهبردهای خودتنظیمی برای یادگیری در میان دانش آموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی مراکز تیزهوشان شهر شیراز. مچله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز ۱۵ (۱)» ۳-۱۸ امیری نژاد» علی؛ قریشی راد» فخرالسادات؛ جوانمرد» غلامحسین (۱۳۹۰). مقایسه سبک‌های فرزند پروری و سلامت روان والدین افراد اقدام کننده به خودکشی با والدین افراد عادی. فصلنامه ترابی» عطا (۱۳۸۹). بررسی شادکامی در گونه‌های مختلف خانواده بر پایه مدل فرایند و محتوای جعفری» محمدعلی. (۱۳۸۸). متقایسه پیشرفت تحصیلی دان شآموزان د رگونه‌های مختلف خانواده بر پایه مدل فرایند و محتوای خانواده. پایان‌نامه کارشناسی ارشد» دانشگاه شیراز. شیربگی» ناصر (۱۳۹۱). اثربخشی ترکیب خدمات مشاوره‌ای با تدریس خصوصی تکمیلی در کمک به دانش آموزان دارای افت تحضیلی)حرمت خود پانین.دز رفتار کلامی نامناسب. فصلنامه صالحی» ساناز (۱۳۸۸). بررسی انگیزش تحصیلی خانواده د رگونه‌های مختلف خانواده در مدل فرایند زارع» مریم (۱۳۸۶). بررسی رابطه اتعطاف‌پذایری و انسجام خانواده با جه تگیری هدف فرزندان. شکر بیگی» علیرضا و یاسمی نژاد پریسا (۱۳۹۱). هم سنجی سبکک‌های فرزند پروری خانواده» حرمت خود و سلامت عمومی نوجوانان پسر بزهکار و عاذی در کرمانشاه. فصلامه مشاوره و عبدالله زاده» نازنین (0۳۸۸. بررسی نیمرخ هیجانی فرزندان د رگونه‌های مختلف خانواده بر پایه مدل فرایند و محتوای خانواده. پایان‌نامه کارشناسی ارشد» دانشگاه پیام نور تهران. کرمی» جهانگیر؛ زکی یی» علی؛ علیخانی» مصطفی (۱۳۹۱). رابطه کارکرد خانواده با اختلالات شخصیت بر پايه الگوی مک مستر. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده» ۴(۲): ۵۳۷-۵۵۳. نیسی» عبدالکاظم؛ کرمعلیان» حسن؛ همایی» رضا (۱۳۹۱). بررسی تأثیر آموزش مداخله‌ای گروهی شناختی رفتاری مذهبی بر سلامت روانی همسرهای نابارور در شهر اصفهان. فصلنامه مشاوره و 40 مصکنصناصه مصصناد تامدص خصعصععنطه مفصناموکله آهنفمک .(2000) و10 وفع 399-4۰ ,(4) 13 ,ر۵۳1۵۲و روهام وم وکسم موه آمصتو حدم ه نطالد‌عط 10۷۷ هسناعاکد کرماعد؟ عنصعلهعت فص انسد؟ ,م2650 .(2004) مهق2م1 مق ,5610109 ۳2600۵ 1 36960۳63 ]0 7۵ ۳16006 م5 سعوصدمع5 صذ ,7760۲۵۵/۵ 0۵۰ کقل عطا هز جمتاقاباعع هه فصه علدمع کاصعلونط5 .(1999) با .5 ,1.605 160ط۳0م لمعناممع دمص ع۷ منز ۵ کعزعوعاهدی صمنهلموعجگاه؟ .(2008) 36 ,عناق 2/00۵ م3 ,00۲1۵۲ بونانطه‌ک2 و760 دعخنلزطه‌کنه ص10 از کاصعوند5 1۵۳ عصزاود ۵1 ۳) عصعکرد ولنصد؟ بع مضه ۶و مومس معاگصه‌ن) .(3899) ب3 .۵0 ,01605 144-7 ,(22)2 ,7۳6۲9۵ ۳۲۳۵۳۵٩ ام لمع ععکه رتنس ما کعط 200۳02 [ ۸۶۵۷۵۵۲۶ ۸۲۵00۶ ۹۳۵ 10۵0 آمماعک .(2007) .2016 وعصاساه) ,09006 40 36۵۷/۵۲ و2070 ]٩ 1۳06 71۳6 هرارش ۵ وساها کاوه‌عهاممه۸ 2/290 ۶و ماع ۵۳ کزععط ۲ 3/5 عند00ع1 ک0ع۳0ع 7 ۳۵۳۳۵ -۶[عو وصنصنهاعه فصه عصتامصصم ص صمته تمه که علزمد عط .(999ل0) بط 21 ,هط 459-0 م31 ,36360۲ ,۳200۵ ۲ 70۵ 7110۳۳۵0۵ ص16 ۵عت هلو 8 561161360 مصه 3/00۵0 .(3990) ۶۰ 8 )6306۵ 06 6 ج [ه2 ,بلط ,200۲۵ ]٩ 70۵ مغ صقص گم عنصعفهت صقن که کامصعصوصصهی 2۲۵۹۵۲۵۵ 2006۲ باعلامط خصعاصم هه ک5عو۳م بچانهه۳ .(2005) علقصهنک منصقصدک 6 ,7006 20-24 ,0۲1]۵۲۵۲۲۵) رومام روط ,1۳۵0۲۵۵ ۵۳ وعنمگ ,1۵۲۳۵۵۵۳۵ ۵6 نسح مه کعععمتم اولنصم؟ ۵۶ توتلنده‌ناه وصه ند ۷ .(2008) علمصسهنک منصعصد‌گ -20 ,256۳0109 ]٩ 0019۲655 ,۵ 710۳۵0 27 ۳۵ 1۱ 2۳:۸۵ 26067 مععلو 061 خصعاصم مصه کعع۳0م جلنصح؟ عطا هذ فعصم لنس۳ .(2010) علمفصهنک متصقصدگک ۰( ۸۲۵00۶ ]۹ 00۵100۳۵۳۹ 706 .(1996) .۳ ,قعتهزه2 ۶ ب7 .0 ,کلتنل5 ۵۶ 266100960 ,(وع۳0) کعلعط 7 ه 0لعقع ۷ بش طز معاطقاش 611681 گم عصنونه لمنضو5 .(0997) .7 .ظ م706۵ 6۶ ب717 ب0 ما5 6 ۷۷1۵۳ ,4 370۵۰ ,5 ۷۵1۰ ,)620 01 بر5 2 چ6 وصناهعصم0 توانسج۳ ۵۶ ص30 با 5۵11-۳6 361۵6 0066 لقن عطا ناه ۵ ۳۵۹ وی عطا کم ععممسم 1۳۵ 0 0۳0۲5۶ تولنصد؟ ۳٩ 2۶60 کعمن انصد؟ خصممهاگنه صز اصعلونی [ممطا5 حطونط 1و عم 156 باصع6۷ تکوم عنامن‌ععل کدی فمطعص حلجعععع 156 باعومص خصعاصی [0م اد اونط (ع[ق1220 ,علف9ع308)1861 ۵۶ فوحنط فص فصمع5 عطا ۶و فعاعنعصی 61-1 156 .سنا مصد5 +عاعتل کدی ومطاعص امد 156 منک صذ کاصع0 5 0 (1۵۳ صعحفلنط) علم5 اصعاصهی ولنصد؟ امومع [عد عطا معلق5 دعععو۳م اند 0 و5000 عنطا صز 0ععی 6۳۵ عنمصصناکعصی همه 1۵۶ دعزععاداد 102160 2 ۸۲017۸ 10۳۵ م۵۵ 10۳6 مادنا 200 اناد عنعطا معصعتصی 1 53060 لاف 156 3962۳ قنطا گم اههد حاقل 1۵۳ 32/۸۵71017۸ 6 0۵۳ وانصد؟ چطاامعطه فصد وانسدگ وحطالمعط جز ععصععاکنن اصی‌نگندهند < ۵۲ بولنصد؟ تاد ۵۶ 3666 ۵۹5 ممناه نع ن[مد او ععصم اکن 156 .کعزع عادو -5۵[۶ ۶و عصطعا صز ععصع گنل خصینگنموند کز ع۳عط) اقط ۵۵ مطاک حلجعع۳۶ کنط موی 13 5ادزم 0[ محل روم [ممطع5 مطمتنو0ه 15 کعنانصد؟ معط صز کاصعلونی عصمصه آچماهانه ۲ 6 از ناه انعم حز 7ع کم ما عناععز عنط اقطغ 00و ع م۳ کرماآععصنای 0هه

پژوهش با هدف تبیین تفاوت خودتنظیمی دانش آموزان دبیرستانی در گونه های ناهمسان خانواده بر پایه مدل فرایند و محتوای خانواده انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی و از نوع پس رویدادی بود. به این منظور از میان دانش آموزان پایه دوم و سوم دوره متوسطه شهر شیراز 308 (186 دختر، 122 پسر) دانش آموز به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس های فرایند و محتوای خانواده (فرم فرزندان) و راهبردهای انگیزشی یادگیری که روایی و اعتبار آن ها تأییدشده، استفاده گردید. داده های به دست آمده با آزمون تحلیل واریانس یک متغیره و چند متغیره تجزیه وتحلیل شد. برآیندها نشان داد که راهبردهای شناختی در گونه های سالم و غیرسالم دارای تفاوت معنی دار است. درحالی که تفاوت در خودتنظیمی برآمده از تفاوت گونه سالم با غیرسالم و از نوع مشکل دار محتوایی و مشکل دار فرایندی است. با توجه به برآیندها می توان گفت که در گونه های ناهمسان خانواده به کارگیری خودتنظیمی در میان دانش آموزان تفاوت وجود دارد و به روانشناسان مدرسه و مشاوران توصیه می شود که این موضوع را در مشاوره با دانش آموزان موردتوجه قرار دهند.

497590

۱ تویسنده مسئون:دانقی آموخنه دوه ذکتری برنامه‌زیزی دوسی: خانشگاه سقواز رم« تهرآن: آیزان: سس سس #استادیار گروه مطالعاتا برناسه درسی: دانقکه رواتشناسی و علوم‌تزبیشی, حانشاد وا رزمن قهرات + (یران+ ناه #ذانشیار گزوه مطالعات برنامه:درسی:حانشکده روانشناسی واعلوم‌تربیتی,ذانشگاه خوارزمی؛ تهران» ایزان: 311300 ۴ استاذیاز گرود مطالفات يزنامه کروسی,خانشگناه روانناسی و رعلوط تر بت دخانشگاد غواززبی» تهران ابران زم انامه شماره ۴ 8 شماره پیاپی 8۱۴۸ سال سی‌وهفتم 8 زمستان 1۴۰۰ سهیم شدن معلمان در تجربه زیسته یکدیگر فرصتی مغتنم برای بازاندیشی درباره برنامه درسی و تدریس فراهم می‌سازد. این پژوهش بر مبنای این انديشه پی‌ریزی شده است که از طریق اتوبیوگرافی معلمان» سهیم شدن آنان در فهم و درک تجربیات‌شان می‌تواند برای آموزش و بهسازی همدیگر راهگشا باشد. این سهیم شدن» به برنامه‌های مبتنی بر مکانیزمهای ارتباطی مناسب نیاز دارد که از طریق فرایندهای پاسخگویی, اجتماعی و پویا نمود پیدا می‌کنند» به‌طوری که «از طریق تمرکز بر سیر میان فضاهای متنوع و یادگیری از نقطه‌نظرات و عقاید افراد توجه به شرایط آموزش و یادگیری,» بهره‌گیری از فرایندهای یادگیری تجربی و تعهد و شور و شوق مداوم کسانی که برای توسعه و حفظ مشارکت کار می‌کنند.» ارتباطات نظری/ عملی افزایش می‌یابد» (مک‌گراو درسدن» گیلبرتسون و بیکرا ۲۰۱۷: ۵۱). از این‌رو در این مطالعه» توجه ما به بهره‌گیری از مکانیزمهای ارتباطی جدید در اشتراک‌گذاری اتوبیوگرافی معلمان, جلب شده است» زیرا بی‌تردید امروزه» به دلیل روند گسترش سریع و دامنه‌دار اطلاعات از یک‌سو و نیز لزوم دسترسی سریع و آسان به اطلاعات از دیگر سو بهره‌گیری از مکانیزمهای ارتباطی جدید همچون شبکه‌های اجتماعی مجازی» یک ضرورت است. از این‌رو» بررسی چگونگی بهره‌گیری از ویژگیها و قابلیتهای شبکه‌های اجتماعی"مجازی برای«همرسانی اتوبیوگرافی معلمان و درپی آن پرداختن به چگونگی بهره‌مندی از آن در آموزشهای ضمن‌خدمت. ایده‌ای قابل‌ملاحظه است. به‌کارگیری روشهای مرسوم سنتی و الگوهای تک‌ذهنی و تک‌گفتاری یکی از مسائل اساسی است که به تجربه در روند اجرای برنامه‌های آموزشی ضمن‌خدمت معلمان» مشاهده می‌شود. در این شیوه آموزش, معمولا مطالبی در حوزه دانش برایق معلمان تشریج و ارائه می‌شود. بیشتر اوقات. از نظریه‌ها و آلگوهای: موجوه دز کنبها ور مقالاتی ابگهاده یاه که #اصل تجربه‌های کتورهای شگر است و به انتقال دستاوردهای تجربه شده دیگران بسنده می‌شود. این در حالی است که از به‌کارگیری تجربیات خود معلمان در دوره‌های آمتوزشی آمذ‌کور غفلت شده.اأست. این مسئله انگیزه معلمان را برای به‌کارگیری دانش دریافت‌شده از این آموزشها در موقعیت تدریس و یادگیری کلاس درس خودشان, کاهش می‌دهد و در نتیجه برای بازاندیشی و تغییر درباره برنامه درسی و تدریس تلاشی از جانب معلمان صورت نمی‌گیرد. اگرچه در این آموزشها معلمان به کاربرد روشهای جدید و مبتنی بر قابلیتهای خود یادگیرندگان تشویق می‌شوند» اما در عین حال اجرای این دوره‌ها با روشهای سنتی صورت می‌گیرد. از جمله مصادیق آن به‌کارگیری فناوری در آموزش در حد مکانیزمی است برای دوره‌های ارائه محتوا در قالب نظریه‌ها و دستاوردهای تجربه شده دیگران» ضمن آنکه در آموزشهای ضمن‌خدمت از تجربیات زیست‌شده خود معلمان به نحو شایسته استفاده نمی‌شود. این مسئله یک ضعف جدی است و از این‌منظر می‌توان گفت آموزشهای ضمن‌خدمت معلمان گرفتار نوعی پارادوکس است. از این‌رو برمبنای مسئله مذکور لازم است به‌منظور بهره‌گیری از تجربیات خود معلمان در دوره‌های آموزشی در راستای رشد و توسعه حرفه‌ای آنان به طراحی پژوهشهایی اقدام کرد که به تبیین شرایط تأثیرگذار بر چگونگی بهره‌مندی از امکانات موجود در فرایند توسعه و بالندگی معلمان و پیامدهای آن بینجامد. از این‌رو از منظر این پژوهش با توجه به شرایط و قابلیتهای شبکه‌های اجتماعی, بهره گیری از اتوبیوگرافی معلمان که ویژگی روایتی يا روایت گذشته گرا و نثرگونه دارد برای کمک به امر آموزش و بهسازی معلمان» ایده‌ای مناسب است. لذا پرسش اساسی پژوهش این است که چگونه می‌توان ایده همرسانی اتوبیوگرافی معلمان در شبکه‌های اجتماعی را با هدف آموزش همکاران محقق ساخت؟ بر مبنای «مفروضه اساسی دیدگاه سازنده‌گرایانه» يادگیرنده با قرار گرفتن در موقعیتهای اصیل یادگیری» دانش را در انديشه‌اش می‌آفریند و یادگیری از طریق پیشینه پیچیده خود یادگیرنده تعیین می‌شود» (دیویس و سوماراا ۲۰۱۰: ۴۸۸). از منظر سازنده‌گرایی اجتماعی, فرد به‌مثابه یک نظام یادگیری» درون یک نظام یادگیری وسیع‌تر قرار می‌گیرد» (دیویس و سومارا ۲۰۱۰: ۴۸۹) و «جداسازی یادگیری از مفاهیم همکاری, تعامل و اجتماع,غیرممکن است» (لی۲ ۲۰۱۴: ۱۴). روایت کردن یک تجربه» ابزاری مناسب برای سهیم کردن تجربه خود با دیگران به منزله یک نتیجه و یک فرایند است به گونه‌ای که هم مخاطبان این تجربه و هم راوی بتوانند این تجارب را بازسازی کنند و در نتیجه فهمی مشترک از آن بیابند (رزنتال و فیشر.رزنتال :۲۰۰۴ ۲۵۹). «به‌زعم زیچارد بات؟ و دانیل ریموند* از طریق اتوبیوگرافی می‌توان نحوه تفکر احساس و عمل معلمان رافهمید و مفهوم «بیوگرافی جمعی» برای نشان دادن اهمیت و ضرورت گزارش‌دهی و تجزیه و تحلیل تجربه مشترک و سهیم‌شده معلمان به‌کار گرفته شده است» (فتحی‌واجارگاه» ۱۶۹:۱۲۳۸۶): در این راستا پژوهشهای گذشته (مانند صائمی. فتحی‌واجارگاه» عطاران و فروغی ابری» ۱۳۹۳؛ مک‌گراو و همکاران» ۲۰۱۷؛ سلند ۲۰۱۷؛ کلارک". ۶ والتونن, کوکونن, کونتکانن, نورمونن؛ دیلون و نسوینتوا/ ۲۰۱۵) اشتراک‌گذاری روایتهای حاصل از تجارب زیسته معلمان را در برنامه‌های آموزشی مورد توجه قرار داده‌اند. پژوهشها نشان داده‌اند که مشار کت معلمان در تبادل دانش باریکدیگر از طریق مدلهای گفت و شنودی رشد:خرفه‌ای, میسر شده اشت (تیل او اورلند- باراک", ۶ ۲۶). در این زمینه هادار و برودی*۱ یک پارادایم جدید در حوزه رشد حرفه‌ای, تحت عنوان پارادایم اجتماعات یادگیری مطرح کرده‌اند هاوگ 2 21109 بسح مگ بصع مگ بصعدملانگا ,10ج 8۰ این پارادایسم بر ارتباطات میان- فردی و فعالیتهای میان معلمان تأکید دارد. پیامد شرکت در اجتماعات یادگیری, شکستن انزوای حرفه‌ای و در نتیجه رشد و بالندگی حرفه‌ای معلمان اجسماغات,پادگیری میان مطلماق چهایق سیب دید فیآینه که آضان چمسظور پمیزه هملکرهو افزایش کیفیت تدریس خود. همکاران و افراد با تجربه دیگر را به‌مثابه یک منبع یادگیری جستجو می‌کنند و از این رهگذر فضاهای اجتماعی سازمان‌یافته‌ای برای گفتگوهای همکارانه فراهم می‌شود در این اجتماعات, گفت وشنود همکارانه رخدادی مهم برای معلمانی است که مدام در جستجوی نظرات بهترند. در این فرایند معلمان در تعامل مداوم به توانمندیهایی دست می‌یابند که اراده آنان را به تغییردادن باورها و عملکرد حرفه‌ای خود تقویت می‌کنند. مفهوم اجتماعات یادگیری بر دو مفروضه اساسی استوار است: اول» تجربیات زیسته روزمره معلمان» مبنای جستجوی فهم و دانش قرار می‌گیرد و دوم» مشارکت فعالانه در اجتماعات یادگیری حرفه‌ای, به افزایش دانش حرفه‌ای می انجامد و در نتیجه سبب افزایش یادگیری دانش‌آموز می‌شود (لیم او آلی ۲۰۲۴,۲: ۲۷). توجه به این اجتماعات یادگیری و الگوهای تعاملی و میان‌ذهنی ایجاب می‌کند که روشهای مرسوم سنتی و الگوهای تک‌ذهنی و تک گفتساری در دوره‌های آموزش ضمن‌خدمت معلمان جای خود را به فرهنگ آموزشی درخور دنیای امروز و متناسب با فضاهای متحول اطلاعات و ارتباطات امروزی بدهند. دلایل فوق کمک کرد تا با مطالاصملات ۸9 ای نیا گ#چار چویی مناسب: شامل مفاهیم و سازه‌های نظری بهره‌گیری از بستر شبکه‌های اجتماعی مجازی برای همرسانی اتوبیوگرافی معلمان؛ زمینه مشارکت در ماهیت پیچیده و شخص- محور آموزش !۱ مک‌گراو و همکاران؛ ۲۰۱۷؛ کلارک, ۰۲۰۱۶ قابلیت استفاده بوای مقاصد آمرزشی کلارک, ۲۰۱۶ والتوتن و همکاران 1۱۵ ۷: قبیبره ولتت ریس وبپاذاگپری مک‌گراو و همکاران ۱۳۰۱۷ کلارک, ۲۰۱۶ * اشتراک‌گذاری و تولید دانش میان افراد پارکر» موری اور میتون کوکنر, گریفین و پاشورا ۳۰۱۷٩ تعامل و تجارب پادگیری مشارکتی پارکر و همکاران» ۲۰۱۷؛ کلارک, ۲۰۱۶ 9 ارتقای توان آموزشی و علمی افراد ۹ پارکر و همکاران» ۲۰۱۷ اقا یک 0530 بز هانگ - 3/1100 1/۵/00 باععاخه8 1۰ روش این پژوهش, با بهره‌گیری از تعاملات انسانی و یادداشتهای میدانی در یک اجتماع گفتمانی آموزش معلمان به‌صورت روایت‌پژوهی بوده است. «زمانی که پژوهشگر امکان برقراری پیوندی نزدیک با مشارکت‌کنندگان می‌یابد و زمانی که مشارکت‌کنندگان داستانهایی می‌گویند که در آنها شرح وقایع در گذر زمان وجود دارد پژوهش روایتی بسیار کمک‌کننده است» (کرسول! ۲۰۱۲: ۵۰۲ و ۵۰۸). با استفاده از این‌روش» به مدت سه ماه همراه شدن با مشارکت‌کنندگان پژوهشی و نزدیک شدن به آنان» روایتهای آنان از آنچه در فرایند همرسانی اتوبیوگرافی در شبکه‌های اجتماعی مجازی را در گذر زمان تجربه کرده‌اند. دریافت شد. در این روش» تلاش شد تا از طریق این روایتها تجربه آنان گروه هدف, متشکل از معلمان آشنا به شرح حال نویسی و اتوبیوگرافی بود که عملا فرایند همرسانی آتوییوگزافی در شبگه‌هاین اجمماغی سجاری گرا راد رقالب یگ برقانه آموزش شمن خمتمطلمان به مدت سه ماه تجربه کردند. این دوره با مجوز اداره آموزش و پرورش میانه در مقطع دوره ابتدایی با موضوع «درس‌پژوهی» در تابستان ۱۳۹۷ اجرا شهازامیان این گروه از معلمان, تعداد شرکت‌کنندگانی که به‌طور داوطلبانه در این پژوهش مشارکت داشنتند و کار را ادامه دادند هجده نفر بودند که تجربه نگاشت تجارب خود را در برنامه‌هایی چسون «معلم‌پژوهنده»» «درس پژوهی» «خاطره‌نویسی» و گرد اور داده‌ها ابتدا با مطالعه ادبیات و.پیشینه پژوهش ار شد» سپس موّلفه‌های نظری استفاده از بستر شبکه‌های اجتماعی مجازی برای همرسانی اتوبیوگرافی معلمان شناسایی و تعیین شدند. پس از آن» در موقعیت غمل, در طول اجرای برنامه آموزش ضمن‌خدمت معلمان, با ایجاد شبکه‌ای از آنان در تلگرام. از معلمان مشارکت‌کننده خواسته.شد که در اوقات فراغت خود در زمینه برنامه آموزش ضمن‌خدمت معلمان- که مربوط به موضوع «درس‌پژوهی» می‌شد- تجارب زیسته خود را در محیط اجتماعی مجازی در قالب اتوبیوگرافی روایت کنند. در این مرحله از کار هدف پژوهشگر صرفا این بود که در یک موقعیت تجریی, مشارکت‌کنندگان بتوانند گملا فریک اجتماع یاد‌گیری: گفت‌وشنوذی آگاهانه ذرباره موضوع دوره آموزشی صورت دهند و تجارب زیسته خود را در قالب اتوبیوگرافی» همرسانی کنند. با گذشت یک‌ماه از اجرای همرسانی تجربیات زیسته معلمان در محیط مجازی» پژوهشگر (مدرس ضمن‌ خدمت) در چند نوبت» نشستهایی با حضور این معلمان درباره فرایند خود زیست‌نگاری در شبکه اجتماعی مجازی برگزار کرد. در این نشستها مشارکت‌کنندگان انديشه‌ها و تفسیرهای خود را از همرسانی اتوبیوگرافی در محیط مجازی روایت کردند. محور روایتهای آنان تغییراتی بود که به سبب همرسانی اتوبیوگرافی در شبکه اجتماعی مجازی» در خود حس می‌کردند. به این ترتیب دیدگاههای آنها از زبان خودشان دریافت شددپزژرهنشگر با کمک یکی از مشازکت‌کن‌کای کل دراقیت وقایم مهارگ لام زا داشقا پوت و سازمان‌دهی روایتها اقدام کرد. از این راه» موارد غیرمرتبط يا تکراری» حذف شدند و به‌منظور تطبیق بانظر مشارکت‌کنندگان, با آنها تبادل‌نظر شد و طی بازبینی مجدد و در نکاتی با بازنگری» ضمن شناسایی مفروضه‌های نهفته در روایتهای آنان» موارد متفاوت و مغایر بانظر مشار کت کنندگان اصلاح شد وبه تأیید آنان رسید. در نهایت روایتهای مشارکت‌کنندگان به شیوه مضمونی (ریسمن!» ۲۰۰۸) مورد تحلیل قرار گرفتند. در بخش مطالعه ادبیات و پیشینه پژوهش, ابتدا یافته‌های نظری در قالب یک چارچوب» شامل مفاهیم و سازه‌های نظری برای کمک به پژوهشگر در فرایند اجرای پژوهش و تحلیل علمی و منطقی استفاده از بستر شبکه‌های اجتماعی مجازی برای همرسانی اتوبیوگرافی معلمان شکل گرفت (جدول ۱). در ادامسه, مفاهیم حاصل از روایتهای معلمان از تجربه همرسانی اتوبیوگرافی در اجتماع یادگیری معلمان بر این باورند که از طریق همرسانی تجارب زیسته در دوره‌های آموزش ضمن‌خدمت معلمان, «از دید من» برخی از مسائل ذر مدرسته وجود دارد که روایت آنها به شیوه انوبیوگرافی برایم راحت‌تر است. می‌توانم احساساتم را نسبت‌یه آنها ابرا زکنم و از ضعفها ‏ وکاستیهای موجود در مدرسه و از نیازها و توقع ی که ا زکلاس درس و تعلیم و تربیست دانش‌آموزان دارم آزادانه پیرو نظر معلم شماره ۲ یکی دیگر از معلمان می گوید: فرش تجارپ زیست‌شده پکاههل نت به پا رتعلهم و ترییت قیقر بي‌کده بدطورین که باورها و نگرشم را درباره مدرسه» کلاس درس و تدریس و پادگیر یآزادانه بیان می‌کنم..» سایر معلمان مطالبی کم وبیش مشابه آنچه گفته شد بیان کردند و حاصل نظرات آنها این بود که معلمان با اتوبیوگرافی در شبکه‌های اجتماعی, می‌توانند احساسات و توقعات‌شان را درباره تعلیم و تربیت ساخت مفهوم «بیان آزاد حقایق درونی درباره عمل تربیتی» از نکات و مضامین کلیدی استخراج شده احساسات خود را درباره تعلیم و تربیت آزادانه بیان می‌کند؛ باور خود را درباره تعلیم و تربیت آزادانه بیان می‌کند؛ در این زمینه یکی از معلمان از تجربه خود,و,یازخوردهایی که از همرسانی تجارب زيسته همکاران «به‌واسطه اتوبی وگرافی» به تجارب زیست‌شده رجوع می‌کنم» مسائل مربوط به کلاس درس را مرور می‌کنم و درباره آنچه د گذشته اتفاق افتاده تأمل وفکر می‌کنم. چه کارهایی کرده‌ام و چه ابتکاراتی د رکلاس درس داشته ام و با یادآوری آنهابه راه‌حلهای جدید فکر می‌کنم و برای عملی ساخت قآیده‌هایی که به ذهن م4 اسان تطگمیم ما یکیرهیه زمعلم ۶ (غ: «... معلم می‌تواند درباره تعلیم و تربیت ایده و حتی نظریه بدهد». «همزمان با اتوبیوگرافی جزئیات تجربه زیست‌شده مورد بازبیسی و تحلیل قرار می‌گیرد و پس | زآن به یک جمع بندی و باوری می رسی مکه حاصل فهم ما ا زآن تجربه است. من فکرمی‌کنم با آنوبی وگراف ی کردن» ضمن نقد رفتارها و انفاقات ی که د رکلاس درس رخ داده است. گامی فراتر می‌گذاریم و برای آموزش و یادگیری موثر د رکلاس تلاش بیشتر می‌کنيم..». ساخت مفهوم «رویش اندیشه» از نکات و مضامین کلیدی استخراج شده ساخت مفهوم «فراخ‌اندیشی» از نکات و مضامین کلیدی استخراج شده ,7 به این معنا که حین آموزتتهایش ضمن‌خدمت با همرسانی تجربیات زیسته همکاران ن در فضای مجازی,» معلم به یادگیری موّثری برای پرورش همکاری میان خود و سایر افراد دست می‌یاید. «... در این روش شرایطی فراهم شد که با همکاری معلمان؛ اجتما عآنان در محیط مجازی شکل گرفت و در ارتباط با مسائل و زمینه‌های حوزه کاری خودشان با همدیگر گفت‌وگو و تعامل کردند. در اين شرایط با پادگیری موّری که برای پرورش همکاری و تعامل در میان معلمان صورت گرفت بارها شاهد این بودی م که هر موقع یکی از همکاران مطلبی را به اشترا می‌گذاشت. با زخوردی بود که او به بحثها در گروه نشان می‌داد...» (معلم ۱۵). ساخت مفهوم «پرورش همکاری» از نکات و مضامین کلیدی استخراج شده به یادگیری موّئری برای تعامل میان خود و سای می لد 1 در شکل گیری اجتماغ و مییی بربخت و 1 در محیط مجازی کار در این زمینه؛ یکی از معلمان حاصل تجربه خود را از همرسانی تجارب زیسته در فضای مجازی «من معتقدم حین انوبیوگرافی در شبکه اجتماعی» ه رکدام از ما با بازبینی تجاربمان تصمیم می‌گیریم نسیت به بهبود روند تدریس و پادگیری اقدام کنیم. وقتی نوشته‌های همکاران را در محیط مجازی می‌خوانم برای بهبود وضعیت کلاس درس» به سراغ اشتباهات ‏ وکاستیهایی که وجود دارد می‌روم و در خصوص آنها راه‌حلهای مختلف را بررسی می‌کنم..» (معلم ۳). ساخت مفهوم « بازسازی تجارب» از نکات و مضامین کلیدی استخراج شده پ.۵ . برای بهبود تدریس و یادگیری کمک می‌کند؛ ۴ ۹ ۳ ضمن آگاهی بر اشتباهات خود. راه‌حلهایی برای رفع و جبران اشتباهات ارائه می‌کند؛ بر پايه دیدگاههای معلمان پنج مقوله یاد شده به‌منزله نتیجه مطلوب و هدف پدیده «همرسانی افزون بر این» با معنایابی و تحلیل اطلاغات حاصل از گفت وشنودهای معلمان» در اظهارات آنان به شویوه‌های عمل خاصی (راهبردها) اشاره شده است که از.پدیده:اتوبیوگرافی در شبکه‌های اجتماعی برای نمونه در این زمینه یکی از معلمان اظهار می‌کند: «ا زاین طریق دیگران زا درادانش حرفه‌ای خود سهیم می‌کنیشم و ضمنا از دانش حرفه‌ای دیگران نیز سسه مر می‌بریم گنیجه‌اش این مش که همکاران به یزود دانشی غمل ی وخرفه‌ای همدیگ ر کمک می‌کنند. با این کار صرفا ضرف‌کننده دانش نظری ‏ وآموخته‌های دانشگاهی نیستیم و در نولید دانش حرفه‌ای نقش داریم...؟ (معلم ۷). «.. همکاران را برای تولید و سهی مکردن دانش عملی و تربیتی دعوت می‌کنیم و به این ترتیب با به اشترا کگذاری دانش در شبکه اجتماعی, بازخوردهای لازم را می‌گیریم و در قبال آن پاسخ «اين بازخوردها در شبکه اجتماعی» میزان مشارکت را در تولید و سهیم شدن در دانش عملی همدیگر نشان می‌دهد و ه رکسی می‌تواند ببیند تا چه اندازه تجربیات زیسته او مورد توجه سایرین بوده است. همچنین حین مطالعه انوبیوگرافی همکاران» می‌نوان درباره دانش عملی تولیدشده نظرات انتقادی در تأیید یا رد آن و همچنین اصلا حآن ارائه داد..» (معلم ٩). ساخت مفهوم«مدیریت تسهیم دانش» از نکات و مضامین کلیدی استخراج شده به بهبود اشتراک دانش حاصل شده از موقعیت تدریس و دانش نظری کیک شماره در دعوت ار اعضا برای تولید وا ۳ ئ ا به مشارکت همکاران در تسهیم دانش نظارت می 1۴ / « می‌توان شاهد شکل‌گیری یک گروه مطالعه در فضای مجازی بود. در مواقعی شاهد بودی م که همکاران با مطالعهانوبی وگرافیها همانند همکاران پژوهشی به نقد و بررس ی تجارب زیسته می‌پرداختنده هر همکاری با اشتیاقی مطلب خودش را ارائه می‌کرد و به نظرات سایرین هم اهمیت می‌داد..؟. «اعضا ی گروه به مطالعه و تبادل‌نظر درباره بهتر شد نکار و بهبود دانش عملی و حرفه‌ای تأکید اعد فمکاری و کمک بل هسنگ رکاملا در نوشقه‌ها ورگگارهای هگا رای نضای می‌قهد که نسبت به تجارب زیسته یکدیگر ارزش قائل‌اند و در نتیجه ه رکس در خصوص تجارب زیسته خود ساخت مفهوم « تشکیل گروه مطالعه» از نکات و مضامین کلیدی استخراج شده به‌عنوان همکار پژوهشی در گروه تجارب زیسته خود را نقد و بررسی و به اشتراک برگرفته از به همراه اعضای گروه به مطالعه و تبادل‌نظر درباره بهبود دانش عملی و حرفه‌ای «بحث و تبادل نظر بین افراد از خود اطلاعات مهم‌ت راست؛ چون تجربیات و محتوای ارائه شده منجر به تعامل افراد د رگروه می‌شود و بحث درباره تجارب زیسته» کاربردی می‌شوده لذا دسترسی یکی دیگر از معلمان» اتوبیوگرافی در شسبکه اجتماعی مجازی را تکمیل‌کننده آموزشهای حضوری «.. مثل همین الا ن که ما دوره آموزشی می‌بینیم» می‌توانیم برا ی کاربردی کردن اي ن آموزشها تجربه‌های زیسته خود را در شبکه اجتماعی به اشتراک بگذاریم.الان هم در واقع همین کار را انجام می‌دهیم؛ یعنی آموزشهایی که در اين دوره می‌بینيم در کلاس درس خودمان به کار می‌بندیسم و در محیط مجازی به شکل اتوبی وگرافی مطرح می‌کنیم. بسه نظر من اي نکار ما را به رو در رو شدن با چالشها و مسائ لآموزشی و یادگیری ترغیب می‌کند؛ طوری که شاهد استقیال همکاران برای پیگیری کیفیت در آموزشها در مدارس بودیسم. به نظر من اين کار به تحول در ساخت مفهوم «آموزش و یادگیری گروهی» از نکات و مضامین کلیدی استخراج شده ۴ راهبرد «حصول و ارائه دانش بر مبنای پژوهش» ی یگی ازاصلمان نگات مهم و درا روط انوبیو؟ گرافی معلمان در شبکه‌های اجتماعی «.. اول اینکه ستنازان بهاتوسیق وتیل تجربه‌ها ی ریسته ود می‌پردازند وس یا نفد آنها استقبال می‌کنند و خود نیز فعالانه در نقد آنها مشارکت می‌کنند. این اقدام به خودی خود روحیه انتقادپذیری را در ما تقویت می‌کند و به این ترتیب تجارب خود را ارزیابی کرده و اشتباهات‌مان را می‌بینيم. علاقه‌مند می‌شویم د رکلاس کنجکاوی کنیم و وضعیت موجود د رکلاس درس را به تصویر بکشیم. این یک فرصت خوبی برای دوباره اندیشیدن درباره تدریس است تا برای بهبود «توجه کنیم که اتوبیوگرافی همکاران, از تجارب زیسته واقعی د رکلاس درس حاصل می‌شود. اگر معلم جستجوگر نباشد و با امر تحقیق و جستجوگری آشنایی نداشته باشد» نمی‌تواند داش عملی و حرفه‌ای خود را ارائه کند. این دانش نتیجه بررسی وتلاش آگاهانه معلم است. بنابراین نوشتن تجارب توسط معلم حاصل بررسی ومطالعه عمیق معلم از رویدادها و اتفاقات است. در این راستا معلم به ارائه دانشی می‌پردازد که از تسلیم محض بودن در براب رآموزشهای نظر ی آزاد است. این دانش می‌تواند مبتنی بر پژوهش د رکلاس باشد..» (معلم ۱۱). ساخت مفهوم «حصول و ارائه دانش بر مبنای پژوهش» از نکات و مضامین کلیدی استخراج شده تجربه زیسته خود را توصیف و تحلیل و #ورهمزمان یی لقد می‌کنده دنیای تجربه‌شده خود را عمیق‌تر مورد مطالعه قرار می‌دهد؛ 9 دانشی را که برمبنای پژوهش در کلاس دریا اد ته ارائه مد طبق معنایابی و تحلیل اطلاعات به‌دست آمده در جداول فوق راهبردهای آموزشی شامل مجموعه عملیات برای دستیابی به اهداف «آموزش معلمان از طریق همرسانی تجربه زیسته معلمان در قالب راهبردهای آموزشی و مجموعه عملیات تحت پوشش آنها در مدل (تصویر ۱) ابتدا مدرس به موضوع مورد بحث دوره آموزشی مورد نظر می‌پردازد. سپس با ارائه نظریه‌های موجود پیرآمون مستله مورد بحت. آنان را با مبانی نظری آشنا می‌کند. پس از آن از معلمان شرکت کننده در جلسه می‌خواهد شرح‌حالی از وقایع آموزشی و تربیتی مرتبط با مسئله مذکور در دوره زندگی و تدریس‌شان در مدرسه از طریق شبکه اجتماعی مجازی (تلگرام) نقل کنند. در این رهگذر از معلمان خواسته می‌شود تجربه‌های اصیل خود را به اشتراک بگذارند و مورد تحلیل و تفسیر قرار دهند. از آنها خواسته می‌شود نظریه‌ها و ذانش تربیتی تولین شخه در خانشگاهها را با تجریه‌های اصیل خود انطباق دهد از معلمان خواسته می‌شود برای سهیم شدن در تولید دانش تربیتی و دانش حرفه‌ای تدریس, ایده‌هایشان را به اشتراک بگذارند. از این رهگذر آنها از میزان تشریک دانش با همکاران بازخورد می‌گیرند و بازخورد می‌دهند. از معلمان خواسته می‌شود در آرزشیایی از دانش عملی تولیدشده مشارکت کنند. در این راستا معلمان شرکت کننده در دوره آموزشی, ضمن اتوبیوگرافی و نوشتن شرح‌حالی از وقایع آموزشی- تربیتی در شبکه اجتماعی مجازی» به‌عنوان همکاران گروه پژوهشی, تجارب زیسته خود را به‌منظور نقد و بررسی به اشتراک می‌گذارند. از معلمان خواسته می‌شود در شکل‌گیری گروه مطالعه برای نقد و بررسی پروژه‌های مبتنی بر اقدام‌پژوهی و درش‌پژوهی همکاری کنند. اعضای گروه به مطالعه و تبادل‌نظر درباره بهبود دانش عملی و حرفه‌ای مي‌پردازند. در این راستا از معلمان خواسته می‌شود درباره تجارب زیسته خودشان بازاندیشی کنند. از این رهگذر آنان به تقویت توان آموزشی و پژوهشی همدیگر کمک می‌کنند. معلمان با همرسانی اتوبیوگرافی ر شبکه مجازی به‌عتوان,مکمل آموزش حضوری ضمن‌خدمت. اقدام به تشکیل گروه می‌کنند و زمینه تأئیزگذازی بر تحول فرهنگی و آموزشی را فراهم می‌کنند. معلمان شرکت‌کننده در دوره آموزشی. ضمن نوشتن شرح‌حالی از وقایع آموزشی- تربیتی در شبکه اجتماعی مجازی و دسترسی به سایر اعضای گروه» به گفت‌وگو بحث و تبادل نظر درباره اطلاعات و تجارب همدیگر می‌پردازند. در این راستا تجربیات آنان در تعامل با هم قرار می‌گیرد. معلمان به ارائه محتوا برای سایر تجازب؛ زیشته خوقه بخثزا به شکل کاربردی پیش می‌برند. از معلمان خواسته می‌شود به همراه سایر اعضا در گروه. کیفیت آموزش و یادگیری را در مدارس به چالش بکشن و برای بهبود آن از تجاربشان بنویسند..از آنان خواسته می‌شود برای سایر اعضای گروه بنویسند که اين تجارب چگونه و در جه افو بخوومه آنها کمک که است. از معلمان شرکت کننده در دوره آموزشی خواسته می‌شود ضمن نوشتن شرح حالی از وقایع آموزشی - تربیتی در شبکه اجتماعی مجازی, با دقت در آن شرح‌حال تأمل کنند و تجارب زیسته خودشان را توصیف و تحلیل و معانی مهم را از آنها استخراج کنند و آنها را با مبانی نظری انطباق دهند. از معلمان خواسته می‌شود باههای خودشان را ببینند و با ارائه نتایج حاصل از عمل جست وجوگرانه خود در کلاس درس, از وضعیت موجود انتقاد کنند. با همرسانی اتوبیوگرافی در شبکه اجتماعی, به معلمان فر داده می‌شود درباره برنامه درسی و تدریس بازاندیشی کنند. از آنان خواسته می‌شود دنیای تجربه شده خود را عمیق‌تر مورد بررسی و مطالعه قرار دهند و دانشی را که بر مبنای پژوهش در کلاس درس به‌دست از آنان خواسته می‌شود گفته‌های دیگران (آموزشها و دانش نظری) را مورد نقد قرار دهند و دانشی را که از راه روایت‌پژوهی به‌دست آورده‌اند با همکاران به اشتراک بگذارند. 1 به‌دست آمده از پژوهش روایی ۲ صورت گروهی 1 دانش به دست آمده از تامل روایتهای‌همکاران همرسانی * ارائه محتوای آموزشی در روایتها به اشتراک اشتراک می‌شوند و معانی مهم از آنها بر مینای تعامل در گروه مدل کاربردی «همرسانی تجربه زیسته معلمان در قالب اتوبیوگرافی از طریق شبکه‌های اجتماعی برای آموزش همکاران» در این پژوهش به پشتوانه مفاهیم نظری برگرفته از مطالعه ادبیات پژوهشی و مفاهیم تجربی برگرفته از روایتهای معلمان از تجربه همرسانی اتوبیوگرافی در فضای مجازی, چگونگی همرسانی تجربه زیسته معلمان در قالب اتوبیوگرافی از طریق شبکه‌های اجتماعی برای آموزش معلمان بررسی و تبیین شد. نتیجه بررسی برخی پژوهشها (مانند یو و همکاران» ۲۰۱۵ و لیائو وهمکاران: ۲*۱۵) خاکی از آن است که استفاده از فضای شبکه‌های اجتماعی مجازی به یادگیری موئر و پرورش همکاری میان افراد می انجامد. همچنین طبق برخی دیگر از تحقیقات (عطاران و عبدلی ۱۳۹۱؛ توون- لیندزی و همکاران ۲۰۱۵؛ کریگ ۲۰۱۱) برخورداری از تنوع امکانات فنی شبکه‌های اجتماعی در آموزش به‌منظور افزایش خلاقیت و بهبود کیفیت آموزش است که می‌توان آن را در زمينه مقوله‌های بازسازی تجارب» بیان آزاد حقیقت درون و رویش اندیشه مورد توجه قرار داد. پژوهش گریفیث و لیانج (۲۰۰۸) تشکیل گروه مطالعه و ترویج پروژه‌های مبتنی بر پژوهش و به اشتراک‌گذاری دانش را از قابلیتهای شبکه‌های اجتماعی مجازی برشمرده است وادر پژوهشهایی مانند سلند (۲*۱۷): پارکر و همکاران (۲۰۱۷) و کلارک (۲۰۱۶) استفاده از پژوهش روایتی‌مشارکتی مورد توجه واقع شده است. همچنین در برخی پژوهشها (از جمله لیو و همکاران ۲۰۱۵؛ توون- لیندزی و همکاران» ۲۰۱۵؛ جانکو ۲۰۱۲) به مولفه «مدیریت تسهیم دانش» توجهی ویژه شده است. در برخی پژوهشها نیز» سودمندی فناوریهای ارتباطی جدید در «آموزش و یادگیری گروهی» تأیید شده است (کلارک, ۰۱۶ ۲؛ والتونن و همکاران» ۲۰۱۵ لیو و همکاران» ۲۰۱۵). با نگاهی به ادبیات موضوع و تحلیل یافته‌های پژوهش و بررسی دیدگاههای مرتبط با این قلمرو به‌نظر می‌رسد که ایده شکل گرفته در این مطالعه بیشترین قرابت را با دیدگاه ریچارد بات و دانیل ریموند دارد و از سوی آن حمایت می‌شود. آنها بر این باورند که از طریق مطالعه اتوبیوگرافی مشارکتی معلمان می‌توان نحوه تفکر احساس و عمل معلمان را فهمید (فتتخی‌واجا رگاه. ۱۳۸۶: ۱۶۹). با بررسی پژوهشهای دیگر این اندیشه قوّت گرفت که اتوبیوگرافی, معلمان را در فهم و تفسیر تجربیات‌شان و چگونگی سهیم شندن سسایر معلمان ذر آن» مورد توجه قرار داده و نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی را در اشتراک‌گذاری دانش عملی و شخصی معلمان که حاصل به‌کارگیری نظریه‌های مربوط به تدریس و یادگیری در فعالیت روزمره کلاس درس از سنوی آنهاست» تبیین نموده است. برمبنای نتایج این پژوهش پیش‌بینی می‌شود. با اضافه شدن روشی کاربردی و خلاقانه برای همرسانی تجربه زیسته معلمان به روند اجرای برنامه‌های ضمن‌خدمت معلمان در کنار روشهای مرسوم» معلمان نسبت به استفاده از محتوای آموزشهای ضمن‌خدمت در موقعیت: کلاس درس خود» انگیزه بیشتری پیدا کنند. این روش به آنها امکان خواهد داد تا فرصتی برای بازاندیشی و تغییر درباره برنامه درسی و صائمی» حسن؛ فتحی‌واجارگاه» کوروش؛ عطاران» محمد و فروغی ابری, احمدعلی. (۱۳۹۳). تدوین الگوی برنامه ریزی درسی مبتنی بر شبکه اجتماعی برای آموزش و به سازی اساتید. دوماهنامه علمی-پژوهشی راهب ردهای آموزش در علوم عطاران» محمد و عبدلی, مصطفی. (۱۳۹۱). فرهنگ یادگیری مدرسه عشایر کوچ‌رو: روایت‌های یک معلم. فصلنامه مطالعات فتحی‌واجا رگاه» کوروش. (۱۳۸۶) برنامه درسی به سوی هویت‌هاتی جدید: شرخی بر نظریات معاصر. تهران: انتشارات آییژ. "و20 ۶و اصعصم 00۷10 هه عههد عطا هنوگ ب(0989) 0 مفصمصوقطظ 6 سل بل بااباظ ,11686026 ,0110710 0 70۵ 711107110110۵1 ماجطامع ی منداماسه ع ناهام عصاکد عمط ۳۳۵/291001 .102۳018 مدوم عطامو 10۶ کدوناوعاند امونط مدع مزطاما۸ .(2013) 3۰ 1۰ مفمطح 28101 ,1311107۵ 8 20061010 160005 ال و10 ۱۵۳۵/۵۵ 281101 ۸ .(2016) 34 بش۸ معاقاع ۰[ رازه انا کصعع0 مصوناقا 1 عنصوع0اگ] جعو و امن مه جعنانهم م0 +جعز ماو .0 مطعطعانگ .7 1۵ بص10 60002 معطعقع هد وصنطعم ها شون ما3 .(2011) .1 6 مهن 1 1606۰ 1۱ ۵/8 0۳۹۱۸/۲۷۱ 17110 102۳160 ۸۳07۵/۲۳۵ (08) #مطق۳ .۵0 6۶ تعاچه۳ 6 0۷۵,۹۹۶ 001 ,8 6012012 ,۵1008 دول ۵0600 آمسون0ه 52 .(2012) ۷۳۰ 7 مااعهعی 6 با 8۳۰ 8616808۰ بل .8 1۵ ماقم وصه حص اب ی .(2010) 0۰ موههیگ ۶ .8 ,ق1328 ,025070 .(488-493 .00 +6 [31) (0100ع 00 آه مان [۵۸ 1100 م(محفت) 5.0۵ ۵/8 آهزمود ۲و ادناصه‌اوم عطا 16 نا ماه ۸ .(11)2008 سا مععقصد‌نا ۶ یک مطاتاکسی 7 :2۳۵2۵8 ,(049) 118100 .[ ک بنعاص/3 .ل[ معا 6۰ ببوعصا0 .1 1۵ نامه هز دعاند رد۲700 نودمع ۷/۵۱10 .(76-81 0۰م) 2006 000 مزع ام 76 و مهو مک ع ۱۳ اوانم 60 مه عطنفوان8 :وصمصسقط عنصمطامصرد ۵ صمناهامعز ۳۳۵۵ .(2010) 0۰ و8۳ 6۶ سل ,11۵0۵6 -1641 ,(26)8 ,50۵0 70000 0۵ 700008 .هه +عطعد عصمصهد وصعص | و 02۳10102100 عفن ۳۵060006 ۶و ردو 66۵ مر نطعصو‌ناهاه عط1 .(2012) 8 بصعصل 162-۰ ,(58)1 با(010ع 0 گ 6000 ماصعصعقههه کصعلدد وصه مکعنان ناه عاممطاعع ۳ داوانقص6ل ع دوه ,فاانفاد وصاماصنطا +علده +عطاونط ۵6۵ دمنطعممنماه عط1 .(2014) 34۰ .5 معصا 41-۰ ,(21)1 ,5206۵/100 7800 0۵ 71061 726 عصنها عصناده صز عمصعفصعم آهنموه فص ۶ دا 2016616 ۵ط) ماوت .(2015) .1 .5 ق۳۳۵9 گ ی بل معط .36 ۷۰ ق11۵9 ۷۷۰ ۰ 1180 128 ونان و ها دعلند ماع آهنومد عم ععصمص عم عصنصعا عخاهوطملای 40 طاعنط ۵ هز 12206۴ کاحه عهمسعهها طافناوسط صه که فعنماک .(2017) 0 یک معا 66 ول شا کل .0 66 بطقطاح .ظ ,م8 ۷۷۰ 10 بگاعه 6۵0ما68ط معط فاص شوه ع مد خ۸ تاممطی5 ومد 0+ شماره ۴ 8 شماره پیاپی 8۱۴۸ سال سی‌وهفتم 8 زمستان ۱۴۰۰ 8 04 01016786 16061167 ۵ 1116۳۹6110715 270۳۵16 :1089009 716٩ 0۱۵۵۹ ,(508) فعومگ دودعم 0۶ ادع ص10 +عل عطا فص دمناگاممه عصنطعع1 .(2014) کل 6 بل معا که .۳ 0 شا ۵۱2 11661 716 .فط 108100110 600200 +عطعنط هز (6ا۳) دعاتصصصم عصنصع1 مش .(2015) 0۰ :۷ مقموعلند5 ... و.ظ بل رانه۳ و[ .0 ,06 وگ وفاشا و3 ,و62۵0 وگل رخطاش۸ .۸ ولاشا 4 عصنطع 1۵۶ عنام +عمنص1 عهعدعمها +16 دعاندطع ۵ 6لام نع آهزممد کم کندواهمه 114-۰ ,(32)1 ,70۵ 60 م6 ععفصها هدمع چ که طدناعست عصنصم1 1 603۵66 1۵ 1۳6 عطندنا +علعنط عطا 1۵۶ +16 کل (2011) .0 ها ک ب.ظ ,10۷6 163-۰ ,(33)2 ,ا(0ن01ع500 ما7 7 همم مدمه عصناع امه ه ها عصنصه | 8 6010621100 1226367 5200-02860 .(2017) .34 اععلهط عگ مس مطهقام6 ان ممل 0۳6806 بش۸ ,1/100۵ :122۳8 مه عمط ۶و عجههد فعساصع سوکعم ههد انامه عطا ۵ عصنلوهااه 1۵۶ مادم ۵ 10 .510165 #عانصتا عط وصه هناو عمش ۳۵ ماه معطعهع) امه سوه ع نامهم ۸ :6 0 001100 62۵/101 7600167 ,(59) ص0ا30 ۰[ گ ددع70 36۰ مهنیمادمک1 بش۸ 270۵1 5 :5108200۳6 .(51-65 00۰) عع 10001 ۵7 10000 باه 07 م0 .(2017) .0 با0طق۳ 6 .3 یگ ص001 بل لاس۱0 مش ,1۵-0 م6 .0 بتعکاجه۳ 8 :0۳08۳28 000021100 معطعها ها وومعقلعم اعد کعنانوهامرهم عصامتاهه ۳۵۱ آ0 60۵۵۱ وا نسحم عکعامکنل امه مدمه شوه اههد ج هن ععلعا «مصز 8 :10۳۹ عصناده دز دعوم ۵۶ امعم و061 آهدمزد دم 161 .(2010) .5 م6ع0 ۳۵۹ 252-8۰ ,(26)2 ما(۵1(0ع۳2 78001167 02 760028 صمن هنن و عام ۵طا 6 نع ولمم لهعنای هه دععنامهم صوناه 60 مدمه که ما5 .(2015) کل مصعلهمممهم۴ 81-95 ,(11)1 ,ا(0100ع0 760067 8 وک موعصصاوز ٩ ماه عطق ج هز خمعصمح 11113 86۰ 560671669۰ 11001001 106 0 7161005 2/0016 .(2008) یک .6 مصقصدعن۸ نامع 6-0 مهد ۵۶ کنفواهصد عط71 (2004) ۷۷ ماقطاده دما حمطز۲ ک 6 بلقطاه‌دمظ۴ ۱6 ۵۱۱۲۵۱۱/۵ ۸ ,(.545) +ععاصزها5 با عک بولگ ۷۵۵ بت معلعنا۴ .ت] 10 1010۳۷108۰ 8 506121 وتا نعام ۳۵060 0۶ بانط عط71 .(2009) 7۰ 1۰ 0۳66006 6۶ بل 5006016 7 70۳1۵ :170۵/6 1300210۰ جاکتنصعطه عنصمونه عطا 2۵۶ واخصتصصمه عصناده صه عاهعی ۱۵ 85 8۳2001 200 هدزاود وانعل ۶و درهامهاها +وددعص ۶و عوله ۵ط 1 .(2017) ۴ 34۰ ملفصقااه5 ۳۵060006 ۶و عفن 000011160 ادلی عمفماوط ص۳۵۵ .(2009) با۵ ص5۹1 :600205 مدق دمص عع 160 ما عصناهاحدم۲ (2006) اجه 01-8 010 عک .13 مقصااز1 592-8۰ ,(16)6 ,ا(110ع 181 0۵ 160/8 ما وصد ععلعاومصل ده کعناعط و عامم 156 51 60 ناه بواا۷۳۵ .(2015) .8 بل ,2۵۵م1 ک بیش ۸ ,0۵08ط۸ ببظ ولوع‌قلوشناحصه 10 26017071 1718167۰ 0۵ 1110۵1 76 کعکسمه عصناده ص۵0 عقهه ها کعنامهمم آهعزع م۳0 6 .(2015) .8 ,50100 62 ,8 ,0110 کل ,50۳06 یگ ب6۵06غ0گ ول ب6006ل لگ و1 ۹311006 6 1۵ 1611005 نز "ماع ععز موم ۵۵ 161 طان کععصنعرن عمنصا عنامعطانه ۵1 از 49-8۰ ,(1) 51 با(0ن01ع 2 گ ۲0۵/۵۲۶ عم ت16 ومد عصنطه) ۵۶ 167

هدف از پژوهش حاضر ارائه یک مدل کاربردی برای همرسانی تجربه زیسته معلمان در قالب اتوبیوگرافی از طریق شبکه های اجتماعی برای آموزش همکاران بود. این مطالعه به شیوه روایتی انجام شده است. داده های مورد نیاز از طریق اجرای یک برنامه آموزش ضمن خدمت با استفاده از یادداشتهای میدانی و تعاملات معلمان با یکدیگر گردآوری شده و تحلیل داده ها از طریق تحلیل مضمونی انجام شده است. نتایج نشان داده که همرسانی دانش عملی و شخصی معلمان در قالب اتوبیوگرافی از طریق شبکه های اجتماعی، از سوی همکاران مورد پذیرش واقع شده و برای دستیابی به اهداف «آموزش معلمان از طریق همرسانی اتوبیوگرافی در شبکه های اجتماعی»، چهار راهبرد آموزشی شامل مدیریت تسهیم دانش، شکل گیری گروه مطالعه، آموزش و یادگیری به صورت گروهی و آموزش از طریق دانش حاصل از پژوهش روایتی، پیشنهاد می شود. پژوهش حاضر، اتوبیوگرافی معلمان را در فهم و تفسیر تجربیات شان و چگونگی سهیم شدن سایر معلمان در آن، مورد توجه قرار داده و نقش شبکه های اجتماعی را در اشتراک گذاری دانش عملی و شخصی معلمان که حاصل به کارگیری نظریه های مربوط به تدریس و یادگیری در فعالیت روزمره کلاس درس است، تبیین نموده است. بر مبنای نتایج، با اضافه شدن روشی کاربردی و خلاقانه برای همرسانی تجربه زیسته معلمان به روند اجرای برنامه های مرسوم ضمن خدمت معلمان، به آنها امکان داده خواهد شد تا فرصتی برای بازاندیشی و تغییر درباره برنامه درسی و تدریس داشته باشند.

462312

301 /1ه ا0 ز / ۹ص اهف 81 ز//: 0 ://0ط-2322-3898 :15521 دع3۳۵0 23020زه7< واند مه تنصت] م۸ عنصهادآ بط ۵0مطعاط3 -2021 0 01395۳00 3130060 ۶و ۳020 156 .(2021) بش۸ منصعقط3/0 ه 36 منصنطهط ماک ملتگص 7 کصنهی6 سقلناطی۷۵ مصه تفصصعتی نععسامع طاعناعدط ادعصعی چ هنز عس00 عصنصدع] 65-0 ,(38) 9 ,36360۲ 0۳۵ و 0ع71 ۲۵۹9۵96 ۲۳۵۳۵۱9۵٩ ۵۱ ۳ 10۳۵0۳۵ .کت0 ۳۵ داکزاق 3 [0۲۵ 6 ه صز 0006 عسنصهدع۲ ۳ و عقا۲ ما۳ اه دسا 1۳۵ ,161۵ وباژکتهنصتآ 0همش۸ ناک مطصظ صو 7 حادامگ رهم06 حکناوسط معاقفونوصه) 1۳۵.0۰ ,60 ولاازهنصت] هصنصند۳ 1 م16 مموزم۸ ماک رد300 نع بنمککع 2۳1 عاهنموع۸ 2 واژگ ۳ نت وهسش۸ نماد مطعص۳ظ و 16 طااوگ ,360206 حاعناع ۳ ,رمککع]2۳۵ مهن موی 3۸ 5 8 ۵ ۳6۵ملنها 600۵00 06502211760 1۵۶ لمع ه فعطعناطهاکه هل ۳10060 ب0 111 ماصذ کعصن 0۳ معلز/منفحه که کعزعمامصطع) عامهند وصناهم مه بط کمععطد هدوز ما که طلعناه 1266 کماعتعصز وصه کاصعلنی رطی) طعناومط لدعصعی کعوومالقل عطا وصسعونعدم) 1 20 06 1۵ 05عع5 13676 ,1060066 یی سشهفهه هه 0وهمصحصصد ۲ ۶ ۲و ووووووو فلل1 و 116 ۵ 10۷۶8216 1۵ ۵۹ اوناک اصه‌کع 0۳ عطا که صنه 156 ص16 0ع من ۵۳۵ کعنفند 1۵۶ 66۵0 اکتا مطبی م۸ 0000066 ۳6 3۵2 8عععع 22 22 ع 122 تفه ۳۳۲ مصقنص۳ ۵۵ کصم۲کعقل 11060 0 0 6۳6 200 5807 عطا صز 0ع1 تدم کعدععل امقاصذ ۳۳۲۵ صز ههد عصحمصنوصه اه کاصعون ی 11 ۳۲۵1۷۵۵ نامع آمامعصخصعمنه 166 نامع رک2حص آمامعصخوصصه صه هه رک2حص آمصدم ۵ ع) وصنزکت 1۵601 ۷۵5 منام‌نع آم 00 عطا علنط عصنصوعز 0عم‌منا2 ۶ ک6اصمصم عطا طازم عصنا صز 7 220 3610۲6 6256۵0 ۵۹ عصه ما0 هصنصو[ ۶و [ع0ع1 + صم‌منناخدم 156 ومطاعص نمدمناصعتصم ٩ل 156 وال۵۵ 0هه تمصع تعاسعم 0 که عصتعنعصی اکعا اصعصععنطه صه بط مدع عطا ۵ ۲۷۵۵160 کالنادع7 156 .(0۸31017۸) ععصعند ۷ ۵۶ کزدوندمه۸ عاهنه 310 روط 0ع 2 لهمه 6۲6 005-1651 ۷60۲ منطاعق عطا ۵۵ ععصقص ما00 رصم ۵ 00 ص66 ععصعاکنه خصی‌نکنمهند ۰ 65۵1 06 عطا ۵۶ 1۵00۳ هنز رصقلطی۷6 هه تمصصوجع) کصمتعی من از هز هه آعمعع ۳7 (19<.14حتیم عوحقا کم ماه صعاصز عطا 1۵۳ ععنزد لته عطا خقطا مداد کنعواهصه معطاسی۳ 6 م0116 عطا مادعا ۷601 عنطه ۵طا ۵۶ کاصعصمصصی عطا 1۵۶ که ,30۵6۵ ؛عصمااه هصنصوع[ نم معصعع 0 0۶ بوانده نصتاآ م۸ عنصحلو1 مس 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط2 1 مومع م۲ ۳۵۳۵۵۵ ۵1 مصس ول 1316۳2002 65-0 .00 ,2021 ,38 18906 ,9 ۷۵1۰ بنطعقط3/0 عغ نصنطهط ملاحد‌گصا 7 66 0 2۲ ۲2ع عطا «م1 عاوونس هه (14.ح6ل یی صمناعد ما۵ 1۵۳ عوهل 5۵ ۵ 10۵۵ ۷۵5 جنها۳ع 200 منکن ععه عوصنوصط عط که عدوناهاعمعتصز عاطانعده2 واه نع ,(14.ک134.حتیم .5۳۶ 276 61006۳5 ۷عل کلقت هس فصه کماعصز ی ۳م2 کصمنای‌نامحه هه عصمنی نز 4 065 0ع۲عائنل ۵ دععععه عناماننموزطای عطا فصه عطملع عطا ععمعق عمامصطلع) اه عکت 1۳۵ ۵ 320910۳6۵0 3۵6 وی 2 عط ۵۶ عاممعم دمص کعمصعل ماک هه عامم آمزعم1[مصاع1 0غغا ‏ عقط «منامصومعصده کنط +عصع1 فص عطق موصنطق معصنصع1 ,م5 که کوصنصد16 7 ,210۷72035 ومع مه صه امط کز عناوم فوصه ,کا‌عزطانی [ممطل5 0ص و5۳ ۶و 108 لد اعمصله 0 وعما[مصطل) که کعص۵؟ خصعمعاغنل عاد وم مصز معط‌ها واه ععمعصقه]آ 30۳۵۵۳ ج که دکناع۳ 8 0۷ ۱۱۱۱۶۰۰۳۵۵ مانننه هصه دععصعنعا1ه عصنطه) جنعطا ععع نز ما صمناناعمز 86 2010006 200 660 نمی عجمص عصهمعط صعطی هصتماعط فصه صمناه نامه کصنصهع[ حنعطا 0 16270675 01 دوع عط) ۵۵۲ ما کاصصعااه کنامانطصه اکمص عطا ۵۶ ع05 که صممتعععل ۳۵۵۵۵ 85 ۵0۲۵100 هنز کعزعم1مصطع1 عامصند وع۷ عطنعد هن عصنصوع1 0عمعمصع م1 0۳00۲6 ق1۳6۵ 200 الق[ ,286-ت) 5عاقن ده قنط مه 184 بط 2000 صن ما60 اه عصعحه عطا ما 0عع0 0 از 4 ۵40۳6 عز 0۳۵عقل عطا حذ کصعممصهط والمصصمد خقط عصععد راهن صممتعععل عطا هصزم‌صنام .ر2000 وله 6۳ ع86قآ) ۲0۶ ععل عطا حز ۵0ععاصصیم کز وت عمط که مل عاصعلنی خقط هسنطا وه فصه عمط 65 13616۳ 106 رفکقل 0عممنلا ج صن لمع کنط) ععنطه 16 :(2012 هک فصه مصصفصع 56 :2000 6 ۲۵ راکنا 0لمطک کاصعلمندک .کعس 1 وعمها مع0ز ۵۶ منوج معجدم عم عم جعط/عنط طازم عاصعلمندی عطا ۵ 21062160 دز عصهن ص0عقا) +کلهعاهه خطعتها عطا 162 مصه عععل عطا 0610۳6 از حلعاق ۷ ۵۶ 1006 65 2086 هه کطمناعن0 فصه کعنانناه صمتع عمط کعصعاطامتم اعاصعلی عصنصنصصه از 1216۳261 بزعطا نز هه 6۵6 200 کععننمقوم آهمهنه0ه ۳ "عحعطوع عاعاد عععل 0عمصنا عط1 [۵ ت20 هه 0عمصنا۶ ۵۳۵۵ ععصعمماتنل نقص عط1 معاصجهم از عاهتصتصصم ۵۳ کاصعون 5 5 36 عطا ۵1 116۳ مصصم وصه +ععلمع 50 ج که عم کنط کصملمصقطج +عطوع) عط) اقط کز موم عقل -زع ۸ 0صه منص7۷۵ع38 مذ0707002) د5ععع۳0م وصنصعع1 عط) نم «ماهانننمد؟ فصه علنع ه کعص0ع0 فصه 85 0 0706655 هسطع عط 0۷67 [مصم کاصعلننی کعنع عععل 60مصنل عط1 .ر2021 مصفاععامی 7 0۳010606۷ ۶ 16۷615 خمععلنه طلزم ص506 وه کنطا ها +دعلن معن/منوجه 08و۲۳ 0هه ۳ باتک۳۶00 صنعص عطا ولد عع۵عط مصنعهه 7ع۵۷ فص 06۳ صمناصاعصز عطا حلعاه ۵۳ ۵ صعاعنا +ز6طا 0صه کاصع00 عط) هم ع0و ره عمط معطها عطا هه عصت کعقل هنهک وصنصهع1 منعطا 1310اع 5611-76 نامه مصه بونازط مودک کم ععصع5 ج عهصنزم م1 ع0 ,دعیع لد مصه عطای 506 40 عط ۶و 5ععقاصه 207 هدمصه معله ععه خصعصطمت هه هصنصوع1 عنه هه عصناعی فص کاصع50 86 ,139965 1308286 1۵۳ برععادی هصنض‌د) عاطامدلهی ه دز معط 0ع00ن2 ع1نط ۷۷ 1 ۳۵۵۲ ۵ که قصه کللفاد عومسعصه1 عصنطه) صز از عصنوامصه صز اکععاصز حاعحس مک امد مل کحعحله] 0 1۳0۳۵ ۷0 3625006 .(2018 ,وصسطع 0 الط ح تقلحام00 ۷6۷ ام2 دز دمناحصعصز 0عمصنا؟ اج 6ج 1206۲5 عاصند‌اعدم عنصع هه فصه 6 عنصنصلج ما ما حصعصز که عمبی عنطا طانم اند 67 ون هز 0۵ عقله 0عمصنل ۵۳ عصمل کعنفوندک اکمص که کم مطک ع هه نآ ای آمدمناه اه 56 21 و 0۳اه ن[ممه ۲۳6 ماصز 0۳00۵۵0 5۵۷6 کعنو50 16 ه فصه کاعزطناد طقس فص ععدع50 0۵ عجه ناه 6 ,طصقع کنطا آلا 10 ,کعنازدعنصت ۵۳ دعوعلزم ۵۶ کعسی طاعناو22 [2عدعع یز همقل 110060 م(6)۳) طاوناع۳2 662۵۳2 ۵۳ هسنط) من ۶و اعدمصطنز عطا کعام‌عناکه از تونی خصعسته 6۰ ی لهد امعم ه ما «معختقصصم حز کعصمااه عهنصهع1 0زه7< ۶٩ رازه نصتاآ م۸ عنسحلد 1 ۳ 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط2 1 مومع م۲ ۳۳۵۵۳ ۵1 مصس ول 1316۳20 بو یی 001606 نع ۵۹ 0 عکقل6 ۳0060 که اعوصصا 156 1 عط] هز دمنام 60 ۶و ۵10 معط ۵اه عمط ما هون دز کعقل 0عمصن2 عطا و۸ ۵ تا 0اه 6ج صممعقل 060ص که عصمتاصصعکه ماه عطا سدع اک21 عطا اه ع0عل0 ما خمعمصه عطا ۵۶ عاممط5 لمعنطممعملنطام عطا ما 6۷6۵ فصه 705 عطا اه دمناه اه مدع-6 16[ 2005 16۳۵۵ 6۳-6 160 1ک0[106 عط ۶و 056 .ر2017 مصقصصا 0 ننک فصه معا عصل۸ ,کعاهظ) 6 ,لع0امص عنطا <1 عصملصنطا ناه و عزعهط عطا عصم؟ اقط رکصمنادعدی) ععملقنل نامک عطا کز 40 060316 حاعتا0 101066 مصه طاها عطا 7ع0ععنه ما عز همعط هز ع[م3 دوم عمو1 -103767 عطا هه صمناهاه هنود 0عزعقطاصصه 1066 صطم3 موی طاعناص عطا 13 88 0۵۳ 1۵08 بط صعاعرک لقدمناه 00 عطا ۵۶ منم کعط عطا که حلعدمموصه فمعتعاصی 8 ,0۳280۵191 کنط ۲۵ کهصنل م۸ عصنصعخصه حاوامطا هصنص[ «م1 ععععل وصه 1020 6 ,0۳0655 کنطا صا +عصعاامرم لجع هام5 ج ی 0ل نز 1 صعصهعه عطا کالما بط کسیه 6 ما ات200 ز 1 .۳عصع1 عطا ما صعنع عز عاصعهی هصنصعل[ فصه عصمعنل اه بونازدازدم00 1 6 هصزم‌صنا؟ ۶و جعلز عطا ما ۵عاعله+ عمط هی صکنکنا کدی فص صکنتنصهیم مکاممطی لمعنطم90مانطام ۵ ۸۲ .16۷615 ماع هه منز توص ۵۲۳ که کسصعه کصنص2ع1 مصهممتععقل 0ممصنل؟ عطا ص مصمنانساعطز 8 2 :291760 ,60 عجه کعاصمصخم ععحطا مکاعصعه عخنصهیم عطا ما هلاه عز خقطا 101[ م10 نوم ز 7 کامع۵۳۲ ۵۷ هصنتنص2ع0۳ فصد معصناو[مکدیه طاهوطا کامعصی هط کهصنصد16 بعکقط عم آهن500 ,[ع7ع1 مومع عطا +۸ .(2017 مصحصص 10 عسطالنی فصه مطععلوعصل۸ مکعاهظط) مناد ناه هامصعح او -0۳00160 ,۲۵13110085 002065002 مصمناهمط الم هه ۶۵۳ مطمنع بط عم ع0صت کز صمناق ام (70) 1067610061 [هسند2۳ هو ع700 عطا حز کاصعلونی هصنهام هه معصنصهع1 عجنعه فصه امد 6 ع6طا اقطا ۷۵ ۵ طز 1۵۷۵۲۹۵۵ عز صمدمکها کصمملطظ همقل 0عمصنل ه 13 ۶ 0صه کعقل 3610۳6 عم عجه (رعصنومهاکوعوصت فص 8 7666 ,معن) ک[ع 16 1067 عطا او ناه ۵ عصتعامه 061۳۵ کامععصم عزکهط که عمنصهع1 عطا 066065 ۵۰ عصت که جصعام عبط کعصو[ 40 ,۵۷۵1205 ,وککالهمه مصصنای‌نام‌صه) ععننجناعه عننصعم [ع10۷ معطونط مخقطا معاگ۸ 0 +عقل + ع00720م۵) دقن عطا صز 6 200 مممممممه دنه عطا +علهن عصمل عنم رصمناوعی 6 ۵۳ 5000066 ,2000 صز دعقل عطا عوصزمصن که جعلز عطا ۶و ععصععمصه عطا عازم 1 41 ع06 ۲و 046006 000عع5 عطا صز 00۵60 کوصناعی مصمنه اه صز حلعقمصصه کنطا و دععصع انعم 40 2016 حز مناه 600 صز کعقل من عطا ۶و ععت عط۲ ما معتقلع خلت ع۳ ۵1 عز 6 ۸ هی 6 ۵ ۲61۵160 06 صف کنط1 .2016 ۵صه 2015 صذ عم ۶۵5 2۵10 عنطا صز حلجعع۲ ۵1 8096 اقطا 40 هق222 و۶9 ۲) کتقع از ۳۳۵1 صز اععاصآ عطا وانمنمعمکعه مکعزعو1مصطع) کعنامننه۷ ۵ دکعععه جز 106256 0 رعط) کج) دععل 0عاع از عطا عفن ۲ (2000) عهقا موی عممعممنم 2 10 بر مور وووويه 696 عنطا 0عع0وحاصز هه کعنصهمدمع تعنص اه کعامتمصخم عطا لدع ما نصع 3 ۵۶ جاند هآ عطا که راز 5عنط5 ۶و 6۲ص کصقی‌گندهند ه ,تقشع 101108 عطا ها مصمناف 0 ما حاعقمموصه لفدمتاقه‌0م 03221877 که طلعباه کععنام جمتاق 000 معطونط هز عضوم عقل 0عم‌صن ۶و عحمصطن عطا معصنصعجه مق13) 200108 ,(2016 ,۷۷۵790206۲ قصه ,کقکاند۳ ,110160 ,ع03) تواعنصعطل ,(2014 ,تططم0 فصه مععک) ۰( ,3۵7/0167 0ص ,ن۵10) بزعمامزط فص ,ر2017 متقفصلنی عحشعلی ,ر2017 ,ععلعلد ۷ قصه ,1۸۷۵۷6۲ 0605 عضت صنتقامی هز هل 0عمصنل که عسد من هط ۲۵۵۵۵ ع۷هط کعنوی عصمک 6 طلته۳۵۶ ۲۳6 ۳۵۷1۵1۵۵ بط ,(2015) کصنلانط2 فصه و عطع0۳1 معط نمی ۵۵ 1۵0۶۶5 ه از -66۳877 2200 -3067 ,حعطل کز جمناتساعصز 0عممن خقطا دا عطا که عازمد صز اقطا 1۵۵۵ ,2014 للن0 و ۷۵16 عطا ۵1 کدمنامع 06 ع۷تانعوم ع۷هط اند عصعع عاصعلنی هه کرمککگممم آانکعنصت کصنصعصی 6 متفه (2018) ج و علا 200 مه موه ,1۵۷ 2000666 0 ق2008 آهقهننده 6006 ٩ انز 156۳ .2016 للن عصمل دعنونی ص۳۶6 بط صمنا‌ساعصز 0عممنل؟ اه کععقاصد دنه فصد دععقاصد 207 6 عز 0۵ عقل 60مصنا عطا ۶و عععاهد 0 ۳00۳۵ هو احمص عطا اقطا ۲260 کع نو ما مدای لفزعومعد0عم روط 1010۵ ععصعصهمهم عصنصدعز اصعلدی که 6۵۳ص نز 0۱-01-85 ۵ ۲13160 کمو مالقا ۶و +ع سح 2 ,06ص 6 ۳ کصمخنزووصکنل عناوم هه مووصعنغنه 0 زه37 ۶٩ بوزه نصتاآ م۸ نداد 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط 12 مومع م۲ ۳۵۳۵۵۵ ۵1 مصس ول 1316۳202 65-0 .00 ,2021 ,38 18906 ,9 ۷۵1۰ بنطعقط3/0 عغ نصنطهط ملاحد‌گصا 7 68 40 ,067506006 :066066 500 ددععیه م0۵ جستد امعم ۳ 1 6006600606 که ۵ ور ووود انامه 0 ,0500۳ م5612 ,500007 ۳6۵1 ه 0 وم 066۵ عه2 کعصعلاطاممم آمنعمامصطع) فص لععنصط] 9۳00۲ هل من ۶و عا‌علئه عطا مه کزولمصد-هاعم عتعصعطاعصصیم ج فعصوسوصم (2020) +عصلد 2 لصه دعصناصنعنل دوه ,کلعامصد وصنطج) آمدمنانخده ما عنهاه ,مق عم اصعل0ن 5 211۲ 005206 006216 ه هط صدممعقعل نا عطا مللد 0 خقطا ۵ع مک عالنهم 156 .[عع1 ۵ کصنادا۲۵ 5 شم +عطاه ۶و هناد کمصناصن‌عنل عنعطا ۶و دععللو مدوم ععصق م06 + ص506 0 0060ن1؟ ه ۶و صمناف‌ناعنط م50 عطا فص معصناک) کععل-ع۳م ,کعلان 200 کععلحطز رکعیزه 2تا۲ع 0 60م0ن1؟ ۵طا ۵ «ماعح؟ عصاطصی عحصفخم عطا خعطا اجعههند ما ععصعلنه عونمم صعنععل 8 0۳0016 قصه و1 ع 0اه ,۵عس هساک 1۵۶ کعو نموم از انس 0000۳ 6 کز ماه 565 5006 ,162008 ععقناع ص13 10۳ متا تساعصز 60مصن هم کعصله۷ آهممنه اه عطا ۵ 106 602۶2285225288 :22266 22222226 هط ص000 ۳ 5 ننز ۶اه ددع نزمه 6۵۵ ۵ 000000060 ععهه 57 60200 5۵002 که جعاصی عطا صز ناه #عسی 665 6 اقط) کعنونه 156 +ععلونغناند 0۳ 7 ,(2016) عطق 16 8۳۲ دمص دعلنصناند مهد ععصعصص‌م تمصع ۵۵ 0عکت100 3997000 60ممن عطا ۵۲ کده نننهه 11 111111111 1111 م-طاونط 0عاهعناکه صز مععصقاعصز 1 2160 نز لدع عط1 بصع0ع رک حذ عصنط‌ه تمصع فص صهممکععل ۳۲ط عطا عصعفنعصی 0 10۳ #عطا فصه صممعععل 0عمصن عطا وصاصعصعاحصز :۵۵۳0 عقوم ۷6۳6 کاصع0ن 5 عنهصاعلن۸ فصه زطع77-[۸ ,واحه‌انهنگک عصن حانج عنجصد کععلز وصنطها محمفصصتجع 0۵مکعقل ,6061865 50060 5001 سقفد0ع5 ۵۳۵ کعقل 0عمصنل که دمص عطا فعصتصعه (2016) 0 عالداک76 156 .م06 عم عوصذ تمصصصجع طعناوت مصنصمع1 دما کعفنهتنه فصه ,کطمنامع067 858 2۵ 6۵66 لا ۵ 6662000 ومد مه عممممه عمم از نز 1۳ 5۳21687 ۳00۳ هل 0عم من عمط عصزک 0/2۳0 معونمنااد «زعطا مصمن و0 ۵ مععصعص گم حمفصحصدع ۵ ۳۲ق۵ط۳ع عصنطه) صز معط 0عمصنا #معنلنی (2016) صع۷۷۵۳0 فد معطامصه 13 ۵ 018 از دق 070صه کلو ما عصلم تحص ج حاعوعطا مععازم ععم هاه10 مطاعناودط هم کعصهع1 معنله] 6 .065160 0051-1651 06-1651 0-0 دلعتوحطا 0ممطاهع عاعل عناهتصهصی ۵۶ خصمصه للمصد 0 دعقل 0عممنا۶ عطا و کدمنامع عم عنانعوم هط کاصق‌صت هم عطا خقطا غامد وی عطا ۵1 کالنادع۲ عط) ۵1۶ عصن عطا حاعد مدمه عنطا صز اقط ۵16۵0 بوعط1 موصنصوع1 نعطا ۵ عصمط که خصعحی وعط عصهن عط ع ۷ ناهعنصصحصم فص نع صنصد ۵ ۵عاعملند جتاعمص عز دععل 100۶۵0 0067211 ع۷هط امعاصی نامه +عطونط صز عصمل ۵ععط عه3 اقطا کعنوند 156 +7 0۵106 ص162 جزعط +عطنه #ععگکده متا تساعصز 0060ن تومط فصه عاصه‌صنتاخوم «مزقص دعناع۳ او ا0ع11ه ۳۵ #عصنصعجه ,عامصعکجه 1۵۳ ,(2016) هقی 0صه م3۵ ,مقنل3 شا ,08ق70 +عصنصهع1 ما کعلونناه 677 مقصتط) حز آوازع نصت ه صز کاصعون ی حاعناوط عمصمط م50 ما تصعلحاطای ۷۵ عصنطجع) هنز دععل 110060 0 200069 دعقعلععصز هه وصنلاعا ماد طان ععسع1 معلز وصنطند۷ کععل واه 2160 ۳ع از 5 ۴ 2۳۳ 0ع0 1۴ عع ننهعه 11 11111 00000001111 ۳ ۵ 00066 5 1ب هه آهمقنن مه 65اه کعقله صز صمناهنگنصهع ۶و عاصعصعله عصنو۸0 «صدامع ای عطا صقطا ۵۳ جلامی‌کنمهند 0 200 مطمناهتامصد عصنصهع1 جنعطا ۵ ععصقطصه مکاصعلا5 عدمصه صمخاعصصی که عکصع5 ه معنععی 05 عط ۵۶ عزدولعصه لععنانی 06۳۳۵0 (2017) ۷۳۵ فصهه ,1۳۳۵0۵ مطعزی17 واحه‌لنصنک من ۸ .کع9عقل هسنصنه1 0۳۵1 حاعناودط صز ععصعامعه آمعزع م1 مصطع) "م1 ۳۳۲۰ رز 0ع00عطهع 0051-1655 2200 -0۳6 کهصنو حلص مقاقل ۶و ماود عا نحص ععحلععه ۵ 0عماصصه ک۶۵ صهنععل 005طاع1 6 .162675 متام ع-5 160 0عسهنصهه5 فصه ,عنفصصوناععی 1۸0 عطا مو‌صعنشتممم له ۶و 0۵۷۵0۹1 عطا 0۷6۳ دنا عصز 0060ن1 مععه -عازطامهد عطا او کا‌عگئه عجناندوم ۳۵۷۵160 کالناده آهن500 ۳۵ ۵۶ عع عط) ات۳0 عوتسنانه و علم لماصعصتصصعاعل عط 1060عنر فصه مطعق مه #عکق‌دا-ع 6[ 50 ۵۶ ۳۵00ع8ع1ز عطا امعععه ما صمناصعاصز امن معط اصعنوعک نی ا م16 هز 110۳ ۵02 0زه7< ۶٩ رازه نصتاآ م۸ عنسحلد 1 ۳ 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط2 1 مومع م۲ ۳۳۵۵۳ ۵1 مصس ول 1316۳20 و ۰.۰ 001606 8سن2ع 0 5ط900قل6 ۳0060 ۵4 اعوصصا 156 86 110060 20660 1081-60 مصطلع ج #عمونععل (2018) صعط) فوصه وداک مود +عطامصه 13 40 06710۳۵6۴ هصنصهعل[ ۶۵۶ ععصعلندع هه صمنانلند؟ عونمم ما رصع 21منام) صعاعرد هصنصهع1 تزفقجو ۸ 18320 صز زوعنصت علطم چ صز ععجام عناوم معنامص۸ عطا هنز دمناهاعع1[هد مق اه فلدم ۳102762 +عطاعط ۶ و عاعلله عطا عصتصعه ما اه فعنسی ک۷۵ نی آماصعصخومنه عا صز عع6710۳۵۵م عصنصوع[ عطا ما عاطاخصی +عاع1 مصه عللماد وولو ناهد "عتصعلنی عوعلزن 7 کاط50006 0۳602۳60 ۵6۲ الده امد ۳1027625 خقطا ۵۵مط5 کالدهه 156 عضوم کعقل 110060 0۵۷۵۵1 ۲۳۵ ما ۵عتقصصم ععصمحصد عم کعصنصع1 ۵عامصممم 6۶عط معله ااط ۹ کقل 110060 ۵ طز ۵16۳۵5 673160 10376-860 و عمط عطا معصنتصفحه (ر2018) حلعلفط موی +عطامصه 1۵ هدع قح له ۵۳ کاصعن5 باژکه نصت قاس دمص رعمامصمطام عناوم و صهممععل 110060 77و5۳ 6 ۵1 کالباه 16 .ص16 0ع نا ک۵۳ ۵ کعوحستاه فصه هدع[ 0عک2 وه هه ع اه 40 86 ۵ 12270675 107 000020 000ع ۵ 06 ۵ #عصعع5 علعن هه غاد تمصع ص10 خقطا ۵عمطاد 040 10376۲۶ عطا اعتمطاله اقطا ۲۳۵160 معله ععصنلوص عط1 ,دعقل 0عمصن ج صز حلجق‌ع:۲ صز 41[ 1ع06مص 110060 عط ۶و عع عط ۵0۳۵ ۶ تلادع ه که کععصقل لقنو ,دعونناه عتانعوم 105 ااونص طلجه:۲ فص دمم معصماصنطا ۵۳۵ 02860 ععمعنوع5 169505 چ فصه 501۵۳6 20۳ هه ۰ ۳2000002 ۵ 0ع که عجق اقطا کاصع0ند 1۵۳ عومعللقطل «مزقص ه عاختعصی 16۵07 .6۳5 ۲86 مقنص۳ ۶7ص فعقل 0عمصن۶ ۵۳ عص0ل 66۵ معله ع۷هط کعنفونه عصمک5 00و اونط ۵۶ 10 عوهتع که دمناحصاعصذ تمصع صز کعقل 1060 ۶4و ععکگه عطا ۵0عامع نهذ (2017) 0 از ,30۷6۷6۲ بعصنطهم) نا عطا م1 معطله خصف‌گکندهند هه #مطه امد من کلم عط1 5 مامم 00 ۳ اههد هه مصمنا‌داعنه؟ مه 02000 مه فعصعنی که خصعصعصصطحه ۵ ۵۶ 0361 ۳6 0ع21ع ۷۹0ص (2018) صعلطد۷ فص ممصتعطووط1 تقطمعنهکه7 منطینطاهه11 41 7۵۷۵۵160 5ووووععی عطط ب6۵۵ 0000666 006 مق مه بیع مممعططه هد جص هت ععععی 40 ص0۳6 ععام عط۲ طلکز ععدهده عمط عع مامنع 0060 عطا که عاصد‌منتتوم عطا 0091-1691 عظ 1 هل ماع لقدمنصع۷صم عطا هن کاحقمعاصم حنزعط) فعصگعا0 تحلاصی‌گنمهند 185 0عممنلا؟ ۵ حز حاعناهم۳ وصنصمعل1 معرمزعه دامع عم من عطا که عاصه‌منناحوم ۳۵۹۲ ,066ع3/07 2 2266882 با ۶ه ۵۵ 1389۳00۲ 0060نل1 ۵1 معللاه عطا 0عامهناده ۷ص (2019) اه نص۸ 0 کلقع21 عکتدام حلکزم خمعصعع همه مصه صمناه‌صنناخهم دکقله-ام-اه هه معصنطعاعن 12 مولعم 2 مزعطا عمط 5عع1 ۳۲ط ملعط صی عصنصوم1 0عمصنل؟ خعط عمط عناوم عط1 موعن هه .5 0۴ علزعاناه 65اه مضه کلهعاهص انس 0ععدهده عحمص 0۵ هه عصنصعاعنا ۵ص عصملده ری 5و5 نز60۳ ::061صهه 00 کددددددد ۳۳ 0 صتصهجه (2019) مت ۵صه مخهطوک۸ منرعه۷ ۵ ۵۳ ۳۵۷۵160 کوصنوصتا ۵ط1 جعاهیم ادص عطا صز وصنط‌و ناگ وصصعصعاحصز ۵1 غامد عطا 0 ,2100065 ,کوع 1۲606 مخطعصعع هه 0ص فممنام‌ع عم عخاندوم ۵0ط کاصعلند که وافوزه 1 17067 .عققل وصنطد) من عط صنذ عحصعصی صمنا‌تصاعصز 0عمصنل1 عمط ععنکه 00506 عطا 1۵۶ ۶016 عطا ۵۳ عصنطد) رصن عوصصعصعامطن کلجد ۳ صمتامصتاعصز صه هط معله مان از 066۴ مطمنا نت عصز 0عمصنل؟ خدامطق کعلونهناده مخصعص ۷ مصطز ععمع 12 معصهد کعصعصی ۵ ۹۳3168۷ ۳00۲ هل 060صنا؟ ۵۶ اعدمصصطز عط #مصتصحه (2019) تصنطدطط هه نو طمصاصح7 و کزدولقمه 156 16265 ۳۳۲ صقنص1۳۵ ۵۶ منامنع غ دمص عتعملغنه جععم که خصمصه عطا 6256 نز 6 ۵ ۵۳۳۵۵۳۵۵ که ,ق5026 060صنل عطا اعدا ۵عام تفص مها عنم دمطعلزی جععم ۶و دومع وه 5۰ ع لا 20۳8 2106 +ععم 0206 13[م 20ص ای کنصهند معصنطه) لم 1۳3000 عم ونط جز معط 60مصنل؟ ۶و عقحصطصز عطا که صمتامصنصعجه ,عمط کعنونه عوعطا م۸ ۳ 0۶ 7و5 ۵ط) وصه کرمزقس حکناو۳ ۶۵۳۵ عاص‌صنناحم ععمطم دعنوندد عصمک ما ۵عانصنا عز صمتاف‌1ه ۳ ۵۲ 3۵1 630601 کز 1۲ بع 16 عطا حز ۵ع+مصعز دز ده عنطاصد ععمج مهم مه ۱33330303۱ 0 ۲۲ :۱۹ :۵6:۱ 8ق خلعتاه کعتبام 66 صز دنه وصقه عع13 کماتساعصز هه ص506 ,0323865 08ن۳۵20 ۵ نم عزما عطا ۵۳ عع عم وصاوعل و هل موعنجصه عصنصحعل[ طونط 0هه 0 زه37 ۶٩ بوزه نصتاآ م۸ نداد 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط 12 مومع م۲ ۳۵۳۵۵۵ ۵1 مصس ول 1316۳202 65-0 .00 ,2021 ,38 18906 ,9 ۷۵1۰ بنطعقط3/0 عغ نصنطهط ملاحد‌گصا 7 70 40 123636۲5 ۶۵۳ کدمناهانسنا عص کعقاعحصات .ر2002 ,۵۵۵ ۲) ۵۳۳۵۹۶ ععمتعمها1 انس کصعاطامم هه .129969 ۳ عط] او کعودمللقل +عطاه ودمصه عنه کاصعلنی 1۵۶ کعنانناه عععل ماه ۶و 0دم1 طاونط 5065 عملهط ۵ کاصعاصی مقعلنه‌نا عم عصع۷م ۲و عادکع 0۳ عطا +عوصت عجق کاصعون5 فصه 12365 مات 4 ۵۲6 0۳۶6۵ ۳ ۵۹۲ ,۳۳6۲ ب۵[0ط 6 ما عجه اقطا کاعع خصعصععنطه لهصتا عطا 1۵۶ ۳20 6 مالنا9و7 ۵ که 2700 ,(5ع5[1طع۷ ۵7 801276) علقن‌اهه عصنط3) فعلنه-رع معط روط #عادممصد ولع16۷ 8۳06007 کلهنع اه ۵۶ کعمن عععطا ولد صز اکعاص حاعحه مک ام50 0 کاص506 806 ۷۵0۶ ۲۳ کاصع۳00د که ,وع‌عققله ی جز صعاطاممم که ععسامد +عطامصه معله کز کاصعون 5 اون ۵۶ علطم ,ق5006 عصمک ۶۵۳ خانه‌طغنه 6 مه عدم‌کوع[ عطا وهه کععععل ی فصعااه کعطنلنطه 8 200 ۵1106655 عصنطه] 0666 ععصقلهط چ هسام ,150۳۶0۳6 ب۲5عط ۵1 1۵۳ پرفعه 06 ۵ 56۳5 عصنط] 060صنل؟ مناد ک۸ .مات اقصز خی اکمص 1۵۳ وصنوم الط جع کعص0عط عصن عطا حصز 2200 کعقل-ژم-اناه ۶و 5ععقطم ۷۵ ماصن دنا عصز عمط معلز نله از که مدمه کهصنطهع) عاطهانده چ 06 8 کوفقل ۳6 0610۳6 کلهنعاهم عطا وصنصسع[ و ععصعطل عطا کاصعلنی عنع خقط) دعنان ند دععل ۵ 0ع1مملله عط صف دععل ۶و عصنا عطا ,۳60 16930 عطا 0۵۳0 له فصه امعم معط 0۳00165 عنعطا ضقن ۵۶ 0000۳ عطا 0ص اصعلوی عمط مناد طهلزم فصه داعم وم 0 ۴ اانتق5 ۵ ۰126 ۳ 200 .۰ ما م۵۵ معله تعطاه طععه ۳۵۵۵ ص2۳ع1 فصه 40 م۶ عمط عطا فعصتصمه وی عنطا مصع۳ جز کععسام ی حز نا اعصز من وصنعت 0۳ 8 106 29678 ۵ فعصنه 5۳00 156 اوه 6۳ کم عصماه کعصنصععل[ هه صمنانساعصز ع6 ۲ ۹ ۳ اا صقن۳2 0۳ اع2صصز اصف نمهند اچصه عمط فعقل 11060 ۵ 1065 3۸0۰ نز 0ع11منصع مقس عم ععصنههه گم کعمصوطامه5 50 فعواعصذ وی عط که عاصه‌منفتاخوم عط1 6 .2018-2019 جع عنصعلهه عطا صذطمصصتط کمک نت۲ موهمم۸ عنصهاع هز عععسی 73007 ۵۲۴ کاصع0ی کتطا فصه صمناهاه هو ععخاه عطا بط ع۵م0ل کوتم کاصعلوند ۵۶ صعصامحصه ۳32007 ۷۷6۲۴ 965 عقل اعقاصز ۷۵ ,کع‌ععقل خی عاطهلند اه ۳۳۵۳۵۹ کعععقعل خی خصعمعاقنل ماصز ۵عصعنزدعه .(25) صنامتع امه عطا فصه رک2حصه) نامع آمصی عطا 0۵ ما فعمعندعه ۵۳۵ هه ۵عمعاآعد .(3496 ,17ح) اند علقسع؟ فص (6696 ,3تحه علقص 0۳ فعو حلص عامسد5 1656 2 .666 225 ۵۲ 320۷۷۵ مدع عع 2 هه ۰ شم ۵۵6 دک که ۵۵ 660667 1۵ 0 کعسطتس5 آهنامحصد‌جع هصاعقه عحاصذ جتصتفص خقطا کعکسی ی که کلدمع عطا ۲3 ع0ن1 0 (کصعاز 36) احقم تمصع نکدمناع5 م6 صز 0غمنصهو ده عصعاز 35 وقط ادع عطا معصنصهع1 ال ۷۵۵ 5 از ۶۴ 200 1651۲ عطا 100ع۷ع0 ۵ 10110۵۵ ۷6۳۵ کمعا5 وهصنممل[م1 عط1 .رعصعز 8ل) هم صقعلد ۷۵۵ 0 لصمه فعاتساعصم ۷۵5 عصعاز سقلاط۷۵۵ فصه عاصزوم لعسص تسد که صمنای‌قن م0 اه علطج7 .وه غامد عط) ۲۵ حعانسند کعناعن همطل طلکزنم کععصتصعنه 100 طخزس 0عاملزم ۶۵8 اکعا 15۵ تهسنام۳۳ .0 65۰ هل مصعاز وصه بنازطهنا۲۵ ا۵ عم ملع ۵ رون عطا ۶و ۵ 206 ۷6۳۵ کطوزک م۳ +مصنص عصه م5 ,کصع5۳ کنامز عم عطا ص ۵ عصندع عاآنادع عطا 0 0ععظ عمط ب عطا 200 و5 عطا ما منم اجعا-صم عطا که 00۳ 0ععاعتصنصله کوت۶ اوعا 15۵ نصمناه‌عنصتصل0ه 1651 0۰ 0زه7< ۶٩ رازه نصتاآ م۸ عنسحلد 1 ۳ 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط2 1 مومع م۲ ۳۳۵۵۳ ۵1 مصس ول 1316۳20 ۳ 87. 200 076-651 ۳6 1۵۳ ۰.76 ۵ ۵ ۵۵۵ هه 1۳-21 روط ۵عامصناکه ۶۵5 ا۵ما عطا ۶ ندنام عط 1 6 ی جزعطا 1۵۳ 4ممطاجم عصدد عطا معنفند کصمنع (مصصی فص آماصعصخوعصهه عطا ۳ا0ظ :ام حنقط ۲066 1۵110۵8 عطا هن 0ععتصهع 0۳ ک۶۵ 16950 هه ۶و اصعاصی 156 .(2016 مصعطمانعهک) ۰ 50002 0صه عزگناعن5 اکع اه[ عطا 0۳ عامرع مصنولن صعل ۵ (2) 87 10مح ام مس قصه ,کعتاوتصطع) وصنفد< 0عع رد محاتفاد همان +عصمناع5 ععسطی نی عالماک بوفنه5 (3) عا 1۵۳ «منااعصز عطا 1۵۳ کوصن م۳ معلز۶ فص منفحج عطا ۵عجهمعمم معله «ماعحسعصط 165۵ 5ع ۷3060 عطا 200 +عهام هنفعص آعاژونل ۵ ۶ ۳0۳06۵ 6۳۵ فعلظ منوج 156 نامع لماص همه ۹ م0 نا ۲ع ماع مه عطا ما معجنع ۷6۳۵ کاصعاصم کععل عم عط] معصمطام ازع ج بط 0ع0۳0 ۷۷6۲6 6 .۷۷۵۵6 16 1۵۶ 129160 مصه 2018-2019 مغر عنصعلهد عطا جز ععقام ۵۵۳ وی 1۳5۵ 5 10 .6 1نسنط 150 1۵۶ 0عاع1 «مزککع5 حاععه قصه ملع ج ععد0 کععععل عط 0عمعانه کاصع0ن5 6۳ ۲ 00 0۳6-1651 عط) خهک عاصه‌صننادم [ن۸ باکعاسعوم فص اکعا-عمم عطا هصناعنصنصلد ۵ 060۲۵۵ ۷6۳6 065 136 .5000 6 ۵ +مم معط کقبم فطع هه تسقلطای ۵ که 010086 10۵ وه 6 ۵ 8 0ن0ع8 ۷۵5 از مط مط0نا اک عطا ما 0عع0محمز ۹عطا ۵۳۵ صنامع نمامعصفخومه عطا ۴و 167 87 10مصطع] ۶ ع0ا ۵۵۳ فص ,0 ما فععمنه ععم اعطا خمهطم معط عطا بط 0عا مدع منز 60 121 مره کز منامتع طاعوه صذ وصنط‌ع ام ع عم 186 معکسام عط) 1۵7 0ع0عع 0 مه 6صناعزعصم <0 تحص ۵عمصنل عطا ده 6عع2ط !۵ معط 156 +عععل من 165۵ 000255 200 کاعق۷۵۵۵ 0علوحلهذ خصعاهی عفد عععلمععجم عط1 مکعقاععصز فصه ععقل-عرم ن:کععق 0 عا ( ۵۲ ۵ مععاعد 6۳۵ کاصعلنه عط1 بصع‌ععا1 جنوعس آمنممد عطا عز کاصعلوندی عطا ما ۵ععتاعل کفعقعل-ع۳م عطا هز صعطا مغ سعصنز معطوع عطا که مل هه عاعقی0وم عطا ۵ صعاعنا +۵۶ کاعف۷۵۵ 8 200 ,0065005 86ص کصه ۵۳ 86ص2ع0عع مکعامط وصخله رکاععطاک عاعها عصاعاصصی منز ,0651105 ۷6۳8عص2 0ص عصفاعه ,۵۳۵ منا۳0ع ۵ 0عاقماله ۶۵۹۶ دععل عط) ۶ عهت عط1 .کعسح ند ۰( م,داعزد17 ۳0۳۵ 020160 م1 ع1طه1) کعنانجناه عبناهعاصذ کصنمل مه ۹110 20 8060-7-6 8 ۵00۲ علصنط) ۵۳ع کاصع0ن5 -رزه 156-۳" 0210نناتق0 500601 +عصاحقم ه از عحقطک صعطا ناک 0۳۵۳۵ 5۹ 6 ,00067512001086 06عع13 ۵۶ القصد صز عنم ععقل ککنه‌عنهه کاصعونن5 وفقهاح 7 1020 ع۷نانصیهم 3065 کامصعصعع5 خمصعمعققنن #عمعنزدعد عنه کامعلنن5 ی[ له 20 وصن7۲2 عصفلون ده اعصجه 0۵6 ما ما لحم ۶و 7185 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط 12 مومع م۲ ۳۵۳۵۵۵ ۵1 مصس ول 1316۳202 65-0 .00 ,2021 ,38 18906 ,9 ۷۵1۰ بنطعقط3/0 عغ نصنطهط ملاحد‌گصا 7 72 ۳ ۲3 1016۳261 کاصعلوننگ5 معط 00 066 ۳۵6 کامع0 500 که ۸ 85 ]۲۵۵۷۵0۵1 حاع 0 06116۳60 ک۷ معط عط1 نصمناحساعصز آمممناصع م۲ ,6 ع6 ) که 0۵ عطا خ۸ اصعاصی عطا ۵ ما اعد ۵۹ عمامصطلع عنکن م50 مد ععطانی کعونصطلع] 6 ۶و کل تلقصه ع۲هسه 10 وی عطا که صمناععحو حل م۳۵ عطا 6اه ما 0۳06۶ 1 1 ع۳ که ۶5۵۳۷۵۵ ۵۹۲ خصعصع۷عنطه عطا کنتحاقصه عنطا ها ب0ع 0۵0 ۳۵۶ ر10۵۸ج38۸) 5 (عصنطا3ع مادم ۷5۰ جمنات اعصز 0عمرصنا2 نعلع 100 2) صمتاتساعصز ۵1 ع0 عطا وصه عاطعنه۷ ت۳۵ 136 وصزکت 0610۳6 ۵۵۵۵ ۷۵۹۶ عصناعع) صمنامصصعکه صعصنصنام۳۳ معاطهنسد خصعمصهمع0صز عطا 1 50۳۵86۵۲ فصه مکسهعصنا1م لحم وواس‌عصنا مود 2۵۶ معط ما عنعتحلقصه 23/۸۵71017۸ 7 2160 موز م۸ .2 12016 هنز 0۵ 5 کز اوعا خصعصع عنم عطا ۶0۵۶ تلمفصومد که خلاد 1۳5۵ وز که کنط] ,(05.کص) خصع‌گنمصهزد امد کز عنعتاهاد مصنصگ-ممع مص امک عط) مصصای هنک عطا ۸5 ,ع م5 عطا ۶و تمد عاعنه تتص عط) ۵۲ع ما ۵عتماحولی ک۵ ععصقاعنل عزطامصقل2 1/2 ۰ کعز 50765 0051-1651 1۵۳ ععصقاعنه عزطامصعلعطه/3 1۵۶ علو صصتجحفص عطا ,کتمطاک 0610 3 116 1606066۲65 0 1۵۳ عاطها عفتوعنط حز عحلهی هن عطا انم ۵عحقصصم کوتم عحله۷ کنط1 ع کعزطامصقلهطج/3 صتصنجه/3 عط که 0ع بصع اه 2۳6 عاعل عطا حز عنلاه عاهسه له مد هه (33.82) 1.398 65 11227 5 عن31 ۷7 ۳۳۵۵060 01 ۳۵۳ 0ع ما5 0زه7< ۶٩ رازه نصتاآ م۸ عنسحلد 1 ۳ 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط2 1 مومع م۲ ۳۳۵۵۳ ۵1 مصس ول 1316۳20 ور .ی 001606 نع ۵ 00فا ۳0060 که اعوصصا 156 503116701016 ۵1 ماقم ۵ هصنامعع بط 0ع مه ک۶۵ شسم‌عصنا ۵1 صمنامهتععد ع15 1 بوذ ک۸ .5صا۲ع ام0ط۳ی فصه ادنوه 1۵۶ بناعاد م50 ماع ادص عنطه ۵۳ صمناع5 اجه .0 کعز اواضم‌عصنا که دمناصصععه 136 ,۲36۳610۳6 :0096۳760 کز آواس‌عصناصمد نو ععصع ۵0 م۵ تمد عنطا 1251 ۵ 0ع31احولی ۳۵۶ 65۲ 601 من له عطا که کاحهم ۵ مه صمتعلعصی ع15 ,۲.586) اعا-او0م ۶و فصمناهد 0 معط 0666۵ صمناهاعصی کم ماه عط کش مصمتامصنادعه عنصمم ما +ع0۳0 حز مهم ۶۵5 کعنق/2 ععمقعاسه 00 ۵۴ ون مععه ک1 :ده دعععطظ :۸ .5عع 20 عع ۷26-0220 ۵1 بجزمدععمصمط که صماصصعکه عطا 0عاهامنی حاعل عطا ۸66۳ ۶ 000 تاک 156 3666 ,(432. > ص 001. صقطا جعوتها دز عنله۷ ععصعنگنمهند عطا ,5805 4 13016 0 0۶ بواز5 ص۲7 م۸ نصا 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط 12 مومع م۲ ۳۵۳۵۵۵ ۵1 مصس ول 1316۳202 65-0 .00 ,2021 ,38 18906 ,9 ۷۵1۰ بنطعقط3/0 عغ نصنطهط ملاحد‌گصا 7 74 ۳6۹۷1 1۳36 06۳10۳۵0۰ ۵5 ۸ 3/۸710 ,0۳096۳۷۵۵ ۵5 کدمنام که هه که نامز کامخعی مه ٩۸ 189 7 47.000 0 5.46422 139 6 ونه[[ز 2‏ طتا۲0ع 40 ۵۵۵۳۵۱ 066۵ عع و علکنه اصی‌نانمهند جح عز عمعطا ,ماه 2006 5 12016 م۸ 2) ۳ 11 8ححححح وم ۷۷ که لفمدعد خاعمعصمعل معصنطصی نز ععصمعصصمنجعه 1۱ 111 111 مممعمععیه + 01 06 صی کعا ددع0 ,130610۲6 ب[189 تور :007عم :5.464 > (47 ۳ اننه ج 1۴ 6۵ 6066265 مورا 06۷/68000000 ۵۳ دایعا عصنامصاصز ۵۲۳۵ ,110۷۵۷6۳ ۷اه 1012160 کعا هه عطا گم عصمد فصه معصفععه عجق کععصقه۷ نموه ,5305 6 ع1طج1 م۸ 1 ع۳6 ۲ ۷۳۳۵۵ ,(7 72016) کمک کا‌عناه کاعزط 66-۹ که کادعا و اآناوم+ عطا م۸ ,9.189 > (48 مل) ۳] 560000 اعان ۷۵۵ 1۵۳ کعدععگنه ۵0 وزاعاو‌ندمع5 0ععلنعصی عجه کعا ند 6 ۲2۵000 [134.حتی ,02.009 بل744> (48 مل) ۳] صمناعد حمصصصی هه [161 نید ,02.004 0زه7< ۶٩ رازه نصتاآ م۸ عنسحلد 1 ۳ 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط2 1 مومع م۲ ۳۳۵۵۳ ۵1 مصس ول 1316۳20 5 .۰ 001606 نع ۵۵ 00فا ۳0060 که اعوصصا 156 6 1۵۳ 76[ امعلله عطا ,(8888) ععننعه ننز معقممعع حص مه اقطا 0عامد 06 لحم 1 ت۳۵ کز تمصع 10۳ فصه (14. حافنتیی موه دز قاطا عطا 10۳ 1060000 عا ۵۲طا 530۶ (8 ع1201) ا۵ع) خمعصععنطه عطا ۶ عنعناهاد باعل عطا ,12/10۳60۷6۳ ۵ عاز ۵صه [ه۳ع0عع صز ۲کعا خصع 0 عنطعه صز ماع آمجصی عطا ۵عصو‌گ ماه نامع لهامعصخصعصجه 00 اک 0ع0صن1 ۶و عمط عطا ماع ناک هنز که بوک امعم عطا کم صنه صنقص عط1 .06060606060 هه ززه0066 ۵۵ 000000000۵ 06 66و00 مومع عحکموه ۳۳۵ 6 ۵۳610۵۵ صامتع لماصعص مه عطا مدا فعله ۷ واخمهصخم وی عطا ۵1 عالنوم 156" 8ن عنط7 طعناومط عصنصوع1 جز عصماه عصنصوع1 کم 16615 +«عطونط عصنعنطه حز صنامتع (مقصمی 7 502168 هط کنام‌ععقاصد 207 مضه لنگعکت ۵ کز جمناتعصز 0عمصنل خقطا عد؟ عطا کاممم‌صناد 0 ,عضنا م0۵00 عصنصم‌عل[ که عصعلاطاممم عطا علعل‌ها هقف از ععهع0 عناوم ندجعصعع وصنفد]1 8 ع6نط1 ۵۵۳۹۵۰ ۳ حز عع13 دما تساعصز وصه کاصعلوی 06۳ط خقطا علمنهه کعصنطج) اه فد م1 طاونط «زعغ 0صه دعنازنه کعقعل-عمم عه خصعاصمی لقدمناعحسعصنز +عطعند صصط کناعصط کاصعونطی عطا ,م5 دا عطا عصنسل عضهن ع<مص کقط +«محساعصز عط1 بفععصعطعه عجه صمناحسعصز عطا عصسکه صمنممملزی 1 006 فصه جمناهتتامص هصتصوع1 عحطا 0ص محصعاطامتم عصنصع1 ۶ مممای ۵۵ 1۵05 ۵ عصن 118 خ۵ط۲ «مناعصز 0عمرصنل2 اه کوصتصصنم وهی م60۳0 عطا کعادمطامی وصنفصت 15۵ 8 ۷1060 200 5ععزع0 علزطامه ۵1 کصقعص بط کلمعهه عصنط) ما کعععق کعه کتمالد ععنام عط۲ 6 6 5۳0060۲5 وعا همه از رعصط دعقل ۲و عک 06اه عطا عم صف از ماعصعاصا عطا ۵۵ کصدمگاد1م ,۳63505 ۷۵۳05 ۵ 006 کعقل عطا صز عاهمنتدم ما عاطاهصد عجه چعطا ععف حز هه مععقهم 0۳۳۵ جنعط) 2۳ ۶ وکقل ع13 علزاه اطاعندها ع27 اقا عونمم خحمطه سعع1 ما کعتاخنص ۵000۳ عص50 صع۷نع 2۳6 رعط] ۰( ,60165130 عصس۸ 2 مفص7۵ع ,3107002 :2012 م۳160 :2009 وکصه5 +6 صصقصع 0 5ا 60 6 عم عوه خقطا دعنوی آمعسزصصه عطا انم خصعص مهد صز معله کز وصنوص ع15" ,535120 06۳10۳۵066 نع[ وصن وم صصذ مهیع) عصااه عصنصوع1[ 1۵۳ جماتعصز 0عممنل؟ ۶و 8 ,16908 عل م20 مموع) کصماسطضصی نهنعمعد عم ,مرصمنا تام فصه مخصعصععدع 02 1600026 عم عصناطاهصه وصمصمانه هصنا10 ,ذعقله 0610۶6 اتدمع 6۲عط ما صعص رازه ,6 136 هنز 65۲ از 500008 ۵۳ ۵۲ و۳0 عطازعهع تحص معستصهع1 2560 عم 0۳08 0 زه37 ۶٩ بوزه نصتاآ م۸ نداد 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط 12 مومع م۲ ۳۵۳۵۵۵ ۵1 مصس ول 1316۳202 65-0 .00 ,2021 ,38 18906 ,9 ۷۵1۰ بنطعقط3/0 عغ نصنطهط ملاحد‌گصا 7 76 ,(6ع16ع073 107 عضنا 0۳۵ رغصا کععل امعنقنه ممعع) یله عضنا ,(کله 02 عصاکدعع0 ۵ 580060۲ مل7ع60ع) 0نا۳2عاصز 0ص ,(عو ناه مکصمنامع عم ملق 16000 ع انوم معیع) کصمناندو‌معنله 6 ۳6۵ عصاناه منام‌۳ع آهامعمصخعمنه عطا اقطا 0ع۳۵۷۵1 وی عطا که هه ۵ط۲ ,۳۳۵۳ 110060 ۶و ععقعاصد 207 عطا ۵عصععه 06 صف از 3۳۹ ت16 اهلنطق۵ حذ صامع مهم 65[ 2060 1060 منوجه ۵۶ ۶۵۳۵ عطا هن کلمعاهه کععل عم 0ع0 نموم از ک۵ ۶ عصنطه) دمص ص0۳ 1۵ 1 ۷۷۵۳۵۶ 26۷۷ عطا نع[ ۶۵۶ علمماهه عععطا حاهنامتطا مع ما انس 0000 عطا ۵هط کاصعونی عطا 0هه 0 0۳6961۵105 1۵۳ کعجبا۵م5ع۳ عامن اه کلععم عصنصمع1 سعلد ۷۵۵ هط 1۵۵ کز 1۲ م1695 عط] ,7ات0 7300) وصتط2ع) اقلا ۷۵۵ صز ما22 برعما ۵ کز اسصصز آمتش عم ما ع وه عمط هه 0۳366 0 [06۵ ۲621ع ه ک0ععط از وصه ملعم عامصنزد ج امد عز مادعا وصه م1 قلدطی۷۵ .(2002 0 ع دهع[ عطا ,کعنان نامه عع نله 7 ۹000۳160 55 1 ۰.۰60۵ هه 66 مگ ععنتممعد 200 0 ع۳6 1۵۳ اتاصطز ۵۶ عقهد عطا 666۵ ععمصعاکنل لماصعصحلوصت2 ۵ ۵۶ ۵۳۵ ,066ع2/076 6 ۲ص 1۳۵ ,۷1060 ,رصنلونه) لقومصتلح ۵8 احاصطز ۵ط ععسم من عطا حز که ,دععقل ۵ کلام اتاصطز عطا ۵۶ بونلم مه 156 امه عط که کلمعهص معتصخم عطی اهاز هط دعقل نهدمناصعجصم 6 ۵۶ 1020 عطا 6و۳ صف از اقطا اع1 عطا ۶و همع ۵۵ عطندعی موم جمناهصمنصز هز ع[م1 معا 40 عجه کلهزعاهط وهنطد) عطا ۶۵۲ عط1 .ر2011 مدع ۵1۳ ۵ ,کع ۸ ,۲ع1[6ع5) عاعه) ومنصهع1 ,۵116۲5 اععزطااک البه‌ناگنه وصنتط) حز توالمن مد که رصن هو مصتاحه ونکت عن فعحعجتاعه فصه 0۳699076 1695 [6ع] 16206۳5 عطا کملعط هه عاعفا عصنصهع1[ عطا کم 1020 کامع ماه عطا 1۵0066 40 جز ۳60۵۳60 عجه کلمتعاقص لمدمناساعص لقومصسخاتهد ۵۵ط ۷۷ بصمتافصهوگصذ عطا ددع0۳ 6 عتط 200 0ععقصقص عز که عصنصهعا ۵۳ 1020 عطا مدعقله عط) 0610۶6 060 تناعل ععه فصه دمنانساعدز 6 ۲ کاصع000ه کعزع اتاصطز ۶و عون عنطا عطات ۳ بو عکعطز تمصع ۷۵۳۵۵۵ که دی وه دلقاه‌اهص آهدمناعصز عط صم عصتخعصط او ععصقطل عطا رهعزی رمنفنج) کععمع عم عصنصده[ 40 ۳6۳۳6۲۲۵ ۵۵۲ ۵ 16205 اعتمصهنلن خقط) وصنصوع1 عنعه هز ۵ععدهده 006 چعطا عا ,506118 رفن0۳00 ۶ عع ما عط موعاهاد (3999) صعن0 ک۸ ۵۳۵۹۰ 0عصوع1 عطا که ۲۳00 116 0صه ,۷۵۳۵۶ +عطاه ما عصنطصم 0۳05 عطا تومط رکعتاتعم وم نا هار5 فصه مزع 10۳0010 کنط ,3/0۳60۷6۲ .ص162 سعاناط ۵۵ 10۶ نا مغ زعصی ماصن صعماها 0۵ 0لحمطک ۶0۳۵۶ عطا مه کوصنصه16 85 ۷۵۲۵13۲۷ ۵۶ 065 خصعمعاقنل تومامع0 ما کعنانصت 0000۳ تمصع[ کعتزع خحصطز کم 06 40 ,عفانطع۲۵ ,60۲ رصن هغنامکصم مله500 ,بعمععنل دمص عاعل که طعبه (ر۷155) دعزع 526 ق۷۵۵0 یز هلماح عصزعن. عکتق06 ,(1997 مخنصطک) ۷185 عتاندع 16130 ۵ ۷1.85 وطصزعت ۶و 606۲ 156 .(2019 مفته‌حطدان۸ م6 نصنطم) ددع۵2 هه عک ۷5 کعکهع 1 -۶[ع5 هه 20005 ۵۳6 ع006ع0 کجعصع1 خعطا کز کاصعصصمحنصه. عصنصع1 معکه عم[ مصطاع] 1080 0060ن1؟ ۶و معلنه عطا ما ۳060 طان فد عطا ۵۶ خلبهه عطا ,2/0606 6 0۲06۳0۳۵ صنامتع امه عطا اقطا 0عل 1 ومع فقس ۱ هه 6 ۵1 کاصع0نط5 علنطم هط عز عصنوصن عنطا 26۵۶ و۲62 0۵6 مخصعصتمعنطعه تمصع صز تمصع تمقهمی 6 06۲26 و۵ط ,کلقت اه لقدمناحعصنز کععل-امانه ۵۶ اوعد که عفن جمناتاعصز 210060 67 66اه ع انعم 7ع00 +عطونط 0۳ ص506 ک۷۵ کعقل عطا ۶و عصط عطا وصه عععل عطا صز 0۳6026۵0 65 ۵80006 ۵۳۵۵۲ 106۲ عطا ره عنطا ۵ 1۵۳۳۵۰ ععقتع م1 ۵۵ 10۲ ۵ هصنعت1۵0 اکناز ص۳۵ 4 ج 520 1020675 وهه کعقل عطا 610۳۵ کناه فعسی 606 عصطصعص فص عصتفوصا وه وصنو نز 67 0۶ 5عناز 200 ۷6 ندعم 6 مکلجقمعاگ۸ +کععقل عطا وصعاهه 610۳6 تجامععل نع[ 1۵۳ عصت ۶و 0 0۳6۶۲۴ 6 بط اناه #عنسی ۵۳۵ مصنععی هه عصتاعداد 67 معصنمتقصه معصنوامصه هصنواعصز [ع0ع1 6۰ ککقل 6 صز ص56 +عطاه هه +ماساعصز عطا ۶ مناد 7 ۲۵۶۵۳۲۵۶ عنامع اجه ۵۶ عون خصمهاکنه از کاصعوی فعلن موم همعط ۳1۵۵۵۵ و اه 1227060 ۵۶ ۵۳ط۷ کعقل عطا 10 +کعقل عطا ۵ عصنصهی 61۵۳۵ کعسه هساک آمعناهمحصدتع عصنصده[ 6 عق 96۳۷۵۵ 1267 ۳6 علنطم ۷0۳ لدنص فص منقم ,رصانع ۶ط ۲۵210۳۵۵ ۵۶ دعقل 0زه7< ۶٩ رازه نصتاآ م۸ عنسحلد 1 ۳ 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط2 1 مومع م۲ ۳۳۵۵۳ ۵1 مصس ول 1316۳20 ور یی 001606 نع ۵ دم عکقل6 ۳0060 که اعوصصا 156 6 هصز2زعقطاصسه ۶7ص عاطژدعوم که عتاهتصتصصم که تمصع که عصنصوع[ عطا عوهص کنط 1 اند 96-0 13) (۵6ا «08ن22ع م0۲ تمصع کصنط‌ج) اه جععادی کعصنط‌ها دومع صنل-ع0ط] ۳زع معله ااط ماطاهتها ۷۵۲۵ عسش 5 تمصع عطا ۶و ک۳۵م عطا چلده امد ,دز خقط7 .(2014 40 ,5ع۳05ع6۳0 [نعصنصه‌ع ,کعناز ناه عهصنوهم۳ عزعصعاره طاونامطا 0عا مناد ۷۵۳۴ عک هه ص16 8 ۵ 301 ۵5 660 عناق تقصص‌تع 1۵۳ ععزک امعئه عطا خقطا ۵عمطد معله کعصنوص 16۵ 40 ۳۳ که 66ات1 ۵طا صز عمعجه 0ععلوعم عطا اه عده کز فصو معصنصع1 سعلا ۷۵۵ 25 00 دز 110060 ۵1 امعلاه عطا اه عنععز عطا 0۵ عص0ل 660 ع۷هط خقطا کعنفوند ع5مط 1 مصمنانساعصز ۹0 1۵۶ که‌عقاصه 307 خصف‌نگندهند صه ۲00۳۵0 امد ع۷هط 1661 (ممطی که هصنصع1 محمفصحصد‌ع ۶٩ 051 دلعنامطاند ,عصه ماه ص16 ما خمعمکع انس وصنطد) نفدمناص دم ۵۷67 صمنا اکصز :8 نطحه77-[۸ :2017 من1۳6۵0۵0 وبق.ع) حلعه0070ه2 کنطا 1۵۵۳05 کعلنناد عناژووم 1600760 2۳065 00106 ۳6۶6 اقطا اج عطا کعمم وس 5۳07 کنطا اه سوه عط7 .(2016 مخعصنعمصاعل۸ 40 عع +مصصع۳ع طاعناع۳2 عصنصوع[ که مععهاد +عمرمت هز عصمعاناه عصنصوع1 6۶عط ععاصه‌تهتع هف 40 :(2017 ,صو۳) ععمعتعصنه وصنصع[ نعطا طازم عم عنادد عحمص [۵ع۶ کاصعفونده مععلقم صمنانساعصز 5 7۵۵ 1۵۳ فطع عهسنصد16 عه عطا اقطا ۵0۷6 صعطا کععلقه دعنانناهه کعقل ماه عووعه ۱1۱۱۱۶:۱۱ بط هط مجستته عمعمعی ۶ اعحمصنز عطا معصتصفحه فک خصعسته 136 ۲قلبتا هم یز عهصتصهع1 ها ۷۵۵ مضه تمصع جز خصعصععنطه فص نمجعصعع هز عصهما0 85 20 86 ن29ع1 160060 ۶و ععصقاوصصطز عمط عممععلوس وی عطا ام کعصنوه ۵ط1 110 ۳10060 .وعامتمصخم لهزعمعق لومعم طکنم عصنا صز کعععقاه ی یز بجلعاهم 200۳0 7 مامصطا] ۶ ۳۶06۲ از کاصع0ط5 ما بونلاطان معبنع از که کععسی ی 1۵۶ کععقاهه 207 صنعاجی کقط 6۰ عننسهع1 عصناهه ۵۳ ع۲عط هه صه هنعط که ۳۵۱۳ که کاصعصصعزدعه فصه علاوعک لزنم 06 یععع2 22202 6۵6۵ +معنزعه 200 فلهمیه ما وا الاهمه ههد ۲ ۸ ۲ رفن۸۵0 ۰ وق حز ۷۵۳۵۵م 06 ۵ کعنععز آمعنان عمط م2 عصا عط) عصندک کح وصه صمتکععل عط) علزکاه 3۵6۵5 ۳۳ فصه 0۳5 از ععهاع 122 10۳ لمع غط صف وی عطا ام کوصنفص عط1 ۵5 0۳تساکصز ع۵ط) تاغل فصه دمناع‌نوم عم علهناهص 2۵۳ من کز برعمامصطاع) ۵عط ۷۷ 0610065 306256 هه هنز وصنالناکع1 وعع عع 22202222222 5 53333555 ۵0 کم 0۵ کققله ععووعع و وعی عمنز 6ع0مع 86 له کعنانص 0000۳ فصه ,ص500 که صمناعتتامصت معصتصع‌عل کنام ص210 عصتمگکاه ههنصهع1 06۷6100675 کل2 ۵16 ۳۳۲۰ ,09ص 60مصنا؟ که حلعناه کعزع 50216 206 مصصط هنک وظ 0۳306۰ 1376۳5 1326286 ۵۶ 26005 عط) عصنزددمحفلد کلععهه هدما تحص ۵عمنلمصمععم عحمص صهزدعل [ هم[ عجومع۳م صسعطا کملعط کعزعمامصط) عصندتآ بدعو عم هه کعلواد ومع[ عکع 00 6 ع 3 ز 0ع۹1 از ک۳ع 16 کم کعصی صقن عصماهه عططا هه 1۵16215 40 0666606 2:22 ها 00۵۲ ۸ مه 100600 6عه (0118) با موب و60 6 ور ووويه 906 5 6۳23۵۲ صز اع2صصز 0۵ عقل 0عم‌صن2 عط1 .«(2016) بش۸ لا مفعصنقص ۸ 6 .5 .5 مفط ۸1-۲7۵۳ 06 15و۳۲ 06اه 240 که مممه 2 1 111111111 لللا4ه وومممدمعه ننندگ ۳۳ ۵ 620۳32066 1۵ 965 هل [هممناصع ۷ص ماصذ هصتص16 0عمرمن2 اه ناو معط 154۵ 30۰ مناع‌کناه ستنص۸ 89 1.09696 ۱[ 1110۷۵۵۲ 622۵66 00و وووووووول وو وووويق۵66 22 :222066011 0 زه37 ۶٩ بوزه نصتاآ م۸ نداد 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط 12 مومع م۲ ۳۵۳۵۵۵ ۵1 مصس ول 1316۳202 65-0 .00 ,2021 ,38 18906 ,9 ۷۵1۰ بنطعقط3/0 عغ نصنطهط ملاحد‌گصا 7 78 9 م1۵۵2 1 1683700 0ع1100] و 1010 .(2016) 6 ,ومطصتام) 6 ,3 ,۸0۳206 -۳ نز 0۳696160 33067 ۰ر0۲ع ولا تطته] 16و ۳۵ ۱۳ 0020 آم ۲5 ۸ :0۳1۵0۳۳۵۳۹ 04 .01/76177074 20/0 062/1010 //:۲۲05ط 06۰ دماعصنطعه ۷ ,2016 8۳0ع] 01 0۳ 00702 6۲ کقل 0ع00نل؟ ج ۶ اعدصصن 156 .(2019) .36 ,206 6 ول 1 ق۸۷10 2693۰ 128 ,۳۵6011011 چگ 5 0؟ک؟(؟ک؟ بت ات ات وت 25[ آه نناه‌6 600 : ننننه 400001000000 100000 ه جز دهعه عععه 1عنهد 1020-06 «(2018) بش۸ مقلکلاه‌ط 6 ۸ نم هل 60مصنل؟ عط1 .(2017) .7 36 مطقصص عمط لنی 6 ,7 مطفق0عصل۸ ول ,8۵165 81060-064 736 ,(۳09۰) 26۳0085 بش۸ 8 رفق880 بط بل ,00۳6625 5 سل 10 بانط 0۳61 برع 21695 2۷۵۲ 1 5007۳ 2۷۵۲۶ 6063 :0106381007 مر صناظ .(2012) م۸ ص52 6۶ ول ,8678133559 - 110 ۳/. .0۳۰ 1/۲0 ها 0 37073 / که م3100 / تحص 60 خن ناس م۸562 6 151۳ کت مرول .( 600 28۵) 56-6665 ,۵۵0۵ ۳۵ 7م کاکراه ۵۳ 0۵۲ 5001 اک .(1988) ۷۷۰ 7 متعطم) -کزو 21 1221-۳0۷۷۵۳۸ ۵۵700۲0/5 ۶ // :۲۲05 مفعاهنمکک ۸‏ 3۳16۵ 136066 ع186 :16۵0 بکااماگ 94و10 و76 .(2009) بل بش۸ و تام هکل .8 من0صهزحنط .1۳ ۳3۵70۵0 12.521.261 533//: 05 بکعتنصق ۲۳ صز همام0طظ تخت وصتلصصم) فصه عصاوفن5 1۵۳ 5000600 0۳0۷6 1۵ م۲ ععقل سامتز صناط هه علوفعصن وصه ۳۵مل علزمتا .(2012) کل ۳۵102۰ ۷۳7982840001 2116 //60.80 .168.61 //: ۲0۹ .12-17 ,(39)6 7600109 لام ومممتک 40 ۵۶ 1۳020 .(2018) 3۳۰ ,ص۷۵ ۵ بل رقطنقطو0ط1 .36 مق امعنهکه7 .1 منطعنطهد11 «ودودد 220668 درب 20606066 تنفقق06۵ ۶ 6۸۵6 30000266 تفه باط۳طظ هم مجستته -261 ,(32)3 و1079 1۵9096 0ع ۰۸۹ 0۳۵۴ ۵۲ ا۵ 70۳ نامع 06 هط حنصز0000 10000000 ۶و ددعکنه 666 66606(6) .. ۷۷/20000266 ۵6 مود ق۳8۳8 دود ی ۶ 1207۲9 .067600۳8 خصعل0نی 0ص مععصقص عم صفجه ,عصطا و۳00 ککقل ماه نا ه/عع 50 / 506601۳61۲0 ۷/۷۷ //: 31105 61-71 15 ,71115171611071 06 80060 7۳6 ,(609۰) بله ا6 6۳66۵ .5 سل 10 .صنلا ]1 بجاو ماد رطعاد بط معاک .(2017) .ط مطعز11 6 :5112671300 .(11-36 00۰) 20 مومع ۳۵-0 ۹۵ ع عم 600 نصممععهاه له 11۳۳ ک۴ا 006 20061 لهز ننننننه ‎ )7777(706‏ با و۷ ووونلا وود 282 ود .5 .7 ,118162 178-0 و70 ,36۳0010 1700 10 000065 معصنصند0 ۰ ۵۳۵ ا۳۲ط عاع 7‏ تصقتطع 1 بط اعناوو ات 6۲00۳0 ام 6 ب( )2016‏ بط مصقطعلنکه1 ها لهس ۸ +صعنوه هم هام20 20۳ ه که هصنسهع1 ۵0عمصناط .(2016) 0۰ 7 مفعصطمه هط 4 8۳3۵۲ حاعناع۳2 وصنطو ده تعومص همقل 0عمصنل که اعدمصطذ عط7 .(2017) .ج ,1۵۳۵۵0 141-2 ,(16)64 ,1۵۷۵۵۵۳۹ ,۹۲۳۵۲۵۵۲۵ ,70۳۳۵ 0۲۵۲ .اممطاه طاونط او عمدنع 10 0زه7< ۶٩ رازه نصتاآ م۸ عنسحلد 1 ۳ 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط2 1 مومع م۲ ۳۳۵۵۳ ۵1 مصس ول 1316۳20 1۳688۶ +6 ,مت و۳131 ول .3 ,286 ۲[ ط.79136_علع ناه از مدع ۵۵ //:۲۲۳ط رفن2 ۲۲۳۵ 8 06181۷06 هه عهصنامعی ۵ هع3ع ۸ همقل عطا و13 .(2000) 3/6 .3 200 ,87110 31 .10 مق7/030-عع06[1 .3 10 تفصصعع عسنط2 1 .(ر2014) 0۰ مصقصعع۳۳-صع 2 ] 256-2۰ .00) (6۵ 0 4) 1۵9۵9۶ ۲۵9 ۹۳ 5۵0۳۵ ۵ که کنو و 0ع7 ومع مک 4 :2108370071 720060[ 112 1 108 8700۵۳۰ ۵۳ 08 011عع 6 "5120010 .(2016) سل 1۵10672 1 71710۷۵10115 ,(.۳05) فنعآ .۸ هه 3/608 .7 1۵ بقل 0عمصن 15۵ .(2018) .7 ,2/۳۳08 8 بعلصنا/ 5:7 صاخط ویک نع وم هنک .(10ح1.صع) 1631007 1۵9۵96 ۳۵۵ و ام اه 13607007205 عطا که کدمامع20۳ اعاصعلنن5 .(2021) بش۸ معط 6 سل 367782 بش۸ 3707002 «(21)1 ,762۳۵0109 (۸[ 15و2۳ و720 کصمکدعا فصو 12 ماصذ عمنصوع] ۵0عممناط 5 06 دص ات ز0<7ز 2 کوع م رمحا هل 8/10 سا 0 ز /1۵ ۷ //: ۲۳05 112-130 ۸ :۵0۵0۳ «عطونط جز کعصمم+ککععل 100000 ۲۶ مهم عم 5555(5) 0 مورف [[81 6۶ ووو دووی ۳۳۳666 5 187 و اعد کتکراه0۳ 2040 1۵ عتبسو معاد بط مرعی ۸ :1۵۳۵ ]ی ککصک .(2020) .7 ماصه8۵11 -0-02ع1 20۵1-۸5 /7- 121سا 5-5 0/525 :0 ع او 1/0 نحصاقط +مول عمط کات رهم خیم 5۰ «منصناز ۵4 کعوععل عناوم لدحعصعی +2۵ عممنشامک فصه کصع20۸1 .(2002) ۸ 1 بل ,8۳0۵8 ۹ 1۵۳ 6۳20۵7 کصنط13 جز حاعومتصص۸ عصنصهمع] 0عمصناط ج وصضماموط «ر2017) بل مصن۳9 ,1719151165 ۸01160 ۳۵٩ و7200 1۵996 (عااو ۳ ]۰ ,70۵ 700610 مکاصعونن5 8 دز 1016086 سعل ۵۵ 0۶ ۳205 هه 6ا0عل ۶و دعلمد عطا عصنزددموع۸ .(31999) .0.10 مصقن0 -5031687 ۵3 #عصزطصم) عصنصع هنع ص200 نم هاعاط۲ .(2019) بش۸ مضح‌وطه‌ان۸ ۶ .3 منصنطم۳ :07 ,1-14 ,0060 5۸6۳ بعدتآ بععاد 5 فصه عصنصمعاآ سعل م۷۵ 0۳ صمناحساعصآ معط ٩ ۵۶ 06025۵0 00۷10066۳ لها ۸ افعقا0 و16 طصنلط .(2014) .36 .7 موم ی یک بعع5 585-87 ,6 ,7100709 6 وونط0ع7 عم 2۳۵۳ هرا عمعس فصممعععل 100000 +0 ۸+13+ 85۱ 2/۳012 + 10157/۳10 / نع 00 /کا دعس 0/060 00 2 کصص// :05 -ع58-1092-4693-396 001/117420 0 که [- عم مناج + دناد اعد مصع لدع 006100 () .3 ولاطاتد3/6 فصه .3 ماانصط5 جآ .کعزععاد50 هسنصمع1 صعلاطی۷۵ .(1997) .31 ماخنصط5 :6 م.(199-227 .00) رومهه220 00ه روعش م نامع دوهواسط ۷ ک6اعع1اه ۵۶ کزو 213-22 ۸ نصمم+حععل 0عممنا 156 .(2020) ۰ محعصله۲ م۸ ,05008 و8۰ وتق1عتا5 0 زه37 ۶٩ بوازه نصتا 40هم۸ نله ۳ 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط 12 مومع م۲ ۳۵۳۵۵۵ ۵1 مصس ول 1316۳202 65-0 .00 ,2021 ,38 18906 ,9 ۷۵1۰ بنطعقط3/0 عغ نصنطهط ملاحد‌گصا 7 80 ۹۵ 20۷ و۲۳۵۵ 1۵۵۵ ع00و00 ب(2011) ب.ک مققا له ۵0 .8 وقع ۸ ول (وطع116ع5 0۳ 160000 ج ۶ امد 77777666 66۵۵ 22 ۶ بوظ ,۷/۵66 رو ان اب وو ق2232 40 0006۶ ۲۲ 110۳۳ ۵ 000 ععع 222 2 2 ممصصام 000 +عطهنط هز ععصعصمم مهو[ 113-60 و107 ,20060000 + 002۷05 لد 10 طان کصمناععی وصنلونع ۱۱۳۶۰۵0 مص ص1۳ تننننهعه ۳0600 0999(9) .مامت 6 .۸ ماتقطاوک۸ مظ ,7262 0 ۹۲ 1۱ 1۵۳ 9۲۵۱۵۲ ۵ ۹۳۳۹۵۶ 1006۵ ۲۵٩ ۶۵ ۳۵ 736590008 .(2016) بش۸ مصع۳0 ۷۷ کل 0000000668 هه +( ی 88 3/]38) 210837007 1۵۳9۵96 20769 ۵ که 7-1 65/3201 65/32 1 جع 0 /کع از / عم ان امد اکن هدع ها کناود//:۲05 ۱ 40 5۵130 5۳00606 0۵۳ 65و۲۵ هصنصم‌عل-م ۶م علمم عطا هصخمامط ر2017) بط فلز 251-۰ ,70 ,860۷/0 ۳7۵ 1 6000۵۲5 جج حصحل 100000 مسصصصصصصصد ۲۲۲ 40 هه وطزعت عتاعولهنه عنوم هام جععم عطاکهع 130 .(2019) بش۸ نصنطه۳ط8 ,3 خ0ه‌طمهاصد7 267-۰ ,(13)3 ,720009 ۵08 و1200 19696 ۵ 7130۷۵0 8۰ع502 ممکعقعل ۷ا2لنا ۷۵۵ 01 عاعناه 0ص اصعصک زود 156 .(2016) ۰ مصفاک 62 ,۷۷ ,3/۵ سل و130[ ول مش ول 78878 1966-0۰ ,7 و0107ع۳0 06016 00۳۰عقل 0عمصنل1 صز کعزععندنی هسنش ]1 1 ح 6 020 که 5 2 مه 2 / مه 0 ز/ع 0 0 ۶۷ // :3۳05 0زه7< ۶٩ رازه نصتاآ م۸ عنسحلد 1 ۳ 41 ,(38) 9 م6962 0صه وصنط2 1 مومع م۲ ۳۳۵۵۳ ۵1 مصس ول 1316۳20

Flipped classroom establishes a framework for personalized education tailored to students’ individual needs by incorporating simple technologies of audio/video recordings into instruction. Considering the challenges General English (GE) students and instructors face such as time limitation, students’ low motivation and diverse learning preferences, there seems to be an urgent need for studies on flipped learning. The aim of the present study was to investigate the effect of flipped classrooms on Iranian EFL learners’ learning outcome in a GE course. As such, fifty students of engineering majors in two intact classes participated in the study and were assigned to a control (n=25) and an experimental (n=25) group. The experimental group received instruction in line with the principles of flipped learning while the control group was taught using the conventional method. The participants’ level of learning outcome was measured before and after the treatment by an achievement test consisting of two parts: grammar and vocabulary. The data were analyzed by Multivariate Analysis of Variance (MANOVA). The results revealed a significant difference between the two groups’ performance on the achievement post-test in general and in its two sections (grammar and vocabulary) in favor of the experimental group. Further analysis showed that the effect size for the intervention was large (ηp 2=.19>.14) for general learning outcome; however, as for the components of the achievement test, the effect size was found to be large for vocabulary section (ηp 2=.16>.14) and middle for the grammar section (ηp 2=.134<.14), respectively. Possible interpretations of the findings are discussed and certain implications and applications for GE instructors and materials developers are suggested.      

403058

واژه‌های کلیدی: بهره‌وری کل عوامل تولید بهره‌وری جزئی» جدول‌های داده- ستانده» شاخص ترنکوئیست- ! به ترتیب استادیار(نویسنده مسئول)» دانش آموخته و استاد گروه اقتصاد کشاورزی,» دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی, رشد بخش کشاورزی به دلایل بسیاری از جمله رشد اشتغال, دستیابی به امنیت غذایی. کمک به رشد تولید دیگر بخشها بهبود توزیع درآمد وکاهش فقر اهمیت بسزایی دارد. اما در ادبیات اقتصادی» رشد بخش‌های اقتصادی و از جمله بخش کشاورزی از دو راه امکان‌پذیر است؛ یکی به کارگیری عوامل تولید بیشتر در سطح فناوری موجود و دیگری افزایش تولید با استفاده از روش‌های کارآمدتر و فناوری بهتر یا به عبارتی افزایش بهره‌وری عوامل تولید. با توجه به کمیابی عوامل تولید افزایش تولید از روش اول کمتر امکان‌پذیر است (1997 ,طهله5). لذا افزایش بهره‌وری به عنوان بهترین روش دستیابی به رشد بخش کشاورزی ضروری می‌باشد. از نظر عملیاتی» بهره‌وری به معنی نسبت ستانده به نهاده‌ها است. اگر میانگین تولید به ازای هر واحد از نهاده‌ها افزایش یابد به مفهوم افزایش بهره‌وری و عکس آن به معنی افت بهره‌وری می‌باشد. شاخص بهره‌وری معیاری برای ارزیابی عملکرد. نظارت و تعیین میزان موفقیت یا ناکامی در رسیدن به اهداف نظام. با توجه به میزان مصرف منابع است ( ,.ل[2 6۳ 72۳28270 2). سازمان بهره‌وری آسیایی! (۸20)» رشد شاخص‌های بهره‌وری کل عوامل تولید کشور ایران با دیگر کشورها در دوره.۲۰۱۴-*#۱۹۷را مورد مقایسته:قرار داده است. بر مبنای این گزارش سهم بهره‌وری کل عوامل ۲ (770) در رشد تولید در کشورهایی از جمله چین» هند. آمریکا: ستگاپور به ترتیب, ۳۶. ۳۹۹۵ ات مود کی #جاگالاتر از سهم 7۳ ذر کشور ایران (3- درصد) می‌باشند. بنابراین بهره‌وری در کشور ایران در مقایسه با دیگر کشورها بسیار پایین است در حالی که پتانسیل افزایش بهره‌وری در ایران وجود دارد. اهمیت رشد بهره‌وری با توجه به کمیابی منابع از یک سو و سطح پایین بهره‌وری در ایران و سهم کم آن در رشد تولید از سوی دیگر باعث شد که برای نخستین بار به طور روشن در برنامه پنج ساله چهارم به موضوع بهره‌وری توجه شود و هدف‌های کمی معینی نیز به منظور ارتقا بهره‌وری در نظر گرفته شود. بر مبنای این قانون سهم بهره‌وری. کل عوامل در رشد تولید ناخالص داخلی باید حداقل به دستیابی به رشد مناسب بهره‌وری در بخش‌های اقتصادی و از جمله بخش کشاورزی مستلزم داشتن تصویری روشن از میزان و رشد بهره‌وری کل عوامل تولید و بهره‌وری هر یک از منابع تولیدی به طور جداگانه در این بخش‌ها می‌باشد. همچنین بهره‌وری به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در ارزیابی عملکرد مطرح بوده و در سطح ملی تنها با آگاهی از چگونگی عملکرد بختن‌های متلف:است که می‌تزان سباست: اقتصادی سوتری را برای,رقع کاست‌ها هر راستقای سای به آقذاف رسمه وی کرت لوا مجاسبه پهرووری بل فکیک پخاش‌های مسختا نش اقتصادی از طریق یک معیار کمی مناسب بسیار با اهمیت بوده و ضروری است. در این راستا این تحقیق بر آن امسققا باااسففاده از روش تحلیلنداده< سقانده ی ردوری رارای زیربخش های کشاورزی و سایر بخش‌های اقتصادی به تفکیک عوامل واسطه‌ای و اولیه محاسبه کند. این تحقیق می‌تواند با ارائه تصویری روشن از بهره‌وری بخش‌های اقتصادی, سیاست‌گذاران را جهت تدوین برنامه مناسب در راستای تقویت بهره‌وری» یاری رساند. بررسی‌های انجام شده مربوط به بهره‌وری را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد؛ دسته‌ای که عوامل موثر بر بهره‌وری را مورد ارزیابی قرار داده‌اند و دسته‌ای دیگر به محاسبه و تجزیه تحلیل روند بهره‌وری با روش‌های مختلف از جمله روش شاخص (ناپارامتریک)» روش برنامه‌ریزی رباشی و روش اقتضادسنجی (بارامت عا ۹ گهزد داب ای محایبه و تجزبه تحلیل رونه بهره‌وری گروهی از مطالعات از داده‌های سری زمانی و مقطع عرضی و یا ترکیبی از هردو استفاده کردند وگروهی دیگر بهره‌وری را با بهره‌گیری از جدول‌های داده- ستانده محاسبه نموده‌اند. مطالعات (1963) ۸۲۳۶۲۵۲8 و (1973) 312005 160ن70] نخستین کارهای پایه‌ای انجام شده در زمینه محاسبه بهره‌وری از طریق جدول‌های داده- ستانده بوده‌اند. در این مطالعحات جدولهای سال ۱۹۵۴ و ۱۹۶۳ میلادی به قیمت ثابت برای: کشور انگلستان استفاده شد و نتایج نشان داد که 15 درصد افزایش در نهاده‌های اولیه همه بخش‌های تولیدی موجب ۱۱ درصد افزایش بهره‌وری تولید در اقتصاد انگلستان شده است. (1985) ]۸7۵11 با استفاده از تحلیل داده- ستانده در دو دوره ۷ و ۹۶۷-۱۹۷۶ کعگ و ساخمی وی اما سدیویزی۷ رشد بهره‌وری و اقر تغییردر ترکیب تولیدات صنایع را بر کاهش بهره‌وری در آمریکا مورد ارزیابی کرد. نتایج نشان داد که در دو دوره‌ی مورد بررسی» بهره‌وری نزدیک بنه دو:درصد کاهش یافته است. همین محقق در سال ۱۹۹۴ نرخ رشد گالیانه بهرّه‌وری در آماریکا برای 76 بخش اقتضادی را محاسبه کرد. در این بررسی» نرخ رشد سالیانه بهره‌وری برای محصولات دامی» تولیدات کشاورزی و جنگل و شیلات به ترتیب ۰-۰/۴۹ ۱/۱۶ و ۱/۵۷- درصد برآورد شد. (2006) .21 ۵۲ 370 بهره‌وری نیروی کار و بهره‌وری کل عوامل تولید برای ۷۲ صنعت جمهوری کره را طی سالهای 2003- 1970 با استفاده از جدول‌های داده- ستانده برآورد کردند. بر اساس نتایج این مطالعه از زمان بحران مالی گزه:قر دسآمبر سا 14۷ 0:ایم رشت تولید. به سمت رشه یره اوزی کل غواسل و خدمات متمرکز بر فناوری اطلاعات تغییر جهت داده است. ,2009) 7216۵71۵0 +6 717007251۵0 (2013 رشد بهره‌وری را برای صنایع تولیدی مالزی با استفاده از جدول‌های داده-ستانده ۳۲ بخشی مربوط به دوره‌های ۱۹۸۳-۲۰۰۰ و ۱۹۸۳-۲۰۰۵ تحلیل کردند. نتایج این مطالعه نشان داد که تقاضای نهایی بزرگترین نقش را در رشد 1۳۳ داشته است. در ایران مطالعات (2001) 502000۶۳ م6 نصعله5 (2005) نصنصم۸ عم خممصروع نهر (2007) صه‌ناناهط1 (2007) ن20+مصحطهطاک +2 س0ط۳ نصقط 1 حاعل هلو مصط۸ 2 1/6۵2 (2009) (2013) نمعک۸ 2 و727 (2014) .لقاه 20۶۳ تصقطه17 و 3/6502 6۶ تعنسه721 (2015) ن050۳2020ظبا استفاده از داده‌های سری زمانی یا مقطعی به تجزیه و تحلیل بهره‌وری در بخش کشاورزی و سایر بخش‌های اقتصادی ایران پرداختند. از جمله مطالعاتی که در داخل کشور با استفاده از جدول‌های داده- ستانده به محاسبه بهره‌وری پرداختند می‌توان به مطالعات (2001) 206270 72 (2009) تنصعلامطی (2011) صعتم‌تتهطظ (2012) یله اه #حدعمقطه[ (2012) ۳۵۱2۵۳۵00 و (2015) زطانعطعاه م1 2 لمعصمطامک1 اشاره کرد. (2001) 20208270[ با استفاده از جدول‌های داده - ستانده: ۱۶ بخشی مربوط به.سال‌های ۱۳۶۷ و ۱۳۵۳ بانک مرکزی به تحلیل تغییر در بهره‌وری:بخش‌های اقتصادی پرداخت. نتایج این مطالعه نشان داد که شاخص بهره‌وری ناشی از تغییر فن‌آوری عوامل اولیه ۳۵ درصد کاهش و شاخص بهره‌وری ناشی از تغییر فناوری عوامل واسطه‌ای حدود هشت درصد افزایش یافته که سرانجام این دو شاخص منجر به کاهش ۲۰ درصدی در بهره‌وری تولید در کل اقتصاد شده‌اند. نصهامطای (2009) با محاسبه بهره‌وری بخش‌ها بر مبنای جدول‌های داده- ستانده‌ی ۱۹ بخشی سال‌های ۷ و ۱۳۶۸ بانک مرکزی ایران نشان داد که پیشرفت فناوری ارتباطات نه تنها در بهره‌وری کل اقتصاد سهم بسزایی دارد بلکه در رشد بهره‌وری کل همه فعالیت‌ها اثرگذار است. (2011) 82722720 با استفاده از پنج جدول داده ستانده ده بخشی مرکز آمار ایران مربوط به سال‌های ۰۱۳۶۵ ۰۱۳۷۰ ۰۱۳۷۵ ۱۳۸۰و ۱۳۸۵ بهره‌وزی کل عوامل تولید را دردوره زمانی ۱۳۶۵-۵ به بهره‌وری نهاده‌های نیروی‌کار» شرمایه و عوامل واسطه تجزیه کرد. نتایج گویای از آن بود که رشد بهره‌وری کل عوامل در اقتصاد ایران برای تأمین رشد اقتصادی در اهداف برنامه‌های توسعه کافی نبوده است. (2012) .21 ۵1 72208270 در پژوهشی شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید را با استفاده از الگوی داده- ستانده محاسبه کرده و سپس رابطه‌ی بین فعالیت‌های تحقیق و توسعف سرمایه آسانی و فیزیکی با رشد بهره‌وری کل عوامل تولید را آزمون کردند. بر اساس نتایج این پژوهش, افزایش تخصیص منابع مالی به فعالیت‌های تحقیق و توسعه و همچنین بهبود سرمایه انسانی در هر یک از بخش‌های اقتصادی, به رشد بهره‌وری کل عوامل تولید منجر می‌شود. (2012) ۳۵1220۵01 در بررسی خود با تلفیق دو الگوی داده- ستانده سال‌های ۱۳۶۷ و ۱۳۷۸ و برنامه‌ریزی خطی به تجزیه رشد بهره‌وری کل عوامل تولید پرداخت. نتایج به دست آمده نشان داد که اصلی‌ترین عامل رشد بهره‌وری کل عوامل در ایران دردوره‌ی مورد بررسی» تغییرات فناوری با سهم ۱٩ درصد بوده است. 172/218601 :6 1۳0120۶21 (2015) اختلاف منطقه‌ای بهره‌وری عوامل واسطه‌ای در تولید بخش‌های مختلف اقتصادی با استان تهران را در سال ۱۳۸۰ با بهره‌گیری از روش داده- ستانده منطقه‌ای محاسبه کردند. نتایج نشان داد کمترین اختلاف منطقه‌ای بهره‌وری عوامل واسطه‌ای مربوط به بخش صنایع غذایی, آشامیدنی‌ها و دخانیات و بیشترین میزان آن نیز مربوط به بخش معدن بوده است. بنابر بررسی‌های انجام شده, اغلب مطالعات انجام شده در ایران به منظور برآورد بهره‌وری و تجزیه و تحلیل آن» از داده‌های مقطعی و سری زمانی بهره گرفته‌اند و محاسبه و تجزیه تحلیل بهره‌وری با استفاده از جدول‌های داده- ستانده در تعداد بسیار محدودی مطالعه انجام شده است. در همه مطالعاتی هم که جدول‌های داده- ستانده برای محاسبه بهره‌وری استفاده شده- اند. بخش کشاورزی به صورت یک بخش واحد در نظر گرفته شده و زیربخش‌های کشاورزی بررسی نشده‌اند. در این پژوهش بخش کشاورزی به چهار زیربخش زراعت و باغداری» دامپروری و پرورش طیور شیلات و جنگلداری تفکیک شده و رشد بهره‌وزی عوامل تولید در هریک از این چهار زیربخش در دو دوره‌ی زمانی ۱۲۶۵-۷۰ و ۱۳۷۶-۸۰ و کل دوره ۱۳۶۵-۸۰ تحلیل شده است.! افزون بر این اغلب مطالعات انجام گرفته» فقط رشد بهره‌وری کل عوامل تولید را محاسبه کرده و به بررسی اجزای تشکیل دهنده بهره‌وری نپرداخته‌اند در حالی که در مقاله حاضر شاخص بهره‌وری جزئی و کل عوامل تولید محاسبه و ارریانی شده است. لذا این مطالعه در جهت تکمیل مطالعات پیشین برای استفاده سیاستگذاری می‌تواند مفید واقع شود. ادر زمان انجام این پژوهش جدول داده- ستانده سال ۱۳۹۰ توسط مرکزآمار ایران تدوین نشده بود. لذا سال ۱۳۹۰ در محاسبات وارد نشده است. ورود این سال درمحاسبات به دلیل نیاز به همسان سازی بخش‌ها و تبدیل جدول به قیمت ثابت در ادبیات اقتصادی,» بهره‌وری به دو دسته بهره‌وری جزئی ۳82(۱) و بهره‌وری کل عوامل تولید (7۳) تقسیم می‌شود. نسبت ارزش يا مقدار محصول به ارزش یا مقدار یک نهاده خاص را بهره‌وری جزئی يا بهره‌وری عامل مشخص تولید گویند. بهره‌وری کل عوامل تولید» نسبت ارزش یا مقدار همه ستانده‌ها به جمع ارزش يا مقدار وزنی همه نهاده های به کارگرفته شده در تولید ستانده ها می باشد. این شاخص تأثیر مشترک و همزمان همه نهاده ها و منابع در ارتباط با ارزش به منظور محاسبه بهره‌وری دو روش عمده پارامتری (اقتصادسنجی) و روش غیر پارامتری توسط اقتصاددانان پیشنهاد شده است. در روش پارامتری محاسبه بهره‌وری از طریق برآورد یک تابع تولید و پا یک تابع هزینه صورت می‌گیرد. اما در روش غیر پارامتری معیار بهره‌وری با استفاده از برنامه‌ریزی ریاضی و یا محاسبه عدد شاخص تعیین می‌شود (1997 ,نطقله5). برای محاسبه بهره‌وری به دو روش یاد شده» می‌توان از داده‌های سری‌های زمانی, داده‌های مقطعی و رگرسیون تابلویی داده‌ها۲ استفاده کرد. علاوه بر این داده‌ها جدول‌های داده- ستانده نیز می‌توانند به عنوان یک پایه آماری برای محاسبه بهره‌وری عمدتا به روش عدد شاخص مورد استفاده از داده‌های مقطعی يا سری زمانی به منظور بررسی تغییرات بهره‌وری در بلندمدت نیاز به آمارهایی مربوط به عوامل تولید از جمله نهاده‌های واسطه‌ای» نیروی‌ کار و ذخیره سرمایه دارد که در این زمینه منبع رسمی و قابل اعتمادی برای دستیابی به آمار یاد شده برای محاسبه بهره‌وری همه عوامل تولید در سطح بخشی وجود ندارد: لذا تحلیل بهره‌وری با استفاده از این داده‌ها اغلب در سطح خرد انجام می‌شود. یکی از راه‌های چیره شدن به محدودیت‌های آماری در زمینه محاسبه بهره‌وری که در آن بهزه‌وری نهاده‌های واسطه‌ای نیز با جزئیات بیشتر مد نظر قرار می‌گیرد. کاربرد جدول‌های داده ستانده است. جدول‌های داده- ستانده با فاصله‌های زمانی توسط نهادهای رسمی تهیه شده و از درجه اعتماد بالایی برخوردار می‌باشند. در این جدول‌ها نقشی که زیربخش‌های مختلف در تأمین نهاده‌های واسطه‌ای دارند در نظر گرفته می‌شود و تحلیل بهره‌وری بر مبنای این جدول‌ها در سطح کلان انجام می‌گیرد که می‌تواند اطلاعات مناسبی برای سیاستگذاری فراهم سازد. اگرچه در تحلیل داده-ستانده مانند الگوهای اقتصاد سنجی ارزیابی تغییرات سالانه بهره‌وری ممکن نیست. اما استفاده از چند جدول داده- ستانده» امکان تحلیل ایستایی مقایسه‌ای را به خوبی و با جزئیات فراهم می‌کند. بنابراین کاربرد جدول- های داده- ستانده, تحلیل کاملی از بهره‌وری در بخش‌های مختلف اقتصادی ارائه می‌کند که می‌تواند در جهت ارزیابی عملکرد بخش‌های اقتصادی و تقویت بهره‌وری آنها استفاده شود. برای شرح روش محاسبه بهره‌وری با استفاده از جدول‌های داده- ستانده» درآغاز الگوی عرضه محور مبتنی بر این جدول مد نظر قرار می گیرد. در الگوی عرضه محور داده -ستانده» این جدول به‌صورت ستونی مورد توجه قرارگرفته و چنین فرض می‌شود که هر صنعت برای تولید محصول خود از تعدادی نهاده اولیه (نیروی‌کار و سرمایه) و نیز تعدادی محصولات تولید شده در صنایع دیگر اقتصاد به عنوان نهاده‌های واسطه‌ای استفاده می‌کند. بنابر اصل برابری هزینه و ارزش تولید. تولید هر بخش معادل هزینه پرداخت شده رای نهاده‌های واسطه‌ای و اولیه می‌باشد. لذا رابطه کلی الگوی عرضه محور به صورت زیر نشان داده می‌شود ( ,81۵7 +6 2/1167 که در آن* محصول ناخالص بخش [ام؛ ره مقدار محصول.بخش لام که در تولید محصول بخش ام استفاده می‌شود و 1 ارزش افزوده بخشام "که می‌توّاند شامل نیروی کار (ی. سرمایه () ضرایب فنی در این جدول‌ها مقدار تقاضای واسطه‌ای بخش ام از محصول بخش نام را برای تولید یک واحد محصول در بخش ام نشان می‌دهند. یعنی: به همین ترتیب می‌توان ضریب ارزش افزوده را نیز برای بخش لام تعریف کرد: ضریب ارزش افزوده 8 نشان دهنده میزان نهاده‌های اولیه (ارزش افزوده) مورد نیاز برای تولید یک وآحلا محصول بخش ام می‌باشند از آنچا که آرزش اف زوده شامل مین کار وستمايه می‌باشد. ضریب فنی زمین,» نیروی‌کار و سرمایه را نیز می‌توان با استفاده از رابطه ۴ محاسبه بنابر تعریف» بهره‌وری جزئی برابر است با مقدار تولید به مصرف یک نهاده خاص که محاسبه آن بر مبنای جدول داده- ستانده امکان پذیر می‌باشد. از آنجا که در جدول‌های داده- ستانده نهاده‌ها شامل نهاده‌های واسطه‌ای و نهاده‌های اولیه تولید (کار سرمایه و زمین) می‌باشند. بنابراین بهره‌وری جزئی نهاده‌های واسطه‌ای, نیروی کار و سرمایه به صورت زیر قابل محاسبه در رابطه‌های بالاه وگ مقدار تولید ۲ مس هو لادم ۳۷۹ اسفه‌ای مورد استفاده در تولید بخش زام» زا و رگ به ترتیب نیروی‌کنار و سرمایه مورد استفاده در تولید بخش لام و ۳58 ز(۳58 و :۳58 به ترتیب بهره‌وری نهاده‌های واسطه‌ای, نیروی‌کار و سرمایه را نشان می- برای محاسبه نرخ رشد بهره‌وری عوامل تولید در ایک دوره زمانی» اگر 13۳۳۳ بهره‌وری در سال جاری و ۳3۳6 بهره‌وری در سال پایه باشد» می‌توان از رابطه زیر بهره گرفت: اقزون بر آن, با قرض اینکم ها - وماضله زماارشمین و ال جوره شایباشد. ترخ رشد سالاته بهزه‌وری براسانی ,تیه [1938] رازه0 بل میم کفق رارسا زیر قایل محاسبقاست: (1985) 1۷۵۱۲ نرخ رشد بهره‌وری کل عوامل تولید برای بخش لام را بر مبنای تحلیل داده- در رابطه بالا 7 نرخ رشد بهره‌وری کل عوامل تولید بخش ام 4 بیانگر تغییرات يا دیفرانسیل, زه ضریب فنی نهاده واسطه ام در تولید محصول بخش ام زا و تا به ترتیب ضریب مربوط به نیروی کار و سرمایه مورد استفاده در تولید بخش لام و لگ 8۷ و 8 به ترتیب قیمت نهاده واسطه‌ای ذام» قیمت نیروی کار و قیمت سرمایه مورد استفاده در تولید بخش زام و قیمست بنابر اصل ریاضی که در آن دیفرانسیل هر متغیر مثل 7 برابر است با حاصل‌ضرب مقدار آن متغیر در دیفرانسیل لگاریتم آن» یعنی (2 4108) 2 * 42 » رشد بهره‌وری کل بخش ام (رابطه ۸) ۹ (بطوم )ره - [باوها ]ره - [ وه 8) به 2 پر که در آن [ط/وه:2- رنه زط/زا*- زه و زطآرزتازه > چبه به ترتیب نسبت‌های ارزش جاری نهاده‌های واسطه, نیروی کار و سرمایه از ارزش ستانده هستند. از آنجایی که نرخ رشد بهره‌وری در فاصله‌ها زمانی گسسته و نه پیوسته اندازه‌گیزری می‌شود. در رابطه (٩) به جای ارزش‌های جاری نهاده‌ها از میانگین ارزش آنها در طول دوره‌های مورد بررسی استفاده می‌شود. همان‌طور که (1985) 1۷۵11۲ بیان می‌کند» محاسبه رشد بهره‌وری بر مبنای رابطه (٩) مطابق با شاخص ترنکوئیست- دیویژیا می‌باشد. شاخص یاد شده» انعطاف پذیر بوده بدین معنی که هیچ‌گونه محدودیتی روی ساختار تولید اما نمی کشد. در مملالعات (1985) ۷۵11۳ و (1987) .له 6۲ 7086080 و دیگر مطالعات در زمینه محاسبه بهره‌وری بر مبنای جدول داده- سفانده‌اآتیر همین قناخص استفاده قدد اسعه برا ایگه ارقباظ رازه بادشده با شانقضص ترنکوئیست- تیل نشان داده شود.».در,آغاز شکل کلی شاخص مقداری ترنکوئیست را که توسط (1992) 1160671 ارائه شده به صورت زیر در نظر بگیرید: اگر در رابطه بالا رگ و رک سهم نهاده نام از کل هزینه وم و ,8 مقدار مصرف آنها در سال پایه و سال جاری باشند, شاخص فوق شاخص مقداری نهاده‌ها برای 13 نهاده مورد استفاده است. شاخص مقداری محصولات نیز همانند شاخص مقداری نهاده‌ها ساخته می‌شود. در این حالت اگر ,0 و ,0) مقدار ستانده و ,8 و ,1 سهم هر محصول در هر زمان از کل درآمد در سال پایه و جاری باشند. شاخص مقداری ستانده برای 10 محصول به صورت زیر محاسبه می- با در دست داشتن شاخص‌های مقداری ستانده و نهاده» شاخص بهره‌وری ترنکوئیست- تیل به قزر رابظه: (3۳ سورت کسر شناخص, کرتکویسیت- اثیل, سانده و سفرج کنر شاغصض ترنکوئیست- تیل نهاده‌ها است. اگر از طرفین رابطه‌های بالا لگاریتم گرفته شود. رابطه‌های زیر رابطه‌های ۰۱۳ ۱۴ و ۱۵ به ترتیب بیانگر رشد: ستانده»رشد آنهاده و رشد 7۳۳ هستند. متغیر بودن سهم نهاده‌ها و همچنین سهم محصولات در طول دوره محاسبه» شاخص بهره‌وری ترنکوئیست- تیل را قادر به جذب اثرات تغییر قيمت‌ها تغییر کیفیت نهاده‌ها و محصولات و تغییر در مصارف نهاده‌ها در طول دوره می‌کند. از این رو واقعیت‌های رخ داده در جریان تولید در جدول‌های داده- ستانده دو گروه نهاده وجود دارد: 13 نهاده‌های واسطه‌ای ( جههاحز ) و نهاده‌های اولیه شامل نیروی کار () و سرمایه (06). اگر تولید هر بخش را با ی نشان دهیم شکل کلی شاخص ترنکوئیست که در بالا بیان شد. در جدول‌های داده- ستانده به صورت زیر در رابطه ۶ تلا ]تلا و برزلا به ترتیب میانگین سهم لا کت سهم نیروی کار و سهم سرمایه در سال پایه (0) و جاری ()) هستند. سهم‌های مربوطه» سهم هزینه هریک از نهاده‌ها می‌باشند. لازم به یادآوری است که در جدول‌های داده- ستانده مقدار هزینه با ارزش تولید برابر در نظر گرفته می‌شود. لذا در مخرج کسر سهم‌ها به جای کل هزینه. ارزش تولید قرار داده شد. بنابراین میانگین سهم نهاده واسطه‌ای نام که در تولید بخش زام به کار می‌رود. به که این سهم برای ز نهاده واسطه‌ای مورد استفاده در تولید بخش ز قابل محاسبه می‌باشد. متوسط سهم هزینه‌ای دو نهاده کار و سرمایه نیز با استفاده از رابطه‌های زیر قابل محاسبه اگر صورت و مخرج رابطه (۱۶) بر عبارت وت تقسیم شود داریم: 3 8 1 ۵ 1 () ۹ 86 پ 5[ وه - 13۳ رابطه بالا می‌تواند برای محاسبه شاخص بهره‌وری در سال جاری ()) نسبت به سال پایه () استفاده شود. به عبارت دیگر بهره‌وری در سال پایه معادل یک و بهره‌وری در سال جاری معادل 0 خواهد بود. آنگاه با استفاده از رابطه‌های (۱۰) و (۱۱) نیز می‌توان نرخ رشد دوره‌ای و سالانه بهره‌وری را محاسبه کرد. اگر از دو طرف رابطه بالا لگاریتم گرفته شود. رابطه زیر به 9 ( آ 2 8( خر )۰-۶1 - 788و[ - 72 1( بات + [مزاها جاصا] یه + 1 1 ای 02 << (ر و1 8)پبه - (رلوهاق] ره - (عوه! ق) وه 0)- - رابطه (۲۱) همان رابطه (٩) است که برای محاسبه رشد بهره‌وری کل عوامل تولید استفاده قرار در این پژوهش بزای محاسبه بهره‌وری زیربخشهای کشاورزی؛ جدول‌های داده-ستانده سال‌های ۵ ۱۳۷۰و ۱۳۸۰ مرکز آمار ایران ! استفاده شد. (2011) .۵1 21 ۸۳۶۵۲ سه جدول را مقایسه و آنها را طوری تجمیع کردند که کمترین خطا در مورد تطابق بخش‌ها وجود داشته باشد. افزون بر این» برای مقایسه پذیر شدن آنها با تورم‌زدایی مبادلات از روش تعدیل مضاعف. جدول‌های را به قیمت ثابت تبدیل کردند. در نهایت: جدول‌ها به ۲۰ زیربخش اقتصادی شامل چهار زیربخش کشاورزی (محصولات زراعی و باغی» محصولات دامی و طیور ماهی و سایر آبزیان و محصولات جنگل و مرتع)» دو زیربخش معدن (نفت خام و گاز طبیعی و سایر مواد معدنی)» ده زیربخش صنعتی (محصولات.حاصل از.توتون و اتنباکو محصولات غذایی و آشامیدنی, چوب و محصولات چوبی, کاغذ و محصولات کاغذی, محصولات کنانی غیر فلرزی: منسوجات. پوشاک و چرم. فرآورده‌های نفتی, محصولات شیمیایی, لاستیکی و پلاستیکی. صنایع فلزی مادر» محصولات فلزی و ماشین‌آلات و ابزار کار) و چهار زیربخش خدمات (انرژی, ساختمان. خدمات موسسه‌های مالی و پولی و سایر خدمات) تجمیع شدند. .ل۵ 21 ۸۶۵71 (2011) تنها مبادلات واسطه‌ایو.ستانده کل را برای: ۲۰ زیربخش به قیمت ثابت تبدیل کردند. در این مقاله برای محاسبه بهره‌وری» افزون بر نهاده‌های واسطه‌ای» بخش ارزش افزوده‌ی سه جدول یاد شده به نهاده‌های زمین» نیروی کار و سرمایه تفکیک شده و سپس با استفاده از شاخص‌های قیمتی مناسب به قیمت ثابت سال ۱۳۷۶ تبدیل شدند.۲ در نهایت با استفاده از سه جدول داده ستانده ۲۰ بخشی به قیمت ثابت ۰۷۶ شاخص و نرخ رشد بهره‌وری عوامل تولید ارائه روش تفکیک اجزای ارزش افزوده, همچنین روش تبدیل آنها به قیمت ثابت درگنجایش این مقاله نمی‌باشد. این روش برای هر یک از جدولهای سال‌های ۱۳۶۵ ۱۳۷۰ و۱۳۸۰ به تفصیل در متن پایان‌نامه‌ای که مقاله برگرفته از آن است. تشریح شده که خوانندگان محترم می‌توانند به آن مراجعه فرمایند. برای ۲۰ زیربخش اقتصادی محاسبه و به اجزای آن تجزیه شده است. اما از آنجا که هدف این پژوهش تحلیل بهره‌وری عوامل تولید در بخش کشاورزی می‌باشد. تحلیل‌ها در بخش نتایج تنها جدول (۱) مقدار ستانده کل (تولید) چهار زیربخش کشاورزی و رشد آنها را به قیمت ثابت ۶ در دو دوره زمانی ۱۳۶۵-۷۰ و ۱۳۷۰-۸۰ نشان می‌دهد. همچنین مقادیر نهاده‌های واسطه‌ای, نهاده‌های اولیه تولید شامل نیروی‌کار» سرمایه و زمین (زمین تنها برای بخش اول)» مقذار مالیانتهسهم آنها از تولید و ترخ رشد آنها درآیج سال‌ها نیز قر این جقول ذرج شدده جدول (۱) ارزش, نرخ رشد و سهم نهاده‌های واسطه‌ای, عوامل اولیه و خالص مالیات در تولید زیربخش‌های کشاورزی در سال‌های ۱۳۶۵ ۱۳۷۰و ۱۳۸۰ - ده میلیون ریال 4 آهنظ «دمنالنصه 10- 2001 وصه 1991 ,1986 دز دنه اس اه‌هد اه ناه صز کعجم اعد هه کام‌ص امصخی مکاحامصز 6و6 ۳6 گم عحقعطی وصه عا۲ طام نع معسل۷ (3) عاطج 1 محصولات از راعی و بای 2 749835 1194275 332154 613119 ماهی و سایر آبزیان 7 - 50925 73344 وقفلد ‏ 36ول6 41 . 478999 873766 .273104 823879 1385974 372 ۰-3 28669- ادامه جدول (۱) ارزش» نرخ رشد و سهم نهاده‌های واسطه‌ای. عوامل اولیه و خالص مالیات در تولید زیربخش‌های کشاورزی در سال‌های ۰۱۳۶۵ ۱۳۷۰و ۱۳۸۰- ده میلیون 4 امن «دمنالنص 10- 2001 مه 1991 ,1986 جذ ددم مدای امسقاه نهد که اجه ص عمجم اعه هه کاحم‌صا امصخی مکاحام‌صز 66و۳6 گم عمط وصه عاج۲ لمع معسله۷ (3) عاطج 1 توجه: سال‌های ۰۱۹۸۶ ۱۹۹۱ و ۲۰۰۱ میلادی به ترتیب معادل سال‌های ۰۱۳۶۵ بر مبنای ارقام جدول (۱)» نرخ رشد تولیدات محصولات زراعی و باغی در دوره ۱۳۶۵-۷۰ ۱ درصد بوده که نزدیک به دو برابر نرخ رشد تولید محصولات این زیربخش در دوره ۸۰- ۰ که معادل ۵۸ درصد بوده, می‌باشد. اگر سهم نهاده‌های واسطه از کل تولید بررسی شود نحیچه گوای کاهش سیم این نهاده‌ها از کل تولید محصولات رای و بای :در ی دوردسا سی‌باشند. این انریا توجهبید رقد ولد حصولاق ای ,ویبربخش: سی‌آزاتد گوی ای اقزایش بهره‌وری نهاده‌های واسطه‌ای باشد. چنین برداشتی را با توجه به کاهش سهم نهاده نیروی کار در تولید» در مورد این نهاده نیز می‌توان داشت درحالی‌که افزایش سهم نهاده‌های سرمایه و زمین می‌تواند گویای کاهش بهره‌وری این دو نهاده در طی دوره مورد بررسی باشد. همچنین با توجضیه تیم با یرای ونیم استباط رد تفر جرا راید سوق زراسییی باق سرمایه و زمین جانشین نهاده‌های واسطه‌ای و نیروی کار شده باشد. همان‌گونه که جدول (۱) نشان می‌دهد. بر اساس افزایش سهم نهاده نیروی کار در تولید محصولات زیربخش دامی» می‌توان انتظار داشت که بهره‌وری نیروی کار در این زیربخش کاهش یافته در حالی که سهم سرمایه در تولید این زیربخش در دوره اول افزایش و در دوره دوم کاهش یافته که می‌تواند به‌ترتیب گویای کاهش و افزایش بهره‌وری سرمایه در طول دوره‌های مورد بررسی باشد. در مورد نهاده‌های واسطه‌ای عکس آنچه در مورد سرمایه بیان شد. مصداق دارد. بر اساس سطر سوم جدول (۱) رشد تولید ماهی و سایر آبزیان درهر دو دوره مثبت بوده است. سهم‌های محاسبه شده نهاده‌ها نیز گویای آن است که در طول دوره مورد بررسی» سهم نهاده‌های واسطه‌ای افزایش یافته و سهم نهاده‌های اولیه کاهش یافته است. بنابراین انتظار می‌رود بهره‌وری نهاده‌های واسطه‌ای کاهش و بهره‌وری نهاده‌های اولیه افزایش یافته باشد و با ممکن استهاده‌های واشطه‌ای خاش وال اولیه تولین شده باشتد. سطر چهارم جدول (۱) نشان می دهد که رشدتولیدمحصولات: جنگل ومرتع در دوره اول کاهش و در دوره دوم افزایش یافته است. در این زیربخش هم مانند زیربخش دام در هر دو دوره» سهم نیروی کار درتولید محصولات این زیربخش کاهش یافته است و سهم سرمایه درتولیداین زیربخش برخلاف نهاده‌های واسطه در دوره اول افزایش و در دوره دوم کاهش یافته. لذا انتظار می‌رود در این زیربخش بهره‌وری جزئی نهاده سرمایه به ترتیب دردوره اول کاهش و در دوره دوم افزایش یابد و بهره‌وری جزئی نهاده‌های واسطه‌ای افزایش در دوره اول و کاهش در دوره جدول (۲) نتایج محاسبه بهر‌وری‌های جزنی نهاده‌های واسطه و عواسل اولیه تولید شامل بهره‌وری نیروی‌کار سرمایه و زمین را برای چهار زیربخش کشاورزی در طول دوره‌های بررسی بر مبنای رابطه (۵) نشان می‌دهد. در این جدول همچنین نرخ رشد سالانه بهره‌وری جزئی عده اوّلادر سطر ال و منقون ازل جدول [۲)آققان می‌دهد که حصرق یکت ربال تیاده وان مه ای در سال ۰۱۳۶۵ منجر به تولید ۲/۲۷ ریال محصولات زراعی و باغی خواهد شد. این عدد برای نیروی‌کار ۳/۹۸ می‌باشد بدین معنی که با مصرف نهاده نیروی‌کار به ارزش یک ریال در سال ۰۱۳۶۵ محصولات زرامی و بافی به ارزش ۳1۹۸ ریال تولید خواهد شد. شاخص بهر‌وری جدول (۲) مقدار بهره‌وری جزئی نهاده‌ها و رشد سالانه آنها به تفکیک چهار زیربخش کشاورزی 7 ۳316 :8۲0۲۹ ۲زعط) وصه کعنا نا دلوم نکن هد دماج عتملی‌لد6 (2) 13016 بهره‌وری نهاده واسطه‌ای 0۳00067 1008 1310۲۵۵1216 بهره‌وری نیروی کار 16(7ع0۳0۵ 1.20007 عنوان لات مقدار نرخ رشد سالانه (درصد) مقدار نرخ رشد سالانه (درصد) 0۳0۵65 ۵۳ 21206 60 (۳۵۲۵) ۳۵16 :8۳0۸ ۵1 م۸ / 029 () ۳۵16 :8۳01 ۸۵۵1 6 1991 2001 1991 2001 2001 06 1991 2001 1991 2001 2001 ولات زراعی و باغی 227 3 3.30 838 0.10 ود :وا 432 5.55 17 230 222 محصولات جامی وطیوق ‏ رو و2 دون 9 53 5 9.36 571 و479 989 1.76 447 ماهی و سایر آبزیان 687 365 267 127 312 0 2.18 3.00 3.70 641 210 3.53 5 0 اضق 3 فد 111 دوه 647 و120 880 376 184 وف مه 1008 ادامه جدول (۲) مقدار بهره‌وری جزئی نهاده‌ها و رشد سالانه آنها به تفکیک چهار زیربخش کشاورزی ۳۵16 8۳0۲ معط وصه کعنافننا دا موی نکن هد 130۶ 0مادای‌لد6 (2) 13016" 6 3991 2001 وه ۰ 1986 1991 2001 ۰ ۰ محصولات زراعی و باغی 4 دک و7 ند لد فده فده مد مد قلف هه کله ماهی و سایر آبزیان فد 270 ود هه 36 دوه منبع: یافته‌های تحقیق 10 1۳6 ۵1 85 ۳30 :دع 1010 بر مبنای نتایج جدول (۲) در زیربخش زراعتو باغداری همان‌طور که مشاهده می‌شود.» بهره وری نیروی‌کار و نهاده‌های واسطه‌ای طی هر.سه دوره (به جز بهره‌وری نهاده‌های واسطه‌ای در دوره (۱۳۷۰-۸۰)) افزایش و بهره‌وری سرمایه و زمین در دو دوره و کل دوره کاهش یافته‌اند. این نتایج با نتایج جدول (۱) که بر اساس آن سهم نهاده‌های نیتروی کار و واسطه‌ای کاهش و سهم سرمایه و زمین افزایش یافته. به طورکامل همخوانی دارد. در کل دوره مورد بررسی پایینترین و بالاترین نرخ رشد سالیانه بهره‌وری به ترتیب مربوط به نهاده سرمایه (۴/۸۸- درصد) و نهاده واسطه‌ای (۲/۹۰درصد) بوده است.,این رشد در مورد سزمایه متأثر از رقم منفی قابل توجه رشد بهره‌وری در دوره اول (۱۱/۷۲- درصد) و در مورد نهاده واسطه‌ای ناشی از رشد قابل توجه بهره‌وری در دوره اول (۸/۸۸ درصد) بوده است. بناپر سطر دوم جدول (۲)» در زیربخش محصولات دامی و طیور بهره‌وری نهاده‌های واسطه‌ای در دوره اول (۶۵-۷۰) و بهره‌وری سرمایه در دوره دوم (۷۰-۸۰) افزایش یافته که با توجه به رشد سالیانه قابل توجه آنها در این دوره‌ها درکل منجر به افزایش بهره‌وری این دو نهاده درکل دوره شده است. همان‌گونه که در جدول (۱) نشان داده شد سهم نهاده واسطه‌ای و سرمایه در دوره‌های یاد شده نیز کاهش داشته است. همان‌طو رکه در جدول (۲) نشان داده شده, رشد بهره‌وری نیروی‌کار در این زیربخش در همه دوره‌ها منفی بوده است. دلیل این امر بنابر ارقام جدول (۱) افزایش سهم نهاده نیروی کار در تولید محصولات دامی و طیور در هر دو دوره بوده است. این به معنای استفاده بیشتر از نهاده نیروی کار نسبت به دیگر نهاده‌ها در تولید یک واحد محصول دامی و طیور بوده که منجر به رشد منفی بهره‌وری نیروی کار در این زیربخش شده است. همان‌طور که دیده می‌شود» میزان کاهش بهره‌وری نیروی کار در دوره اول قابل توجه (۹/۸۹- درصد) است و می‌تواند اثر منفی بر رشد بهره‌وری کل عوامل در این زیربخش در در زیربخش ماهی و آبزیان به علت کاهش سهم عوامل اولیه تولید (کار و سرمایه) در هر دو دوره (جدول ۱)» بهره‌وری جزئی این دو نهاده با افزایش روبه‌رو بوده است. همان‌طور که در جدول (۲) مشهود است. نرخ رشد سالیانه بهره‌وری این دو نهاده در دوره اول بیشتر از دوره دوم بوده است. همچنین بنابر جدول (۱) سهم عوامل واسطه‌ای در همه دوره‌ها بر خلاف دو عامل کار و سرمایه افزایش یافته که همان گونه کگهر جدوللا (۲) مشاهده می‌شود. باعث کاهش بهره‌وری نهاده‌های واسطه‌ای در این زیربخش به ویژه در دوره اول شده است. بناپر جدول (۲)» در زیربخش جنگل و مرتع همانند زیربخش دامی» بهره‌وری نیروی کار در همه دوره‌ها کاهش یافته است. این مسئله بنابر ارقام جدول (۱) به علت افزایش سهم نیروی کار در تولید محصولات جنگل و مرتع طی دوره‌های مورد مطالعه بوده است. همچنین در این بخش بهره‌وری نهاده‌های واسطه در دویطاول له ما نمی بانگایشد سالیانه ۴۹/۲۲ افزایش یافته و در دوره دوم با نرخ ۶/۴۷- کاهش یافته#الت#واعلت این امر همانطور که در جدول (۱) بیان شد سهم عوامل واسطه در دوره اول و دوم می‌باشد که بترتیب از ۵۵ درصد به ۵ درصد در دوره اول و سپس به ٩ درصد در دوره دوم رسیده است. بهره‌وری سرمایه نیز همچنانکه مشاهده می‌شود بر خلاف نهاده‌های واسطه‌ای در دوره اول و کل دوره کاهش و در دوره دوم جدول (۳) نتایج محاسبه بهره‌وری با استفاده از شأخض ترتکوئیست- تیل براساس رابطه (۲۰) و نرخ رشد بهره‌وری کل به صورت سالانه را براساس رابطه (۷) نشان می‌دهد. در زیربخش زراعت: ورتاقداری همان کوتط که در جدول (۳)امشاهده می‌شوه: قاخص‌های سحاسبه شده در همه دوره‌های مورد بررسی کوچکتر از یک می‌باشند که نشاندهنده‌ی کاهش بهره‌وری در طول دوره‌های مورد بررسی می‌باشد. نرخ رشدهای محاسبه شده نیز گویای از همین نتیجه است به طوری که در این زیربخش, نرخ رشد سالیانه بهره‌وری در دوره اول و دوم به ترتیب حدود ۲- و ۱- درصد بوده است. بنابراین گرچه در هر دو دوره با کاهش بهره‌وری رو به رو بوده است اما میزان این کاهش در دوره دوم کمتر از دوره اول می‌باشد. از آنجا که دوره دوم؛ دوران سازندگی یان جنگ تحمیلی را در بر می‌گیرد. این نتیجه قابل انتظار است. همچنان که مشاهده می‌شود برای این بخش نرخ رشد سالیانه در طول دوره ۱۳۶۵-۸۰ نزدیک به ۰/۶- درصد بوده جدول (۳) نتایج محاسبه بهره‌وری کل عوامل تولید و نرخ رشد آن به تفکیک چهار زیربخش 5 ع ان لو آنه‌ هه ۶۵۳ ۲۵۳ مه طامصنع معط وصه کعنن اصم مج آهاما ۵0عغهلو‌اد) (1) عاطج1 عنوان ولا (7۳8) 0۳۵۵۵۵۲ ۵0۳ لها 1 () ۳۵۵ ۳0/۲۵ [۵ا۸۹0 محصولات زراعی و باغی 0907 0991 0913 195 009 061 تحص رلات قافیی یور 1005 1019 1247 010 018 147 منبع: یافته‌های تحقیق ۲۵۵60 0۵ ام 6و0 0زگ تعم هام1 بنابر نتایج محاسبه شده در جدول (۳)» زیربخش دوم بخش کشاورزی,» برخلاف دیگر زیربخش های کشاورزی در دو دوره و کل دوره با افزایش بهره‌وری رو به رو بوده است. بطوریکه نرخ رشدهای محاسبه شده در طول دوره اول و دوم نشان می‌دهند. نرخ رشد سالیانه بهره‌وری در دوره دوم بیشتر از دوره اول بوده که گویای برنامه‌ریزی مناسب در جهت رشد بهره‌وری این سطز سوم جدیل,۲۳۷ خربای آی اقا یی هام وهای آبزبان ساعس موی کل عوامل تولید در همه دوره‌ها کاهش یافته است و این کاهش در دوره دوم بیشتر بوده به طوری که نرخ رشد سالیانه هم در دوره دوم نسبت به دوره اول کمتر بوده است. از آنجا که بنابر ارقام جدول (۲)» در بین نهاده‌های تولید» بهره‌وری نهاده‌های واسطه‌ای کاهش یافته. این امر حاکی از تأثیر پذیری بهره‌وری کل عوامل تولید از بهره‌وری نهاده‌های واسطه‌ای در زیربخش ماهی و سایر آبزیان می‌باشد. چرا که در تولید محصولات این زیربخش نهاده‌های واسطه‌ای اهمیت زیادی دارند. البته گر چه رشد منفی بهره‌وری نهاده واسطه‌ای در دوره دوم نسبت به اول کمتر بوده است. اما به دلیل کاهش رشد بهره‌وری نهاده‌های کار و سرمایه در دوره دوم نسبت به دوره اول در مجموع رشد بهره‌وری کل عوامل هم در دوره دوم نسبت به دوره اول در زیربخش جنگل و مرتع نیز همانند دو زیربخش زراعت و باغ و ماهی و سایر آبزیان» در همه دوره‌ها شاخص ترنکوئیست- تیل کوچکتر از یک به دست آمده است که نشان دهنده‌ی کاهش بهره‌وری کل در طول دوره‌های مورد بررسی به ویژه در طول دوره اول می‌باشند. همچنین در مقایسه با دو زیربخش زراعت و باغداری و ماهی و سایر آبزیان بهره‌وری در زیربخش جنگل بیشتر کاهش یافته است. این نتیجه به طور کامل قابل انتظار است زیرا در این زیربخش بر اساس ارقام جدول (۲)» رشد بهره‌وری‌های جزئی همه نهاده‌ها در همه دوره‌ها؛ بجز بهره‌وری نهاده واسطه‌ای در دوره اول و نهاده سرمایه در دوره دوم؛ مقادیر منفی به نسبت بزرگی بوده نتایج برآورد رشد بهره‌وری کل عوامل تولید (782) در دوره‌های مورد بررسی و تجزیه آن به نهاده‌های واسطه و اولیه به تفکیک چهار زیربخش کشاورزی بر مبنای رابطه (۲۱) در جدول (۴) درج شده است. به بیان دیگر این جدول میزان و درصد مشارکت هر یک از نهاده‌های واسطه‌ای و اولیه را در رشد بهره‌وری کل عوامل تولید در دوره‌های مورد بررسی نشان می‌دهد. بنابراین در این جدول, رشد بهره‌وری کل:عوامل تولیند (1778) بخشی در هر دوره» برآیند رشدبهره‌وری‌های نهاده‌های واسطه و اولیه بخشی در آن دوره می‌باشد. عددهای منفی در چلول (۴) باکر استتاه‌ستیر وومدد‌های متا بیانگر استفاده کر تیاده‌های واسظهو یا اولیه برای تولید یک واحد پول در زیربخش مورد نظر در طول دوره مورد مطالعه است. به عبارت دیگر عددهای منفی به معنای کاهش بهره‌وری و عددهای مثبت بیانگر افزایش بهره‌وری همان‌گونه که نتایج جدول (۴) نشان می‌دهند.» در زیربخش زراعت و باغداری نرخ رشد بهره وری کل در سه دوره به ترتیب ۹/۸- ٩۰۰/۹ ۹/۲- می باشد. همان‌طور که مشاهده می‌شود در دو دوره‌ی مورد بررسی و کل دوره» نرخ رشد بهره‌وری منفی است و در دوره اول» رشد منفی بهره‌وری زمین و بهره‌وری سرمایه به ترتیب به میزان ۱۲۲-و ۹۵- درصد.» بیشترین سهم را در کاهش نرخ رشد بهره‌وری این بخش داشته‌اند. اما در دوره دوم سهم بالای بهره‌وری‌های سرمایه زمین و نهاده‌های واسطه به ترتیب به میزان ۰۲۱۶ ۲۳۱-و ۱۲۳۹- درصد. از علل کاهش رشد 7۳8 در این دوره بوده‌اند. نکته قابل توجه اینکه در زیربخش زراعت و باغ در دو دوره و کل دوره» بهره‌وری نیروی‌کار دارای رشد مثبت می‌باشد اما در دوره دوم رشد این عامل سهم بالایی را به خود اختصاص داده است (۵۷۶ درصد) به طوری که این امر باعث شده است. 8 در این دوره نسبت به دو دوره دیگر کمتر کاهش یابد. به طورکلی در مورد این زیربخش با وجود اینکه نیروی‌کار و نهاده‌های واسطه‌ای (به جز دوره ۱۳۷۰-۸۰) دارای رشد مثبت هستند. اما رشد بهره‌وری کل در سه دوره منفی به دست آمده است که چنانچه که بیان شد بیشتر متأثر از رشد منفی بهره‌وری های سرمایه و زمین بوده است. بر اساس نتایج جدول (۴) زیربخش دام و طیور تنها زیربخش کشاورزی است که در سه دوره دارای رشدی مثبت است. در دوره اول رشد مثبت بهره‌وری کل ناشی از افزایش بهره‌وری نهاده‌های واسطه و در دوره دوم و کل دوره از افزایش بهره‌وری‌های نهاده‌های واسطه و سرمایه نشأت گرفته است. بر مبنای عددهای درج شده در این جدول» در این بخش بهره‌وری نیروی‌کار در سه دوره دارای رشدی منفی است اما با توجه به سهم.پایین این نهاده درمقایسه با دو عامسل دایگر اترق بر رشد 1:۳۳ نداش تا کت سین در ودره گوزرین بخش.1۳۳ به ظور چشمگیری افزایش یافته است که دلیل آن افزایش بهره‌وری نهاده‌های واسطه و سرمایه و سهم بر آورد رشد بهره‌وری کل عوامل تولید (138) و تجزیه آن به نهاده‌های واسطه‌ای و اولیه به تفکیک چهار زیربخش کشاورزی 5 واه هه 1۵۵۳ ۶۵۳ کاحامص حمصضم وصه عغهنوعص عاصذ ماصن از عکممصمعل فص امومع جنافنا ام ماگ هام عصخماحو‌لی که نله عط1 رت عاطج 1 بر مبنای ارقام سطر سوم جدول (۴)» در زیربخش ماهی و سایر آبزیان» رشد منفی بهره‌وری کل عوامل در همه دوره ها بیشتر متأّثر از کاهش بهره‌وری نهاده‌های واسطه بوده است درصورتی که رشد بهره‌وری کار و سرمایه در این زیربخش در هر سه دوره مثبت بوده است. با توجه عددهای جدول (۴) در هر دوره» سهم کم بهره‌وری عوامل اولیه درمقایسه با سهم بالای بهره‌وری نهاده‌های واسطه‌ای در کل تولید باعث شده که رشد مثبت بهره‌وری عوامل اولیه» تأثیری بر رشد بهره‌وری کل عوامل نداشته باشد. سطر چهارم جدول (۴) نشان می‌دهد که کاهش بهره- وری کل زیربخش جنگل در دوره اول و کل دوره بیشتر تحت تأثیر رشد منفی بهره‌وری نیروی کار و بهره‌وری سرمایه بوده است اما دردوره دوم با وجود رشد مثبت بهره وری سرمایه, متأثر از نتایج این پژوهش در مورد رشد بهره‌وری تنها در مورد زیربخش دام و طیور با نتایج مطالعه (2015) 38058۳20200 (ط32طع/3 +6 اعتسه17 همخوانی داشته و در مورد سه زیربخش دیگر در تضاد با مطالعه یادشده می‌باشد. گرچه سایر مطالعات. رشد بهره‌وری را به تفکیک زیربخشهای کشاورزی محاسبه نکرده‌اند. اما کاهش رشد بهره‌وری در کل بخش کشاورزی در مطالعاتی از جمله (2007) 5۳2300۵00 60 ۳ا0ط تنصقطه2 (2005) نصنصیه (2001) مت2عمقطه[ و (2009) 72206 ححط۸ 2 1/6۵۳۵ تا شده است. این درحالی است که در پژوهش‌هایی از جمله (2007) 1120نا۵ 16 +6 00 ررع۲+ن۸ و (2011) 8387222۵0 در برخی دوره‌ها برای کل در این پژوهش, بهره‌وری جزئی و بهره‌وری کل عوامل تولید با استفاده از شاخص ترنکوئیست- تیل؛ بر مبنای جدول‌های داده- ستانده در دوره‌های زمانی ۱۳۷۰-۸۰۰۰۱۳۶۵-۷۰ و کل دوره ۱۳۶۵-۰ محاسبه شد. افزون بر این رشد بهره‌وری کل عوامل تولید در هر سه دوره و در هر زیربخش به رشد بهره‌وری نهاده‌های نیروی کار» سرمایه, زمین و نهاده‌های واسطه‌ای تجزیه شد. بنابر نتایج به دست آمده» نتیجه‌گیری‌ها و پیشنهاداهای بدست آمده به شرح زیر ارائه می- در زیربخش زراعت و باغبانی» بهره‌وری کل عوامل تولید در همه دوره‌ها کاهش یافته و مقدار کاهش آن در دوره دوم کمتر بوده است. با وجود اینکه کاهش 1۳۳0 در دوره دوم نسبت به ذوزه ول کستر بوذه: است: آما برناس‌ریزی‌های انتجام شذهانتوانسته بات افزایش شاخص ید شده شود. همچنین بنابر نتایج به دست آمده از محاسبه بهره‌وری جزئی, به طور کلی» بهره‌وری نهاده نیروی‌کار و نهاده‌های واسطه‌ای افزایش و بهره‌وری سرمایه و زمین کاهش یافته است. بنابراین کاهش بهره‌وری کل ناشی از کاهش بهره‌وری دو عامل سرمایه و زمین در طی دوره‌هاست. این نتیجه بدان مفهوم است که افزایش بهره‌وری کار و نهاده‌های واسطه می‌تواند ناشی از جانشینی نهاده‌های سرمایه و زمین به جای نیروی‌کار و عوامل واسطه‌ای باشد که این جانشینی نه تنها در جهت افزایش بهره‌وری کل موثر نبوده بلکه با توجه به چالش بیکاری گسترده در جامعه, نمی‌تواند مثبت قلمداد شود. در واقع می‌توان چنین استنباط کرد که به جای اینکه نهاده‌های واسطه جانشین زمین شود در اینجا عکس این صورت گرفته که ممکن است یکی از دلایل آن گرانی نسبی نهاده‌های واسطه باشد. بهرحال این امر به مفهوم کاهش بهره‌وری زمین بوده که حرکتی مناسب برای افزایش بهره‌وری کل نبوده است. افزون بر این, نتیجه بدست آمده گزیای آن است که مبانهگن‌ل انجاماشده در این زیربخشی :در جست بکارگیری فناوری مناسب (درونزا) نبوده و.بدون توجه به شرایط اقتصادی, فناوری نامناسب جایگزین نیروی کار ارزان در این بخش شده است. بنابراین صرف مکانیزاسیون بیشتر و جایگزینی سرمایه به جای نیروی کار موجبات افزایش بهره‌وری را فراهم نمی‌کند. لذا سیاستگذاران این عرصه بایستی در بکارگیری بهینه سرمایه در راستای ورود فناوری‌های مناسب و منطبق با شرایط بیولوژیکیو اقتصادی در زیربخش‌های زراعت و باغداری به گونه‌ای عمل کنند که موجبات افزایش بهره‌وری کل بخش فراهم شود. در تولید محصولات دامی و طیور در همه‌ی دوره‌ها بهره‌وری کل عوامل تولید افزایش نشان داد که این افزایش روند رو به رشدی نیز داشته است. بنابراین در زیربخش دامپروری برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسبی برای افزایش بهره‌وری در دوره‌ها صورت گرفته است. افزون بر این بنابر نتایج محاسبه بهره‌وری جزئی نهاده‌ها در کل دوره مورد بررسی, بهره‌وری نهاده‌های واسطه و سرمایه افزایش یافته است در حالی که بهره‌وری نیروی کار کاهش را نشان می‌دهد. این نتیجه بدان مفهوم است که برای تولید یک واحد محصولات دامی» به نیروی کار بیشتر و سرمایه و مواد واسطه‌ای کمتر لازم است. به عبارت دیگر در طی زمان, جانشینی نهاده کار به جای سرمایه و مواد واسطه‌ای» منجر به استفاده بهتر از سرمایه و مصرف نهاده‌های واسطه‌ای با دقت بالاتر شده و این امر در افزایش بهره‌وری کل عوامل تولید موئر بوده است. ضمن اینکه چالش بیکاری در کشور را دامن نمی‌زند. همچنین این نتیجه می‌تواند گویای آن باشد که در طی زمان ترکیب تولید محصولات دامی و طیور به سمت تولید محصولات کاربر (تولید بیشتر طیور نسبت به دام) سوق پیدا کرده و این عامل منجر به جانشینی کار به جای سرمایه و افزایش بهره‌وری کل شده است. نتیجه به دست آمده در زیربخش دام و طیور همراه با نتیجه‌گیری حاصل در بخش زراعت و باغداری بار دیگر این نکته را خاطر نشان می‌سازه که بر خلاف باورهای عمومی, صرف مکانیزاسیون بیشتر و جایگزینی سرمایه به جای کار موجبات افزایش پهرهوری را قراهم نمی کته بلکه استقاکه از فتاوری‌های کاریو ین سرمایویر بایک هماهتگه با شرایط اقتصادی هر بخش در جهت افزایش بهره‌وری آن صورت گیرد. بنابر نتایج به دست آمده در تولید محصولات ماهی و پرورش آبزیان؛ بهره‌وری کل عوامل تولید در همه‌ی دوره‌ها کاهش یافته و روند کاهشی تشدید شده است که به معنای نبود برنامه‌ریزی مناسب در جهت افزایش بهره‌وری این زیربخش می‌باشد. براساس نتایج محاسبه بهره‌وری جزئی» بهره‌وری‌های عوامل اولیه در همه دوره‌ها افزایش در حالی که بهره‌وری نهاده‌های واسطه کاهش یافته است. از این نتایج چنین برمی‌آید که کاهش بهره‌وری در تولید ماهی و سایر آبزیان بیشتر تخت تأثیر کاهش بهرگی نبا مها 4۹6هام بو چرا که نهاده‌های واسطه‌ای در تولید محصولات این زیربخش وا گت‌وزلایی دارند. تایه شود سیاستگذاران و برنامه- ریزان در این زیربخش با تقویت کیفیت نهاده‌های واسطه‌ای مورد استفاده» همچنین از طریق تربیت نیروی‌کار ماهر و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مناسب در جهت استفاده کاراتر از نهاده- های واسطه‌ای وکاهش ضایعات آنها به افزایش بهره‌وری:این عوامل و در نهایت بهره‌وری کل در تولید محصولات جنگل و مرتع در همه دوره‌ها بهره‌وری کل عوامل تولید کاهش یافته اما این روند کاهشی, کاهنده بوده است. بنابراین برنامه‌ریزی‌ها نتوانسته روند کاهشی بهره‌وری کل عوامل تولید (1۳8) را متوقف سازد. بنابر نتایج به دسی آهده از محاسبه بهره‌وری جزقی کاهش بهره‌وری در این زیربخش بیشتر در پی,کاهش بهره‌وری نیروی‌کار و سرمایه بوده است. لذا ضرورت دارد که دست‌اندرکاران این زیربخش با آموزش نیروی انسانی شاغل در بخش جنگلداری و همچنین استفاده از فناوری‌های مناسب در بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور منجر به افزایش بهره‌وری کار و سرمایه در این زیربخش شده و بدین ترتیب بهره‌وری کل نتایج این پژوهش به طور کلی نشان داد که بهره‌وری کل عوامل تولید در همه زیربخش‌های کشاورزی غیر از زیربخش دام و طیور در حال کاهش است و گرچه بهره‌وری جزئی نهاده‌ها در مواردی افزایش پیدا کرده اما موجب بهبود وضعیت (افزایش بهره‌وری کل) نشده؛ بلکه به دلیل جانشینی عوامل و عدم استفاده بهینه از منابع بوده است. ادامه چنین روندی با توجه به کمبود منابع تولید در بخش کشاورزی و همچنین جمعیت فزاینده, تولید این بخش را دچار مشکل خواهد ساخت. لذا سیاستگذاران عرصه بخش کشاورزی باید تمهیداتی برای جلوگیری از روند کاهش بهره‌وری در زیربخش‌ها و استفاده بهتر از منابع بیندیشند. بنابراین پیشنهاد می‌شود با توجه به نتایج این پژوهش و سایر پژوهش‌ها طرحی جامع و راهبردی بلندمدت در راستای بهبود نرخ رشد بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش کشاورزی توسط مرکز ملی بهره‌وری ایران و 85 صز 2۳۵ که عزوولفم۸ 1۳6۵۵ فصه اصعصسعد2/0 (2005) بش۸ منصنص۸ 0 ,3096119 ۵۳۵ و210 ]٩ هس70 7۳6 کرمگ 3۳050۵6 کنامننه ۷ 5 ما10 ۵۶ 6۳0۳۳ عط1 (2007) بک متقناناهط1 فصه .5 ,فص 0ص رنه 30۵۳ 56 هل 36۳۹0606 عاز وصه ۳۵5 صز «ماعک امسعلنه‌نه۸ ۵۶ و3۳۵۵ 5 ,۵۷۵10016۲6 ۵۳۵ ۳۲۵۲۵۲۶ اه اه ۲و۸ ۱٩ آامسمل مصقا2 خصعصم10ع 1026 1۳0 ۲۵ ۲0۲ع اناصانا0 ۵1 5065 .(2011) .1 مطعلهک 0صه 1۳ منصعله5 ,7 مفته‌عم۸ 40 6۳01۵111۴ ,697101۳۵ ]٩ ,0۳۳۵ 7۳00 هه بحاص ۸ تعسقلنه‌خهه 12606760۲ ,12 ۷۵۵ 60۰ 1۵۳ ص2۳۵ ۸ (0963) 6 بش۸ ,۸۹۹۵۵8 -ا0ا020آص2 ولآ زا2۳0۵ «م0ع۳ هام1 ۶و امصعص 3/1 (2011) ۳۰ مصق2م72ه8ظ .( 10) 5(:143-168) 3 وروزل2 ع ص300 ۵1 لفصس 70 156 مق م۸ 0000۲ 50 ,کنصمد0عع عنام عطاهه ما صمنا0 100 (1938) 1 8۵۵۳0 ,عصنا100 ۸ :1۳۵0 صذ 8۳03 انا 0۳۵ 130۳ آهام که صمنانه 136000 (2012) ۳۰ ,۳6122020 ,کزفع15 .2.5 ,0۳08۳288 1606۶ هه اه تاه ۵۶ 1ع0ومص 0ع۳21ع از ۳ گم 1۳066 عنص0ط3۳0 عطا که عنعواقعه۸ (2009) یک منصعامطای ماما عطا مصه کمماع5 عطا صز ولمم عطا ۶و امومع عطا <۳ه اصعصم 00610 .( 10) 1۳20 ماحهطهاه 13 عصولن۸ ۵۶ دنا مکزقعط .3.5 م1۳ ۵۶ مدع 0۳۵۵۷ 130107 آهاما ۶ عزدتولمس۸ (2012) 34۰ ,3106 0صه 1 منع12 م۸ 183208370 ,50065 17۳۵06 ]٩ ]700۳۵ 77070 مطعق200۳0 ععقاصنا نم مام عاصذ هه ۳600 صز 0 ع6هنوع 0 ع از هذ ععصهل عطا ۵ عبه ,کنکواهصه زاتمم (2001) ۰ مفحدعمقطه7 [ 70۵1 7۳6 ,کعناا 0اه مدمه صقنص۳] عطا ۶و بوعمامصط خطصص تقص0۳م 5 0ص زا8۳۵۵ (1987) 34 .ظ منصقس۳۳۵ 0ص .36 3۰ ,6۵1100 ,۷۷ .10 ,70867502 11116۳665 مدمزعم3 ۶و جمکاسه ص00 ۸ (2015) ۳۰ زطنعطاعاد ۳3۵ فصه 34۰ دعس م1 30۶ ۶ ص70 ات0 ما۳ عاهنومصصعاصا کم کعنازنا 2۳۵ عطا 07 ما10 ۵۶ کاعدم ]1 عط1 (2009) ۳۰ ,عوهت حصط۸ فص 36 ,2/6۳۵۲ ,5661075 3050۲ صنق/2 ۳۵05 عطا ۶و طام موی عطا ۵۳ (0۳2) باز 3۳۵۵ 40 ۳۵۵۵۹۵0 رکنوتواهم۸ 10-00۳" (2009) .0 .۵ ,جقناظ 200 ۳۰ ب ,2/1160 ,۷۵۳6 316۷ .8۳695 اند نت عولوخطاصعت دمن 0دمعع5 , کدمز ما۳ 2۳۵۵7 عط) ۵1 کزدولمس۸ 0صه 3/6256 (2013) 17 مضمعک۸ قصه ماک ,ق1127 5 00۷۳6 که ننک عط1 (2015) .1۳ ,نافوط نطوطع/31 فص 3 ,نت11۳ 10 حز 56010۴ وس ان و۸ هل زا3۳۵۵ ۵۳ امعمطط کعنناه۳ ع تاو ماگ .(3 10) 101-122 :(83) 22 ,8۵000۳0 6 عنازم/3 ,رطه دمص ۸ :321 آعصه0) :00/۵ زا3۳0۵ ۲و م3660 (2013) بط بش۸ مطقعله7 قصه .5 310072 :0 زا3۳۵۵ ۶ زوم م36 (2009) .8 بش۸ مطعضعله7 وصه یک 110072 4 0۳696۲0 23067 .1983-2000 ,5600 هصنسه 31/30 معندماق/2 ۵1 ععق) 15۵ #الحال 13-17 ,ولته2 م52 ۵۶ بجازد هنت ,01606 ادا 100-00 آهدمناه ها 27۳ [هن506 ,300۳6 ۵۶ 21۵0 زاس۳ عط ۵۶ 12۳ (2004) «مناه تمصع 0 1عع 8 وصه 2160 .(۳ 10) 1۳۵2 ۵۶ عنام نماد عطا که 36106 تدسعلت فمه 130۷ بط کزولمس۸ ات2۳۵0 (2006) .ظ بقل هه .1۳ کل ,ععطط کل 17 و8770 ۰ 2006 3/37 7-9 ,۷۷۵۶۹۵0 ۳1-1۳35 اه 0عامع عم +206 هساک ,وه هرز نام ۵۶ اصعصسکد6 فص کام‌ع005) .(0997) 1۳ منصعلد5 .(33 10) 7-32 :(18) 5 ,6۷610016۲ ۹۳۵ ۳0۳۵۲۶ اه ماه ۲و۸[ ۵ 7۳۳ 0 لهاع توص صذ ازتا م0۳ ۵1۲ که 0 0 (2001) 37۰ منطعممصطهطاک وصه 1۳۰ منصعلد5 0 ع6ط۳ا ۶و 08و37 ,قتماه؟ عبناملله از فصه کجماعی لدسله‌نعه .( 1) 201-213 ۳8 مصقتز م20طاکق/3 موقططاعه/3 ۵1 باصن ۳۵۳۵0۹۵ زا0۳6۵ 136107 آهاما عصنسکدع/1 (2007) 3/۰ منو+مصطهطاک فص 26۰ ,20 نصعطح 1" [ ]70۲/۵ 8۲0۲۲۰ 20060 26 ما دما فاصم کاز وصه عصلنه‌خهه ۵۶ 0۲0۲۲ 8 200 عسنسکد1/6 (2014) .36 ,2690۵ فصه .1 مطاعلدک .3 ,۶تا8۵ نصقطه 1" 70۵1 ,1۳۵ هذ 105 0۳005 0661 مهن ۵ طام نع نت0۳۵ آهاما ,3/61005 نز کعنلویدک عنعولقس۸ هه کعلطاها ۳ 0- م13 (1973) عصمنته< معانمتا [2ع5120 ,وجند‌اگ۸ هنهک فصه کن 30009 که اصعصا م1326 1۰ م8 ,14 310۰ و کعزع5 5 عطا 270 عاعگاه باصن مصمخنعصصصی لعنسعت0 1 (0985) .3۷ 8۰ ,6ا[۵ 1۷۷ 268-2 :(2) 67 ,فعنافتاها5 وصه 300005 ۵۶ 36107 510/009۰ بچاف 0۳۵۵ ب1۳۵006 اجاصاام-اباصطز صه صنطازم کصع که 06 زا2۳0۵ (0994) .31 ۰ ,1۷۷۰۱26 75-4 :(1) 24 ,ف6 ۳601101 80 0۳۵ عع 506 0 10وعط دا ان ز۲ع۸ ۵0 ص1۳ صز ۵۵ ۳307 اه عزوندس۸ 66 ۵ 69560081 کز از ,رقتماعد1 0۳0۵000 ۵۶ نی عطا ما 106 .ط 3۳0۷ 56010۳ هس اعد عصنعنطمه ۰۶ چ۳۵ 6۵۲ عطا که وانتا0 0۵۵ از ,56610۲5 عنم 660 صز ۳0۲3ع اکتا وم که 106 0006۳ 2 صنعاکه ۵ 0۳067 (1۳2) 070080 130007 هام عط) هم ععقصطذ حععل چ ع۷هط ۵ 0عنو کز ۰ معا هز 35۵۵ 0۳00000 7و0 که نام عطا هه 0۲ 07 ۵۲۵ ۵0۵26 ۵ کز و۳00 اصع عم عطا گم ععممم فص عطا م5 5) ۹096610۳5 10۳ کاز 0هه ماع لمسغانه‌فعه صقنص۳ عطا هز زا0۳0۵ 40 ع1۳ 06۲ (/ر 1۵۳6۶ 0صه ووتع کت انوم قوصه علمکعن عسص انا ۳مط 0هه 6 07000۷ 13007 لهاما عطا مه لقتسم عطا مفصه عنطا 1۵ .1986-2001 0 .۳0169 تام 0۳۵ 802960 محعلوطز لزعط1 -اعن و10 روط معتماولی 007 136 ماصز 0ع05 0600 ک۵ با 0۳00 ما1 ماما عطا مصمنانفمه عنطا 3۳0۳ 12000۳5۰ عاهنل0 هم عاصذ هصق مفصطل ملقانصی ,10 باعصقه ,تحص چام 1و 6 ۳۵ 2001 200 ,1991 ,1986 6275 ۵ط) اه کعاطها احاماناو-ا نا صصز عط ,00۳0056 ۵۳۹۲۵ ۵ 0ع1131عل مصه 60 ۵۶ +عاصع0 لمعناعنهاک عطا بط عنام 066 211308 ماقط) 0ع0 5 الم عصعع کالادمج ب0عماصصه ۷۵۳۵ ,0۳16 7 1۵۲۵۱ ,0۲۵۷۵۲ ,0600 فده عط وال 260ص کقط کاحامعز عصمک ۲و 6 رز 01عع67 ,96610۲5- 0 ناک اه‌هد نله هز معصنلعل عقط و0۳۵۵ 4 8۳0۲ ل2تسصه 1065۲ 0صه اکعطونط عط 1 معط ناک ولمم هه 1165106 -0ب1٩ وال00 00ه 5106 ع 13 هز صع۳ع0 1.68- همه 147 ۵ععط کقط اب0۳۵۵ 6 0 ۵1۲۹۵۲ ۵ 0صه اتاطاتاه صز 6۳03 آحصه 20۳ لهتامه‌کعه کز زا0۳0۵ 7 10۷۷ 0۶ 0۳00۷ حز عکقعمصز عطا ۵۵ 1۵0۹5 ه ,کع عم 0۳0061 صز 7 صقام 108-16۳ وه 6 زک ماع صصی ج اه م0010 عطا حاونامطا کاامطز دس اههد 9۶ 3۳016850۳ 0ص 5۳0601 (3/50) ۳0۵6 منمکع]3۳ اصهاکزدک۸ :30900001 ۱ 0۶ ۲7۵06۳7 مخط6 166100 آدسحاه‌خو۸ فصه کنصمص۳0 او ید۳ مکنصمص0ه

با توجه به کمیابی عوامل تولید، افزایش بهره وری به عنوان بهترین روش دستیابی به رشد بخش کشاورزی ضروری است. دستیابی به رشد مناسب بهره وری در بخش های اقتصادی مستلزم داشتن تصویری واضح از میزان و رشد بهره وری کل عوامل تولید و بهره وری هر یک از منابع تولیدی به طور مجزا در این بخش ها می باشد. لذا هدف مطالعه حاضر، تجزیه و تحلیل بهره وری عوامل تولید در بخش کشاورزی ایران به تفکیک زیر بخش های آن (زراعت و باغداری، دام و طیور، پرورش آبزیان و جنگلداری) طی دوره 80-1365 می باشد. در این راستا بهره-وری جزئی و بهره وری کل عوامل تولید از طریق شاخص ترنکوئیست- تیل بر مبنای جداول داده- ستانده محاسبه شد. به علاوه، رشد بهره وری کل عوامل تولید به رشد بهره وری نهاده های نیروی کار، سرمایه، زمین و عوامل واسطه تجزیه شد. به این منظور از جداول داده- ستانده سال های 1365، 1370 و 1380 مرکز آمار ایران که به قیمت ثابت تبدیل شده، بهره گرفته شد. نتایج بطور کلی نشان داد که طی دوره مورد مطالعه گرچه بهرهوری برخی از نهاده ها افرایش یافته، اما بهره وری کل عوامل تولید در همه زیر بخشهای کشاورزی غیر از زیر بخش دام و طیور، کاهش یافته است. بیشترین و کمترین رشد سالیانه بهره وری معادل 47/1 و 68/1- درصد به ترتیب در زیربخش دام و طیور و زیربخش جنگلداری بوده است. با توجه به اینکه افزایش تولید در بخش کشاورزی و جلوگیری از افزایش قیمت محصولات مستلزم افزایش بهره وری میباشد، پیشنهاد می شود که تمرکز برنامه ریزان بخش بر افزایش بهره وری نهاده ها از طریق تدوین طرحی جامع و بلندمدت، قرار گیرد.

521611

قطب‌بندی گفتمانی فیلم با قطب‌بندی مورد نظر قدرت ایران» تطابق دارد؛ به‌عبارتی شاهد «سراسربینی» فوکویی دولت ایران به منظور اشاعه باورها و گفتمان موردنظر خود برای اخذ تأیید ملت» هستیم. همچنین هر دو قطب داعشی/غیرداعشی, پرتوتایپ‌هایی را نسبت به یکدیگر دارنند؛ به‌عبارتی دیگر داغشی‌هاتمام افراد غیر از تفکر خود را دشمن دین و خداوند می‌خوانند و در مقابل غیرداعشی‌ها نیز تمام داعشی‌ها را افرادی ۱ دانشیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی» دانشگاه تهران. ار ۱ ۲ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی, دانشگاه تهران (نویسنده مسئول). 7720۳۵27 .062 تلد خوانش‌های متکشری نسبت به ادیان در جهان وجود دارد؛ همچنان که در دین اسلام نیز خوانش‌های گوناگونی از آن وجود داشته و مذاهب شیعه و سنی دارای فرقه‌ها و طیف‌های گوناگونی هستند. یکی از خوانش‌های مهم از دین» «بنیادگرایی دینی!» است و به معنای بازگشت به اصول معرف بنیان و اساس دین است؛ از این‌رو نگاهی ارجاعی و واکنشی نسبت به گذشته دارند. یکی از ویژگی‌های بنیادگرایان دینی» برخورد گزینشی نسبت دین و مدرنیته است. آن‌ها جنبه‌هایی از دین را انتتخاب می‌کنند که مقوم هویت و ضامن نیل به اهداف از پیش تعیین‌شده آن‌هاست؛ از طرفی دیگر عناصری از مدرنیته را نیز انتخاب می‌کنند که در راستای اهدافشان قرار دارد (زاهدانی و حمیدی‌زاده» ۱۳۹۱). از منظر کاستلز, بنیادگرایی «برساخت هویتی برای یکسان‌سازی رفتار فردی و نهادهای جامعه با هنجارهایی است که برگرفته از احکام الهی هستند» (کاستلز, ۳۰:۱۳۸۰). براین اساس می‌توان ا#بزیادگ‌اگی دیون اسلام نیز سخن گفت. بنیادگرایی ۱ بنیادگرایی اسلامی واکنش به بحران مواجهه دولت - ملت در خاورمیانه است؛ ۲ ظهور بنيادگراه درازمینه پرخورد تمدن‌هنا وانارضایتی مسلمانان در برابر اسلام ۳ دیدگاه مکتب فراتر از دین؛ یعنی اسلام راه حل است ( 1994 , نموه( 5). درسال ۲۰۱۱ میلادی گروه‌های بنیادگرای اسلامی در خاورمیانه رشد و قدرت بسیاری پیدا کردند. جنبش‌های موسوم به «بهار عربی»! در خاورمیانه. زمینه را برای فعالیت گروه‌های بنیادگرای اسلامی آماده کزد. جنگ ذاخلی سوریه و عدم برخورد مناسب رژیم بعث با اعتراض‌های رخداده و همچنین دخالت‌های خارجی, باعث تشکیل گروه‌های معترض و حتی تروریستی مانند «جبهه النصره» شد که در سال ۲۰۱۳ میلادی با ادغام درگروه‌های بنیادگرای عراق «داعش» را تشکیل دادند (صالحی و مرادی‌نیاز ۱۳۹۵). از منظر بنیادگرایانی مانند داعش, تغییرات اجتماعی باعث تهدید سبک زندگی, ارزش‌ها و عقاید دینی مطلوب آن‌ها می‌شود و در برابر آن باید رفتارهای سلبی اتخاذ کرد. الگوی حکمرانی آن‌ها تاریخ برساختی و بدون ایراد بر اساس ارزش‌های سنتی و دینی است؛ به‌عبارتی آن‌ها درصدد احیای تاریخ مورد نظر خود مانند دوران حکومت پیامیر اسلام و خلفای صدر اسلام که عاری از هرگونه ایراد و وابستگی مکانی و زمانی خاص است؛ بودند (مفیدی و رحمانی, ۱۳۹۷). داعش میان استفاده از فناوری‌های مدرنیته مانند وسایل ارتباط جمعی, حمل و نقل و تسلیحات نظامی پیشرفته و رفتارهای سلبی و خشن مانند حذف مخالفان فکری و عملی خود. اعدام‌ها حملات نظامی گسترده و... پیوندی ایجاد کرد تا بتواند به اهداف اصلی خود که ساخت حکومت ی گسترده در خاورمیانه بوده» نزدیک شود. از طرفی دیگر داعش همانند دیگر گروه‌ها و جنیش‌های بنیادگرا. سعی در برساخت تقابل گفتمانی میان خود و مخالفان خویش داشته‌است؛ بدین واسطه» مفاهیمی مانند حیات و زندگی را بر اساس تقابل‌های گفتمانی خویش تعریف می‌کند؛ از این رو به موافقان و حامیان خود امکان حیات داده و از مخالفان خود آن را سلب می‌کند. یکی از مخالفان و دشمنانی که توسط داعش تعریف شده» کشور ایران و حکومت جمهوری اسلامی ایران و از مقاصد فتوحات داعش پس از کشورهای همسایه آن بوده است. پس از آغاز جنگ داعش در سوریه بسیاری از شیعیان ایران» افغانستان و پاکستان به‌صورت فردی با هدف جلوگیری از حمله داعش به حرم حضرت زینب (س) با عنوان «مدافعان حرم» وارد سوریه شدند و پس از آن نیروهای نظامی ارتش و سپاه ایران به‌منظور حفظ منافع منطقه‌ای و دفاع از حرم وارد سوریه شدند و به جنگ با داعش پرداختند. فیلم «به وقت شام» که در خصوص نقش خلبانان ایرانی در جنگ سوریه بود» توسط ابراهیم حاتمی‌کیا در سال ۱۳۹۶ شمسی ساخته‌شد: حامنی مالی این فیلم سازمان هنری- رسانه‌ای اوج» بوده‌است و برای این پروژه سینمایی نزدیک به هشت میلیارد تومان هزینه کرده است (۱۳۹۶). این فیلم روایت دو خلبان ایرانی دز زمان جنگ داعش و سوریه است؛ یون س که فرمانده پایگاه هوایی ایران در سوریه بوده» به همراه پسرش علی که خلبانی جوان است؛ به منطقه جنگ زد شهر تدم سوریه اعزام می‌شوند تا مردم در محاصره داعش را با هواپیما به دمشق برسانند. درجریان بازگشت. داعشی‌های زندانی در هواپیما کنترل پرواز را به دست می‌گیرند و باعث بازگشت به تدمنر می‌شنوند: در طول این مسیر داعشی‌های مهاجر نیز به جمعیت داعشی‌ها اضافه شاه و سعی در استفاده تبلیغاتی و سیاسی از هواپیما مردم و نظامیان سوری و خلبان ایرانی داشتند که علی با فهم نیت آن‌ها سعی دربرهم زدن برنامه‌ریزی داعشی‌ها دارد و در نهایت نیز موفق شاه و خود او به شهادت می‌رسد. با توجه به حمایت مالی این فیلم توسط سازمان اوج» می‌توان گفت ساختار اقتصاد رسانه این اثر رسانه‌ای-هنری با ساختار مالکیت دولتی! قرابت دارد؛ همچنان که در مالکیت دولتی» رسانه باید تحت سیاست‌های فکری و راهبردی دولت باشند و در صدد بازنمایی جهان‌بینی موردنظر ایدئولوژی حاکم باشند؛ بنابراین رسانه صدای دولت برای عموم مردم است (بختیاری, ۱۳۹۶ ؛ کانینگهام و همکاران ۱۳۹۸). بدین دلیل باید درنظر داشت که این فیلم روایت مورد نظر گفتمان سیاسی حاکم. از جنگ سوریه, داعش و حضور ایران در این جنگ را بازنمایی می‌کند؛ به‌عبارتی دیگر تقابلی میان معتقدان به گفتمان سیاسی حاکم ایران ‏ وگفتمان داعش به تصویر کشیده شده‌است؛ براین اساس در این پژوهش به‌دنبال فهم قطب‌بندی گفتمانی و شیوه بازنمایی داعش در فیلم هستیم. پرسش‌های اساسی این مبانی نظری این پژوهش از مفاهیم «خاص‌گرایی فرهنگی»! و «سراسربینی»" تشکیل شده است. مفهوم خاص‌گرایبی فرهنگی با مفهوم جهانی‌شدن درهم تنیده شده است؛ به‌عبارتی یکی از رویکردهای مرتبط با جهانی‌شدن. خاص‌گرایی فرهنگی است که در مقابل عام‌گرایی فرهنگی مطرح می‌شود. در پایان قرن بیستم میلادی, خاص‌گرایی نوعی یکسان‌سازی و ادغام فرهنگنی را همنراه بتا نوعی واگرایی فرهنگی همراه دارد. خاص‌گرایی فرهنگی در مقابتل این فرایدا؟ از عناصر هویت‌بخش فرهنگی خاص استفاده می‌کند. بسیاری از گروه‌هایی نا ص‌گنرا کل فرایند جهانی‌شدن یا بخشی از آن را با عناوین گوناگون رد می‌کنند. فرایند جهانی‌شدن با فشردگی فضا و زمان, رهایی از مکان؛ نسبی‌سنازی فوهتگا‌ها و تعدد مراجع اجتماعی, هویت‌سازی معنایی به شیوه سنتی را دشوار می‌سازد؛ بر این اساس نوعی بحران فراگیر هویت و معنا در جوامع مختلف جهان بروز پیذا می‌کند (گل‌محمدی, ۱۳۸۱). خاص‌گرایی فرهنگی هی چ‌گونه تحمل, تساهل و همزیستی را برنمی‌تابد و پلورالیسم فرهنگی در آن محلی از اعراب ندارد. بر این اساس شاهد تلفیق مولفه‌های فرهنگی مانند. قومیت. دین» ملیت و... با خاص‌گرایی هستیم که هر کدام نحله‌های فرهنگی خاص‌گرایانه جدایی را در طول تاریخ ایجاد کرده‌اند. به‌طورکلی سه‌گونه خاص‌گرایی فرهنگی شناسایی شده است: ۱.خا صگرایی منزوی: افراد یک ه گروه خود را از محیط اجتماعی وگروه‌های دیگر جدا نگه می‌دارند و درعین اعتقاد به برتری فرهنگی خود. انفعال فرهنگی را در پیش می‌گیرند. ۲ خاص‌گرایی سرسخت و ستیزه‌جو: این گروه دارای مطلق‌اندیشی بوده و برتری فرهنگی خاص را نیز ادعا می‌کنند؛ با این تفاوت که جهانی‌شدن فرهنگ ۳ خاص‌گرایی ریشه‌دار: این گروه می‌کوشد تمایز گروه‌های متشر از فرایشد جهانی‌شدن را حفظ کند. این خاص گرایان از گرایش‌های ادغام‌گر فرایند موردنظر آگاه بوده ولی بر حفظ تنوع در برابر آن ادغام و همگرایی تأکید از تلفیق خاص‌گرایی با مولفه فرهنگی «دین» خاص‌گرایی دینی یا بنیادگرایسی دینی استخراج می‌شود. وجود ویژگی‌هایی مانند ذات‌باوری و برتری فرهنگی در بتیادگرایی,ذینی کابلا آشکار است؛ از آین‌ری سس خاصن گرایبی بقیادگرایی,ذیشی: بیشتر از ستیزهای قومی و جنیش‌های ملی‌گرایانه است. بنیادگرایی دینی محدوده دینی و جغرافیایی مشخص و محدودی ندارد. بلکه از نظراپیروان و بسیج شوندگان غیرشخصی قدرت و ثروت که مخصولات فرآیند جهانی‌شادن به اشمار می‌آیند. با چنین توصیفاتی بسیاری از افراد که به‌دنبال مقاوست در برابر جهانی‌شدن فرهنگی و برساخت فرهنگ خاص خویش بوده‌اند. به دین متوسل می‌شوند که نتیجه آن واکنش‌های گوناگون و همچنین مقاومت‌های گسترده در برابر فرایند جهانی‌شدن از جمله علائم تجدید حیات ادیان و افزایش کشمکش میان دین و دولت است. به‌عنوان نمونه. تجدید حیات اسلام را باید در مخالفت این دو جنبه مهم از فرایند جهانی‌شدن ارزیابی کرد؛ اول» تصور جهنان به‌مثابه یک نظام همگون واحد و دوم نسبی‌گرایی فرهنگی که جهان را از لحاظ فرهنگی, مجموعه‌ای از شیوه‌های زندگی برابر می‌داند (هینس» ۱۳۸۱). مفهوم سراسربینی» توسط فوکو گسترش یافت. از منظر او کارکردهای گفتمان» حاضر کردن ایده‌ها و ارزش‌های خاص و غایب کردن ایده‌ها و ارزش‌های خاص دیگر است. گفتمان سازوکاری از طرد و منع است که قدرت و دانش را در اختیار افرادی قرار می‌دهد که در لحظه‌ی مشخصی از زمان, ایده‌های آنان حاضر می‌شود ولی همزمان. قدرت و دانش را بر طردشدگان و غایبان تحمیل می‌کند (لافی, ۱۳۹۶). «گفتمان‌های غالب که جهان اجتماعی را پدیده‌ای طبیعی تعریف می‌کنند. بر علایق و منافع روابط و مناسبات قدرت سرپوش می‌گذارند» (سیدمن» ۲۳۷:۱۳۸۶). فوکو صورت‌بندی گفتمانی را حفظ کننده نوعی رژیم حقیقت می‌داند. جامعه انواع گفتمان‌ها را در خود می‌پذیرد و به‌عنوان حقیقت از آن استفاده می‌کند و این دارای سازوکارهایی است که امکان ایجاد تمایز میان صادق و کاذب را برای هرکس ایجاد می‌کند؛ از این‌رو افرادی در رأس قدرت وجود ذارتدها بگریتد چنه چیز نیمات ,دا رک سراسترییتی مکانیسم قدرت درونی و بیرونی است و قدرت [انضباطی] از طریق نامرئی بودن. اعمال می‌شود و به‌نحوی همزمان بر آن‌هایی که الزاسا دز معرض دید هستنده تحمیل می‌شرد؛ براین اساس زسانه‌ها نیز قدرت دارند که علاوه بر آشکارسازی انواع خاصی از باورها و گفتمان‌ها و شکل دادن به رفتارها بقیه ایده‌ها و باورها را حذف کنند؛ از این‌رو گفتمان‌های رسانه‌ای اشکالی خاص از دانش را در دوگانه مذکور (صدق/ کذب) دسته‌بندی می‌کنند. در مجموع گفتمان به شکل درونی» به درون افنراد پاشیده می‌شود. هیچ جایگاه ساخت رضایت یا مخالف و مقاوست که انزاد از.آن طریق بتوانند خود را علیه وضع وجود بروز دهند. وجود ندارد؛چراکه قدرت دز تصام اذهمان رسوخ کرده است: رسانه نیز مانند دیگر نهادهتای ذیل قذرت دولت. قدرت زا به‌واسطه گفتمان‌هایی توضیع می‌کند که افراد چاره‌ای جز پذیرش و ذرونی‌کردن آن به‌عنوان حقیقت را ندارند بر اساس اهداف و سوّلات پژوژهش, درااینن پژوهش از روش «تحلیل گفتمان انتقادی»! استفاده شده‌است. «تحلیل گفتمان به متن‌ها (گفتاری یا نوشتاری و از جمله تصاویر دیداری)» روابط آن‌ها با دیگر متن‌ها زمینه‌ا که در آن چنین زبانی به‌کار گرفته می‌شود و نقشی که این متن‌ها در جامعه بازی می‌کنند. علاقه دارد» (آسابرگر, ۲۷۴:۱۳۹۹). درخصوص مفهوم گفتمان" تعاریف متعددی وجود دارد؛ مهم‌ترین جنبه هر گفتمان, زمینه آن یعنی فرایندهایی است که ساخت آن را ممکن می‌سازد و شرکت کنندگانش به عملی واقعی برای دستیابی به اهداف اجتماعی سوق می‌دهد (2006 ,132020۸)؛ بنابراین نمی‌توان تعریف ثابت و واحدی را از آن داشت اما به طورکلی گفتمان را می‌توان مفهومی دانست که از طرفی به محصول مادی متجلی در متن و از طرفی دیگر در فرایند ارتباط مرتبط است. گفتمان فرایندی ارتباطی و شنیداری محسوب می‌شود و مفهوم گفتمان را باید با زیان و ساختارهای زبانی و فرازبانی بسیار مرتبط دانست (بشیر ۱۳۸۴). عاملی نی زگفقشان را («مجموعه به‌هم پیوسته‌ای از گزاره‌ها مفاهیم. اصطلاحات و عبارات که شیوه سخن‌گفتن یا نوشتن درباره موضوعی خاص را شکل می‌دهد و روش‌هایی را برای فهم مردم و پاسخ‌دادن آن‌ها به موضوع مطرح‌شده» چارچوب‌بندی می‌کند» (عاملی, ۲ ) تعریف کرده‌است. تحلیل گفتمان دارای سنت‌های گوناگونی» اعم از تحلیل گفتمان تاریخی, تحلیل گفتمان سیاسی» روانشناسی گفتمانی و تحلیل گفتمان انتقادی است (شقاقی و فدائی» ۱۳۹۲). در این پژوهش از تحلیل گفتمان انتقادی استفاده شده‌است. در این پژوهش از میان روش‌های گوناگون تحلیل گفتمان انتقادی, روش وّن‌لیوون! انتخاب شده‌است. بر این اساس اولین قدم. شناسایی بازیگران از دو جنبه است: ۲ رابطهه میان بازنمایی با خوانش و درک مخاطبان چیست؟ همان‌طو رکه در شکل | نیز قابل مشاهده است؛ ون لیوون شیوه‌های بازنمایی را به دو بخش «شمول» و «طرد»۳ تقسیم می‌کنند7همتچنین رای درک و تفسیر شمول نیاز به شناسایی بازنمایی عمومی؟ بازیگنزان از طریی دسته‌بندی‌های فرهنگنی؛ و بیولوژیکی؟» است. درگیری! بازیگران و شیوه عاملیت آن‌ها نیز ارزیابی می‌شود. مضاف براین نیز نیاز به تعیین شیوه بازنمایی بازیگران به‌صورت همگن؛ یا متمایز؛ است. در پایان شیوه مشروعیت‌دهی" به بازیگران نیز مطالعه می‌شود؛ مشروعیت بر چهار قسم اقتدارن, اخلاقی, عقلانی‌سازی و اسطوره وجود دارد (2007 ,1-6076 ۵2 جقطع۸/2). رابطه میان بازنمایی با مخاطبان نیز در سه سطح مورد ارزیابی می‌شود. همچنان که در شکل ۲ قابل مهشناهده است؛ سطح اول «فاصله»! است؛ به‌عبارتی نمای بازنمایی‌شده از بازیگران برای مخاطبان اهمیت پیدا می‌کند. سطح دوم «رابطه»۲ است که در دو بخش قدرت و درگیری» زاويه دوربین نسبت به بازیگران مطالعه می‌شود. در سطح سوم که «کنش‌های متقابل» اثشت؛ شیوه‌های آدرس‌دهی (مستقیم/ غیرمستقیم) شناسایی می‌شوند. هر یک از مراحل به‌تفصیل در بخش یافته‌ها توضیح داده شکل ۰.۲ رابطه میان بازنمایی و خوانش مخاطب (2008:141 ,1۵6۷۷۹۵) درروش تحلی لگفتمان آنچه که اهمیت دار دکشتف و انتتخراج جزئیات موجود در نمونه مورد مطالعه است وکمیت نمونه‌ها اهمی ندارد(سپهزی, ۲۳۹۷): براین اساس برای نمونه‌گیری فیلم موردنظر, از شیوه نمونه‌گیدری «غرتصادفی هلاقم ند)#اپستفاده شده‌است؛ در این شیوه» براساس اهداف و سوالات پروهش, مغهّارهای گزیشش تطونه‌ها طراحی شده‌اند (لیندلف و تیلور ۱۳۹۷). همچنین پس ازشناسایی موّلفه‌ها ی گفتمانی فیلم مورد مطالعه. در نهایت فیلم درسه سطح جهان دایجتیک. جهان واقعی و جهان استعاری تحلیل و تفسیر قرار شده‌است تا شناخ تگفتمانی تنها به لایه‌های ابتدایی متن مورد نظر محدود نشده و نسبت آن با بافت و جهان واقعی و از طرفی دیگر جهان استعاری و نهان آن شناسایی و تحلیل شود. براساس آنچه که در شيوه تحلیل‌گفتمان انتقادی ون‌لیووّن مطرح است؛ ابتدا مولفه‌های گفتمانی به‌واسطه شناسایی رابطه میان بازنمایی با مخاطبان و چگونگی بازنمایی بازیگران شناسایی شده و بر اساس شناخت کسب‌شده» فیلم در سطح جهان منظور از فاصله این است که بازیگران از چه فاصله‌ای نسبت به بیشدگان بازنمایی 1 شده‌اند؛ هرچه میزان فاصله کمتر باشد. احساس دوستی بیننده با شخصیت‌ها بیشتر می‌شود و بالعکس(2008 ,1۵0۷۷۵). در تمام فیلم. داعشی‌ها در نماهای دورا و متوسطا دیده می‌شدند؛ رفتارهای جنگجویانه آن‌ها بیشتر در نماهای دور و مکالمه آن‌ها با یکدیگر یا با ایرانی‌ها در نمای متوسط دیده شدند؛ اما در سکانس دعوای میان چچنی و شیخ ممدوح که در نهایت منجر به کشته‌شدن شیخ ممدوح می‌شود. سر جدا شده او در نمایی نزدیک؟ بازنمایی می‌شود؛ به‌تعبیری زمانی که به تشخیص چچنی, شیخ ممدوح از فضای مسلط گفتمانی داعش خارج شده» دوربین و بیشده به شیخ ممدوح نزدیک می‌شود. دو خلبان ایرانی در سکانس‌های گوناگون. از جمله گفت‌وگو با یکدیگر. ابراز احساسات. ارتباط با سوری‌ها ‏ وگفت‌وگو با داعشی‌ها در نمای‌های متوسط و نزدیک بازنمایی شده‌اند. همچنین سربازان سوری,» زندانی‌های شورشی و مردم شهر تدمر نیز در نماهای متوسط و نزدیک بازنمایی شده‌اند. در این فیلم نماها ثابت نیستند؛ به‌نخوی که نمای متوسط مرکز ثقلی برای نزدیک‌شدن یا دور شدن از شخصیت‌هاست بدا ترقب_ )دوریم در سپیازی از سکانس‌هایی که داغشی‌ها را بازنمایی می‌کند از آن‌هنا بت مشرور دوّراتی‌ششود و در بازنمایی دیگر شخصيت‌ها به آن‌ها نزدیک می‌شنود. همچنین جنگنده‌ها و خلباتنان روسی در نمای دور بازنمایی می‌شوند و همانطو رکه یونس با لحنی کنایی می‌گوید: «بالاخره روس‌ها تشریف آوردند». فاصله‌ای دور میان بیننده پا حضور روسیه در سوریه ایجاد می‌شود. ارتباط با بیشده به دو صورت اتفاق می‌افتد: درگیری! و قدرت؛. به تصویر کشیدن درگیری و قدرت با کمک زوایای دوربین رخ میهد درگیری وعدم درگیری (جدایی) بازیگران با تماشاگر از دو نوع زاويه دوربین» جلو و مایل اتفاق می‌افتد. زاویه جلو باعث مشارکت بیشده در بازنمایی:می‌شنواد اما زاويه ماییل, بیننده را از بازیگران بازنمایی‌شده» دور می‌کند. قدرت نیز با استفاده از سه زاويه به تصویر کشیده می‌شود: زاویه بالا (بازیگران به سمت بالا نگاه می‌کنند) به بیشده قدرت می‌دهد؛ زاويه پایین (بازیگران به سمت پایین نگاه می‌کنند) قدرت را بر بیشده اعمال می‌کند و سومین زاویه سطح زاويه دوربین در این فیلم عمدتا زاويه مستقیم است که به‌دنبال مشارکت بیشده در بازنمایی فیلم است. مشخصا از زمانی که قدرت و کنترل هواپیما به دست داعش می‌افتد. استفاده از زاویه مایل نیز دیده می‌شود. به‌عبارتی دیگر اغلب لحظاتی که داعشی‌ها به تنهایی بازنمایی می‌شوند. زاويه دوربین مایل می‌شود. سکانسی که ماریه در حال شعرخواندن درباره تدمر است. زاویه دوربین مایل است. همچنین در لحظات بازنمایی ابوخالد. سربازان داعشی در کابین خلبان» شیخ ممدوح پس از فقدان ابوخالد. سربریدن شیخ ممدوح,» کشته‌شدن ماریه. تزریق مورفین توسط داعش به سرا و کنترل هواپیما توسط ام سلما زاويه دوربین مایل است. دراسکانس سر بریدن اسیران در تدمر, زاويه دوربین داعش از بالا به پایین است و دوربین فیلم نیز این صحنه را از پایین به بالا نمایش می‌دهد؛ به‌عبارتی دوربین داعش وجهه قدرت خود را نمایش داده و دوربین فیلم. وجهه ضعف و ناتوانی اسرا را بازنمایی می‌کند. همچنین تبعات فعالیت‌های داعشی‌ها مانند تیرخوردن سربازسوری» علی درالحظه اسارت. درگیری ام سلما با علی, ناراحتی تنفسی اسرا به‌واسطه کنترل هواپیماتوسط ام سلما و در نهایت انفجار هواپیما زاویه دوربین مایل است: ازاطرفی دیگر ذراسکانس‌هایی, به‌واسطه هدایت هواپیما توسط علی, زاویه دوربین در بازنمایی داعشی‌ها مایل می‌شود. هنگام چرخش هواپیما داعشی‌های بیرون از هواپیما تعادل و نظم خود را از دست می‌دهند و در نهایت چچنی از اسب پرت می‌شود. در لحظه تیک آف نیز ابوطلحه در هواپیما به زمین می‌خورد و در این لحظات دوربین زاویهمایل به‌خود می‌گیرد. درمجموع داعش در سکانس‌های مهم فیلم» با زاويه مایل بازنمایی شده‌است تا بیشدگان از بازیگران مورد بازنمایی» احساس دوری کنند. همچنین سنطح ژوانط از جهت قدرت. بدین ترتیب است که خلبانان ایرانی» مردم و سربازان سوری, در زاویه سطح چشم بوده و به‌طور مستقیم نگاه می‌کنند؛ اما داعشی‌ها از زاویه‌های دیگر بازنمایی می‌شوند؛ زمانی که قدرت داعش بر هواپیما اعمال می‌شود. زاويه پایینی وجود دارد. همچنین در سکانس‌هایی که داعشی‌ها با ام سلما صحبت می‌کنند. زاويه پایین وجود دارد؛ به‌تعبیری در سکانس‌های بازنمای داعش, زاویه پایینی وجود دارد و قدرت را بر بیشده آغمال مس کل خمچنین مقلجصا رف رای سکانس بعنی آنساوه برتمی بنه گرا کوب دیق هواپیمای ایلوشین توسط علی, زاویه بالا وجود دار دکه به بیننده قدرت آگاهی می‌دهد. کنش متقابل نیز به دو صورت. آدرس‌دهی مستقیم یا غیرمستقیم صورت می‌گیرد. آنچه که اهمیت دارد. این است که آیا بازیگر مورد بازنمایی» مستقیم به دوربین (بینشده) نگاه می‌کند یا خیر؟(همان). ارزیابی سکانس‌های فیلم مورد مطالعه نشان می‌دهد که تنها در دو سکانس آدرس‌دهی مستقیم وجود دار د که مربوط به شخصیت چچنی است. او درسکانسی با نزدیک شدن به دوربین داعش به دوربین نگاه کرده و در نمایی نزدیک می‌گوید: «چطوری ایرانی؟» و در سکانسی دیگر که مربوط به فیلم‌برداری از اسرای در قفس درون هواپیسا است. او برای ضبط فیلم به‌طور مستقیم به دوربین نگاه می‌کند. بازنمایی مستقیم به دوربین توسط چچنی, نشان از اهمیت تبلیغات سیاسی برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده داعش (ایجاد وحشت عمومی و تبلیغات منفی علیه دولت سوریه) است. به‌عبارتی دیگر آن‌ها برای نیل به هدف اصلی خود که جنگ در ایران و فتح آن است» سعی در ارتباطی تبلیغاتی با مردم ایران برای ایجاد رعب و وحشت دارند. از منظر ون لیوون باید بر روی رفتار گروه‌های اجتماعی متمرکز شد تا بتوان شیوه بازنمایی در فیلم را تشخیص داد..از این‌رو دوموّلفه اصلی گفتمانی شامل شمول و حذف است که قدرت شناخت اه 6 ۳۹ اصامی‌دهد. بدین ترتیب یا کنشگران:را در مقوله خودی (شمول) قرارمی‌دهيم با آن‌هتا,را دراد بیگانه یا غیرخودی (حذف) قرار می‌دهيم. این دو مکانیسم؛ ابزاری هستند که به وسیله آن‌ها امکان تعیین اي ن که آیا کنشگر بازنمایی‌شده به عنوان عضوی از «ما» یا «آن‌ها» نمایش داده می‌شود. را به وجود می‌آورد. شمول و طرد متضناد یکدیگرند؛ از این‌رو کافی است فقط یکی از آن‌ها را ارزیابی کنیم (160۵, ۲۰۱۵). پیش ازاین نیاز است بازیگران اصلی فیلم را شناسایی کنیم؛ بازیگران اصلی ایرانی در این فیلم علی و یونس به‌عنوان دو خلبان ایرانی هستند؛ همچنین خلبانان ایرانی در ابتدای فیلام نیز در پایگاه هوایی ایران در سوریه نیز نمایش داده می‌شوند. داعشی‌های فیلم از داعشی‌های قبیله شیخ ممدوح سعدی, داعشی‌های مهاجر و داعشی‌های انتحاری تشکیل شده‌اند. مردم سوری نیز ترکیسی از گروه‌های سنی (کودک. جوان» میان‌سال و پیس) و جنسیتی(زن و مرد) بوده‌اند. سربازان سوری نیز بازیگران اصلی مانند بلال و باسم و تعداد اندکی از سربازان بوده که با مروری بر فیلم متوجه می‌شویم که گویا داعشی‌ها ماهیت مستقلی از دولت‌های دیگر دارند و از قدرت‌های سیاسی جهان که آن‌ها را حمایت تسلیحاتی و مالی کرده‌اند صحبتی نمی‌شود؛ در صورتی که خلبانان ایرانی در یک پایگاه نظامی مشخص هستند و هواپیمای مسافربری ایرانی با لوگوی پرچم ایران نیز مشخص است. از طرفی دیگر داعشی‌ها هیچ مکان‌مندی مشخصی ندارند و در نسبت با زمان روایت فیلم ظاهر می‌شوند؛ به‌طور دقیق مشخص نیست که محل استقرار آن‌ها کجاست و آن‌ها هر مکان جاری در روایت را برای خود تسخیر می‌کنند. همچنین مشخص نیست که انگیزه اصلی شیخ ممدوح سعدی به عنوان رئیس قبیله پیوسته به داعش چه بوده‌است؟ او در قبال مبالغ فروش نفت به داعش پیوسته یا به دلیل عقاید بنیادگرایانه خود نسبت به اسلام؟ یکی از راهبردهای شمول مورد استفاده در فیلم» بازنمایی عامل! و بیمار؟ است. در این فیلم خلبانان ایرانی و سربازان سوری عامل بوده‌اند. همه آن‌ها سعی در دفاع از مردم سوریه و نجات جان آن‌ها را داشتند. با وجودراینکیالگشا اهشادات فردی آن‌ها (مانند عدم علاقه به حضور در جنگ‌های خارج از ایران توسط علی) یا تفاوت عقاید میان سرباز نگهبان زندانی‌های شورشی با بلال وجنوه دارد. با ایّن‌حال همه آن‌ها سعی در حفظ جان مردم و مبارزه با داعش زاآذارند؛ ذرحالی که سرکردگان داعش مانند چچنی و شیخ ممدوح با بیان منطق جبرگرایی و بنیادگرایتی» اراده پنهان خود را که نه اجرای احکام اسلامی بلکه کسب قدرت. منافع سیاسی و آقتصادی بوده را نمایش نداده و سربازان داعشی را مانند افراد بی‌اراده و تحت امری ذانسته گیل اوامر متسب به دین که توسط سرکردگان خود فرمان داده شده را انجام می‌دهند. آن‌ها وارد میدان جنگ می‌شوند و حتی کشته می‌شوند تا داعش را به اهداف اجتماعی خوّد نردیک کرههیا اهداف روانی خود (مانند انفجار بمب در هواپیما توسط ام سلما که قصد خودکشی داشته) را اجرا کنند. راهبرد مورد استفاده دیگر, بازنمایی گروهی يا فردی است؛ آیا بازیگران به صورت انفرادی نمایش داده می‌شوند یا جمعی؟ به عبارت دیگر, چه نوع فرایندهایی استفاده شده‌است: همگن کردن یا متمایز کردن؟ شخصیت‌پردازی متمایزی نسبت به داعشی‌ها انجام نشده‌است؛ اگرچه اطلاعاتی اندک از هرکدام از آن‌ها بازنمایی می‌شود. اما آن‌ها ذیل گروه داعش قرار گرفته و فردیت خود را از دست داده و سعی در همگن‌سازی جمعی برای نیل به اهداف خود دارند؛ از این‌رو شاهد بیان خاطرات فردی آن‌ها (مانند خوانندگی ام سلما) در طول فیلم هستیم؛ اما هیچ گونه فردیتی از خود نشان نمی‌دهند؛ همچنین هنگام مواجهه ابتدایی میان شیخ ممدوح و چچنی جمعیتی از داعشی‌ها با ملیت‌های گوناگون را می‌بینيم که در نمایی دور وکلی بازنمایی شده‌اند. ازطرفی دیگر خلبانان ایرانی دارای فردیتی جاری در روایت فیلم بوده‌اند. علی به‌واسطه ارسال فیلم. با همسرش لیلا در تماس است؛ او با پدر خود نسبت به رابطه پدر و پسری صحبت می‌کند و تا آخرین دقایق فیلم نیز رابطه عاطفی علی و یونس, قابل مشاهده است. از طرفی دیگر ما نسبت به شهادت همسر بلال آگاهیم و به‌واسطه حضور دختر کاپیتان قبلی هواپیما از زندگی دختر او و نحوه شهادت خلبان و وضعیت روحی این دختر نیز مطلعیم. از این‌رو کارگردان سعی در تمایز میان شخصیت‌های قطب‌بندی ما و راهیرد دیگر بازنمایی عموّمی وخلاص ایشت. در بازنمایی عمومی دو طبقه‌بندی بیولوژیکی و فرهنگی وجود دارد. زمانی از؛طیقه‌بندی استفاده می‌شود که بازنمایی گروهی نیز اتفاق افتاده‌باشد. دز این فیلم» داش به‌عنوان تنها گروه نظامی و سیاسی مشخصی است که دز طولآجریان فیلم ذرحتال بازنایی است؛ اگرچه به سه شیر رفتاری بازنمایی می‌شود اما ریک گروه کلی ممگن قرار دار د که ماهیت و هدف خود مشخصا سه‌گونه داعشی در جرینان فیلم امشاهده می‌شوند: داعشی‌های انتحاری, داعشی‌های قبیله شیخ ممدوح سعدی و داعشی‌های مهاجر. داعشی‌های انتحاری از ابتدای فیلم از طریتی فعالیت‌های انتحاری به وانتظه ابژه‌هایی مانند تسلیحات نظامی و ماشین‌های آهنین بازنمایی می‌شوند و اطلاعیات ما محدود به فعالیت جنگجویانه و نارق آناق است و هیچ تبار و‌فردیتی از آن‌ها بازنمایی نمی‌شود. داعشی‌های قبیله شیخ ممدوح. به‌واسطه پیمان بستن شیخ ممدوح با ابویکر بشدادی شکل گرفته‌اند؛ آن‌ها نماینده طیف مسامان و سنتی داعش بوده که پیش از ظهور داعش نیز مسلمان بودند و به داعش گرویدند. مهاجران نیز دسته سومی از داعشی‌ها هستند که عمدتا از کشورهای دیگر, بهخصوص کشورهای اروپایی وارد داعش شده‌اند و محتمل است که قبل از ورود نیز مسلمان نبوده‌باشند. سرکرده گروه آن‌ها نیز یک فرد چچنی است که از یکی از کشورهای قدرتمند جهان و مخالف داعش (روسیه) به داعش پیوسته و از نمادهای سنتی» مانند شمشیر, لباس‌های سنتی و اسب به‌عنوان وسیله نقلیه خود استفاده می‌کند. این دسته در سیالیت زیادی نسبت به تفکر مدرنتیه غربی و سنت اسلامی و آسیایی قرار گرفته‌اند؛ چراکه از طرفی دعوت به سنت و جریان اخباری اسلام می‌کنند و از طرفی از فناوری‌های نوین ارتباط جمعی استفاده کرده یا خوراکی های صنعتی مانند پفک می‌خوردند؛ به‌عبارتی مصرف خود از پیامدهای مدرنیته را ادامه ذاذه‌ای سغین :ذر گراینشن زبانی بهخوانشی بنيادگرایانه از ستنت و دی آذارند. با اینخال هر سه گروه دارای رفتارهای مشابه و ثابتی بوده‌اند؛ آن‌ها دیگری خویش را برنمی‌تابند و سریعا تهدید به مرگ می‌کنند و سعی در توجیه رفتارهای عصبی و غیرمنطقی خود اما در دسته‌بندی بیولوژیکی, مردان داعشی با ظاهری درشت‌اندام. قد بلند. صورت‌های بزرگه ریش‌های بلند. چهره‌های خموده» سیبیل‌های کوتاه بازنمایی داده شده‌اند؛ از طرفی دیگر زنان داعشی, با صورت‌های آرایش‌شده و لباس‌های سرتاسر مشکی بازنمایی شده‌اند. به‌طورکلی یکدستی راادر شیوه پوشش, اندام و حالات رفتاری داعشی‌ها شاهد هستیم که سوگیری منفی را در هس پنننهه.ایجاد من‌کند اما در مقابل خلبانان ایرانی با اندام مناسب» لباس‌های مرتب؛ ریش و موی کوتاه و دارای روحیه گفت‌وگو پذیر و احساساتی باژنمایی شاه‌اند که ذر اقا شکجنه داش شرایط جسمی و روحی بدی را متحمل شاه‌اند. مردم سوری تنوع پوششی و ظاهری دارند. زنان محجه وبی حجاب در کنار یکدیگرند و کشرت و تنوع ظاهری در میان مردم سوری را قابل مشاهده است. سربازان سوری دارای اندام مناسب, عمدتا جوان. الیسه نظامی مرتب و موهای اصلاح شده و ریش‌های کوتاهند. بازیگرانی که به صورت علی خلبانی اسث که شخصیت مقلیاز باططذارد. ای دارامظاه رو اندامی متاسب» مرتب و حرفه‌ای در خلبانی است. علی از عدم حضور پدرش در کنار خانواده گله‌مند است. او سیر تطورگفتمانی را در طول فیلم طی می‌کند؛ به‌نحوی که در ابتدای فیلم به‌دنبال خروج از سوریه وگذران وقت خود در کنار همسرش بوده, و علت حضور خود و پدرش را در سوریه متوجه نمی‌شود اما بر اثر مواجهات مستقیم با داعش, رویکرد خود را نسبت به جنگ با آن‌ها تغییر داده و تبلیغ سیاسی مورد نظر داعش را از بین می‌برد. یونس شخصیتی وابسته به نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران را دارد. فیلم» او را فردی نظامی و حاضر در عرصه‌های جنگی گوناگون معرفی می‌کند؛ او در جنگ ایران و عراق» بوسنی» لبنان و سوریه حاضر بوده و به دنبال تلاش برای تحقق عقاید خویش است. او در مواجهه با داعش سعی می‌کند آن‌ها را با گفت‌وگو قانع کند تا بتواند خود و دیگر مردم سوری را نجات دهد. یونس شخصیتی است که عمر خود را برای احقاق ارزش‌های موافق با حاکمی ت گذرانده‌است. او اندام لاغر, ریش و موهای نیمه بلند و مرتبی دارد و شخصیتی آسیت که نفتتهبا بدخلیانی پلکه خر تمیرانت ایتراذا رت فتی هواییما یز ماوت فاره: شیخ ممدوح سعدی همراه با طایفه‌اش با ابوبکر بغدادی بیعت کرده و نماینده طیف سننقی اداغنش هستند. آن‌ها به‌واسطهه منافع تجاری و قبیله‌ای به داعش پیوسته‌اند. او خود خوانشی متفاوت از دین را نسبت به داعش ارائه می‌دهد؛ و نگرش مصلحت‌اندیشانه خود را در مقابل نگرش بنیادگرای محض داعش نشان می‌دهد تا جان خود و قبلیه‌اش را حفظ کند. او برخلاف دیگر اعضای قبیله و داعشی‌ها اهل گفت‌وگو و شنیدن سخن دیگری است. ظاهر او برخلاف تمام داعشی‌هاست ولباس رنگی و عبای نیمه قهوه‌ای بر تن دارد. ابوخالد فرزند شیخ ممدوح است و در دسته جهادی‌های داعش قرار دارد. او به‌دلیل مشکلات روحی, رفتارهای پرخاشگرانه‌ای در تعامل با همگان دارد؛ اما سعی در وابستهکردن رفتار خود به نگرش‌های بنیادگرای داعش دارد. ابوخالد به پدر خویش و داعشی‌های تبلیغی مانند(ابوطلحه) نیز کرنش کرده و در نهایت نیز پدر خود را خائن ماریه همسر شیخ ممدوح است که با السه مشکی, خود را در میان مسافران هواپیما قرار داده‌است. او با ث*قلدرت گرفتن قبیله زندانی شیخ ممدوح سعدی در هواپیما شده و شخصیتی تابع و همراه با شیخ ممدوح را دارد. او شخصیتی فعال است که چهره معلومی دارد و پوشانده نیست و در حال خواندن شعر و ضبط آن برای تبلیغات داعش است. او در زمانی که شیخ ممدوح توسط چچنی کشته می‌شود. به سمت آن‌ها تیراندازی می‌کند و خود او نیز کشته می‌شود. به‌عبارتی او از عقاید بنیادگرايانه خود. ام سلما زن داعشی بوده که در دسته جهادی داعش قرار داشته و مسئولیت انفجار بمب در هواپیما را برعهده دارد. او از زنان اروپایی غیر مسلمانی (مهاجرین) بوده که خواننده موسیقی‌هایی با مضمون خودکشی بوده‌است و با تبلیغات داعش در اروپا مسلمان شده‌است. او حجاب کاملی داشته و حتی زمانی که در حال خوردن پفک است؛ حجاب خود را برنمی‌دارد. ام سلما نیز نه به دلیل گرایش به دین اسلام» بلکه برای احقاق امر خودکشی, وارد این عملیات تبلیغی و انتحاری داعش شده‌است. او تا زمانی که قدرت بر خلبان ایرانی(علی) دارد» خود را شخصی بسیار معتقد به عقاید دینی» نمایش می‌دهد. اما زمانی که این قدرت را از دست می‌دهد و با یکی از موسیقی‌های خود (با موضوع خودکشی) مواجهه می‌شود. به دنبال خودکشی با اسلحه کلت است. او زمانی چهره خود را نمایش می‌دهد که درب کابین را بسته و دوربین داخل کابین را از چهره خود برگردانده‌است؛ به‌عبارتی حجاب حداکشری موردنظر داعش را در حوزه اجتماعی رعایت کرده و در حوزه خصوصی, آن‌را کنار می‌زند. ابوعمر چچنی داعشی مهاجر روسی بوده که سوار بر اسب و همراه با یک شمشیر است. چچنی‌که ظاهری درشت‌اندام با ریش‌های بلنشد و البسه‌ای سنتی داشته؛ خود را فردی معتقد به قواعد دینی داعش دانسته و شیخ ممدوح را به‌دلیل تخطی‌های مصلخت‌اندیشانه به‌قتل می‌زساند اما خود او ساختار سیاست دنا 01۴۹۳ ناملا طراح یکرده‌است واز این طریق علی و دیگر اسرا را زنده نگه داشته تا آهداف تیلیغاتی و سیاسی خود را اجراکند. بلال فرمانده‌ای سوری است که همسر و فرزندانش توسط داعش کشته‌شده‌اند. بلال منافع عمومی مردم را مدنظر دارد و سربازان سوری نیز ازاو تبعیت می‌کنند. او ظاهری مناسب درجایگاه یک فرمانده را دارد؛ اندامی مناستب,آمیانسال, مو و ریش‌های سفیدرنگ و لباسی نظامی. مردم سوری نینزاو زااقبول دارند. بلال برای پرواز هواپیما و نجات مردم سوریه به مقابله با داعشی‌های انتحاری رفته و در نهایت ماشین او با از منظر ون لیوون» سوال اصلی در پیوند میان متن و زمینه در تحلیل گفتمان» این است که چگونه متن به اعمال اجتماعی مشروعیت می‌بخشد. از جهتی دیگر مفهوم ایدئولوژیک طبیعی‌سازی را ایفا می‌کنند. کارکرد آن‌ها طبیع ی کردن امر فرهنگی است؛ به عبارت دیگر از این طریق است که ارزش‌ها نگرش‌ها و باورهای فرهنگی و تاریخی مسلط راکاملا (طبیعی»» «(عادی»» «بدیهی) و در نتیجه «عینی» و (واقعی» جلوه دهند (1۳0۷۹۵۳, ۲۰۱۵). مشروعیت به چند طریق صورت می‌گیرد: مشروعیت اقتدارن مشروعیت اقتدار به سه طریق صورت می‌گیرد: آداب و سنن» افراد یا مژسسات و کارشناسان/ متخصصان. در فیلم مورد مطالعه» سربازان سوری خود و مردم را برحق دانسته و باسم نسبت به اعتراض مردم برای همراه شدن داعشی‌ها با آن‌ها می‌گوید: «ما شریعت را اجرا می‌کنيم» نه آن‌ها». حفظ حقوق تفکرات گوناگون مردم سوری و تکشر عقیدتی که در رفتار و پوشش آن‌ها نیز بازنمود می‌شود: حاکی بازنمایی مشروعیت مردم سوری در برابر داعشی‌هاسنت. از طرفی دیگر اعتراض یونس به ابوخالد درخصوص کنیز گرفن دختر خلبان سابق که مسیحی است نیز حاکی از بازنمایی اقتدار از طریق ان اوق 7 دای است. خمچتین مشروغیت اقتدار بونس و علی از جهت تخصتص خلبانی و هدایت آن هوّاپیما و استفاده داعش از آن‌ها برای هدایت هواپیما بازنمایی می‌شود. درمجموع فیلم سعی در بازنمایی مشروعیت اقتدار غیرداعشی‌ها در مقابل دأعشی‌ها:را داشته؛ اگرچه که داعش در غالب روایت. بر یکی دیگر از راهبردهای مشروعیت بخشی, آمشتروعیت اخلاقی است؛ بدین معناکه چگونه اعمال کنشگران از نظر اخلاقی مشروعیت می‌یابد؟ سه راهبرد برای مشروعیت اخلاقی وجود دارد: ارزیابی» انتنزاع و مقایسه که از این سه راهبرد» از مقایسه بیشتر استفاده شده‌است. در فیلم ویژگی‌های مثبت مانند مدارا گفت‌وگو. احترام به یکدیگر, انسانیت. تکثرگرایی» تمدن» مهربانی» وطن‌دوستی,» فداکاری و شجاعت به غیرداعشی‌ها نسبت داده‌شده و ویژگی‌هایی مانند توحش, بردگی» نفرت. عصبانیت. کشتار و مطلق‌گرایی به داعشی‌ها نسبت داده شده‌است. با این حال ویژگی‌های اخلاقی داعشی‌ها نیز به‌نحو نسبی است و یکدستی رفتاری میان همه اعضا وجود ندارد. شیخ مسدوح امل گفت‌وگو و مصلحت‌اندیشی بوده اما ابوخالد و چچنی اینطور نبودند؛ چنین تفاوت‌های جزئی در دسته (گفتمان) داعش وجود دارد و تغییری در مقایسه اخلاقی از جهت مشروعیت. ایجاد نمی‌شود و مشروعیت اخلاقی برای سومینگونه از مشروعیت. مشروعیت عقلانی(منطقی) است؛ منظور ازاین مشروعیت این است که چگونه رفتار بازیگران برای مخاطب منطقی تلقی می‌شود. عقلانی‌سازی از دو طریق ابزاری و نظری صورت می‌گیرد؛ در عقلانی‌سازی ابزاری سه جهت‌گی ری هدف. معنا و اثر وجود دارد و عقلانی‌سازی نظری که توجیه رفتار با دانش» تجربه و... است. از طریتق تعریف» توضیح و پیش‌بینی اتفاق می‌افتد. عقلانی‌سازی ابزاری با جهت‌گیری هدف دراین فیلم مشهود است. ابتدای فیلم به‌صورت متن اشاره شده که هدف حضور خلبانان ایرانی در سوریه رساندن کمک‌های غذایی و پزشکی به مردم سوری در محاصره داعش است. همچنین هدف یاری‌رسانی دو خلبان ایرانی به سریازان سوری, نجات جان مردم این کشور است؛ می‌توان گفت پیوندی میان مشروعیتعقلانی واخلاقین به‌وجود آمد؛ به‌طور ی که مخاطب ویژگی‌های اخلاقی مانند شجاعت. فداکاری» کمک به مظلوم را درک کرده و بر همین مینا هدف حضور خلبانان ایرانی را درک می‌کند. در مقابتل» داعشی‌ها برای رسیدن به هدف خود از هر روشی فارغ از وجود یا ساخت مشروعیت» استفاده می‌کنند؛ ماد کشتن یکدیگر کشتن مردم فعالیت‌های انتحاری و تهدید به هنرگ» توخش و مجادله؛ درحال یکه غیرداعشی‌ها رفتار خود را نسبت به یکدیگر و داعش, باگفت وگو منطق و همراه با احساس نشان می‌دهند. همچنین عقلانی‌سازی نظری نیز در این فیلم مشهود است؛ به‌نحوی که رفتار علی و یونس به عنوان خلبانان هواپیما مشروعیت به آن‌ها می‌دهد؛ چراکه به‌دلیل دانش و مهارت خلبانی امکان اینکه دیگران را با روش توضیح» همراه خودکنند بسیار زیاد است؛ همچنان که براساس دانش و مهارت خلبانی خویش, داعش نیز برای اجرای تبلیغات سیاسی خودازآن‌ها استفاده می‌کند. در مجموع فرایند عقلانی‌سازی برای مشروعیت عمل اجتماعی نوع دیگری از مشروعیت با استفاده از اسطوره سازی رخ می‌دهد. در این نوع مشروعیت. رفتار بازیگران از طریق ساخت افسانه مشروعیت می‌یابد. این نوع مشروعیت يا از طریق داستان‌ها (قصه‌های اخلاقی و هشداردهنده) اتفاق می‌افتد که دراین فیلم شناسایی نشد. برای تجزیه و تحلیل فیلم به وقت شام نیاز است فیلم در سه سطح تفسیر شود؛ سطح اول» جهان استعاری و سطح عمیق است؛ سطح دوم جهان دایجتیک و سطح میانی است و در نهایت سطح سوم» جهان واقعی و سطح بیرونی است. همچنانکه در شکل ۳ نیز قابل مشاهده‌است. این سطوح در فیلم به وقت شام در هم تنیده شده اما هر کدام از آن‌ها باید به‌طور متمایز تشخیص داده‌شود. به‌دلیل اینکه بدون در اختیار داشتن تفسیر در سطح میانی» نمی‌توان سطوح دیگر فیلم را تحلیل کرد؛ ابتدا به تفسیر در جهان دایجتیک فیلم به وقت شام داستانی تاریخی از حضور نظامی‌های ایرانی در جنگ داعش در کشور سوریه را نمایش می‌دهد. فیلم با استفاده از تارییخ شفاهی موجود در خصوص نبرد با داش شکل گرفته‌است. تقابل میان خلبانان ایرانی برای کمک به مردم و سربازان سوری با داعشی‌ها نه بر اساس مقاصد سیاسی یا نظامی, بلکه برای آرمان‌هاییمانند خمایت و کمک به مظلومان در مقابل ظالم شکل گرفته‌است. در طول فیلم .بیش از آنکه روند کمک‌رسانی ایران به سوریه را شاهد باشیم؛ با مناسبات رفتاری: نتتاختاری و اغتقادی داعش آشنا می‌شویم. همچنان که فیلم نه در ساختار دوّلت‌ها وگفتمان‌های شیاستی بلک هدر سطوح خرد مانند کمک‌های بشردوستانه یا از روی اعتقادات دینی, ایران و سوریه را بازنمایی می‌کند؛ به‌عبارتی دیگر ارتباط میان ایران, سوریه و داعش در فیلم در سطح جلوگیری یا کاهش تأثیرات منفی داعش بر مردم سوری است. در این فیلم سعی شده‌است داعش به‌مثابه جمعیتی نمایش داده‌شود که اعضای آن در هر لحظه و هر جا امکان حضور دارند و در عین پراکندگی به دنبال هذّف واخدی مانید فصح مسوزیه و پس از آن کشورهایی مسلمانی مانند ایران و عربستان هستند. در جریان فیلم."ساختار فعالیتی داعشی‌ها ‏ وگروه‌بندی آن‌ها مانند تبلیغاتی/جهادی:یا مسنتی/مهاجر وجود دارد؛ اما مردم و نظامیان سوری و خلبانان ایرانی» فارغ از ساختار داعش که در نهایت اثری واحد بر آن‌ها دارد. به‌دنبال خروج از وضعیت بحرانی بوده‌اند. هر دو قطب داعشی/غیرداعشی پرتوتایپ! هایی را نسبت به یکدیگر دارند؛ به‌عبارتی دیگر داعشی‌ها تمام افراد غیر از تفکر خود را دشمن دین و خداوند می‌خوانند و در مقابل, غیرداعشی‌ها نیز تمام داعشی‌ها را افرادی غیرمنطقی و متوحش می‌خوانند. با روش تحلیل گفتمان ون‌لیوون سعی شد که در طول جهان واقعی فیلم با کاوش جهان دایجتیک آن مشخص شده‌است. فیلم» بخش کوچکی از آنچه که در کشور سوریه توسط داعش, اتفاق افتاده را روایت می‌کند. در جهان واقعی گروهک‌های تکفیری از سال ۱۳۸۹ شمسی در سوریه ظهورکردند و در نهایت داش را به سرکردگی ابوبکربشدادی تشکیل دادند. از طرفی دیگر قطب‌بندی گفتمانی جهان دایجتیک فیلم در جهان واقعی نیز وجود دارد؛ داعش نمایند؛ گفتمان افراطگرایی اهل سنت مسلمان, بنیادگرایی و مطلق‌گرایی است که در مقابل آن عقل‌گرایی و تکثرگرایی قرار می‌گیرد. نکته مهم آن است که خوانشی که از داش صورت گرفته و در فیلم بازنمایی شده» به واسطه انگاره‌های ذهنی غیرداعشی‌ها و رفتارهای پدیدارشده داعش در جهان رسانه‌ای است. با این حال تقابلی میان دو گفتمان وجود دارد که نه در دهه پیشین. بلکه پیش از آن نیز نمونه‌هایی مانند القاعده و جندالده نیز وجود داشته و نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران نیز در مقابل آن قرار گرفته‌است. همانطو رکه در فیلم نیز جنگ میان داعش و غیرداعشی‌ها تقابلی گفتمانی است که داعش نماینده توحش» جنگجویی» مطلق‌گرایی, استبداد. بردگی, اندام‌های درشتت و پوششل ننشنتی و خاص است اما در مقابل» تکثرگرایی» تمدن, گفت وگو ذموکراشسی» اندام‌های هنجارمند و پوشش معمولی قرار دارد. همچنان که در سطح دایجتیک در نهایت خلبان ایرانی (نماینده ایران) نقشه و برنامه‌های تبلیغاتی داعش را برهم ریخت؛ در دنیای واقعی نیز (حاکمیت سیاسی) ایران خود را برهم‌زننده معادلات مقابله با داعش در سوریه و عراق می‌داند. از این رو داش نه در مقابل سوریه و عراق بلکه در مقابل ایران قرار می‌گیرد؛ بدین ترتیب «قطب ما را ایران تشکیل می‌دهد که همراه خود مردم و سربازان غیرداعشی زا؛دارد؛ همچنین روسیه نیز گرچه در قطب ما قرار می‌گیرد اما حضور بسیار محدوداو بی‌اشری دارد؛ به‌طوری که درسطح دایجتیک نیز حضور دیرهتگام جنگنده‌های روسی با جمله کنایی یونس: «بالاخره روس‌ها تشریف اوردن) دیده می‌شود؛ فعالیت این جنگنده‌ها هیچ کمکی به سطح سوم جهان استعاری است. دراین سطح سعی می‌شود. استعاره‌های به‌کار رفته در فیلم را شناسایی و معانی آنها را درک‌کنيم. درک این سطح, کمک به ساخت ارتباط دنیای دایجتیک و دنیای واقعی می‌کند. به‌طورکلی براساس قطب‌بندی گفتمانی موردنظر, داعشی‌ها سعی در بیان عقاید و مقاصد خود با بیان آیات قرآن داشتند و به نحوی استعاری در پاسخ و واکنش به غیرداعشی‌ها از آیات مرتبط استفاده می‌کردند. زمانی که قدرت در هواپیما در اختیار داعش قرارمی‌گیرد. شیخ ممدوح آیه‌ای از قرآن مبنی بر «خدا هميشه از کسانیکه ایمان بالایی دارند. دفاع می‌کند»! را می‌خواند؛ یا او درخصوص تعداد کم افراد داعشی در هواپیما می‌گوید: «چه بسیار گروه کوچکی که بر گروه عظیمی پیروز شدند». او سع ی کرده که تقابل گفتمانی خویش را بر اساس خوانش از قرآن کریم بیان کند؛ آنچنان که داعش در جهان واقعی نیز سعی دارد تا با خوانشی بنیادگرایانه» مقاصد و رفتارهای خود را توجیه کند. همچنین زمانی که فیلم تبلیغاتی درخصوص بازگشت خود به تدمر را ضبط می‌کنند. ماریه از اشعاری استعاری استفاده می‌کند تا پیروزی داعش را مشروع جلوه دهد؛ او می‌خواند که «تدمر! لباس شادمانی و سفید برتن کن که مردان قهرمان با ایمانت. پیروزمندانه از آسمان بر زمین خواهند نشست.» در سکانسی نیز فیلمی از دوران قبل از مسلمان شدن ام سلماکه در حال خوانندگی است پخش می‌شودکه در حال خواندن«فرو بریز نابود شود. این نابودی و نیستی تو نیست؛ این تولد توست»؛ به نحوی استعاری سعی در نمایش منطق اضلی داعش نابودی هیکایی باق ربدان یه دف و ساختار نیروهای انسان ی که به پوچ‌گرایی و خودکشی سوق داده‌شده‌اند؛ ذارد: امنتا غیرداعشی‌ها کمتر از استعاره استفاده کرده‌اند؛ باسم نسبت به مردم سوری می‌گوید که «یادتان نرود ما آدمیم و مشل اینا هیولا نیستیم). دوگانه توحش و تملان توسط باسم به‌نخوی استعاری بیان شده‌است. همچنین در دقایق پایانی فیلم علی خطاب به ام ساما و ابوطلحه با بیانی استعاری می‌گوید که «اینجا نیویورک نیست و از برج‌های دوقلو هم خبری نیست»؛ به‌نظر می‌رسد که فیلم درحال بیان این است که داعش به‌منظور ایجاد و تقویت قدرت خود. از سری اقدامات نمادین و تبلیغاتی مانند واقعه ۱۱ سیتامبر استفاده می‌کند تاادیگری خویش را مجاب به خواسته‌های خودکرده و تهدیدی نیز برآن‌ها داشته‌باشد. همچنین فیلم درصدد این است که داعش را نه‌گروهی دین‌دار و معتقد بلک ه گروه ی که به دنبان کسب قدرت منطقه‌ای است؛ از این‌رو شاهد تقابل میان توحش و تمدن» حیوانیت و بشریت و خاص‌گرایی و عام‌گرایی هستیم. این پژوهش با هدف مطالعه و تحلیل گفتمان انتقادی فیلم «به وقت شام» انجام شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که فیلم در حال بازنمایی بازیگرانی در قطب‌های داعشی و غیرداعشی است؛ بدین‌ترتیب داعشی‌ها افرادی درشت‌اندام» تندخو و متوحش و غیرداعشی‌ها انسان‌هایی متمدن. با اندام مناسب و مطابق با هنجارهای معمول بشری‌اند. فیلم در حال بازنمایی داعش به‌عنوان گروهی خاص گراست که در مقابله با حکومت‌های مختلف. سعی در توسعه قدرت و جهانی‌شدن خود را دارد. بنابراین همچنان که داعش در جهان واقعی یک گروه خاصگراست؛ در فیلم نیز سعی شده رفتارها و بروزهای اجتماعی, سیاسی و نظامی داعش را متصل به خاص‌گرایی فرهنگی کند. از طرفی دیگر با توجه به وابستگی اقتصادی فیلم به یکی از نهادهای قدرت» سعی شده سراسربینی در این اثر رسانه‌ای کاملا حفظ شود؛ به‌نحوی که مالکان اقتصادی و سیاسی با تعیین گفتمان مطلوب و حقیقت موردنظر خود. به‌دنبال آشکارسازی آن باورها ‏ وگفتمان‌ها از طریق این فیلم و شکل دادن به رفتارهای مخاطبان فیلم بوده و از طرف دیگری سعی در نادیده گرفتن گفتمان‌های دیگر نسبت به این موضوع دارند. در این فیلم بیش از آنکه شیوه و چگونگی حضور خلبانان ایرانی به‌طورکاسل بازنمایی شود؛ داعش و جزئیات رفتاری,» نمادین و ساختاری‌آن در حال بازنمایی است. تا فرایند اقناع و متقاعدشدن مخاطب در این خصوص اتفاق افتد. ایران کشورهای سوریه و عراق را از کشورهای مهم منطقه و مقاومت در برابر کشورهایی مانند امریکا و اسرائیل می‌داند و داعش که برآمده از ناآزامی‌های کشورهای عربی خاورمیانه بوده» می‌تواند ثبات و امنیت در این دو کشور از بین ببرد؛ از این‌رو حضور ایران برای مقابله با داعش, بنابر دلایل متعددی که یکی از آن‌ها موقعیت مهم سوریه و عراق بوده» اهمیت بسیاری داشته‌است (نجفی» ۱۳۹۸). قطب‌ندی گفتمانی فیلم با قطب‌بندی رایج توسط قدرت ایران. تطابق دارد؛ دولت ایران به‌دلیل نیاز به تأیید ملت. به این فیلم که نمایشگر تقابل‌های گفتمانی آشکار و مشخص بوده نیتازداشته‌است. همچنین بازنمایی از حضور و فعالیت ایران در سوریه؛ به نحوی است که گویا ایران ناجی اصلی دولت - ملت سوریه و عراق بوده‌است؛ باوجواه؛اینکه کشورهای همراه با ایران مانند روسیه نیز حضور داشتند یا امریکا و ترکیه نیز سعی در مقابله با داش داشته‌اند. این اشر در مقایسه با دیگر فیلم‌های سینمایی ایرانی که به داعش پرداخته‌اند (مانند فیلم‌های کامیون و امپراطور جهنم) تفاوت‌های جدی دارد؛ فیلم به‌وقت شام به‌دلیل وجود مالکیت دولتی, به‌مثابه صدای رسای مالکان خویش معرفی شده و درصدد برآورده‌سازی مطلوب مالکان است؛ درصورتی که دیگر فیلم‌های موجود؛ اگرچه داعش را به‌مثابه تهدیدی برای دنیا و مشکل‌ساز اجتماعی, معرفی کرده‌اند اما مالکیت مشخص دولتی نداشتند. فیلم به‌وقت شام به‌منظور نمایش قطب‌بندی اصلی ایران - داعش به مثابه دو قدرت متعارض یکدیگر و به‌دنبال اقناع مخاطب برای حضور نظامی ایران در سوریه و عراق ساخته شده‌است اما دیگر فیلم‌ها داعش را به‌مثابه سوژه‌ای اصلی که در حال ویرانی کشورهای مختلف و زندگی اجتماعی مردم است. نمایش داده‌اند؛ از این‌رو ماهیت سیاسی, گفتمانی و قطب‌بندی بسیار کم‌رنگ‌تری نسبت به فیلم به‌وقت شام داشته‌اند. فیلم به‌وقت شام بر اساس انگاره‌های اجتماعی -سیاسی حا کیت ,سیاسی اییران: ازبینگ سنوریه و ذاغش و حضوی نظا میات ایزاتی ,ونر مقیاسی ملی ساخته شده‌است و ماهیت سیاسی ‏ گفتمانی جمهوری اسلامی ایران را داراست؛ اما دیگر فیلم‌ها داعش را در مقیاس جهانی به نمایش کشیده‌اند که خطری برای تمام جهان است. بنابراین فیلم به‌وقت شام در مختصات جغرافیایی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران تولید شده و خطرهای احتمالی گسترش داعش برای ایران را با پررنگ کردن قطب‌بندی‌های گفتمانی و از طرفی دیگر دیگری‌سازی همراه با جزئیات مرمم وتطاان موریه ومراق # ایرآن ‏ ) 9 < اف سنت پنپاگرا ۳۷ شکل۳. سه سطح تحلیل: سطح اول (جهان واقعی)» سطح دوم (جهان دایجتیک) و سطح سوم (جهان استعاری) آسابرگر آرتور (۱۳۹۹). روش‌های پژوهش در رسانه‌ها و ارتباطات» مترجمان: احسان شاه‌قاسمی و محمدرضا بختیاری» علیرضا (۱۳۹۶). اقتصاد رسانه در ایران: علل ناکارآمدی رسانه‌های خصوصی ایران با تأکید بر بشیر حسن (۱۳۸۴). تحلیل گفتمان دریچه‌ای برای کشف ناگفته‌ها تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). بی‌نا. (۱۶ مرداد ۱۳۹۶). برآورد ۸ میلیارد تومانی برای تازه‌ترین اثر حاتمیکیا/ پیشرفت ۷۰ درصدی فیلمبرداری «به وقت شام)» بازیابی در۳ بهمن ۰۱۴۰۰ از باشگاه خبرنگاران جوان: 2۴۰۷۴۵ /1۳۳08://0۲:۵.37 توحید فام» محمد (۱۳۸۱). فرهنگ در عصر جهانی شدن؛ چالش‌ها و فرصت تهران: نشر روزنه. زاهدانی» سیدسعید زاهد و احسان حمیدی‌زاده (۱۳۹۱). «جنیش‌های بنیادگرایی دینی»» دوفصلنامه غرب‌شناسی بنیادی؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی, شماره ۲: ۰۷۵-۱۰۵ سپهرنیا رزیتا (۱۳۹۰). «بررسی نقش جهانی شدن در شکلگیری خاص گراتی‌های فرهنگی». فصلنامه مطالعات سپهری, محمدباقر (۱۳۹۷). «بازنمایی ایران در اخبار شبکه‌های تلویزیونی امریکا (تحلیل گفتمان انتقادی اخبار سی‌ان‌ان و ان‌بی‌سی در ارتباط با توافق هسته‌ای ایزان و کشورهای ۵+)۱ »۰ فضلنامه پژوژهش‌های ارتباطی» شماره سیدمن, استیون (۱۳۸۶). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی,» ترجمه هادی جلیلی. تهران: نشر نی. شقاقی مهدی و غلامرضا فدائی (۱۳۹۲). «تحلیل گفتمان انتقادی وکاربرد آن در پژوهش‌های علم اطلاع‌رسانی»» صالحی, سیدجواد و فاتح مرادی‌نیاز (۱۳۹۵). «بنیادگرایی اسلامیی داعش- القاعده: تمایزهای ساختاری و عاملی, سعیدرضا (۱۳۹۲). روش‌های تحقیق در مطالعات فرهنگی و رسانه تهرآان: انتشارات دانشگاه تهران. فوکو میشل (۱۳۹۲). دیرینه‌شناسی دانش. ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده تهران: نشر نی. کاستلز, مانوئل (۱۳۸۰). عصر اطلاعات؛ اقتصاد» جامعه» فرهنگ؛ قدرت هویت. ترجمه حسین چاوشیان, کانینگهام. استورات. تری فلو و آدادم سویفت (۱۳۹۸). اقتصاد رسانه. مترجمان: داتیس خواجه‌ئیان. سروش صلواتیان و کامیار نیستانی اصفهانی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ» هنر و ارتباطات. لافی. دن (۱۳۹۶). موضوعات کلیدی در نظریه رسانه‌ها ترجمه یونس نوربخش» تهران: انتشارات علمی و لیندلف. تامس, و برایان تیلور (۱۳۹۷). روش‌های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات» ترجمه عبدالله گیویان. تهران: مفیدی, صباح و سمیه رحمانی (۱۳۹۷). «داعش و مدرنیته: بررسی تاثیر عملکرد دولت شبه‌مدرن خاورمیانه‌ای». مهدی‌زاده. سیدمحمد (۱۳۹۶). نظریه‌های رسانه: انديشه های رایج و دیدگاه های انتقادی» تهران: انتشارات نجفی, هادی (۱۳۹۸). «حضور داعش در عراق و تأثیر آن بر امنیت ایران از نگاه شهروندان مهران». فصلنامه هینس, جف (۱۳۸۱). دین» جهانی‌شدن و فرهنگ سیاسی در جهان سوم» ترجمه داوود کیانی؛ تهران: پژوهشکده عگ 30186096 بکمعص نادمه فحصم آهمفناوم که کنواهمه عکسمعنل آمعنا .(2006) نوش مقتقطه8 -ز۳01 ۵۳1۵ 10 1065 بصعاکآ [هزاو8 هه حصکناهاصعمصق0 ۳۵ عنصهاه ب(1994) بصع ه دمص , تقاط اهد 70 13010۳۵02۱ حصکسوطانه 8 اکصتموه ۷/۵۳ 20 کغم‌واموا5 امسطانت :300 .(2015) بفسوقق3/1 0۹۵ وان نت 00۵ عل۵۶ ۷ 0٩ ,فزدواهسخ عکسیم0 آهعقس ۵۳ عام10۵ 310 .(2008) سم معط1 مح ]1 10۳۵0۰ آهعناس خ +معسوسم5ز0 6002 نددطامای .(2007) معط 1 ۵۵ بصع ]1 :080 بصنطعق/1

هدف از این پژوهش، تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی تقابل های گفتمانی فیلم «به وقت شام» است. این فیلم با حمایت مالی سازمان هنری رسانه ای اوج ساخته شده است. حاکمیت سیاسی ایران بنا به دلایل سیاسی، نظامی و اجتماعی به مقابله با داعش در جنگ سوریه و عراق پرداخت. فیلم به وقت شام نیز سعی در بازنمایی حضور خلبانان ایرانی در سوریه و تقابل آن ها با داعش را داشته است. در این پژوهش، فیلم مورد مطالعه بر اساس روش تحلیل گفتمان انتقادی ون لیوون، تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که فیلم در حال بازنمایی بازیگران در دو قطب داعشی و غیرداعشی است؛ بدین ترتیب داعشی ها افرادی بنیادگرا، مطلق گرا، درشت اندام، تند خو و متوحش و غیرداعشی ها انسان هایی متمدن، با اندام مناسب و مطابق با هنجارهای معمول بشری بوده اند. قطب بندی گفتمانی فیلم با قطب بندی مورد نظر قدرت ایران، تطابق دارد؛ به عبارتی شاهد «سراسربینی» فوکویی دولت ایران به منظور اشاعه باورها و گفتمان موردنظر خود برای اخذ تأیید ملت، هستیم. همچنین هر دو قطب داعشی/غیرداعشی، پرتوتایپ هایی را نسبت به یکدیگر دارند؛ به عبارتی دیگر داعشی ها تمام افراد غیر از تفکر خود را دشمن دین و خداوند می خوانند و در مقابل غیرداعشی ها نیز تمام داعشی ها را افرادی غیرمنطقی و متوحش می خوانند.

505068

این پژوهشگران نشان دادند بیان کمرین مقاومت انسولینی در عضلات موش‌های ناکوت‌شده ار تحریک می‌کند .(۹0(۴ فروق‌یلا ایق نشان داده.شدقواین علت‌های بالای کمرین سرمی شرایط پیش‌دیابتی را ممکن می‌سازد و احتمالا ایخ#امر؛انعکاس‌دهنده؛اختلال بافت چربی است (۱۵) در گزارش‌های اخیر محققان به‌خوبی نشان داده‌اند فعالیت ورزشی به افزایش سوخت‌وساز و حساسیت انسولین به‌واسطه کاهش کمرین. در انسان و خیوانات منجر می‌شود. در پژوهشی, تأثیر ۱۲ هفته تمرین هوازی فزاینده در مردان دارای اضافه وزن و چاق بررسی و بیان شد میزان کمرین به‌طور موازی با میزان درصد چربی بدن» محیط کمر چربی احشایی» مقاومت انسولین» تری‌گلیسیریدها و کلسترول به‌طور معناذازی کاهش مي‌یابد: (۱۳): این پژوهشگران اهمچنین اثر ۱۳ هفته تمروین قدرنی فزاینده,را بز سطوح کمرین و برخی شاخص‌های التهابی در افراد,مبتلا به ,یشندروم.متابولیکی بررسی کردند و نشان دادنده تمرین قدرتی موجب کاهش معناداز در سطخ سرمی کمرین و 247 شد. اما بر 1375-0 تأثیر معناداری نداشت (۱۷). در همین زمینه پژوهشگران» اثر ۱۲ هفته تمرین ترکیبی را بر تغییرات آدیپوکاین‌های واسپین» کمرین و ویسفاتین و حساسیت انسولینی در دختران دارای اضافه وزن بررسی و بیان کردند. ۱۲ ۴ علوم زیستی ورزشی, دوره ۱۴. شماره ۰۱ بهار ۱۴۰۱ هفته تمرین ترکیبی در دختران دارای اضافه وزن کاهش آدیپوکاین‌های واسپین و ویسفاتین و افزایش هورمون رشد را در پی داشته است. اما تغییر معناداری در سطوح کمرین و مقاومت انسولین مشاهده نشد (۱۸). در پژوهشی دیگر ارتباط بین کمرین و عوامل خطرساز قلبی در یک برنامه مقطعی بررسی شد و نتایج نشان داد یک برنامه شش ماه فعالیت ورزشی ترکیبی سطوح کمرین سرم را در داوطلبان چاق و دارای اضافه وزن کاهش می‌دهد. در پایان آنها ارتباط معناداری را بین کمرین و کلسترول, تری گلیسیرید. انسولین» شاخص مقاومت به انسولین (102/1۸-17])» فشار خون سیستولی» 237 محتوای لکوسیت‌ها و لپتین مستقل از سن و 13847 گزارش کردند (۱۹). فعالیت ورزشی با تأثیرات مفید بر وضعیت متابولیکی و ترکیب بدنی عامل پیشگیری‌کننده چاقی است که مرگ‌ومیر ناشی از چاقی را کاهش می‌دهد. اما شدت مطلوب یا مدت فعالیت ورزشی لازم برای بهبود سوخت‌وساز چربی و حساسیت انسولین هنوز شناخته نشدهاست,با وجودفواید بالفوه تمرین استقامتی, بسیازی ازابزرگسالان پمعلت نذاشتن زسان, کافي به‌عنوان یک مانع در تمرینات شرکت نمی‌کنند (۲۰). تمرین تناوبی شدید می‌تواند به‌منزله جایگزین موّثر تمرین هوازی سنتی که تغییرات مشابدریل مت ایشتای خلاداسنالم‌ساای تشد ات فیزیولوژیکی:: عملکردی و نشانگرهای مربوط به سلامت در افراد بالغ؛و بیمار ایجاد می‌کند؛ به‌کاز رود (۲۱). براساس نتایج تحقیقات پیشین ۶ هفته تمرین تناوبی*شدید درآمقایسه با تمرین استقامتی در بررگسالان به سازگاری‌های متابولیکی مشابهی منجر شده است (۲۲) از آنجا که تأثیر فعالیت" ورزشی روی مقاومت به انسولین و پیام‌رسانی کمرین در بافت چربی و سطوح سرمی خون به‌ندرت درک و فهمیده شده است و از طرف دیگر حجم زیاد تمرینات هوازی سنتی نیازمند صرف زمان زیادی است ازاین‌رو بررسی تأثیر تمرين تناویی شدید بر سطوح سرمی کمرین و مقاومت به انسولین مردان جوان چاق ضروری به‌نظر می‌رسد. این تحقیق نیمه‌تجربی و از نوع آزمایشگاهی بود. شرط ورود.به تحقیق, نمايه توده بدن بالای ۳۰ و همچنین کم‌تحرکی (کمتر از ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی در روز) در آزمودنی‌ها براساس اطلاعات استخراج‌شده از پرسشنامه فعالیت بدنی بود. آزمودنی‌ها از بین داوطلبان واجد شرایط به تعداد ۲۴ نفر از یک پادگان نظامی (گردان پشتیبانی که از ورزش صبحگاه معاف بودند) در تهران پس از اعلام رضایت شرکت در تأثیر یک دوره تمرین تناوبی شدید بر سطوح سرمی کمرین و مقاومت به ... ۵ بنابر ماهیت تحقیق, داوطلبان به‌صورت تصادفی به دو گروه تجربی (۱۳ نفر) و کنترل (۱۲ نفر) تقسیم شدند. ابتدا اطلاعات و آگاهی‌های لازم درباره چگونگی اجرای پژوهش و مراحل آن به آزمودنی‌ها داده شد سپس به‌وسيله پرسشنامه. اطلاعاتی در مورد میزان فعالیت بدنی و سلامت آنها به‌دست آمد و در نهایت برگه رضايت‌نامه شرکت در آزمون را تکمیل کردند. از ۲۴ ساعت پیش از ورود به دور تمرینی» ارزیابی‌های اولیه شامل تعیین قد وزن بدن» نسبت دور کمر به دور باسن (۷۷114). شاخص توده بدنی (32/1)» درصد چربی بدن و حداکثر اکسیژن مصرفی ۷020.۰ (میلی‌لیتر بر کیلوگرم) از آنها گرفته شد. شاخص توده بدنی از تقسیم وزن (برحسب کیلوگرم) بر توان دوم قد (برحسب متر) محاسبه شد. برای اندازه‌گیری درصد چربی بدن از کالیپر هارپندن و از روش هفت‌نقطه‌ای (سینه‌ای» تحت کتفی شکمی, پشت بازو فوق‌خاصره» زان .و ساق) استفاده: شد و برای:اندارد‌گیری حداکثر اکسیژن, مصرفی :۷020 آزمون کوپر به‌گار رفت. شایان ذکر است تعداد آزمودنی‌های نهایی پس از ریزش شامل ۱۰ نفر در گروه تجربی و ۱۰ نفر در گروه کنترل بود. از آزمودنی‌های تحقیق یک روز پیش از شروع برنامه تمرینی در محل آزمایشگاه ساعت ۷ تا ۸ صبح نمونه‌های خونی (۱۰ سی‌سی) به‌صورت ناشتا گرفته شد سپس گروه تجربی به مدت ۶ هفته و هر هفته ۴ جلسه پروتکل تمرینی مدگلی رانا ۵ ۹ اه متام دلره تمرینی همه اندازه‌گیری‌های برنامه تمرینی به مدت ۶ منت توانر سر موه انیا#وو کال ۶-۴ بار دویدن ۲۰۲۰ ثانیه با حداکثر سرعت (با شدت بالای ۹۰ درصد ضربان قلب ذخیره) و با فواصل استراحت فعال به مدت ۰ ثانیه (شامل دویدن در شدت ۵۰-۴۰ درصد ضربان قلب ذخیره) بود. در هفته‌های اول و دوم آزمودنی‌ها چهار تگرار :۲ فانیه‌ای دامتی مین ها تکزار بر 9اناننه استرزجات/فعال وجوقر داش وادر هفته‌های سوم و چهارم با رعایت اصل اضافه‌بار پنج کوشش ۲۵ ثانیه‌ای با همان زمان استراحت قبلی بین تکرارها انجام دادند و در دو هفته آخر ۶ تکرار ۳۰ ثانیه‌ای :را با مان استراحت ۹۰ ثانیه بین تکرارها انجام دادند (شکل ۱ شدت تمرین‌ها با استفاده از ضرّبان‌سنج پلار کنترل شد. پیش از شروع پروتکل تمرینی در هر جلسه آزمودنی‌ها به مدت ۵ دقیقه برنامه گرم کردن و در پایان هر جلسه تمرینی نیز به مدت ۵ دقیقه برنامه سرد کردن داشتند (شامل دویدن و حرکات نرمشی و کششی مختصر). پیش از آغاز اجرای پروتکل تمرینی برای تعیین شدت تمرین» ارزیابی‌های اولیه انجام گرفت, مانند ضربان قلب بیشینه (سن- ۲۲۰)» ضربان قلب استراحتی و ضربان قلب ذخیره [( ضربان قلب استراحت + ۰/۰۵ * (ضربان قلب استراحت - ضربان قلب ۶ علوم زیستی ورزشی» دوره ۰۱۴ شماره ۱ بهار ۱۴۰۱ بیشینه)]. شایان ذکر است در مدت ۶ هفته اجرای پروتکل تمرینی» آزمودنی‌های گروه کنترل, هیچ‌گونه هفته پنج و ششم . هفته سوم و چهارم هفته اول و دوم نمونه‌های خونی در دو مرخله» .یکی ۲۴ ساعت پیش از اجرای آزمون‌ها و در مرحله بعد ۴۸ ساعت پس از آخرین جلسه تمرین بین ساع ۸۷۷۴ کیش رگا ار هی شد. بلافاضله نمونه‌های خونی درون لوله‌های آزمایشگاهی ريخته شد و پس از سانتریفیوژ برای اندازه گیری‌های متغیرهای موردنظر در دمای. ۲۰- درجه سانتی‌گراد نگهداری شداز روش الا برای آنگازه‌گیری کمرین سرمی با استفاده از کیت (8107۳011 0175۸310- آلمان) و انسولین با استفاده از کیت (17009212 ,1/6۲20۵2- سوئد) استفاده شد. همچنین اندازهگیری: گلوکز توسط کیت (پارس‌آزمون- ایران) انجام گرفت. برای بررسی مقاومت به انسولین از روش ارزیابی مدل همئوستازی (1101/۸-1) و براساس معادله زیر استفاده شد: [۲۲/۵ + (1/ تآه) انسولین ناشتا * (۳۵1/1) گلوکز ناشتا] - 7101/۸-78 برای آنالیز داده‌ها از نرم‌افزار 5۳8520 استفاده شد. ابتدا طبیعی بودن توزیع داده‌ها با استفاده از آزمون شاپیرو ویلک تعیین شد و سپس از آزمون لیون برای تعیین یکسان بودن واریانس‌ها استفاده شد. با توجه به طبیعی بودن داده‌ها برای بررسی اختلاف درون گروهی (اختلاف بین پیش و پس از تمرینات) یک دوره تمرین تناوبی شدید بر سطوح سرمی کمرین و مقاومت به ۰.۰ از آزمون ۲ زوجی و برای بررسی اختلاف بین گروه‌ها (اختلاف بین گروه‌های تجربی و کنترل) از آزمون ‏ مستقل استفاده شد. سطح معناداری آماری نیز ۳>۰/۰۵ در نظر گرفته شد. نتایج مربوط به مشخصات عمومی آزمودنی‌ها و متغیرهای مورد بررسی در جدول‌های ۱ و ۲ آورده شده جدول ۱. مشخصات عمومی آزمودنی‌ها (میانگین+ انحراف استاندارد) پیش و پس از مداخله تمرینی نتایج آماری نشان داد اثر تعاملی تمرین بر گروه‌ها (تمرین«گروه‌ها) در کمرین سرمی (0>۰/۰۰۱). غلظت انسولین (۳>۰/۰۵)» غلظت گلوکز ناشتا (۱ */۳>۰) و شاخض مقاومت انسولینی (۳>۰/۰۱) معنادار است (جدول ۲). بدین‌معنا که سطح سرمی کمرین در گروه تمرین به‌طور معناداری نسبت به گروه کنترل کاهش یافت؛ همچنین غلظت گلوکز و انسولین و شاخص مقاومت به انسولین در گروه تمرین به‌طور معناداری نسبت به گروه کنترل کاهش یافت. از سوی دیگر نتایج آزمون 1 همبسته نشان داد» فقط در گروه تمرین تفاوت بین اندازه‌گیری پیش و پس از تمرين در متغیرهای کمرین (۳>۰/۰۰۸)» انسولین (0>۰/۰۲)» گلوکز (۳>۰/۰۳) و شاخص مقاومت به انسولین (۳>۰/۰۲) معنادار است. جدول ۲. تغییرات متغیرهای پژوهش در گرو ه‌های کنترل و تجربی پیش و پس از ۶ هفته تمرین تناوبی نتایج تحقیق حاضر نشان داد ۶ هفته تمرین تناوبی شدید منظم می‌تواند به‌طور معناداری شاخص مقاومت به انسولین را در مردان جوان چاق کاهش:دهد. براساش نتایج تحقیقات تمرینات هوازی موجب بهبود حساسیت به انسولین در آزمودنی‌های مبتلا به مقاومت به انسولین می‌شود .این نکته به همزمانی کاهش وزن و تنظیم مثبت بیان پروتکین‌وانققال گاید لو کر (671714) مضه آشکلتی سبت داده شده است (۲۳). افزون‌بر این حتی یک جلسه تمرین,استقامتی می‌تواند حساسیت به انسولین را به مدت ۴ و حتی بیشتر از ۴۸ ساعت پس از تمرین بهبود بخشد"(۲۴). تصور می‌شود برخی غوامل از جمله محتوای لیپید عضله در ارتباط با نداشتن فعالیت جسمانی, فعالیت آدنوزین منوفسفات کیناز محتوای گلیکوژن عضله و متعاقب آن افزایش فعالیت سنتز گلیکوژن» افزایش پیام‌رسانی گيرنده انسولین, افزایش بیان پروتئین انتقال‌دهنده گلوکز کاهش آزادسازی اسیدهای چرب آزاد افزایش آزادسازی گلوکز خون به عضله به‌علت افزایش مویرگ‌های عضله و تغییرات در ترکیب عضله در حین افزایش برداشت گلوکز نقش مهمی در تنظیم سازوکار تأثیر تمرینات بدنی بر شاخص مقاومت.به انسولین داشته باشد (۲۵). شواهد بسیاری از مطالعه بالینی و آزمایشی از تعامل فان کمریق و حساسیت به انسولین حمایت می‌کند (۰۱۵:۲۶ ۲۷۰۲۸): اما هنوز روشن نیست آیا کمرین به‌صورت فعال واسطه تنظیم حساسیت انسولین است یا خیر؟ محققان به بررسی ارتباط بین کمرین و عوامل متنوع خطرساز قلبی در یک برنامه مقطعی پرداختند و این فرضیه را تأثیر یک دوره تمرین تناوبی شدید بر سطوح سرمی کمرین و مقاومت به ... ۹ آزمایش کردند که شش ماه فعالیت ورزشی ترکیبی (استقامتی و مقاومتی) سطوح کمرین سرم را در داوطلبان چاق و دارای اضافه وزن کاهش می‌دهد. در پایان آنها ارتباط معناداری را بین کمرین با کلسترول, تری‌گلیسیرید. انسولین ناشتاه شاخص مقاومت به انسولین» فشار خون سیستولی» 08 محتوای لکوسيت‌ها و لپتین مستقل از سن و 533/1 گزارش کردند. در این بررسی برنامه تمرین ترکیبی موجب کاهش معناداری در سطوح کمرین خون افراد چاق و دارای اضافه وزن شد همچنین ارتباط معناداری بین کاهش کمرین و بهبود مقاومت به انسولین مشاهده شد (۱۹). یافته‌های پژوهش حاضر نیز بیانگر کاهش معنادار سطوح سرمی کمرین است و ارتباط معناداری بین کمرین و بهبود مقاومت به انسولین مشاهده می‌شود. همچنین نشان داده شده است کمرین تمایز سلول‌های چربی را به روش اتوکراین/پاراکراین تنظیم و بیان ژن‌های آدیپوسیت درگیر در سوخت‌وساز چربی و قندها را تعدیل می‌کند (۲۶). البته سازوکار زیربنایی نحوه اثرگذاری کمرین بر مقاومت به انسولین هنوز به‌خوبی درک نشده است. در سلول‌های عضلاني» کمرین موجّب تحریک مقاومت انسولین به‌وسيله اختلال گیرنده انسولین و مصرف گلوکز می‌شود.بکر و همکاران (:*:#+) نشان دادند بیان کمرین مقاومت از دیگر نتایج تحقیق, کاهش وزن بدن آزمودنی‌ها پس .از ۶ هفته در گروه تمرین بود (جدول ۱) احتمالا این کاهش وزن که در بسیاری از:گزارش‌هاتی پژوقشی.به‌عنوان یکی از عوامل اثرگذار برافزایش ساسیت به انسولین معرفی شده یی یمن نم مگ گه.یافته‌های ما تشان می‌دهد تمرینات تناوبی شدید در کاهش وزن گروه تمرین موثر بوده است. در پی کاهش وزن» توده چربی نیز افش یافتهوایق حات کر بقبوه قمل آولیق نش کافکد است, سا زار احقالی گر آبلق یرتکد ممکن است اين دوره تمرین با افزایش هزینه کالریکی سبب کاهش مسیر آدیپوژنز شده باشد و از آنجا که مقادیر کمرین با افزایش چربی‌سازی افزایش می‌یابد. این کاهش بیانگر کم شدن سرعت آدیپوژنز است. بنابراین ممکن است کاهش ترشح کمرین مشاهده‌شده, ناشی از کاهش سرعت سنتز چربی‌ها و ورود آن به چرخه متابولیسمی باشد. محققان با بررسی بیان ژن کمرین و گيرنده کمرین و غلظت سرمی کمرین روی حیوانات چاق و دیابتی نشان دادند بیان ژن کمرین و گيرنده کمرین در حیوانات چاق و دیابتی به‌ظر مساداری نسبت به حیژاتات لاغر موی بالا وود (5 تعاس ققیقی سیگ انشای داد؛در بیماران مبتلا به چاقی موضعی که تحت عمل جراحی چاقی قرار گرفته‌اند. کاهش وزن با تداوم کاهش غلظت کمرین سرمی همراه بود. افزون‌بر این نشان داده شده است که غلظت‌های بالای کمرین سرمی شرایط ۷ علوم زیستی ورزشی دوره 1۴ شماره ۱ بهار ۱۴۰۱ پیش‌دیابتی را ممکن می‌سازد و احتمالا این موضوع انعکاس‌دهنده اختلال بافت چربی است (۲۷). پژوهشگران تأثیر فعالیت ورزشی را بر کمرین و ارتباط آن را با تغییرات کاهش چربی» عمل انسولین و دیس لیپیدمی در افراد مسن بررسی کردند. نتایج نشان داد فعالیت بدنی موجب کاهش چربی احشایی. چربی‌های خون و سطوح گلوکز پایه و افزایش حساست انسولین می‌شود. این مداخله همچنین به کاهفش سطوح کمرین منجر شد که ارتباط معناداری با کاهش چربی احشایی, کلسترول, تری‌گلیسیرید و گلوکز پایه داشت. این محققان بیان کردند به‌نظر می‌رسد. کاهش کمرین در پی فعالیت ورزشی عامل مهمی در کاهش خطرهای قلبی- عروقی و مقاومت به انسولین در افراد مسن باشد (۲۸). در تحقیق حاضر سطوح انسولین خون پس از ۶ هفته در گروه تمرین به‌طور معناداری کاهش یافت. این تغییر با بررسی رابطه بین عمل سایتوکینی و انسولین توجیه‌پذیر است. فسفوریله شدن سریع سوبسترای گیرنده انسولین (15-1) از ساژوکارهای اصلی بروز مقاوستر هه انسولیی, اس پروتقیی سیکتالی سابتوکیی 50085 تقطه مکترک سیکتالینگ نقارست به ایولین»ساترکی نگ سنوی یت انیقاتر سکن استاناقی از عطل ,80085 باشد که با توقف فعال‌سازی 15 از سیگنالینگ انسولین جلوگیری می‌کند (۳۰). در واقع کاهش تولید انسولین موجب بهبود حساسیت به انسولین و کاهش مقاومت به انسولین می‌شود. یافته‌های پژوهش حاضر همچنین نشان داد سطوح کمرین‌آبا تغییر ار سطوّح انسولین خون تغّیر می‌کنددر برخی تحقیقات نشان داده شده است سطوح کمرین خون در شرایط مقاومت به انسولین افزایش می‌یابد (٩). همچنین نشان داده شده است انسولین تولید کمرین از بات چزبی را تخریک می‌کند. از طرقی» با کاهش وزن بدن سطوح خونی کمرین کاهش می‌یابد (۱۲). در تحقیق حاضر نیز وزن آزمودنی‌ها به‌طور معناداری پس از تمرینات نسبت به پیش از آن کاهش یافت که نشان می‌دهد این رابطه می‌تواند به‌صورت رابطه علی- معلولی باشد. از دیگر نتایج تحقیق حاضر کاهش گلوکز ناشتا در گروه تمرین نسبت به گروه کنترل در پس‌آزمون بود. محققان نشان داده‌اند القای کمرین» برداشت گلوکز وابسته به انسولین را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد و همراستا با آن. گلوکز پایه را به میزان کمی مختل.می‌کند (۱). در مجموع می‌توان گفت حساسیت انسولین و گلوکز برداشتی در عضلات اسکلتی القاشده با کمرین به‌طور معناداری کمتر است. در مطالعات. الگوی مشابهی از اثر ورزش بر گلوکز ناشتای پلاسما دیده شده است. اما در حال حاضر تشخیص این مسئله که آیا بین مقدار و شدت ورزش و بهبود کنترل گلوکز در افراد چاق» رابطه‌ای از نوع یک دوره تمرین تناوبی شدید بر سطوح سرمی کمرین و مقاومت به ۰.۰ دوز-پاسخ وجود دارد یا خیر» میسر نیست (۲۲). به‌طور کلی به‌نظر می‌رسد کاهش وزن ناشی از اثر تمرینات بدنی احتمالا در کاهش سطح کمرین سرمی مردان جوان چاق تأثیر گذاشته است؛ اما از آنجا که تحقیق حاضر از اولین پژوهش‌های انجام‌گرفته درباره اثر ورزش و تمرینات بدنی روی سطوح کمرین خون است. بنابراین به تحقیقات بیشتری نیاز است تا به‌طور عمیق‌تر سازوکارهای مور بر تغییرات اين آدیپوکاین مرتبط با عمل انسولین پس از انجام فعالیت‌های ورزشی بررسی شود. در پایان از همکاری سربازان عزیز و همچنین تمام کسانی که ما را در این پژوهش یاری کردند تقدیر و3۵1 بل 71۵0۵۳ ,51 7607 51 بآ 021650 ,۷ 1300۵0 رگ 305906۲ م0۸ ۷۵۳ ,873 آعلظ .1 3 ولاانفعط0 :۷11 00016۳66 8۳۵600 مصوناقنمفک۸ 6۵۳۲ مصمومصه۸ ناک منقاظ ,8۵ نز 502/۰ عخانه‌هه ‏ نعماوی وصه ععع‌کنل اس۵2ط ما وعهاه عنصعلزصه 0۳1۵006 8 ع00۵66 33 6لر0 ون زاو ,2 01301ص3/316 5 ۷۷0۳۵10 م۸ طانصک م6 و دمک .2 96160 آهاماعماد ص06 هذ ععصقاگزدمم صنام‌ع1 0عع وونل کمعمبم والهتهم 3 -2004:286)1(:۳57 بصعناه‌دامع 16 وص۸ رو مامصته 00 دوع مامنکتوط2 کم ص370 8 06 طعاطوم عطظ) عصنفی وانکه‌طاه 0ص کعنصو3۳05 ب6 د1090هط100 مظ هعطق .3 05601 1.2066۲ باقن +ععصی 0صه وواندعط۵ ق0۷6۵ ۳۰ منصند۷ بط م1 رط نصنط‌صهنط 4۰ 6ع73 ,آ 05130-12611 بش۸ [01611ع 3/1372 م6 6صعنی مگ قادع6 ,0 3201۵0۵0 ,ظ نعق/3 بل 7عط300 .5 ه مصزاعم۸ .2 ۷۵161 ,کل عطواظ-منصانهک بل «عنونوسهی غصغمه0 بط معلطعزطنصگ با -1764 :146 :2005 برع ص۳00 «وازدهط۵ 0ص صناحعص روط 0عهامع دی عصفاممنود مدز ازاژده ۵ ۲۵ 366۵ حص ص56۳ که منطعصو‌نهاعط ۷۷2۰ هلال بل وصقط72 ,33 ۵ ما ۷76 ولانآ ۷۷۵-8 .6 89:235-۰ :2009 (ط7 7۵ع م2 ۷ ۵ اعط0ط7 .عنام کعاعطاط 2 06 200 ۵ کز 0366۲ .له 6۳ وی دنله ول 30/6 ,8 761 ول 306000 مک 8010 وکا ناعمه802 ۰ .7 :71 0000108 +عص مورک عناو‌طهاعه فص واه طفی معامنمعی عصفاممناد 50۵ 05 ,وازوع اه فصه «صمنامصصقاکد کم فممععمی عطا که +صمصعطاک ملع لمصنگ ,3/6 ۳۵۵۲ .8 560 0۶ بنان تا آهنصنا) 37۰ 0ع0ع3/2 بط صنطهطک کنو نوهط-1 متخلوممعمهاط ۵ ط۸ ,206 صفص0۶5 .9 نا .3/۵110 دام هن 2 1۶06 هه عص مورک ناهام ۶و «ععاس/3 [عما3 چ که صخعصعحاع ۲ علوم زیستی ورزشی, دور ۰۱۴ شماره ۰۱ بهار ۱۴۰۱ جز (23 6 3ع) م۲۵ صعصعطل صمنی 1000 له اه ملظ 1۵0 مب ۸0۵ بل 1۵۴ 10۰ 565 صنزاعم۸ .لد 6۲ ,36 د160اظ ول +عط300 بش۸ اعع۷۷2 0 380۵00 ,6 ۲۵۵۶ و 2۳۵ .11 3/6101 606۵11 ععنص کصهاگزوه‌ اعد عکعطاه هه مود هز صمنمعنلان. عکمعناع ۵ 200۳0۵6 3268۳۵06 هصق 10۵۲5 بلهطنگ بل ب هه ,6کص 30 3 33 سل بل ,66اخنا8۵ .12 3 36۷1۵۷5 اوازده 05 ".معععنل وصه معط صفصحط حز صعصعطل گم غامد عط وصناوصهاد 06ص ۳ ۲۵16 عم ۸ 0۸۰ علند8 ,۸ فصنطام8 ,624 دم ,2۸ و106 ,3۸ 2۸11-۳۵۲۵ ,ک صفعلرقط .13 5 ا 0 حلوععم۳ آهعزوطامونط وصه لمعنصعط‌منظ ناه که وعمامناه عطا صذ صناعمه 61 2 معط روط کلام وداک مدع ناهد که اصعصانحس عکنمک ملد ۵۲ ۷۰ ,۷/۵6۲ 14۰ .977-985 :198 :2003 3/60۰ بصجظ .7 معونا2 و وامصصهاگص صقصحط ۳۵۳۵ #ممهنا ۵عععی 0۳0 -1۷۷616 .1320653200 صمککق13 ,طاکعاکه2 فمصصهط30 منوصه ماک 31006۳ مخصعندک کوطاطا۸ .15 عون عز1م 02010۵ 10۳065 هه آعبمآ صعصعحاع کمعقعیع13 عصنصند 1 عزطامم۸ 1۵ 0) ۷۵11 ,2010 3/600006۰ کسوم5 ۵1 لسوت صمزک۸ بصعص 0656 فوصت و06۵ صز ۳05 جناحعصز هدنز ماج ند مود ج عز معط" بل کم ,عغاصع1 بلاع5 .16 .2731-2740 :58.12 :2009 کعاه‌طاهنط "+علام فلع آهاماممای صفسط وقصخم صز ععصهاکزوم۳ 0-6 1۵1۷ . بطفعاکد و۳ 30۵20 ما2۵ آععدومسطا0< منصعهک فقطاط۸ .17 6 3/680 هز [10۷۵ 60 هه 10۳-0 و صزعصع0 ۵۵ عصنصنه1۳ ععصمادزدم۸ ۵ ) .12.5:536-543 :1389 موز صعناه‌طهاعه 0ص وعمامصفو‌ملاهه صقنص۳ 130010 0( ناژکصع5 عصنامکصآ وصه صفمم‌نفه ع ص56 0۳ وصنصندی فمصخطاصی کم هه 156 و1۲36 0]) .25-37 : 3.1 :1390 موز ععصعنی نصعحعصونط فصه امک لقع خطع 0۵ 0۳ 5068 0عصاطاصم ‏ ۲۵ ۳5006 رز کمک عل حعصعحل وصتهانه‌ش .له )6 ق19۷6 ونامصگعا5 .19 382-3 :2014:45.3 8۵00006۰ که مهوت عط1 موصنصندی ععصو 600 200 و امعاژه عط1 مصفزعدط۸ داعوع520 ,طع0مسم۸ ملع رمک مفططهزمط فونصحت منوحلوح لوط صعدععت .20 اعد وصه 16۷61 جژوه‌نظ جع جه وان وصه انامه آهعزدوطط لوصا فاص طاونت ,393 ,لاوز صعناه‌طاهاعص فص رو مامصملوصه صقنص ۲۳ بجع اس ۳ اطع م0 ۵۳0 ععصماعزوم ۸ 0 ..ظ ,[[30800 بط ,0068300 مک بلاقلتما5 .36 ۷۵106 .۸ بعلرظ .1 رطعا0ا5 بش۸ مقص002ز1 .21 ۵ ۳۵۳ ۳۵۲۵ 100۳5 ماعزر جقانه‌کد ونم کعا۲ وصنصندی لد صعاصنز عزطامع۸ بت مگاواو/۷ 2009:116:317-26۰ ,5066 آهعنصناک مکاصع 001 خطاونمهه هنز طه و200 1۵10621601 ,30۵10 .36 اناد ۵00 .36 .5 ,قط‌زاانط2 مط .کل وطاجق110 مشگا ,تعافقصمعسط .22 ۳ع1ه عکن ۵6۲ سل کصوناهامعلوه عناه‌ ماع حعانهنک .3 36۶ مقلق‌طانی 200 سا .5 ,3۵6 ول یک دوره تمرین تناوبی شدید بر سطوح سرمی کمرین و مقاومت به ۰.۰ لق 70 156 بکصقستط صذ وصنصندی ععصحساصه لمصمختوهی وه اعصعاصن کصضی عص0 ۵ 6 10۷ ,7۳ 8۳0۵ 0ص [ 1/0006 ,6 ۳600 بش۸ 86۳۵2-3۵۳00 ,8 85۳۵000 ,36 1006 جاحعصز 0صه صمنازدو م0 روط کع6ممطز صمناقفخده فصن ۵۳ معاعونها ععنمم ععصد سوه +-29:509 :2003 ,طقاع/3 کعاه دز عضو وصرک عنام‌ همه عطا طکنی کاصعنهم صز نفد وا 21.1۳2 61 مک 06۲0۷ ,7 عصناح ,26 3006 ,۳ک1 3616۳9۵ ,18 2۳66 ی صنطاوموم۳ -وژاحوصا ها وصتصنی عععه مه کزحمطاصرد صعهم رای علمعه 0ص ناه بوو‌طام‌کمطا ما دمص 8 ق5060 8۰ 1612 وه 7۳ فادم م2 عهازه ۷۷ من اعحل ,36 +عاعقی ,34 مطق7 ,3/4 1۲۵1۵۵ عدناه‌دو دناحعصذ 200 مخصعاصی 14تآا6 ,عاهامن عکمناعی 0عاه نو صنلنعدز کمکمع ۱ 2004:53)2(:294-35۰ ک6اعط02 .کعاعطاهنل 2 عمبن طانی امعم صذ علمع هی آهاماعماد 865 ۵۳) ماطازدووم نصزم‌عق۷ وصه صخعصعط"" مموصفا زکل800 .ی عاعصص۸ فص مصقدام‌عاگ مقالوا5 549-5 :(2013) 8.4 6/0066 0 ".2 بوازده 0 06۵1 1۵ 0 366۳ 0۵ م0 عم 00 ککما اطاونزهم که علاط .لد اه ,رصع کعنطاق/3 مونصطع۳1 وم لهعنصنل صعناه‌ 3600 .ناه صقفصط جز صمزکععصنه عنعکن عکعمم‌نوه هه کعدمناوخصعصم 0 ۲ #ماهنمععه دز صعصعطل ۵۶ 1008 0عع منم له ام مکل .5 وصنلق/2 هدوز 15۶۵ ".اوه 6۴و01 هن دصفاعوعی جااحعصز وعاهلیسنا-ه‌کمسای فص عاعنی ناه طهاعصمناجی 6 ع زا61۵0 طازم مهن مععه کز صفعصطا) .له اه مشک 5لاعنطک ,1 و56 ,کل ق8020 -94:3085 :2009 .3/0۵ [0 ص۳00 صنا6 7 مدمناقاموم صقز 6 ۸ -0 3/00 ج صز کعموممعطم 1 3/6۵1 .21 6۲ ,36 عزط م8 ,24 12مامن0 ی ۳۵10 زد ط مصهناهدن6 ۴۶ 12006٩ مک انوم ۵ 200 کاعزطاند لفط حز کطونه 0۳6 صفا‌عصممنفه 0صق 18 صفانماعاصذ وصخهلو‌نن کم -78:1135 :2003 300 نا [ مخ .611005 کعاعطاهنل 2 عمبن انم کاصعنهم ۴ علوم زیستی ورزشی, دوره 1۴ شماره ۱ بهار ۱۴۰۱ 4 20 6002003 آهعز وحم اه چاان۳3 ,ع 5060 ۵1 7عا28 1.3/1 اعدمطز عطا جز ۳۵1۵ ه قام مصتعصعط وصنو لاهن مکحماح؟ عصتاهنفعه ص/2 8 016۳۵1 بواندصعاص داهن او ماه عط وود کنطا 1۵ ناه 00۵ عکن‌جمرم 6 230۳6 06ص ععصقاعزوم۲ حنلعصز مصه کلعع1 مسعصعط6 سک <ه (1 03 65 30۵8 00696 20 ,56 متام کنط 160.۳0۳ ۷۹2ص ۵۹ کعلقهط 10۹8 0 ماصذ 0ع0ز نله ملد ۵۳۵ هه وی عطا صذ عاه تامهم ما ۵11666۵0 41 + 179.51 :ااع6۵ط ,کتهع 4.71 + 19.91 نعهه ,10 که کممتع آمامعصخومه ,76875 2.24 + 19.22 نعهه ,10 > 0) لمجصم فص رها 10.40 + 98.40 1 طع۵ مس 8700 وسصنصنه 156 .(عا 11.60 + 98.890 کون مت 10.05 + 180.01 ناطاهزه 65 6 1۵۳ ۵۵ وه عصنتصنده دمص معصعاصز کم کدمندکعی 4 061060 ۰ 0 ۷۵۵۵۵ زد +عاگد وصه 0610۳6 کاهزطانک ۳۵۳۵ مععلها ع6۳ کعامصد5 81000 ع هط 5۳0۵۵ ا۵ع عنم هه اععاا خمعلوصمعمصذ مصاعد عانوتقمه 122 وه طنلناعصذ مصحعصعطان فصه حعوصز ععصمعنکه صنلحعصط مهن ۵۵ "کزان 40 076-676۳۲056 عط ۵ ۵ع2 مهم منامع عکن‌جعه عطا هز کلع 16 مصصع5 عکمعتاع 0 32866 156 .(0.05 > م) 0606256 اصع نونک 2 ۵۵ ماک دامع فاصم عبل 066۵ 3276 ۵ 0627 مه 06ص معصهاعزکم صناحعصز وصه 16615 جتعصعحا نع حهز 2 که ۶6۵ 06 عصنصندن [۳۵ع1 نز ععصعاصز هط 160 6عهدد کز از ۵صه ,105 مهن 1۵ ۵ 1056 1۵ کله لاوز ع0065 صز صوع 0۳0 عکنتع 6 326 ۰ رباص ,ع05عن1آع و ععح 0 وزجاندع اه رصن له عاصز وعمعاص ع 0 0 نع 10 ند ع کر ما۸ و0000 *

عوامل میانجی بسیاری از جمله کمرین در روند اثرگذاری فعالیت های ورزشی بر چاقی نقش دارند. در این تحقیق اثر تمرینات تناوبی شدید (HIIT) بر سطوح سرمی کمرین و شاخص مقاومت به انسولین مردان جوان چاق بررسی شده است. بدین منظور 20 مرد جوان چاق داوطلبانه در تحقیق شرکت کردند و به صورت تصادفی به دو گروه تجربی (10=n، سن 71/4± 91/19 سال، قد 21/12±51/179 سانتی متر، وزن 40/10±40/98 کیلوگرم) و کنترل (10=n، سن 24/2± 22/19 سال، قد 05/10±01/180 سانتی متر، وزن 60/11±90/98 کیلوگرم) تقسیم شدند. گروه تمرین به مدت 6 هفته و هر هفته 4 جلسه تمرین تناوبی شدید را اجرا کردند. از آزمودنی ها پیش و پس از 6 هفته اجرای HIIT خون گیری به عمل آمد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آماری t مستقل و t همبسته نشان داد، وزن بدن آزمودنی ها، سطوح سرمی کمرین، انسولین، گلوکز و شاخص مقاومت به انسولین در گروه تمرین در مقایسه با پیش از تمرین و گروه کنترل کاهش معناداری داشت (05/0P <). به نظر می رسد تغییرات مشاهده شده در سطوح کمرین سرمی و شاخص مقاومت به انسولین، به دلیل کاهش وزن بوده است و پیشنهاد می شود از تمرینات تناوبی شدید به عنوان برنامه تمرینی جدید در افراد چاق برای کاهش وزن استفاده شود.

487265

4 ,4 1۵۳۰ تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیایی اماکن ورزشی از که نت 2100۳ 3226 ماصعص اه م16 خصعصه عم صفد م50 نکمم عاقن م۸ هدف از پژوهش حاضر تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی بود. جامعه آماری پژوهش, مدیران اماکن ورزشی کل کشور به تعداد نامحدود بود. بر مبنای فرمول کوکران ۲۸۴ نفر به طور تصادفی برای نمونه تحقیق انتخاب شدند. برای دست‌یابی. به اهداف تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته ۴۷ سوّالی استفاده شد که روایی صوری و محتوایی آن به تایید ۱۷ نفر از متخصصین مدیریت ورزشی رسید و روایی سازه آن با تحلیل عاملی تاییدی مورد بررسی و تایید شد. پایایی پرسشنامه نیز در یک مطالعه مقدماتی با ۳۰ آزمودنی و با آلفای کرونباخ ۰/۷۷ محاسبه شد. برای تحلیل داده‌ها از روش‌های آماری توصیفی و استنباطی از جمله کلموگروف اسمیرتف» تحلیل عاملی تاییدی و اکتشافی با چرخش واریمکس و فریدمن با استفاده از دو نرم افزار اس پی اس اس نسخه ۲۰ و آموس گرافیک استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد به ترتیب اولویت عوامل تفکر راهبردی» نگرش توسعه ای» آشنایی با مدل‌های ارزیابی» کیفیت خدمات». نیاز و وفاداری مشتریان» رقابت» کیفیت تجهیزات و تاسیسات :و ذرآمدزایی بر رفتار ۶ ع2 اراه2ه ۲۵ ۵۹5 ۳5و۲۶ کنطا ۵1 ع05 0۳0 136 1 :۵۵825 1۳۵020 عط۲ 0۶ الم 060 اعطز وود قنط1 (۳86256 136 2630۷6 10۵ .165 رصق حل و۳6 ۵1 0100و 0 از و500 املزم ه صز 5۱0060 ۷۵۶ وانازطهناه ۲ 6 کزه اله 20 هل 3۵۳ .0.77 که انوا 0ص کاهزطاناد مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش» دوره چهارم» شماره ۹1 تابستان ۱۳۹۹ در قرن بیست و یکم با ماشینی شدن زندگی انسان در ورزشی به اماکن ورزشی روی می‌آورند تا با انجام چنین لازم را داشته باشند. از سویی دیگر به دلیل وجود فعالیت‌ها و حوزه‌های مختلف در ورزش» رشد چشمگیری در این حوزه مشاهده شده و ورزش به‌عنوان یکی از صنایع فعال (۱۳) یا به تعبیری دیگر هفتمین صنعت در بین همه صنایع» جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است (۱). در اين راستا به ارائه خدمات مختلف با کیفیت و ایمن به مخاطبین و ورزشی به خود اختصاص داده است. چرا که فضاها و اماکن ورزشی عده کثیری را در خود جای داده و خدمات مختلفی به آن‌ها ارائه می‌دهند (۱۵)؛ بنابراین اماکن ورزشی به دلیل مشتریان با سلایق, نیازها فرهنگ‌ها و اداب و رسوم مختلف که ارزیابی به عنوان فرایند سنجش و میزان .انجام دادن کاری است که در کل سازمان در واحدها و افراد مختلف ارزیابی ۹۰ درجه» ۱۸۰ درجه» ۳۶۰ درجه» ۵۴۰ درجه, ۷۲۰ درجه, گذشته نگر حال نگر و آینده نگر به موضوع ارزیابی توجه دارند استفاده شود (۲ ۵ ۱۸ و ۲۱). در این راستا روش‌های سنتی و گذشته نگر به دلیل توجه بیشتر به کمیت و گذشته» از اثر بخشی کمتری نسبت به ابزارهای ارزیابی مدل تعالی مدیریت کیفیت اروپا و کارت امتیازی متوازن که تاکید بر ارزیابی ابعاد مختلف» ارزیابی‌های حال نگر و آینده نگر» بهبود» ایجاد جو اعتماد و همکاری» ایجاد و ترویج و معلولی, تفهیم اهداف و استراتژی‌ها قبل از ارزیابی و است» توجه به این نکته است که در هر نظام ارزیابی تدوین شود. همچنین مدیران سازمان‌ها نیز باور و تعهد بر نظام ارزیابی کارآمد در سازمان داشته و بر اجرای آن تعهد و استفاده از هر نظام ارزیابی» تاثیرگذار باشد. به طوری که انسانی, عامل کالبدی و عامل مدیریت به ترتیب از مهم از رعایت پوشش مناسب عدم سو استفاده از اضافی کاری» قضاوت» سن» سابقه» خدمت و تحصیلات کار کنان (٩). يافته های زابلا بل‌لینگر و جانستن (۲۰۰۴) نیز موید این است که در ارزیابی مدیریت ارتباط با مشتری مدیران باید به موجود و کنترل و ارزیابی جهت بهبود توجه کنند (۲۲). نتایچ مراکز دولتی است و از جمله مهم‌ترین دلایل آن جذب تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی هزینه و بهبود کیفی نیروی کار است (۱۲). نتایج پژوهش پیتر و همکاران (۲۰۰۹) در مطالعه‌ای نشان داد در صورتی های بازی را کنترل نکنند» سلامت ورزشکاران را با خطر ورزش و ابزار و وسایل غیر استاندارد از عوامل مهم در بروز و امیال شخصی, آسان گیری و یا سختگیری» تعصب و مدیران به عواملی مانند داده» فعالیت, ستناده و نتایج توجه مشتریان و ارائه خدمات با کیفیت از اهمیت بالائی برخوردار است. همچنین استفاده از نظام ارزیابی خاص هر سازمان در هر حوزه‌ای به مدیران توصیه شده است؛ اما از آنجا که مدیران برای استقرار و استفاده از نظام ارزیابی کارا باید اهتمام لازم را داشته باشند به نظر می‌رسد یک‌سری عوامل در رفتار آن‌ها تاثیرگذار باشد. از این‌رو با توجه به اين که در حاضر در صدد است به این سوّال پاسخ دهد که چه عواملی پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی است که به مدیران اماکن ورزشی کل کشور به تعداد نامحدود بود. بر مبنای فرمول کوکران ۳۸۴ نفر به طور تصادفی برای نمونه صوری و محتوایی آن به تایید ۱۷ نفر از متخصصین مدیریت ورزشی رسید و روایی سازه آن با تحلیل عاملی تاییدی مورد بررسی قرار گرفت و تایید شد. پایایی پرسشنامه نیز در یک مطالعه مقدماتی با ۳۰ آزمودنی و با آلفای کرونباخ عاملی تاییدی و اکتشافی با چرخش واریمکس و فریدمن با ده از دوتزم افزار اس پی لس اس نسخه ۲۶ و آمون 4۹ است؛ با توجه به این که سطح معناداری بیشتر از ۰/۰۵ اشت. می‌توان نتیجه گرفت که داده‌ها دارای توزیع مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش» دوره چهارم» شماره ۹ تابستان ۱۳۹۹ شکل ۰۱ نتایج تحلیل عاملی تاییدی مرحله اول برای بررسی روایی سازه پرسشنامه تحلیل؛عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی جدول ۳. شاخص‌های برازش برای بررسی روایی سازه پرسشنامه تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی با توجه به نتایج مندرج در شکل یک و جدول دو که نشان دهنده پارعاملی بیش از ۰/۳ برای همه گویه‌ها است و معنادار بودن هر سه شاخص برازش مطلق» تطبیقی و مقتصد لذا می توان نتیجه گرفت که روایی سازه پرسشنامه تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی تایید شده و همه تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی جدول ۳. نتایج آزمون بارتلت و کیسر - می یر و اوکلین مقدار کیسر -- می یر و اوکلین (کفایت حجم نمونه) همانگونه که نتایج جدول ۳ نشان می‌دهد. با توجه به این که ضریب کیسر - می یر و اوکلین بیشتر از ۰/۷ است. لذا توجه به اين‌که میزان آزمون بارتلت از ۰/۰۵ کوچکتر است» معقول برای تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی را دارند. به بیان دیگر» تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی جدول ۶. نتایج بررسی سهم واربانس هر یک از مولفه‌ها در تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی داشتن تفکر و نگرش بلند مدت در مدیریت مکان ورزشی استفاده از تعداد منابع انسانی متخصص مورد نیاز در مکان مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش» دوره چهارم» شماره ۹ تابستان ۱۳۹۹ از اوق دای تیان 3 ارتباط موثر با مشتریان ۹۵ ۳۲ ۹۵ 4 استقرار مسیر ارتباطی مناسب برای شنیدن صداری ۰ ۰۷۱۵ کیت 8 انگیزه رقابت با اماکن ورزشی خصوصی و دولتی ۹ ۸ 3 ابجاد فضای رقابتی در بخش‌های مختلف مکان ورزشی نش کیفیت و امنیت تجهیزات و 534 توجه به معماری سنتی و مدرن در مکان ورزشی آ 9 ۸۷ 5 اهمیت استفاده از تجهیزات مدرن در مکان ورزشی ۸۲ 40 استقرار نظام ارزیابی مستمر.و دوره‌ای از کیفیت تجهیزات ۰ ۱۶۵۹ 1 استقرار نظام مدیریت اطلاعات از کیفیت و امنیت تجهیزات ۰ ۰1۵۸۳ 2 حفظ و نگهداری علمی از تجهیزات و تاسیسات مکان ۰ ۰۸۵۲۷ 7 نزدیک سازی نقطه سر به سر هزیه‌ها و درآمدها به نقطه ۰ 1۴۱۵ تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی ۸ جدول ۵. نتایج آزمون فریدمن در خصوص رتبه بندی عوامل تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی با توجه به مقدار خی - دو ۸۴/۱۲ و سطح معنی‌داری فرضیه صفر مبنی بر عدم تفاوت در رتبه موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی رد می‌شود و با ۹۵ درصد اطمینان می‌توان بیان کرد بین اولویت این عوامل تفاوت معنی‌دار وجود جدول ٩. رتبه عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی هدف از پژوهش حاضر تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی بود. یافته‌های پژوهش نشان داد اولین عامل تاثیرگذار بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی تفکر (۱۳۹۰) و کشاورز (۱۳۹۵) که در پژوهش خود به عوامل مشابه دست يیافته بودند» همخوانی دارد (۶ و ۱۰). تفکر راهبردی با طلبی و بسیاری از قابلیت‌های ذهنی و تشخیصی دیگر می‌تواند باور است که راهبرد اثر بخشی یک پدیده خلاقانه است و انسان ها سازنده آن هستند و نه فرایندهای برنامه‌ریزی و برای این امر باید به جای برنامه‌ریزی به توسعه تفکر راهبردی پرداخت (۱۴)؛ بنابراین در این راستا به منظور اثر بخشی اماکن ورزشی ضروری است که از یک رویکرد راهبردی که نشات گرفته از خلاقیت و فرصت طلبی است بهره مند باشند. بر این اساس بلند مدت القای مدیر یادگیرنده و جامع نگر و دارای تفکر سیستمی توام با نگرش رهبری تحول گرا بستر استفاده از نظامی کارآمد در ارزیابی اماکن ورزشی توسط آن‌ها را به همراه مدیریت خود را با سنجش و ارزیابی به هنگام رصد کرده و با دهند. از این‌رو توصیه می‌شود مدیران اماکن ورزشی با استخدام راهبردی» دانش و معلومات خود را در زمینه تفکر راهبردی افزایش داده تا با شناخت آن با رویکردی جامع و راهبردی به (۲۰۰۴) که در پژوهش خود به عوامل مشابه دست یافته بودند. همخوانی.دارد (۴ و ۲۲). هر سازمانی یک روز متولد و روز دیگری از بین خواهد رفت. در این راستا برای این که یک مکان ورزشی چرخه حیات خود را طولانی‌تر کنده ضروری است یک رویکرد توسعه‌ای در بین مدیران آن وجود داشته باشد. اگر مدیران اماکن ورزشی به موضوع ارزیابی در مکان ورزشی خود منابع انسانی تعداد و تنوع فعالیت‌ها و ارائه خدمات جدید در پدیدار خواهد شد که در همه حوزه‌های مکان ورزشی» تفکر کنند. در صورت داشتن چشم انداز مناسب» اهداف بلند مدت و شده تدوین خواهد شد. در صورت وجود اهداف راهبردی» می مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش» دوره چهارم» شماره ۹1 تابستان ۱۳۹۹ ورزشی را مورد ارزیابی قرار دهد دور از دسترس نخواهد بود. است که نتایج پژوهش با یافته‌های زابلا و همکاران (۲۰۰۴) که در پژوهش خود به عامل مشابه دست یافته بودند» همخوانی دارد (۲۲). با توسعه علوم مختلف از جمله علم ارزیابی» نگرش سنتی به ارزیابی دچار دستخوش تغییر و تحولات اساسی شده است. در دیدگاه سنتی از ارزیابی به عنوان ابزاری جهت مچ گیری دز سازمان‌ها استفاده می‌شد» در صورتی که در دیدگاه در این راستا مدل‌ها و روش‌های ارزیابی با رویکردی گذشته نگر» حال نگر و آینده نگر به عنوان ابزاری توانمند در دسترس از مدیران در حوزه ورزش و مدیران اماکن ورزشی به‌دلیل عدم شناخت از انواع مدل‌های ارزیابی نوین و کارآمد نسبت به استفاده از این گونه مدل‌ها در مدیریت اماکن ورزشی مقاومت عملکرد نسبت به یادگیری مدل‌های ارزیابی اقدام کرده وبا اخذ مشاوره دقیق, نسبت به استقرار نظام ارزیابی کارآمد در اماکن رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی کیفیت خدمات است که نتایج پژوهش با یافته‌های زرگر و همکاران (۱۳۹۳) که در پژوهش خود به عامل مشابه دست یافته بودند» همخوانی دارد (۲۴). مدیریت هر مکان ورزشی برای موفقیت در دست‌یابی به اهداف خود ضروری است» کیفیت خدمات مکان ورزشی را به طور مستمر افزایش دهد. افزایش کیفیت خدمات در هر مکان ورزشی میسر نخواهد شد مگر این که مدیران اماکن ورزشی با مدل‌های کیفیت خدمات آشنایی لازم را داشته باشند. در صورت استفاده و استقرار مدل‌های کیفیت خدمات ارائه شده در مکان خدمات به دنبال توجه به توقعات و نیازهای مشتریان است. مشتریان راضی زمانی رضایت خود را از خدمات دریافتی در یک مکان ورزشی ابراز خواهند کرد که خدمات ارائه شد علاوه بر تناسب داشتن با سلائق آن‌ها دارای کیفیت مطلوب نیز باشد. خدمات آشنایی داشته باشند نسبت به استفاده از آن‌ها اقدام کرده و برای کنترل کیفیت خدمات و ارتقا سطح کیفی خدمات خواهند کرد. از این رو توصیه می‌شود مدیران اماکن ورزشی با آشنایی و شناخت مدل‌های کیفیت اقدام کنند و با شناخت دقیق رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی نیاز و فاداری مشتریان است که نتایج پژوهش با یافته‌های زابلا و همکاران (۲۰۰۴) و زرندی و همکاران (۲۰۱۵) و زرگر و همکاران (۱۳۹۳) که در پژوهش خود به عوامل مشابه دست یافته بودند» همخوانی دارد (۲۲ ۲۳ و ۲۴). مدیران اماکن ورزشی برای موفقیت مکان مشتریان خود را شناسایی کنند و بر اساس نیازهای مشتریان ورزشی با استفاده از روش‌های مختلف ارتباط موثری با آن‌ها برقرار کرده و به‌طور محسوس و نامحسوس نیازهای آن‌ها را مورد بررسی» کنترل و ارزشیابی کنند. در صورت تامین نیازهای افزایش پیدا کند؛ بنابراین مدیران اماکن ورزشی در صورتی که ارزیابی مکان ورزشی نسبت به ارزیابی نیازها و سطح وفاداری رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی رقابت است که نتایج پژوهش با یافته‌های زرندی و همکاران (۲۰۱۵) که در پژوهش خود به عوامل مشابه دست يافته بودند» همخوانی دارد (۲۳). در هر حوزه‌ای رقبا یکی از عوامل تاثیر گذار در رفتار مدیران خصوصی و مدیریت اماکن ورزشی دولتی با واگذاری آن‌ها به تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی صحیح و همچنین برای رقابت با سایر اماکن ورزشی با تفکرات, برنامه‌ها و اهداف رقبای خود آشنایی کامل داشته باشند. در صورت شناخت دیدگاه رقبا و همچنین شناخت نقاط قوت و نقاط قوت و ضعف مکان ورزشی تحت مدیریت خود می‌توانند نسبت به تقویت نقاط قوت مکان ورزشی اقدام کرده و ضعف های خو را برطرف کنند. همچنین با استفاده از ضعف‌های رقبا تمهیداتی اتخاذ کنند که وضعیت مکان ورزشی خود را نسبت به رقبا در یک وضعیت برتر قرار دهند. در صورت به‌وجود آمدن چنین وضعیتی» پیشرو و پیشگام بودن در صعنت مدیریت اماکن ورزشی دور از دسترس نخواهد بود. از سویی دیگر جهت رقیب آبزارهایی استفاده کنند که قابلیت درک و شناخت دقیق رقبا را داشته باشد. به بیان دیگر رقابت» عاملی است که می‌تواند رفتار مدیران اماکن ورزشی را برای استقرار نظام ارزیابی موثر در رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی کیفیت و امنیت تجهیزات و تاسیسات است که نتایج پژوهش با یافتدهاسر سا 0 (۲۰۰۹) و ورهاکن و همکاران (۲۰۱۰) که در پژوهش خود به عوامل مشابه دست یافته بودند» همخوانی دارد (۱۷ و ۲۰). مشتریان اماکن ورزشی افرادی هستند که با سنین مختلف به تجهیزات و تاسیسات در هر مکان ورزشی در صورت نداشتن ایمنی و کیفیت مطلوب» بروز حادثه و در نتیجه به خطر انداختن جان انسان‌ها را ممکن است. به وجود آورد. در این راستا مدیران باشند به‌طور طبیعی نسبت به استفاده از تجهیزات مدرن و ایمن اقدام خواهند کرد. از سویی دیگر نسبت به حفظ و نگهداری آن ها از روش‌های علمی» استفاده بهینه خواهند برد. در صورتی که نسبت به بازرسی و ارزیابی ایمنی تجهیزات و تاسیسات توجه کافی خواهند داشت و به طور مستمر نسبت به ارزیابی آن‌ها پژوهش با یافته‌های کوین و همکاران (۲۰۰۷) که در پژوهش خود به عوامل مشابه دست یافته بودند» همخوانی دارد (۱۲). سرمایه گذاری در اماکن ورزشی با هر هدفی که انجام شده باشد» در آخر نسبت به میزان سرمایه آورده شده به مکان ورزشی از راه‌های مختلف از جمله کاهش هزینه‌ها و ارائه بر گرفته از استقرار نظام مالی کارآمد» باید قابلیت نزدیک سازی نقطه سربه سر هزینه‌ها و درآمدها را به نقطه شروع فعالیت مکان ورزشی داشته باشد. از این‌رو مدیران اماکن ورزشی علاوه بر استقرار نظام مالی مناسب و کارآمد در مکان ورزشی» ضروری است از یک نظام کارآمد برای کنترل مدیریت مالی مکان ورزشی استفاده کنند. بر این اساس به‌نظر می‌رسد استقرار نظام ورزشی به مدیران کمک کننده باشد. در واقع حسابرسی دقیق و کارآمد .یکی از روش‌های کنترل مدیریت مالی می‌تواند در ورزشی آشنابی با مدیریت و نظام حسابرسی داشته باشند» به‌طور خودکار یک نظام ارزیابی از هزینه‌ها و درآمدها خواهند داشت که چنین نگرشی بر بهره‌وری اماکن ورزشی کمک کنند خواهند به طور کلی می‌توان بیان کرد که برای ارزیابی در اماکن خدمات» نیاز و وفاداری مشتریان» کیفیت و امنیت تجهیزات و تاسیسات و درآمدزایی به دست آمد؛ بنابراین برای استفاده از ورزشی توجه ویژه به این عوامل داشته باشند تا بتوانند نظام مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش» دوره چهارم» شماره ۹1 تابستان ۱۳۹۹ عمط ,کعصهع حذ طلایم کعصهع باکت30 500۳۳ تکقاهها 156 بط 7 ,و000 بط ب6 وت م۸ ام تعنامم عطا فصد کععناعومم لهدمتامتصمع 0 26 یک ,ق02تاعسط۸ ۰ -36 :(2008,18)1 بلقهس10. خمعمص‌ع 3/2 عمسمعمعطظ مقسس۲ کول معواه ۶و عممعفومنه 8 ,انامه عقوم مه م50 ۵۶ مادعا ۸ .۷۷ مهسطان0 :۲ منوساطلامطا) . 36-1 :(6)2 ,2009 بصع هسه/2 50۲ ۵۶ آمصس 30 اطع همم م50 ۸۶ هد اهنامز -1 ,2016 بتعغلان۸ نهآ بتصتاهناه3۳ فصه عض ص30 اصعصمم1ع100 کامووک ۸ م۸ علاط . 1 هه ل2عزدچطم اب2۳00 کممتصزمه اکعمصقد آممطیک بط مقلهاهش ۲۷ ,32۵0660۵ ۰ 2 تطلبهد۳ ,0058655 ۳۳۵۵6۵0 معز8 طا6 عطا که خ6مه۳ تعاقی مه روط ۵۶ صمتم‌عت اه 5 500۳۲ حز 3۳۵۵ ۵1 امعمکدع‌کی۸ 156 1۳ رصن مظ 53000 ول 000ن ق۳0۳۵ ۰ ,3/]232866 500 ,11۵600 هز کعط1 صمتاه۵ لععز حرط72 ۵۶ کاص م۲7۵۶ 1000 4 ۲طع یقت طلالم۳۵ هصه تجاعله5 ,1 مقاعصم۸ م۸ ,3/0000 مک ,ددع10 نصقامطی . 65 م۸ ,کعنسازطذ کادم50 نم منطاعصمتهاع کوآ مصه کالقط وی کعوو 2/۵0 رعمس0ل7 عنصدما ۵ط۲* ,حععلط1 عنوعدنک ععتامع م۳ هه هط وش 3 مقصفامک ‏ . لا 65 3/۰۳9۵ ناه عاطاهانده 20-27 درم ,2005 009 عحومطااهه11 1 ,7۵1-1365 ۸ ,1/1010 و۸ ,1672611 1 ,11001۳۵/05 ۰ .۰ عفق تصمتاهتاهم عم م06 مکتماهعنقط عفلهقط ,36 مسا ماع و مط ند اعد/1 کته فصه امعصمع 3/30 0۵۳ ععمصع تکوم لمصمناه< معکه3۳ ۵۶ کعلصوط لقامعصص 60 (۲۹1۵ع۳) .1-15 :۳۳ ,2016 ,16۵ بقا خز کنطجدهو م۲ معمعنه5 ال۵1ط 0اه تتصهع0۳ کععمسد/3 عطا ۵۵ وهناگک۸ صمام ۳۲ ۶ عنحولمه۸ سا م۵2 9۵ع1۳ 1 عط ۵۳ 3/3020 همناع 23/0 که ارگ صمتاهتل م۳ فص و3000 ج ها ما 67-7 :(3)12 2016 ,کعتلونس5 م50 حذ خصعصعع م30 معط مت ممصهع0۳ مکصمتاه۳ع۳۵۵ * مط0تهناطنام فصط۵ مطمتاهتصمع۵۳. م50 وصاعقصت/2 ۸ م,نصقط۳۵۳۵ سا ,1۳69۵82 ۲و هه 156 نصمناهطاهخم ۲و امه اما منم ۵۵ وس 2 هه هط به بش۸ ,160 40 ,3۳۵16 ,1۳076۵ م7308 ۵۶ کطانل #ع‌عاع5 ۶ مها جمعتقصصم 136 ,36 فذطاه 1 و6ات0اک 1۳ حلقع9ع3 کععمعن50 امک هه م۳۵۵0 آذعزدوط2 مکا‌عزمتم 3۵20 روعغ 1 1۷1۶ 881695 770۳۵۲۵ وهطصصعا2 عزوعادن5 که ععنط فصه ۳۵ ۵ط1 مت ,26۳8 زط۸ 2/0708 ,کعتنانه۳ 500۳ ۵۶ اصعصع‌عم2/0 لصه ما7 مبهشنک 2/022 ۶و ق1060 ,کاع ام جمتاهتاهه ععصقم ام عومصم60 ,هام0 قلعم معلمه0 500۳6 ۵۲ 5ععا۳30م 0ص کععناوم 156 ,37 2806 6 م1306 وس[ ,01380 و5 وتعاع8 5006 2/160 7507 .علوصناع کا۳و50 ۵۶ اند عطا همنککع‌ععد ما صمتهاع جز ک006ط 08 مع ماع کنو مد ععصممص مر ععومامته هش ممسگ بل م6کعممطاطاعلنها) یک مقطافع‌سا5 ناد عطا 20 اصعصمصم10عع0 صعاکرک تفارک ماه لمکندصصدت ۷۳۳-02560 دلعا10 تحلیل عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی - 1621 :(90)10 ,2007 مفطفادبرگ فصه جمتاهص دص جر کممتاع هس1۳ 1۳60۳ ععتصه‌صحمه نقط 1 5 506066 ,کطمتامتقصدو0۳ جز دععومامسه عاهانده ما کمن" .36 بومعتافلد/ . 6.600 0 1۳۹/۰0۵۹0 ۷۹ ۷۷۷۷5 نعطا که عاطاهلنه ۸ .1 نم و2013 و اصعمصععمسد/3 عحد و1 ۳ 0۳اه ۵ عطا ۳6۳۵0۳ ۷۷ بت6اع 2/60 ۲۷۵۵ ,3/1.2 مطتعلق0ا5 ۷۵5 بش ,۹۷/6۳۳۵8650 200 اند کنعاهاد 14011 عامه 2006 معومامهه 1۵0۵26 مد عنع ما ۹30۳ 6 ,۷/5 ,۳000۵ 3/0021 فصوعدمه0 نامز فعطا ما صعاعنا ف۵صه وکام عطا 0۷ط 65 0076786۲ ۶و دمتاهتلهه ۸ ,3 ۷۷۰ ,7032۹109 و3 10 ,86116086 8 .۸ مطقاطق7 70 ۵۶ 8 نود ها 06 ۳۳۳0۳0 که ک0 10 امعص‌عمصقصت.. مامتها +عصهماعته ‏ 0۵ 9 -475 :33 ,2004 مخ0ع0عع 2/202 وضاعاه/21 نهطاع 0ص مدمصعصمصعطام عصاع جع 5 ععلجاک 6 مس صمنع0 عطا هملد ماوت یک م7600 نت۳2۵ .3 مفنقتدن73 و( ۳3۳00699‏ و130 عتاولقس۸ عطا عطاکن. کمعق مد #منصعی) کممتاهتصدع ۵۳ شام 1-5۰ :880 و2015 ,۳۵6 ن2ط0 رصنع عصاع۳ مد دععدعنک ععمعحعلصی هد متاهصع اد 55 6۵60 06۵۵ منطاعدمتاهاه ۶و دما عوفدم ۸ مطظ نعقله5 .1 متقعوند7 ,0 طز 5م م0 کوک 5 بجانادهمننس3 ها اههد اکتعممماعیه فصه کعطعومه 2و

هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی بود. جامعه آماری پژوهش مدیران اماکن ورزشی کل کشور به تعداد نامحدود بود. بر مبنای فرمول کوکران 384 نفر به طور تصادفی برای نمونه تحقیق انتخاب شدند. برای دست یابی به اهداف تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که روایی صوری و محتوایی آن به تایید 17 نفر از متخصصین مدیریت ورزشی رسید و روایی سازه آن با تحلیل عاملی تاییدی مورد بررسی و تایید شد. پایایی پرسشنامه نیز در یک مطالعه مقدماتی با 30 آزمودنی و با آلفای کرونباخ 77/0 محاسبه شد. برای تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی و استنباطی از جمله کلموگروف اسمیرنف، تحلیل عاملی تاییدی و اکتشافی با چرخش واریمکس و فریدمن با استفاده از دو نرم افزار اس پی اس اس نسخه 20 و آموس گرافیک استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد به ترتیب اولویت عوامل تفکر راهبردی، نگرش توسعه ای، آشنایی با مدل های ارزیابی، کیفیت خدمات، نیاز و وفاداری مشتریان، رقابت، کیفیت و درآمدزایی بر رفتار مدیران در ارزیابی اماکن ورزشی موثر هستند.

470076

ااستادیار گروه حقوق دانشگاه پیام نور واحد فراهان. م رکزی. ایران آدانش آموخته مطالعات اوراسیا دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه» تهران» ایران (نویسنده مسئول) سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۸۱ ماهیت غیرطبیعی رژیم صهیونیستی در تشکیل» تثبیت و توسعه و همچنین عدم روند طبیعی دولت- ملت‌سازی موجب شده است تا از بدو اعلام استقلال این رژیم (۱۹۴۷) تاکنون با بحران‌های امنیتی و سیاست خارجی متغیری روبرو شود. مسئله امنیت برای اسرائیل از چنان اهمیتی برخوردار است که برخی از تحلیل گران بر این باورند که رژیم صهیونیستی به‌جای سیاست خارجی از سیاست امنیتی برخوردار است» به عبارتی سیاست خارجی اسرائیل عین سیاست امنیتی این رژیم است (جونز۲۲۱:۱۳۹۰). در همین راستا این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای به دنبال پاسخ به این پرسش است که سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تاکنون چه بوده است؟ پتانسیل‌های میلیتاریستی اسرائیل از مهم‌ترین عناصر حفظ بقا و حیات این رژیم به‌حساب می‌آید و از همین رو در کل تاریخ این رژیم ابزار جنگ و خشونت به چشم می‌خورد. آنچه در تاریخ رژیم صهیونیستی مشهود است تغییراتی است که پس از هر جنگ بزرگک در استراتژی امنیتی و سیاست خارجی اسرائیل اتفاق افتاده است. پژوهش حاضر برای بررسی مهم‌ترین بازیگران سیاست خارجی اسرائیل تاریخ این رژیم را به سه برهه‌ی قبل و بعد از سال ۲۰۰۰ و دهه ۹۰ تقسیم کرده است. قبل از سال ۲۰۰۰ نیز خود شامل دو بخش اعلام موجودیت تا سقوط نظام دوقطبی (۱۹۴۸- ۱۹۹۱) و سقوط نظام دوقطبی تا سال ۲۰۰۰ است» در بررسی این برهه‌ی ۵۲ ساله چهار جنگ بزرگک اعراب و اسرائیل» تهاجم این رژیم به لبنان و نهایتا سقوط شوروی به‌عنوان نقاط عطفی که می‌تواند به‌عنوان مواردی که رژیم صهیونیستی مبادرت به اقدام نظامی پر شدت نموده در نظر گرفت. پس از سال ۲۰۰۰ نیز بررسی این تغییرات در پژوهش حاضر با خروج ارتش صهیونیستی از لبنان (می ۲۰۰۰) آغاز می‌شود و به سه دوره ۲۰۰۰ تا جنگک ۳۳ روزه اسرائیل با حزب‌اله (جولای ۲۰۰۶» جنگ ۳۳ روزه تا جنگ ۲۲ روزه علیه نوار غزه (نوامبر ۲۰۰۸) و نهایتا جنگ ۲۲ روزه تا جنگک ۸ روزه در نوامبر ۲۰۱۲ تقسیم می گردد. ۲۳ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ درنهایت بحران سوریه و اقدامات این رژیم موردبررسی قرار خواهد گرفت. قطعنامه‌هایی که علیه اسرائیل درزمینه نقض حقوق بشر صادرشده مملو از «درخواست‌ها»» «محکومیت‌ها» «ابراز نگرانی‌ها» و «ابراز تأسف‌ها» و همچنین دستور به «پایان دادن فوری» به نقض حقوق بشر بود. بااین‌حال ناتوانی مراجع بین‌المللی و سران کشورهای خاورمیانه در وادار کردن اسرائیل به خاتمه دادن به کشتار و تحویل عاملان این جنایت به دادگاه رسیدگی به جنایات جنگی باعث شد که سیاست تجاوز و نظامی‌گری در دستور ۰ ۸ ۰ ۰ 2 ی مق ۰ ۰ ۰ کار سران رژیم از زمان شکل‌گیری تاکنون باشد. در بخش پایانی این مقاله به بررسی سه عامل تعیین کننده د کترین امنیتی اسرائیل از اوایل دهه ۱۹۵۰ تاکنون پابرجا بوده است: نابرابری در منابع ملی اعراب و اسرائیل به‌ویژه ازلحاظ قلمرو نیروی انسانی و درآمد ملی» مانع از پایان دادن به درگیری‌ها از راه نظامی توسط اسرائیل است. بنابراین اسرائبل باید حافظ وضع موجود سیاسی و قلمرویی و هدف اصلی ارتش ۹ جدی‌ترین تهدید علیه بقای اسرائیل» حمله غافلگیرانه و هماهنگک شده اعراب است؛ اسرائیل همواره باید توانایی دفاع از خود را تحت بدترین شرایط و ۹ دکترین امنیت ملی اسرائیلی بر سه‌پايه بازدارندگی» هشدار استراتژیک (یا هر تحولی که ممکن است بقایش را تهدید کند) و قدرت تصمیم (توانایی کسب پیروزی قاطع در شرایطی که بازدارندگی با شکست مواجه شود) استوار است سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۸۳ به‌منظور عملیاتی کردن این دکترین دو راه در نظر گرفته‌شده است: * توانمندسازی و ظرفیت‌سازی لازم برای هشدار استراتژیک و پاسخ سریع به تهدیدهای خارجی دادن. به این دلیل که نهاد اطلاعات نظامی» نیروی دریایی و هوایی از نیروهای عادی تشکیل‌شده و نیروهای زمینی از نیروی انسانی ذخیره بهره * برای رسیدن به پیروزی قاطع در کوتاه‌ترین زمان باید توانایی ابتکار عمل در آغاز جنگه‌ها و نبردها افزایش یابد .باید توانایی ابتکار عمل در آغاز جنگک‌ها و نبردها در اسرائیل سه دیدگاه عمده در مورد نقش تسلیحات اتمی در توازن قدرت استراتژیک منطقه خاورمیانه شکل‌گرفته است: دیدگاه نخست: «اتمی شدن منطقه خاورمیانه اجتناب‌ناپذ یر است و اسرائیل باید بر استراتژی آشکار بازدارندگی هسته‌ای تکیه کند.» در این دیدگاه» فرض اصلی آن است که انحصار اتمی اسرائیل برای این کشور و منطقه ثبات و امنیت به بار می‌آورد و این کشور می‌تواند با استفاده از برتری استراتژیک خود از یک موضع قدرتمند» با اعراب وارد مذاکره شود. سلاح‌های اتمی می‌تواند از راه بازدارندگی دوجانبه» صلح و ثبات را برای خاورمیانه به ارمغان آورد. از آنجا که میل و اراده دفاع از میهن بیش از میل و اراده تسخیر کشوری دیگر است» حمله اتمی به اسرائیل صورت نخواهد گرفت. پایبندی اسرائیل به حفظ تمامیت ارضی و حراست از مرزوبوم خود هميشه بیش از پای بندی دشمنان و مخالفان به نابودی اسرائیل است» و درنتیجه بازدارندگی هسته‌ای اسرائیل موفق خواهد بود. اسرائیل آسیب‌پذیر است زیرا بیش از نیمی از جمعیت این کشور در شعاع ۱۳ مایلی مرکز تلآویو زندگی می‌کنند. بنابراین» تل آویو باید استراتژی را برگزیند که به‌طور مور مانع از هرگونه استفاده از سلاح‌های اتمی ضد اسرائیلی شود. اگر دشمنان دولت اسرائیل بدانند که حمله اتمی به قلمروی این ۶ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ کشور به بهای انهدام کامل ملت و قلمروی خود آن‌ها تمام خواهد شد» از چنین حمله‌ای همان گونه که گفته شد سیاست خارجی رژیم صهیونیستی» عمدتا بر پایه تهاجم و دیدگاهی بدبینانه نسبت به همسایگانش استوار بوده است. به بیانی دیگر سیاست خارجی این رژیم همواره تحت تأثیر یک دیدگاه رثالیستی نسبت به همسایگانش قرار داشته است و در چهارچوب یک ساختار تصمیم گیری سلسله مراتبی معطوف به مسائل سیاسی و آمنیت ملی تعریف می‌شود. اسرائیلی‌ها بر این باورند که این رهیافت سیاست خارجی با تأکید بر حفظ یک نیروی نظامی مقتدر و مجهز به جنگ‌افزارهای پیشرفته همراه باسیاست غیر شفاف اتمی آن‌ها در محیط امنیتی غیردوستانه خاورمیانه نه‌تنها به بقای اسرائیل منجر شده و امنیت را برای آن‌ها به ارمغان آورده بلکه باعث شده است بیشتر استراتژی در مدل دیوید تدوین» ارزیابی و انتخاب استراتژی است که مرحله اول آن توانمندسازی و ظرفیت‌سازی لازم برای هشدار استراتژیکک» پاسخ سریع به تهدیدات خارجی و افزایش توانایی ابتکار عمل در آغاز نبردها و جنگ‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن را میسر کند. در مرحله دوم که مرحله اجرای استراتژی است تعیین هدف‌های سالانه و سياست‌ها در اولویت نخست قرار دارد. در این مرحله هدف‌های مهم رژیم صهیونیستی در چهارچوب استراتژی امنیت ملی آن بیان‌شده است با الگو قرار دادن رفتارهای امنیتی اسرائیل می‌توان به این نکته پی برد که تأکید رژیم صهیونیستی در اهداف سالانه‌اش حفظ مرزهای خویش» درک و شناسایی ضعف‌های کوتاه‌مدت (ازجمله شناسایی گروه‌هایی محور مقاومت که با حملات نامنظم خود امنیت اسرائیل را مورد: چالشن قرار ذافه‌اند)» تلاش برای خقی‌سازی نبات: کرتاممذت خمسایگان, عرب و مخالف و درنهایت طراحی و به‌کارگیری نیروی نظامی کوبنده و ضربات پیشگیرانه و سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۸۵ کشاندن جنگ به خاک دشمن با توجه به نوع تهدید را می‌توان از مهم‌ترین هدف‌ها و سیاست‌های کوتاه‌مدت رژیم صهیونیستی در نظر گرفت. مرحله سوم عبارت است از اینکه با تبعیت از موارد گذشته تخصیص منابع صورت گیرد. در این مرحله از اجرای استراتژی زمانی که تصمیم گیرندگان رژیم صهیونیستی احساس کنند که یکی از اهداف کوتاه‌مدت آن‌ها مورد تهدید واقع گردیده است گامی فراتر رفته و اقدام به تخصیص منابع جهت جلو گیری از وقوع اتفاقی که اهداف آنان را مورد چالش قرار دهد می‌نمایند. در این زمینه چون بیشتر مواقع استراتژی حمله نظامی مدنظر است تجهیز و تقویت نیروهای نظامی و به‌خصوص ارتش موردتوجه تصمیم گیرندگان اصلی و به خصوص نخست‌وزیر بوده است. هرچند استراتژی نظامی رژزیم صهیونیستی همیشه به دنبال ارتقا و افزایش کارایی نیروهای نظامی خود از بعد هوایی» دریایی و زمینی بوده است اما در زمان تصمیم گیری به اقدام نظامی منابع مالی و حمایت‌های معنوی بیشتری به نیروهای نظامی و امنیتی تخصیص داده می‌شود. مرحله نهایی مدل تعریف عملیات دیوید به محاسبه و ارزیابی از عملکرد استراتژی مربوط می‌شود. در این مرحله کلیه مراحل استراتژی مورد تحلیل و ارزیابی قرارگرفته و موفقیت‌ها و شکست‌ها سنجیده شده و دستاوردهای موردنظر مقامات به تحلیل و بررسی گذاشته می‌شود. دراین ار تباط دستاوردها برای مقامات بسیار حائز اهمیت بوده و میزان دستیابی به اهداف می‌تواند برای اقدامات بعدی و استفاده از روش‌های متداول کارگشا باشد. درنهایت این مرحله کلیه مقامات تصمیم گیرنده به محاسبه و ارزیابی از عملکرد خویش می‌پردازند و موفقیت‌ها و اولین برهه از تاریخ رژیم صهیونیستی را می‌توان به‌عنوان دوره تأسیس و تثبیت و جنگک‌های پی‌درپی با همسایگان و همچنین تلاش سران این رژیم برای تحقق «اسرائیل ٩ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ بزرگ» دانست. گرچه تلاش‌هایی برای برقراری صلح با همسایگان از سوی اسرائیل صورت گرفت و دولت چندین بار بین احزاب چپ» میانه و راست‌دست به دست شد اما تز غالب در این برهه‌ی ۴۳ ساله جنگ محورانه بود. این دوره پرالتهاب با اعلام تأسیس رژیم صهیونیستی آغاز می‌گردد» پنج جنگ بزرگک اسرائیل را در برمی گیرد و نهایتا با فروپاشی نظام دوقطبی به پایان می‌رسد. بررسی تحولات رژیم صهیونیستی و کنکاش پیرامون تغییرات اعمال‌شده در سیاست‌های این رژیم مستلزم مدافّه در جنگک‌های بزرگک اسرائیل است» چه آنکه مطالعه این درگیری‌ها کنکاش پیرامون دلایل آغاز و پایان آن‌ها و تحولات پس‌وپیش از هر جنگ می‌تواند کمک شایانی به بررسی سیاست‌های فشارهای سیاسی قدرت‌های بزرگ و در رأس آن‌ها آمریکا و انگلیس بر اعراب موجب شد که پیمان آتش‌بس از سوی کشورهای عربی پذیرفته شود ارتش نوپای اسرائیل از این فرصت استفاده کرد و به تجهیز نظامی خود مبادرت ورزید و سیل اسلحه» مهمات و سربازان از اروپای شرقی» ایتالیاه فرانسه» روسیه» انگلیس» آمریکا و کشورهای دیگر توسط آژانس بهود به‌سوی بهودیان در فلسطین سرازیر شد (بازوبندی»۵۰:۱۳۸۵). پس از آغاز مجدد جنگک» اسرائیل موفق شد ضمن عقب راندن ارتش اعراب از سرزمین‌های فلسطینی» سرزمین‌های تحت تصرف خود را به ۱/۵ برابر افزایش دهند و نهایتا پر ۸۰ درصد از خاک فلسطین تسلط یابند. این تصرفات موجب شد که دولت بهودی دنیای عرب را ازلحاظ جغرافیایی به دو بخش مجزای آفریقایی و آسیایی تقسیم کند و خود در میان آن قرار گیرد. در پی پیروزی‌های گسترده ارتش اسرائیل» مقامات بهودی درصدد تصرف نوار غزه» کرانه باختری رود اردن و صحرای سینا شدند که نهایتا به دلایلی ازجمله هراس از تغییر بافت جمعیتی» جلوگیری از تحريکک گسترده اعراب و مخالفت برخی از کشورهای بزرگک (حتی انگلیس و آمریکا) با توسعه‌طلبی بیشتر اسرائیل موجب سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۸۷ شد این طرح اجرا نشود. استراتژی امنیتی و نظامی اسرائیل در دهه ۴۰ و ۵۰ از این اعتقاد نشأت می گرفت که تنها از طریق کاربرد بیشتر زور می‌توان اهداف سیاسی و سرزمین خود را تحقق بخشد به همین لحاظ تلاش عمده رهبران سیاسی و نظامی رژیم صهیونیستی از سال تأسیس (۱۹۴۸) تا جنگ کانال سوئز (۱۹۵۶) تحقق توسعه ارضی و انضمام سرزمین‌های بیشتر به اسرائیل بود. درواقع مقبولیت تز « اسرائیل بزرگ» وبرتری کیفی نظامی اسرائیل موجب شده بود که مقامات یهودی خواهان تصرف بیشتر مناطق عربی شوند. علاوه بر این اسرائیل تمایل داشت با تصرف و ایجاد سرزمین‌های حائل» ضمن گسترش مرزها و ارتقا امنیت خود یهودیان سراسر جهان را به مهاجرت به به نظر می‌رسد در این جنگک یک نوع هماهنگی میان رهبران اسرائیل و به همراه درآوردن جامعه جهانی با توجه به نفوذ یهودیان در سراسر جهان به وجود آمده باشد و آژانس بهودی نقش محوری در این جنگ که خود مبنای شکل گیری رژیم صهیونیستی محسوب می‌شد داشت. درواقع با استناد به مدل استراتژیک عملیاتی دیوید می‌توان این گونه ارزیابی نمود که آژانس یهودی به‌منظور تصویب هویت اسرائیل در خاورمیانه و تأسیس یک کشور مستقل توانسته بود عوامل و شرایط بین‌المللی را به نفع جامعه یهودی هدایت کند. ازلحاظ داخلی نیز با اتحاد میان رهبران پهودی» هدف اصلی و بلندمدت این رهبران» ایجاد کشور مستقل اسرائیل» رسمی شدن آن و حفظ بقای این کشور بود. دراین‌ارتباط استراتژی حمله نظامی به فلسطین طراحی‌شده و بیرون کردن اعراب و دستیابی و تسلط بر سرزمین فلسطین به‌عنوان اهداف موردنظر مطرح شد. با استعانت از کشورهای غربی و ایالات‌متحده آمریکا و فراخواندن یهودیان از سراسر جهان نهایتا آژانس بهود توانست به اهداف خود نائل بیاید. با استناد به موارد فوق ازنظر رهبران رژیم صهیونیستی حضور در فلسطین و توانایی به رسمیت شناختن جامعه بهودی یک پیروزی ۸ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ بزرگک برای آنان محسوب می‌شد که با بهره گیری از تجربیات آن می‌توانستند به اهداف در ۲۲ اکتبر ۱۹۵۶ بن گوریون طرح پیچیده‌ای را به‌منظور ایجاد نظمی جدید در خاورمیانه ارائه داد. بنیاد این طرح بر مبنای ۳۳ مرزهای اسرائیل بنیان نهاده شده بود و علاوه بر اشغال و ضمیمه‌ی نوار غزه و شبه‌جزیره سینا که موجب اعطای عمق استراتژیک به رژیم صهیونیستی می‌شد» شامل سرنگونی حکومت عبدالناصر در مصر تجزیه لبنان و ضمیمه نمودن جنوب آن تا رود لیتانی به اسرائیل و ایجاد یک دولت مسیحی در باقیمانده خاک این کشور (لینان) و تقسیم اردن بین پادشاهی عراق و اسرائیل می‌شد. بر اساس این طرح کانال سوئز بین‌المللی می‌گردید و خلیج عقبه تحت کنترل اسرائیل قرار می گرفت. اگرچه طرح اسرائیل با موافقت قدرت‌های بزرگ روبرو نشد اما آغاز جنگ ۱۹۵۶ و حمله هم‌زمان فرانسه» انگلیس و اسرائیل به مصر به بهانه ملی شدن کانال سوئز موجب تصرف شبه‌جزیره سینا و نوار غزه گردید. مقامات اسرائیلی بخش‌های تصرف‌شده را بخش جدایی‌ناپذیر اسرائیل برشمردند و تنها براثر فشارهای بین‌المللی خصوصا آمریکا و شوروی و با این شرط که مصر هیچ‌گاه حق بستن کانال سوئز را بر روی کشتی‌های غربی و اسرائیلی ندارد حاضر به عقب‌نشینی گردید (وهابیان و جنگک ۱۹۵۶ و نتایج حاصل از آن موجب تغییر رویکرد مقامات اسرائیل و لزوم طرح‌ریزی استراتژی امنیتی و سیاست خارجی جدیدی گردید؛ چراکه باوجود برتری نظامی اسرائیل» ارتش بهودی نمی‌توانست از طریق توسعه ارضی و تصرف سرزمین‌های همسایه به عمق استراتژیک دست یابد» ضمن آنکه آمریکا و شوروی به‌عنوان ابرقدرت‌های بلوک غرب و شرق با توسعه‌طلبی اسرائیل به‌نحوی که موجب تغییر جغرافیا و مرزهای کشورهای عربی گردد به‌شدت مخالفت می‌کردند. بنابراین استراتژی جدید سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ٩۸ اسرائیل» برمبنای تقویت بیش‌ازپیش بنیه نظامی و دسترسی به سلاح هسته‌ای قرار گرفت. اسرائیل در این برهه همچنین "استراتژی پیرامونی " یا گسترش روابط با کشورهای غیر عرب منطقه را در پیش گرفت. در همین راستا رژیم صهیونیستی تلاش کرد روابط خود با کشورهای ترکیه» پادشاهی ایران» اتیوپی و اقلیت‌های مسیحی لبنان و کردهای عراق را ارتقا بخشد. (همان). اهداف مهم رژیم صهیونیستی در این جنگ با بهرهگیری از مدل دیوید چنانچه گفته شد گسترش مرزهای اسرائیل بود که بدین منظور اسرائیل با کمک فرانسه و انگلیس به‌عنوان عوامل خارجی و هماهنگی با عوامل داخلی به‌منظور اشغال نوار غزه» سرنگونی عبدالناصر» تجزیه لبنان» بین‌المللی شدن کانال سوئز که همگی این موارد در راستای گسترش مرزهای اسرائیل بود اقدام به طراحی حمله نظامی شد. هدف کوتاه‌مدت این اقدام نظامی رژیم صهیونیستی ضمن حفظ موجودیت خویش, گسترش مرزها هم بود. دراین‌ارتباط با حمایت نیروهای نظامی غربی و به خصوص فرانسه و انگلیس, اسرائیل وارد جنگ شد. نتایج و پیامدهای این جنگ نیز برای رژیم صهیونیستی خوشایند بود که موجب گردید تقویت بیش‌ازپیش بنیه نظامی» دسترسی به سلاح‌های هسته‌ای و استراتژی پیرامونی موردتوجه رهبران رژیم صهیونیستی قرار گیرد. درواقع دستیابی به برخی اهداف کوتاه‌مدت رژیم صهیونیستی در این جنگ تا حدودی موجبات تقویت روحیه مقامات این رژیم را به‌منظور اثبات موجودیت و گسترش حقوق اسرائیل در ارتباط با کانال سوئز فراهم آورد که می‌توانست زمینه خوبی برای اقدامات بعدی رژیم صهیونیستی باشد. هرچند اسرائیل در جنگ به‌تمامی اهداف موردنظرش نرسید اما به حداقل آن رضایت داد و بقیه اهدافش را به آینده م وکول نمود. پس از جنگ ۱۹۵۶ رژیم صهیونیستی با سرعت و شدت به تجهیز ارتش خودپرداخت» اختلافات مرزی اسرائیل با سوریه موجب درگیری‌های نظامی محدودی بین دمشق و تل آویو گردید که با میانجی‌گری مصر خاتمه یافت. در سال ۱۹۶۶ مصر و سوریه با ۰ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ یکدیگر متحد شدند و طبق پیمانی که در این سال بین دو کشور منعقد گردیده بود تهاجم کشور ثالث به هر یک از دو کشور مصر و سوریه» حمله به یک کشور تلقی می‌گردد» با اوج گیری اختلافات مرزی اسرائیل و سوریه» جمال عبدالناصر باوجود عدم تمایل به ورود به جنگ جدید با اسرائیل خود را متعهد به دفاع از سوریه می‌دید لذا در ۲ می ۱۹۶۷ با بستن خلیج عقبه مانع از ورود کشتی‌هایی شد که "کالاهای استراتژ یک"را به اسرائیل می‌رساندند. اسرائیل این عمل را نقض حقوق بین‌المللی و تهاجم به منافع خود تلقی کرد و طی ۶ روز یعنی از ۵ ژوئن ۱۹۶۷ تا ۱ ژوئن همان سال ضمن تهاجم گسترده و غافلگیرانه به مصر سوریه اردن و عراق و انهدام گسترده تأسیسات قوائی ایق کشورها» تمامی: صخرای سنا بخش‌های وسیعی از بیت‌المقدس و ارتفاعات جولان را به اشغال خود در آورد (وهابیان و باکری»۱۳۸۳: ۴۲-۴۰). جنگ ژوئن ۱۹۶۷ وضعیت جغرافیایی و ژئوپولتیک اسرائیل و همسایگان عربش را دگرگون ساخت. رژیم صهیونیستی وسعت مرزهای خود را به بیش از چهار برابر افزایش داد: ارتش پهودی ضمن وارد آوردن ضربه سنگین به آرتش‌های غربی» موفق شد بخش‌های از جنوب لبنان» بلندی‌های جولان در سوریه» کرانه باختری رود اردن و صحرای سینا را به اشغال خود درآورد. جنگ ۱۹۶۷ مفهوم "سرزمین موعود و غیرقابل تقسیم "که پس از جنگ ۱۹۵۶ کم‌رنگ شده بود را تقویت کرد و به بنیادی‌ترین اصل صهیونیسم مدرن تبدیل کرد. این جنگ مجددا مسئله مرزها و جاه‌طلبی‌های ارضی اسرائیل را مطرح کرد و صهیونیسم تجدیدنظرطلب را به جریان عمده در سیاست اسرائیل تبدیل کرد. دولت راست‌گرای لیکود در این برهه باهدف بستن هرگونه مصالحه‌ی دولت‌های آینده با اعراب به افزایش ساخت شهرک‌های پبهودی در سرزمین‌های تازه اشغال‌شده پرداخت. ایالات‌متحده که تا پیش از جنگک ۱۹۶۷ به خاطر ملاحظات استراتژیک ضمن برقراری تعادل در روابط خود با اعراب و اسرائیل» حتی‌المقدور از حمایت‌های حساسیت‌برانگیز به نفع تل‌آویو پرهیز می‌کرد پس‌ازاین جنگک» رژیم سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۱٩ صهیونیستی محور اصلی سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه شد 8۸ ۱/۵۲۹۲۱۵[۵[۲) با استناد به مدل استراتژیک دیوید می‌توان این گونه برآورد نمود که اسرائیل گسترش مرزها حفظ حقوق خود بر کانال سوئز و سرکوب هرگونه اقدام نظامی و سیاسی از جانب اعراب را به‌عنوان اهداف خویش در نظر گرفت. در این راستا رژیم صهیونیستی با ارزیابی از شرایط محیطی خارجی و احساس خطر از جانب سوریه و مصر و هماهنگی با متحدانش ضمن استحکام و تقویت نیروهای داخلی و نقش محوری نخس‌وزیر در تصمیمات و با استفاده از تجارب گذشته نظامی به استراتژی حمله چندجانبه نظامی روی آورد. دراین‌ارتباط تهاجم غافلگیرانه به مصر سوریه» اردن و عراق و تسلط بر تمامی صحرای سینا بخش‌های وسیعی از بیت‌المقدس و ارتفاعات جولان موردتوجه رهبران اسرائیل واقع شد که به علت بستن کانال سوئز توسط عبدالناصر و تلقی ضایع شدن ازنظر مقامات رژیم صهیونیستی این اقدام نظامی دستاوردهای زیادی را برای اسرائیل به ارمغان آورد ازجمله آن می‌توان به افزایش مرزها به چهار برابر قبل» تقویت مفهوم سرزمین موعود و غیرقابل تقسیم و تبدیل این مفهوم به اصل صهیونیسم مدرن» افزایش ساخت شهرکک‌های در اسرائیل و قرار گرفتن این رژیم به‌عنوان محور اصلی سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه اشاره کرد. درواقع این اقدام نظامی رژیم صهیونیستی بعد از جنگ سال ۱۹۴۸ به‌عنوان یکی از جنگ‌های موفقیت آمیز این رژیم توسط مقامات آن شناخته هدف تهاجم مصر و سوریه علیه قوای اسرائیلی در سال ۱۹۷۳ بازپس گیری سرزمین‌هایی بود. که اسرائیل در سال ۱۹۶۷ تصرف کرده بود» ضمن آنکه این درگیری متحصرا در سرزمین‌های اشغالی اعراب جریان داشت و هیچ گونه درگیری در داخل قلمروهای سابق اسرائیل صورت نگرفت. (فیندلی»۱۳۸۹: ۶۰). پس از جنگ ۱۹۷۳ تغییر صورت گرفته در ۲ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ استراتژی امنیتی و سیاست خارجی اسرائیل» آن‌گونه که وزیر وقت امور خارجه اسرائیل بیان داشت که تغییر رویکرد توسعه‌طلبی بیشتر» به این معنی است که ترجیح زمین به صلح اولویت خود را از دست داد و تهاجم‌های پس از ۱۹۷۳ از سوی اسرائیل نه حالت ایدئولوژیک و تورات بنیان بلکه مبنایی تاکتیکی یافت .(60-62 :۷۳۹۵۷۲۱,1986) جنگ ۱۹۷۳ نقطه عطفی در تغییر رویکرد کلان اسرائیل محسوب می گردد و توانست تا حدودی سیاست خارجی و امنیتی رژیم صهیونیستی را با تغییر مواجه سازد» اگرچه رژیم صهیونیستی پس‌ازاین تاریخ نیز تهاجمات کوتاه و بلندمدت یکک‌جانبه‌ای را علیه عراق» لبنان» غزه» کرانه باختری» سودان» تونس» مصر و سوریه تدارک دید اما هیچ‌گاه با جنگ تمام‌عیار» طولانی‌مدت و همه‌جانبه‌ی دیگری مانند جنگگک‌های چهارگانه گذشته مواجه نگردید. از نیمه دهه هفتاد و براثر بحران اقتصادی اسرائیل که در پی جنگک ۱۹۷۳ ایجادشده بود» الگوی سیاست خارجی و امنیتی صهیونیسم کارگری که در حزب کارگر این رژیم تبلوریافته بود تنزل یافت و نخبگان سیاسی جدید خواهان بازنگری در استراتژی سیاست خارجی و امنیتی اسرائیل و عادی‌سازی روابط با اعراب شدند (صفاتاج» پس از جنگ ۱۹۷۳ دو مرحله در تکامل انديشه استراتژیک اسرائیل قابل‌تمییز است که مرحله اول در دهه ۷۰ و مرحله دوم از دهه ۸۰ به بعد عملیاتی گردید. در مرحله نخست» اسرائیل خود را در انزوای سیاسی و به‌شدت وابسته به امریکا می‌دانست که این موضوع ابتکار و آزادی عمل رژیم صهیونیستی را کاهش می‌داد. به‌علاوه اسرائیل به‌منظور بازسازی ارتش و تجدید روحیه و اعتمادبه‌نفس نیازمند زمان کافی بود. اسرائیل تا حدودی قدرت بازدارندگی خود را از دست داد اما احساس می کرد مرزهایش همچنان برای این رژیم حاشیه امنیت را فراهم می‌آورد که می‌توانست با برخی تمهیدات نظامی و سیاسی ارتقا یابد. پس‌ا زآن تمهیداتی مانند غیرنظامی کردن مناطق (ایجاد مناطق حائل) سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۳٩ در این مرحله اسرائیل به‌منظور تعویق حمله جدی پیش از نخستین حمله اعراب» به حفظ استراتژی دفاعی ادامه داد. چنین رویکردی مستلزم داشتن ارتشی بزرگک» تسلیحات دفاعی پیشرفته‌تر و استقرار صفوف نظامی مستحکم‌تر بود (انبار۱۳۸۸: ۴۲). مرحله دوم اندیشه استراتژی امنیتی و سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در مطالب مربوط به تغییرات حاصله‌ی پس از تهاجم به لبنان که در ادامه خواهد آمد توضیح داده می‌شود. تحلیل با استناد به مدل دیوید این ارزیابی نهایی از جنگ ۱۹۷۳ را به همراه خواهد داشت که جنگ مذکور حالت دفاعی داشته و بیشتر حفظ و پایایی اهداف گذشته مدنظر رهبران رژیم صهیونیستی بوده است. در چنین جنگی اسرائیل موردحمله واقع می‌گردد بنابراین مهم‌ترین هدف در چنین شرایطی حفظ مرزها و امنیت داخلی اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. این موضوع موردتوجه رهبران قرار می گیرد و استراتژی دفاع جایگزین استراتژی تهاجمی قبلی می‌گردد. در این استراتژی رویکرد توسعه‌طلبی بیشتر اهمیت خود را از دست می‌دهد و رویکرد حفظ موجودیت و سرزمین‌های به‌دست آمده مورد استناد واقع می‌گردد. این مسئله مستلزم داشتن ارتش بزرگک و قوی» تسلیحات دفاعی پیشرفته‌تر و استقرار صفوف نظامی مستحکم‌تر است. درواقع مبنای تهاجمات سال ۱۹۷۳ اسرائیل از حالت ایدئولوژیک و تورات بنیان مبنای تاکتیکی يافته و این ارزیابی را برای رهبران و تصمیم گیرندگان اسرائیلی به همراه داشت که درهرحال اسرائیل می‌تواند چالش‌برانگیز بوده و عکس‌العمل مخالفان را در پی داشته باشد. این موضوع موجبات تغییر در هدف‌های بلندمدت رژیم صهیونیستی را تا حدود زیادی برای رهبران آن به همراه آورد. یک سال پس از جنگ ۱۹۴۸ و تصرف بخش‌هایی از جنوب لبنان توسط ارتش بهودی» قرارداد متا ر که‌ای بین لبنان و اسراییل منعقد شد و طبق نقشه جدیدی که ارائه گردید. مساحت گسترده‌ای از بخش‌های جنوبی لبنان ازجمله روستاهای یارون» رمیش» عیترون» بلیدا میسالجبل» حولا عدیسه» کفرکلا و بخش‌های دیگری از جنوب این کشور در ۶ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ اختیار رژیم صهیونیستی قرار گرفت. باوجود عدم حضور لبنان در جنگ شش‌روزه‌ی 7۷ ارتش اسرائیل علاوه بر استفاده از خاکک این کشور در جنگک شش‌روزه برای حمله به سوریه مناطق دیگری از جنوب لبنان را به تصرف خود درآورد. بعلاوه جدا از حملات کوتاه‌مدت اسرائیل علیه لبنان»؛ جنوب این کشور از دهه هفتاد تا سال ۲۰۰۰ میلادی» صحنه چهار عملیات بزرگک از جانب ارتش رژیم صهیونیستی بوده است: عملیات [رودخانه] لیتانی در سال ۰۱۹۷۸ عملیات امنیت الجلیل در سال ۰۱۹۸۲ عملیات تسویه‌حساب در سال ۱۹۹۳ و عملیات ‏ "خوشه‌های ‏ خشم "در سال از زمان حضور پراکنده ارتش اسرائبل در لبنان و تصرف بخش‌هایی از خاک این کشور تا تهاجم گسترده رژیم صهیونیستی در ۵ ژوئن ۱۹۸۲ به جنوب لبنان که برای اولین بار یک پایتخت عربی به تصرف اسرائیل درآمد بیش از ۱۰ قطعنامه از سوی شورای امنیت سازمان ملل علیه رژیم صهیونیستی صادر شد که با بی‌توجهی مقامات یهودی مواجه گردید. علاوه بر این هیچ‌یک از قراردادها و تفاهم‌نامه‌های صلح از سال ۱۹۴۹ تا ۱۹۹۶ بین بیروت و تل آویو نتوانست مانع از خروج کامل ارتش رژیم صهیونیستی از خاک لبنان گردد .(۲۷۱۱۵۳,2000:0046-57) هدف اول و کوتاه‌مدت اسرائیل از حمله به لبنان در سال ۱۹۸۲ فشار بر این کشور برای اخراج گروه‌های مبارز فلسطینی بود که پس از سپتامبر سیاه ۱۹۷۰ از اردن به لبنان منتقل شده بودند. رهبران اسرائیل بر این باور بودند که با تجزیه و پراکنده شدن سازمان آزادی‌بخش فلسطین» جمعیت فلسطینی ساکن در کرانه باختری رود اردن و نوار غزه» مجبور به پذیرش سلطه دائم اسرائیلی‌ها و یا مهاجرت خواهند شد .(۱۷859213۲,2009:84) ترور سفیر اسرائیل در لندن توسط یک گروه تندرو وابسته به جنبش فتح بهانه لازم به مقامات رژیم صهیونیستی برای تجاوز به خاک لبنان را داد» این تهاجم حتی پس از خروج مبارزان فلسطینی از لبنان نیز ادامه داشت» در این برهه نیروهای تحت حمایت رژیم صهیونیستی با ورود به اردوگاه‌های فلسطینی صبرا سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۵٩ و شتیلا بیش از ۱۵۰۰ آواره فلسطینی را قتل‌عام نمودند. در ۱۸ آگوست ۱۹۸۲ با میانجیگری آمریکا توافقی بین دولت لبنان و ساف به وجود آمد که در آن افزون بر پذیرش آتش‌بس» مبارزان فلسطینی حاضر شدند جنوب لبنان را تخلیه کنند. در مقابل» اسرائیل نیز پذیرفت که رزمندگان فلسطینی در کشورهای فلسطینی پراکنده و بدان جا مهاجرت کنند. تخلیه لبنان از ۲۱ آگوست انجام شد و به‌منظور اجرای مفاد قرارداد» یک نیروی چندملیتی پاسدار صلح شامل سربازان آمریکایی» فرانسوی و ایتالیایی رهسپار لبنان شد و پایگاه سازمان آزادیبخش فلسطین به تونس انتقال یافت (ولایتی»۱۳۸۶: ۵۸-۵۷). هدف میان‌مدت رژیم صهیونیستی از حمله به لبنان تشکیل دولت پایدار و همسو با تل آویو تحت سیطره مسیحیان مارونی بود (۳۲1۵0۲۵۲,1982) علاوه بر این ایجاد سرزمین حائل امنیتی و اتخاذ امتیاز بیشتر در گفتگو با اعراب و نهایتا فشار بر سوریه برای پذیرش صلح دائم با اسرائیل نیز از دیگر اهداف رژیم صهیونیستی در حمله به لبنان بوده است. هدف طولانی‌مدت و کلان این رژیم نیز در چارچوب اهداف صهیونیستی و تعالیم توراتی یهود مبنی بر گسترش مرزهای ملیت یهود می‌گنجد .چنانچه گفته شد در چهارچوب مدل تعریف عملیات دیوید هدف بلندمدت و کلان رژیم صهیونیستی از حمله به لبنان گسترش مرزهایش بود که در این راستا احساس تهدید از جهان عرب و تلاش برای خنثی کردن این تهدیدات از مهم‌ترین دغدغه‌های اسرائیل در آن مقطع محسوب می‌شد. در این راستا اخراج گروه‌های مبارز فلسطینی از جنوب لبنان» تشکیل دولت پایدار سیحی در لینان» ایجاد سرزمین‌های حائل امنیتی» اتخاذ امتیاز بیشتر در گفتگو با اعراب و فشار بر سوریه به‌عنوان اهداف کوتاه‌مدت و میان‌مدت رژیم صهیونیستی در نظر گرفته شد. درنهایت رهبران صهیونیستی به این نتیجه رسیدند که با اقدام نظامی به جنوب لبنان اهدافشان را تأمین نموده و به موفقیت برسند. در ارزیابی نهایی از این جنگ رهبران صهیونیست تا حدودی به اهدافشان رسیدند اما در چنین شرایطی نتوانستند تمامی اهدافشان را به اجرا درآورند. درمجموع می‌توان استراتژی کلان ٩ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ امنیتی و سیاست خارجی اسرائیل پس از تأسیس تا پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی را بر محور اعتقاد به مفهوم یهودی اسرائیل بزرگک» گسترش مرزها و توسعه‌طلبی ارضی دانست. استفاده از زور برقراری مقررات نظامی» ساخت شهرک‌های بهودی» اخراج اجباری اعراب فلسطینی و امنیتی کردن سیاست خارجی از دیگر اصولی بود که در این پایان جنگ سرد و به دنبال آن فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به‌عنوان رهبر بلوک شرق» تأثیر عمیقی بر نظام بین‌الملل و به‌تبع آن مناطق مختلف جهان برجای گذاشت. خلا ناشی از خروج شوروی از صحنه رقابت با آمریکا فرصت مناسبی را برای ایالات‌متحده در جهت گلیتترشن نفوذ خود در مناطق مختلف دنیا فراهم آورد. دولت‌های طرفدار شوروی در خاورمیانه که سال‌ها با اتکا به حمایت‌های مسکو در موازنه منطقه‌ای به ایفای نقش پرداخته و حفظ این موازنه را تضمین کرده بودند. با از دست دادن حمایت‌های شوروی امکان ایفای این نقش را از دست دادند. این دولت‌ها با از دست دادن حامی بین‌المللی خود و تحت‌فشار جریان رقیب» برای تأمین منافع خود در شرایط جدید» راه همسویی با جریان مسلط را که جریان غربی و آمریکایی بود برگزیدند (بازوبندی» ۵ نظم نوین جهانی که طراحی یک جهان تک‌قطبی با محوریت آمریکا را برای ایالات‌متحده تضمین می کرد سه رویکرد کلی داشت که عبارت بودند از تثبیت موقعیت آمریکا در جهان» تأمین منافع آمریکا و متحدان جهانی و منطقه‌ای آن و اشاعه ارزش‌های لیبرالی و بازار آزاد. نتیجه‌ای که تلاش برای انطباق دادن این سه ویژگی با منطقه خاورمیانه در پی داشت» ارائه طرح صلح خاورمیانه بود. اساسا رژیم صهیونیستی پس از پایان جهان دوقطبی» با توجه به واقعیات بین‌المللی و تعیین راهبرد نرم‌افزاری» نفوذ و تسلط بر منطقه خاورمیانه و سرانجام ادغام در اقتصاد این منطقه را استراتژی اصلی خود قرارداد که مقدمه ورود به آن آغاز گفتگوهای صلح بود. سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۷٩ در دهه ۹۰ از ژوئن ۱۹۹۰ تا مارس ۲۰۰۱ پنج نخست‌وزیر در اسرائیل اقدام به تشکیل دولت کردند» دوکابینه با محوریت حزب راست‌گرای لیکود (اسحاق شامیر از ژوئن ۰جولای ۱۹۹۲ و نتانیاهو از ژوئن ۱۹۹۶ تا می ۱۹۹۹) واسه کابینه دیگر به نخست‌وزیری اسحاق رابین» شیمون پرز و ایهود باراک با محوریت حزب چپ گرای کارگر تشکیل شد. در این برهه ۱۰ ساله ۴ مجلس در اسرائیل تشکیل شد» مجلسی که از ۸ تا ۱۹۹۲ در اسرائیل دایر بود در اختیار راست گرایان به رهبری حزب لیکود قرار داشت» مجلسی که در ژوئن ۱۹۹۲ تا می ۱۹۹۶ تشکیل شد در اختیار حزب چپ گرای کارگر بود» مجلسی که از ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹ تشکیل شد باوجود برتری حزب کارگره راست گرایان با ائتلاف با یکدیگر توانستند نبض جامعه و دولت را در اختیار بگیرند» دوره پانزدهم کنیست اسرائیل نیز بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ژانویه ۲۰۰۳ تشکیل شد که چپ گرایان اکثریت کرسی‌ها را از آن خود کردند (6۸۴55۴1,2013). نگاهی به نخبگان حکومتی و نظامی حاکم بر اسرائیل در دهه ۹۰ نشان‌دهنده برتری چپ گرایان در این برهه در رژیم صهیونیستی است» شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای خاورمیانه و اعزم آمریکا برای سامان دادن به گفت‌وگوهای صلح نیز موجب شد که در این دهه حتی احزاب و نخبگان راست گرای اسرائیلی تن به معاهدات متعدد صلح با فلسطینی‌ها دهند. ارزیابی استراتژ یک اسرائیل در دهه ۰ تحت تأثیر حوادث متعدد داخلی فلسطین و اسرائیل و همچنین تحولات منطقه‌ای و جهانی بود. پایان جنگ سرد و سقوط شوروی موجب شد که آمریکا به‌عنوان طراح اصلی نظم نوین جهانی با تغییر ساختار بین‌الملل» مناطق مختلف جهان را بر مبنای منافع و مصالح ملی خود اولویت‌بندی و اداره نماید» نظر به اینکه منطقه خاورمیانه در مناسبات بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود» واشنگتن حل مسائل این منطقه و تشکیل خاورمیانه جدید را یکی از اولویت‌های اصلی خود قرارداد. آمریکا پایان بحران خاورمیانه را حل‌وفصل دشمنی اعراب و اسرائیل ۸ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ می‌دانست لذا تلاش گسترده‌ای را در راستای ترغیب مقامات عربی و اسرائیلی برای شروع گفتگوهای جدی و مستمر آغاز کرد. از سوی دیگر بحران دوم خلیج‌فارس که با حمله عراق به کویت آغازشده بود نه‌تنها موجب شکاف در دنیای عرب گردید بلکه باعث حضور مستقیم ارتش آمریکا در منطقه شده این مسئله تأثیر عمیقی بر ادامه روند به‌طورکلی» دهه آخر قرن بیستم برای اسرائیل سودمند بود» اسرائیل از اتحاد با امریکا سود می‌جست و "روابط حسنه" خود را با کشورهای عربی گسترش داد. اتحاد تل آویو - آنکارا در این دهه موقعیت اسرائیل را به‌طور ویژه تحکیم بخشید. در این برهه باوجود دست‌یابی حلقه اول همسایگان رژیم صهیونیستی (لبنان» سوریه» اردن و مصر) به موشکک‌های دوربرد و توانائی آنان در فرود آوردن ضربه اول به اسرائیل» امکان جنگ گسترده کلاسیک از سوی حلقه اول به صفر رسید (انبار۱۹۱-۱۹۲:۱۳۸۸). اسرائیل در این دهه موفق شد در خلال کنفرانس مادرید گفت‌وگوهای دوجانبه‌ای را با حلقه اول همسایگان خود یعنی سوریه» لبنان» اردن و فلسطین انجام دهد و به دستاوردهای مهمی دست یابد که صلح وادی عرب با اردن مهم‌ترین آن‌ها محسوب می گردد (همان). اگرچه حمله موشک صدام طی جنگ دوم خلیج‌فارس در اوایل دهه نود» خسارات سنگیر سیاسی و اقتصادی به اسرائیل وارد آورد اما حضور آمریکا در منطقه به‌منظور اخراج ارتش صدام از کویت. شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی اسرائیل را بهبود بخشید. باوجود آغاز روابط رسمی کشورهای حلقه دوم (همسایه همسایگان اسرائیل) ازجمله مراکش» موریتانی» تونس» عمان و قطر با رژیم صهیونیستی» دو کشور عراق و ایران همچنان دشمنان بالقوه رژیم صهیونیستی در دهه ۹۰ محسوب می‌شدند. یکی از تحولات سودمند برای اسرائیل در دهه نود ارتقای روابط اسرائیل و ترکیه بود. از زمان به قدرت رسیدن انور سادات در مصر در سال ۱۹۷۷ این اتفاق سودمندترین تحول برای اسرائیل بود که در پی آن مژلفه‌های کشمکش اعراب و اسرائیل با تغییراتی مواجه شد. ترکیه پس از سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ٩٩ سال‌ها دل‌نگرانی از تهدیدات شوروی و تلاش برای الحاق به اروپا توجه خود را به خاورمیانه معطوف کرد. ازنظر اسرائیل منافع ملی اسرائیل و ترکیه با یکدیگر انطباق دارد. (انبار۱۳۸۸: ۱۸۱) .روابط ترکیه و اسرائیل اگرچه تا پیش از دهه ۰٩ با فرازوفرودها و چرخش‌های متعددی همراه بوده است اما از اواخر دهه ۸۰ وضعیت ثابت و پایداری در روابط تل آویو-آنکارا به وجود آمد. عوامل متعددی موجب این همگرایی شد که اهم آن‌ها عبارت‌اند از: نیاز ترکیه به لابی یهودی در راستای نزدیکی به آمریکا و اروپا نیاز اطلاعاتی به اسرائیل در مقابله با گروه‌های کرد تجزیه‌طلب» فروپاشی جبهه عربی ضد اسرائیلی» به رسمیت شناخته شدن رژیم اسرائیل توسط بسیاری از کشورهای منطقه در ادامه به راهبردهای اسرائیل پس از پایان جنگ سرد می‌پردازیم: راهبرد خاورمیانه‌ای اسرائیل پس از جنگ سرد بر اساس انديشه پسا صهیونیستی " از نیل تا فرات اقتصادی" استوار بود که پیمان صلح اسلو نیز بر این اساس منعقد شد لیکن تحولات سال‌های آخر دهه ۰٩ میلادی و غلبه مسائل امنیتی بر اقتصادی موجب شد که اسرائیل به عقب‌نشینی از لبنان و نوار غزه مبادرت ورزد» اقدامات مزبور را می‌توان در چارچوب نقشه راه توجیه کرد که بر اساس آن ایده صلح در برابر زمین مورد تأکید قرار گرفت. در این برهه سیاست‌های رژیم صهیونیستی به‌شدت تحت تأثیر چند تحول عمده منطقه‌ای و بین‌المللی در اوایل قرن بیست و یکم قرار داشت که شامل آغاز انتفاضه الاقصی در سال ۲۰۰۰ انتخاب جرج بوش از حزب جمهوری‌خواه در همین سال به ریاست جمهوری آمریکا»ه شکست گفت‌وگوهای صلح, حادثه یازده سپتامپر 4۲۰۰۱ تهاجم آمریکا به افغانستان و عراق در ۷ اکتبر ۲۰۰۱ و ۲۰ مارس ۲۰۰۳ و آغاز چالش هسته‌ای ایران از اواخر ۲۰۰۲ در ارتباط بود. خن داخلی نیز کابینه چپ گرای آبهود ۰ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ باراک به دلایل متعددی ازجمله عدم تحقق اهداف اسرائیل در قبال عقب‌نشینی یک‌جانبه از لبنان و آغاز انتفاضه دوم فلسطینی‌ها سقوط کرد و حزب راست گرای لیکود به ریاست آریل شارون توانست مسئولیت تشکیل دولت را در دو مقطع ۲۰۳۱و در این برهه‌ی ۶ ساله ۲ مجلس در اسرائیل تشکیل شده مجلس پانزدهم از ۱۹۹۹ تا ۳ ابتدا ایهود باراک و سپس شارون از دل آن بیرون آمد) و مجلس شانزدهم بین سال‌های ۲۰۰۶-۲۰۰۳ که در سیطره مسلم راست گرایان لیکود بود(۸1۴55۴7,2013). تحولات حزبی و سیاسی رژیم صهیونیستی در این برهه» ازجمله عقب‌نشینی شارون در سال ۲۰۰۵ از غزه و انشعاب حزب کادیما از حزب لیکود در همین سال و همچنین استقبال جامعه بهودی از این حزب نوپا نشان‌دهنده تمایل اسرائیلی‌ها بر خاتمه هرچه سریع‌تر درگیری با اعراب و استقرار امنیت در سرزمین‌های اشغالی بود. ضرورت عقب‌نشینی اسراییل از جنوب لبنان از سال ۱۹۷۸ که به‌موجب آن ارتش یهودی بخش‌های دیگری از خاک لبنان را به اشغال خود درآورد» آغازشده بود. تهاجم همه‌جانبه ارتش رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۸۲ به لبنان و متعاقب آن فشارهای بین‌المللی» منطقه‌ای و داخلی به تل‌آویو لزوم این عقب‌نشینی را تشدید کرد. تصمیم به عقب‌نشینی از لبنان را نمی‌توان صرفا به ماهیت منعطف حزب کارگر و نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی» ایهود باراک» که هم‌زمان وزارت دفاع را نیز بر عهده داشت مرتبط دانست» چه آن که پیش از باراک» بنيامین نتانیاهو از جناح راست که ریاست دولت رژیم صهیونیستی را بر عهده داشت از تمایل خود به عقب‌نشینی از لبنان سخن گفته بود (علیخانی»۱۳۷۹: ۷) لزوم عقب‌نشینی اسرائیل از لبنان در دهه ۰ به اوج خود رسید دولت اسحاق شامیر تحت‌فشار آمریکا با معاهده مادرید و دولت رابین با قرارداد اسلو مقدمات این عقب‌نشینی را فراهم آورد. به‌طور اجمالی» برخی از اهدافی که اسراییل درصدد سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بد و تأسیس تا سال ۲۰۲۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۱۰۱ دستیابی آن‌ها در قبال عقب‌نشینی از لبنان بود عبارت بودند از: تضمین امنیت شمال اسرائیل» حق اسرائیل مبنی بر تهاجم و بازگشت مجدد به جنوب لبنان» جداسازی ارتباط مذاکرات لبنان و سوریه و به‌تبع آن کاهش قدرت سوریه» ایجاد پایگاه سیاسی و نظامی در جنوب لبنان» نابودی فلسفه وجودی حزب‌اله لبنان و تفکرات ضد صهیونیستی از طریق پیمان و عقب‌نشینی از این کشور کسب وجهه و مشروعیت بین‌المللی» اقناع افکار عمومی داخلی و نهایتا تلاش برای ایجاد تفرقه و فتنه در لبنان چراکه اسراییل تمایل چندانی به وجود دولت مقتدر و یکپارچه در لبنان ندارد و ثبات و آرامش داخلی این کشور نیز چندان به نفع اسرائیل نیست. جدای از اهداف و دلایل منطقه‌ای و بین‌المللی ذکرشده» دلایل متعددی نیز از ناحیه‌ی جامعه صهیونیستی نیز موجب عقب‌نشینی اجبار آمیز اسرائیل از لبنان گردید که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: تضمین رفاه و امنیت شهرک‌نشینان مرزی یهودی» پاسخ به فشار افکار عمومی جامعه اسرائیل با توجه به فرار روزافزون جوانان از پادگان‌ها و مخالفت با سیستم دولت- پادگان» گسترش توان نظامی و بازدارندگی و تقویت بنیه دفاعی و تسلیحاتی» تضمین صلح و ثبات داخلی و کاهش اثرات روانی مخرب ادامه اشغال» تلاش برای کاهش تلفات انسانی و پاسخگویی به فشار افکار عمومی خصوصا لایه غیرمذهبی جامعه که حضور اسرائیل در لبنان را ناشی از سیاست‌های افراطی حزب راست‌گرای لیکود می‌دانستند(دهشیری»۱۳۷۹: ۱۸۶) انتخاب ایهود باراک از حزب کارگر نشانه آشکار تمایل جامعه اسرائیل برای عقب‌نشینی از لبنان بود. وی بر این باور بود که دستیابی به یک‌راه حل پایدار و همه‌جانبه در خاورمیانه» فقط با توافق سوریه امکان‌پذیر است. باراک درصدد بود به اسد که مخالف هرگونه راه‌حلی بدون حضور سوریه است» اطمینان دهد که نقطه نظرات وی تأمین خواهد شد. وی در سال ۱۹۹۹ ضمن تکرار قصد خود مبنی بر عقب‌نشینی از جنوب لبنان» تصریح کرد که این عقب‌نشینی به‌موازات مذاکره با دمشق صورت خواهد گرفت. (علیخانی۱۳۷۹۰: ۱۸). باوجود آنکه باراک به‌عنوان رئیس حزب ۲ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ چپ گرای کارگر ریاست دولت رژیم صهیونیستی را بر عهده داشت و با شعار "صلح و امنیت" به قدرت رسید اما در گفتار و عمل با در پیش گرفتن سیاستی "دوگانه و متشتت"» در گفتار و عمل» طرح صلح خود و تجزیه‌وتحلیل عقلانی که طرح وی بر آن قرار داشت را متزلزل ساخت. وی پیش از ورود به عرصه سیاسی شخصی تندرو محسوب می‌شد و در طول دهه ۹۰ هیچ تفاوتی بین افکار او و نتانیاهو وجود نداشت, باراک حتی پس از به قدرت رسیدن نیز تمایلات شدید ایدئولوژیک خود را حفظ کرد پااین حال خصلت واقع گرایانه وی او را متقاعد کرد که رژیم صهیونیستی به دو دلیل باید با جهان عرب صلح نماید: اول آنکه باراک به این نتیجه رسیده بود که امکان حکومت بر مردم فلسطین بدون استفاده از قدرت و سرکوب وجود ندارد» مسئله‌ای که "دم و کراسی اسرائیلی" را به چالش می‌کشید. دوم آنکه باراک از محدود رهبران اسرائیلی است که به‌طور علنی خطرهای تحمل‌ناپذیر جنگک از سوی جهان عرب را تصدیق می‌کند به‌هرحال» بارااک از عقب‌نشینی مرحله‌به‌مرحله سربازان اسرائیلی که به‌موجب صلح اسلو مقرر گردیده بود امتناع ورزید» وی از واگذاری چند شهر و روستا در اطراف بیت‌المقدس به فلسطینی‌ها خودداری کرد» محدودیت‌های گسترده‌ی اقتصادی را بر ساکنان فلسطین مقرر داشت و همچنین اجازه تداوم راه‌سازی‌ها» مصادره زمین و توسعه شهرک‌سازی‌ها را به میزانی بالاتر از دوره نتانیاهو صادر کرد» بااین‌وجود عقب‌نشینی از لبنان و عدم تحقق توقف درگیری با فلسطینی‌ها از یکک‌سو و شکست گفت‌وگوهای کمپ دیوید ۲ با یاسر عرفات و نهایتا آغاز انتفاضه الاقصی در سپتامبر ۲۰۰۰ از سوی دیگر منجر به سقوط دولت ایهود باراک شد و فضا برای ظهور مجدد جناح راست هموار گردید. پس از دولت ایهود باراک (جولای ۱۹۹۹- مارس ۲۰۰۱) نظر کابینه آریل شارون (مارس ۲۰۰۱-آوریل ۲۰۰۶) نیز آن بود که در صورت تثبیت مرزهای اسرائبل اين رژیم می‌تواند در تأمین امنیت خویش موفق باشد و به گسترش روابط اقتصادی خود با سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بد و تأسیس تا سال ۲۰۲۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۱۰۳ کشورهای همسایه مبادرت ورزد. (سلامتی»۱۳۸۸: ۱۱۲) شارون قول داده بود در عرض ۰ روز "قضیه فلسطین "را یکسره کند. او در کابینه اول خود خشن‌ترین سیاست‌ها را علیه فلسطینی‌ها به اجرا درآورد. شش ماه پس از سقوط دولت بارااک و به قدرت رسیدن شارون حادثه یازده سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا رخ داد و ساختار بین‌المللی را تحت تأثیر و تغییر قرارداد» کانون عمده‌ترین تغییرات خاورمیانه بود که موجب حضور گسترده ارتش آمریکا در منطقه و سرنگونی ۲ حکومت بعث عراق و طالبان افغانستان گردید. بر اساس مدل تعریف عملیات دیوید می‌توان این گونه تحلیل و ارزیابی نمود که به دلیل فشارهای داخلی و بین‌المللی خروج اسرائیل از جنوب لبنان موردتوجه قرار گرفت هرچند دراین‌ارتباط نخست‌وزیر مقاومت‌هایی نمود اما نهایتا با سقوط کابینه و روی کار آمدن کابینه جدید و وقوع اتفاقاتی در عرصه بین‌المللی رژیم صهیونیستی مبادرت به خروج از جنوب لبنان نمود. در این دوره ایده صلح در برابر زمین مورد تأیید قرارگرفته بود که استراتژی خروج از لبنان را موردتوجه قرارداد. تضمین رفاه و امنیت شهرکک‌نشینان مرزی بهودی» پاسخ به فشار افکار عمومی جامعه یهودی که حزب راست گرا را مسئول می‌دانستند» گسترش توان نظامی و بازدارندگی و تلاش برای کاهش تلفات انسانی به‌عنوان اهداف اسرائیل در ارتباط با خروج از لبنان مطرح شد. برآیند نهایی این اهداف خروج از لبنان بود که این ارزیابی را برای رهبران به همراه آورد که ایده صلح در برابر زمین می‌تواند موجه‌تر و قابل‌قبول‌تر از گسترش بدون قید و شرط سرزمینی باشد. نقش انتفاضه الاقصی و حوادث ۱۱ سپتامبر بر سیاست‌های خاورمیانه‌ای اسرائیل پیش از انتفاضه الاقصی که با ورود شارون در سال ۲۰۰۰ به مسجدالاقصی آغاز و روند صلح اعراب و اسرائیل را با چالش‌های عمده‌ای مواجه ساخت» سیاست رژیم صهیونیستی در برابر انتفاضه مجموعه‌ای از اقدامات تنبیه دسته جمعی و اعمال خشونت‌های ساختاری بود که از محاصره شهرها» تخریب مزارع فلسطینی و قتل‌های سیاسی را در برمی گرفت. سیاست دولت بوش و اروپا نیز پیش از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در برابر منازعه اعراب و اسرائیل ۶ فصلنامه دانش تغسیر سیاسی سال دوم شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ کم‌ترین میزان دخالت را داشت که شامل حمایت تلویحی از شارون و هم‌زمان تا کید هشدار به او برای اجتناب از اعمال بیش‌ازحد خشونت علیه فلسطینی‌ها بود. اروپا و آمریکا همچنین با فشار و ارائه مشوق‌های سیاسی و اقتصادی» یاسر عرفات برای پایان بخشیدن به مقاومت‌های مسلحانه‌ای که از سوی گروه‌های مخالف دولت خودگردان فلسطینی اعمال می‌شد ترغیب می‌کردند. رویکرد بوش نشان می‌داد که در مهیاکردن زمینه‌های گفت‌وگو اعراب و اسرائیل فراتر از دولت کلینتون عمل نخواهد کرد انتفاضه ۲۰۰۰ مسجدالاقصی و حوادث یازده سپتامبر ۲۰۰۱ به‌صورت آشکار دست نخست‌وزیر راست گرای اسرائیل را برای سر کوب مقاومت مردمی فلسطین باز گذاشت. پس از حوادث ۱۱ سپتامبر و اجماع جهانی برای مبارزه با تروریسم» اسرائیل سعی در بهره‌برداری همه‌جانبه از این حادثه در راستای منافع بین‌المللی خود نمود» بر همین اساس عمده تلاش خود را بر معرفی گروه‌های مبارز فلسطینی به‌عنوان شبکه‌های تروریستی معطوف داشت. رژیم صهیونیستی درصدد متقاعد کردن غرب دریکی دانستن مقاومت مردم فلسطین و تروریسم و حملات ۱۱ سپتامبر برآمد. (کاردان» ۱۳۸۴: ۳۰) اسرائیل دو روز پس از حوادث ۱۱ سپتامبر ضمن آغاز حملات خونین به شهرهای رام ال جنین» رفح و الخلیل» یاسر عرفات را بن‌لادن اسرائیل خواند. حوادث ۱۱ سپتامبر باعث شد تا اسرائیل با اتکا به نظریه " ثبات مبتنی بر سیطره" درصدد تقویت هژمونی آمریکا برآید و زمینه را برای بهره‌برداری از فضای آشوب و تنش در جهت سرکوب جنبش‌های مقاومت و دولت‌های مخالف اسرائیل را فراهم کند و با معرفی آن‌ها به‌عنوان اخلالگران روند صلح خاورمیانه» به منفعل سازی و خلع سلاح راهبردی آن‌ها اقدام نماید (سلامتی» همان: سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بد و تأسیس تا سال ۲۰۲۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۱۰۵ از جنگ ۳۳ روزه تا جنگ ۲۲ روزه (۱۳ جولای ۲۰۰۸-۲۰۰۹) در جولای ۲۰۰۶ به دنبال ربوده شدن دو نظامی اسرائیلی توسط نیروهای حزب ال رژیم صهیونیستی در اقدامی خارج از عرف و قواعد بین‌الملل به تهاجم همه‌جانبه هوایی» زمینی و دریایی علیه زیرساخت‌های اقتصادی لبنان دست زد. اگرچه انتشار "کمیسیون وین وگراد ۱ که در ۱۷ سپتامبر ۲۰۰۶ جهت بررسی عملکرد دولتمردان و نظامیان رژیم صهیونیستی در جریان جنگ اسرائیل و لبنان در شهر تل آویو با اختیارات تام تشکیل شد» نشان می‌داد که رهبران اسرائیل در طول جنگ دچار اختلافات اساسی بوده‌اند» نظامیان برای واکنش نامتقارن حزب‌اله آماده نبوده و از راهبرد روشنی برخوردار نبوده‌اند. از سوی دیگر رهبران غیرنظامی نیز برای ورود به جنگک و مدیریت این منازعه راهبرد کلانی نداشته‌اند با شکل گیری بحران در سوریه» رژیم صهیونیستی که ازجمله بازیگران ائتلاف مخالف دولت بشار اسد به شمار می‌آید تمام تلاش خود را برای تغییر رژیم در سوریه به کاربست. بخش عمده‌ی اين اهداف را در تأمین امنیت و منافع رژیم صهیونیستی» تضعیف جبهه مقاومت (متشکل از جمهوری اسلامی ایران» سوریه» حزب‌اله لبنان و حماس فلسطینی)» گسترش نفوذ و هژمونی منطقه‌ای» تضعیف ایران به‌عنوان نماد اسلام سیاسی در منطقه و همچنین تأمین امنیت انرژی خلاصه کرد. در این میان» سقوط رژیم اسد به‌عنوان پل ژئوپلیتیکی میان ایران و حزب‌الله (صف اول مقاومت) می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در تقویت جایگاه اسرائیل و تضعیف جبهه مقاومت و همچنین تغییر موازنه قوا به نفع محور ضد مقاومت و به زیان جمهوری اسلامی ایران که قدرت اول منطقه‌ای در خاورمیانه داشته باشد (احمدی و قربانی» ۱۵:۱۳۹۳). برخی از مهم‌ترین عملیات نظامی فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ اسرائیل در سوریه که در سال ۲۰۱۸ پایگاه‌های نظامی سوریه یا مناطق استراتژیکی را ۰ فوریه پایگاه نظامی (11788) 74 در مرکز سوریه را با هواپیمای بدون سرنشین هدف قرارداد ٩ آوریل اسراییل با ۳-15 به پایگاه نظامی ارتش 14 در سوریه حمله کرد ۹ آوریل اهداف نظامی در استان حمات و حلب را هدف قرار داد و ۱۶ تا ۲۶ نفر جان باختند. ۸مه به یک مرکز نظامی سوریه به الکسوه در جنوب دمشق حمله کرد و ۱۵ نفر کشته شدند ۰مه. اسرائیل زیرساخت‌های نظامی ایران در سوریه را هدف قرارداد و ۲۳ نفر کشته شدند ۸ ژوئن هواپیمای اسراییل در امتداد مرز سوریه با عراق به شبه‌نظامیان عراقی در منطقه الهررا در جنوب شرقی مرز سوریه حمله کرد. کتائب از گردان‌های حزب‌الّه اعلام کرد که ۲۲ تن از ۱ ژوئیه نیروی هوایی اسرائیل سه هدف را استان قنیطره در نزدیکی بلندی‌های جولان زد ۲ ژوئیه هواپیمای اسرائیلی یک مرکز تولید موشک در نزدیکی مصیاف در استان حمات را نابود کرد. ۲۴ ژوئیه اسرائیل یک هواپیمای نیروی هوایی سوریه را در نزدیکی منطقه خلع سلاح (زیر نظر نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل متحد) بین سوریه و بلندی‌های جولان ساقط کرد. ۲ اوت اسرائیل با حمله هوایی هفت نفر را که به ارتفاع بلند جولان نزدیک می‌شدند کشت. ۴اوت اسراییل مظنون به قتل عزیز آسبار (۸]027 ۸212)» دانشمند سلاح‌های سوری شد. ۴ سپتامبر اسرائیل اهدافی را در نزدیکی مصیاف در استان حمات هدف قرارداد. ۷سپتامبر اسرائیل اهداف نظامی در نزدیکی لاذقیه» حمص و حمات انجام داد. همچنین مسئول سقوط هواپیمای نظامی روسی در نزدیکی سواحل سوریه شد که ۱۵ نفر کشته شدند. در سال ۲۰۱۹ نیز چندین حمله از سوی اسرائیل انجام شد از جمله حمله هوایی توسط ۰ ۰ ۰ ۲ 2 ۰ : شاه | 0 نیروی هوایی اسرائیل ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹ در فرودگاهی نزدیک دمشق انجام شد. سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بد و تأسیس تا سال ۲۰۲۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۱۰۷ بر اساس ماده ۸ اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی» جنایات جنگی شامل موارد زیر می‌شوند و اسرائیل به‌تناوب این اعمال را انجام داده است: ۱. قتل‌عام ۲. رفتار غیرانسانی که باعث ایجاد درد» رنج جسمانی یا روانی شدید می‌شود. ۳. ایجاد رنج تعمدی ۴. تخریب اموال ۵. حصر غیرقانونی ۶. حمله به غیرنظامیان ۷ حمله به اشیا و اهداف غیرنظامی ۸ حمله به کارکنان سازمان‌های بشردوستانه بین‌المللی با تجهیزاتی که در کمک‌های انسان دوستانه به کار گرفته می‌شوند شورای حقوق بشر (۱۲ ژانویه ۲۰۰۹) نیز بر این امر تأکید دارد و از دبیر کل درخواست می‌نماید که در خصوص حمله به مراکز آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد برای کمک به آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک ( 787۸7۸]) در غزه ازجمله مدارس که منجر به کشته شدن ده‌ها نفر از غیرنظامیان فلسطینی شامل زنان و کودکان شده است» تحقیق به عمل آورد و دراین‌ارتباط گزارشی به مجمع عمومی تسلیم نماید. (موسوی:۵۲:۱۳۹۴) ماده ۵۳ کنوانسیون چهارم ژنو رژیم صهیونیستی را به‌عنوان یک نیروی اشغالگر در غزه از تخریب اموال فلسطینی‌ها منع کرده است» درحالی که این رژیم عمدا با بمباران هوایی» آتش توپخانه‌ها موجب تخریب گسترده اموال غیرنظامیان و اماکن غیرنظامی و خانه‌های مسکونی در نوار غزه شده است که این اقدام بر اساس ماده ۱۴۷ کنوانسیون چهارم ژنو جنایت طبق گزارش کمیته تحقیق سلاح‌های نوین» نیروهای اشغالگر رژیم صهیونیستی در جنگک غزه سلاح‌های نامتعارف نوین را در قبال جمعیت غیرنظامی به کاربرده‌اند. کمیته مزبور نهایتا به این نتیجه رسیده که رژیم صهیونیستی سلاح‌های انفجاری حاوی ۸ فصلنامه دانش تغسیر سیاسی سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ اورانیوم و فسفر سفید و دیگر انواع سلاح‌های نوین را به کاربرده است (همان:۶۲) پس از تأسیس شورای حقوق بشر در سال ۲۰۰۶ شاهد توجه‌ها این شورا باله اقدامات و جنایات ضد حقوق بشری اسرائیل در اراضی اشغالی بوده‌ایم؛ به‌طوری که گزارشگران به‌ویژه شورا از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ به‌طور مداوم ۱۵ گزارش )با احتساب گزارش‌های موقت در مورد اسرائیل ارائه داده‌اند و همچنین شورای حقوق بشر بالغ‌بر ۳۵ قطعنامه طی نشست‌های عادی و ویژه علیه اسرائیل به تصویب رسانده است. هرچند حجم بالای این گزارش‌ها و قطعنامه‌ها عملا تأّثیر چندانی بر عملکرد اسرائیل در اراضی اشغالی نداشته است (بزرگمهری و اجان‌نثار ملکوتی۱۶۸:۱۳۹۵۰). در نوامبر ۲۰۱۵ مجمع عمومی ملل متحد مجمع عمومی ملل متحد در ٩ دسامپر سال ۲۰۱۵ قطعنامه ۱۱۷۳۷ را تصویب کرد که بر اساس توصیه کمیته چهارم» مجمع عمومی ۲۵ پیش‌نویس قطعنامه و سه تصمیم را به تصویب رساند که به موضوعات استعمارزدایی در فضای ماورای جو و اختلاف طویل‌المدت اسرائیل و فلسطین می‌پرداخت و البته دو تصمیم هم برای برنامه آینده کاری کمیته مورد تصویب قرار گرفت. گزارشگر کمیته چهارم توجه مجمع عمومی را به رکن گزارش توجه می‌دهد. همچنین کمیته متونی را با توجه به ماده ۷۳ منشور ملل متحد در خصوص استعمارزدایی از سرزمین‌های بدون حاکمیت اراثه داد که مورد تصویب مجمع عمومی قرار گرفت. مجمع عمومی و سازمان‌های نظام ملل متحد در خصوص عدم همکاری با ملت‌های فاقد حاکمیت ابراز نگرانی کردند. همچنین مجمع تأکید کرد که اموال فرهنگی ملت‌ها باید به آن‌ها بازگردانده شود. این موضوع پیش‌آزاین در سند شماره ۷۰/۳۶۵ که توسط دبیر کل ملل متحد تنظیم‌شده بود» اشاره گشته بود. لذا قطعنامه جهت همکاری دول عضو سازمان ملل برای ساکنین سرزمین‌های بدون حاکمیت بدون وتو تصویب شد. بحث راجع به همکاری با پناهندگان فلسطینی اعتراض دولت اسرائیل را به همراه داشت. مجمع نگرانی شدیدی را در خصوص سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بد و تأسیس تا سال ۲۰۲۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ٩۱۰ مشکلات خاص پناهندگان فلسطینی اعم از موضوعات امنیت و شرایط زندگی اقتصادی و اجتماعی ابراز داشت. همچنین در مجمع عمومی تأیید شد که پناهندگان فلسطینی باید از اموال و درآمد خودشان منطبق با اصول انصاف و عدالت برخوردار باشند. از اسرائیل همانند گذشته درخواست شد که کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو را به‌صورت دوژوره در سرزمین‌های اشغالی اجرا نماید. غیرقانونی بودن تصمیم دولت اسرائیل در ۱۹۸۱ برای تحمیل حقوق» صلاحیت و مدیریت بر سرزمین اشغالی در جولان سوریه که منجر به انضمام موثر این سرزمین شده موردتوجه مجمع عمومی قرار گرفت (امیریان»۳۴:۱۳۹۵) .قطعنامه ۲۳۳۴ (۲۳ دسامبر ۲۰۱۶) نیز خواستار خاتمه ساختمان ۰ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی» سال دوم شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ استراتژی نظامی اسرائیل یک «استراتژی دفاعی تعریف‌شده است که باید به‌طور تهاجمی به اجرا درآید»» زیرابه دلیل نداشتن عمق استراتژیک و آسیب‌پذیری نیروهای نظامی» اسرائیل تلاش می‌کند تا نبرد را به قلمروی دشمن خود منتقل کند؛ بنابراین» د کترین‌های نظامی اسرائیل با پیش‌فرض‌های تهاجمی همچون به‌کارگیری نیروی نظامی کوبنده و قاطع و ضربات پیشگیرانه و کشاندن جنگ به خاک دشمن بناشده است. با دستیابی این رژیم به سلاح‌های هسته‌ای» سیاست‌های تهاجمی اسرائیل ابعاد جدیدی یافته است. بر اساس عملیات نظامی پیش‌دستانه علیه هدف‌هایی در عمق قلمروی دشمن (به‌طور مثال حمله به ساف در تونس در فاصله ۲۰۰۰ کیلومتری اسرائیل در اکتبر ۱۹۸۵ حمله به نیروگاه هسته‌ای اوزیراک عراق در ۱۹۸۱ حمله به پایگاه‌های هوایی اعراب در ژوئن در سپتامبر ۱۹۹۹ پنجاه جنگنده پیشرفته اف -۱۶ آی در اختیار نیروی هوایی باهدف افزایش توانایی استراتژیک در برابر همسایگان خاورمیانه‌ای اسرائیل قرار گرفت. بسیاری از استراتژیست‌های اسرائیلی به انتقاد از نیروهای نظامی اسرائیل» به دلیل انعطاف‌ناپذیری و بی‌توجهی به دگرگونی آشکار در محیط استراتژیک اسرائیل پرداخته‌اند. برخی بیان داشته‌اند که این نیروها هنوز در پی کسب توانایی آمادگی برای موقعیت‌های جنگی مشابه جنگک‌های گذشته بوده و خود را برای آینده آماده نمی‌کنند. نظامیان اسرائیلی بازدارندگی متعارف و در شرایطی ویژه بازدارندگی اتمی را ترجیح داده و در صورت شکست بازدارندگی و بروز جنگد» تمایل به جنگیدن را در جنگ‌های تهاجمی کوتاه‌مدت و در قلمروی دشمن‌دارند. بااین‌حال» ناکامی ارتش و شکست راهبردها و تاکتیک‌های نظامی» مهم‌ترین و جدیدترین اصل امنیت ملی اسرائیل بعنی تقویت بازدارندگی را متزلزل ساخته است بعلاوه با تقویت جایگاه رقبای اسرائیل و گفتمان مقاومت و مبارزه در سطح منطقه» احتمال و امکان به کارگیری نیروی نظامی از سوی سیاست‌های نظامی رژیم صهیوئیستی از بد و تأسیس تا سال ۲۰۳۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۱۱۱ دشمنان رژیم صهیونیستی افزایش يافته است از همین رو آمریکا پایان بحران خاورمیانه را حل‌وفصل دشمنی اعراب و اسرائیل می‌داند لذا تلاش گسترده‌ای را در راستای ترغیب مقامات عربی و اسرائیلی برای شروع گفتگوهای جدی و مستمر آغاز کرده است. ۲ فصلنامه دانش تفسیر سیاسی سال دوم؛ شماره ۵ پاییز ۱۳۹۹ اسلیتریکک» جرم(۱۳۸۴)» چرا روند صلح اسرائیلی- فلسطینی به شکست انجامید؟» ترجمه طاهر زارعی» فصلنامه مطالعات منطقه ای» پایئز و زمستان» شماره ۲۳ و ۲۴. امیریان» سید محمد (۱۳۹۵)» حقوق بین‌الملل و اختلاف اسرائیل و فلسطین» فصلنامه مطالعات انبارافرایم(۱۳۸۸)»امنیت ملی اسرائیل» ترجمه حمید نیکو اندیشه سازان نور تهران. بازوبندی»علی اکبر(۱۳۸۵)پایان نامه استراتژی خاورمیانه ای اسرائیل پس از ۱۱ سپتامبر استاد راهنما جونز کلایو( ۱۳۹۰)» سیاست خارجی اسرائیل در سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه» ریموند همینه بوش و انوشیروان احتشامی» ترجمه رحمن قهرمانپور و مرتضی مساحانتشارات دانشگاه امام خطیب زادهسعید(۱۳۸۱)تر کیه و اسرائیل؛ تلاش برای یافتن چارچوب جدید امنیتی -سیاسی» فصلنامه دهشیری,محمدرضا(۱۳۷۹)»تجزیه و تحلیل عقب نشینی رژیم صهیونیستی از جنوب لبنان»مطالعات صفاتاج» مجید(۱۳۹۱)» دانشنامه صهیونیسم و اسرائیلانتشارات آرون» جلد ۴» چاپ دومتهران. علیخانی»علی اکبر(۱۳۷۹)» مناقشه لبنان و اسرائیل؛ چشم انداز های آینده» فصلنامه مطالعات منطقه فیندلی» پل (۱۳۸۹)» فریب های عمدی,» ترجمه محمد حسین آهوئی» دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی» تهران. کاردان»عباس(۱۳۸۴)+صهیونیست های مسیحی حامیانی قوی تر برای اسراییل» فصلنامه راهبردزمستان. کوردمن» آنتونی. اچ(۱۳۸۸)» درس هائی از جنگک ۳۳ روزه اسرائیل - حزب ال ترجمه گروه مطالعات سیاست‌های نظامی رژیم صهیونیستی از بد و تأسیس تا سال ۲۰۲۰ با استناد به مدل راهبردی دیوید/ ۱۱۳ منصور کامله(۱۳۸۲)»تاثیر یازده سپتامبر بر منازعه اسرائیل و فلسطین» فصلنامه مطالعات منطقه ای» ولایتی»علی اکبر(۱۳۸۶)»جمهوری اسلامی ایران و تحولات فلسطینم رکز اسناد و تاریخ وهابیان»حسین و احسان باکری(۱۳۸۳)»آریل شارون؛ جاودانگی خونبارانتشارات روایت فتح تهران. ۷۷1۳0۳۵۵ تمه هه +عاکه 1211۳1۲ ۰۶ ع16م ۵ط 1 (2000) مطوز ,ص16 ,۳0116 ]۳:۵5 27627 10۶ عا اکآ ماع صنطاکه ۷ ها عصعز [عقط 3/0 مصه 0 قطا 31 ,۳۵206:1802 ۵ کعلعهاد 00 «مزه/2 (1986 ).۳۳۵9 ,سک 5 0110 و 205نص50ع1[ه2 1656 وصه آعددآ معصصآ,(2000) ذ, طاعلاد‌کد/1 6 175 0ص م7 [ع126 عط 1 ,ر۵1)2007 ۷۷ جصعطام‌عاک هه دوع نع 2/605 [اط .600۲ /کع انا ۳ /ع مک ز/ع 02 ه ‏ ن ه اکز ز 7 //:0ط ۳6۹۰۳۵_ هک فنص _ع 8/6 6 / نا نیع / نز ومع //: ۳۲0

مهم ترین دغدغه رژیم صهیونیستی در مدل مفهومی دیوید حفظ امنیت و بقای خویش است که به این منظور نهادهای امنیتی و سیاست مداران آن به دنبال فهم موضوعات و چالش های امنیتی بوده تا راه حل هایی را به منظور حفظ بقای این رژیم مطرح کنند. به نظر می رسد یکی از موارد مهم راه حل این رژیم استفاده از حمله نظامی محسوب می گردد از همین رو، این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه ای به دنبال پاسخ به این پرسش است که سیاست های نظامی رژیم صهیونیستی از بدو تأسیس تاکنون چه بوده است؟ در این خصوص مقاله به بررسی امنیت و روند اتخاذ تصمیم رژیم صهیونیستی در ارتباط با مداخلات نظامی از زمان تأسیس تاکنون را موردبررسی قرار می دهد. یافته پژوهش نشان می دهد که علی رغم استفاده از ابزارهای نظامی از زمان تأسیس تاکنون این رژیم همچنان با معضل امنیت روبرو بوده و اقدامات نظامی نتوانسته است امنیت آن را تثبیت کند.

445592

او 50005۶ دمزعکت0 015 حز کاعنسع 1 معنام‌م۸ اه کساماتقطع5 صمتعان ع حلعنطم بط ناه آقنمو5 ه عز هس عنصعفمهد خعطا فعام‌عد اند عمعع مد کز 1۲ ناهسد ۸ و 056 .کعصنوصتا نعطا 1۵۳ ععصهام‌ععد نی صنقع ما ععصعنفنه حنعطا حلخزم عاهنامع 2 کحمطانه ۳6962۳6 0۳07 ۵ لصا اهنامز مسصنطعناطهاکه بط عز ععصهام‌عععه صه طلعناک ع۷عن اه ۱۵ که 106 عط] 1۵۳ کعزعم1م0 مب ۵۶ صمنادععهدد هه عزط عط ۵0 طتقع اکم۷ چ عازم‌ی136 صمتاعکن عصنکت ۲۳۵۲۵1 عطا 0۵ 100860 هط 500065 1۵ ,8ص عنصعلهعه هنز صمنعان کم صمناعهت؟ فصه 5 عطتموامصه مضه کهنعماه‌ر (2013) 5 زحصدگ مصد (990ل) "ععلد5۳ وصندتا +عدمناهان هم کصمناص2 عنطا رکناعنداع 1 #عنام‌م۸ ۶ ۵10 ۳۵ صز کلممسوز «ماعح؟ عمط حاهنط 1۵ ۳۳۶۵ ععلعنانه حلجو ۳8 5 مزکتا150 عط۲ ص کصمناعان که کدمتاعصت آمعما ۲ وصه کصم۶ عطا ولاز ما عصنه +006 8 ۵۵۳65 ۵0607 کعسنصاعط 0 صه م5 1۵۳986 عط که کزولعصه 156 دعلنحد معط 1و 3 60 ۵۳6 کطمناهان هط دعای توص کصمناعن که کصماص؟ عطا عصنولوناک +کصمناهان [2ع ص30 ع 5000۳۲ ۵ ؛کدمناهصهاصه عطا امم‌صد بکعصنوهن؟ عط محعصصی ما نکصمناص؟ معط کنامنه۷ ۵ ۳1۳۳۵ روط اقطا فعلوحلصی عز 1 مک اعد عصص۳0 عطا امک ما فص کد م1060 ۳ ۷0007٩ ۵ که از عقط ۵ بر هه کدمنانزدممم۳م عنعطی ععناهاجعاصی کاکنحاعصنا #منامصه ,1116۳6 5 0016066 ۳96363 معط ۶و ععصعنوجه عنعطی عوه عم ما +عل۳ه صز عصنعل حل‌جوع۶ع۳ ۳زعط] 5تا۷۵۳0 هنز کصمتاهان وهصندومطل فوصنطعط کدمکهع۳ عطا ۵۶ وصتوصاعوصی سه ععصقطهه هی کع نو 15۵ [۵ ۲۳۵۲ عنم موصه علععاهس آمعزعمو002م ماصذ فعدست 56 صف فصه ماع «صمزکعنه‌عنل که کاحوم (ط0ع .تفع ۵ دام مضه امس زطهسطم7 226۰ رنه همه 0 لد 0.0 فطلد‌طا30 1,۰ * 0 کااوز ال۸ صقطداکاآ ۵۶ واژوخستا 2018 6 2252-048 :(۳۳۵۵) 1885127 2322-5343 :(ع10د0) 15537  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 ۱/1  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 1  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 ۱/1  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 ۱/1  ۳۳ ۶5 1۵583۳6۱۱ آ۵ 58011015 01580531011 ۱۱۱ 01515اق۱۱ذا ۸۵۱۱۵۵ ۵ 881130100۳5 8۵100  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 و  ۳۳۳ ۶5 1۵583۳6۱۱ آ۵ 58011015 01580531011 ۱۱۱ 01515اق۱۱ذا ۸۵۱۱۵۵ ۵ 881130100۳5 8۵100  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 1  ۳۳۳ ۶5 1۵583۳6۱۱ آ۵ 58011015 01580531011 ۱۱۱ 01515اق۱۱ذا ۸۵۱۱۵۵ ۵ 881130100۳5 8۵100  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 و  ۳۳ ۶5 1۵583۳6۱۱ آ۵ 58011015 01580531011 ۱۱۱ 01515اق۱۱ذا ۸۵۱۱۵۵ ۵ 881130100۳5 8۵100  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 1  ۳۳ ۶ ۱۵583۳6۱۱ 0۲ 58011015 01500531011 ۱۱ 815 آناوانا زور۸ ۵ 881۵000۳5 01۵1۵۱  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 ۱/1  21 ۶5 1۵583۳6۱۱ آ۵ 58011015 01580531011 ۱۱۱ 01515اق۱۱ذا ۸۵۱۱۵۵ ۵ 881130100۳5 8۵100  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 1  216 ۶5 1۵583۳6۱۱ آ۵ 58011015 01580531011 ۱۱۱ 01515اق۱۱ذا ۸۵۱۱۵۵ ۵ 881130100۳5 8۵100  8 ۷۷.2 ۰7لا ,130003008 (ازا۳ 00 82۳6۱0 9ه8 ور

It is now generally accepted that academic writing is a social activity by which the authors negotiate with their audience to gain community acceptance for their findings. One of the ways to achieve such an acceptance is by establishing intertextual links to prior research using citation. Despite a vast research on the topic and suggestion of typologies for the form and function of citation in academic writing, few studies have focused on the rhetorical functions of citations. Using Swales' (1990) and Samraj’s (2013) typologies and analyzing 45 research articles from five high impact factor journals in the field of Applied Linguistics, this paper aims to identity the forms and rhetorical functions of citations in the Discussion sections of these articles. The analysis of the forms shows an overwhelming tendency towards using non-integral citations. Studying the functions of citations indicates that citations are used with various rhetorical functions: to compare the findings; support the explanations; to support the interpretations; and to support the recommendations. It is concluded that by referring to literature, applied linguists contextualize their propositions and try to use it as a support for their research claims in order to persuade their audience of their research outcomes soundness. The findings can enhance our understanding of the reasons behind choosing citations in various parts of discussion section and can be turned into pedagogical materials and raise rhetorical consciousness through teaching those choices explicitly to ESL students

399848

این مسئله نشان می‌دهد که بیشتر نرم‌افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایران از آن پشتیبانی نمی کنند. اما یافته‌های پژوهمش «ایزدی, ناخدا و فهیم‌نیا» 0 را مناسبت‌ترین استاندارد فراداده‌ای توصیف منبع جهست استفاده در نرم‌افزارهای آرشیوی تشخیص داد (۱۳۹۵). یافته‌های جدول ۴ همچنین نشان داد که استانداردهای فراداده مدیریتی «پرمیس) و «یآی‌اس؛ با ۹/۱ درصد استفاده پایین ترین میزان کاربرد را دارند. این در حالی است که یافته‌های «پردل» سیفی» و نوکاریزی» نشان داد که از دیدگاه صاحب‌نظران آمادگی کتابخانه‌های دیجیتالی ایران در استفاده از «پرمیس) بیشتر از حد متوسط است (۱۳۹۴) و مشابه یافته‌های «صمیعی» مشخص گردید که بهره گیری از «پرمیس) با ارزش‌های متداول» تجربیات گذشته و نیازهای استفاده کنند گان بالقره سبازگاری مطلوچی فارد(۳۹۱) همان گرنه که اقلیور حافظی) اشازه قارف طپیشا ضرورت کتابخانه دیجیتالی ایجاب می‌کند که هر شی اطلاعاتی هر سه نوع فراداده مذ کور را دارا باشد (۱۳۹۰). این عدم توازن در استفاده از استانداردهای فراداده‌ای می‌تواند در ادامه پژوهش در جدول ۵» استانداردهای مورد استفاده در مبادله اطلاعات در کتابخانه‌های دیجیتالی ایران بررسی شندند. دز واقع» ساخت مجموعه‌های دیجیتال خوب ماحصل یک کار مشت رک است (2004 ۵377). به همین منظور» کتابخانه‌های دیجیتالی در ابشدای کارشان به‌منظور همکاری متقابل با یکدیگر از 239.50 بهره بردند. 239.50 کتابخانه‌ها را قادر ساخت 7 پیا یکیدنگر به اذل داده‌های ساخت‌یافته در سطح کتابشناختی بپردازند. در اداسه مسیر 88 و 8۳۷۷ با استفاده از قابلیت‌های وب امکان جست وجوی نمایه‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی پراکنده دربازه هر شی دیجیتالی اعم از کتاب» مجله و نظایر آن را امکان‌پذیر کردند. با گذشت زمان و پیشرفت‌هایی که در فناوری صورت گرفت. این امکان برای کتابخانه‌های دیجیتالی فراهم شد که امکان تبادل اطلاعات در سطح تمام‌متن از طریتی ۸۱ فراهم شود» اما پس از چند سال معلوم شد که به دلایل فنی و مهندسی» دستیابی به قابلیت همکاری در مقیاس بزرگک توزیع از آن طریقی سخت است. لذا برای رفع این نقیصه و به‌منظور ایجاد قابلیت همکاری در سطح کلان 0۸۱-۳۱۸۲ ابداع شد. البته» امروزه با توجه به تغییراتی که در معماری کتابخانه‌های دیجیتالی صورت گرفته» امکان و قابلیت همکاری مشترک کتابخانه‌های دیجیتالی با وب کنونی از طریقی 0۸-۴ میسر گردیده است (نوروزی» علیپور حافظی و جعفری‌فر ۱۳۹۴). بر اساس نتایج به کار گیری استانداردها (مورد مطالعه: کتابخانه‌های دیجیتالی ایران) ۱ نوروزی و جعفری‌فر پردازش و جدول ۵ 239.50 با ۷۷/۳ درصد استفاده پر کاربرترین استاندارد این حوزه در کشور است. این در حالی است که در سال ۱۳۸۸ حدود ۷۲ درصد کتابخانه‌های دیجیتالی در ایران از ۵ استفاده می کردند (علیپور حافظی ۱۳۸۸). 8۳۷۷ با ۲۷/۳ درصد و با اختلاف زیادی در رتبه دوم استفاده جای گرفت. این در حالی است که یافته‌های «ریتر و میلروا» نشان داد که در طول ده ۱۹۹۰ در کشور «چکک؛ جهت مبادله اطلاعات از 239.50 استفاده می‌شده است (2014 ۱/:۱۵۲۵۷۵ 200 ۳0۳۸۵۲). از سوی دیگن یافته‌های «کان» نشان داد که 0۸۱ و -ا0۸ ۷ از اهم استانداردهای پر کاربرد در کتابخانه‌های آمریکا است (2004 0۵۲). یافته‌های «بیو و پا رکک» و «ایسولوا کانکالز و لیندر» نیز مبین آن بود که 0۸1-۳۱۸۲ به‌عنوان استاندارد مطرح در جست‌وجو/ بازیابی اطلاعات در آمریکا و برزیل است (2۳0 60062/۷۵۶ ق6517 3 ۳۲ 200 8۷ :2007 ۱26006۲). با توجه به یافته‌های جدول ۷ تنها ۹/۱ درصد از جامعه پژوهش از آن استفاده می‌کنند که نشان‌دهنده فاصله زیاد ایران با نمونه‌های جهانی است. هیچ کدام از کتابخانه‌های دیجیتالی ایران از 0۸-0۴ استفاده نمی‌کنند. حقیقت مطلب آن است که هیچ کدام از ۶ شرکت ایرانی تولید کننده نرم‌افزار کتابخانه دیجیتالی از 0۸۱-08۴ پشتیبانی نمی کنند و تنها «فدورا»! قابلیت پشتیبانی از آن را:دارد. همچنین,» یافته‌های جدول ۸ نشان داذ که این حوزه فعالیت کتابخانه‌های دیجیتالی مورد مطالعه و میزان بهره گیری از استانداردها تفاوت معناداری وجود دارد. در همه موارد مذکور کتابخانه‌های دانشگاهی بیشتر از سایر کتابخانه‌ها از استانداردها استفاده کرده بودند و در مرتبه بعد کتابخانه‌های تخصصی/ پژوهشی قرار داشتند. در ادامه» برای بهبود بهره گیری از استانداردها در بین کتابخانه‌های دیجیتالی آیران پیشنهاداتی ارائه می‌شود. ۱ یافته‌های پژوهش نشان داد که فرمت 71۳۳ در ۷۲/۷ درصد جامعه پژوهش به‌کار گرفته نمی‌شود. این در حالی است که تبدیل منابع از آنالوگ به دیجیتال از پر کاربردترین روش‌های تهيه منابع در ایران است و 7۱۳۴ پرکاربردترین قالب برای ذخیره‌سازی منابع حاصل از اسکن است و معمولا از آن به‌عنوان فایل مادر استفاده می‌شود. این عدم استفاده و بی‌توجهی از سوی جامعه پژوهش برای ذخیره‌سازی منابع حاصل از اسکن می‌تواند خسارت‌های جبران ناپذیری در مسیر توسعه داشته باشد. بنابراین» توجه به این مسئله می‌تواند کار کردهای مفیدی در پی داشته باشد. یافته‌های پژوهش نشان داد که در ۲۲/۷ درصد جامعه پژوهش ذخیره‌سازی فایل‌های ویدیوئی صورت نمی گیرد. این در حالی است که کتابخانه‌های دیجیتالی ایران جهت توفیق در زمینه یادگیری الکترونیکی و آموزش از راه دور باید به ذخیره‌سازی فایل‌های صوتی و ویدیوئی اهمیت دوچندان دهند. این بی توجهی,» در دستیابی به اهداف کتابخانه‌های دیجیتالی در حوزه آموزش از راه دور تأثیر منفی خواهد گذاشت. استاندارد فراداده توصیفی ۴۸0 در اکشر نرم‌افزارهای کتابخانه‌های دیجیتالی ایران پشتیبانی نمی‌شود. با توجه به کارایی بالای این استاندارد بهره گیری از آن از سوی استانداردهای فراداده‌ای مدیریتی با کمترین میزان استفاده (فقط دو کتابخانه) در ابتدای مسیر به‌کا رگیری قرار دارند. به همین خاطر تشکیل کارگروه تحقیقاتی و پیگیری جهت به کا رگیری از آن از سوی متولیان امر پیشنهاد می گردد. ایران در زمینه استفاده از استانداردهای جست وجو/بازیابی اطلاعات در ابتدای راه بوده و فاصله زیادی با نمونه‌های خارجی دارد که بخش اعظم این مشکل عدم پشتیبانی سازنده داخلی اقدامات لازم جهت همگامنی باپیشرفت‌های جهانی فراهم نمایشد. در حین پژوهش برخی محدودیت‌هایی نیز وجود داشست که به دو مورد از آن‌ها عدم همکاری برخی از کتابخانه‌های دیجیتالی در پاسخگویی به پرسش‌های پژوهش؛ دی» سعید» حمزه‌علی نورمحمدی» و زهرا سعادت شاملو. ۱۳۹۵. سازگاری وبگاه‌های دانشگاهی با استانداردهای ابرداده‌ای: مطالعه موردی وبگاه دانشگاه شاهد. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعصات ایزدی» عبدالرضا مریم ناخدا و فاطمه فهیم‌نیا. ۱۳۹۵. استانداردهای آرشیوی, در نرم‌افزارهای دسترسی آزاد و پیشنهاد نرم‌افزار مناسب برای مراکز آرشیوی داخلی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات ۱(۳۲): پردل» فاطمه» لیلی سیفی» و محسن نوکاریزی. ۱۳۹۴. عوامل تأثیرگذار بر به کارگیری پرمیس در کنسرسیوم به کار گیری استانداردها (مورد مطالعه: کتابخانه‌های دیجیتالی ایران) ۱ نوروزی و جعفری‌فر پوداش و محتوای ملی بر اساس نظريه اشاعه ن و آوری‌های راجر ز. مطالعات مل یکنابداری و سازمانده ی اطلاعصات جعفری‌فر» نیره ۱۳۹۲۰. شناسایی عوامل موثر بر توسعه سیستم کتابخانه دیجیتالی کتابخانه‌های مرکزی جنوی» المیرا و فهیمه باب‌الحوانجی. ۱۳۹۳. عوامل راهبردی مور بر توسعه کتابخانه‌های دیجیتالی در ایران. تحقیقات کنابداری ‏ واطلاع ر. سانی دانشگامی ۴۸ (۳): ۳۶۹-۳۴۷ حریری» نجلا و حمیدرضا رادفر. ۱۳۹۳. فراهم آوری منابع الکترونیکی در کتابخانه‌های دیجیتالی ایران. دال» ما رکک» کایل بانرجی, و مایکل اسپالتی. ۲۰۰۶ کنایخانه‌های دیجیتال: یکپا رچه‌سازی محتوا و سیستم‌ها. ترجمه مهدی علیپور حافظی» یعقوب نوروزی» و حمیدرضا رادفر. ۱۳۹۲. تهران: پژوهشگاه علوم و دلیلی صالح ملیحه. ۱۳۸۹. مطالعه تطبیقی عناصر فراداده‌ای نرم‌افزارهای کتابخانه دیجیتالی پارس آذرخش و سیمرغ با عناصر فراداده‌ای استاندارد دابلین کور و مار ۲۱. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه قم. رادفر حمیدرضا. ۱۳۹۰. بررسی مجموّعه‌نشازی در کتابخانه‌هتایدیجیتالی ایران و ارائه الگوی پیشنهادی. رساله دکتری کتابداری و اطلاع‌رسانی. واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی. رسولی جامیری» زهره.۱۳۹۰. مدیریت عکس‌های دیجیتالسی آمعاوننت اسناد ملی» سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران (آرشیو ملی ایران) بر مبنای مدل مرجع نظام اطلاعاتی آرشیوی باز ( ی آی‌اس): الگوی پیشنهادی. پایان‌نامه کارشناشی:ارزشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه الزهرا. صمیعی, میترا. ۱۳۹۱. فراداده حفاظت و تطابتی آن با استاندارد الگوی مرجع سیستم اطلاعاتی آرشیوی باز ( ی آاس) فصلنامه مطالعات مل یکنابداری و سازماندم ی اطلاعات ۲۳ (۴): ۱۶۹-۱۵۲ طاهری» سید مهدی. ۱۳۹۱. کتابخانه دیجیتالی؛ کمبودها و امیدها خبرگزاری کناب ایران (ایس) ۴ عربگری, لیلا. ۱۳۹۱. بررسی میزان بهره گیریی از استانداردهای ابرداده‌ای در ذخیره‌سازی نسخه‌های خطی موجود در پایگاه‌های فارسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه الزهرا. عربی» سمیرا. ۱۳۹۴. ترسیم نقشه دانش مطالعات کتابخانظ دیجیتالی بر اساس کنفرانس‌های بین‌المللی ۰۱۳-۰ پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی. دانشگاه قم. علیپور حافظی,» مهدی. ۱۳۸۸. بررسی نحوه مبادل اطلاعات بین سیستم‌های اطلاعاتی کتابخانه‌های دیجیتال در ایران و ارائه الگوی پیشنهادی. رساله دکتری کتابداری و اطلاع رسانی. واحد علوم و تحقیقات دانشگاه سس هادی رمضانی» و عصمت مومنی. ۱۳۹۶. ترسیم نقشه دانش حوزه کتابخانه‌های دیجیتالی در ایران: تحلیل هم‌رخدادی وا ژگان. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات ۳۳ (۲): ۴۵۳- ۴۸۸ علیدوستی» سیروس ۱۳۸۸۰ محتوای دیجیتال؛ مفاهر م و اشکار عمله تهران: دبیرخانه شورای عالی غفاری» سعید» محبوبه غلامحسینی» و نیره جعفری‌فر ۱۳۹۶۰. بررسی تحلیلی برون‌داد علمسی جهان در حوزه کتابخانه دیجیتالی در پایگاه اطلاعاتی 50161126 01 ۷60 طی سلل‌های ۱۹۹۲ - ۲۰۱۵ دو فصلناسه پژوهشنامه علم‌سنجی ۳ (). 00.20.1//2/0010_508.00۱ 2 110://۲801.8 دسترسی در ۹۷/۲/۸. ماهرالنقش, بابک. ۱۳۸۳. بررسی روش‌های توسعه منابع اطلاعاتی الکترونیکی در کتابخانه‌های دیجیتالی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه آزاد واحد تهران شمال. محمداسماعیل» صدیقه» و زهرا رحیمی‌نژاد. ۱۳۸۷. نگاهی به کتابخانه دیجیتالی و نقشش حمایتی آن در برگزاری دوره‌های آموزش از راه دور. فصلنامه دانش‌شناسی ۱ (۱): ۸۵ -۹۶. محمدی, فائقه. ۱۳۸۴. آموزش از راه دور و کتابداران مرجع در عصر فناوری اطلاعات. پژوهشنامه پردازش و نبوی» فاطمه. ۱۳۸۵. ارزیابی قابلیت‌های جستاو جو در کتابخانه‌های دیجیتالی. علوم و فشاوری اطلاعات ۳ نبوی» فاطمه» و رحمت‌الله فتاحی. ۱۳۸۴. میاسنی نظتری» محت وا سا انم شا زماندهی» استانداردها و هنز ینهه (همراه با نگاهی به برخ یکنابخانه‌ها ی دیجیالی خارجی و داخلی).؛مشهد: سازمان کتابخانه‌ها موزه‌ها ۱۳۸۶ فناوری اطلاعات» ارتباطات و شبکه‌ها: استانداردها و پروتکل‌ها. تهران: نشر کتابدار. نوروزی» یعقوب. ۱۳۹۲ .کنایخانه‌های دیجیالی. رابط کاربر. قم: ادانشگاه قم + و یره جعفری‌فر. ۱۳۹۳. معماری استانداردهای کتأبخانه دیجیتالی میس بر سدل :0.5 قصلناسه ۱۳۹۶ محورهای ایجاد و توسعه کمابخانه دیجیالی. قم: دانشگاه قم. نوروزی» یعقوب» مهدی علیپور حافظی» و نیره جعفری‌فر. ۱۳۹۴. پروتکل‌های مبادله اطلاعات د رکنابخانه‌های نوروزی» یعقوب. و احمد نورپور. ۱۳۹۴. مدیریت منابع الکترونيکک در کتابخانه‌های دانشگاهی شهر تهران. رانا 50۳2۲۵۰ 10 ۲٩ 00۲۵۵۲1900 :۱۳۲۵۲6۵۵ اهازوا0 ۰.2012 ۱۷۵1506۷۵ ۱۷۰ 8 ,۴۰۸۵5۵0 ,۱۰ ۸۳۵۲۵۰۶ .79-3 :(3) 36 507۷065 ل2 7000/6 2۵00 ,5 80و۸۲ ,00/6005 06 ۱۵10۵۱ 1۳6 ۲٩ /روساه 0286 ۸ تبوازاهنان ۳۵120212 ۵1 2990931601 ۸ 2013 ۳۵۲۴۰ ۰ بل 8 .۷ باسا8 به کار گیری استانداردها (مورد مطالعه: کتابخانه‌های دیجیتالی ایران) ۱ نوروزی و جعفری‌فر پوداش و ال 5ع2۸۱5/۸01 07 00010۲۵6۵ ۸۳۳۷۵۱ ۳۵ ۵۲ ۴۲۵۵۵۵0/95 ۱۵ ۲۵۵۵۱۱۵۲۲۰ ها۵ ۳۵۵۵ ۱۵۲۵۷ اهانوزه 0 ۱۳۵ 6۲۳۵۲۹ 0۳ 65 611وزناو 0۲261106 0651 200 06501005 0۲ 0۲601 1۳۵ ۰۱۳۷۹۹92000 ۷.2014 ۱۷۰ ,0۳ .55161715 200 00/1۵/1 ۱1۵9/2119 :۵/۵5 ۵۲زا اهازواط 2006۰ 0۰ا2م5 ۱۱۰ 200 ,82666 ۴۰ ,۱۷۰۱۷ ,02۳۱ /و11۵://۱۷/۷/۷/.۵۱۲۰۵۲ ناه عاط‌دانه۸۸ ۲۵/۰ اهازواه ۵۶ 0680:0 و۵۲۵۵ ۸ .1999 ۴۳۵۵۵۲۵0۰ ۷۵۳۵۵۸ اهانوزص :6 561-2۲001۷۱۱ /0۲۵۲ز۱ اهازوال 2۵ و۴۷۵۱200 ۰.2007۰ ۱۵۵0۵۲ ۲۰ .2۸ ,6062۷65 ۷۱۰۸۰ با به۷ازه٩ه 1103-1120 :(4) ۱۷/۵۵96۵143 ۸ ۴۲۵۵۵53/9 ۱۳۳۵۲/۳۵۵ 500۰ 6286 ۲آصق 60۵ 808 1۳۵ 1 ۸996551۳9 :۳۳۵۶۵۲۳۷۵0 اهازوزط 200 ۲65 مازوو م۵ ا2 0ناساای ۱ ۰ 820262011 2۱۵912۵0 ۷۵۵ نا 00 20068860) 22011-720 10.1045/1 .17 ۱۷۵92206۰ 0-6 0۲۵۲6۵ ۲۵۶۵2۲۵۳ اه ۳۲۵065 ۳۳۹۴۱۱۱ ۲٩ ۴۵۱۵ 1۳6 .2013 .130261 ۵1۰۱۰ 8۸۰ با۲۵۲2 ۸۰ ۲۷۰ بناه‌ااه۱۳ .5 ۱۰ ,۴ .2 ,02۲260۱20 8012۷0۲۵ 200 ا2اع50 - ۲۲۵۵۵0۵ ۱۷۲۹۵۲۹۰ ۱۷/۱۳۵۱ ۱۵ ۱۵۳۵96۲۵۲ ۱۳۲۵۲۳۳۵۵۵۳۵ ۱۵ ۱۵۵۹۵۱۵ 01 2 :۳۵16۲۵5 ۱۳۲۵۲۷ و ااازوزه ۲۵۲ 1۵0065 200 510002۲05 ,0۲206065 8681 :2004 ۷۰ رانا 020 338-5 :(5) 28 ۴۵۷۵۷۷ ۱۳۵۲/۵۵ 00/6 .۱85۸ 1۳۵ ۱۵ 0۲20065 200غ2اااوال ۸۵۲۵۸ ۵ 3 ۲۵۲۶ ۵۲۵۲زا .1990-2013 ,۱۲۵۲6۹ 0260 آ۵ 006۷۵۱0۳۵۳ 1۳۵ 2014 ۱۸۱۵۲0۷۵۰ ۴۰ ۵ ۷۰ ,باهاطعنظ۴ 0 ۱۳۵۹:۵ ۱۱ ۱10۲۵۲1۵5 501001 ۱ 000اام ۵۵96 1۵ 0۲ ۲۷2100 عم اهازواه 200 2100غاازوا0 2011۰ ۰ا ,اه8 0 ,(/۴0:0 000ع5) بوو انا اهانونط ج واگ ۵ ۲۵۶۷ 2010 کامعزلا ۵0۰ ۸ ,82106۳996 ۵۰ ,۳۵۰ ۱۰ ,۱۷۷۱۵۳۰ متولد سال ۱ ,رای مدرک تحصیلی دکتری در رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی از دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران است. ایشان هم‌اکنون دانشیار گنروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه قم است. متولد سال ۰۱۳۶۷ دارای مدرک کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی

هدف پژوهش حاضر شناسایی و تعیین استانداردهای مورد استفاده در کتابخانه های دیجیتالی ایران است. روش پژوهش پیمایشی- تحلیلی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. در پرسشنامه طراحی شده استانداردهای مربوط به سه بخش ذخیره سازی، سازماندهی و جستجو/ بازیابی اطلاعات که با مرور متون و منابع مرتبط و با اعمال نظر 5 نفر از متخصصان استخراج شده بودند، در اختیار جامعه پژوهش قرار گرفت و از آنان خواسته شد درباره استفاده از هر یک از استانداردها در کتابخانه دیجیتالی خود گزارش دهند. نتایج پژوهش نشان داد رایج ترین فرمت فایل های پشتیبانی شده در قالب متنی؛ پی. دی. اف. با 95%، تصویری؛ JPEG با 7/63%، صوتی؛ MP3 با 7/63% ، ویدئویی؛ AVI با 5/45% میزان استفاده است. در حوزه سازماندهی رایج ترین استانداردهای فراداده توصیفی مارک با 3/77 % و دابلین کور با 1/59 % میزان استفاده بودند ، استاندارد فراداده ساختاری متس با 7/22% میزان استفاده در جایگاه بعدی جای گرفت . در این میان استاندارد فراداده مدیریتی پرمیس با 1/9% میزان استفاده پایین ترین میزان کاربرد را داشت. در بخش استانداردهای جستجو/ بازیابی اطلاعات در سطح کتابشناختی زد 50/39 با 3/77 % میزان استفاده، پرکاربردترین شناخته شد و در سطح تمام متن او.ای.آی. با 7/22% و OAI-PMH با 1/9% میزان استفاده، پایین ترین میزان کاربرد را داشتند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که 95% کتابخانه های دیجیتالی ایران از نرم افزار تولید داخل استفاده می کنند و پشتیبانی نرم افزار از هر استاندارد نقش موثری در استفاده از آن توسط کتابخانه دارد. نتیجه آزمون مربع کا نیز نشان داد کتابخانه های دانشگاهی بیشتر از سایر انواع کتابخانه ها از استانداردها استفاده می کنند.

427840

کلید واژه‌ها: معقول اول, معقول ثانی فلسفی» معقول ثانی منطقی ۱ پژوهشگر فلسفه و کلام؛ ۵10 8 0 نص2 و00 بط قرط ۶۶ فلسقه و کلام اسلامی سال یجاه سوم شیمباره اوله بهار واقاستان ۱۳۹۹ تقسیم‌بندی مفاهیم و شبکه‌بندی آن از مهمترین مسائل تأثیرگذار در فلسفه است به نحوی که می‌توان ادعا نمود فیلسوف در بخش اعظمی از معرفت خود. از طریق مفاهیم و با مفاهیم به واقعیت می‌نگرد و نظام مفاهیم فیلسوف به نحوی دریچه‌ها و دروازه‌های نگرش او به واقعیت‌اند. فیلسوفان مسلمان تقسیم‌بندی مشهوری درباره معقولات و مفاهیم کلی در فلسفه مطرح می‌کنند و معقولات را به معقولات اولی و ثانوی و معقولات ثانیه را به فلسفی و منطقی تقسیم‌بندی می‌کنند. به نظر می‌رسد این تقسیم‌بندی دچار نقص و ابهاماتی باشد به نحوی که واقعیتهای مورد قبول فلاسفه مسلمان را پوشش نمی‌دهد و همه را در برنمی‌گیرد. مسائل مورد بحث در این نوشتار این است که تقسیم مشهور معقولات به معقولات اولیه و معقولات ثانیه فلسفی و منظقی چه اشگالات و ابهاماتی دارم؟ آیا مصضاگیقی ماننت: خدا و عقول به.درستی تحت معقولات ثانيه فلسفی قزار گرفته‌اند؟ ا#اسوط نراقت بندی جدیدی آرائه نمود: که با اشکالات و ابهامات مذکور دست به گریبان نباشد؟ در این آنوشتار پس توضیح و دسته بندی سنتی و مشهور از معقولات. به نقادی از آن پرداخته و سپس برای رد اشکالات. به لحاظ پیشینه تحقیق باید گفت آثار نوشته شده در باب معقولات» بیشتر در جهت تبیین و برشمردن ویژگیها و بررسی سیر تطور تاریخی آن بوده‌اند. در این ارتباط مقاله «مفاهیم کلی» به بیان تقسیمات سه گانه معقولات پرداخته و ویژگیهای آنها را بر شمرده است.[۲۳] مقاله «معقول ثانی در فلسفه صدرالمتالهین» به بیان ویژگیهای معقول ثانی در حکمت متعالیه و نظرات ملاصدرا در این باب می‌پردازد[۵] مقاله «معقولات ثانیه فلسفی از دیدگاه مشائیان)[۴1] به بیان آرا فیلسوفان مشائی از کندی تا فارابی به این بحث می‌پردازد. چند مقاله دیگر نیز وجود دارد که از موضوع این نوشتار دور می‌شود و بدین خاطر به آنها اشاره نمی کنیم. آنچه در این نوشتار مورد بررسی قرار می‌گیرد که در آثار دیگر مطرح نگردیده بیان برخی چالشها و نقدهای جدید به بحث معقولات و در نهایت به منظور حل اشکالات, تقسیم‌بندی جدیدی به جای تقسیم‌بندی تا چندین قرن در میان فیلسوفان مسلمان به دلیل عدم تفکیک معقول ثانی منطقی و معقول ثانی فلسفی نوعی ابهام و خلط در آثار آنها در باب مفاهیم کلی قابل مشاهده است. در نگاه فارابی معقول ثانی به معنای عوارض ذهنی معقولات اولی یعنی مفاهیم ذهنی محض مورد نظر است. [۱۷, ص۶۴] ابن سینا نیز معقولات را به اولی و ثانی تقسیم کرده و بیان می‌کند که معقول ثانی موضوع علم منطق است. [۰۱ ص۱۹] در بهمنیار برخی مفاهیم نظیر شی. ذات و وجود در زمره معقولات ثانیه منطقی به معنای ذهنی محض قرار گرفتند [٩. ص۳۸۳] در آثار سهرودی نیز مفاهیم بیشتری به عنوان معقول ثانی منطقی مطرح گردید اما به دلیل عدم تفکیک میان معقولات ثانی فلسفی و منطقی, باز می‌توان شواهدی یافت که سهرودی نیز در برخی جاها به ذهنی محض بودن مفولات ثاتی, معسقد: نبوّده: است. [1 شاه ض ۳ ۳ اضض ۷۷۶۴] ببه اقظر می‌رسد به لحاظ تاریخی گروهی که سرآغاز آنهاملاعلی قوشجی است این مفاهیم را ناظر به: خارج و حمل آنها را کی ضات ای وس داسته است. [نک : ۵ صص۳۳-۲۲] به هر روی مسئله معقولات و مفاهیم کلی, به لحاظ تاریخی مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته تا اینکه صورت نهایی خود راادر حکمت متعالیه و پیروان آن یافته است. بر اساس آنجد ۱۵ کمک عم وان ای مطرح شده است مفاهیم کلی و معقولات به سه دسته بخش می‌شوند؛ معقولات در ابتدا به معقول اول و معقول انی بخش می‌شوند و سپس معقول ثانی نیز به نوبه خود به معقول ثانی فلسفی و معقول ثانی منطقی تقسیم می‌گردد. ملاصدرا درباره معقولات اولی و ثانوی و تفکیک معقولات فلسفی و منطقی از هم و نیز ویژگیهای آنها در آثار خود مطالبی را بیان کرده مفاهیمی که به گونه مستقیم از عالم خارج از ذهن انتزاع شده و دارای افراد خارجی‌اند. [۱۳1 ج۱ ص‌۳۳۴] به تعبیر حاج ملاهادی سبزواری اتصاف و عروض آنها در عالم خارج در نگاه متفکران مسلمان این مفاهیم منطبق بر مفاهیم ماهوی می‌گردد هنگامی که ذهن فرد با یک مصداق یا مصادیقی از یک شی آشنا شد نفس او مستعد می‌شود تا ۶۸ فلسقه و کلام اسلامی سال یجاه سوم شیمباره اوه بهار واقاستان ۱۳۹۹ مفهوم کلی آن شی را دریاید. مفاهیم ماهوی در جواب از ماهو و بیانگر چیستی اشیا هستند. این مفاهیم بر دسته خاصی از اشیا دلالت دارند مثلا اگر چیزی درخت است دیگر کوه نیست و بیانگر تکثر و جدایی در میان مصادیق خود هستند و بر این اساس در مقولات عشر یک مفهوم ماهوی در یک مقوله است نه چند مقوله. [۰۲۱ صص ۱۶۷-۶ ] «می‌توان تعریف دقیقی از مفاهیم ماهوی ارائه داد به اینکه مفاهیم ماهوی, مفاهیمی هستند که دلالت بر چیستی و حدود وجودی اشیا نموده و در ازای آن‌ها واقعیتی در خارج وجود دارد مانند مفاهیم انسان» اسب و درخت؛ مراد از واقعیت. واقعیت مادی و محسوس نیست بلکه اعم از واقعیات مادی و مجرد است. از این رو دسته اول: مفاهیمی که بر موجودات مجرد ممکن الوجود دلالت می‌کنند؛ بدیهی است خدا نیز مجرد است ولی چون دارای ماهیت و حد وجودی نیست مفاهیم ماهوی دسته دوم: بخشی از مفاهیم ماهوی بر اصور نوعیه و جسمیه و هیولا دلالت می‌کنند؛ این بخش بر جواهر عالم ماده دلالت می‌کنند مانند انسان و اسب دسته سوم: مفاهیمی که بر اعراض خارجیه عالم.ماده دلالت می‌کنند مانند کم و کیف؛ نکته مهم و مشترک در هر سه دسته این است که مفهوم ماهوی, مفهومی است که بر چیستی اشیا دلالت دارد و در ازای آنها واقعیتی وجود دارد.» ( ۰۲۳ ص۹۸) به مفاهیمی که از طریق سنجش و مقایسه میان موجودات خارجی به دست می‌آید معقول ثانی فلسفی گویند. این مفاهیم بر خلاف معقولات آولی, دازای مابازا مستقیم خارجی نیستند مانند: علت. معلول و امکان و ,عدم و وجوب. [نک : ۰۱۲ ج ۱» صص ۶ ۲ج ۲ صصض ۴/۹۶۶ چه این مفاظم از امور خارجی حکایت می‌کنند اما از حدود ماهوی حکایت نمی‌کنند. اختلاف و تعدد اين مفاهیم سبب تکثر و تعدد وجودات خارجی نمی‌شود. [۱ ۲ ص ۳۴۲] بنابراین ذهن به گونه قعال به سنجش و مقایسه میان موجودات می‌پردازد تا این مفاهیم را به دست آورد در حالی که در سقولات آولی هن به وت انضالی آنها را از خاری فرباقت مي‌کند .یبا بر نظر سور اتصاف این مفاهیم در خارج و عروض آنها در ذهن است. [۰۱۰ صص ۶۸-۶۷] به هر روی معقولات ثانی فلسفی دارای منشا انتزاع در عالم خارج‌اند مثلا زمانی که آتش, آب را گرم می‌کند گفته می‌شود آتش به عنوان علت و گرم شدن آب. معلول است اما چنین نیست که به جز معقولات اول یعنی آب و آتش دو چیز مستقل به نام علت و معلول در کنار آب و آتش داشته باشیم تا لازم آید در این مسئله با وجود چهار چیز جداگانه روبرو باشیم بلکه از سنجش رابطه میان آتش و گرم شدن آب توسط آن» آتش را موصوف به قلیت, ی گرم شتن آب را مقصف بدمعلولیت قرار می‌دهیم: آنه: آشکار است این است که آتش در عالم خارج, متصف به علیت است و اطلاق معلول به آب در حال گرم شدن تیز دارای اتساف: خارجی است بنابراین مصفولات قاتی قلسقی سابازاه مستقل و عیفی مانند معقولات اولی ندارند اما منشا انتزاع در خارج دارند. همین ویژگی سبب می‌شود که معقولات ثانیه فلسفی از شمول برخوردار باشند و مختص به دسته ای خاص از موجودات نگردند. این آمر به این دلبل است که مسقولات ثائیه قلسفی وجودی ستقل در عرض معقولات اولی ندارند و با توجه به اینکه با سنجش و تحلیل به دست می‌آیند می‌توان با سنجش و تحلیل‌های مختلف؛ موجودات: گوناگونی را به معقولات ثانیه فلسفی متصف نمود. ممکن است هر چیزی در جایگاه علت قرار گیزد:جچه خداوند و چه آتش و.. به هر روی» معقولات ثانیه فلسفی» مفاهیم محوری و اساسی فلسفه را تشکیل می‌دهند. مفاهیمی که نه مابازای مستقیم و مستقل خارجی دارند و نه منشأ انتزاع در خارج بلکه تنها در ذهن محقق‌اند [۰۱۲ ج۱» ص ۳۳۲] و با تحلیل میان مفاهیم ذهنی تحقق می‌پابند مانند: کلیت. نوع و جنس. به تعبیری اتصاف و عروض آنها در ذهن است بنابراین فرد محسوس. خارجی ندارند .و ادراک آنها مسبوق به خس نیست و ذهن در حصول آنها نیازمند تامل عقلانی است. به تعبیری ذهن پس از پیدایش معقولات اولی به جستجوی احکام و روابط آنها در حیطه ذهن: می‌پردازد بنابراین این مفاهیم به اشیا خارجی مرتبط نمی شوند و منحصر دز حیطه ذهن‌اند. [۰۱۸ ص‌۱۶] به نظر می‌رسد تقسیم‌بندی بالا که تقسیم‌بندی مشهور و مرسوم از مفاهیم کلی در اندیشه فیلسوفان مسلمان است به نحو کامل, واقعیات موجود در انديشه فیلسوفان مسلمان را نشان ندهد و در برخی موارد با ابهامات و اشکالاتی روبرو باشد که در ادامه به ۷۰ فلسقه و کلام اسلامی سال یجاه سوم شیمباره اوله بهار واقاستان ۱۳۹۹ اولین ابهام جدی که در این باب مطرح می‌گردد این است که مفهوم خدا يا واجب‌الوجود جزو کدام دسته از معقولات قرار می‌گیرد؟ با توجه به آنچه ذکر شد از یکطرف مفهوم خدا جزو معقولات اولی نیست چون معقولات اولی شامل امور ماهوی می‌شوند در حالی که خدا ماهیت ندارد. از طرف دیگر معقول ثانی منطقی نیز به شمار نمی آید زیرا مفاهیم منطقی منحصر در حیطه ذهن‌اند و مصداق خارجی ندارند و این امر در باب خداوند قابل فرض نیست. بنابراین تنها فرضی که باقی می‌ماند این است که مفهوم خدا معقول ثانی فلسفی باشد. در باب معقول ثانی فلسفی گفته شد که آنها دارای فرد نیستند و تنها منشا انتزاع دارند که با سنجش و مقایسه به دست می‌آیند مثلا مفهوم علت. یک فرد و واقعیت مستقل خارجی ندارد بلکه در مقایسه و سنجش موجودات خارجی به دست می‌آید مثلا ذهن از رابطه آتش و گرم شدن آب» مفهوم علت را از آتش انتزاع می‌کند و اگر سنجش و مقایسه نباشد. چنین مفهومی انتزاع نمی شود و موجود و مابازای مستقلی در برابر آن قرار تمی گیرد..در اینجا این اشکال پیش می‌آید که چگونه خدا یک واقعیت خارجی در کنار دیگر واقعیتها نیست و مابازای مستقل ندارد؟ آیا می‌توان پذیرفت در برابر مفهوم خداوند. اگر مقایسه و سنجش نباشد هیچ واقعیت آیا می‌توان گفت مفهوم خدا معقول ثانی فلسفی ات اما حقیقت و مصداق مفهوم خداوند» موجود مجرد و واقعیت مستقل خارجی است؟ به نظر می‌رسد پاسخ منفی باشد زیرا مفاهیم دریچه‌های ذهن به عالم خارج‌اند اگر شما خدا را ذیل معقول ثانی فلسفی قرار دهید. دیگر نمی توانید.ویژگیهای معقول ثانی فلسفی را در باب خداوند نپذیرید. تحقق استقلالی و موجودیت داشتن خارجی بدون نیاز به سنجش و مقایسه. وصف معقولات اولی بود اما چون شرط ماهوی بودن در آنها لحاظ شده بود دیگر نمی توان مفهوه, دا را ذبل آن ,برد نی .د رجا که شد برد محطف به اغراض, تنها براق :مر ماهوی قابل فرض است و آمور غیر ماهوی, فرد ندارند. آیامی‌تزان گنت دا سقول تانی قلسفی است به این سنا که قرذ ساخوی تذاره آما مصداق دارد و مصداق دارای واقعیت و تحقق خارجی است؟ به نظر می‌رسد پاسخ باز منفی باشد زیرا مصداق در اینجا نه به معنای فرد مستقل بلکه به معنای داشتن منشا انتزاع در خارج است یعنی اتصاف در خارج و عروض در ذهن دارد. بر این اساس با توجه به اشکالات بالا مفهوم خدا نمی تواند به عنوان معقول ثانی فلسفی به حساب آید. به هر روی اگر مفهوم خدا بخواهد معنا داشته باشد و چیزی را نشان دهد باید جزو کدام از دیگر ویژگیهای معقول ثانی این بود که وحدت و تعدد مفاهیم فلسفی» دال بر وحدت يا تکثر مصداق خارجی نیست و بر همین اساس مفاهیم فلسفی دارای شمول در صدق بودند و منحصر در یک مصداق نمی شدند بلکه با اعتبار و لحاظ ذهن می‌توانستند بر مصادیق دیگر انطباق یابند مثلا آتش, انسان و حیوان و ... می‌توانند مصداق مفهوم علت قرار گیرند بنابراین معقول ثانی با لحاظ ذهنی» دارای تعدد و تکثر می‌شود. بر این اساس آیا ما می‌توانیم این ویژگی را درباره خدا به کار ببریم و با لحاظ ذهتی مفهوم خدا را بر امور متکثر و متفاوت تطبیق کنیم؟ به تعبیری اگر مفهوم خدا را ذیل معقول ثانی فلسفی به شمار می‌آوریم آیا می‌توانیم ویژگیهای معقول ثانی فلسفی در باب خدا را بپذیريم یا خیر؟ اگر بپذیریم که دچار اشکالاتی می‌گردیم و اگر نپذیریم پس چرا آن را ۴ . عدم سنجش و مقایسه در حصول مفهوم خدا اگر به آثار بزرگان و اندیشمندان و متفکران مسلمان نگاه کنیم آنها مفهوم خدا را معقول ثانی فلسفی نمی دانند. از امور واضح "بر این مطلب می‌توان به برهان صدیقین اشاره کرد. ادعای فیلسوفان قائل به برهان صدیقین این است که از نسبت سنجی و از طریق مقایسه و تحلیل میان ممکنات و مخلوقات به خدا نمی رسند بلکه تلاش می‌کنند بدون واسطه و بدون در نظر گرفتن مخلوقات. از خود خدا بر وجود او استدلال کنند. ابن سینا اعتقاد دارد که برای اثبات خدا نیازی به اعتبار غیر او نیست. [۰۲ ج۲. ص۵۴] علامه طباطبایی نیز سعی می‌کند با تامل در واقعیت هستی» بدون هیچ قید و شرطی به اثبات خدا دست یابد. [۱۶صص ۸۶-۷۷] چنانکه گفته شد معقول ثانی فلسفی با سنجش و مقایسه میان معقولات اولی یعنی مور ممکن حاصل می‌شود در حالی که در این استدلالها ادعا این است که اثبات وجود خدا نیازی به در نظر گرفتن معقولات اولی ندارد و این به معنای آن است که مفهوم خدا معقول ثانی فلسفی نیست. امام حسین ع به خدا خطاب می‌کند که: «آیا برای غیر تو ظهوری است که آن ظهور برای تو نباشد تا ظاهر کننده تو باشد؟! کی غائب بوده ای تا نیازمند دلیلی باشی که بر تو دلالت کند؟ کی دور شده ای تا اثرها وسیله وصول به تو گردند... چگونه مخفی مانی در حالی که ۷۲ فلسقه و کلام اسلامی سال یجاه سوم شیمباره اوله بهار واقاستان ۱۳۹۹ ظاهری و چگونه غائب گردی در حالیکه حاضر و ناظری» [۰۱۹ ص ۶۰۹] در اینجا معقول ثانی بودن مفهوم خدا به وضوح رد شده است یعنی برای دریافت مفهوم خدا نیاز به سنجش و مقایسه میان مخلوقات و معقولات اولی نیست. در آثار عرفا به وفور می‌توان یافت که تنها وجود حقیقی, خدا است که او ظاهر و مظهر است و در عالم در تجلی است و پنهان نیست که بخواهد با مقایسه و تحلیل آشکار شود. به نظر می‌رسد فیلسوفان مسلمان از معقول ثانی لحاظ کردن مفهوم خدا خواسته‌اند که آن را از دایره مفاهیم ماهوی خارج کنند چون خدا دارای ماهیت نیست اما مشکل اینجا است که در میان معقولات تنها معقول اولی که موجودات ماهوی‌اند دارای وجود و مابأزای مستقل در عالم خارج‌اند و معقول ثانی فلسفی مابازای مستقل و مستقیم ندارد و تنها اتصاف خارجی وتا انتزاع دارد و این با جایگاه خدا در انديشه متفکران مسلمان سازگاری البته به نکته دیگری هم در باب خداباید اشاره نمود. برخی براهین اثبات خدا با سنجش و تحلیل و مقایسه همراه است یعنی از طریق تحلیل و سنجش میان عالم و غیر خدا به خدا می‌رسند مانند برهان نظم و حرکت و حدوث؛ در اینجا باید تامل نمود که آیا تحلیل و سنجش به عنوان زمینه و مقدمات یافتن مصداق مفهوم خدا است و بر این اساس مفهوم خدا خود نسبی نیست بلکه متاخر از سنجش و نسبت یابی است يا اینکه در خود مفهوم خدا و نه مقدمات حصول آن» نسبت و سنجش‌یابی نهفته است مانند مفهوم علت و معلول؛ در صورتی که سنجش و تحلیل را مختص مقدمات و زمینه‌های رسیدن به خدا قرار دهیم و خود مفهوم خدا را دال بر نسبت ندانیم» این اشکال ایجاد می‌شود که چگونه مفهوم خدا را ذیل معقولات اولی که بیانگر نسبت نیستند قرار دهیم چون معقولات اولی آموری ماهوی هستند و اگر مفهوم خدا را جزو معقولات ثانی فلسفی بدانیم پس لازم می‌آید مصداق و مابزای مستقل نداشته و مفهومی باشد که از مقایسه و سنجش میان معقولات اولی حامّل,کر8 3 که این هم قوضی باطل است؛ به هر روی این فرضها قابل قبول نیست و باید راهی دیگر جستجو نمود. از دیگر مشکلات تقسیم‌بندی معقولات به‌گونه مشهور اشکالاتی است که با توجه به اصالت, وخوق و اغتباریت ماقمت براق آق پیش می‌آید. کو گونه معقا و برداشت. از اصالت معنای اول: اصالت در نظریه اصالت وجود به معنای مصداق داشتن در عالم خارج از ذهن و اعتباریت در اعتباریت ماهیت به تبع معنای اصیل یعنی نداشتن مصداق در عالم خارج از ذهن است؛ بر این اساس تنها مصداق مفهوم وجود. یعنی حقیقت وجود. عالم خارج از ذهن را پر کرده و ماهیت تنها در ذهن محقق است [نک : ۰۱۲ ج ۰۱.ص ۴۹ و معنای دوم: اصالت در نظریه اصالت وجود به معنای تحقق بالذات در عالم خارج از ذهن و اعتباری به معنای تحقق بالتبع یا بالعرض در عالم خارج از ذهن است؛ بر این اساس افزون بر تحقق بالذات وجود در عالم خارج از ذهن, ماهیت نیز بالتبع يا بالعرض به واسطه وجود تحقق یيافته است. [۱۲ ج۰۱» ص ۷۵؛ ۰۱۳ صص ۷۱ و ۱۶۱؛ ۱۵ صص ۵۵-۵۴ ۰۲۰ صص ۵۶-۴۵] با توجه به هر دو معنا به نظر می‌رسد ما در تقسیم‌بندی مفاهیم کلی باید بازنگری کنیم. بر اساس معنای اول اصالت وجود. عالم خارج از ذهن را وجود پر کرده است نه‌آماهیت و ماهیت حد وجود خارجی است که در ذهن تحقق می‌یابد. بر این اساسن چگونه ما ادعا. می‌کنیم:امور ماهوی, عالم خارج از ذهن را پر کرده است و وجود و اور وجودی معقول تأنی‌ائّد,یعنی منشا انتزاع دارند نه مابازای مستقل در خارج؟ چه در معنای اول اصالت.و چه در معنای دوم آن چگونه می‌توان پذیرفت که امور ماهوی یعنی معقولات اولی که اعتباری‌اند مبنای انتزاع وجود و اموز وجودی قرآر می‌گیرنن ۵۳ امورولا ال انوا چکو ار درباشت مفهوم وجود نیازمند تحلیل و سنجش آمور اعتباری بعنی‌#آمور ماهوقی هسم؟ آیا می‌توان ماهیات را منشا انتزاع وجود گرفت؟ چگونه ماهیت اعتباری متن خارج را تشکیل داده و سپس در گام بعد ذهن از سنجش و تحلیل ماهیات و امور ماهوی, مفاهیم وجودی و... را انتزاع می‌کند؟ چنانکه گفته شد معقول ثانی متاخر از معقول اول و مبتنی بر آن است. آیا این با اصالت وجود و اعتباریت ماهیت سازگاری دارد؟ ملاصدرا در مورد مفهوم وجود بیان می‌کند که مفهوم وجود آن .گونه آنیست که در خارج مصداق نداشته و معقول ثانی منطقی باشد چنان که اکثر متأخرین چنین پنداشته‌اند [۰۱۲ ج۲ ص۳۲۹ همان, جع صص ۷۴-۷۲] بلکه معقول ثانی فلسفی است که در عالم خارج از ذهن منشا انتزاع دارد. همان ج۰۱ ص۴۹؛ همان ج ٩۰ ص ۱۸۵] به نظر می‌رسد این نگاه از رسوبات منطق ارسطویی است و حکمت متعالیه نیاز به منطقی مبتنی بر اصالت وجود دارد. بر اساس نظریه اصالت وجود نه تنها معقولات ثانی فلسفی با اشکالاتی روبرو می‌گردد بلکه ۷۴ فلسقه و کلام اسلامی سال یجاه سوم شیمباره اوله بهار واقاستان ۱۳۹۹ معقولات ثانی منطقی نیز با مشکلاتی دست به گریبان می‌شود. تقسیم‌بندی معقولات مبتنی بر نوعی نگاه ارسطویی به بحث است یعنی در ريشه و بنای این دسته بندی می‌توان نگاه ماهوی محور منطق ارسطویی را یافت. منطق ارسطویی در بسیاری از جاها مبتنی بر امور ماهوی است یعنی پیش فرض آنها تحقق ماهیت در عالم خارج از ذهن است مانند کلیات خمس. بحث کلیات خمس و مفاهیمی مانند جنس و نوع و فصل و... بنا بر اصالت وجود چه سرانجامی می‌یابند؟ به ویژه با توجه به برداشتی از اصالت وجود که ماهیت در خارج از ذهن نفی می‌شود؟ البته شایان ذکر است که تحقق ماهیت در عالم خارج از ذهن چه به عین همان وجود یعنی به نحو عینیت وجود و ماهیت [۰۱۴ صص ۵۵-۵۴: ۰۱۳ ص۳۸؛ ۰۱۲ ج۲. ص۲۹۶] و چه در طول هم که ملارجبعلی تبریزی ظرج می‌کند.[غ ج اد سص ۲۵۸۳۲۵۷ ] و چه‌تدر عرضی «یکدیگر [ ۸۳ صض۷۵-۱۴ای ۳۹- ۰ همه مورد نقادیهای جدی و زیادی قرار گرفته است [نک: ۰۷ صص ۱۲۴-۱۰۷ ] که در صورت وارد بودن نقدها منجر به نفی ماهیت دراعالم خارج از ذهن می‌گردد و اساس ۳-۴ ابهام درباره عقول مجرد: بر اساس تقسیم‌بندی معقولات. عقول مجرد چون موجوداتی ممکن‌اند و تکلات پگ دای ماهیت نگ معقولات اولی قرآر می‌گیرند. سوالی در اینجا به ذهن متبادر می‌شود که چگونه ما مفاهیم عقول مجرد را آنتزاع می‌کتیم؟ آمور ماخوی ماننه راهان چوی مصداق ماذی دازنن مستقیم از خارج انتزاع می‌شوند و نیاز به سنجش و تحلیل در انتزاع آنان نیست؛ اما عقول که مادی نیستند و فرد مادی ندارند پس چگونه مفاهیم آنها را انتزاع می‌کنیم؟ در تگامقلاسفه مسلمان نها لدم رو رد ار ور دا راناعخمات یمامت و مجال است که موجود مرکب بدون واسطه از موجود بسیط من جمیع الجهات صادر گردد پس در تحلیل و مقایسه میان نسبت موجودات مرکپ و صدور کثیر از واحد بسیط. عقول و وسائظ مجرد: را اثتبات می‌کنن. [۱۴۳بج۳۰۵-۲۰۳۷۲] بناین عقول مجره با تحلیل و مقایسه و سنجش به دست می‌آیند و بنا بر تقسیم معقولات باید جزو معقولات ثانی فلسفی قرار بگیرند در حالی‌که در تقسیم‌بندی مشهور جزو معقولات اولی قرار گرفته‌اند. شاید دلیل این کار فلاسفه را اینگونه بتوان توضیح داد که مسیر رسیدن به یک حقیقت که در برابر آن مفهومی قرار می‌گیرد متفاوت است با دلالت آن مفهوم بر حقیقت و مصداق خود؛ یعنی اگر ما با مقایسه و تحلیل در مقدمات و زمینه‌هایی به وجود عقول مجرد پی ببریم لازم نمی آید که عقول مجرد جزو معقولات ثانی قرار بگیرند بلکه باید دید در هنگام دلالت مفهوم عقل آیا این مفهوم بیانگر نوعی نسبت است یا خیر؟ یعنی به نحو نسبی و سنجشی دلالت بر خارج دارند یا خیر؟ بر اساس این ملاک. مفاهیم علت و معلول با سنجش به دست می‌آیند و در مقام دلالت بر مصداق نیز به یک نسبت سنجشی و مقایسه‌ای دلالت می‌کنند. بنابراین نگاه, اگر چه مقدمه و زمینه دریافت مفهوم عقل مجرد سنجش و مقایسه است اما خودش مفهومی نسبی و مقایسه ای نبوده و بیانگر نسبتی در عالم خارج نیست بر خلاف مفاهیم علت و معلول یا مفاهیم پایین و الا و ... که در انتزاع آنها سنجش و تحلیل و نسبت یابی» تاثیر و نقش مستقیم دارد نه اینکه این مفاهیم مانند مفهوم عقل مجرد فقط دارای زمینه و مقدمات تحلیلی و سنجشی باشند.:یر این اساس مفاهیم عقول مجرد سول اولی‌اند نه قانوّی. به نظر می‌رسد می‌توان تقسیم‌بندی جایگزینی.برای تقسیم سه وجهی معقولات و مفاهیم کلی اراقه داد که بتواند با کوی بر واقدیایتمه ار گر فلاسفه را بیان کرده و از ابهاماث و اشکالات بالا مصوومان۹ لس اصل امضاه #اق ۹ مه چیز یا ذیل مفهوم وجود قرار می‌گیرد یا مفهوم عدم؛ هر واقعیتی يا در عالم خارج از ذهن وجود دارد یا در عالم ذهن؛ بر این اساس مفهوم وجود به لحاظ دایره شمول و گستردگی صدق, هیچ مفهوم هم عرضی ندارد. به تعبیری هیچ حقیقت و واقعیتی از دایره وجود خارج نیست. ذر آبتجا,وجوق و رامیت مترادف خمآنته همانگرند که راقموته می‌تزانن مساق هی یا خارجی داشته باشد وجود نیز.می‌تواند مصداق ذهنی یا خارجی داشته باشد. وجود در این اعتبار» معادل وجود لابشرط مقسمی است یعنی ذهنیت یا خارجیت یا حقیقی و آمتباری: بوذن از مصناق آرر اکاا لشیم / سر سین سبب: می‌تواند: تفیقانت گوناگون و اقسام مختلف داشته باشد وجود در دو حالت به مصداقی خاص آشاره نمی کند. یک خالت این است که مفهومی, تهی: باشد.و خالت: دیگر این است که مفهونی لبریز و پر باشد و همه چیز را در سیطره صدق و شمول خود فرا گیرد. بر این اساس وجود می‌تواند اقسام مفاهیم حقیقی و اعتباری را در بر بگیرد زیرا هیچ واقعیت و حقیقتی نمی‌تواند بدون وجود و تحقق در ذهن یا خارج از ذهن لحاظ گردد. مفهوم وجود به لحاظ مفهومی و به اعتبار مفهوم بودن اگر چه در عرض دیگر مفاهیم است اما ۷۶ فلسقه و کلام اسلامی سال یجاه سوم شیمباره اوه بهار واقاستان ۱۳۹۹ از لحاظ دایره صدق و شمول مترادف واقعیت است و هیچ مفهوم هم عرضی ندارد. بنابراین مفهوم وجود به عنوان مقسم تقسیمات مفاهیم قرار می‌گیرد. [نک : ۸ ۸۹-۶۴] بر این اساس می‌توان اقسام مفهوم وجود را ابتدا به دو دسته اصلی مفاهیم حقیقی و امتباری تقسیم کرد و سچس درذیل آها تقمیمات دایگر را بیان نمود. بنایراین می‌توان مفاهیمی حقیقی,» مفاهیمی‌اند که بیانگر واقعیتی در عالم خارج‌اند؛ در اینجا مطابقت مفاهیم با عالم خارچ و بحث صدق و کذب آنها قابل طرح است یعنی در صورت مطابقت با عالم خارج صادق و در غیر این صورت کاذب می‌باشند. مفاهیم حقیقی خود به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: یک دسته مفاهیم دارای واقعیت مستقل در عالم خارج و دسته دیگر دارای واقعیت مستقل در خارج نیستند؛ بر این اساش دو دشته مفاهیم شکل می‌گیرد: الف: مفاهیمی که دارای واقعیت و مابازا مستقل در خارزج‌اند؛ در برابر این مفاهیم. موجودات مستقل و محقق خارجی قرار.می گیرد. مفاهیم دارای مابازا مستقل در خارج دسته اول: مفاهیمی که دارای واقعیت و مابأزای مادی در عالم خارج‌اند مانند: انسان. دسته دوم: مفاهیمی که دارای واقعیت و مابأزای غیر مادی در عالم خارج‌اند مانند ب: مفاهیم حقیقی که:دارای واقعیت و مابازا مستقل در خارج نیستند. این مفاهیم چون حقیقی‌اند در خارج واقعیت دارند اما نه به نحو واقعیتی مستقل. این مفاهیم. بیانگر نسبت و رابطه در عالم خارج‌اند مانند علت و معلول و امکان و ... مفهوم عدم نیز در اینجا قرار می‌گیرد چون باسنجش به دست می‌آید. درباره اینکه مفهوم عدم چگونه به دست می‌آید اختلاف است [نک : ۸ صص ۸۹-۶۴] در باب اینکه مفهوم عدم مابازای مستقل خارجی ندارد مورد اجماع است اما باید دانست که منشا انتزاع دارد که با مقایسه و نسبت سنجی آمور وجودی به دست می‌آید. واقعیت غیر مستقل داشتن مفهوم عدم یعنی با مقایسه در امور وجودی و واقعی به دست می‌آید و اعتباری نیست. هنگامی که می‌گوییم دانشجویان در کلاس نیستند و دارای عدم‌اند یعنی واقعا در عالم خارج. خالی بودن کلاس از دانشجو مصداق عدم است و یا اینکه در هنگام شب گفته شود خورشید نیست و معدوم است یعنی در عالم خارج به هنگام شب نبود خورشید سبب انتزاع مفهوم عدم شده است و چنین نیست که ذهن از پیش خود بتواند بگوید خورشید در شب است و ...بر این اساس مفهوم عدم چون بر اساس مقایسه و حالات آمور وجودی و واقعی به دست می‌آید به اعتبار وضعیت وجودی انتزاع خود ريشه در واقعیت دارد و اعتباری نیست اما مصداق و مابازای وجودی مستقل نیز ندارد. مفاهیم اعتباری به مفاهیمی گفته می‌شود که بیانگر واقعیتی در عالم خارج نیستند زیرا در برابر این مفاهیم» حقیقت و واقعیت خارجی وجود ندارد پس مسئله مطابقت آنها بر قالم ارچ و بخ ضدق او کاب درباره. آنهاز منتفی است. مقاهیم اقتباری که قاغل شساسا آنها را می‌سازد خود به دو دسته قابل تقسیم است: دسته اول: مفاهیم مفید: مفاهیمی که در جهت زندگی و زیستن بهتر در جهان به اعتبارات مختلفی وضع می‌شوند. در اینجا به اعتبار نیازهای زندگی و زیستن در عالم. احتمالا بتوان تقسیم‌بندی‌های مختلفی بیان کرد. در یک تقسیم‌بندی می‌توان آنها را به الف. مفاهیمی که مدیریت‌وکننده احیاا لاومعواط و آوزوها هستند. این مفاهیم در داستان نویسی و رمان نویسی و شعر و ...ابه کار می‌روند: مانند ماه زیبای آسمانی در ب. مفاهیمی که مدیریت کننده امور اجتماعی‌اند مانند: رئیس » قانون و دولت و ... ج. مفاهیمی که مدیریت‌کننده فکر و سیر تفکراند مانند: مفاهیم دستگاه‌های مختلف منطقی» مفاهیم ریاضی و...؛ بر همین اساس امروزه سخن از دستگاههای مختلف منطقی و سخن از ریاضیات با اصول موضوعه‌های مختلف در میان است. دسته دوم: مفاهیم غیر مفید: این‌گونه مفاهیم لغو و بیهوده هستند و جزو اباطیل و مور بی‌استفاده ق بی‌هنا: به خساب: امی‌آیند ماقس: نقهوم "اسب بالدار افسان تماق تقسیمات بالا به صورت دو وجهی بیان شد تا به گونه ای حصر عقلی آنها برجسته شود. تقسیمات بالا را می‌توان به گونه دیگری و با عناوین جداگانه مطرح نمود. بر این اساس می‌توان تقسیم‌بندی‌های بالا را در اقسام مختلف زیر دسته بندی نمود و بیان ۷۸ فلسقه و کلام اسلامی سال یجاه سوم شیمباره اوله بهار واقاستان ۱۳۹۹ ۱- مفاهیم مادی: منظور مفاهیمی است که در برابر آنها واقعیت مادی قرار می‌گیرد و از موجودات مادی انتزاع می‌شود: مانند درخت و کوه و انسان و ... ۲- مفاهیم مجرد: مفاهیمی که مصداق مادی ندارند اما مصداق مستقل و مابازای غیر مادی دارند. از مهمترین مصادیق این مفاهیم می‌توان به مفاهیم قدسی مانند خدا و ۳ مفاهیم نسبی: منظور مفاهیمی است که بیانگر نسبت در عالم خارج و واقعیات خارجی‌اند. با تحلیل و سنجش میان واقعیات خارجی به دست می‌آیند و ملاک تشخیص آنها این است که فردی جدید يا واقعیتی مستقل به عدد و تعداد موجودات مادی یا مجرد اضافه نمی‌کنند اما آنها را به سبب وجوه و خیشیات خارجی ملحوظ در آنها متصف به این مفاهیم می‌کنند مانند : علت. معلول, امکان و ... ۴- مفاهیم تخیلی: مقصود مفاهیمی است که از عالم خارج از ذهن انتزاع نشده‌اند و با ترکیب‌کردن مفاهیم موجود درا ذهرولابد ۳و9 می‌آیند. بیشتر مدیریت‌کتنده احساسات و عواطف و آرزوها و :: هستند. فاعل شناسا آنها را جعل و وضع می‌کند و بیشتر در داستان نویسی و شعر و ... کاربرد دارند مانند: سیمرغ ۵ مفاهیم حقوقی: مقاهیمی که فاعل شناسا آنها را جعل و وضع می‌کند برای مدیریت بهتر امور اجتماعی چه در عرصه حقوق خصوصی و چه در عرصه حقوق عمومی ۶ مفاهیم فکری: مقصود مفاهیمی است که مدیریت‌کننده سیر تفکر و سامان بخش به آن هستند: مانند مفاهیم و دستگاه‌های مختلف منطقی و علوم ریاضی که با مبانی و چنانکه پیشتر اشاره شد مفاهیم اعتباری یعنی مفاهیم تخیلی و مفاهیم حقوقی و مفاهیم فکری بسته به:مفید یودرا و کارانق هتممامنک) الست. تغییر کنند. اضق و کذاب به معنای مطابقت یا عدم مطابقت با واقعیت خارجی در اینجا معنایی ندارد. انسجام در مولفه‌های آنها و کارایی و مفیدتر بودن در آنها مورد نظر است. به نظر می‌رسد تقسیم معقولات به سه دسته معقولات اولی و معقولات ثانی فلسفی و منطقی دچار ابهاماتی باشد و همه واقعیات مورد نظر متفکرین مسلمان را به خوبی در بر نگیرد. با توجه به تقسیم مشهور معقولات لازم می‌آید مفهوم خدا معقول ثانی فلسفی باشد و معقول ثانی فلسفی یک واقعیت خارجی در کنار دیگر واقعیتها نیست و مابازای مستقل ندارد؛ بنا بر اصالت وجود معقول اول بودن مفاهیم ماهوی با مشکل روبرو می‌شود و همچنین معقول ثانی منطقی نیز با توجه به ارتباط آن با نگاه ماهوی ارسطویی دچار ابهام می‌گردد. راه برون رفت از این اشکالات بیان تقسیم‌بندی جدیدی از مفاهیم کلی است. در این تقسیم‌بندی مفهوم وجود در مقسم مفاهیم قرار می‌گیرد و جزو اقسام قرار نمی گیرد. در نهایت مفاهیم به مفاهیم حقیقی و اعتباری تقسیم می‌گردند و مفاهیم حقیقی به مفاهیم مادی» مجرد و نسبی تقسیم می‌شوند و مفاهیم اعتباری نیز به مفاهیم تخیلی, حقوقی و فکری بخش می‌شوند. ۱] این‌سینا حسین بن عبدالله (۱۳۷۶). الالهیات من کتابالشفا, تحقیق حسن حسن‌زاده آملی, قم. احمدی سعدی, عباس (۱۳۸۵). «معقولات ثانیه فلسفی از دیدگاه مشائیان»» مجله علوم اسلامی. ۵] اسماعیلی؛ مسعود (۱۳۸۹). «معقول ثانی*ذر فلسئفه ضدرالمتّالهین» فصلنامه ذهن» تهران» دوره ۰۱۸ ۶] آشتیانی» سید جلال الدین (۱۳۶۳). منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران, قم» انتشارات تبلیغات اسلامی. بنیانی: محمد «بررسیگقادانه برکاشنها ی کوتاگون ا4 مها اقا صوساضالت وخود صدرایی»: ۱۳۹۳ ۸ ا«تبیین وجودی اصل امتتاع تنأقّسام ۱۳۹۷فصلنامه انديشه دینی. دوره ۰۱۳ ش ۰1 ٩] بهمنیار ابن مرزبان (۱۳۴۹). التحصیل» تصحیح مرتضی مطهری» تهران» دانشگاه تهران. ۰] سبزواری» ملاهادی (۱۳۶۷). شرح منظومه. به اهتمام عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقق» تهران. ۱ سهروردی. شهاب‌الدین یحیی (۱۳۵۵). مجموعه مصنفات. به تصحیح و مقدمه هانری کربن. ۳ الشیرازی» صدرالدین محمد (۱۹۸۱م). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه» بیروت» دار ۸ فلسقه و کلام اسلامی سال یجاه سوم شیمباره اوله بهار واقاستان ۱۳۹۹ ۳ ( ۱۳۶۰) الشواهد الربوبيه فی المناهج السلوکيه. تهران. مرکز نشر دانشگاهی. ۴ 1۳۶۳ مقاتیی الفیبهقهران ای اسلانی کلمت و فلسقم ایران. ۶ طباطبایی» محمدحسین (۱۳۵۰). اصول فلسفه و روش رثالیسم» مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری, ۷ فارابی» ابونصر (؟). الحروف. تحقیق محسن مهدی» بیروت» دارالمشرق. ۸] فنایی اشکوری, محمد (۱۳۷۵). معقول ثانی قم. موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. قامی: شیخ عبانی ا(۶ 1۷ مقاتیم الجا ی تشسیح شیخ مجسانقی حسیبی کاشانی بایان الشر محمد: ۰] کشفی,» عبدالرسول - بنیانی» محمد (۱۳۹۱). «بررسی معانی گوناگون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت در نظام حکمت صدرایی»» پژوهش‌های هستی‌شناختی» دوره ۰۱ شماره ۱ تابستان؛ صص ۵۶-۴۵ ] ام بردی مه ی 11۳۶۴ آسورش السگهه قهران«سارمای لفات اسلامی ۳ نبویان» سید محمود (۱۳۸۲). «مفاهیم کلی» معرفت فلسفی ش ۱ پاییز ‏ صص ۰۱۱۶-۸۵

تقسیمات مفاهیم کلی و اقسام معقولات به عنوان یکی از مهمترین مسائل فلسفی دارای جایگاهی ممتاز و تأثیرگذار در تفکر فلسفی است. بنا بر نظر مشهور در نگاه فیلسوفان مسلمان، معقولات به سه دسته معقولات اولی و معقولات ثانیه فلسفی و منطقی تقسیم می گردند. تقسیم بندی مشهور جامع و کامل نیست و به نظر می رسد این تقسیم بندی با ابهامات و اشکالاتی روبرو باشد، مانند ناسازگاری با بحث مفاهیم قدسی، واضح نبودن ارتباط آنها با مسئله اصالت وجود و جایگاه مبهم برخی مفاهیم؛ در این نوشتار ابتدا نظر مشهور را تبیین و ترسیم نموده و سپس از رهگذر نقد و بررسی آن، سعی می شود تقسیم جدیدی ارائه گردد که اشکالات و ابهامات تقسیم مشهور را به دنبال نداشته باشد. در نهایت با مقسم قرار گرفتن مفهوم وجود، اقسام مفاهیم ذیل آن طبقه بندی گردیده و  تقسیم مشهور دچار تغییراتی اساسی می گردد.

509084

اکنون که حدود دو دهه از آغاز فعالیت مدیریت روستایی کشور در الگوی نوین خود می‌گذرد. در راستای تحقق مدیریت روستایی مطلوب و توسعه پایدار روستایی» بازبینی فرآیندها اصلاح رویه‌های جاری و ارتقای مطلوبیت عملکرد این نهاد بسیار حایز اهمیت است. تحقیق حاضر که با هدف ارزیابی و تحلیل عوامل موثر بر بازآرایی الگوی مدیریت خدمات روستایی انجام شده است. از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می‌باشد. داده‌ها به دو روش میدانی و کتابخانه-ای جمع آوری شده‌اند. جامعه آماری آن مشتمل برتمامی آشتهزستان‌های استان قزوین می‌باشد. در ادامه به صورت خوشه‌ای بخش‌ها دهستان‌ها و روستاهای هدف انتخاب شده‌اند. در مجموع تعداد ۴۲۷ پرسشنامه از اهالی ۴۰ روستای منتخب استان قزوین تکمیل شده است. براساس نتایج تحقیق در بعد محیطی- کالبدی, مولفه‌هایی همچون؛ اتخاذ رویکرد پهنه‌ای به جای نقطه‌ای, پیوند فضایی و ویژگی‌های جغرافیایی منطقه و پوشش حداکثری خدمات. در بعد ساختاری -نهادی مولفه‌های؛ اصلاح قوانین و مقررات؛ ایجاد سازمان‌های عمرانی و خدماتی مشترک, افزایش ساعات فعالیت دهیار و امکان ارایه خدمت به روستاهای همجوار در بعد اجتماعی - فرهنگی مولفه‌های؛ توزیع عادلانه خدمات. پاسخگویی, شفافیت عملکرد. افزایش تعاملات و توجه به اقشار آسیب‌پذیر در بعد اقتصادی نیز مولفه‌های؛ رعایت صرفه و صلاح اقتصادی, کاهش هزینه خدمات. افزایش بهره‌وری» منابع در آمدی پایدار» خدمات اشتراکی و نهایتا در بعد انسانی نیز مولفه‌هایی همچون؛ مشارکت مردم, بخش خصوصی و تعاونی, اصلاح فرآیند انتخاب دهیار و آموزش شهروندی, از نظر پاسخگویان بیشترین نقش را در فرآیند بازآرایی الگوی مدیریت خدمات روستایی داشته‌اند. مدیریت روستایی یکی از ارکان اساسی در جهت پیشرفت و توسعه روستایی می‌باشد و گامی جهت رسیدن به سطحی از توسعه پایدار است. نقش و جایگاه روستاها در فرآیندهای توسعه اقتصادی, اجتماعی و سیاسی در مقیاس محلی منطقه‌ای و بین‌المللی و پیامدهای توسعه نیافتگی مناطق روستایی موجب توجه به توسعه روستایی و به تبع آن مدیریت روستایی گردیده است (ازکیا و دیگران ۱۳۸۳:۲۷. مهم‌ترین اهداف مدیریت روستایی دستیابی به توسعه و به دنبال آن توسعه پایدار روستایی است. لذا مدیریت روستایی با توسعه پایدار در برخی اهداف با هم مشترک هستند که از آن جمله می‌توان به تامین نیازهای اساسی, افزایش تولید و امنیت غذایی کاهش فقر افزایش درآمد» حفظ محیط زیست. توسعه فرصت‌های شغلی و افزایش مشارکت و اعتماد به نفس آاشاره کرد. هرچند که انسان‌ها در محیط‌ها و فرهنگ‌های متفاوت. دارای نیازهای متفاوتی هستند و مدیریت روستایی» بنا به خواسته‌ها و نیازهای محیط‌های مختلف. واکنش‌ها و اهداف یکسانی را دنبال نمی‌کنند (رکن‌الدین افتخاری و همکاران؛ در ایران» پس از فراز و فرودهای بسیار در مدیریت روستایی» براساس قانون موسوم به شوراها (مصوب ۶ و به دنبال آق قانون تاسیس دهیاری‌های خودکفا در روستاهای کشور (مصوب ۱۳۷۷)» با برگزاری انتخابات سراسری شوراهای شهر و روستا و تشکیلنهاد دهیاری» فصل نوینی در مدیریت روستایی آغاز براساس علم مدیریت. هر سازمان یا نهادی در.راستای افزایش. کارآیی و اثربخشی خود می‌بایست از طریق انجام اقداماتی همچون؛ تغییر ساختار اتخاذ.راهکارهای جدید؛ انعطاف‌پذیری در برابر تغییرات و فن‌آوری» بهبود عملکرد» افزایش مهارت‌های فردی پرستل» تمرکززدایی و امثالهم نسبت به بازآرایی سازمان یا نهاد مربوطه اقدام نماید (اقتباس از عربیون و دیگران ۱۳۹۱:۸۷۳). هرچند که با شکل‌گیری و استقرار شوراهای اسلامی و دهیاری‌ها بخش عمده‌ای از جمعیت روستایی کشور از خدمات مدیریت روستایی برخوردار شده‌اند ولی همچنان بخش قابل توجهی از روستاهای زیر ۰ خانوار کشور از خدمات نهاد دهیاری بی‌بهره:بوده و با"توجه. به تعدد و پراکندگی سکونتگاه‌های روستایی امکان تجهیز تمامی آنها به تجهیزات. امکانات. نیروی انسانی و امثالهم فراهم نشده» فعالیت دهیار در تمامی روستاهای زیر ۱.۰۰ نفر جمعیت به صورت پاره‌وقت استگا: الگوی مدیریت روستاها به صورت نقطه‌ای و منفرد بوده و این امر پوشش حداکثری خدمات و همچنین هزینه آرایه خدمات در روستاها را بسیار افزایش می‌دهد. از این رو ضرورت دارد پس از دو دهه تجربه مدیریت روستایی و کسب تجربیات عملی در این خصوص؛ الگوی جاری مدیریت خدمات روستایی مورد بازآرایی قرار گیرد. اولین گام در راستای بازآرایی الگوی موصوف, شناسایی عوامل موثر بر آن است. به همین منظور» پژوهش حاضر در پاسخ به پرسش اصلی تحقیق در پی آن است تا عوامل نقش‌آفرین و موثر در الگوی مدیریت خدمات فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) ۱۵ امروزه مباحثی همچون؛ تحقق توسعه متوازن» آمایش سرزمین» توزیع عادلانه امکانات و خدمات. افزایش کیفیت زندگی, عدالت سرزمینی» رعایت حقوق شهروندی و امثالهم از جمله مهم‌ترین دغدغه‌های اغلب جوامع محسوب می‌شود. بی‌شک ازجمله مهم‌ترین الزامات تحقق این مباحث. داشتن بینش صحیح باتوجه به ضرورت و اهمیت حقوق شهروندی و تاکید آن بر برابری و عدالت در تامین خدمات و رفاه عمومی برای تمامی کسانی که شهروندان هر جامعه تلقی می‌شوند» ضرورت تحقیق از این منظر مورد بررسی قرار می‌گیرد. حقوق شهروندی حقوق ناشی از قانون اساسی هر کشوری است که بر اثر رابطه شهروندی یا آقامت: آفراد: ذر کشور خاصی: ی آن‌ها اعطا شده و مورد: حمایت: قانون آساسی قراز گرفته است. حقوق شهروندی مجموعه وسیعی از حقوق سیاسی, اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی است که در کنار آن. تکالیف و وظایف شهروندان در قبال دولت را نیز مورد توجه قرار می‌دهد. همچنین, به رابطه بین شخص و حکومت اطلاق می‌شود. به نحوی که شخص به واسطه اثبات وفاداری نسبت به حکومت. متقابلا در گذشته انسان‌ها به محض تولد يا ورود به عرصه‌های اجتماعی با لحاظ هنجاری موجوداتی تکلیف- مند و نه محق شناخته می‌شدند. وا ما1 ۷ + امانهاننک طالب فهم و تشخیص تکالیف: خود باشد: می‌توان گفت به دلیل تغییر چهارچوب فکری انسان عصر مدرن بود که مختصات جهان جدید در مقابل مفهوم "رعیت" مفهوم "شهروند"-و در مقابل "رویای سلطان عادل"» "رویای شهروند صاحب حق" را قرار داد و شهروند» انسان اجتماعی صاحخب حقوق و در عین حال موظف و مسئول است. در زبان فرانسه غالبا شهروند در نقطه مقابل رعیت به کار می‌رود. شهروند به شکلی از اشکال در تدارک و تنظیم قانون شرکت می‌جوید و حال آنکه رعیت فقط از ,قانون اطاعت؛ می‌کند و آن را تحمل می‌کند (پیران شهروند عضوی از جامعه بزرگ‌تر است و عضویت:او به عنوان فردی ذی‌نفع و ذی‌علاقه در آمور جامعه به رسمیت شناخته شده است. لذا او دارای صدایی به ارزش صدای دیگر اعضای جامعه است که به او اجازه می‌دهد همطراز با دیگر اعضا از حقوقی برخوردار شود و متناسبا تعهداتی را بر عهده گیرد. آگاهی شهروندان موجب رسیدن ایشان به حقی است که جامعه برای آن‌ها در نظر می‌گیرد و این آگاهی دارای جنبه‌های مختلف آگاهی اجتماعی, آگاهی فرهنگی و امثالهم است (فتحی ۱۳۹۰:۹۳). حقوق شهروندی نیز از جمله مفاهیمی است که اخیرا توجه وافری در حوزه‌های مختلف به آنن شده است و به طور ویژه‌ای به برابری و عدالت توجه دارد و امروزه در نظریات اجتماعی» سیاسی» حقوقی و همان‌طور که گفته شد در مفهوم شهروندی شرط محل سکونت مد نظر نبوده و تابعیت هرکس (اعم از دایم يا موقتی) تنها ملاک شهروندی بوده و برهمین اساس کلیه روستاییان نیز شهروند محسوب شده و به تبع آن حق و حقوق و تکالیفی بر آن‌ها مترتب است. یکی از مهم‌ترین حقوق روستاییان» حق برخورداری عادلانه و متناسب از امکانات و خدمات مدیریت روستایی است» صرف‌نظر از اینکه در کدام تقله جغرافیایی ایرآن وربا چهقرابط جغرافیایی: جمعبتی و استالیم قرآر دازند: در حال حاضر مدیریت روستایی جنبه اجرایی نوینی را به خود گرفته. به صورتی که شوراهای اسلامی به عنوان نماینده و منتخب مردم صرفا در آبادی‌های بالای ۲۰ خانوار یا ۱۰۰ نفر جمعیت که از نظر قانون‌گذار روستا محسوب می‌شوند تشکیل می‌شود و از طرف دیگر نهاد دهیاری نیز به عنوان بازوی اجرایی شوراهای اسلامی روستا در حال حاضر در روستاهای بالای ۳۰ خانوار و در نهایت در کلیه روستاهای بالای ۲۰ خانوار یا ۱۰۰ نفر جمعیت تاسیس می‌شود. خر این مقظع زماتی که شهمیی ذورد قعالیت هورآهای آساهی و سابقه حضور 1۸ ساله کفباری‌ها را در عرصه مدیریت روستایی تجربه می‌کنیم از مجموع ۶۲۲۸۴ آبادی دارای سکنه. شورای اسلامی در حدود ۲۸۰۰۰ روستا و نهاد دهیاری در حدود ۲۷۵۰۰ روستا تاسیس شده است. بنابراین در مابقی آبادی‌های دارای سکنه کشور هیچ‌گونه سازوکاری برای مدیریت روستایی و ارایه خدمات این نهادهای مدیریتی به شهروندان ساکن در این سکونتگاه‌ها پیش‌بینی نشده است. مضافا اينکه الگوی جاری مدیریت روستایی نیز بنا به عواملی همچون؛ تعدد و پراکندگی روستاها فاصله جغرافیایی» آستانه جمعیتی مورد نیاز برای ارایه خدمات. هزینه بر بودن ارایه برخی از خدمات و مانند آن قابلیت ارایه متناسب کلیه با تصویب قانون تاسیس دهیاری‌های خوکفا .در روستاهای کشور (مصوب ۱۳۷۷/۴/۱۴)» قانونگذار به وزارت کشور اجازه داد تا برای مدیریت آمور روستا نهاد عمومی و غیردولتی دهیاری را در روستاها تاسیس تماین. بر آساس: آین قانون: آساستامت. تشکیلات: و گم مگ الا درسال ۱۳۸۰ به تصضویب رسیه و وظایف متعددی در ۴۸ بند در راستای تحقق توسعه پایدار روستایی و در زمینه‌های مختلف بر عهده نهاد دهیاری قرار گرفت. همچنین در قانون شوراها قانون پسماندها و آئین‌نامه اجرایی آن» آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۹۴ قانون برنامه پنجم توسعه کشور و برخی از قوانین و مقررات موضوعه دیگر وظایف متعددی در زمینه‌های مختلف عمرانی, خدماتی, زیست محیطی, فرهنگی اجتماعی و اقتصادی و با هدف غایی تحقق توسعه پایدار روستایی برای این نهاد مدیریتی تعیین و تصریح شده است (سازمان شهرداری‌ها و خال در راستای پاسخ به پرسشن اساسی تحقیق, تلاش می‌شود با ملاحظه تقاط ضعف مدیریت قسات: ووستلیی: ی خولنل ساکارق ربا نی اجصاتی - رسای اقضای بو ستینلی- کالبدی در بازآرایی الگوی مدیریت خدمات روستایی مورد بررسی قرار گیرد. لذا اکنون که حدود ۱۸ سال از سابقه حضور نهاد دهیاری در عرصه مدیریت روستایی کشور گذشته و این نهاد در بیش از ۳۷۵۰۰ روستای بالای ۲۰ خانوار کشور استقرار یافته است بازآرایی الگوی جاری در راستای دستیابی به الگویی مناسب و متناسب با شرایط مختلف که زمینه برخورداری کلیه ساکنین مناطق روستایی و آبادی‌های دارای سکنه کشور از خدمات مدیریت روستایی را فراهم نماید» بیش از هر فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) ۱۷۷ چیز ضروری به نظر می‌رسد. بی‌شک نتایج این تحقیق می‌تواند سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان عرصه مدیریت روستایی کشور را در بازآرایی و اصلاح فرآیندهای این حوزه کمک نموده» بر مطلوبیت عملکرد مدیریت روستا بیافزاید و بسترهای لازم برای ارایه خدمات یکپارچه مدیریت روستایی برای تمامی بر همین اساس اين تحقیق به دنبال شناسایی عوامل موثر بر بازآرایی الگوی مدیریت خدمات روستایی موضوع مدیریت روستایی را باید زیرمجموعه مباحثی نظیر مدیریت توسعه پایدار و مدیریت توسعه روستایی دانست. ضرورت طرح آن نیز از آنجا ناشی می‌شود که روستا به منزله یک اجتماع سازمان‌یافته. نیازمند وجود عنصری برای اداره امور.کنونی و برنامه‌زیزی آینده آن است. مدیریت روستایی را نمی‌توان صرفا حاصل تعامل ساده دهیاری با شوزای اسلامی روشتا دانست بلکه شامل کنشگران, لایه‌ها و ابزارهای مختلفی است که هر یک از آنها در فرآیند مدیریتی روستا اثرگذار هستند (سوادی علی‌اصغر و همکاران. برای درک مدیریت روستایی می‌توان آن را به یک نظام تشبیه کرد. مدیریت روستایی نیز متشکل از اجزای به هم وابسته است که در قالب ساختاری واحد با یکدیگر دارای روابط متقابل هستند(دربان آلن پیرو خدمات را اینگونه معرفی می‌کند: "خدمات» تمام فعالیت‌های بخش سوم اقتصاد را تشکیز می‌دهد و در محاسبات مربوط به تولیدات ملی, در برابر کالاها قرار می‌گیرد. به طور کلی تمامی کارگران فعالی که کالایی تولید نمی‌کنند به عنوان ارایه کننده خدمات محسوب می‌شوند مثل معلمان و امثالهم فعالیت‌های اقتصادی مشتمل بر سه بخش؛ کشاورزی» صنعت و خدمات است که بخش سوم این قسالیت‌ها مات قیر ترلیدی می‌باسته: رتش بسبار مهعی را کرآقصساد "کظورها عهنمذار هسقتتد کر کشورهای اروپایی بیش از ۵۰ درصد از فعالیت‌ها به این بخش اختصاص داشته و ارزش افزوده آن بیش از خدمات‌رسانی نیز به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌شود که بر اثر آن خدمتی در اختیار جامعه قرار می- گیرد که این اقدامات ممکن است از سوی بخش دولتی یا خصوصی ارایه شود. جوامع خدمت گیرنده می- یک خدمت عمومی آن است که امکان دسترسی به آن برای همگان میسر باشد و شامل مواردی است که مردم راسا نمی‌توانند آن را برای خود تامین کنند. بدین معنی که مردم باید تلاش کنند تا آن را به صورت جمعی برای خود تامین کنند (لونزویل» ۱۳۵۶:۱۴). خدمات عمومی» تامین نیازهای افراد از طریق کمک‌رسانی و ایجاد منافع برای آن‌ها است. تلاش مورد نظر برای کمک‌رسانی صرفا تولید یک کالا را شامل نمی‌شود» بلکه یک کالا نیز می‌تواند در اين موبلا قوالا گرد باز قبیل انتقال آب يا گاز و کالاهای غیر ملموس نظیر بهداشت. آموزش و پرورش و امثالهم (همان» ۱۳). لاین بری» خدمات عمومی را در ۵ مقوله طبقه‌بندی. کرده است: ۱) خدمات اجتماغی ویژه ثروتمندان: بدین معاوکت و یگهای باس دراگ بالا یا متوسط. سهم قابل توجهی از مزایای این خدمات را دریافت می‌کنند. نظیر.دانشتگاه‌هایغ لی) اکتا بخانه‌هافزوشگاه‌ها و امثالهم. ) خدمات اجتماعی ویژه فقرا: بدین معنی که گروه‌های کم‌درآمد از بخش عمده این خدمات استفاده می- ۳) خدمات مربوظ به زیرساخت‌های اجگامیا (قایاد فا رابان, کونیل غ میتی هستند که موجب .رشد ۴) خدماتی که موجب افزایش کیفیت زندگی می‌شوند؛ این گروه از خدمات. خدماتی هستند که باعث می- شود اقا مردم. از ,زندگی, در یگ ناخبه:اخسانی رضایت و میت خاطر تمایند انظیر ندرسه: بیمازستان: پارگ/ ۵) خدماتی که مشترکا از سوی بخش دولتی و خصوصی ارایه می‌شوند؛ منظور از این خدمات. خدماتی است بخش خصوصی و دوبت در تامین و ارایه آن‌ها سهیم هستند. نظیر مراقبت‌های بهداشتی, حمل و نقل» مسکن و به طور کلی هر خدمتی که دولت در آن مشارکت نماید خدمات عمومی تلقی می‌شود (آسایش» ۱۳۷۵:۸۰). به آن دسته از خدماتی اطلاق می‌شود که کاربرد آن‌ها برای ایجاد تعادل و توازن جامعه ضروری است و اکثر مردم جامعه از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند و یا در جهت منافع آن‌ها است. البته ماهیت خدمات آساسی فر ریگ کضور وبا یک متظقد با کشور ورها مخطقه دیکر متطاوت: آست. با عفوای تمونه آرلویج فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستابی, سال بازدهم., شماره دوم (پیاپی ۴۰) 1۱۹ خدمات روستایی در کشورهای پیشرفته سرمایه‌داری با کشورهای جهان سوم متفاوت است و عواملی نظیر فرهنگ و سطح توسعه اقتصادی در تعیین اولویت‌های مزبور دخالت دارد. (لونزویل» ۱۳۵۶:۱۷). خدمات مدیریت روستایی از جمله دهیاری‌ها. خدماتی است که همه از مصرف آن منتفع می‌شوند. به فضای سبز و..» نمونه‌هایی خدمات دهیاری‌ها هستند. این نوع خدمات در زمره کالاهای عمومی ! قرار می‌گیرند. کالای عمومی که گاهی از آق به نام کالای جمعی آیا کالای اجتماعی آیاد می‌شود. با وجودی که برای بسیاری از شهروندان ضروری است. بازار و بخش خصوصی, انگیزه کافی برای تولید آن ندارند؛ چراکه ماهیت این نوع کالاها به‌گونه‌ای است که افراد پس از ساخته شدن, حاضر نیستند قیمت آن را مدیریت روستایی تلاشی است برای هماهنگ و یکپارچه کردن اقدامات دولتی و خصوصی جهت چیره شدن بر مسائلی که ساکنان روستاها با آ مواجه‌اهستند وزایجاد روستاهای رقابتی‌تره عادلانه‌تر و پایدارتر. مدیریت یکپارچه روستایی عبارت است از فرآیند ایجاد, اجرا هماهنگی و ارزیابی استراتژی‌های یکپارچه به کمک متولیان آرایه خدمات روستایی با در نظر گرفتن اهداف عملیاتی بخش خصوصی و منافع شهروندان» در چارچوب سیاستی که در سطوح بالاتر حکومت برای تحقق قابلیت توسعه پایدار تدوین شود (برک پور و اسدی» ۱۳۸۸). بدون این وحدت و هماهنگی بین سازمانی» کارایی و اثربخشی مجموعه اقدامات: و منابع صرف شده برایگادارواطط روااتا و به‌شدت مورد سوال و تشکیک است ترنر و بارت» موّلفه‌های اصلی مدیریت یکپارچه را موارد زیر دانسته‌اند: - مشروعیت حکومت: مشروعیت حکومت به وجود فرایندهای مشارکتی و رضایت حکومت شوندگان بستگی -مسئولیت و پاسخگویی عناصر. سیاسی و رسمی "حکومت درزمینه اقدامات خود: این موّلفه به دسترسی‌پذیری اطلاعات, آزادی رسانه‌ها شفافیت تصمیم‌گیری و وجود سازوکارهایی برای پاسخ‌گویی افراد و - شایستگی حکومت برای تدوین سیاست مناسب» تصمیم‌گیری بجا اجرای موثر تصمیم‌ها و ارائه خدمات. - احترام به حقوق بشر و قانونمندی» برای تضمین امنیت و حقوق فردی و گروهی, تأمین چارچوبی برای فعالیت اقتصادی و اجتماعی و روا دانستن و تشویق کردن همه افراد به مشارکت (بابایی و ابراهیمی ۱۳۹۵:۴۸). در علم مدیریت به معنای پیاده‌سازی بخشی, يا ساختاردهی سازمان برای افزایش کارآیی و اثربخشی و در نهایت سود بیشتر سازمان است و وسیله‌ای برای بهتر دیدن آینده سازمان و بقای سازمانی تلقی می‌شود. به عبارتی تغییر ساختار می‌تواند توسط تعدادی ملاحظات استراتژیک مانند میل به اتخاذ راهکارهای جدید. انعطاف‌پذیری برای پاسخ‌دهی به تغییرات محیط پویا و یا نیاز به بهبود کار در سطح جهانی و یا نیاز به بهبود عملکرد کسب و کار از طریق کاهش هزینه یا افزایش بهره‌وری صورت پذیرد سازمان باید در مواقع لزوم» با ایجاد تغییر و بازآرایی منابع ملموس و غیرملموسش رقابت‌پذیری خود را حفظ کند. شناسایی و انتخاب موفقیت‌آمیز فرصت‌های شناسایی شده» انتخاب هوشمندانه ویژگی محصولات و فناوری‌ها طراحی مدل کسب و کار مناسب و تداوم در اختصاص منابع به فرصت‌ها به رشد و سود‌آوری سازمان می‌انجامد. این رشد سودمندانه موجب تقویت دارایی‌های سازمان می‌شود. موفقیت سازمان نیز تکامل سازمان در مسیرش را به همراه دارد. بدین منظور مولفه حیاتی برای رشد سودمندانه و پایدار توانایی سازمان در بازآرایی منابع است. برای کسب مزیت رقابتی پایدار باید از تصمیمات سازمان تم رکززدایی آصورت گیرد تا مدیران به بازار» مشتریان و فناوری‌های جدید نزدیک تر باشند ( ,لاه 78072 لایه‌زدایی» تمرکززدایی و تجمیع فعالیت‌ها:و بخش‌های مختلف سازمان از ویژگی‌های حیاتی دیگر برای بهبود قابلیت بازآرایی است. نکته‌ای که در ادبیات استراتژی همواره بدان اشاره می‌شود لزوم تناسب بین از جمله دلایل بازارایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱- بخش هایی از سازمان بطور عمده خارج از حدود مقررات قرار دارنده ۲- فنآوری و یا نوآوری در فرآنن تولید. تغییر ایجاد کرده‌اند؛ ۳-کاهش يا افزایش عمده‌ای در ساختار صف ایجاد شده است؛ ۴- مهارت‌ها و توانایی‌های جدید برای رسیدن به الزامات جاری یا پذیرفته شده مورد نیاز است؛ ۵- حفظ یا اخراج کارکنان (اعضا) یک مشکل اساسی شده است (2004:533 ,700500 00ه سع۳۵10). به طور کلی در این تحقیق» منظور از بازآرایی» مجموعه اقداماتی همچون؛ تغییر ساختار اتخاذ راهکارهای جدید. انعطاف‌پذیری در برابر تغییرات. بهبود عملکرد و افزایش مهارت‌های فردی پرستنل مدیریت خدمات روستایی به منظور افزایش کارآیی و اثربخشی الگوی جاری مدیریت خدمات روستایی فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) ۱۳۱ تعاریف و برداشت‌های متفاوتی از واژه الگوا یا مدل ۲براساس اهداف و انتظارات مورد نظر مستفاد می‌شود. در یک تعریف آن را به لحاظ لغوی به مفهوم سرمشق, مقتدی و اسوه و در اصطلاح آن را بیان یک یا چند واقعیت به هم مرتبط توسط نمادهای مختلف نوشتاری» ترسیمی يا فیزیکی می‌دانند. برخی آن را به عنوان بخشی که شکل یا کیفیت کل را نشان می‌دهد و برخی آن را به عنوان پیش‌نویس یا نموداری معرفی کرده‌اند که راه معمولی یک عمل يا رفتار و یک ساختار ادراکی را نمایش می‌دهد. الگو به مجموعه اطلاعات. داده‌ها یا اصولی اشاره دارد که به شکل کلامی, تصویری و گاهی به صورت ریاضی دسته‌بندی شده‌اند تا موجود بودن» عقیده و وضعیت یا پدیده معینی را معرفی یا توصیف کنند. رهبر معظم انقلاب نیز الگو را یک نقشه جامع برمی‌شمارند که هدف و سمت حرکت. شیوه حرکت و نحوه رفتار جامعه را برای تحقق یافتن تحول تکاملی جامعه نشان می‌دهد (سوادی علی‌اصغر و همکاران» ۱۳۹۶:۴۷). برخی نیز آن را به مفهوم طراحی تصویر مطلوب از آینده قلمداد می‌کنند (افتخاری و بدری» ۱۳۹۱:۳۸). باید در نظر داشت که الگوها چهارچوب ادراکی يا پنجره‌هایی به سوی جهان ایجاد می‌کنند. این چهارچوب‌ها برخی چیزها را غربال کردهاو به برخی با سهولت اجازه عبور می‌دهند. شاید از اینرو است که الگوها به ندرت به صفت درست يا غلط متصف می‌شوند (سوادی علی‌اصغر و همکاران؛ ۱۳۹۶:۴۷). با توجه به تعاریف متعدد از الگو می‌توان گفت منظور از الگوی مدیریت خدمات روستایی» یک نقشه راهنما جهت مطلوبیت موضوع مورد نظر براساس ویژگی‌ها خواست‌ها و نیازهای جامعه روستایی است. این تحقیق در پی آن است تا براساسویژگی‌های جغرافیایی؛ اجتماعی, فرهنگی و اقتصادی منطقه مورد مطالعه و با هدف ارتقای کیفیت و کمیتخدمات مدیریت روستایی پیشنهاداتی را برای بازآرایی الگوی به‌طور کلی سکونتگاه‌های انسانی» سیستم‌های کالیدی: اقتصادی, سیاسی؛ اجتماعی و فرهنگی بسیار پیچیده و پویایی کی که به تناسب و کنترل و هدایت برنامه‌ریزی شده آن‌ها نیز با دشواری‌های بسیار روبه‌رو است. بر همین اساس نظریه‌پردازان و کارگزاران برنامه‌ریزی و مدیریت. برای دستیابی به کارایی و انربخشی مورد انتظار در تحقق اهدافشان تلاش کرده‌اند تا سیستم متناظری را برای مدیریت این مناطق ایجاد کنند تا از این طریق بتوانند برای هدایت توسعه یکپارچه و منسجم و نیز رفع مسایل بغرنج این پهنه‌های جغرافیایی اقدام موثری نمایند. بدین ترتیب مفاهیمی که اغلب با پسوندها و پیشوندهایی همچون "یکپارچه" "یکپارچه سازی" "منسجم" و مانند اینها همراه می‌شوند گویای چنین از این رو تعدد» تکثر و تنوع عناصر و ابعاد مختلف امور محلی و منطقه‌ای از یک سو و عوامل تاثیرگذار» تصمیم‌گیر برنامه‌ریز و هدایتگر برنامه‌های توسعه در این مناطق از سوی دیگر تهدیدهای بالقوه بزرگی برای برنامه‌ریزی و مدیریت یکپارچه و منسجم در این‌گونه مناطق محسوب شده و منجر به ایجاد مساله‌ای تحت عنوان ""تفرق و چندپارگی" می‌شوند. براساس تئوری مقابله با تفرق عملکردی, دو نوع تفرق کلان در متون و موضوعات منطقه‌ای و محلی وجود دارد؛ ۲- تفرق در نظام (یا نظام‌های) برنامه‌ریزی و مدیریت آن. هردو نوع تفرق اگرچه اغلب و در ابعاد متفاوت وجود دارند. نامطلوب قلمداد شده و تلاش‌های زیادی برای کاهش آن‌ها در حوزه‌ها و رشته‌های مختلف علمی‌صورت پذیرفته استا, بررسی‌ها گویای 1 است: که در سکونتگاه‌ها و مناطق, تفرق‌هایی همچون؛ تفرق کالبدی- فضایی» تفرق و چندپارچگی اجتماعی» تفرق بصری و تفرق فضایی- اکولوژیک قابل مشاهده هستند. همچنین از منظر برنامه‌ریزی و مدیریت نیز می‌توان تفرق‌هایی همچون؛ تفرق نظری» تفرق عملکردی» تفرق برنامه‌ریزی - سیاستی» تفرق سیاسی- برنامه‌ریزی فضایی رویکردی ناظر بر توزیع فضایی پدیده‌ها نظیر انسان یا ,فعالیت‌ها در فضای مشخص جغرافیایی است. با توجه به محتوای تعریف فضا از ویزژگی‌های بارز برنامه‌ریزی فضایی عدم قطعیت انتخاب دقیق مکان برای استقرار هر نوع فعالیت است (فرجی,راد,۱۳۸۳: ۲۹). بررسی ادبیات جهانی مرتبط با برنامه‌ریزی‌ها و تحلیل‌های فضایی نشان می‌دهد که رویکرد فضایی به برنامه‌ریزی می‌تواند به عنوان یک فرایند» توان بهتری را برای ارایه کیفیت بهتر توسعه فراهم آورد. بر مبنای تعاریف بعمل آمده» برنامه‌ریزی فضایی در ورای دیدگاه سنتی برنامه‌ریزی کاربری اراضی قرار داشته و با رویکرد یکپارچه‌سازی سیاست‌ها برای حصول به توسعه و بهره‌برداری بهینه از زمین و فعالیت- ها تلاش می‌نماید. در این معنا همان‌طور که «متیو کارمونا!» تصریح دارد برنامه‌ریزی فضایی از - در جستجوی مدیریتی خلاقانه و پیشتازانه از طریق اجرای طرح‌های فضایی است. - نیازها و مسایل جوامع را در اولویت قرار داده و شیوه‌های رفع نیازها و مشکلات را پیشنهاد - به منظور حصول به توسعه سرزمینی, یکپارچه‌سازی فعالیت‌ها را به شکل گسترده مورد توجه فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) ۱۳۳ - یکپارچه‌سازی استراتژی‌ها و برنامه‌ها را همچون استراتژی توسعه روستا - شهر و توسعه همچنین کارمونا توجه به شش اصل کلیدی را در تحلیل‌های فضایی مورد تدقیق قرار می‌دهد: ۱ برخورداری از دیدی عمیق, روشن» مشخص و واقع‌گرایانه در این زمینه که نواحی چگونه ۲) گستردگی دامنه فعالیت‌ها در ورای تمرکز بر نظام کاربری اراضی به منظور تامین ساز و کارهایی جهت حصول به اهداف توسعه پایدار با تاکید بر مباحث اجتماعی, اقتصادی و محیطی ۳ توجه به نیازها و مطالبات جوامع و خبرگان محلی از طریق رویکرد مشارکتی ۵) ارایه رویکردی منعطف و تحت کنترل که بتواند پاسخگوی نیازهای جوامع باشد. برایند چنین رویکردی به برنامه‌ریزی توسعه روستایی بی‌تردید تضمین کننده کاهش عدم تعادل‌های منطقه‌ای از طریق کاهش شکاف میان شهر و روستا بین بخش‌های مختلف اقتصادی و بین مناطق خواهد بود. در مجموع تحقق چنین شرایطی که در رویکردهای کلاسیک می‌توان آن را غفلت از ابعاد فضایی در فرایند توسعه. توسط برنامه‌ریزان اقتصادی و فیزیکی خواند در تعامل با برنامه‌ریزی فضایی در مجموع بررسی این رویکردنشان داد که با توجه به ماهیت و اهداف این تحقیق, بهره گیری از رویکرد فضایی بسیار راهگشا است. با توجه به تاکید این رویکرد بر مواردی همچون؛ ارتقای توان در راستای دستیابی به توسعه با کیفیت‌تر» ضرورت یکپارچه‌سازی استراتژی‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای (به ویژه استراتژی توسعه شهر- روستا)» تجمیع اقتصادی و مانند آن و همچنین با مد نظر قرار دادن ویژگی های این رویکرد می‌توان گفت که براساس رویکرد فضایی» تحقیق حاضر بایستی بر موارد ذیل تاکید و اهتمام - ضرورت توجه به ابعاد اقتصادی» اجتماعی و محیطی منظقه مورد مطالعه - ضرورت توجه به نیازها و مطالبات مردم و خبرگان محلی - انعطاف پذیری تحقیق و قابلیت کنترل در پاسخ به نیازها بدیهی است علاوه بر بررسی مبانی نظری تحقیق, بررسی مطالعات و پژوهش‌های داخلی و خارجی مرتبط با تحقیق در راستای شناسایی صحیح عوامل موثر بر بازآرایی الگوی مدیریت خدمات روستایی بسیار حایز اهمیت است. در این خصوص می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد؛ آکگول (2012 ,لاع[۸) در مطالعه‌ای تحت عنوان "سنجش رضایت شهروندان از خدمات شهرداری کیرسهیر (ترکیه)", با استفاده از روش ارزیابی کیفیت خدمات به روش سروکوال, به این نتیجه رسید که شهروندان در مجموع از عملکرد شهرداری راضی نیستند زیرا انتظارات آن‌ها را برآورده نمی‌کند. همچنین نتایج نشان داد که برخی متغیرها مانند وضعیت تأهل, سطح تحصیلات, نوع شغل و درآمد ماهانه شهروندان با میزان رضایتمندی آن‌ها ار تباط دارد. مخلیص و همکاران (2011 ..له 6۲ 5نلطماه/۸) به ارزیابی رضایتمندی شهروندان از کیفیت خدمات شهرداری‌های جنوب تایلند به روش سروکوال پرداختند و از تحلیل عاملی برای گروه‌بندی گویه‌های تحقیق استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد در مجموع شهروندان از کیفیت خدمات شهرداری‌ها رضایت نسبی دارند. همچنین تحلیل رگرسیون نشان داد وضعیت فیزیکی تجهیزات. پاسخگویی و همدلی» مهم‌ترین عوامل تبین کننده رضایت شهروندان هستند. توکلی (۱۳۹۴) در مطالعه خود به ارزیابی کیفیت خدمات دهیاری‌ها با بهره‌گیری از مدل شکاف (مطالعه موردی: دهستان میان دربند شهرستان کرمانشاه) پرداخت. این مطالعه با رویکرد توصیفی- تحلیلی به ارزیابی کیفیت خدمات دهیاری‌ها می‌پردازد. بدین منظور با تکیه بر مبانی نظری و وظایف دهیاری‌ها ۳۲ گویه در ابعاد رفتاری, کالبدی, اجتماعی, اقتصادی و بهداشتی تعریف شد. مکانیکی و نیک فرجام (۱۳۹۴) در مقاله‌ای تحت عنوان "ارزیابی عملکرد دهیاری‌ها از دیدگاه روستاییان در افزایش مشارکت اجتماعی, مطالعه موردی: شهرستان بیرجند" به این نتیجه رسیدند که بین دیدگاه روستاییان و دهیاران در خصوص نقش دهیاری‌ها در آفزایش مشارکت اجتماعی در راستای اش م9 #مایه اجتماعی, تفاوت معناداری وجود دارد. رستمی و همکاران (۱۳۹۴)» در مطالعه‌ای با عنوان "ارزیابی عملکرد دهیاری‌هادر توسعه روستایی, مطالعه موردی: دهیاری‌های شهرستان ایوان» استان ایلام"» به این نتیجه رسیدند که عواملی مانند: کمبود امکانات و منابع مالی دهیاری» مسائل قومی و قبیله‌ای ذر؛انتخاب دهیاره آعدم شناخت و آگاهی مردم از وظایف دهیاری, ابهام در وضعیت شغلی و استخدامی دهیاران. عدم توانایی شخصی دهیاران و عدم مشارکت مردم» میزان آموزش‌های تخصصی و عمومی» سطح تحصیلات و میزان انگیزه دهیار» رضایت شغلی» میزان تجربه و سبک مدیریت بر عملکرد دهیار اثرگذار بوده و تأثیر مثبت و مستقیمی بر حکمروایی روستایی دارد (رستمی و همکاران, ۱۳۹۴). رضوانی و همکاران (۱۳۹۲)» در مقاله‌ای با عنوان "ارزیابی عملکرد دهیاری‌ها با استفاده از مدل چارچوب عموّی ارزیابی (۸7-» مظالعه موردی: شهرستان دهلران ", دریافتند که عملکرد دهیاری‌ها بر اساس مدل چارچوب عمومی ارزیابی و شاخص‌های استفاده شذد یرای آرقیابی عملکره: ناسطلوب بوده اس عوامای کانند تطسیلات این همیارانی + آشتا نیوهی آن‌ها با مبانی ارزیابی عملکرد. نبود برنامه مصوب پنج‌ساله در دهیاری‌ها عدم مشارکت مردم در طرح‌های عمرانی و مشکلات مالی و اعتباری دهیاری‌ها در ناکارآیی عملکرد آن‌ها تأثیرگذار بوده است. در این راستا آموزش همه‌جانبه‌ی دهیاران» دقّت در انتخاب و گزینش دهیاران» تقویت مشارکت مردم در مدیریت آمور روستاها توسعه‌ی منابع مالی دهیاری‌ها و درنهایت. اجرای سامانه‌ی نظارت و ارزیابی عملکرد می‌تواند در تقویت عملکرد دهیاری‌ها اثربخش باشد (رضوانی و همکاران» ۱۳۹۲). دربان استانه و رضوانی (۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان "سنجش سطح حکمروایی روستایی و عوامل موثر بر آن در حکومت‌های محلی شهرستان قزوین"» مواردی نظیر: رضایت شغلی دهیار» تحصیلات و سبک مدیریت وی» تعامل دهیاری با دهیاری‌های همجوار تجربه دهیار تجهیزات دهیاری» جمعیت روستا درجه فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) 1۳۵ دهیاری و انسجام اجتماعی را به عنوان مهم‌ترین متغیرهای موّثر بر موفقیت عملکرد حکومت‌های محلی و شکل‌گیری سرمایه اجتماعی ناحیه مورد مطالعه بر شمرده است. در پژوهش رستمی و همکاران (۱۳۹۰) مولفه‌های موّثر بر عملکرد نظام مدیریت محلی دهستان بالادربند شهرستان کرمانشاه بررسی شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان دهنده تبیین پنج عامل مشارکت اجتماعی, شفافیت‌سازی,» قانون‌محوری» همکاری در فعالیت‌های اجرایی طرح هادی, و بینش استراتژیک به عنوان مولفه‌های موّثر بر عملکرد نظام مدیریت محلی روستایی بوده است. ونچانگ (۲۰۰۸) در پژوهشی که درخصوص مدیریت روستایی در یکی از مناطق چین انجام داد به این نتیجه رسید که مدیریت روستایی زمانی در نواحی روستایی جایگاه خود را پیدا می‌کند که با فرهنگ روستایی» منابع روستایی» اکولوژی روستایی» تولیدات روستایی» کاهش فقر روستایی و بهبود زندگی روستایی در تعامل عملکردی باشد. سنایی‌مقدم و همکاران (۱۳۹۵)» در مقاله ای با عنوان "بررسی و تحلیل عملکرد دهیاران در توسعه روستایی" مشورت با دیگران» سن و سوابق مدیریتی دهیار را از عوامل موثر بر رضایتمندی مردم می‌دانند. عنابستانی و همکاران (۱۳۹۲) نیز در پژوهش خود. ارتباط دوستانه مردم و مسئولان» پاسخگویی به مشکلات مردم توأم با احترام» نحوه رسیدگی مسئولان به وظایف خود و میزان علاقه و انگیزه آن‌ها در انجام وظایف خود را از جمله عوامل بررسی پیشینه تحقیق گویای آن است که اغلب تحقیقات پیشین به مقوله‌هایی همچون؛ سطح‌بندی خدمات یا مکان‌یابی استقرار خدمات روستایی» آسیب‌شناسی وضع موجود سنجش رضایت ذی‌نفعان, ارزیایی عملکرد مدیریت روستایی و امثالهم پرداخته‌اند ولی تحقیق حاضر کوشیده است تا با رویکرد یکپارچه و سیستمی» ضمن واکاوی تجربه دو دهه فعالیت مدیریت روستایی از منظر ذی‌نفعان و کارشناسان» عوامل موثر برای ارتقای کارآمدی و مطلوبیت عملکرد مدیریت روستایی ارایه نماید. تحقیق حاضر از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می‌باشد. داده‌ها به دو روش میدانی و کتابخانه‌ای با ابزارهایی چون:.پرسشنامه» مصاحبه»کتب و مقالات گوناگون» جمع‌آوری شده‌اند. جهت سنجش پایایی ابزار گردآوری اطلاعات از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل ۵۲۷ روستای استان قزوین می‌باشد که که براساس مجوز وزارت کشور نهاد دهیاری در آنها استقرار یافته است. این روستاها در شش شهرستان این استان واقع شده‌اند. در هر شهرستان با توجه به معیارهایی همچون؛ جمعیت. فاصله. تعداد و جمعیت روستاهای دارای دهیاری» ابتدا بخش یا بخش‌هایی انتخاب (در مجموع ٩ بخش) و به تبع آن براساس همین معیارها در سطح هر بخش نیز براساس معیارهای موصوف با بهره‌گیری از روش‌های آماری مناسب انتخاب شده‌اند (در مجموع ۴۰ سامح لصولاد سورد لیا فیز با بهبره‌اهیری از فرمول کواگرآن: ۴۳۷۷ تفر آو آمالی زستمنین) تعییی شند که بسته به جمعیت هر روستا بین ٩ تا ۲۰ پرسشنامه توسط اهالی تکمیل شده است. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) ۱۳۷ در جامعه مورد مطالعه از نظر جنسیت ۷۴,۷ درصد از پاسخگویان مرد و ۲۵,۳ درصد آنان زن بودند. حدود ۵۲ درصد جامعه در گروه سنی:۳۱-۴۵ سال قرار داشتند. در زمينه تحصیلات نیز بیش‌ترین میزان با ۲۸,۶ درصد دارای تحصیلاتی در سطح دبیرستان و دیپلم می‌باشند. وضعیت شغلی در منطقه مورد مطالعه نیز نشان می‌دهد که بیشتر پاسخگویان به شغل کشاورزی مشغول هستند (۳۱,۴ درصد). : مرد 747 خانه‌دار | 15.7 ابتدایی و راهنمایی ۲ زن | 25.3 کااگ تیان 23 دبیرستان و دیپلم ۳۸۶ 0 | ۴۶ ور دامدار | 8.7 آرشد و بالاتر ۴۳۳ یافته‌های تحقیق درخصوص نوع شغل معتمدین محلی, دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستا در جدول 1 نشان داده شده است. نتایج تحقیق گویای آق [ ی که در بین مشاغل معتمدین محلی. بیشترین فراوانی مربوط به شغل کشاورزی و کمترین فراوانی نیز مربوط به افراد بازنشسته بوده و ۳.۷ درصد (۱۶ نفر) از پاسخگویان» در این گروه قرار گرفته‌اند. درخصوص شغل اصلی دهیاران نیز نتایج تحقیق گویای آن است که بیشترین فراوانی مربوط به شغل آزاد بوده است و ۲۷,۵ درصد (۱۱ نفر) از دهیاران در این شغل بوده‌اند. کمترین فراوانی هم مربوط به شغل خانه‌دار بوده که ۲,۵ درصد (۱ نفر) از پاسخگویان (دهیار زن)» در این گروه قرار گرفته‌اند. درخصوس شقل اسلی آعضای شورای آسلامی روستا نی تتایج تحقیق کویای آن آست که بیشترین فراوانی مربوط به شغل کشاورزی بوده است و ۲۷,۵ درصد (۱۸ نفر) از اعضای شورا در این شغل بوده‌اند. کمترین فراوانی هم مربوط به شغل خانه‌دار بوده که ۲ درصد (۱ نفر) از پاسخگویان (عضو زن شورا)» در جدول ۳. توزیع فراوانی و نسبی معتمدین محلی براساس نوع شغل از لحاظ میانگین درآمد و هزینه خانوار» یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که خانوارهای مورد مطالعه به طور میانگین» ماهیانه حدود. ۴,۹ میلیون تومان درامد و حدود ۴,۵ میلیون تومان هزینه داشته‌اند. کمترین میزان درآأمد مربوط به دامنه درامدی بالای ۱۲ میلیون توما در ماه و بیشترین آن مربوط به دامنه درآمدی ۳,۱ تا ۶ میلیون تومان بوده است. که ۵۷,۳ درصد (۲۲۴ نفر) از کل معتمدین محلی مورد تحقیق در این دامنه قرار گرفته‌اند. در مجموع تعداد ۲۶ نفر (۸,۴ درصد) از کل پاسخگویان فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) 1۳۹ جدول ۴. توزیع فراوانی و نسبی معتمدین محلی براساس میانگین در آمد ماهیانه (واحد: میلیون تومان) درخصوص میزان هزینه ماهیانه خانوارهای مورد مطالعه نیز نتایج تحقیق گویای آن است که کمترین میزان فراوانی مربوط به دامنه هزینه‌ای بالای ۱۳ میلیون تومان در ماه بوده که صرفا یک نفر (۲ دهم درصد) از پاسخگویان» در این دامنه هزینه‌ای قرار داشته‌اند و بیشترین میزان فراوانی هم مربوط به دامنه هزینه‌ای ۳,۱ تا ۶ میلیون تومان بوده است که ۵۷,۱.درصد (۲۳۲ نفر) از کل معتمدین محلی مورد مطالعه در این دامنه قرار گرفته‌اند. در:مجموع تعداد ۱۹ نفر (۴,۴ درصد) از پاسخگویان نیز حاضر به جدول ۵. توزیع فراوانی و نسبی معتمدین محلی براساس میانگین هزینه ماهیانه خانوار (واحد: میلیون تومان) در جدول ۶ وضعیت اعتبارات و بودجه دهیاری‌های مورد مطالعه نشان داده شده است. نتایج تحقیق گویای آن است که به طور میانگین هر یک از روستاهای مورد مطالعه ۲۷۹ میلیون تومان بودجه تحقق یافته در سال ۱۳۹۹ داشته‌اند. به طور میانگین هر دهیاری حدود ۳۲ میلیون تومان درآمد محلی داشته و سهم هزینه‌های جاری دهیاری‌های مورد مطالعه نیز صرفا ۱۵ درصد از کل بودجه آنها بوده است. هرچند که براسایی آیین‌نامهمالی اذهیاری‌ها ای رقم می‌توانت تا ۳ ورصه نیز باشت: جدول ۶. وضعیت اعتبارات و بودجه دهیاری‌های مورد مطالعه در سال ۱۳۹۹ (واحد:تومان) پس از چند ذفه پلدگلیفی مذیریت: روستایی ذر کشوره شکل‌کبری نها ذغیاری یه عنوآن باژوی اجرایی شورای اسلامی روستا تجربه جدیدی است که حدود دو دهه از آن گذشته است. در حال حاضر نهاد دهیاری تولی‌گری ارایه خدمات عمومی در بیش از ۳۷ هزار روستای کشور را عهده‌دار است. برای بررسی عوامل موثر بر بازآرایی الگوی مدیریت روستایی» عوامل بر.اساس مبانی نظری و پیشینه تحقیق مورد بررسی قرار گرفت و نتایج در اختیار خبرگان قرار گرفت. عوامل در ۵ بعد شامل؛ ۱- ساختاری نهادی, ۲- انسانی, ۳- اجتماعی فرهنگی, ۴ اقتضادی و ۵- محیطی کالبدی طبقه بندی شد که نتایج در بخش‌های بعدی تجزیه و تحلیل می‌شود. به منظور ازریابی هریک از ابعاد پنج‌گانه موصوف و مولفه‌های مرقبظ با آنها ابتدا گویه‌ها هم جهت شد و احصاال ماس ای با آزمون ‏ تک نمونه مورد شکل ۵. عوامل موثر بر باز آرایی الگوی مدیریت روستایی؟ مولفه‌ها و ابعاد فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) ۱۳۱ بعد ساختاری نهادی, مشتمل بر دو مولفه‌ی ساختار مدیریت روستا و پشتیبانی نهادی بوده و هر یک از مولفه‌های موصوف نیز مشتمل بر گویه‌هایی بزای سنجش بوده‌اند. مولفه ساختار مدیریت روستا: براساس نتایح تحقیق, میانگین این مولفه برابر ۳,۵۲ می‌باشد و اختلاف بین میانگین مولفه با مقدار مفروض (۳۰۱) برابر ۰,۴۲۵ می‌باشد و مقدار آزمون ۲ برابر ۳,۶۰۳ می‌باشد که از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹۹ درصد (818<0.001) معنی‌ذار می‌باشد. براین آساس می‌توآن گفت برآساس, نظر جامعه آماری: مولفه ساختار مذیزیت محلی ذر آلگوی بهینه مذیزیت محلی آثز گذاز مولفه پشتیبانی نهادی: براساس نتایح تحقیق» میانگین این مولفه برابر ۳,۷۷ می‌باشد و اختلاف بین میانگین مولفه با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰.۶۶۶ می‌باشد و مقدار آزمون ۲ برابر ۳,۶۰۱ می‌باشد که از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹۹ درصد (18-0.001٩) معنی‌دار می‌باشد. براین اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری, مولفه پشتیبانی نهادی در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار است. در مجموع یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که میانگین بعد ساختاری نهادی برابر ۳,۶۵ می‌باشد و اختلاف بین میانگین این بعد با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۵۴۶ است و مقدار آزمون 1 برابر ۳,۶۰۱ بوده که از نظر آماری با دقت بالاتر از 6-۹8رضه(8<0.00ن9ایلعنی‌دار است. براین اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری» بعد"ساختاری‌آنهای در الگوّی بهینه مثایریت محلی اثر گذار می‌باشد. جدول ۷. نتایج توصیفی بعد ساختاری-- نهادی و مولغه‌های مربوطه جدول ۸. نتایج آزمون ۲ تک‌نمونه‌ای بعد ساختاری- نهادی و مولفه‌های مربوطه ساختار مدیریت روستا ‏ ] 3.603 001 200 337 003 کل (بعد ساختاری- نهادی) ۱ 5.138 000 4583 286 7031 بعد انسانی» مشتمل بر دو مولفه‌ی؛ توانمندی فردی و وضعیت نیروی انسانی دهیاری بوده و هر یک از مولفه توانمندی فردی: براساس نتایح تحقیق, میانگین این مولفه برابر ۳,۵۶ می‌باشد و اختلاف بین میانگین مولفه با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۴۶ است و مقدار آزمون ۲ برابر ۳,۷۰۸ است که از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹۹ درصد (818<0.001) معنی‌دار هست. براین اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری» مولفه توانمندی فردی در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار است. مولفه نیروی انسانی دهیاری: براساس نتایح تحقیق, میانگین این مولفه برابر ۳,۴۳ می‌باشد و اخقلاف بین, میانکین مولفه یا مقذار مقروض (۹,) پرایر ۰,۶۶۶ می‌یاشند: و مقدار آزمون ۴ برآبر 1,۳۸۴ می‌باشد که از نظر آماری معنی‌دار نیست (818-0.209). براین اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری» مولفه نیروی انسانی دهیاری در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار نیست. در مجموع یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که میانگین بعد انسانی برابر ۳,۶۵ می‌باشد و اختلاف بین میانگین این بعد با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۳۲۷ است و مقدار آزمون ‏ برابر ۲,۸۳۲ بوده که از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹۹ درصد (818۳0.008) معنی دار گت /برایان اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه: آماری» بعد.انسانی در الکوی بهینه مدیرگت لول اس شا جدول ۱۰. نتایج آزمون ‏ تک‌نمونه‌ای بعد انسانی و مولفه‌های مربوطه بعد اجتماعی فرهنگی, مشتمل بر دو مولفه‌ی؛ تعاملات و هم‌افزایی و ویژگی شهروندان بوده و هر یک از مولفه‌های موصوف نیز مشتمل بر گویه‌هایی برای سنجش بوده‌اند. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) ۱۳۳ مولفه تعاملات و هم‌افزایی: براساس نتایح تحقیق, میانگین این مولفه برابر ۷۷.۳ می‌باشد و اختلاف بین میانگین مولفه با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۶۷ است و مقدار آزمون 1 برابر ۳,۶۸۶ است که از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹۹ درصد (518-0.001) معنی‌دار هست. براین اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری» مولفه تعاملات و هم‌افزایی در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار است. مولفه ویژگی شهروندان: براساس نتایح تحقیق» میانگین این مولفه برابر ۳,۵۱ می‌باشد و اختلاف بین میانگین مولفه با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۴۱۵ می‌باشد و مقدار آزمون ۲ برابر ۳,۴۸۹ می‌باشد که از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹۹ درصد (518-0.002) معنی‌دار هست. براین اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری» مولفه ویژگی شهروندان در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار است. در مجموع» یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که میانگین بعد اجتماعی فرهنگی برابر ۳,۶۴ می‌باشد و اختلاف بین میانگین این بعد با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۵۴۳ است و مقدار آزمون ‏ برابر ۳,۷۷۸ بوده که از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹۹ درصد (518-0.001) معنی‌دار هست. براین اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری, بعد اجتماعی فرهنگی در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار است. جدول ۱۱. نتایج توصیفی بعد اجتماعی فرهنگی و مولفه‌های مربوطه جدول ۱۲ نتایج آزمون + تک‌نمونه‌ای بعد اجتماعی فرهنگی و مولفه‌های مربوطه کل اعد اجقساعی فرهنگی): ۰ 3:778 001 299 490 370 بعد اقتصادی» مشتمل بر دو مولفه‌ی؛ بنیه اقتصادی دهیاری و بنیه اقتصادی روستا و اهالی بوده و هر یک از مولفه‌های موصوف نیز مشتمل بر گویه‌هایی برای سنجش بوده‌اند. مولفه بنیه اقتصادی دهیاری: این مولفه با استفاده از ۸ گویه مورد بررسی قرار گرفت. نظرات خبرگان در خصوص تاثیر این گویه‌ها در طراحی الگوی مدیریت روستایی در جدول ۱۳ درج شده است. نتایح مربوط به میانگین و نیز آزمون کای اسکوئر نشان می‌دهد به جز گویه «سرانه بودجه تحقق یافته دهیاری در سال قبل» تمامی گویه‌ها از نظر آماری معنی‌دار و از دیدگاه خبرگان محلی دارای اهمیت جدول ۱۳. نتایج توصیفی و آزمون کای اسکوئر مولفه بنیه اقتصادی دهیاری به تفکیک گویه‌ها در مجموغ براساس نتایح تحقیق: ملانگیگ 9 رال ان 0/۸ جا اخاهن بش میانگین مولفه با مقذار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۴۷۹ است و مقدار آزمون ۲ نیز برابر ۲,۸۸ است که از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹ درصد (518<0.007) معنی‌دار هست. براین اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری» مولفه بنیه اقتصادی دهیاری در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار است. مولفه بنیه اقتصادی روسنا و اهالی: این مولفه با استفاده از ۴ گویه مورد بررسی قرار گرفت. نظرات خبرگان درخصوص تاثیر این گویه‌ها در طراحی الگوی مدیریت روستایی در جدول ۱۴ درج شده است. نتایح مربوط به میانگین و نیز آزمون کای اسکوئثر نشان می‌دهد به جز گویه‌های «سطح درآمد روستاییان» و «میزان مشارکت مردم در تامین هزینه خدمات» سایر گویه‌ها از نظر آماری معنی‌دار و از فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال بازدهم. شماره دوم (پیاپی ۴۰( جدول ۱۴. نتایج توصیفی و آزمون کای اسکوثر مولفه بنیه اقتصادی روستا و اهالی به تفکیک گویه‌ها با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۴۰۸ می‌باشد و مقدار آزمون ۲ برابر ۲,۰۲ می‌باشد که از نظر آماری معنی‌دار نیست (518-0.053). براین اسّاس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری؛ مولفه اقتصادی روستا و اهالی در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار نیست. در مجموع» یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که میانگین.بعد اقتصادی برابر ۳,۵۴ می‌باشد و اختلاف بین میانگین این بعد با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۴۴۳ است و مقدار آزمون ۲ برابر ۴۸۴.۲ بوده که از نظر آمازی معنی‌ذار نیست (0.19- ۸616و یهاگ ان گفت: براساس. نظر جامعه آماری»: بعد جدول ۱۶. نتایج آزمون ) تک‌نمونه‌ای بعد اقتصادی و مولفه‌های مر بوطه بعد محیطی کالبدی» مشتمل بر سه مولفه‌ی؛ مکانی- فضایی» دسترسی و حوزه نفوذ» تامین زیرساخت‌ها بوده و هر یک از مولفه‌های موصوف نیز مشتمل بر گویه‌هایی برای سنجش بوده‌اند. مولفه مکانی - فضابی: براساس نتایح تحقیق» میانگین این مولفه برابر ۳,۳۵ می‌باشد و اختلاف بین میانگین مولفه با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۲۵ است و مقدار آزمون ۲ برابر ۲,۸۸ است که از نظر آماری معنی‌ذار نیست (818-0:126). براین آساس می‌توان گفت برآساس نظر جامعه: آماری» مولفه مکانی- فضایی مولفه دسترسی و حوزه نفوذ: براساس نتایح تحقیق» میانگین این مولفه برابر ۳,۶۱ می‌باشد و اختلاف بین میانگین مولفه با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۵۰۸ می‌باشد و مقدار آزمون ‏ برابر ۳,۲۱۵ و از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹۹ درصد (818<0.003) معنی‌دار هست. براین اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری, مولفه دسترسی و حوزه نفوذ در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار است. مولفه تامین زیرساخت‌ها: یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که میانگین این مولفه برابر ۳,۷۶ می‌باشد و اختلاف بین میانگین مولفه با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۶۵۸ است و مقدار آزمون 1 برابر 4۵ بوده و از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹۹ درصد (518<0.001) معنی‌دار هست. براین اساس می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری» مولفه تامین زیرساخت‌ها در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار است. در مجموع براساس یافته‌های تحقیق میانگین بعد محیطی کالبدی برابر ۲,۶۸ می‌باشد و اختلاف بین میانگین این بعد با مقدار مفروض (۳,۱) برابر ۰,۴۲- است و مقدار آزمون ۲ برابر 3.826- بوده و از نظر آماری با دقت بالاتر از ۹۹ درصد (518-0.001) مکو دار هللت. وال آسا می‌توان گفت براساس نظر جامعه آماری» بعد محیطی کالبدی در الگوی بهینه مدیریت محلی اثر گذار است. جدول ۱۷. نتایج توصیفی بعد محیطی کالبدی و مولفه‌های مربوطه فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) ۱۳۷ جدول ۱۸. نتایج آزمون ؛ تک‌نمونه‌ای بعد محیطی کالبدی و مولفه‌های مربوطه مولفه دسترسی و حوزه نفوذ ۲ 3.215 003 5033 149 317 به طور کلی براساس یافته‌های تحقیق به ترتیب ابعاد محیطی-کالبدی (با میانگین ۳,۶۸)» ساختاری نهادی (با میانگین ۳,۶۵) اجتماعی- فرهنگی (با میانگین ۳,۶۴) ۰ اقتصادی (با میانگین ۳,۵۴) و انسانی (با میانگین ۳,۴۳)» بیشترین نقش را در الگوی مدیریت خدمات روستایی ایفا می‌کنند. الگوی مدیریت خدمات روستایی که بومی شده و مبتنی بر پژوهش میدانی تحقیق است. بصورت سیستماتیک و در یک نظم بهم پیوسته طراحی و با یک پیش فرض يا سوال مبنی بر این که الگوی فضایی مطلوب برای ارایه خدمت مدیریت روستایی چیست» آغاز می‌شود. با عنایت به این سوال» ورودی سیستم را مفاهیم راهبردی مرتبط با رویکرد شبکه‌ای و فضایی تشکیل می‌دهد» سپس به تناسب مفاهیم راهبردی بکار رفته در این تحقیق» مهم‌ترین فعالیت‌های محقق برای تبیین مفاهیم راهبرد» مطالعه منابع و متون داخلی و خارجی و بررسی تجربیات سایز کشورها و در نهایت تدوین چارچوب نظری تحقیق, شاخص سازی و گویه سازی متناسب با شاخص‌ها بررسی زویکردهای تبیین کننده مفاهیم» تدوین پرسشنامه وتکمیل آن و سایر مراحلی که در روش شناسی به آن نیاز است. بوده است. ماحصل و خروجی این فعاليت‌ها پیاده‌سازی و اجرای عملیاتی روندها و فعالیت‌ها در جامعه نمونه بوده که به بومی کردن شاخص‌ها بومی شدن الگوی مورد نظر ارتقای کارایی و اثربخشی" مدیریت روستایی, کاهش هزینه‌ها پوشش حداکثری خدمات, افزایش رضایت ذی‌نفعان, نقویت تغلقات.مکانی و ؛..» در جامعه مورد پژوهش می‌انجامد. پيامد چنین خروجی, نهادینه شدن الگوی مدیریت روستایی» رعایت اصل صرفه و صلاح در نحوه ارایه خدمات روستایی» افزایش کیفیت زندگی ساکنین مناطق روستایی و به تبع آن پایداری جمعیت در سکونتگاه‌های روستایی, شفافیت عملکرد. مسئولیت‌پذیری و پاسخگوشدن مدیریت محلی و به تبع آن افزایش روند اعتما پذیری خواهد بود. چنین پیامدی,» نهادینه شدن مدیریت روستایی را به دنبال داشته و در تعامل با محیط بیرونی نیز به تحقق توسعه پایدار روستایی آن کمک می‌کند. بی‌شک پایداری جمعیت در سکونتگاه‌های روستایی وابسته به عوامل متعددی از جمله کمیت و کیفیت آارایه خدمات مورد انتظار روستاییان و میزان رضایتمندی از این خدمات است. در سال‌های اخیر برنامه‌ریزان و سیاست گذاران توسعه روستایی کوشیده‌اند تا با شکل گیری و استقرار نهاد شورا و به تبع آن نهاد دهیاری به عنوان متولی ارایه خدمات عمومی در مناطق روستایی کشور بتوانند ضمن پاسداشت حقوق شهروندی روستاییان» کیفیت زندگی در مناطق روستایی را ارتقا بخشیده و میل به ماندگاری جمعیت در این سکونتگاه‌ها را تقویت نمایند. اکنون که حدود دو دهه از شکل‌گیری نهاد دهیاری می‌گذرد؛ بازآرایی الگوی جاری مدیریت خدمات روستایی تا حدود زیادی می‌تواند میزان اثربخشی برنامه‌های توسعه و کارآمدی نهاد دهیاری را ارتقا بخشد. برهمین اساس در پژوهش حاضر عوامل موثر بر ارتقای کارایی و اثربخشی الگوی جاری مدیریت روستایی در پنج بعد بررسی شد که این ابعاد براساس میزان اثرگذاری به ترتیب عبارتند از؛ ۱- محیطی کالبدی ۲- ساختاری نهادی, ۳- اجتماعی فرهنگی, ۴ اقتصادی و ۵- انسانی. در ادامه براساس نتایج تحقیق, پیشنهاداتی با هدف بازآرایی الگوی مدیریت براساس نتایج تحقیق در بعد محیطی- کالبدی در راستای ارتقای مطلوبیت عملکرد مدیریت خدمات روستایی پیشنهاد می‌شود اقدامات و تمهیداتی همچون؛ تغییر رویکرد در نحوه آرایه خدمات مدیریت روستایی از رویکرد نقطه‌ای به پهنه‌ای (شبکه‌ای)» مد نظر داشتن پیوند فضایی سکونتگاه‌های شهری و روستایی در نظام خدمات‌رسانی و لزوم توجه به ویژگی‌های جفرافیایی هر دهستان, بخش» شهرستان یا منطقه در راستای پوشش حداکثری خدمات نهاد دهیاری مد نظر قرار گیرد. در بعد ساختاری- نهادی نیز به منظور ارتقای مطلوبیت عملکرد. مدیریت خدمات روستایی پیشنهاد می‌شود اقدامات و تمهیداتی همچون؛ اصلاح قوانین و مقررات جارینهاد دهیاری در راستای رفع خلاها تعارضات و موانع قانونی و حقوقی خدمات‌رسانی و متناسب‌سازی وظایف و اختیارات مدیریت روستایی» بسترسازی برای ایجاد سازمان‌های عمرانی و خدماتی مورد نیاز و مرتبط با وظایف قانونی مدیریت روستایی در سطوح دهستان, بخش يا شهرستان (بسته به شرایط)» افزایش ساعات کاری دهیار و تغییر نحوه فعالیت دهیار (پاره وقت یا تمام.وقت) به منظور افزایش دسترسی اهالی به مدیریت روستا و بسترسازی قانونی برای امکان ارایه خدمات نهاد دهیاری به سکونتگاه‌های پیرامنی و فاقد دهیاری, مد در بعد اجتماعی- فرهنگی چنانچه به ادنبال ارتقای مطلوبیت عملکرد مدیریت خدمات روستایی باشیم» پیشنهاد می‌شود اقدامات و تمهیداتی همچون؛ اهتمام مدیریت روستا در توزیع عادلانه خدمات. اتخاذ ساز و کارهای قانونی لازم برای الزام مدیریت روستا در پاسخگویی به اهالی و شفافیت عملکرد شورا و دهیاری, افزایش تعاملات دوسویه مدیریت روستا دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط و توجه ویژه مدیریت خدمات روستایی در توجه به اقشارآسیب‌پذیر روستا مورد توجه باشد. در بعد اقتصادی نیز به منظور ارتقای مطلوبیت عملکرد مدیریت خدمات روستایی پیشنهاد می‌شود اقدامات و تمهیداتی همچون؛ رعایت اصل صرفه و صلاح اقتصادی در توزیع امکانات و تجهیزات نهاد دهیاری (با توجه به عدم امکان تجهیز کلیه دهیاری‌ها به تمامی امکانات و تجهیزات مورد نیاز و عدم توجیه اقتصادی این موضوع)» لزوم کاهش هزینه ارایه خدمات و افزایش بهره‌وری منابع در مدیریت روستا فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) 1۳۹ با اتخاذ راهکارهای اشتراکی و همجواری در آرایه خدمات و ایجاد سازمان‌های وابسته به نهاد دهیاری در سطح دهستان, بخش یا شهرستان (بسته به شرایط منطقه و نوع خدمات)» پیش‌بینی راهکارهای ایجاد منابع درآمدی پایدار و بسترسازی قانونی برای امکان ارایه خدمات اشتراکی به دهیاری‌های همجوار اتخاذ شود. همچنین اهتمام در برون‌سپاری و بهره گیری از ظرفیت بخش خصوصی و تعاونی در آرایه برخی از خدمات با اعمال نظارت و مدیریت نهاد مدیریت روستا می‌تواند در کاهش تصدی‌گری مدیریت روستایی. اقتصادی شدن خدمات و افزایش کارایی و اثربخشی, نقش موثری داشته باشد. در بعد انسانی نیز چنانچه به دنبال ارتقای مطلوبیت عملکرد مدیریت خدمات روستایی باشیم» پیشنهاد می‌شود اقدامات و تمهیداتی همچون؛ اهتمام در آموزش و توانمندسازی اهالی در راستای افزایش تعاملات با مدیریت روستاه تقویت روحیه مشارکت. کاهش انتظارات از دولت, افزایش حس مسوولیت‌پذیری و امثالهم» ایجاد بسترهای لازم برای مشارکت مردم در فرآیند توسعه خدمات روستایی (اعم از تهیه اجرا و پایش) از طریق تشکیل هیات‌های اندیشه‌ورز روستا نظرسنجش از اهالی و امثالهم - ازکیا مصطفی, غفاری» غلامرضا,(۱۳۸۳)» بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی - برک‌پور ناصر اسدی ایرج (۱۳۸۷) نظریه‌های مدیریت و حکمروایی شهری. تهران؛ دانشکده معماری و - پورطاهری» مهدی» رکن‌الدین‌افتخاری» عبدالرضا فتاحی, عبدالرضا (۱۳۹۰)» ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستابی نمونه موردی: دهستان خاوه شمالی استان لرستان, مجله پژوهش‌های جغرافیایی شماره ۷۶. - پیران پرویز (۱۳۸۱) تاثیر شبه مدرنیسم بر جنبش‌های اجتماعی در ایران ماهنامه آفتاب, شماره شانزدهم. - پیرو آلن (۱۳۶۶)» فرهنگ علوم اجتماعی» ترجمه باقر ساروخانی» تهران: انتشارات کیهان - تودارو مایکل (۱۳۶۵) توسعه اقتصادی جهان سوم (جلد اول)» ترجمه عباس مخبر تهران: انتشارات سازمان - توکلی» جعفر (۱۳۹۴)» ارزیابی کیفیت خدمات دهیاری‌ها با بهره‌گیری از مدل شکاف. مطالعه موردی: دهستان میان دربند شهرستان کرمانشاه, فصلنامه علمی- پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)» سال - جاوید محمدجواد. صادقی» محمد. شفیع زاده خولنجانی». مصطفی (۱۳۹۱) نسبت «تکالیف طبیعی» و «تکالیف شهروندی» فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی, شماره ٩۵۹ صفحات ۸۳-۱۱۶ - دربان آستانه» علیرضا رضوانی» محمدرضا (۱۳۹۰) تبیین عوامل موثر بر حکمروایی روستابی در حکومت های محلی مطالعه موردی شهرستان قزوین, فصلنامه مدیریت شهری, شماره ۲۸ پاییز و زمستان ۰۱۳۹۰ - دربان‌آستانه» علیرضا (۱۳۹۴)» ارزیابی و تحلیل رضایت‌مندی روستاییان از خدمات سازمان‌های محلی استان ابلام. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی» سال ۰۱۵ شماره ۲۶ صص ۵۰- ۳۵ - دهخدا علی اکبر (۱۳۳۴) فرهنگ لغت فارسی, حرف خ. انتشارات دانشگاه تهران. رستمی» شاه‌بختی» مظفری, فاطمه. رحیمی‌مقدم؛ جواد. ذوالفقاری» امیرعلی (۱۳۹۴)» ارزیابی عملکرد دهیاری‌ها در توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهیاری‌های شهرستان ابوان. استان ایلام)» مسکن و رضوانی» محمدرضا (۱۳۸۳)» مقدمه‌ای برنامه‌ربزی توسعه روستایی در ابران, نشر قومس. رضوانی» محمدرضا محمدی, سمیه. پیری» صدیقه (۱۳۹۲)» ارزیابی عملکرد دهیاری‌ها با استفاده از مدل چارچوب عمومی ارزبابی (۸)) (مطالعه موردی: شهرستان دهلران)» پژوهش‌های جغرافیای انسانی» رفیع‌پور سعید (۱۳۹۲) دورنمای شهر شهروند و مدیریت شهری در برنامه اجرایی شهرداری قاین با استفاده از مدل کارت ارزیابی متوازن (13۹56) نشریه اقتصاد و مدیریت شهری,» شماره ۲ صفحات ۵۱-۶۴. رکن‌الدین افتخاری, عبدالرضا (۱۳۶۹)؛ مد بریت توسعه روستایی (بنیان‌های نظری)؛ انتشارات سمت. سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور (۱۳۹۱)» تعیین الگوی مدیریت در آبادی‌های فاقد شورای سرور رحیم (۱۳۸۷) برنامه‌ریزی کاربری اراضی در طرح‌های توسعه و عمران ناحیه‌ای تهران؛ انتشارات سنایی‌مقدم» سروش» گلزاری» حکمت‌الله. درخشان‌زاده» محمد (۱۳۹۵)» بررسی و تحلیل عملکرد دهیاران در توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهیاری‌های .دهستان پشتهزیلابی شهرستان چرام» استان کهگیلوبه و بویراحمد). سومین همایش یافته‌های نوین در محیطزیست و اکوسیستم‌های کشاورزی» تهران؛ سوادی علی‌اصغر و همکاران (۱۳۹۶) تبیین نظری اصول محتوایی و موّلفه‌های مبنایی تدوین الگوی بومی (اسلامی- ایرانی) مدیریت: با تأکید بر مدیریت:روستایی, فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا شماره ۴ عربیون» ابوالقاسم» پیران» محمد» میرزایی, ابراهیم؛ دهقان: نجم آیادی عامر(۱۳۹۱)» نوآوری سازمانی و با زآرایی سازمان: راهکارها و چالش های فراروی آنها اولین همایش ملی مدیریت و کارآفرینی» خوانسار: عنابستانی» علی‌اکبر شایان» حمید» جلالیان» حمید. تقی‌لو. علی|کبر». خسروبیگی» رضا (۱۳۹۲)» تحلیل عوامل ساختاری موثر بر مشارکت روستاییان در توسعه نواحی روستایی مطالعه موردی: شهرستان ایجرود- استان زنجان» نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی» دوره ۱۲ شماره ۰۲۴ صص ۴۵- ۳۵ عنابستانی» علی‌اکبر شایان» حمید خسروبیگی» رضا تقی‌لو علی‌اکبر» خدایی» یوسف (۱۳۹۲)» بررسی میزان رضایت‌مندی از کیفیت خدمات سازمان‌های متولی مدیریت محلی روستایی در شهرستان ایجرود (استان زنجان)» جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای» شماره ۷ صص ۷۰- ۵۱ فتحی» سروش» مختارپور» مهدی (۱۳۹۰) توسعه شهری, شهرنشینی و حقوق شهروندی, مجله مطالعات فرجی‌راد» عبدالرضا (۱۳۸۳)» اهمیت توجه به منطقه‌گرایی و نقش آن در توسعه کشور مجله جغرافیای سرزمین, لونزویل ریچارد (۱۳۵۶) نظام خدمات عمومی و بررسی آن در کشورهای هندوراس» نیجریه. مکزیک. ترجمه: عباس منوریان» تهران: مرکز پژوهش‌های آداری و استخدامی کشور. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی, سال یازدهم, شماره دوم (پیاپی ۴۰) ۱۴۱ - مکانیکی؛ جواد» صادقی, حجت اه (۱۳۹۱) تعیین الگوی فضایی بهینه‌ی استقرار مراکز خدمات روستایی با رویکرد تناسب اراضی به روش ۸1۳ (مطالعه‌ی موردی: بخش دهدز شهرستان ایذه)» مجله پژوهش - میسرا آر. پی (۱۳۶۶)» توسعه روستایی؛ مسایل و مشکلات. گاهنامه روستا و توسعه. شماره اول» انتشارات ۷ 8106 5065 عط۲ 10۶ کصععنان0 او صمن‌دگعند5 عطا عصاسعد3 ,2012 0 ملفنعل۸ . - 60۵1 فده [۵ ۳۳۵۵۵-50۵ وجافاهمفنس منطعوسنگط ۶و عععع معط :ناه مفنس ۱ ٩ اه وصنط 562۳ 15 :23028060 دسا 300000 ,2009 مک 3/05۵ کعج۸ مصه بش۸ یک ,880 ۰ - ) بصقطع1 ,2010000 31007 ع-ععنداعط ,م0010 خصعصهوقع3 آهم1 1۵۶ ی‌ناو0 نی لفصه عصاسی ماک ماه سدع 0 .(2004). چصعی مصمعصطو3 فصه بقنلح7 مصعوملهط8 ۰ - ۰ - 4.8۳2.523. ۷7۵1.47.30 .هس70 اصعصعمصد/3 ۵1 حصعلوی ۸ فا قصکصع5 1332807 6901666 [0۵اه2 صز اوعد آهلمگ .(2011) ون با[ع27 0صه .0۵ مصن00ظ 8‏ - ۲ 3616205 .(2006) 34 .5 .17 ,662 6 و .7 ۸0000 مظ .1 تاقالم 305006 [1306 ۰ - [هنا5 130 .رتکد ۳۵1300 مان انوس همه صز نادند آهذضومد فصه عنصهمصمع دز آدازط22) م5 0۶ 3016 عط] 01 3۷۵1200 ,2013 ,مک وزا00ط۸ 0صه .7 مفلقصنظ .1 مفطقط ۳87۵‏ - ,(رط 10 عاوس۸ صذ جاصمع صمعطاهند3 فمطاطعد3 :و5 ععدع) ما26 جع۸۶ دسج .(5 10) .27-50 .880 ,29 .370 ,13 ۷۵1۰ وبباتعاتهن حلتهعوع آمنط مدع معی منا 03 40 ,و)3/130386770670 5ع90ع 13۳9۵ عطا دععوع۸ ۵ ,1992 .3 ,شهاک ززما1 ۰ - 61۳ ب,طاعناق ۳ 0۳ ۶ سفدن00 ومع ۲ ص۸0 03400 ,2000 مک بش۸ ,110059 - ,621 6۲نانای صتاسه/31 م5 فصه .7 ماملحو۸ مفهل1(م) بآ م2عناع م۴ عنو505 آعل عمط - 0 3/3306 دز دنا عناد؟ آهذضم؟ وصه عخصود0 3 اه کاصه 3 ,2006 666-65 .880 ,6 .370 ,35 ۲7۵ ماع عع 3/2 عصنا 3/1 مادص ,ند عد0 113 06 ,(2013) 72065 ,200 بوصنلنطط مصصق360 مخنطاح۸ ,کعصنی 1/1356 ,عقتساومط ۰ - ,5 00۷۵163020 هم طازم صمنی‌ه‌اعند5 فصه اعانصه) نهنمک وصنطا 0۳ ۶ 10 صمناهاندد عطا وصنصنص00 ,ر(2019) طله‌روعصتاعتج مطه‌رفصافت۸ ۰ - 019 1010807216650952 :02017 ,118-128 م1 :6 محل 63۳ 8ع 1 عنل 5 اصعص 106610 1 ۸۵ ,(2017) جات هدک ,تعکصهعطام۸ ,8652۵0 من2ط2ک10005 متعققا3 ما6 20 مه 5 ۰ - 32560 560165 0ع131ع 0080-11 او جانا0 عطا ۲۳ 520110 "یهلا او 20-4 .2 ,201751002 10.4236/008 :207 مطدعکعط نانک ,لع300 5۳3۷0۲۸7 106 7 ,200110311005 [مصصم۸ ,۲۶۳۵۵ موصه لدسخ +صعصصه ی 1۹ ,ر2004) 36 ق55۵9 ۰ - 40 2۵6 عطا +کعطنانطادصی عنصفحصول عسناه‌نامجم ,.(2007) بل 20000 بععع 1 - هکنآ ,16۳۵۳ صعطام‌عا5 ,20220 کقاع10 ی 8عع۳) مصنیط ۷۵۵ ۵۶ کدمتاقوصا0 ۳001 ۸ ما۲2 عناه5 مععنان) که کعصعوع 005 فصه 32065 ,2004 متعصناحه/2 ۳۷6 فصه تنل ز[ط0ا2 وان ۵۳۵ 310 ما [(عومص 06ص صمناد‌اکنادک +عصماع م۸ عطا که دمنای‌نامم۸ ,6 ۳۵۹066 [۳۳۵ هه عسنصههع] ,ومد 0000 ,(2002) 0.17 ,حععلله ۷ - ,۸۳685 دج ۵0 اع 118 1۵۳ 00۳ ۷۷87 156 ,۵۳۵860 [3۳۵ ,(2008) ۷۷08 ,ع0ق ۷0 - #0 مرنطس۵ ۳:60 .(2006) 86۲۰ ,1210890 6۶ ول بلا0ق11 مقتصعنمدک .۸ له 5 مقحطع7 ۰ - 1 0۶ [۵ 70 مقلصعهد خلند۲ فص اعلمد و۵0 هنععننانطدصی عنصحص0

مدیریت روستایی در ایران پس از طی نمودن فراز و فرودهای بسیار، با تصویب قانون شوراها و شکل گیری شوراهای اسلامی در آبادی های بالای 20 خانوار و در ادامه با تصویب قانون تاسیس دهیاری های خودکفا در روستاهای کشور (14 تیرماه 1377) و استقرار نهاد دهیاری به عنوان بازوی اجرایی شورای اسلامی، تجربه جدیدی را آغاز نمود. اکنون که حدود دو دهه از آغاز فعالیت مدیریت روستایی کشور در الگوی نوین خود می گذرد، در راستای تحقق مدیریت روستایی مطلوب و توسعه پایدار روستایی، بازبینی فرآیندها، اصلاح رویه های جاری و ارتقای مطلوبیت عملکرد این نهاد بسیار حایز اهمیت است. تحقیق حاضر که با هدف ارزیابی و تحلیل عوامل موثر بر بازآرایی الگوی مدیریت خدمات روستایی انجام شده است، از لحاظ ماهیّت توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. داده ها به دو روش میدانی و کتابخانه¬ای جمع آوری شده اند. جامعه آماری آن مشتمل برتمامی شهرستان های استان قزوین می باشد. در ادامه به صورت خوشه ای بخش ها، دهستان ها و روستاهای هدف انتخاب شده اند. در مجموع تعداد 427 پرسشنامه از اهالی 40 روستای منتخب استان قزوین تکمیل شده است. براساس نتایج تحقیق در بعد محیطی- کالبدی، مولفه هایی همچون؛ اتخاذ رویکرد پهنه ای به جای نقطه ای، پیوند فضایی و ویژگی های جغرافیایی منطقه و پوشش حداکثری خدمات، در بعد ساختاری-نهادی مولفه های؛ اصلاح قوانین و مقررات، ایجاد سازمان های عمرانی و خدماتی مشترک، افزایش ساعات فعالیت دهیار و امکان ارایه خدمت به روستاهای همجوار، در بعد اجتماعی- فرهنگی مولفه های؛ توزیع عادلانه خدمات، پاسخگویی، شفافیت عملکرد، افزایش تعاملات و توجه به اقشارآسیب پذیر، در بعد اقتصادی نیز مولفه های؛ رعایت صرفه و صلاح اقتصادی، کاهش هزینه خدمات، افزایش بهره وری، منابع درآمدی پایدار، خدمات اشتراکی و نهایتا در بعد انسانی نیز مولفه هایی همچون؛ مشارکت مردم، بخش خصوصی و تعاونی، اصلاح فرآیند انتخاب دهیار و آموزش شهروندی، از نظر پاسخگویان بیشترین نقش را در فرآیند بازآرایی الگوی مدیریت خدمات روستایی داشته اند.

497669

قاله علمی - پژوهشی 9 .310 ,2022 ع ص5۳ ,13 ۷۹1۰ مقایسه تفسیر آیات ۵ طه و ۲۲ و ۲۳ قیامت با تأکید بر روش‌شناسی فهم معروف‌ترین آثار قدما در زمینه متشابهات کتاب «متشابه القرآن» عبدالجبار و «متشابه القرآن و مختلفه» ابن شهرآشوب مازندرانی است. تعاریف آنان از محکم و متشابه مشترک بوده و بر لزوم پی‌بردن به مقصود آیات متشابه» به کمک دیگر ادله و رجوع به محکمات استوار است. در مبانی تفسیری عبدالجبار معتزلی» عقل, مقدم بر نقل است اما در دیدگاه ابن شهرآشوب. عقل"و نقل مکمل یکدیگرند. هر دو مفسر در آیات ۲۲ و ۲۳«قیّامت. "«نظر» را..به معنات*انتظار دانسته‌اند. البته عبدالجبار در آیه ۵ طه «استوا» را به معنای استیلا و اقتدار گرفته اما ابن شهراآشوب با استناد بهژوایتی,اژامام صادق شاه به معنای آنسبت یکلنتان با همه چیز می‌داند: از اين رو عبدالجبا رقالباابا مور بت هلو اظتایی به روایات» اما ابن شهرآشوب: با بهره گیری.از" گفتمانیکلامی اهل بیت‌ ربا ی آیات صفات خبری آیه ۵ طه: آیات ۲۲۷۸و ۲۳ قیامت؛ محکم ویمتشابه: فاضی عبنالیباریشستزلی: آبن #. دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان. 0 تفع )170 تصقط .اوه ۳۵ استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان. (نویسنده مسئول) 233 بررسی آّیات متشابه یکی از مباحث مهم و تأثیرگذار در تفسیر قرآن است. این مسئله از یک‌سو از معدود موضوعاتی است که در قرآن (آل‌عمران / ۷) بدان اشاره شده است و از سوی دیگر به‌عنوان یک مبنای تفسیری مورد نیاز هر مفسری است و می‌توان گفت پژوهش در این عرصه» تنها از سنخ علوم قرآن صرف نیست, بلکه تفسیر بخشی از یات قرآن کریم به‌شمار می‌رود. ازاین‌رو» از گذشته ایام تاکنون مورد توجه مفسران و صاحب‌نظران حوزه تفسیر و علوم قرنی بوده است. در نیمه نخست قرن سوم هجری با پیدایش جریان‌های مختلف فکری و کلامی در جامعه اسلامی, تحول جدیدی در مفهوم محکم و متشابه رخ داد به این صورت که یک آیه از سوی نحله‌ای محکم و از سوی فرقه‌ای متشابه تلقی شد و هریک برداشت و فهم دیگری را از آیات» به خصوص آیات صفات خداوند رد می‌کردند و به دلیل برداشت‌های مختلف یکدیگر را تکفیر می‌نمود. محکم و متشابه در اصطلاح اخیر که متأثر از کلام اسلامی است در قرن پنجم و ششم» میان مفسران مصطلح و متداول شد. آیات ۵ سوره طه و ۲۲ و ۲۳ سوره قیامت جزو متشابهات قرآن به حساب می‌آید و از آنجا که متشابهات می‌تواند دستاویزی برای فهم نادرست قرآن باشد لذا همین امر موجب گشته تا برخی از فرق دینی مانند: اشاعره» حشویه, ظاهریه و ... به معانی ظاهری متشابهات ازجمله: یات ۵ سوره طه و ۲۲ و ۳ سوره قیامت اکتفا کرده و با استناد.به:آنها قائل بر جسمانیت و زیت خداوند شوند که البته با مخالفت جدّی معتزله و امامیه روبه‌رو شدند. معروف‌ترین کتاب در زمینه آیات متشابه در میان معتزلیان» کتاب متشایه القرآن قاضی عبدالجبار و در میان شیعیان» کتاب متشابه الق رآن و مختلفه ابن‌شهرآشوب است. سوالاتی که در این پژوهش به بررسی آنها خواهیم پزداخت از این قرار است: ۱ فلسفه وجود آیات متشابه در قرآن چیست؟ درحالی که قرآن» قول فصل است؛ یعنی» کلامی است که حق و باطل را از یکدیگر جدا می‌سازد؛ چرا باید آیات متشابه در آن وجود داشته باشد؟ ۲ مقصود از «استوا» و «نظر» در آیات ۵ سوره طه و ۲۲ و ۲۳ سوره قیامت چیست؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها به بررسی نظرات دو اندیشمند صاحب‌نظر معتزله و امامیه؛ قاضی عبدالجبار (۴۱۵ - ۳۵۹ ق) و ابن‌شهرآشوب (۴۸۸ یا ۵۸۸ - ۴۸۹ ق) پرداخته می‌شود. درباره موضوع محکم و متشابه از ذیدگاه قاضی عبدالجبار تأکنون کتاب» مقاله و پایان نامه‌ای نوشتد نشده است اما در مورد تفسیر متشایه الق رآن و مختلفه ابن‌شهرآشوب و آثار دیگر وی» تاکنون کتاب‌ها و مقاله‌هایی نوشته شده است. ازجمله: کتاب ابن‌شه رآشوب در حریم ولایت. مقاله‌هایی نیز در مورد مقایسه تفسیر آیات ۵ طه و ۲۲ و ۲۳ قیامت با تأکید بر روش‌شناسی فهم متشابهات ... ۲ ۱۳۳ تفسیر متشایه الق رآن و مختلفه ابن‌شهرآشوب به‌صورت کلی نوشته شده است. ازجمله: «گونه‌شناسی مبانی تفسیرنگاری ابن‌شهرآشوب در متشابه القرآن» نوشته علی‌اکبر ربیع نتاج و محمدصادق حیدری, البته» آثار یادشده تنها از یک جنبه و بدون درنظرگرفتن آرا فرقه‌های دیگر فقط آرا کلامی و تفسیری شیعه را به‌صورت کلی بررسی کرده است اما در این نوشتار کوشش شده تا بر پایه یک مقارنه و تطبیق» نظرات این دو قرآن‌پژوه بزرگ معتزله و شیعه در یات مذکور و با توجه به مستندات آنها مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد؛ بنابراین هدف مقاله حاضر بررسی شبهه تجسیم و روّیت الهی در یات ۵ سوره طه و ۲۲ و ۲۳ سوره قیامت با تأکید بر روش‌شناسی فهم! متشابهات از منظر قاضی عبدالجبار و در این بخش به مبانی تفسیری معتزله و در رأس آنها قاضی عبدالجبار معتزلی» عالم بزرگ اهل سنت و یکی از مهم‌ترین مبانی در تفسیر معتزله آن است که آنان» فهم خطابات قرآن را عام دانسته و نظریه اختصاص آن به پیامبرسئه و صحابه را مورد نقد قرار می‌دهند. (قاضی عبدالجبارن ۱۹۶۵ -۱۹۵۹: ۳۶۹/۱۶) اساس این ادعا نظریه آنان در باب.قرآن ونزبان آن است که .طبق,آن» قرآن.به‌عنوان کلام مخلوق المی برای هدایت بشر خطاب عامی دانته. راهان از ند اه هخا با حکمت افعال الّمی سازگار ازاین‌رو عبدالجبار به نظریاتی که به نوعی فهم قرآن را برای عموم مردم میسر ندانسته و از اختصاص آن به پیامبرسته و صحابه سخن گفته‌اند. یا آن را حاوی رموز و بطون خاصی معرفی کرده‌اند که تنها در گرو هدایت امامان است» به شدت حمله می‌کند. (قاضی عبدالجبار» ۱۹۶۵ - ۱۹۵۹: ۳۴۶/۱۶ - ۳۴۵) ۱ «روش» مجموعه اسلوب‌ها و راه‌هایی اسّت که رسین به حقیقت را آسان می‌کند درحالی که «روش‌شناسی» غیر از «روش» است. «روش‌شناسی» علمی است..که از»«ملاحظه روش‌های..معرفتی پدید می‌آید به دیگر سخن, «روش‌شناسی» معرفتی است که «روش»» موضوع آن است. در «روش‌شناسی» نخست» «روش» يا «روش‌هایی» که در قلمرو یک علم وجود دارد, شناسایی می‌شود و سپس «روش‌های» یادشده یا توصیه می‌شود و دلایل علمی و یقینی آنها بیان می‌گردد و یا مورد نظر قرار می‌گیرد و وجه ضعف آنها نمایان می‌شود. (عارفی شیرداغی» ۱۳۹۸: ۴۱) ۴ ۲ فصلنامه مطالات تفسبیری«سال ۲۳ «بهار ۴۹۱ ابش ۳۹۲ عقل و دلیل عقلی در تفکر دینی معتزله بسیار حائز اهمیت بوده و جایگاه نخست را داراست. در نگاه معرفت‌شناسانه آنان» وجوب «نظر و استدلال» به‌عنوان یکی از عناصر عقلی در معرفت دینی و تفسیر قرآن» مورد تأکید است و مستند همین حکم نیز عقل است» نه شرع. (ابوزید» ۱۹۹۸: ۹۰ - ۴۳) از این رو تلقی غالب و رایج معتزله از عقل» در آثار متفکران بزرگ معتزله» مانند: عبدالجبار انعکاس يیافته است. وی عقل مجموعه دانش‌هایی است که به شکل غیرارادی - اضطراری - به انسان داده می‌شود و زمانی که این مجموعه دانش‌ها در شخص کامل شد. توانایی استدلال و نظر همچنین استطاعت بر ادای تکالیف در او پدید می‌آید. (قاضی عبدالجباره ۱۹۶۵ - ۱۹۵۹: ۱۱/ به اعتقاد ایشان» با حصول اين علوم ضروری در انسان می‌توان او را عاقل دانست. (همان: ۳۷۶) در دیدگاه معتزله, «نقدم عقل» به‌معنای اصل قراردادن آن و تابع قراردادن نقل است. البته این تقدم رتبی است» نه حقیقی. به موجب این تقدم» اصل پذیرش دین و آموزه‌های آن» تابع دلیل عقلی خواهد بود. این بدان معناست که» دلیل عقلی در حصول معرفت دینی؛ به لحاظ رتبه» نسبت به دیگر ادله, حائز جایگاه نخست و ادراکاتش اصیل و مسق است؛ بغابزای«ذر رأس دیگآدله و منابع معرفت دینی و عقل کتاب» سنت و اجماع, ادله شرزعی هستند و.از؛میان آنها عقل مقدم بر همه است؛ زیرا به: کمک عقلی‌ظه‌اسرلامی یوج ا هاگ خدا: سایر ادله: مغل: کتاب: سنت و اجماع معنا پیدا می‌کند وگرنه اگر؛بخواهیم بدون دلیل عقل و با استفاده از آیات و روایات» خدا و صفات او را بشناسیم» دور لازم می‌آید؛ زیرا شناخت خداوند و صفات او متوقف بر آیات و روایات است و حجیت آیات و روایات متوقف بر شناخت خدا. از موارد دیگر استفاده معتزله از عقل, شناخت متشابه و تفسیر أن است. قاضی در این باره می‌نویسد: «آیات متشابه دلالت بر چیزی ندارند» ولی.به کمک عقل می‌توان.به مدلول آنها دست یافت». (قاضی عبدالجباره ۱۹۶۵ - ۱۹۵۹: ۱۶ / ۳۶۰) شیوه معتزله در تفسیر متشابهات به گونه‌ای است که ابتدا تمام آیاتی را که در یک موضوع وارد شده» کنار همدیگر قرار می‌دهند و از عقل برای شناخت محکم و متشابه مقایسه تفسیر آیات ۵ طه و ۲۲ و ۲۳ قیامت با تأکید بر روش‌شناسی فهم متشابهات ... ۲ ۱۳۵ آن یات بهره می‌برند» آیاتی را که با عقل خویش ناسازگار یافتند» متشابه معرفی کرده و آیاتی را که موافق عقل ببینند» از محکمات به‌شمار می‌آورند و پس از مرحله بازشناسی متشابهات از محکمات. متشابه را به کمک عقل تأویل می‌کنند و در پایان» از محکمات جهت تفسیر متشابهات سود می‌برند. نقش عقل, تنها ابزاری برای فهم ساده قرآن کریم و حل مشکلات زبان شناختی نیست بلکه طبق اصل تقدم عقل بر نقل» ظهورات قرآنی باید از ترازوی ادله عقلی عبور کنند و در موارد ناهمخوانی» باید معانی ظاهری قرآن تأویل گردند. ازاین‌رو. در مینای عقلی کلامی معتزله عنصر «أویل» جایگاهی پراهمیت دارد. حضور بارز این عنصر را باید در قلمرو آیات مربوط به الهیات و دیگر موضوعاتی دانست که با اصول خمسه معتزلی ممکن است ناسازگاری ظاهری داشته و در اصطلاح آنان «متشابه» تلقی شوند. عبدالجبار معتقد است» روش عقلانی حل تعارض صفات خبری «تأویل» است. ازاین‌رو نمی‌توان به ظاهر آیاتی که این گونه صفات را به خداوند نسبت می‌دهند تمسک نمود؛ بلکه باید مضمون آیات را به معانی سازگار با مفهوم تنزیه خدای متعال «تأویل» نمود» مانند: تأویل «استوا» به «استیلا» در آیه ۵ تأویل در نگاه معتزله راهکاری است که با ابزارهای ادبی و شواهد سیاقی بر پایه ادله عقلی, ظهورات قرآنی را مقبول می‌سازد. پشتوانه و توجیه قرآنی این راهکار»اضل ارجاع متشابهات به محکمات. در آیه هفتم سوره آل‌عمران در تفسیر آنهاست. (اسعدی و.دیگران,,۱۳۹۲: ۲ /۲۸) یکی دیگر از منابع مهم تأویلات معتزله» لغت است. قاضی عبدالجبار در تفسیر و تأویل, مانند دیگر معتزلی‌ها به لغت توجه کرده است. آنان برخی از الفاظ را که مفهومی مخالف با انديشه‌ها و باورهایشان دارد به معنای دیگری که در شعر آمده است» می‌گیرند. عبدالجبار قوی‌ترین دلیل فارق میان محکم و متشابه را ادله عقلی می‌داند؛ چون به نظر ایشان دیگر ادله از اتقان و قطعیت برخوردار تیستند. مقلا دلیل لغوی مبتتی بر مواضعام و قرارداه, اسق,گهه خلاف آن هم سمل است. در نتیجه, منعی نیست که بگویم؛ قاضی عبدالجبار و سایر معتزلی‌ها در تأویل کتاب خدا به دو چیز ۶ ۲ فصلنامه مطالات تفسبیری«سال ۲۳ «بهار ۴۹۱ ابش ۳۹۲ از بررسی اجمالی متن تفسیر اين‌شهرآشوب به روشنی برمی‌آید که, روش مفسر در تفسیر مشابه الق رآن» روش اجتهادی و عقلی است که با استفاده از منابع مختلف تفسیر انجام گرفته است. وی در مقدمه کتاب متشابه القرآن» به نحوی به منابع خود اشاره کرده و بنابر گفته خود ابن‌شهرآشوب» منابع تفسیری ایشان» عبارکند.از: غقل«اقرآن: سنظ معصوسان: اذییاق رو آقوال و آغاز مفسران (ابن‌شمرآضوبه 77۱۸۱۳۶۹ انا: میزان بهره‌گیری از هریک از منابع در موضوعات مختلف قرآنی» یکسان نیست. به نظر می‌رسد در مقولات کلامی و مسائل اصول عقاید, بیشتر از منابع عقل و قرآن بهره می‌جوید و در مباحث فقهی و تاریخی و فروع مسائل اعتقادی از احادیث و اقوال مفسران» علوم ادبی؛ اعم از بلاغت و نحو نیز در همه او با تلاش فکری و اجتهاد علمی در منابع معتبر تفسیر در صدد عرضه تفسیری مقبول و خردپسند از یات قرآن کریم است. نویسنده» از موضع قوّت فکری و عقیدتی با دلیل و برهان در صدد عرضه و تبیین دیدگاه‌های تفسیری و کلامی خود و نقد و بررسی مواضع مخالفان فکری است. کتاب او یک «تفسیر موضوعی» جامع است و علی‌رغم آنکه دامنه بهره‌گیری وی از روایات گسترده نبودهه اما سعی نموده اسقه .تا با زوش‌ها و گوته‌های خلت بقاقل احاقیت ار روایانت نیز سس گمازه. ایشان» مجموع مباحث مطروحه کتاب خویش ,را در سه صورت ترسیم کرده است: الف) آنچه بدون پیشینه, خود بدان مبادرت کرده استب) آنچه پیشینیان وی بیان؛و.ایشان آن را تحریر کرده است. ج) آنچه به نظر ابن‌شهر آشوب» ناقص بوده و ایشان کامل کرده است. (حیدری» ۳۳۱:۱۳۹۱) وی» از گزارش‌های تفسیری پیشینیان, به‌ویژه استادش شیخ طبرسی» تأثیر پذیرفته و از آنان بهره گرفته؛ و در موارد بسیاری به آرا مفسران فریقین مراجعه کرده و ضمن نقل از کتب آنها به بررسی نظرات تفسیری آنان» گاه برای تأیید سخن خویش و گاه برای رد نظرات آنها پرداخته است. بیشترین نقل قول تفسیری وی» از علمای متقدم شیعه به سید مرتضی» شیخ مفید» شیخ طبرسی و شیخ طوسی اختصاص دارد؛ از دانشمندان اهل سنت نیز بیشتر از متشابه القرآن عبدالجبار معتزلی و ابوعلی جبایی تعاریف محکم و متشابه در کلام قاضی عبدالجبار و ابن‌شهرآشوب اگر کلام به گونه‌ای صادر شود که در اصل لغت یا قرارداد یا شواهد عقل معنایی» جز مقایسه تفسیر آیات ۵ طه و ۲۲ و ۲۳ قیامت با تأکید بر روش‌شناسی فهم متشابهات ... ۲ ۱۳۷ معنای مراد را نپذیرد» محکم نامیده می‌شود. مثل: «هل هر ال حد» (اخلاص / ۱) و نیز «ن ال لا بطم قاس شیعا ..» (یونس / ۴۴) و اگر به گونه‌ای باشد که شنونده را به اشتباه اندازد و ظاهرش به علّت چیزی که در اصل لغت یا قرارداد است» بر معنای مراد دلالت نکند و نیازمند ارجاع به محکمات و دلیل عقلی باشد» متشابه است. مثل: «ن لین یودون اه و رسولّه ...» (احزاب / ۵۷) و نظایر آن. (قاضی عبدالجباره ۱۳۸۶: ۱۹؛ متشابه آیه‌ای است که به دلیل اشتباه و التباس در معنای آن» مراد از ظاهر کلام معلوم نیست و باید به کمک دیگر ادله به‌معنای مراد رسید. (ابن شهرآشوب» ۱۳۶۹: ۲/۱) و محکم آیه‌ای است که به ظاهرش عمل می‌شود» مثل: «هل هر ال حد» (اخلاص / ۱) و نیز هو ما ال رید ظلمّا للّیین» (آل‌عمران /۱۰۸؛ همان) باتوجه به آنچه گفته شد به نظر می‌رسد که هر دو تعریف» بر یک اصل مهم استوار بوده و آن» لزوم پی بردن به مقصود یات متشابه, به کمک دیگز:ادله و رجوع .به محکمات است. ۱. تأثیرپذیری قاضی عبدالجبار و ابن‌شهرآشوب در تعاریف خود از پیشینیان یکی از مباحث جدی در تاریخ علمم"کلام» مان تأثیر یا تأثر ذو مکتب کلامیی"شیعه و معتزله است. برخی با مشاهده نمونه‌هایی از اشتراک‌های شیعه "و معتزله در مسائّل اتوخید و عدل و نیز بهره‌گیری از عقل در تبیین و اثبات مسائل کلامی و رد شبهات» به اشتباه برداشت کرده‌اند که شیعه در مباحث کلامی از معتزله تأثیر پذیرفته و معتزله و شیعه در کلام با یکدیگر تمایزی ندارند و گاهی برخی از آثار بزرگان شیعه, در زمره آثار معتزلی معرفی شده است. این تلاش‌ها از قرن دوم و سوم و در پرتو مسائل سیاسی پدید آمد و گاه تلاش می‌شده شیّعه امامینه از مجسمه و در زمانی.دیگر از معتزله قلمداد شود و می‌کوشیدند این موضوع در تاریخ کلام شیعه معرفی گردد که البته» در مواردی این تلاش, موّئر افتاده» به گونه‌ای که بر اثر شدت تبلیغات در این باره» امر.بر پیروان مکتب تشیع نیز مشتبه شده و برخی» دانشمتدان شیعی را صتزلی, داسته‌اندختی بریی از شری‌شساسای آزمانتد آقام مبق) تیزصفت تأگیر اقمین گزاره‌های تاریخی به چنین دیدگاهی گراییده‌اند. (یوسف‌زاده» ۱۳۹۲: ۱۲۲) در مقابل» شیعه از همان آغازن ۸ ۲ فصلنامه مطالات تفسیری«سال ۲۳ «بهار ۴۹۱ ابش ۳۹۲ با پیروی از ائمه اطهار و در تلاشی گسترده» دیدگاه‌های کلامی خود را تبیین کرده و تفاوت‌های دیدگاه شین با متزله کر بسیاری موارذرا آشکار ساختهاند: چه بسادو یا چتد قرقنه کاملا متسایژه ذر برشی مسائل با یکدیگر هم فکری داشته باشند. برای مثال: اشاعره» معتزله و امامیه هر سه در این باره که برخی از صفات خداون ماننده غلم, قدرت و خیات ذاتی اوینده با یگدیگر اتفاق نظر دارنده یا اماميه و اشاعره «امربه‌معروف و نهی از منکر» را بر پایه قرآن و سنت واجب می‌دانند؛ و نیز بهشت و دوزخ را آفریده شده و موجود می‌دانند؛ بنابراین» نمی‌توان این توافق‌ها و همفکری‌ها را دلیلی بر تأثیرپذیری یک قاضی عبدالجبار برای تأکید بر پیوند آیات قرآن کریم با ادله عقل و ضرورت ارجاع آنها به عقل» به‌ویژه در مورد آیاتی که ظاهر هیئتش دلالتی ندارد لازم می‌داند که همه تعاریف محکم و متشابه را که قا پیش از او و دروناتش, عطرح بووه کتار رند. (اشمری: ۳۹۵/۱۵۹۵۶ ایشان» - چنانکه پیشتر گذشت - برای نخستین بار» در تعریف محکم و متشابه می‌نویسد: گر کلام با گونه‌ای ساذر شوه کهفر اسل لت با قرارذاد پا شواغن عقل: سنایی جز سای هراد را نیذبرده. گم فانیده امی‌شود و اک به کونه‌ای باشد. که شنرنده را به اشتباه اندازه و ظاهرش به علّت چیزی که در اصل لغت يا قرارداد است. بر معنای مراد دلالت نکند و نیازمند ای با گت« لین عفلی باشه متقایه است. بدین‌ترتیب» عبدالجبار را می‌توان» از پیشگامان رواج دیدگاهی خاص و جدید در حوزه متشابهات دانست. پس از ایشان» شیخ طوسی در تفسیر خود. محکم.را آیه‌ایمی‌داند که معنای ظاهر آن بدون قرینه فهمیده شود مثل: «ن اللّه لا یظلم لاس شیمّا..:» (یونس./ ۴۴) اما متشابه, آیه‌ای است که تا دلیل بر آن قرینه نشود از ظاهر آّیه معنایش به‌دشت نمی آید؛ مانند: مفهوم اضلال در آیه: «اقرأیت من اتحد امه هواه وله اللّه ی علم» (جاتیا / ۲۳) کاانند مفهوم گمراهی در «:: واضلهم السامری» (طه / ۸۵) نیست؛ زیرا اضلال حق تعالی, به معنای حکم الهی است. (طوسی, بی‌تا: ۲ / ۳۹۵) به نظر می‌رسد شیخ طوسی» در این دیدگاه خود» از معتزله به خصوص عبالجبار تأثیر پذیرفته است. پس از شیخ طوسی» ابن‌شهرآشوب نیز» در چند جای. کتاب متشابه القرآن و مختلفه به تعریف «محکم و متشابه» پرداخته است» از دید وی «متشابه» آیه‌ای است که معنای.آن از ظاهر آیه معلوم نیست و برای رفع اشتباه و التباس در آیه باید دلیل محکمی برای آن اقامه نمود تا به مقصود و مفهوم آیه پی برد. مقایسه تفسیر آیات ۵ طه و ۲۲ و ۲۳ قیامت با تأکید بر روش‌شناسی فهم متشابهات ... ۲ ۱۳۹ آیات متشابه را به این دلیل متشابه نامیده‌اند که شبیه محکم است و نیز گفته شده» به سبب اشتباه مراد آیه با آنچه مراد نیست. متشابه نامیده شده است. (این‌شهرآشوب, این تعریف ابن‌شهرآشوب نیز از جهاتی شبیه به دیدگاه عبدالجبار و تا حدودی شبیه به دیدگاه عبارات محکم قرآن چنان دارای |حکام است که راه هرگونه احتمال و اشتباه و التباس لذا به نظر می‌رسد که» ابن‌شهرآشوب نیز در دیدگاه خود از معتزله تأثیر پذیرفته باشد. بی‌شک. تمامی تعاریف فوق» بر یک اصل اساسی و مهم استوار بوده و آن» لزوم پی بردن به مقصود آیات متشابه به کمک دیگر ادله و رجوع به محکمات است. (گرچه روش بهره‌گیری از ادله دیگر جهت رسیدن به از نظر ابن‌شه رآشوب» متشابه بودن قرآن» از دو جهت مطرح می‌شود؛ نخست.» از حیث مشابهت به آیات محکم و از جهت دیگر معنای آیه مبهم بوده و مخاطب را به اشتباه می‌اندازد. وی متشابه بودن قرآن را در قلمرو معنی می‌داند نه در قلمرو لفظ چنان که در موارد متعددی به آن اشاره دارد. وی متشابه در قرآن يا در امور و مسائل دینی است که دم در آن اختلاف‌نظر دارند» مانند: «.. وله السای»» (طه /.۸۵ یا در مورد آیاتی ات که دو یا چند معنا را در بردارند. و باید بر ۱:۰۰ ۹۴۴ وی ای دید اللد موه (ماقده / ۶۴) و «قجري باخییتا جرادلمن کان ۹۷ (قملال ۴ 0) کار آیاتی است که ذر آنها گمان وجوق تناقض یا ناسازگاری می‌رود؟ مانند؛, «ل أبنک لتکفرون اي خلق الرض في یمن» (فصلت /٩) و «وجعل فیهّا رواميي من وه وبّارک" فیها فد فیهّا نها في ارب در این بخش از پژوهش به دیدگاه عبدالجبار و ان‌شهرآشوب در این زمینه پرداخته می‌شود. از منظر عبدالجبار حکمت وجود محکم و متشابه در قرآآن کریم» عبارتند از: تأمل‌انگیزی و جدال با مخالفان و نشان دادن سستی استدلال‌هایشان. (قاضی عبدالجبار» ۱۳۸۶: ۱۰ - ۸) + ۲ فصلنامه مطالقات تفسبیری«سال ۲۳ «بهار ۴۹۱ ابش ۳۹ عبدالجبار در پاسخ به این سوّال که محکم چه مزیتی بر متشابه دارد و برای چه محکم را متفاوت از متشابه بدانیم؟ برای محکم مزیت‌هایی را ذکر می‌کند و می‌نویسد: دلیل آنکه مردم در محکم و متشابه منازعه می‌کنند. دقیقا همان‌طور که در خود مذهب اختلاف دارند آن است که آنچه را که مشبهه محکم می‌داند موحده متشابه می‌داند و عکس آن. همچنین کسانی که معتقد به جبرند و کسانی که معتقد به غیرجبر این روش در مناظره‌ها و مباحثه‌های آنان معروف است. با اینکه محکم بر همان چیزی دلالت می‌کند که عقل بر آن دلالت می‌کند» اما برای مجادله با مخالفان که به ظاهر متشابه آستدلال: می‌کشد. آوردن: آن» بسیار ضروّرق اشت. اضرورت: :دیگر آوردن «مخکم»: تأمل‌انگیزی آن است: مخالفان با توحید و عدل را می‌توان» با آیات محکم پاسخ داد و مخالفت‌هایشان را با چیزی که خود اجمالا پذیرفته‌اند» نشان داد. (همان) از منظر ابن‌شهرآشوب» حکمت وجود آیات محکم و متشابه در قرآن کریم عبارتند از: ترغیب و تشویق به نظر و استدلال» تمییز عالم از جاهل و ضرورت عربیت قرآن. (این‌شهرآشوب» ۲/۱:۱۳۶۹) حکمت نزول آیات متشابه قرآن.ترغیب او.تشتویق به نظر و استدلال (در آیات قرآن) است؛ زیرا تدبر در«آیات» بدوّن اتکال به اخبان اموچپ"علم و آگاهی می‌گردد؛ چون به‌وسیله فکر و استدلال استت که می‌توان گفت: تمام آنچه پیامبر آورده حق است؛ زیر ممکن است خبر کذاب باشداو دلیل نقلی و فایده:آن باطلشود. (همان) این‌شهرآشوب با استناد به آیه هفتم سوره آل‌غمران تمییز عالم از جاهل را یکی دیگر از حکمت‌های وجود متشابهات در قرآن می‌داند و می‌نویسد: «سپس به‌وسیله متشابه عالم از جاهل تمییز داده می‌شود. همان‌گونه که خدای متعال فرمود: «و ما یغلم تأویله ( او الرسشون في اللم» (آل‌عمران / ۷) ترجمه: «با آنکه تأویلش را جز خدا و ریشّه‌دازان دردانش کسی نمی‌داند». (ابن‌ شهرآشوب, ۱۳۶۹: ۲/۱) بنابراین» می‌توان فهمید که ایشان» «واو» موجود در این آیه را عاطفه می‌داند و معتقد است» جز به نظر ابن‌شهرآشوب» یکی دیگر از حکمت‌های وجود آّیات متشابه در قرآن» عربی بودن لغت قرآن است. مقایسه تفسیر آیات ۵ طه و ۲۲ و ۲۳ قیامت با تأکید بر روش‌شناسی فهم متشابهات ... ۲ ۱۴۱ (همان) از اين رو به نظر ایشان لازمه عربی بودن زبان قرآن» وجود استعاره» مجاز تعریض و لحن است؛ چرا که در زبان عربی از این صنایع ادبی استفاده می‌شود و درک و فهم این نوع آیات از یات فاقد این صنایع ادبی مشکل‌تر است. آیاتی که ممکن است از یک جهت معلوم و محکم و از جهت دیگر مجهول و بی‌تردید عبدالجبار یکی از اعلام معتزلی در سده چهارم هجری به‌شمار می‌آید. تأثیر دیدگاه‌های کلامی و تفسیری وی بر عالمان پس از خود غیرقابل انکار است؛ لذا شایسته می‌نماید در این قسمت از نوشتار» به روش‌شناسی فهم متشایه از منظر این عالم معتزلی پرداخته شود. عبدالجبار معتزلی در این زمینه می‌نویسد: عقل» کتاب» سنت و اجماع ادله شرعی هستند و از میان آنها عقل مقدم بر همه است؛ زیرا به کمک عقل, خدا را می‌شناسیم و پس از شناخت خدا سایر ادله مثل: کتاب, سنت و اجماع معنای پیدا می‌کند وگرنه اگر بخواهیم بدون دلیل عقل و با استفاده از آیانت و رزایات. خدا ,و هقات آقرا تعناسيم دور لزق می‌آید: زیر شعاخت خداوند و صفات او متوقف بر آیات و روایات است و حجیّت آیات و روایات متوقف بر شناخت درنتیجه, عقل, یکی از منابع مهمدر لیر "متژله ات۲ 9*اهطیتی که معتزله برای دلیل عقلی قائل‌اند» از دیگر ادله شرعی بیشترز است و آذر حقیقت دلیل عقل از .دیدگاه معتزلیان حاکم بر سایر ادله. است و سایر ادله ازجمله: شعر و لغت» بایستی باتوجه به دلیل عقل» معنای و تفسیر شوند. با دقت در مطالب یادشده» می‌توآن گفت»این ادعای عبدالجبا که تنها دلیل و منبع شناخت خداوند را عقل می‌داند و اینکه دلیل عقل مقدم بر سایر ادلّ است, با انتقادهای جدی روبرو است؛ چرا که: ۱ به‌طورکلی وجود خدا را با سه روش اثبات می‌کنند: روش نقلی؛ روش عقلی و روش قلبی. (دادبه, و پاکتچی» بی‌تا: ۸ / ۳۵۱۵) از این رو افزون بر عقل نقل و قلب نیز به‌عنوان دو منبع دیگر شناخت معارف دینی و خداوند مطرح است؛ ۲. خود عقل در فهم این معارف و شناخت نسبت به خداوند با محدودیت‌های علامه طباطبایی نیز مرتبه کمال خداشناسی را از راه اخلاص و بندگی؛ یعنی همان راه قلب و شهود ابن‌شهر آشوب نیز آیات متشابه را قابل تفسیر می‌داند و ایشان معتقد است که بهترین راه تفسیر و فهم آیات متشابه» مراجعه به قرآن» سنت» عقل و لغت است. (ابن شهرآشوب» ۱۳۶۹: ۲/۱) وی» در کتاب متشایه الق رآن به موارد کاربرد محکم و متشابه در یات قرآن پرداخته و به نکات تفسیری آن اشاره کرده و اکثر موارد متشابهات را در ابواب توحید. نبوت» امامت و مفردات بیان کرده است.۱ در این بخش از پژوهش» ضمن بیان نظرات این دو قرآن‌پژوه بزرگ معتزله و شیعه ذیل آیات ۵ سوره طه و ۲۲ و ۲۳ سوره قیامت» برپایه یک مقارنه و تطبیق» ابتدا نظرات عبدالجبار و سپس نظرات ابن‌شهرآشوب را با توجه به مستندات آنها مورد تحلیل و بررسی قرار خواهیم داد. الف) در سوره طه آیه ۵ آمده است: «الرحمن علّی العرش استّوّی؛ (طه / ۵) خدای رحمان که بر عرش برخی به این آیه برای اثبات جسم بودن خدا استدلال کرده‌اند و می‌گویند: «استوی» در آیه به‌معنای انتصاب (راست ایستادن) است. (اشعری» ۱۴۲۲: ۲۳۳ -۲۲۷) بنابراین» خداوند نیاز به مکان دارد و هرآنچه در یه فوق» عبدالجبار و ابن‌شهرآشوب.مسئله جسم‌پنداری خداوند راامورد نقد قرار داده و هریک به ۱ برای روشن شدن اندیشه صحیح قرآنی تشیع؛ نگاشتن کتاب در زمینه آیات متشابه قرآن از دیرباز امری ضروری بوده است ازاین‌رو» ابن‌شهرآشوب» در مقدمه کتابش می‌نویسد:,تأویل و تحقیق معانی آیات متشابه به‌صورت جمع‌بندی و طبقه‌بندی شده در آثار گذشتگان نبوده و فقط در لابه لای آثار غده‌ای از معتزله به این مسائل پرداخته شده است و تنقیح و تحریر روشمند به خود را می‌طلبد ازاین‌رو من به این امر همت گماشتم؛ لذا این‌شهرآشوب» به جهت تسلط فراوان بر آیه: آیه قزآن» شبات کوناگونی را کر مجل اختلاف نظر گروم‌ها و فرق کلامی بوده اتمه تحت عناوین مختلف در ابواب و فصول متنوع مطرح نموده او با پیروی از را: کلامی.شیعه او نیز با انگاهی.عالمانه تیزبین و نقادانه به آنها پاسخ می‌گوید. از طرفی, فرقه‌هایی که قائّل به تأویل بوده‌اند» تفاسیری با عنوان «متشابه القرآن» نگاشته‌اند. (و برخی از این کتاب‌ها با مبانی نادرست و انحرافی و غیرتوحیدی به ناویل آیات متشابه پرذاخته‌اند) اما تا زمان ابن‌شهرآشوب این مسئله به‌صورت «تفسیر ترتیبی» مطرح و رایج بود و.او با ذکاوت فراوانی که داشت» توانست یک کتاب در زمینه متشابهات قرآن به‌صورت موضوعی در ابواب عقاید اسلامی بنگارد. دقت نظر ابن‌شهرآشوب» در تفسیر آّیات صفات و نیز مباحث اعتقادی» کلامی و فقهی مورد اختلاف میان فرق دینی, گواه روشنی بر این مدعاست و بیانگر دانش گسترده و آگاهی دقیق او از زوایای مختلف تفسیر آیات متشابه قرآن است. مقایسه تفسیر آیات ۵ طه و ۲۲ و ۲۳ قیامت با تأکید بر روش‌شناسی فهم متشابهات ... ۲ ۱۴۳ نوعی به رد شبهه تجسیم خدای متعال می‌پردازند؛ عبدالجبار معتزلی در تفسیر این آیه» «استوی» را به‌معنای دیگری که در لغت یا شعر به‌کار رفته می‌گیرد و می‌نویسد: «استوا»» به معنای استیلا و اقتدار است؛ زیرا عقل دلالت بر قدیم بودن خداوند دارد و اگر خداوند را جسم و نیازمند به مکان فرض کنیم» حادث خواهد بود نه قدیم. ابن شهرآشوب معتقد است که آیات متشابه آیاتی هستند که: مقصود آن برای فهم‌شنونده روشن نیست و چنان نیست که شنونده به مجرد شنیدن آن» مراد آن را درک کنده بلکه در اینکه منظور فلان معناست يا آن معنای دیگر تردید می‌کند و تردیدش برطرف نمی‌شود تا زمانی که به آیات محکم رجوع کرده. به کمک آنهاه آپات مقطای را مخخصی کنن و ذرنشیجده آپاق ماب یز سکم شوظ وی» رأّی و تعریف خود از محکم و متشابه را با ظاهر آیه مورد بحث (طه / ۵) مطابق دانسته, نخست» معانی مختلف واژه «عرش» را در کاربردهای گوناگون قرآنی مطرح می‌کند: ۱. به‌معنای تخت (در آیه ۲۳ سوره نمل)؛ ۲. به‌معنای پایه‌های بنا (در آیه ۴۵ سوره حج)؛ ۳. به‌معنای سایه‌بان (در آیه ۱۴۱ سوره انعام)؛ ۴. به‌معنای فرش گستردن (در آیه ۷ سوره هود). سپس می‌نویسد: «(پذیرش) قرارگرفتن خداوند بر تخت (عرش) در آیه ۵ سوره طه» گواه بر جسم بودن خداست؛ زیرا آنچه جسم نیست محال است که در مکانی قرار گیرداو.جسم بودن پروردگار حادث بودن او را نتیجه می‌دهد؛ بنابراین» بر تخت بودن» نشانه انتقال و زوال و مستلزم حدوث خداوندست. دیگر آنکه, سیاق پیش و پس آیه با تفسیر عرش بّه تخت هم‌سویی"ندارد» اما اگر این واژه در آیه به مک و وی در ادامه, با رد شبهه تجسیم خداوند مقام و مرتبه الهی را فراتر از این برداشت‌های سطحی و ظاهرگونه می‌داند و تشابه آیه را با توجه به‌معنای صحیح کلمه «استوا» برطرف می‌سازد. (همان: ۶۷) در این باره می‌نویسد: استوا بر چند قسم است: استوا در: مقدار» مکان» رفتن و اتفاق» استوا؛ به معنای استیلا که در حقیقت به استوا در امکان بازگشت می‌کنده استوا؛ به معنای انتصاب مانند: استوا در نشستن و استوا در ایستادن» استوا؛ به معنای سوارشدن» استوا؛ به معنای تساوی در اجزا و تساوی به معنای کامل شدن است. مثل آیه: «و لا بل ده و استوّي» (قصص / ۱۴) «و چون به رشد و کمال ۴ ۲ فصلنامه مطالات تفسبیری«سال ۲۳ «بهار ۴۹۱ ابش ۳۹۲ خویش رسید». سپس می‌افزاید؛ تمام اینها از ویژگی‌های جسم است و اطلاق آن بر خدا جایز نیست. (چون مستلزم تجسیم است)» اما معنای درست آیه, آن است که ابن‌عباس و حسن بصری گفته‌اند؛ به‌معنای «استوي امره و لطفه» (کار و لطف او به برابر همگان را در برگرفت.) به‌معنای صعود به آسمان است؛ زیرا اوامر و نواهی خداوند از آسمان بر زمین نازل می‌شود اما فرا و قاضی عبدالجبار گفته‌اند: یمنی آهنگ آسمان کرد و آن را بیافرید. (همان: ۶۷ - ۶ع) پس از گفتار فوق» ابن‌شهرآشوب روایتی از امام صادقل: را که در تفسیر آیه مذکور است» نقل می‌کند که فرمود: «با همه‌چیز نسبتی برابر دارد و هیچ چیز از چیز دیگر به او نزدیک‌تر نیست». (صدوق, ۵۸ ۱ / ۱۲۸) بنابراین می‌توان گفت که ابن‌شهرآشوب با دو رویکرد نقلی و عقلی به اثبات مدعای درنتیجه در آیه فوق ابن‌شهرآشوب مسئله جسم‌پنداری خداوند را با استناد به یات دیگر روایات و نیز حکم عقل مورد نقد قرار می‌دهد و به رد شبهه تجسیم خدای متعال می‌پردازه درحالی که قاضی عبدالجبار از حکم عقل به‌صورت غیرمستقیم و در خدمت یک منبع تفسیری دیگر (لغت) سود می‌برد؛ به این معنا که» ابتدا, با منابع دیگری به تفسیر آیه پرداخته و دلیل درستی آن تفسیر را حکم عقل قرار می‌دهد. قاضی در تفسیر و تأویل» مانند دیگر معتزلی‌ها به لغت توجه کرده است. درواقع؛ زبان» قاضی را در تأویلاتش به بیراهه نبرده است» ولو که در این مورده به روش باطل».حرکت کرده.باشد. از اینجا در متشابه و تأویل به روش قاضی حکم می‌شود طوری که ممکن؛است ترجیحا «تأویل» او زا به نام.«تأویل عقلی» نه «لغوی» بنامیم؛ زیرا زبان نمی‌تواند در نهایت ادات تأویل باشد, لذا منعی نیست که بگویم؛ قاضی و سایر معتزلی‌ها در تأویل کتاب خدا به دو چیز اساسی؛ یعتی «عقل» و.«زبان» تعهد:داشته‌اند. افزون بر اين» نظریات و دیدگاه‌های متکلّمان شیعه - به‌ویژه شیعه اثناعشری - در باب اسما و صفات خداوند, بیشتر بر سخنان و روایات منقول از اهل‌بیت.5+: مبتنی است» درحالی که تفاسیر معتزله از ائمه .له به‌صورت بسیار محدود» آن هم در ردیف سخنان دیگر صحابه» سود می‌بردند و همین امر سبب شد تا فروغ قرآن و عالم‌تابی آن کتاب الهی» نزد بسیاری از معتزله کاستی پذیرد و چون در اثبات انديشه‌ها و باورهای خود نیاز به قرآن داشتند و از طرفی به عترت که عدل قرآن است» بی‌توجه یا کم توجه بودند. ناچار گشتند به گونه‌ای افراطی و نادرست از عقل در تفشیر آیات سود برند و از تمام یا بیشتر ب) در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که موهم امکان مشاهده خدا با چشم سر در دنیا یا قیامت است. به‌عنوان نمونه در سوره قیامت آیه ۲۲ و ۳ آمده است: جر پرامتز تا # الی رها ناظر؛ مقایسه تفسیر آیات ۵ طه و ۲۲ و ۲۳ قیامت با تأکید بر روش‌شناسی فهم متشابهات ... ۲ ۱۴۵ (قیامت / ۲۳ - ۲۲) در آن روز چهره‌هایی شاداب‌اند و به سوی پروردگار خود می‌نگرند». در یات فوق, عبدالجبار و ابن‌شهرآشوب مسئله روّیت خداوند را مورد نقد قرار می‌دهند و هریک به نوعی به رد شبهه روّیت خدای متعال می‌پردازند؛ اشاعره با استناد به این دسته آیات بر امکان روّیت خداوند در این دنیا و وقوع روّیت خداوند برای موّمنان در آخرت تأکید می‌کنند. (اشعری» ۱۴۱۴: ۵۱ - ۴۵) دراستازلبشیعه اناییه بو محر با وه ید نی سرکژله چسالیتی برای غنانی مقال/اشکر رزیت خداوند هستند. از دیدگاه معتزله آیات فوق از آن جهت که ظاهرش با دلیل عقل ناسازگار است» متشابه به‌شمار می‌آید و چون از متشابهات است» باید تأویل گردد. عبدالجبار معتزلی» استدلال اشاعره به این آیه را رد می‌کند و بر این باور است که» در آیه یادشده «نظر» به‌معنای روژیت نیست بلکه به‌معنای انتظار است و معنای یه چنین می‌شود: «در آن روز افرادی شادان و خوشحال هستند و انتظار پاداش پروردگار استدلال عقلی عبدالجبار بر عدم روّیت خداوند نیز چنین است: ۲ بیننده فقط در صورتی چیزی را می‌بیند که آن چیز در مقابل او قرار گرفته باشد یا در حکم مقابل ۳ جایز نیست که خداوند در هیع‌یک از زور86 زبرا مقابله و حلول وقتی جایز است که محسوس» اجسام يا اعراض باشد,درجالی "که خداوئّل نه جهپاستنه عرض. پس خداوند به‌وسیله جالب این است که عبدالجبار به استدلال عقلی بسنده نکرده و با استشهاد به آیه «لا رکه الأصار و مر یدارک السار؛ (انعام / ۱۰۳) چشم‌ها و رآدر تابن و"آوست که دیدگان را در می‌یابد و او لطیف آگاه است». نیز» عدم امکان روّیت خداوند را ثابت می‌کند: معتزله برخلاف مشبهه» مجسمه و حشویه که تفسیر متشابهات را ناممکن می‌پندارند (اشعری» ۱۴۰۰: ۱ ۹) تفسیر متشابه را ممکن و مفسران را در تفسیر آن» توانا معرفی می‌کنند. عبدالجبار معتزلی در این زمینه می‌نویسد: «گرچه متشابهات دلالت بر مراد شارع ندارنده"ولی به کمک محکمات قرآن؛ می‌توان به تفسیر آنها پی برد». (قاضی عبدالجبار» ۱۹۶۵ - ۱۹۵۹: ۱۶ /۶۰) لذا از دیدگاه عبدالجبار» آیات فوق» متشابه؛قلمداد می‌گردد به همین دلیل از آیه ۱۰۳ سوره انعام سود برده و متشابه را حمل بر محکم کرده است. این‌شهرآشوب» نخست معانی مختلف ماده «نظر» را در کاربردهای گوناگون قرآنی مطرح می‌کند: ۶ ۲ فصلنامه مطالعات تفسیری» سال ۱۳ بهار ۰۱۴۰۱ ش ۴۹ ۱ به‌معنای تأمل (اسرا / ۲۱ و ۴۸؛ فرقان / ٩) ۲. به‌معنای انتظار (احزاب / 4۵۳ ص / ۱۵) ۳. به‌معنای مهلت (بقره / ۲۸؛ نمل / ۳۵ اعراف / ۱۴؛ حدید / ۱۳) ۴. به‌معنای رحمت (هود / ۷۷) ۵. به‌معنای سوی چیزی خیره شدن به هدف نگریستن در آن؛ زیرا نظر را بر جایی تثبیت می‌کنند نه روّیت را. (محمد / ۲۰٩ اعراف / ۱۹۸؛ ابن‌شهرآشوب» ۱۳۶۹: ۱ / ۹۵ - ۴٩) ابن‌شهرآشوب» معتقد است که در آیه یادشده «نظر» به‌معنای رویت نیست بلکه به‌معنای انتظار عفیده بدرقیخ خدارنک بهتتاقض با آید لا کرک اسار وه بر ساره رتسم ۰۳ می‌انجامد؛ زیرا این آیه» عموم دارد و تخصیصی هم نپذیرفته است و این نیز روا نیست که «الي رها ناظره» (قیامت / ۲۳) تخصیصی بر آیه باشد؛ زیرا تخصیص فقط به‌وسیله چیزی واقع می‌شود که همگن به نظر آید. پس چگونه چیزی که هرگز دیگری آن را اقتضا نمی‌کند» موجب تخصیص می‌شود؟! به‌عبارت دیگر» سبک کلام آیه و آنچه به دنبال آن آمده, حاکی از تخصیص نیست. بلکه این مخصص بودن را ابطال می‌کند؛ زیرا در سوی دیگر آیه فرموده است: «و وجوه بومذر باسیره» (قیامت / ۲۴) و در آن روز چهره‌هایی دژم باشند». به هرحال, از آنجا که خداوند». سخن از بیم کافران به میان آورده است نه از محروم بودن آنان از ریت لازم است در سوی مسلمانان نیز سخن از انتظار پاداش باشد.» نه برخورداری از رویت» تا در نتیجه. این دو معنا هم‌سو شوند؛ چون اگر می‌فرمود: مسلمانان"مرا می‌بینند و من" کافران«راکیفر می‌دهم» دو سوی سخن همگن نبودند و از نگاه سخن‌آوران کلامی؛ معیوّب بود. (همان: ۹۵) وی سپس می‌افزاید: در تفسیر از:ابن‌عباش» حسن بصری» عمرق مجاهد. قتاده» اعمش» ابن‌جریج؛ ابوصالح» ضحاک» کلبی» ابن‌مسیب و ابن‌جبیر آمده است که «و وجوه بومنر تظیر» (قیامت / ۲۲)؛ یعنی چهره‌هایی پرفروغ و در انتظار پاداش پروردگار خود باشند. (همان: ۹۶) در نهایت نیز» به روایتی از پیامبرعئه به همین مضمون می‌پردازد که فرموده است: «یعنی این صورت‌ها درخشان بوده و منتظر همان‌طور که گفته شد. در آیات فوق» عبدالجباز و این‌شهرآشوب» با توجه ابه نفی هرگونه جسمانیتی برای خدای متعال منکر رویت خداوند هستند و هر دو معتقدند که در آیه یادشده «نظر» به‌معنای ریت نیست» بلکه به‌معنای انتظار است بنابراین» هم عبدالجبار و هم ابن‌شهرآشوب, در به تأویل بردن اين آیه هم‌عقیده‌اند» اما آن دو» در روش با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند؛ بدین‌صورت که در یات فوق, ابن‌شهرآشوب» مسئله روّیت خداوند را با استناد به آیات دیگر روایات و نیز حکم عقل مورد نقد قرار مقایسه تفسیر آیات ۵ طه و ۲۲ و ۲۳ قیامت با تأکید بر روش‌شناسی فهم متشابهات ... ۲ ۱۴۷ می‌دهد و به نفی رویت خدای متعال می‌پردازد» درحالی که عبدالجبار با استناد به آیات دیگر و نیز حکم عقل به رد این اعتقاد پرداخته و با بی‌اعتنایی به روایات» فهم عقل را در درک معنای متن کافی می‌داند. افزون بر این؛ در به‌کارگیری عقل نیز»ه هریک سازوکاری مستقل در پیش گرفته‌اند؛ عبدالجبار از استدلال عقلی بهره گرفته, درحالی که ابن‌شهرآشوب, با عنایت به سبک و سیاق کلام» از اسلوبی عقلی - کلامی (ادبی) استفاده کرده است. ازاین‌رو عبدالجبار همانند اسلاف خود عقل را بر نقل مقدم می‌دارد و غالبا با عقل صرف به تأویل آیات» درباره صفات خبری خداوند می‌پردازد و در مواردی بدون وجود قرینه‌ای برای اثبات تنزیه حق تعالی» به تأویل آّیات دست زده که این مسئله در دیدگاه ابن‌شهرآشوب» خالی از اشکال نیست. البته» به نظر نگارنده» شواهدی نیز وجود دارد که حاکی از اثبات این مدعاست؛ و آن اينکه علاوه بر هم‌رأیی ابن‌شهرآشوب با عبدالجباره در تأویل واژه «نظر» به‌معنای انتظار» ابن‌شهر آشوب اقوال ۱۲ تن از مفسران پیشین را که این معنا را پذیرفته‌اند» نقل می‌کند اما در بین آنان» از عبدالجبار» نامی به میان نیاورده که ممکن است به‌عنوان دلیلی بر اختلاف نظر در مینا و روش تفسیری از دیدگاه هر دو مفسر مراد واقعی از متشابهات قابل دریافت است.و آدمی می‌تواند تحت شرایطی تأویل تعاریف هر دو مفسر از محکم و متشابه بر یک اصل مهم استوار بوده و آن» لزوم پی بردن به مقصود آیات متشابه به کمک دیگر ادله و رجوع به محکمات است. از بررسی اجمالی متن تفسیر عبدالجبار و اين‌شهرآشوب به روشنی برمی‌آید که روش هر دو مفسر در قاضی عبدالجبار و ان‌شهرآشوب با تبیین"دیدگاه‌های تفسیری و کلامی خود و با توجه به نفی هرگونه جسمانیتی برای خداوند به رد شبهه تجسیم و رویت خدای متعال در آّیات متشابه پرداخته‌اند. قاضی عبدالجبار و ابن‌شهرآشوب در به تأویل بردن آید: وود توامل اضر که هم‌عقیده‌اند و هر دو معتقدند که در آّیه یادشده «نظر» به‌معنای ریت نیست/ بلکه به‌معنای انتظار است. در دیدگاه عبدالجبار» عقل بر نقل مقدم است؛ بنابراین» عقل در رأس دیگر ادله و منابع معرفت دینی و مقدم بر آنها قرار می‌گیرد. در صورتی که در دیدگاه ابن‌شهرآشوب سخنی از تقدم عقل به میان نيامده ۸ ۲ فصلنامه مطالات تفسبیری«سال ۲۳ «بهار ۴۹۱ ابش ۳۹ بلکه عقل و نقل مکمل هم هستند و در کنار یکدیگر از منابع مهم تفسیری وی به‌شمار می‌روند. همان‌طور که این موضوع را در تفسیر آیاتی که از نظر گذشت ملاحظه کردیم. حکمت وجود متشابهات در قرآن» از منظر عبدالجبار؛ تأمل‌انگیزی و جدال با مخالفان (قاضی عبدالجباره ۱۳۸۶: ۱۰ - ۸) و از منظر این‌شهرآشوب؛ ترغیب به نظر و استدلال, تمییز عالم از جاهل و دیدگاه اين‌شهرآشوب و متکلّمان شیعه - به‌ویژه شیعه اثناعشری - در باب اسما و صفات خداوند بیشتر بر سخنان و روایات منقول از اهل‌بیت.4 استوار است» درحالی که تفاسیر معتزله ازجمله عبدالجباره از امه به‌صورت بسیار محدود آن‌هم در ردیف سخنان دیگر صحابه سود می‌بردند و از طرفی به عترت که عدل قرآن است بی‌توجه, يا کم‌توجه بودند و همین موجب شد تا به گونه‌ای افراطی و نادرست از عقل در تفسیر یات سود برند و از تمام یا بیشتر ظواهر قرآن دست بردارند. قاضی عبدالجبار و این‌شهرآشوب در به تأویل بردن آیه «الرحمن علي الرش استوّي» با یکدیگر اختلاف نظر دارند عبدالجبار استوا را به‌معنای استیلا و اقتدار گرفته درحالی که ابن‌شهرآشوب با استناد روایقی او امام :سافق قل. استوا را پامسنای سیگ یکسان با همه چیز می‌داند. آیات ۵ سوره طه و ۲۲ و ۲۳ سوره قیامت از متشابهات قرآن قلمداد.می‌گردد که مفسران در تفسیر این یات اقوال گوناگونی را ذکر کرده‌اند. رگج 9 ۴5 ۹۳ وید ظاهرید و .. با استناد به این یات قائل به جسمانیت و ریت ند ماگ در مقابل, یگ الامی وله مقام و مرتبه الپیی را فراتر از این برداشت‌های سطحی و ظاهرگونه می‌ذانند وه همین دلیل قاضی عبدالجبار معتزلی و ابن‌شهرآشوب در تعاریف خود از محکم و متشابه بر لزوم پی بردن به مقصود آّیات متشابه به کمک دیگر ادله و رجوع به محکمات تأکید دارند و هر دو مفسر با تبیین دیدگاه‌های تفسیری و کلامی خود می‌کوشند تا در آّیات ۵ سوره طه و ۲۲ و ۲۳ سوره قیامت به رد شبهه تجسیم و رویت خداوند بپردازند؛ از این رو در آیات ۲۲ و ۲۳ سوره قیامت» معتقدند که؛ «نظر» به‌معنای روژیت نیست» بلکه به‌معنای انتظار است. گرچه عبدالجبار با تعریف ویژه‌ای که از محکم و متشابه ارائه نمود توانست یک نوآوری را در حوزه متشابهات رقم زند و عالمان پس از وی ازجمله: ابن‌شهرآشوب از وی تأثیر پذیرفته‌اند ولی روش فهم متشابهات نزد آنان متفاوت است. همان‌طور که گفته شد؛ در یه ۵ سوره طه» عبدالجبار «استوا» را بدمسنای آستیلاو اقتذار گرفته ذرحالی که آین‌شهراضوب با استناه بد‌روایتی از آمام صافق نش آستوارا مقاسهتفسیر آیات ۵اطدو ۲۲و ۲۳ قیانت با تأکین بر ,روش شناسی فهم تتسابهات .. 13 ۱1۳۹ به‌معنای نسبت یکسان با همه چیز می‌داند؛ بنابراین می‌توان گفت؛ ابن‌شهرآشوب شخصیتی معتدل و عقل گراست؛ چراکه عقل را مکمل نقل, نه مقدم بر آن دانسته و با بهره‌گیری از گفتمان کلامی اهل‌بیت له به تفسیر و تبیین آیات می‌پردازه درحالی که عبدالجبار شخصیتی صرفا عقل گراست؛ چراکه غالبا با بی‌اعتنایی به روایات» فهم عقل را در درک معنای متن کافی می‌داند و این نوع عقل‌گرایی بر پایه - قرآن کریم» ترجمه محمدمهدی فولادوند» ۱۶۱۵ ق» تهران» دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی. - آفندی اصفهانی» میرزا عبدال ۱۳۶۳ ق» ریاض العلما و حیاض الفضلا» تحقیق سید احمد حسینی» - این‌بابویه (صدوق)» محمد بن علی» ۱۳۷۸ ش» عیون اخبار الرضاش» تحقیق مهدی لاجوردی» - ابن‌بابویه (صدوق)» محمد بن علی» ۱۳۹۸ ق» /لنوحید» قم» دفتر انتشارات اسلامی. - ابن‌شه رآشوب» محمد بن علی» ۱۳۹۹ ش)متشابه الق رآن و مختلفه» قم» بیدار, - ابن‌شه رآشوب, محمد بن علی» ۱۶۲۵.ق» معالم العلماع قم الفقاهه. - ابوزید» نصر حامد» ۱۹۹۸ م» التجاه العقلی فی التفسیر مغرب, داز البیضا. - اسعدی,» محمد و دیگران, ۱۳۹۲ ش» آسیب‌شناسی جریان‌های تفصسیری» قم» پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. - اشعری» ابوالحسن» ۱۴۰۰ ق» رساله استحسان الخوض فی علم الکلام» حیدرآباد دکن, المجلس - اشعری,» ابوالحسن» ۱۶۱۶ ق» الابانه عن اصول الديانه» بیروت» دار النفائس. - اشعری» ابوالحسن» ۱۶۲۲ ق» رساله علی اهل نغر» مدينه منوره» مکتبه العلوم و الحکم. - اشعری,» ابوالحسن» ۱۹۵۰ م» مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین, تحقیق محمد محبی‌الدین عبدالحمید. - حیدری عارف» اعظم» ۰ ش. برروسی محکم و مشابه با رویکرد معناشناسی,» تهران» ادیان. - حیدری» محمدصادق, ۱۳۹۱ ش» ترجمه و تحقیق جلد سوم کناب مشابه الق رآن و المختلف فیه. ۰ الا فصلنامه مطالعات تفسیری» سال ۰۱۳ بهار ۰۱۴۰۱ ش ۴۹ - خدایاری» علی نقی» ۱۳۸۲ ش» «نگاهی به تفسیر ابن‌شه رآشوب» آینه پزوهش,» ش ۸۱ ص ۵۵ قم - دادبه» اصغر و احمد پاکتچی,» بی‌تا داثره المعارف بز رک اسلامی» تهران» مرکز داثره المعارف - رینولدزن گابریل سعید» ۱۳۸۷ ش» «فرازوفرود قاضی عبدالجبار معتزلی»» ترجمه سید مهدی حسینی اسفیدواجانی» فلسفه و کلام (اطلاعات حکمت و معرفت)» ش ۶ ص ۱۸» تهران» موسسه اطلاعات - زمخشری,» جارالّه محمود بن عمر ۱۶۱۵ ق» الکشاف من حقائّق غوامص التنزیل و عیون الأقاویل فی صفدی» صلاح‌الدین خلیل بن ایبکث» ۱۶۲۰ ق» الوافی بالوفیات» بیروت» دار احیا التراث العربی. - طباطبایی» سید محمدحسین» ۱۳۸۷ ش» شیعه در اسلام» قم» بوستان کتاب. - طوسی,» محمد بن حسن, بی تا التبیان فی تفسی رالق رآن» بیروت» دار احیا التراث العربی. - عارفی شیر داغی» محمد اسحاق» ۱۳۹۸ ش» روش‌شناسی معارف دینی» مشهد» آستان قدس رضوی. - عثمان» عبدالکریم» ۷ م قاضی القضاه عبدالجبار همدانی» بیروت, دار العربيه. - قاضی عبدالجبار» ابوالحسن» ۱۳۸۶ ق» شرح اصول خمسه قاهره» مکتبه وهبه. - قاضی عبدالجبار» ابوالحسن» ۱۳۸۹ ق» متشایه الق رآن» قاهره» مکتبه دار التراث. - قاضی عبدالجبار» ابوالحسن» ۱۶۲۹ ق» ننزیه الق رآن من المطاغن) بیروت» .دار النهضه الحديثه. - قاضی عبدالجبار ابوالحسن» ۱۹۵۹-۱۹۹۵ م) المغنی فی ابواب النوحید و العدل» مصر وزارت - یوسف‌زاده» حسینعلی» ۱۳۹۲ ش» «اعتزال گرایی آسیّد مرتضی؛ بررسی و نقد»» نقد و نظر» ش ۷۷۲

معروف ترین آثار قدما در زمینه متشابهات کتاب «متشابه القرآن» عبد الجبار و «متشابه القرآن و مختلفه» ابن شهرآشوب مازندرانی است. تعاریف آنان از محکم و متشابه مشترک بوده و بر لزوم پی بردن به مقصود آیات متشابه، به کمک دیگر ادله و رجوع به محکمات استوار است.در مبانی تفسیری عبدالجبار معتزلی، عقل، مقدم بر نقل است، اما در دیدگاه ابن شهرآشوب، عقل و نقل مکمل یکدیگرند. هر دو مفسر، در آیات 22 و 23 قیامت، «نظر» را به معنای انتظار دانسته اند. البته عبدالجبار در آیه 5 طه «استواء» را به معنای استیلاء و اقتدار گرفته اما ابن شهرآشوب با استناد به روایتی از امام صادق× به معنای نسبت یکسان با همه چیز می داند. از این رو عبدالجبار غالباً با محوریت عقل و بی اعتنایی به روایات، اما ابن شهرآشوب، با بهره گیری از گفتمان کلامی اهل بیت^ به تأویل آیات صفات خبری خداوند پرداخته اند.

501477

سئله این تحقیق نعرقی نسیخ مصوالی ماب ی مجالش الستقین می‌جوددر کتابخانه ملی و مطالعه تطبیقی نسخه طراحی شده توسط عبدالجلیل, هثرمند ناشناخته است. اهداف این تحقیق, بازشناسی نسخ مصور چاپ سنگی مجالس المتقین و هنرمندان آن و نیز مطالعه ویژگیهای طراحی و شخصیت‌پردازیهای عاشورایی انجام شده 7 نیسگا تا مذکور, یجان بیا تقاوتها و شباهتهای طراحی هنرمندان این نسخ است. سوالهای این تحقیق عبارتند از: ۱ ویژگیهای نسخ مصور چاپ سنگی شده توسط عبدالجلیل در نسخه کتاب مذکور چیست؟۳- تفاوتها و شباهتها در عملکرد طراحان نسخ مجالس‌المتقین کدامند؟ روش تحقیق در این پژوهش, روش توصیفی - تحلیلی و شیودجمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و جامعه آماری ۵ نمونه از کتاب مجالس‌المتقین می‌باشد. نتایج حاصله عبارت است از اینکه نسخهه مجالس‌المتقین عبدالجلیل دارای ویژگی های بصری از جمله هاشورزنیهای پراکنده و متراکم. اندامهایی کوتاه قامت چهره‌هایی گرد است همچنین در سپاه اشقیا فشردگی نامنظم و حرکات اغراق شده در چهره دیده می‌شود. عدم رعایت نسبتها و پس‌زمینه تصویر نکته بارزی است. در این نسخه بیانگری و پویایی و دوری از تزئینات به خوبی دیده می شود در حالیکه در سایر نسخ به خصوص اثر محمد اسماعیل تبریزی» سایه روشنها به صورت نقطه‌گذاری و حجم‌پردازی کمتری بارز است. کلیت طراحیهای خویی تزئینات و پرداخت بیشتری در قالب نظم و تقارن دارد به طور کلی» کادربندیهای مربع شکل, پوشش ائمه» زیبایی آرمانی و عدم واکنش احساسی در چهره شخصیتهای مثبت. نحوه طراحی پوشش چهره امام تشفصیب پر دای پاپ ستگی مصبق رد ماشبو را مجالس لین عبدالچلیل *این مقاله برگرفته از رساله دکتری نویسنده اول با عنوان:«تبیین ویژگی‌های بصری حماسه دینی امام حسین(ع) در نسخ چاپ دانشجوی دکتری هنر اسلامی دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس تهران .0012۳65 )هوک انان۵ ۳۳ عضو هیئت علمی (دانشیار) رشته هنر اسلامی دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس تهران( نویسنده مسئول) عضو هیئّت علمی (استادیار) رشته گرافیک دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس تهران یکی از مهمترین عواملی که مضامین شیعه را به صورت زیادی را شامل می‌شد مربوط به کتابهای مذهبی از جمله مرثیه‌سرایی يا ادعیه که اغلب با زبان شعر و تصوير تلفیق نسبت به سایر کتابهای رایج, هم اکنون به تعداد زیادی ذکر شده در این کتاب است. واقعه عاشورا به تخطظوص است با جزئیات و پرداخت بیشتری نسبت به سایر تصاویر با توجه به بررسی‌های انجام‌شده بر روی ۵ نسخه :از از نوع کیفی انجام شده است زاین کت رم ها و با نگاه به مفاهیم شیعی موزد مطالعه قرار گرفته است. نگرفته است. بدین سبب این پژوهش می‌کوشد با نگاه به عبدالجلیل و نمونه‌های مشابه این کتاب را معرفی و مورد این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی و از نوع کیفی انجام از میان ۱۶ نسخه مصور مجالس‌المتقین» ۵ نمونه به عنوان چاپ سنگی مصور قاجار) از عبدالمجید حسینی راد و زهرا در سال ۱۳۸۶ به ثبت رسیده است که به خصوصیات و شماره ۳۹ سال ۱۳۹۵ در مجله نگره به چاپ رسیده است. دینی در سال ۱۳۹۹ به وسیله حمیدرضا روحانی و محبوبه مجله دو فصلنامه پژوهش هنر به سال ۱۳۹۶ و پیاپی۹. تجسمی به شماره ۱ پیاپی ۷ سال ۱۳۹۸ و همچنین مقاله و کاشیهای مصور دوره قاجار) از فاطمه جباری و محسن مرا در نامه منرگی تچسمی پیاپی 5۳ به سال ۱۳۹۷ و چاپ سنگی با موضوع عاشورا) از صدیقه احمدی به که در مقطع ارشد به سال ۱۳۹۹ در دانشگاه علم و هنر یزد به وسیله حدیثه صادقی و با راهنمایی علیرضا محمدی نقوش و تأثیر سنتهای فرهنگ و هنر ایران مورد مطالعه از سختانناسه چاپ ستگی دوه قاجای) از قهیمه بیی داز مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه علم و فرهنگ یزد با رامتمایی فاد تجم الدین دن سال ۱۳۹۵ به قیت رسیده جمع آوری و معرفی کرده است. در کتاب دیگری با نظر چاپ شده است که فقط چند خطی درباره کتاب چاپ باعث تفاوت این مقاله با سایرین می شود آن است که در عنوان و موضوع هیچ مقاله رساله و یا کتابی از چاپ روی آن صورت نگرفته است. در هیچ یک از تحقیقات در این راستا مقاله پیش رو می‌کوشد تا این نسخ را رویداد جلوه می‌کند. این نوع, در قید زمان و دوران خاصی نیست بلکه همواره زنده: جاوید؛ فرهنگ ساز و موش است. آن را با خود همراه کرده و هر چه بیشتر ابعاد آن مشخص متحصر به فردی به لحاظ کرامت و روحیه دینی هستند که فرهنگ شیعی را در لوای توجه به اولیا خدا و مرجعیت (س) و امام سجاد (ع) در واقعه عاشورا همچون صورتی ایثار و... دلالت می‌کنند. این شخصیت‌ها که هر یک. اسوه تصویرساز: نامشخص محاربه امام تصویرساز: نامشخص- محاربه امام تصویرساز: عبدالجلیل-محاربه ‏ جناب حسین(ع) باسپاه کفار-مأخذ: همان حسین(ع) باسپاه کفار-مخذ: همان عباس-ماخذ: همان دینی امام حسین(ع) در قالب شعر و يا تصویرسازی چاپ سنگی و نیز صورتهای دیگر با زبانی ساده و صریح مطرح از ویژگیهای امام حسین(ع)۱ که بیش از هر چیز دیگر بارز ایشان در روز عاشورا از آینده‌ای روشن در مورد نهضت از امام حسین(ع) در جلد دوم الارشاد در باب رشادت ایشان آمده است «به خدا سوگند. نه دست ذلت و خواري در روایت دیگری در کتاب اللهوف, در باب آرامش و دلاوری شخص مغلوبي را که فرزندان و اعضاي خانواده و یارانش همگي کشته شده باشند و مانند حسین چنین آرام و خونسرد باشد. لشکر دشمن حلقه را بر او تنگ مي‌کرد اما او باشمشیر خود بر آنان حمله مي‌آورد و چنان از برابر او مي‌گریختند که گله اي بز از برابر گرگي که بر آن حمله کرده باشد. او بر سپاه سي هزار نفري آنان پورش مي‌آورد و آنها را مانند روحی» اعتقادات و حتی فرهنگ وی خبر می‌دهد و هنگامی که زبان تصویر پیدا می‌کند فرهنگ تصویری را نیز در خود جای می‌دهد. این فرهنگ از تاریخ و حتی آیینها نیز پیروی یا غیرانسانی در داستان که امکان ایجاد کنش را می‌یابند. و آن را به پیش می‌برد. شخصیت بر تفاوت انسانها تأکید در قالب رنگ و فرم نشان می‌دهد و هنرمند با استفاده ذاستانی به بیشنه منتقل می شین ناسا باه اوکارغ تلف جایگاه پیکره در صحنه» رنگ لباس» رنگ محیط اطراف و بعد از اختراع چاپ به شیوه جدید در اروپا این صنعت بر روی ایران نیز تأثیر گذاشت. چاپ سنگی ابتدا در تبریز در سال ۱۲۵۰ق دایر گشت و به انتشار قرآن پرداخت. مانند دیوان عبد الوهاب تشاط را چاپ کرد. در اواخر نویسی» مرثیه‌سرایی ۲ و یا ادعیه نوشته و تصویر می‌شد و اغلب با زبان شعر تلفیق می‌گشت. «فرایند مناسک مذهبی سپس قاجار تکوین یافت و به اوج خود رسید. از طرفی تا شعائر و مناسک به زبانی ساده برای توده‌های مردم قابل فهم باشد. این کار هم از طریق خلاصه کردن احکام طور کلی در دوره قاجار بحث از پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) و پیروی مردم از آنان به طور گسترده مطرح شد. این کتابها به وسیله چاپ سنگی؟۲ در اختیار عموم قرار می‌گرفت و افراد زیادی امکان استفاده از کتب دینی و خیال پردازی مملو از باورهای اعتقادی در بسیاری از نسبت به دیگر کتابها رواج بیشتری داشت از جمله طوفان چاپخانه‌های دولتی در ایران است. کتابهایی که از این چاپخانه اخلاقی اصول اعتقادی» فقهی و تبلق انا یهار سلین امه از معتبر ترین و پرطرفدارترین کتب دوران قاجار بود و بسیار مورد استفاده واعظین قرار می‌گرفت. از این کتاب به تعداد زیادی در سالهای مختلف به شیوه چاپ سنگی تکثیر پیدا می‌باشد به صورت نسخ خطی» چاپ سربی و یاسنگی است. از این کتاب ویرایش و چاپ مجدد به شیوه جدید انجام نشده مجالس المتقین؛ یکی از بیشترین کتب چاپی مصور را به تا کنون به صورت مصور موجود است از سال ۱۳۲۹3۳ق (چاپ شده در تهران و نگهداری در کتابخانه ملی) تا سال ۱ به فارسی و ۱۳۳۲ به عربی ثبت گشته است. در یک نسخه در هر یک از کتابخانه‌های ملی ایران؛ کتابخانه موزه ملک موزه بریتانیا در لندن» مرکزی دانشگاه تهران و بنیاد موزه فرهنگی پروس در برلین اشاره کرده است در حالیکه از این کتاب در ایران نسخ متعدد دیگری موجود یک نسخه به زبان عربی ثبت شده است این ۱۲ نسخه هستند و برخی از تصاویر آسیب دیده و تعدادی از متفاوت هستند. برخی از این کتابها نیز بدون تاریخ و به سال ۱۲۷۰ق و نیز دیگری با تاریخ نامشخص به ثبت در این کتابخانه به صورت مصور وجود دارد که مربوط نسخه, در قطع رحلی است و تعداد تصاویر آن بین ۲ الی کتاب به همین شیوه انجام شده است. در بین کاتبان ذکر ثبت شده است. بسیاری از نسخ نیز در تهران به چاپ رسیده‌اند. برخی از نسخ بدون تاریخ و محل نشر ثبت شده اند. معروف‌ترین چاپخانه‌ای که این کتب در آن به چاپ واعظ در نمای پشت منبر ترسیم شده است. ستونها و قوسهای هلالی شکل نمای مسجد نیز در پشت سر حضار دیده می‌شود. واعظ و یا سخنران روی منبری بلند و پر نقش و نگار نشسته است به گونه‌ای که توازن صحنه کاملا در شروع کتاب به وعظ و حکمت با تمرکزی وافر دعوت ندارد و سیر داستانهای دیگر با محور عاشورا پیش می‌رود انا بیشی از این سطنه‌ما بین نسخ مقالف مشترگا اس به جریان روز عاشورا می‌پردازد و حوادث قبل و بعد آن را ترسیم نمی‌کند به جز یک نسخه که به سال ۱۲۷۶ق جریان اسیران کربلا را ترسیم کرده است. مابقی از جریان حر ابن ریاحی و بازگشت به امام حسین(ع) شروع شده و تا ظهر عاشورا به نماز ظهر و یا نبرد امام حسین(ع)» حضرت عباس و حضرت علی اکبر ختم می‌شود و فقط صحنه محاربه حضرت علی با عمربن عبدو در انتها به تصاویر اضافه می‌شود. در واقع در میان ۵۰ مجلس این کتاب که واقعه کربلا و اختصاصا به جریان صبح تا ظهر عاشورا و ندارند میتوان به ۵ نسخه در کتابخانه ملی اشاره کرد. نکته شاخص دیگر در تصاویر این کتب» استفاده از پیکره شمر فقط در نسخه سال ۱۲۷۶ق مشهود است که پرداخت فشرده طراحی کرده و اختصاصا به جز این زیاد به شخص این کتب است در اغلب تصاویر به خصوص نسخه تصویر بسیاری از کتب مهم و پرکاربرد مذهبی در دوران قاجار کتاب مجالس المتقین سال ۱۳۹۵ق را متعلق به این هنرمند می‌دانند در حالیکه با توجه به یافته‌های این تحقیق, نسخه در کتابخانه ملی ایران نگهداری می‌شود. بدین سبب به نظر مشخصات و اطلاعاتی یافت نشد و نه تنها در جستجو‌ها اثر ایشان را مجالس‌المتقین قید کرده است. یک نسخه به سال ۱۲۷۶ق که در کتابخانه ملی نگهداری می شود» دارای تصویرگر نامشخص ثبت شده است در حالیکه از این کتاب با همان نسخه و کليشه چاپی در کتابخانه مجلس موجود است و بر آن» نام نقاش, اسماعیل تبریزی ثبت شده است است در کتابخانه بنیاد میراث فرهنگی پروس در لندن و در اآیران موجود است. یک نسخه در کتابخانه استان قدس رضوی,» یک نسخه در کتابخانه مجلس و دو نسخه مشابه مجالس المتقین با نامهای علی خویی و میرزا محمد اسماعیل با توجه به تحقیقات صورت گرفته در مورد این هنرمند قاجار بوده و از نمونه آثار تصویرسازی وی به جز ذکر شده کتابخانه ملی» دو نسخه مورد نظر به شماره می‌شود که هر دو نسخه با کلیشه‌های مشابه در کارخانه که اغلب در کادر شبیه به مربع تعریف گشته است. قطع نسخ ۲۱۳۵ و اوراق آن دارای لک زدگی؛ مرمت و وصالی داخل فرم ترنج که با خطوط هاشوری جلوه بارزتری دارد بوده که ویژگی متمایز و خاص خود را در تصاویر به مجالس دوم» پنج تا نهم و دوازده تا چهارده این کتاب دوم نیز صورت گرفته اما تأکید اصلی بر مجالس شهادت امام حسین(ع) و یارانش است که به صورت محاربه به منقطع و غیرمنظم مشهود است. این شیوه به خصوص در خطوط اریب در سایه پیکره شخصیتهای مهم از جمله در معلق و بدون سکنی نشان می‌دهد. شعله دور سر ائمه به است. سایه ها به صورت خطوط متقاطع» جهت نور خاصی را تشن :تمی‌دهد بلکه: فقط حجم کلی ارآ تشان می‌دقد: درشت و بیرون زده» نسبت به اندازه صورت به خصوص در مورد اشقیا بینیهایی ابزرگ و صورتی گرد که حالت چهره؛ اغلب توسظ ابروان بلند و پررنگ نشان داده شده است. حالت ترس و نگرانی دن صورت یاران یزید دیده دهنده آن است که هنرمند برای بیان روحیات و ترس کرده است در حالیکه در تصاویر اولیا این وجه دیده نمی شود.(تصاویر ۱۵ الی ۲۲)چنانکه در آثار خویی و از دیگر با چهره‌هایی یکدست و بدون واکنش در اشقیا مواجه هستند». چرخش سر و نگاه به یکدیگر, انگشت به دهان هنرمند؛ اندامها را کوتاه قامت و لاغر نشان می‌دهد به طوری که کم حجم بودن اندام. در طراحی سپاه: اشقیا بیشتر دیده می‌شود. دستها نسبت به بدن بلندتر و پاها و بالاتنه کوتاه است اين نکته در هر دی گروه سپاه اولیا و۷ این نکته بارز است. به طور کلی نسبتها در این تصاویر است مانند آنکه در تصویر ۶ انگشتان و کف دستها نسببیخ به بدن کوچک است. گاهی عدم تطبیق نسبتها با اندازه کادر باعث شده بخشی از پیکره به خارج از چهارچوب تصویری کشیده و حذف شود. با نگاه به تصاویر ۱۱۰۱۰ و در صحنه‌های محاربه نسبت به کار عبدالجلیل و خویی از به زمینه و محیط اطراف بیشتر و متراکم است حتی برای در پشت دیوار طراحی شده است.(۶ ۰۲۰ ۲۶ ۲۷) به نظر فشرده شده‌اند. به همین دلیل قامتها کوتاه و سرهای پیکره دارای همان نسبت با سایرین هستند در این حالت از رویکرد که هنرمند الزاما تأکیدی بر ایجاد قامتی بزرگتر برای اولیّا داستان ,را ان ,یک سطح تزسیم گوزیزه استهاما مریای ایجان بخشهای صفحه یکسان به نظر می رسد اما سایر عناصر از جمله عمارات از عمق نمایی بهره برده و در نمای کوچکتری تصوير ۴ در مقایسه با تصویر۲ و۳ نیز در میان لشکریان عوامل در مقایسه اثر عبدالجلیل در تصاویر ۰۱۰ ۱۵ و۲۰ و نیز دورگیریهای پر قدرت این هنرمند» با خطوط بلند سایه‌ها که حالت بیانگر۱ به کار داده است تنیدگی اشقیا را در ترکیب‌بندی صفحه بیش از پیش نشان می‌دهد. این روشنها از طریق خطوط نامنظم بلند و خمیده در اندامها برای ایجاد حجم بازوان» تنه و یا خطوط متقاطع در چین و شکنهای لباس دیده می‌شود. هنرمند برای ایجاد عمق در فضای ساه بیشتر, درهم تنیده و تیره‌تر کرده است تا محیط اطراف را در نمای پست‌تر نشان داده و فضای تیرگی و ظلمانی را در در حالیکه در سایر نسخ از جمله تصاویر 1 ۸۷ ۸ و۹٩ مشاهده می‌کنيم که از عواملی همچون خیمه. گل و گیاه. علف يا حتی خطوط کوتاه موازی بابت نمای فضای زمینه و نشان دادن آسمان استفاده شده است. این نکته حتی در دارد و یا در صورت جایگذاری» تنها به هاشورهای اندک نظر می‌آید توجه به نمای اوج داستان و تمرکز بر موضوع تصویری آن را نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد بیش از امتناع از فری افتادن اسوه‌های دینی بر خاک مد نظر بوده مصور اولیه تقلید کرده و با کم و زیاد کردن برخی جزئیات. حسین(ع) با کفار است که در نمای نزدیک واقعه نبرد را به جز نسخه عبدالجلیل در سایر نسخ, امام حسین (ع) در سمت چپ و سپاهیان اشقیا در جهت راست تعریف شده است در حالیکه در اثر ۱۲۸۶ق» نیروی کفار از همه طرف به امام حسین(ع) هجوم آورده و فضای ملتهب و درهم‌تنیده‌ای را شکل داده است به گونه ای که حتی جای قطری شکلی را به وجود آو‌رده است. در این میان؛ سطوح سپاه اشقیا است و روایاتی مبنی بر نبرد امام (ع) با سی هزار تن را در نمایی ثابت شده به خوبی نشان‌می دهد. پوشیده به حالت یک پرده سفید روی صورت ترسیم شده است به جز یک نمونه (تصویر ۳۲) با تصویرگر نامشخص, درشت. صورتی گرد آروشن و ریشهایی منظم و تیره. در کار اسماعیل تبریزی چهره سایر اولیا نیز به همین شکل طراحی شده است. این تمهید با این تفکر که چهره نورانی آنان قابل ارزیابی تجسمی نمی‌باشد و قلم از ترسیم آن نماد دیگری که نشان دهنده تقدس امام حسین (ع) و سوزنی شکل هاله نور بلند و نامنظم است در حالیکه نظم در تشعشعات اثر علی قلی خویی بیشتر و در اثر تبریزی کمتر و ادامه دستار تصویر نشده است اما نحوه پوشش خویی است. در اینجا پیکره سالار شهیدان با قامتی کوتاه و بدن» سر و بازوان ایشان از روبرو و پاها و دستها از جانب کار شده تا بهترین نمای تصویری از بدن امام القای آرامش در سکنات وی حتی در صحنه نبرد و تضاد با حالتهای وحشت زده و نگران اشقیا بارزتر شود. برای ترسیم اندام امام حسین(ع) و یارانش» خطوط عمودی و نیز حرکت قائم یکی از دستها را به کار گیرد. ترکیب فشرده سپاه کفار در اطراف امام حسین(ع)به حالت دوار در تضاد با پیکره ایستای امام (ع) پایداری را در شخصیت ایشان) نبرد ظهر عاشورا زره و ابزار جنگی به جز نیزه ندارد در که این روش با تدبیر انجام شده است. در فرهنگ عامه اینگونه تعریف می‌شد که دلیران بی‌باک در معرکه نبرد به دلیل عدم خوف از کشته شدن در راه اهداف, در مواجه با دشمن, زره از تن بر می‌کشیدند. در این تصاویر نیز به نظر می‌رسد امام حسین(ع) با تفکری دور از جنگ طلبی, خشم و عدم ترس از کشته شدن از سپر دنیایی بدین شکل گرد بزرگ و چشمانی درشت ترسیم کرده که سه پر بر روی کلاهخود دارد و علمی را به همراه مشک آب به دست گرفته است اما در سایر نسخ پرچم و علمی به دست حضرت عباس دیده نمی شود و فقط دو پر روی کلاهخود نمایان است. ماهیت کلی چهره اعم از ریشهای پرپشت و است که بدون کادر خطی طراحی شده و فضای سیال‌تری را رقم زده است. هاله دور سر حضرت ابوالفضل با انچه برای امام حسین(ع) در همین نسخه به تصویر درآمده کمی ترسیم کرده است تا تفاوت با اولیا خدا بیشتر نمایان شود. ایستایی فرم پیکره با قامتی رسا و دست برافراشته با شمشیر و نیز قرار دادن دست قائم به طرف سینه. عرض ارادت و فرمانبرداری ایشان را به جهت سرداری سپاه امام صحنه محاربه حضرت علی اکبر در تمامی نسخ در کادری افقی ترسیم شده و شمایلی همانند حضرت عباس دارد با این تفاوت که بدون ریش به نمایش درآ مده است. برخلاف نسخ دیگر, در اثر عبدالجلیل کلاهخود جناب علی اکبر همراه با دو پر ترسیم شده است. تیرهای اصابت کرده به پیکر سخت به دشمنان همچون دو نیمه کردن پیکره اشقیا و نیز است. در اینجا هاله نور به دلیل کم سن بودن؛ نسبت به نسح به جز اثر تبریزی» مابقی کلاهخود بر سر دارد. در این نمای زمینه همچون خیمه‌ها و تیه نمود بیشتری نسبت به تزئینات و جزئیات بیشتری به کار برده است. تزئینات حتی در ادوات. زره و بازوبند نیز به واسطه بالابردن مقام ایشان پیکره کاسته است و این صحنه را با سرعت خطی بیشتر و سایه‌ها را قلمگذاری کمتری کرده است. در دو نسخه اکبر بارز است. نمای ایشان در جلوترین سطح و سپاه اشقیا در نمای عقب‌تر قرار دارد. با توجه به آنکه نگاه‌ها, نسبت به کار دی هنرمند دیگر نمایانتر بوده و فضا معلق از بالا ترسیم شده است. به طور کلی در اثر سایر نسخ است. بدین گونه که ایشان را در حالت نشسته دز میان سایز افراد فقسقه بر اسب مشاهده می‌گنيم: دز این حالت تواضع و تسلیم وی در برابر امام حسین(ع) بیانی بارزتر پیدا می‌کند در حالیکه سایر نسخ از جمله تصاویر۲۹ الی ۳۲ پیکره حر را ایستاده و یا کمی خمیده ترسیم کرده است. ترکیب‌بندی تمام نسخ به جز اثر علی قلی خویی در حالت عمودی و متقارن دیده می‌شود. در کار خویی کادر هاله دور سر امام حسین(ع) و حضرت برای همه شخصیتهای نمای چند وجهی دارد و اطراف آن را با نوشته ها محصور خطوط گیاهی ندارد. با نگاه به تصاویر ۳۰ی ۳۱به نظر می‌رسد نسخه سال ۱۲۷۴ ی ۱۲۸۰ق که هر دو در تبریز در این صحنه, اما با نگاه دقیق‌تر به پرداخت محیطی از نسخه ۱۲۸۰ق به همان شکل است و حتی نسبت پیکره حر همانطور که قبلا اشاره شد فقط در نسخه ۱۲۶۶ق چهره امام حسین(ع) با زیبایی آرمانی ترسیم شده و مابقی به عاشورا نهضتی جاویدان و تاریخ‌ساز بوده و پیامرسان حق بر علیه ظلم است. در دوران قاجار, برای آشنایی مردم با این واقعه کتابهای مختلفی همانند مجالس‌المتقین از شهید قالث به صورت چاپ سنگی ی پیت کرت در زمیته قاشو رآ مجالس المتفین یکی آن بیشنتویق کت چایی مصی ی را بشید اختصباصی داده است. در میان بخشهای مختلف, مجالس مصور این کتاب به حماسه دینی امام حسین(ع) پرداخته و قسمت اعظم تصویرسازیها مربوط به روز عاشورا است و این تحقیق سعی دارد تا این نسخ بازشناسی نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که از کتاب مجالس المتقین نسخ متعددی ناشناخته مانده و بر آن معرفی و تحلیل صورت نگرفته است. با توجه به تحقیق انجام شده به نظر می‌رسد نسخه ۱۲۷۶ق در کتابخانه ملی اثر محمد اسماعیل تبریزی و نسخه بدون تاریخ, اثر خویی باشد. یکی از نسخه‌ها به سال ۱۲۸۶ق اثر عبدالجلیل(هنرمندی ناشناس) دارای ویژگیهایی از جمله هاشورزنیهای پراکنده» غیر منظم و متراکم» اندامهایی کوتاه قامت, چهره‌هایی گرد و سربزرگ است همچنین در سپاه اشقیا چهره‌ها با ریشهای نامنظم و پرپشت و يا حرکات اغراق شده در چهره ترسیم شده است. فشردگی نامنظمی در سپاه کفار دیده می‌شود. عدم رعایت نسبتها و پرسپکتیو مقامی همراه با کم توجهی به اندازه پیکره‌ها در فواصل مختلف و پس زمینه تصوير نکته بارزی است.آذر این نسخه بیانگری و پویایی به خصوص در سپاه کفار و دوری از تزئینات به خوّبی دیده می شود و شاکله کلی با دورگیری‌های پررنگ ترکیب منتشر و متراکمی دارد در حالیکه در سایر نسخ به خصوص اثز محمد اسماعیل تبریزی» سایه روشنهای کمتر یا حتی به صورت نقطه گذاری» نسبتهای درست‌تر اندامها و کشیدگی پیکره‌ها دیده می‌شود. خویی از تزئینات لباسها و ادوات. پرداخت بیشتر زمینه همراه بااسایه‌گذاریهای مشبک و هاشوری استفاده کرده است. کلیت طراحیها شاکله ملقظم.ی متقازانی/دا رت کایرینهتهای مربع شکل در اغلب تصاویر نسخ» پوشش ائمه» زیبایی آرمانی و عدم واکنش احساسی در چهره شخصیتهای مثبت» نحوه طراحی پوشش چهره امام اثنی عشری,» نفیسه» تصویرسازی کتابهای چاپ سنگی, بازتاب تحولات صنعی و فرهنگی ایران در دوره قاجار» مجله مبانی هنرهای تجسمی,» شماره۸ سال۰۱۳۹۸ صص *ه الی ۹۶ افشار مهاجر, کامران؛ ۰۱۳۸۶ هنرمند ایرانی و مدرنیسم» چاپ اول, تهران؛ دانشگاه هنر آیتی» محمد ابراهیم,۱۳۹۱ بررسی تاریخ نهضت حسینی» چاپ اول» قم» دارالعرفان پورامینی» محمدباقر»۹ ۰۱۳۹ حماسه عاشورا چاپ سوم تهران؛ کانون انديشه جوان خرمی آرانی» حسن ۱۳۹۶ جلوه‌هایی از حماسه حسینی علیه‌السلام» تهران؛ انصاری شرف الدینکرم الهی, وحیدی فردوسی,» سیدحسین,» نعمت ا...» علی» تحلیل انتقادی روایت پیامبران در تلویزیون از منظر الگوی مفهومی اسطوره پردازی دینی. مجله مطالعات فرهنگ و ارتباطات, شماره 8۳ شیرازی» ماه منیر بازیابی لایه‌های هویتی در نسخه‌های مصور چاپ سنگی قاجار(مطالعه موردی تعداد سیزده نسخه باامحتوای حماسی و ادبی)» مجله نگارینه هنراسلامی» شماره ۱۱سال ۰۱۳۹۵ صص۲۸الی 4۵ شاطری, احمدطجری» میترا پروانه» مطالعه تأثیرپذیری نگاره‌های شاهنامه طهماسبی از تغییر مذهب در دوره صفویه, مجله نگره شماره۲ ۰۶ ۰۱۳۹۹ صص۶۷ الی ۲٩ لعل شاطری,» ناظمیان فرد وکیلی, مصطفی, علی هادی, بررسی تطبیقی تصویرپردازی ملائکه در چاپ سنگی کتاب عجایب المخلوقات و غرائب الموجودات و روایات اسلامی, مجله علوم قرآن و حدیث, شماره مهدی زاده» علیرضا بررسی روند تجلی مضامین شیعی در نگارگری ایران؛ مجله پژوهش در هنر و علوم مصفی ری شبری, سم ۱۳۸۵میزان که تیوه میلرضا یکی لت ۸ هم سلاسصه عمی‌ن مارزلف, اولریش» ۰۱۳۹۸ تصویرسازی داستانی در کتابهای چاپ سنگی»ترجمه شهروز مهاجر چاپ نیک‌روز احمدیانی» یوسف, محمد. شیوه‌های شخصیت‌پردازی در شاهنامه فردوسی,» مجله پژوهشنامه خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران» ۱۳۹۹ البرز-دارنده یکی از نخستین کتابهای چاپ سربی ایران؛مراجعه واه نتنآ وعطهحاگ اس۸ 0۶۴ وال۳0 آهمساه لآ برانها ما عکناه م5 ت6اع2تقحاه عطا عصتل همع کععمص که جمتاهعی عطا تجلصه امد کعو امه مامتا معط نهک .کع ص0۵ معله وصه کامعمصعاه ماص عمش هه ۶۲و 60اه معمونژد مهن وصه عام‌طاصرد عط ار عصتا ه معله خبط عطا که ۳۵11 که کامععدمه آهستمل ,کعناعتهاممعطاه هزم 15۵ +ععسع5 معطاه از منطعصوتاماهی عطا بقع 016 خصصقنل عسازگت1 06۴ عطا ما ۵عااتمعص عنم بجماد ‏ عصتامعنی که دعناعته‌امدحعل 56665 گم منطعممناماهم عطا امعم و۵۵ مخصمز تیه هنم مکصمتاهتمععل فصد عصتطاماه عصنو از 666۰ 136 هنز ۶عامتحعطه عطا که انوم عطا تعطاه طععه ما معط که منطحصه‌تاهاه مکتعاعدحعطه از 6 عطا ص کاصعمصعاه معطاه و عصمتاعه عطا ص606 هه شمه عطا فصه عصتطاماه که «مامه عطا 7 ) 016و کز اعتانه ۵ط1 بصمتاهدع از صز انم تلهم موی عم توص صف +عاعمحعطه #صعزدعل عطا 1005 [6۳۵ 50 اهطا ۵۵ مه کالباکهی ۵ط1 متام اعن از هن کعیوتصطعا خصگقنل از کعع[ ۵۶ 6 مم کعس 1 طعیی از ریصن م۸0 220 همه 6 660 امد هط وصه ۳ محعلمی اناد عم صزوهای ۵1-1 کنلد‌زه/2 عطا که دعزم0ه 6۵ عطا من ۷۹10۵ اهوم عطا وصه جعطانا آهممناه1< عطا ه امت‌عتسممد ۸7 1274 عطا خعطا معصعود با ۸7 1284 حمظ کامت‌عتصقص عطا ۶و 0۵ واه نامر متعمطگل وصه نمقطه1 تمصع معط ۰۶3/0 5اه وصه معصتطتهط ععمین ععمصعل فص حعلبعع نز ,5026۵ ققط اعتانه جممعلمید صع) تلو ۸۵0 ۳۵ 06010100 عنم 1065 محصسه اوق عطا هل مصمقتو0ه ح که مها همه وصم: باصتنا مداد خا 566 کل 600655100 تقاع مسا بوعمهععمن0 که کدمتکرین آهنمها هصه ,محلجعط علعنط صه دامع منز علعها ۳ عدملد عتاععم رصم ۲و صمناژدوم عطا وصه کصمتا وم ۲و مضه مدطان و کهآ حصسه آعوکصز 16 1555 ص02 نموژد عجه مساو معاع2 عععمص عط وصه کععصهادنل خصکنگکنل که عمند عوسی 5 عطا ما صمناهااد ۲و 6 هنق6 کصمتاهتمععل که ععصعز0 2 وصه حصعتصفعم تچ مضه جمزد دص جریه مصمنکت کنطا ها بو تعلو قدصم 06 1۵ علتط مطمتاژکه مدمه ععصعل وصه ععحگنل ۵ ققط ابا ام عمصصع ۵ط 1 مه آ وک عطا ص وللهنه رکه مصصد ۳ 6[ 566 26 کعمقطاد وصه اطعنا ماج انقمصکآ 0 غمصحصعط 0۲3/0 ۵۵۹۶ عطا بوانمنه رده بحصمزکت +عطاه هنز 200109 ۳ بعتاعتلمه1 6 مص عنم کعسمعتا عطا که صمتاو‌عممله وصه عممتاوممم *عطاحصتا عطا وصه بکامل که 0/60 عصعزد0ل ال۸ ععطکهط وصه ,کلنه نها مکل۵۵ موادم عم بکاوما وصه ععطامله مهن عقط تعمطک بکاگگاباه کتقصا عطا ,کع‌عممص عطا 02 کم ها کته عکمو5 6 1 معصقطاه مرک وه حعابی 216 ۷6هط عطا 0۶ معزد6ل عطا دنام تقطه 6 زگ وه کعمطگ عطا حف ص12 تعنامم ۴و علمها وصه چاه 10621 عطا هژم مر جتمحتصطم0 عه صمتاژکوصحصمه آهصمهعنل عط وصه برکشض) صنهکک ۳3 حمعصز ۶و عمج عطا ۲و عسته 0 انلهآ. آبل ۸ مصتوهاای ۸1-3 کنلدزم/3 معساع۸ وحط مه مطاتا ۵ععدع 11 مصمناه ماما :1۳60۳۵ آمسابا کنصوتآ 1و جمنام 6 انم ۸ عاه 30 ما1 واندهنطا مدع مطانا مطعقما< متهطاکمعمک۸ :کع 1۵1 مه ماگ با عنعک1 ی4 ۵۵ بعصتمهعه/3 اج۸ [۹۹۳۵ بط جرد عمسل ۳۵۵0۵ آمساع نها ۶ 3/]282216 65نوب 5 عاننطاگ م۳300 جدزه) عط 1ص هام0 هنط5 01 ۳۷۵0۵ ۵ط1 مصته‌1105۹ مصه/چنو2 ۸ 07ا 65 ]اجه مصعتط16 مصصتاتوطظ اکط محمکتصت3/006 مکاعتا یم نها ,2005 متشگ زهط3/0 حمماکل۸ مخطامطل6 ملظ اکزط مامح خصزه‌کد110 ۲و جمتامعناک 10 2012 مصتطعاط فمصمحقط3/0 مناد ۸ کبامزع‌تام ۸ 2 بووباگ 6اه 16 بله‌کم۸ موتک۸ مطعتص۳12 ما۳2 ,و120 باهم6ل116 منصععها< منصمادعاطاعه 1 ک020ن1طابا2 همعن۸ 561606 وچطا مه عمط ۳00 جعزه) عطا صز جمتعصصکخ 5 اع م20 ۵2 مه م10 014-3 , 2018 , 3 ۵ بکعصنم5 لمسطلحت0 وه کعمس 02 لعس 10 بجااهنم 5 نکمم مصعتط6 1 متصته‌کعجط جام‌کمحع ۸2 تقطه 761 ,2015 بصه‌ک۹ه۳1 ,تصه‌ هه مک 0173-41 ,2015 م5 وصه ۷/۵۴ ,18 عبععل ,10 ۹۵۵ ,1110۵6 بزاز۹ه نتنآ ۵مطهحاک ام۸ 0۴ وال۳0 آهمسا0[ برانها ما عتکناصه‌زه5 فدامد انا 156 زا کعسعد۳ ماه هدهع فصد ص06 ما صمناا‌مطصا ۸ 11115021079 05/05 ۵) اناد 7 ابا دا۸ برظ 1115۵160 محطو ۸۵1-1۵ کنلد 012/2 ۲ مرخه‌ 1/۳0 ب] ,16۵ ونکت فصن 65 ه 3/0 ید1 بس۸ 9۶ بوا۳۵ سم عنصعاد1 ۶و اصعلوندگ 0طط بعکم حاعصصاه ۳ مه بش۸ ۵۶ وال۳۵ پسم تناها ۶و +عطا/3 وال۳۵ رد۳۳۵ عامنممدعش. ,(مطانش عصنوص ومع 0ع) حطکطعای ماگ فص 1/۵ 11 معسا تنطیش وه اح۸ که وال۳۸ بعاس۸ عنطامه 0 که ماع وال۳۵ جمکدع ۳ اصهادزدکش مطقصه ماو مسا م10 و۸ هنوگ 28 ع6[أم06 عطا مه ۵8 خن کعمصعطا عاننطک مرماعتعل خعطا ماج خصماوص اعمص عطا ۶و 0۵ ,05 12۳86 2 0عواعصز طاعنط بکگاه۵ط اهاز عنطموعمطانا معط «هام‌عجصهص که حطمومطاتا عطا تاو طلاب معصزطاصمه صعاله ماصعادمه عزعط 1 معسداع۸ ۲و امه عطا عماعنصعل کعام۵۵ط کهاو‌زوناه 1/۳۵ عنله‌زم/3 دز ۵۵6۹ عععطا و 00۵ .عاع جمتاه امد ۵۳ مهصتصس مد وووعاه ملهاوه/3 ۳۵۹۵ مچتعع ۵ص [هدمتاه1< عطا عستواعصط مکعسمطانا صعتصصا عطا حل امععل دز حطعنطب گم عمج وال عطا مصتوصاا 21-36 که ۲:۵1 که 10۳۳ 5۵ وه رانا نومعز م0۳ حلعالماو و۸ مدع لکد عنصمعاعا عطا صطان] ۲و ۳۵٩۰ ۳۵۹۵ حتوهاا له عتله‌زه/3 +صتاحوظ ص ععما۳۳ لمسطلبت هنعط هه جاعبه کعو انا 0ع۵ 10 هنز ها صز عاطاهلنه 2 تم کل از مکعله ۵ تقلام 060 ۲عط0۵ ۵ 0ع همم بقکه جعژه) عطا صز م۵۵ مححصمحم عط ,(5امرژمصم لهمطاعمل مه نتم عمط عصتحتل خبوطای عتارم 50 عمتعاصمه 1۳ بو هت 65 0ص ۷ ۳۵۲۵۵ ۲۵۵ حلعتطب ,ب(کش۸) عصفصات عاطاتالمگصا همه کاعطممتم عطا ۵۶ بجماعتط وصه معمصلونحم‌کتتاز له فعتلهزه/3 ,10092 بصقمقصمط ۶و امه بجامط عط هن ععصعلوتبی مه کعصمصوک ۲6۶ فنطماز3 عکتویی ۳۳0 0۳ 6000 66 امد ققط 1۲ رحطمم مطاتا بو عمرجا عاط و مد اجه که عاطاهلنه 0 دز صزوهاای/1 0 ال عجه دعزم0ه ۵ تعطاه ۵ط1 کععس150 محعطا ما معکعد وله کعطنی16 200 و 0۷ 2 10 02اه رصق تعطامصه بککعاعطاه 310 و1 لنمصعا وعمصمصعط3/0 وصه تعمطک نامطعنل۸ بط 0 اطع 0 واه ما 0 عمصنه حعیه‌6 08 کنط1 بانل 1 ابل 0002۸ کل مکعس ای معزدعل عمتفصماهای0 7 60226 2 ملعم ما وه انآ آهصمتام1< عط ‏ وهای /-له کنلهزم/ 0۶ دعزم0ه عنطمه و مطان1 0 از عطا عمتصع 10 ما وعصنه و186 عطا هط 1 بلنلآ لحوط۸ بوط ۵عمعتعل صمنک عطا 0۶ وه کعس 12 معندعل عطا تجفجاد 1۵ مکافتانه حتعطا وه وهای له عتلوزه/ ۵۶ کامتک تمد عنطامهع انا عا ۶٩ عصعزدعل عطا 6۳/۵۵۵ معا سمانصند وصه کععصگقنل عصتصصعاعل ما وصه محصوناممتصمممطاه جساع۸ عمط انا 2 60 اهطا تجمجاه ما و مه تا هکل عتاهاتلهو 2 کز هنط 1 تاه :کار 125 عدامهع مطانا ۵ماه اهاز وهای /3-له هنلدزه/2 که معتاعتهاممعطه عطا عنه خ۵ط 1۰۷ نع صمنادصبی حا و1636 نله آبلوطا۸ بط عصمل کصمتاهمقعا عم عطه وصه کعسعد؟ موزدعل عطا که ا۵ط ۷۷ .2 +هاعتاسه عنعط عم مط وصه ۲و ععصمعص گم عطا صز معاسماتصند وصه کممصگقنل عطا ععد ۵۳ط/ .3 ام تمه ۵0عدمتاصصح عطا هنز دنطا که 5 اموقطه حسطاع۸ فوصه صعزحعل عطا ۶و ومد عط1 +صنوهاا لد کنلهزم/< عطا ۶ه کعمصیندعل عطا 20066 ۶5<ط0650 ۵ کامعل واتناعدوک۲ کتمامهگ کصه‌تعامد عطا عصتصعه کید کععل مد 13250 عا 10000۵65 از مکعقطز هه هن اگم 6۳ط ۳ مضه یکسطلبه 660 فصه بکگعناهط ,000 بصن هطع 0 +مامه ۶و حم؟ عطا صز عابتا ماه وصه مکاح کمک جمتاهمته معط هه بعسطلنه لهتهتی ۲و ععمتوعممها عطا همع کعتتلمبی همه معط عطا معددمرنه اهتانه عطا 30606 عمط فص

حماسه دینی امام حسین (ع) از طریق مختلف از جمله زبان تصویر به نسلهای بعدی انتقال یافت. یکی از این کتابها که توجهی به آن نشده و دارای نسخه های متعدد مصور در قالب چاپ سنگی می باشد مجالس المتقین است. مسئله این تحقیق معرفی نسخ مصور چاپ سنگی مجالس المتقین موجود در کتابخانه ملی و مطالعه تطبیقی نسخه طراحی شده توسط عبدالجلیل، هنرمند ناشناخته است. اهداف این تحقیق، بازشناسی نسخ مصور چاپ سنگی مجالس المتقین و هنرمندان آن و نیز مطالعه ویژگیهای طراحی و شخصیت پردازیهای عاشورایی انجام شده در نسخه کتاب مذکور، همچنین بیان تفاوتها و شباهتهای طراحی هنرمندان این نسخ است. سؤال این تحقیق عبارت است از : 1- ویژگیهای نسخ مصور چاپ سنگی مجالس المتقین چیست و هنرمندان آن کدامند؟2 -شاخصه های طراحی و شخصیت پردازیهای انجام شده توسط عبدالجلیل در نسخه کتاب مذکور چیست؟ 3- تفاوتها و شباهتها در عملکرد طراحان نسخ مجالس المتقین کدامند؟ در نتایج حاصله از 5 نمونه جامعه آماری کتاب مجالس المتقین که به روش توصیفی تحلیلی و از نوع کیفی به شیوه کتابخانه ای و اسنادی انجام شده است مشاهده می شود که اثر عبدالجلیل دارای ویژگیهایی از جمله هاشورزنیهای پراکنده و متراکم، اندامهایی کوتاه قامت، چهره هایی گرد است همچنین در سپاه اشقیاء فشردگی نامنظم و حرکات اغراق شده در چهره دیده میشود. عدم رعایت نسبتها و پس زمینه تصویر نکته بارزی است. در این نسخه بیانگری و پویایی و دوری از تزئینات به خوبی دیده میشود در حالیکه در سایر نسخ به خصوص اثر محمد اسماعیل تبریزی، سایه روشنها به صورت نقطه گذاری و حجم پردازی کمتری بارز است. کلیت طراحیهای خویی تزئینات و پرداخت بیشتری در قالب نظم و تقارن دارد به طور کلی کادربندیهای مربع شکل، پوشش ائمه، زیبایی آرمانی و عدم واکنش احساسی در چهره شخصیتهای مثبت، نحوه طراحی پوشش چهره امام حسین (ع)، جهت قرارگیری پیکره ها و ترکیب بندی قطری در اغلب تصاویر نسخ مشترک است.

513132

روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و از روش علی و مبتنی بر مدل‌سازی معلالات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دبیران مدارس استان بوشهر تشکیل داد که تعداد دقیق؛و جامع ای از آنان دردسترس نبود. لذا بر اساس فرمول حجم نمونه کوکران تعداد ۳۸۴ نفر به عنوان نمونه پژوهش مشخص شدند. پس از پخش و جمع آوری پرسش‌نامه‌های پژوهش تعداد ۳۲۱ پرسش‌نامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. روش نمونه‌گیری در پژوهش حاضر به خوشه‌ای تصادفی و با توجه به مناطق جغرافیایی استان بوشهر بود. ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر شامل سه پرسش‌نامه وضعیت اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش کریمیان و همکاران (۲۰۱۳) توانمندی اجتماعی مرل و همکاران (۲۰۱۱) و رشد اجتماعی الیس و ایتزمن (۱۹۹۰) بود. روش آماری مورد استفاده در پژوهش حاضر معادلات ساختاری بود. نتایج نشان داد که مشارکت در فعالیت‌های اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش بر توانمندی اجتماعی تأثیری معناداری به میزان 7/۴۹۸ ذارد: نتایج نشان داد که مشارکت در فعالیت‌های اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش بر رشد اجتماعی تأثیری معناداری به میزان ۰/۵۲۷ تفریحی فعال سبب گردیده است تا بهبود آن در تمامی رمع .اندسع 0 دز نطعسوز.[۳ل :لزه‌سرط .2 گروه مورد توجه قرار گیرد (پتریا ۲۰۱۷). تلاش در 8۳2 2.1013۳ نلنمط۳ .3 جهت بهبود فعالیت‌های اوقات فراغت ورزشی در تمامی کشورها و جوامع مدنظر قرار گرفته است و این 6و عزاط۲ ۱۳۵۲۳۵11002 4.0 65 6۲3 00لا -ا ها ۳ ۲0۳ 00لا وناس‌طا ماه ک0 ۲0۳0 کبن دص 0 9 طاهری: مطالعات روان‌شناسی ورزشی» دوره ۰۱۱ شماره ۳۹ بهار ۱۶۰۱ ۱۳۱ برای تمامی گروه‌ها از جمله کارکنان دارد و این مسئله (موتز ریمرز و دمتریوآ ۲۰۲۰). کار کنان به عنوان گروه در طول دوره خدمت خود سالم» مولد و خوشحال باشد. را داشته باشند و با توجه به تغییرات موجود» خود را و نعیت آنان در مشاغل ایجاد گردد (استراس و پار کر را در پژوهش‌های مربوط به این حوزه به خود اختصاص مشاغل خود تعیین کننده باشد و به نوعی شرایط شغلی در مشاغل خود به عنوان یک نگرانی مهم درک گردد های افراد در جهت تعامل با محیط اجتماعی خود اشاره 6و عزاط۲ ۱۳۵۲۳۵11002 4.0 65 6۲3 00لا -ا ها ۳ ۲0۳ 00لا وناس‌طا ماه ک0 ۲0۳0 کبن دص 0 9 ۱:۲ مطالعات روان‌شناسی ورزشی » دوره ۰۱۱ شماره ۰۳۹ بهار ۱۶۰۱ توجه بوده است. این مسئله ناشی از کار کردها و اهمیت فرایندی است که افراد با محیط پیرامون خود و افراد حاضر در آن ارتباط برقرار می‌نمایند و از این طریق گروهی را به ارمغان آورد. بهبود رشد اجتماعی به عنوان در فعالیت های ورزشی سبب می گردد تا تعاملات بین فردی افزایش یابد و این مسئله روند بهبود فعالیت های دارد. حضور افراد در یک محیط با ارتباطات سازنده می داشته باشد که این مسئله نیازمند مطالعات جامع ای در یکی از جنبه های مهم در میان دبیران» جنبه های نیز تسریع دهد. به عبارتی انتظار می رود که دبیران با 6 عزاط۲ ۱۳۳۵۲۳311002 4.0 65 6۳ 00لا -ا هام ۳ ۲0۳ 0ل -دصنا‌طاماه کح ۲0۳0 کر دص 0 9 طاهری: مطالعات روان‌شناسی ورزشی» دوره ۰۱۱ شماره ۳۹ بهار ۱۶۰۱ ۱۳۳ اساسی در این خصوص ایجاد گردد. اگر چه نقش اوقات گرفته است اما نقش آن بر برخی جنبه‌های شغلی افراد. دستیابی آموزش و پرورش به اهداف خود دارد. از این مدارس می تواند به بهبود تعاملات آنان در محیط های باشد. توجه به رشد اجتماعی در افراد می تواند روند ارتباطات بین فردی را تقویت نماید و این مسئله در شغلی افراد را پهبود دهد (هووس» ۲۰۰۰). از این رو دبیران مدارس نه تنها باعث ایجاد فواید مثبت فردی و شغلی برای آنان می گردد» بلکه می تواند در ارتقا جنبه های اجتماعی سایر گروه ها از جمله دانش آموزان نیز مهم و کلیدی باشد. ادلکی و ادیمی (۲۰۲۰) و هووس بایستی مورد توجه جدی قرار گیرد. پی بردن به نقش های ورزشی را فراهم نماید و به اهمیت ورزش در روند به جنبه های مهم ورزش در روند اجتماعی سازی می تواند ورزش را به عنوان یک چالش در نظر بگیرد. از 6و عزاط۲ ۱۳۵۲۳۵11002 4.0 65 6۲3 00لا -ا ها ۳ ۲0۳ 00لا وناس‌طا ماه ک0 ۲0۳0 کبن دص 0 1 مطالعات روان‌شناسی ورزشی » دوره ۰۱۱ شماره ۰۳۹ بهار ۱۶۰۱ مبتنی بر ورزش در آموزش و پرورش تسریع دهد. این مشاهده شده و مکنون است) و از روش میدانی (به بوشهر تشکیل داد که تعداد دقیق و جامعی از آنان ۳ سئوال بود. این پرسش‌نامه دارای بعد و مولفه‌ای نبود و نحوه امتیازدهی به سئوالات آن با توجه به طیف ۵ به سئوالات آن با توجه به طیف ۵ ارزشی لیکرت بود. و شاخص روایی محتوا مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. 6 عزاط۲ ۱۳۳۵۲۳311002 4.0 65 6۳ 00لا -ا هام ۳ ۲0۳ 0ل -دصنا‌طاماه کح ۲0۳0 کر دص 0 9 طاهری: مطالعات روان‌شناسی ورزشی» دوره ۰۱۱ شماره ۳۹ بهار ۱۶۰۱ ۱۳۵ امیدواری» خوش بینی و صبر و بردباری را مورد سنجش 6و عزاط۲ ۱۳۵۲۳۵11002 4.0 65 6۲3 00لا -ا ها ۳ ۲0۳ 00لا وناس‌طا ماه ک0 ۲0۳0 کبن دص 0 9 1۹ مطالعات روان‌شناسی ورزشی » دوره ۰۱۱ شماره ۰۳۹ بهار ۱۶۰۱ یکی از پیش فرض‌های مدل سازی» تعبین هم‌خطی .. "عامل تورم کمتر از ۱۰ و پارامتر تحمل آن‌ها بیشتر از چندگانه! بین متغیر مستقل است. برای تشخیص وجود .. صفر و نزدیک به یک است که نشان از میزان پایین هم‌خطی باید به بررسی دو شاخص عامل تورم ‏ . هم‌خطی بین متغیر مستقل دارد. واریانس"و پارامتر تحمل " پرداخت. با توجه به جدول ۲ 016۳366 200 13600 دن 1 اگدز مهس که کالوم -2 عاطاد 1 ع6عزاط۳۵ ۱۳1۵۲311002 4.0 11065 اعدا ۸06۴0 - 0زا دز ما۸ ۲0۳۳۵۵۹ حد6 ۲۲ هت 3 طاهری: مطالعات روان‌شناسی ورزشی» دوره ۰۱۱ شماره ۳۹ بهار ۱۶۰۱ ۱۳۷ توجه به میزان تی که ۶/۴۷ است. مشخص گردید که اجتماعی تأثیری به میزان ۰/۵۲۷ دارد که با توجه به 6و عزاط۲ ۱۳۵۲۳۵11002 4.0 65 6۲3 00لا -ا ها ۳ ۲0۳ 00لا وناس‌طا ماه ک0 ۲0۳0 کبن دص 0 3 مطالعات روان‌شناسی ورزشی » دوره ۰۱۱ شماره ۳۹ بهار ۱۶۰۱ اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش به غنوان یکی از مسائّل مت مجذو ای سطح معناداری مجذور کای بیشتر از ۰/۵ مطلوب فعالیت‌ها شکل گرفته است. با توجه به این که اهمیت در تمامی گروه‌ها از جمله دبیران مهم و کلیدی است. پژوهش ‏ حاضر سعی در بررسی این متغیر در میان داشته باشد. به عبارتی ورزش به واسطه جذب افراد در ع6عزاط۳۵ ۱۳1۵۲311002 4.0 11065 اعدا ۸06۴0 - 0زا دز ما۸ ۲0۳۳۵۵۹ حد6 ۲۲ هت 3 طاهری: مطالعات روان‌شناسی ورزشی» دوره ۰۱۱ شماره ۳۹ بهار ۱۶۰۱ ۱۳۹ فراهم نماید و در نتیجه منجر به بهبود سطح توانمندی در. پژوهشی به این نتایج دست یافتند که حضور در رفتار و ذهن افراد می بایستی به جنبه های محیطی آنان توجه انمود. بدون شک ورزش می تواند به واسطه پویایی محیط های دبیران سبب گردد تا آنان از سطع سبب می گردد تا افراد نحوه رفتار در محیط های 6و عزاط۲ ۱۳۵۲۳۵11002 4.0 65 6۲3 00لا -ا ها ۳ ۲0۳ 00لا وناس‌طا ماه ک0 ۲0۳0 کبن دص 0 9 ۱۹۰ مطالعات روان‌شناسی ورزشی » دوره ۰۱۱ شماره ۳۹ بهار ۱۶۰۱ اجتماعی را یاد بگیرند و این یادگیری زمینه جهت رشد اجتماعی آنان را فراهم می آورد. بدون شک حضور در آثار مثبت اجتماعی داشته باشد و مهارت های آنان را اجتماعی یکی از ابعاد مهم رشد است که بر تمامی بیشتری با مسائل کنار می‌آیند و به طور کلی در و رفتارهای انطباقی مربوط است که فرد را قادر می‌سازد اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش است. با این توجه به مطابق با پژوهش های ادلکی و ادیمی (۲۰۲۰) و گود محیط نقش مهمی و کلیدی بر جنبه های ذهنی و رفتاری افراد دارد. این مسئله نشان می دهد که محیط گردد تا افراد در گروه های مختلفی عضو شوند که این نماید. از این رو دبیران به واسطه عضویت در گروه های 6 عزاط۲ ۱۳۳۵۲۳311002 4.0 65 6۳ 00لا -ا هام ۳ ۲0۳ 0ل -دصنا‌طاماه کح ۲0۳0 کر دص 0 طاهری: مطالعات روان‌شناسی ورزشی» دوره ۰۱۱ شماره ۳۹ بهار ۱۶۰۱ (۱۸۵ در پایان از تمامی اساتید و کسانی که مرا در امر 6 عزاط۳۵ ۱۳۳۵۲۳۵11002۱ 4.0 11065 1-۸1006۲۷3 1-۸00606۲2 0زا ما۵ ۲0۳۳۵۵۶ عهاهع۳ع ۰ .8 بصت۸ 8 و۷۷ بل وف0ا0 و13 .5 و56۵0 مطالعات روان‌شناسی ورزشی » دوره ۰۱۱ شماره ۳۹ بهار ۱۶۰۱ ع6عزاط۳۵ ۱۳1۵۲311002 4.0 ۸1006۲1۷311065 - ازع 6 ۸۳۳00-۸0060 ۲0۳۳۵۵۶ عفاهع۳ع طاهری: مطالعات روان‌شناسی ورزشی» دوره ۰۱۱ شماره ۳۹ بهار ۱۶۰۱ ۱۹۳ (۱۴۰۱). تأثیر میزان مشارکت در فعالیت‌های ورزشی اوقات فراغت بر توانمندی (0) .37 ,ذفق20 21/080 بم بش۸ ,10066 با مصقنقنطعصهل بظ مزع طت 1 6 عزاط۳۵ ۱۳۳۵۲۳۵11002۱ 4.0 11065 1-۸1006۲۷3 1-۸00606۲2 0زا ما۵ ۲0۳۳۵۵۶ عهاهع۳ع تک

پژوهش حاضر با هدف تأثیر میزان مشارکت در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت بر توانمندی اجتماعی و رشد اجتماعی طراحی و اجرا گردید. روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و از روش علی و مبتنی بر مدل سازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دبیران مدارس استان بوشهر تشکیل داد که تعداد دقیق و جامع ای از آنان دردسترس نبود. لذا بر اساس فرمول حجم نمونه کوکران تعداد 384 نفر به عنوان نمونه پژوهش مشخص شدند. پس از پخش و جمع آوری پرسش نامه های پژوهش تعداد 321 پرسش نامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. روش نمونه گیری در پژوهش حاضر به خوشه ای تصادفی و با توجه به مناطق جغرافیایی استان بوشهر بود. ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر شامل سه پرسش نامه وضعیت اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش کریمیان و همکاران (2013)، توانمندی اجتماعی مرل و همکاران (2011) و رشد اجتماعی الیس و ایتزمن (1990) بود. روش آماری مورد استفاده در پژوهش حاضر معادلات ساختاری بود. نتایج نشان داد که مشارکت در فعالیت های اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش بر توانمندی اجتماعی تأثیری معناداری به میزان 498/0 دارد. نتایج نشان داد که مشارکت در فعالیت های اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش بر رشد اجتماعی تأثیری معناداری به میزان 527/0 دارد.

462870

کلیدواژه: جنید بغدادی, متون عرفانی» شخصیت., ساختا رگرایی» تذکرهلا ولیا. (نویسنده مسئول) 8211.60 2 023 2 1ع دما همع :نم این مقاله برگرفته از رساله دکتری زبان و ادبیات فارسی, دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت است.  | فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختنی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... عرفان اسلامی به گواهی صاحبان تذکره‌های معروف» چهره‌هایی ممتاز و بی بدیل دارد. به عنوان مثال با مرور فهرست شخصیت‌های تذکروّلاولیای عطار به ندرت می‌توان شخصیتی حاشیه‌ای یا غیرمهم پیدا کرد. صرف نظر از داستان‌پردازی‌های موجود. در بسیاری از موارد عدم موازنه کمّی در پرداختن به آن‌ها ناشی از فقدان یا کمبود آسناد تاریخی است: با این ال برخی, چهره‌ها به اعتباز گرامات: سنان نفنه مصاحبت با مشاهیر دیگر و تحسین شدن از سوی عارفان و صوفیان معاصر خود و نیز با توجه به کثرت مریدان دارای ارزشی مضاعف هستند؛ ابراهیم ادهم ابوحفص حداد. بايزید بسطامی» ابوالحسن خرقانی» شاه شجاع کرمانی» ابوالحسین نوری» ذوالنون مصری, ابوسعید ابوالخیر و حسین بن منصور حلاج از این زمره هستند. پژوهشگران وادی عرفان و تصوف و آموختگان مکتب ادبیات فارسی اگر در اضافه کردن نام‌های دیگر به این فهرست اختلافی داشتهباشند. به نظر می‌رسد که به اتفاق جای خالی نام ابوالقاسم جنید بغدادی را احساسن می‌کنند. نام جنید ضفتحات درخشانی از تذکره‌ها و یادبودهای عرفانی را رقم زده است. او به سبب. نقل‌هایی که از احوال و مقامات عرفانی‌اش شده دایره مریدان مشهورش. کرامات: و نکته‌سنجی‌های بی‌بدیلش ذق توضیح لطایف معنوی و....نامی کم‌رقیب دارد. شخصیت آن چیزی است که یک فرد را نسبت به افراد دیگر متمایز کرده و به فردیت او معنا می‌دهد. اما پرسش این جستار این است که آیا آن جنید که صاخبان؛تذگرهازاوسیاد می‌کنند» دارای شخصیتی واحد است؟ در اینجا منظور دو شخصیت مجزا از هم (نظیر بحث‌هایی که فی‌المثل درباره عمر خیام می‌شود) نیست؛ بلکه منظور این است که آیا ما با بازنمایی واحدی از یک شخصیت کلیدی در تاریخ عرفان و تصوف اسلامی مواجه هستیم؟ در ادامه خواهیم دید که از یک منظر پاسخ «خیر» و از منظری دیگر (بله» است. بی‌تردید قسمت عمده‌ای از تغییرات و اختلافاتی که در تذکره‌ها به چشم می‌خورد ذلایل خاص و موچه: مود زا ذازند: مهمترین این دلایل را می‌توان در سرفصل‌های زیر جست:  س ۱۷-ش ۳٩ - تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی یا بازساخت تطوّر ساختاری شخصیت .../ ۶۵ ۱- مشرب عرفانی نویسندگان با هم متفاوت است؛ لذا آن‌ها به ضبط سویه‌هایی از عارفان بیشتر مشغول هستند که همخوان و همراه با چنین مشربی باشد. ۲- ضبط اسناد و مکتوباتی که به دست صاحبان تذکره‌ها رسیده به لحاظ کمّی و کیفی متفاوت است. برای نمونه اطلاعات مکتوب يا شفاهی که خواجه عبداله انصاری در طقات الصوفیه از عرفای پیشین دارد با آنچه به این قیاس در دست عبدالرحمان جامی ۳ نثر روایی و شکل بازنمایی در نظر صاحبان تذکره‌ها متفاوت است. برخی بیشتر اهل داستان‌سرایی هستند و برخی تنها به ذکر عبارات و نهایتا چند حکایت بسنده می‌ترا این فهریس را دنر مولیت. نکر آیز انامه فلت آما پرسش اوق است هاگ فرضیه تحقیق درست باشد و ما با جنیدی واحد به لحاظ بازنمایی مواجه نباشیم چگونه و بر چه اساسی می‌توان تکثر. شخصیت‌های جنید را پیدا کرد و آن‌ها را صورت‌بندی کرد. تحقیق حاضر ازامّسیر دستاوردهای ساختارگرایی در این وادی گام بر می‌دارد.به نظر می رسد در بررسی مواجهه با بازنمایی واحدی از سیمای جنید. ما با نوعی تکاپوی ساختاری و تکامل در ساخت( یا بهتر بگوییم: بازساخت) سیمای جنید در ادامه باید گفت جنیدی واحد وجود. ندارد به آن دلیل که نویسندگان به دلایل گوناگون تفاوت‌هایی در این باره با هم دارند؛ در عین حال جنیدی واحد وجود دارد به این دلیل که نویسندگان همدیگر را کامل می‌کنند. آن‌ها هر یک جداگانه در اعصار مختلف و بعضا بدون آگاهی از وجود یکدیگر و آثار مکتوب یکدیگر شخصیتی از جنید را بازتولید می‌کنند که در مجموع خود يا همان کلیّت! هگلی معنا پیدا می‌کند. هگل فیلسوف آلمانی معتقد بود که اساسا کلیت امری است که حرکت اجزا را معنا می‌کند. تاریخ» تاریخ پیشروی مفهوم‌ها و تکامل آنهاست. (سینگر" ۱۳۸۸: ۳۶ به عبارت  ٩ |افصلنامه ادبیات عرفانی ‏ و اسطوره‌شناختی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... دیگر برای شناختن امور نه شناختن اجزای آن بلکه معرفت به کل است که فایده بخش و مثمر است. به همین دلیل است که نمی‌توان از روی تذکرهلاولیی عطار یا رساله قشیریه» به شکل جداگانه جنید را شناخت؛ درضمن نمی‌توان با مجموع کردن آن‌ها ارائه‌ای از شخصیت عرفانی حقیقی جنید به دست داد؛ زیرا محتمل است که بعضا دارای موارد نقض باشند. راه پیشنهادی ممکن» همانا قرائت ساختارگرایانه است که در آن واحد می‌تواند تناقض‌ها را نه اینکه نادیده گرفت و یا پوشاند بلکه توجیه کند و قرابت‌ها را با معنایی دقیق‌تر و زیربنایی‌تر توضیح داد. ۱- آیا می‌توان سیمای واحدی از جنید به,شکل.ساختاری با در نظر گرفتن و کنار هم ۲- آیا می‌توان با مجموع کرد آثار از شخصیت عرفانی حقیقی جنید مطالبی ارائه این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی گردآوری شده است. بعد توصیفی آن ناظر بر این امر است که ابتدا چند مفهوم شرح داده خواهد شد. توضیح این مفاهیم کمک می‌کند که بررسی ساختارگرایانه» ساختار روایات تذکره‌ها و نیز مشرب عرفانی جنید بهتر فراچنگ آید. همچنین مختصری از زندگی‌نامه جنید به این بخش اضافه خواهد شد. در بخش تحلیلی تلاش می‌شود که با ذکر مصادیقی از تذکره‌ها نشان دهیم که چگونه می‌توان جنید بغدادی را در روایت تارخ عرفان به شکل ساختاری تعریف کرد  س ۱۷-ش 1۳ -تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی يا بازساخت تطوار ساختاری شخصیت ../ 4۷ در مواجهه با فهم و درک مفاهیم و کلیات عرفان نوع نگرش میان توحید عملی و نظری در میان عرفا تا حد زیادی ساختار و شیوه را در بیان تعابیر دگرگون می سازد. جنید بغدادی یکی از پیشگامان بحث توحید است و سخنان ارزشمندی در باب معرفت و توحید دارد. وی با توجه به سطوح مختلف مخاطبان» مراتبی را برای توحید برمی‌شمرد. سخنان وی در باب اين موضوع نمایانگر آن است که سیر و سلوک عملی و بینش خاص عرفانی در کنار هم در پیشبرد عارف برای رسیدن به مرتبه توحید ایفای نقش می‌کند. جنید در بیان مراتب معرفت و توحید تعامل سازگاری میان قوه عملی و نظری برقرار می‌کند و عرفان او چنان‌که در باب عرفان پیش از سده هفتم ذکر شده» عمل صرف نیست. رسیدن به مرتبه توحید از جهتی روی در قوه عملی دارد و با گذشتن از مراتب سیر و سلوک. برای عارف حاصل می‌شود و از طرف دیگر ارتباط ناگسستنی با بینش ویژه عرفانی و.به تعبیر دیگر» قوه نظری دارد. بدین‌سان برای شناخت بهتر توحید و عرفان, توجه به نحوه تعامل قوه نظری و عملی تاثیر دیدگاه صرف نظر از آثار عرفانی و کتاب‌های "غیردانشگاهی؛ در باب جنید تا کنون تحقیقاتی در حوزه دانشگاهی انجام شده که در این تحقیق به شرط حفظ امانتداری علمی از دستاوردهای آن‌ها بهره برده شده است. در این میان می‌توان به چند نمونه اشاره کرد: میرباقری‌فرد» آقاحسینی و رضایی (۱۳۸۹)» در مقاله‌ای با عنوان «مراتب توحید از دیدگاه جنید بغدادی» تحلیلی جامع در آراقی این عارف متفکر داشته‌اند. به زعم نویسندگان در تعالیم جنید بغدادی» چهار مرتبه از توحید دیده می‌شود که دو مرتبه اول آن, بر پای علم و معرفت شکل می‌گیرد و مورد قبول همه مسلمانان؛ ولی مراتب سوم و چهارم توحید؛ یعنی فنا و وحدت شهود. خاص عارفان و سالکان طریق الی‌اللّه و  ۸ افصلنام ادبیات عرفانی ‏ و اسطوره‌شناختی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... نتيجه عشق و مشاهده است. نکنه جالب توجه در این تبیین آن است که به نظر می‌رسد این مراتب در تکوین ساختاری شخصیت عرفانی جنید نیز دخیل هستند. مقاله ذکر شده در بخش تکوین ساختاری تشابهاتی در باب شخصیت ساختاری جنید با پژوهش حاضر دارد ولی در این مقاله به صورت کامل‌تر به آن پرداخته شده است. میرباقری فرد و سیدان (۱۳۹۱)» در مقاله «شیوه تعامل قوه نظری و عملی در بینش توحیدی جنید بغدادی»» به سویه‌های گوناگون و ارائه مصادیقی در راستای تلفیق آرای نظری و عملی او پرداخته‌اند. نقطه تمایز مقاله ذکر شده با پژوهش حاضر نگاه ساختاری به تکوین سیمای واحد و در عین حال متناقضی است که از جنید بغدادی در آرای صاحبان تذکره و دیگر پژوهندگان احوال مشایخ و کبار صوفیه بازنمایی شده است. در پژوهش حاضر سیمای واحد جنید به طور جامع‌تری بررسی شده است. رادمهر (۱۳۸۹)» در شرحی بر زندگی و افکار و آثار جنید بغدادی» به این موضوع می‌پردازد که عرفان را حقیقت دین باید.دید پا در.دل دین» باید عرفان را جست‌وجو نمود. آنان که در پی دین حقیقی رفتند؛ عاقبت ره بهآعرفان یافتند و لباس تصوف بر تن کردند و نفوسی که میل به عرفان داشتند, سرانجام دین‌دار گشتند. در میان مشایخ اهل تصوف» آنکه رسالات عرفانی» مشحون از نام اوست» جنید بغدادی یا نهاوندی است. از اقدم کتبی که به شرح حال او پرذاخته‌اند می‌توان از حلی‌هالاولیا و تاریخ بغداد نام برد که در هر یک. فصلی مجمل به او اختصاص یافته است. اگر چه بعد از آن دو کتاب, بسیاری از او یاد نموده‌اند. اما دریغا که رساله مستقلی درباره او نوشته قده باشند, مگر در قرن اخیر که رگا انگشم کی خبدالقادن شرح سوانج :او را با برخی از رسایل ای در سلسله انتشارات «اوقاف گیب» نشر داد. در زبان فارسی» یا تذکره‌ای در وصف او نبود یا متأسفانه» این مولف از آن اطلاعی ندارد. لذا سعی بر آن شد تا آن چه در مطاوی کتب مشایخ و مرقومات صنادید اهل تصوف در وصف او آمده» جمع و برآن تبویب و تنظیمی حاصل آید. تا از جهتی» مقدمه‌ای برای تحقیقات آتیه باشد و از بابتی» نام جنید چون بایزید» حلاج و آبوسعید و نظایر اینان؛ در کنار بانیان میراث مرغوب و عظیم فرهنگ و آداب اين مرز و بوم ولو به اجمال و منقصت معلوم شود. در ماد مذکور بیشتر در باب عرفان سخن گفته شده و اشاره به شرح  س ۱۷-ش ۳٩ تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی یا بازساخت تطور ساختاری شخصیت ../ 4۹ حال جنید و عرفان و تصوف وی داشته است و تشابهاتی از نظر بررسی سیمای واحد جنید با پژوهش حاضر دارد. همچنین اشاراتی به شرح حال جنید و عرفان و تصوف او وجود دارد که مشابهاتی با تحقیق مقاله حاضر دارد» ولی تلاش بر این است که در این مقاله سیمای واحد جنید از جنبه کامل‌تری بررسی شود. حسینی (۱۳۸۰)» در مقاله «زبان فاخر و لسان واجد تصوف مروری بر شرح احوال و آثار و افکار شیخ المشایخ, سید الطائفه, لسان الوم طاووس العلما و سلطان المحققین جنید بغدادی» مروری بر شرح احوال و آثار جنیدین محمدین جنید بغدادی صوفی برجسته قرن سوم هجری است. جنید از چهره‌های درخشان تاریخ تصوف اسلامی است. او در زهد و تقوی سرآمد روزگار بود و صوفیه او را شیخ المشایخ و طاووس الفقرا می‌خواندند و بسیار محترم می‌شمردند. جنید در بیان آرا و مبادی صوفیه اهتمام بسیار به کار برد. آثاری که از وی به ,جا مان معدود است با اين همه» وی صوفی‌ای است که بیشترین سخنان از وی روایت. شده است. وی موسس مکتب بغداد به شمار می‌رود و اولین کسی است که به شرح شطحیات صضوفیه خصوصا بايزید بسطامی پرداخته است. در حفظ اسرار صوفیه بسیار کوشیده است و از رازدارترین صوفیان به شمار می‌رود. مریدان بسیاری در مکتب وی تعلیم؛دیده‌اند. حلاج, شبلی و جریری از جمله شاگردان وی هستند. به سبب نقل و روایت احادیث فراوانی که از وی در بیان نظریات صوفیان بازمانده وی را زبان فاخر تصوف نامیده‌اند. پژوهش حاضر بیشتر به شرح حال و آرا و نظرات جنید پرداخته است که برخی از مطالب مقاله مذکور با پژوهش حاضر در باب شناسایی شخصیت جنید مشابهت‌هایی دارد. ما در این عقدایی و یمینی (۱۳۹۳)» در مقاله «جنید بغدادی به گزارش تکرهلاولیا» دانش بینش و احوال جنید بغدادی یکی از نام‌آورترین چهره‌های عرفان اسلامی را با تکیه بر گزارش عطار در نذکرهلاولیه معرفی نماید. همین گرایش, او را از عارفان پرشوری چون حلاج جدا و به وابستگی به حکومت عباسیان متهم می‌کند. برای ارائه تصویری روشن از چهره جنید. ابتدا به اختصار طرز تلقی محققان مختلف را درباره او بررسی  ۰ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناحتی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... کرده و سپس برای نشان دادن ویژگی‌های او به سراغ تذکرهّلاولی رفته است. عطار همچنان که در معرفی شخصیت‌های دیگر ابتدا اقوال دیگران را درباره جنید می‌آورد و سپس سخنان گزیده او را در باب مسایل مختلف بیان می‌کند. این مقاله با تحلیل هر دو بخش. کوشیده است: در خل امکان, ساختار دانش, بینش و جهان‌بینی او را ترسیم نماید. در این ساختار, جنید را عارفی متشرع می‌پابیم که از سویی به مبانی آیین خویش سخت پایبند است و از سوی دیگر می‌کوشد با تکیه بر دستاوردهای شهودی» باورهای دینی خود را تلطیف نماید که با مقاله حاضر از جهت ارائه تصویری روشن از چهره جنید تشابه و نزدیکی‌هایی دار ولی ما در پژوهش حاضر به تکمیل این بحث در این قسمت, نخست تشریحامباحث نظری در باب نگاه ساختارگرایانه» بازنمایی و همچنین تذکره‌های عرفانی و در نهایت بیوگرافی مختصری از جنید بغدادی در می‌شود و در قسمت دوم رویکرد صاخبان اتذکره‌ها نسبت به جنید بغدادی نشان داده ساختارگرایی " نظریه‌ای مربوط به قرون نوزدهم و بیستم است. ساختار در ادبیات واژه‌ای پرکاربرد و در عین حال عجیب است که از مرزهای ادبیات به سمت فلسفه» روان‌شناسی» جامعه‌شناسی و ختی سیاست رفته است. این واژه» «در لغت به معنی پیکره و استخوان بندی هر پدیده و در اصطلاح ادبی به مفهوم روش سازماندهی و  س ۱۷-ش ۳٩ - تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی یا بازساخت تطوّر ساختاری شخصیت .../ ۵۱ پیوند عناصر و اجزای سازنده هر اثر ادبی با یکدیگر است» (برسلر ۱۳۸۹: ۱۵۹) «در اصطلاح نقد ادیی به شیوه اتصال میان عناصر و اجزای سازندهه اثر ادیی گفته می‌شود. ساختار مانند ریسمانی است که بدون دیده شدن, دانه‌های تسبیح را ردیف می‌کند یا مثل استخوان‌بندی بدن است که اندام انسان را می‌سازد.» (داد ۲۷۶:۱۳۹۰) بررسی ساختاری شخصیت جنید بغدادی که در اين مختصر, سوزژه بررسی است به این معنا بر اساس یک ارگانیسم یا یکپارچگی شکل خواهد گرفت. اما پرسش اینجاست که چنین بررسی‌ای در باب یکی از مشایخ صوفیه چه دستاوردی خواهد داشت يا به امید پاسخگویی به چه مسائلی طرح می‌شود؟ برای پاسخ باید اشاره داشت «متتقدان با دیدگاه‌های مختلف, ساختار را تعریف کرده‌اند. از نظر بسیاری» ساختان چارچوب طرح ریزی شده اثری ادبی است که اين نوع ساختار را اصطلاحا ساختار ضوری !؛ یخی ساختار از نظر شکل می‌نامند. نوع دیگر ساختار که غیرصوری؟ نامیده می‌شود. ساختاری است که در.آن فرم.پا.شکل مورد توجه نیست. اما از دیدگاهی دیگر ساختار تعریفی پیچیده‌تر و عمیق‌تر دارد اوآن تحاصل روابط کلیه عناصر تشکیل دهنده اثر با یکدیگر است؛ یعنی ارتباط بین عناصر اثر هنری که کل آن اثر را در در نقد ساختاری سه مروخله مهم وجود دارد؛ بدین ترتیب که منتقد ساختارگرا نخست ساختار هر اثر ادبی را به اجزای تشکیل "ذهنده آن تجزیه می‌کند» سپس به بررسی ارتباط اين اجزا با هم می‌پردازد و بالاخره در مرحله سوم به این مسأله توجه می‌کند که دلالت کلیّت اثر بر چیست. زیرا در هر نظام» کلیه اجزا به هم مربوط هستند و هر جز به جز دیگر و به کل نظام وابسته است. بنابراین» کارکرد هریک از اجزا بر اجزای دیگر و بر کل نظامی که اجزا وابسته به آن هستند, تأثیر می‌گذارد.» (همان: ۱۸۷) اگر این مسئله را به کشف شخصیت ساختاری جنید مرتبط بدانیم» می‌توان این‌گونه استنتاج کرد که اولا با معرفی جنید در تذکره‌ها و آثار مکتوب صوفیه به عنوان متونی قابل تجزیه مواجه هستیم؛ ثانیا بررسی ارتباط میان این اجزا یعنی روایت‌های گوناگون. باید به میانجی یک کل بزرگتر (یعنی همان دای که عنوانش جنید بغدادی ۳ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناحنی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... است) فهم گردند و نهایتا از دل این روابط یک کل ساختاری باید معرفی شود. این رویکرد موازی با روش شناختی مندرج در تمامی نحله‌های ساختارگرایانه است. ۱- روشی که بیشتر به عوامل زبانی اثر توجه دارد و به اين مسأله می‌پردازد که کدام یک از اين عوامل باعث یک‌دست شدن و پیوند اجزای متن می‌شود. آلشيرغ محمول‌تز کدی شناشتاسی! شبات ق نزفیکن بسیارقارد: فر این شیوم او ادبی به عنوان نظامی از نشانه‌ها که مفهومی را منتقل می‌کند. مورد توجه قرار می‌گیرد. اما به طور کلّی در نقد ساختاری بیشتر به این مسأله توجه می‌شود که شگرد ادبی چگونه عمل می‌کند نه این مطلب که اثر چگونه احساس درونی صاحب اثر را بیان می کند یا واقعیتی بیرونی را انعکاس می‌دهد.» (میرصادقی ۱۳۸۸: ۱۸۷) در ادامه سعی بر این است تا با روش تجزیه» ترکیب و بازنمایی ساختاری چهره جنید که در رسائل و کتب و تذکره ها آمده است. تنوع روایی در زندگی نامه او را در هدف غایی ساخت‌گرایان کلاسیک «آن بوآتا به آشیوه‌ای شبه علمی» دستور زبان ناپیدایی را که بر قالب‌ها و معانی تمام تولیدات ادبی حکومت می‌کند. آشکار سازند. «از حیث ماهیت» در نقد ساخت‌گرایی» متن ادبی را جهانی خودکفا و مستقل تعریف می‌کند که معنی و دلالت‌های آن ار دل مناسبات کلظات و جملات متن» استخراج می‌شود و به مدلول‌هایی در همین جهان ارجاع می‌کند.» (داد ۱۳۹۰: ۶۸۳) «از این‌روی ساختارگرایی با شیوه‌های سنتی نقد ادیی متفاوت است؛ زیرا اثر ادبی را ساختاری عینی می‌بیند که نشانه‌ها و قراردادهایی که درآن به کار رفثه از نویسنده و خواننده و دنیای خارج» جدا و مستقل هستند.» (میرصادقی ۱۳۸۸: ۱۸۷) نقد ساخت گرایانه  س ۱۷-ش ۳٩ - تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی یا بازساخت تطوّر ساختاری شخصیت .../ ۵۳ عنصری است که در فصول بعد می‌بینیم شمار زیادی از آثار شاعران موج نو را تحت «به طور خلاصه می‌توان ویژگی‌های نقد مبتنی بر رویکرد ساخت‌گرایانه را به شرح ۱- از منظر ساخت‌گرایان» هر اثر ادبی تنها یک متن است؛ یعنی حالتی از نوشتن که توسط بازی عناصر شاکله و بر طبق رمزها! و سنت‌های خاص ادبی تشکیل شده ۲ مولف يا فاعل» حق بیان هیچ فکر یا غرض شخصی را به عنوان منشا و تولیدکننده اثر ندارد. برعکس این «خود» آگاه به عنوان ترکیبی قلمداد می‌شود که در آن تمام سنّت هل رمبرها ری تقواین آتوکیب ی ازبان از یقن آماده‌اشام ری غیر شغمببی " امکان بروق ای ساحت متن خاصی را پیدا می‌کنند. اینجا است که رولان بارت ادعا می‌کند نویسنده ۳ ساخت‌گرایی جای نویسنده را با خواننده به اعنوان نماینده محوری در نقد عوض می‌کند. اما این خوانندهه"قذیمی»*#هم به عنوان فردیی آگا» هدفمند. و با احساس در فعالیت غیرشخصی «خواندن» یا «قرائت» حل.می‌شود و آنچه می‌خواند متنی نیست که مشحون به معنی باشد. بلکه نوشتار 66711876 است»» (داد ۱۳۹۰: ۶۸۳) آنچه به عنوان زندگی‌نامه جنید در دست است صرف نظر از اختلافات جزئی در باب جنید خزاز قواریری» مکنی به «ابوالقاسم»» صوفی نامدار سده سوم هجری است. لب او در منابع متقدم عموما به صورت جنیدین محمدبن جنید خزاز قواریری ضبط افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناحتی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... شده» (ررک. ابونعیم ۱۳۸۷ ج ۱: ۲۵۵) اما خواجه عبداللّه انصاری (۱۳۸۹: ۱۹۱ لقب او را جّاج خزاز آورده‌است. گفته شده که چون پدر جنید تاجر شیشه (فواریر) و خود او تاجر ابریشم خام (خز) بوده است. جنید را قواریری و خزاز خوانده‌اند. تاریخ تولد جنید به درستی روشن نیست, اما بنابر شواهدی پیش از ۲۱۵ ق زاده شده است. اصل خاندان وی از نهاوند است» اما ذر بغداد به ذنیا آمد و همه عمرش را در آن شهر به سر برد. به همین سبب به «نهاوندی)» و («بغدادی» هم مشهور است. از کودکی جنید اطلاعی در دست نیست. وی در آغاز جوانی نزد ابوئور ابراهیم‌بن خالد کلبی به فراگیری فقه پرداخت و در این زمینه پیشرفت چشمگیری داشت. از اين‌رو برخی او را بیش از آن که صوفی بدانند در شمار فقها آورده اند (سلمی۱۶*۹: ۱۵۹ قشیری ۱۳۹۱: ۰ از او با القاب متعددی همچون طاووس‌العلم سلطان‌المحققین» و سبّد طایفه یاد کرده‌اند. جنید به بغدادی و نهاوندی نیز شهرت دارد؛ زیرا اصل او از نهاوند و محل تولد و رشد وی بغداد بوده است. تاریخ تولد جنید معلوم نیست. ولی بنا بر قرائنی احتمالا قبل‌از ۲۱۵ به دنیا آمده. اسنت. وی افزون بر فقه» در فراگیری علوم شرعی و حدیث و کتابت آنانیز کوشش‌ها کرد: بززگ ترین استاد جنید در تصوف سری سقطی, دایی‌اش بود. بدین ترتیب جنید میانجی انتقال انديشه‌ها و آموزش های صوفیانه کرخی و سری سقطی به نسل‌های بعد.شد. از انجا که سری کتابی ننوشته» بیشتر سخنانی که از وی باقی مانده از طریق جنید به دیگران رسیده است. البته شاید برخمی از آن‌ها سخنان خرده نیک باشیه, کم زو زبلناسری بو ,گفته است. اولین مورد قوام‌پخش ساختاری پردازش شخصیت. اوست و:دومین مورد تفاوت های جزئی را نشان می دهد. به بیان دیگر و با توجه بّه تعاریف مفهومی ذکر شده» در اولی ما با گزارشگران و عارفان بعدی مهم از شخصیت جنید را براساس بازنمایی سیادت او بر مشایخ و معاصران ذکر کرده‌اند. نکته جالب توجه آن است که عطار و جامی هر گاه  س ۱۷-ش ۳٩ - تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی یا بازساخت تطوّر ساختاری شخصیت .../ ۵۵ می‌کنند که در آن شیخ مذکور چیزی به جنید آموخته باشد یا در توصیف او می‌گویند که همرتبه با جنید بوده است. این سیادت شکل ساختاری دارد و روایتی تقابلی - مجاورتی را بازتولید می کند. در نظر تمامی این مشایخ مقام عرفانی جنید به حدی است که به «سبّدالطایفه» و «شیخالطایفه» شهرت یافته است. ابوالعباس عطا می‌گوید: امامنا فی هذا العلم و مّرجعنا المقتدی به» الجنید. (هجویری ۱۳۹۵ :۲۳۵؛ عطار ۱۳۸۲: ۳۹۳) خود جنید در روایتی شکل سیادت را تلفیقی می‌داند و صوفی مورد قبول را اجتماعی از خصایلی می‌داند که به شکل تاریخی قوام و کمال یافته است: «صوفی آنست که دل او چون دل ابراهیم سلامت يافته بود از دوستی دنیا و بجای آرنده فرمان خدای بود و تسلیم او تسلیم اسمعیل و اندوه او اندوه داود و فقر او فقر عیسی و صبر او صبر ایوب و شوق او شوق موسی در وفقت مناجات و اخلاضص او اخلاص محمد.» (عطار ۱۳۸۲: «تصوف صافی کردن دلست از مراجعت آخلقت و مفارقت از اخلاق طبیعت و فرو میرانیدن صفات بشریت و دور بودن از دواعیی/نقسانی و فرود آمدن بر صفات روحانی و بلند شدن به علوم حقیقی و بکار دأششن آنچه/اولی‌تر است الی الابد و نصیحت کردن جمله امت و وفا بجای آوردن بر حقیقت و متابعت پیغمبز کردن در شریعت» (همانجا) در تقویم و تکوین ساختاری شخصیت جنید برخی از پژوهندگان قدیم و جدید بر تمایلات او بر آموزه‌های شیعی صحه نهاده‌اند, اما نکته‌ای که در اینجا باید در نظر داشت» آن است که روایات دال بر این مضمون عمدتا به دلیل منقولاتی است که از او درباره مکارم و فضائل عرفانی حضرت علی(ع) نقل می‌کنند. این در حالی است که علاوه بر آن حضرت که در میان تمامی مکاتب عرفانی و صوفیه دارای جایگاهی ممتاز  ۹ افصلنامه ادبیات عرفانی ‏ و اسطوره‌شناختنی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... است؛ حتی ستایش از درجات عرفانی ائمه ائنی عشر به‌ویژه امام باقر و امام صادق علیهم‌السلام نیز دالی بر شیعه بودن چنین مشایخی نیست. بنابراین آنچه ساختار شخصیتی جنید در این بازنمایی ها را تکمیل می‌کند. بیش از انتساب او به تشیّع احصای او در باب ستایش از همه عارفان است. اما چنین روایاتی در بسیاری از تذکره‌ها متکثر است که از آن جمله به موارد زیر اشاره می شود: «و [جنید] گفت: «شیخ ما در اصول و فروع و بلا کشیدن, امیر المژمنین علی [مرتضی] است - علیه‌السّلام - مرتضی را در گزاردن حرب‌ها از او چیزها حکایت کردند که کس طاقت شنیدن آن ندارد. که او امیری بود که خداوند - تعالی - او را چندان علم و حکمت معصوم علیشاه نایب‌الصدر که برای اولین بار عنوان کرد «جنید به فرموده امام به ارشاد عباد پرداخت و چون نمی‌توانسته مسئله شاگردی جنید را نزد ابوئور و پیرویش را از سفیان ثوری کتمان کند ادعا می‌کند که.جنید در آن.هنگام تقیه کرده است.» (۱۳۸۳ ج۲: ۳۹۸ نورعلی تابنده می‌نویسد: («بعد*از غیبت حضرت به او (جنید) اجازه دادند برای خود جانشین تعیین کند. جانشینان جنید در واقع نماینده غیر مستقیم امام می‌باشند که اخذ بیعت می‌کنند» (۱۳۷۷: 4۳) و «اولین؛قطب در زمان غیبت شیخ الطائفه جنید بغدادی بود پس از ایشان سلسله اقطاب ماذون که اجازه‌شان در امر طریقت و درایت با واسطه به امام می‌رسد.» (همانجا) اما با توجه به این اوصاف برای پاسخگویی به سیر ساخته شدن سیمای جنید به چند بازنمایی از او در آثار عرفانی و در ارای صاحبان تذکره‌ها الف: طیقات الصوفیه سلمی: سلمی درباره جنید تلاش می‌کند تا شخصیتی معقول به لحاظ سلوک يا در مسیر طریقت ارائه دهد. به همین دلیل است که ازسیمای جنید. سویه‌ای بسیار منطقی به نمایش می‌گذارد. در اینجا ما با بعد تاریخی این ساختار واحد مواجه هستیم. بات سلمی مانند بسیاری از تذکره‌های عرفانی» در دو ناحیه به یک شخصیت عرفانی می‌پردازد: اولا ویژگی‌های فردی و شناساندن شخص از حیث تاریخ و محل تولد. تاریخ و محل وفات. بیان نام و کنیه و لقب وی » معرفی استادان و شاگردان او بیان طریقت عرفانی او نظیر ملامت» فتوت» معرفت, محبت و نحله‌ها و  س ۱۷-ش ۳٩ - تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی یا بازساخت تطوّر ساختاری شخصیت .../ ۵۷ همچنین بیان مسافرت‌های او و مطالبی دیگر ازاین‌دست؛ ثانی سخنان آن شخصیت عرفانی و حکايت‌ها و کرامت‌هایی از او. این قسمت» بخش عمده معرفی یک شخصیت عرفانی است؛ زیرا در قسمت اول, ما بیشتر با ظاهر زندگی او آشنا می‌شویم» ولی در این قسمت. جغرافیای درونی یک عارف و میزان قوت باطن او برایمان روشن ب) طیقات الصوفیه انصاری: اثری از خواجه عبداله انصاری درباره احوال و اقوال مشایخ تصوف, به زبان هروی قدیم» که لهجه‌ای از لهجات متقارب به فارسی دری است. که به گفته جامی در مقدمه تقحات الانس, خواجه عبدالّه انصاری این کتاب را از روی طمّات الصوفیه سلمی املا کرده است. (صفا ۱۳۶۷: ۱۲٩) تمرکز بر بیانان خواجه در باب جنید طّات الصوفیه را از حد بیان تاریخ و شرح‌حال افراد فراتر برده و آن را تبدیل به کتابی تعلیمی برای ارشاد مریدان کرده است. روش وی دربرآوردن مقاصد تعلیمی سبب شده است که.به هنگام نقل سخنی از یکی از مشایخ, سخنان مشابه از مشایخ دیگر در پی هم آورده شود و این سلسله, گاه تا اقوال متأخران و معاصران را نیز در برگرفته است. اين‌چنین ویژگی‌هایی هم از وجوه اهمیت طتقات و هم از وجوه تمایز عمده نبا طقات سلمی است. جنید منقول در طقات انصاری جنیدی به غایت ریزبین و نکته‌سنج است. اگر عطار از داستانی که میان جنید و شبلی روی داد به سرعت می‌گذرد انصاری بر آن توقفآمی‌کند که جنید شبلی را که در محضرش الّه گفته بود توبیخ کرد که «مگر غائب است که بجای يا ال الله گفته؛ و اگر حاضر است» اين چه ادب است؟» (انصاری ۱۳۸۹ 1۵0) از سمت دیگر روایت انصاری همان‌طور که غنای ساختار عرفانی سیمای جنید را تحکیم می‌بخشد در برخی از داده‌های تاریخی آن را متزلزل نیز می‌سازد. از آن جمله نقل عبارتی از جنید است که گفت «مردمان پندارند من شاگرد سری سقطی‌ام درحالی که من شاگرد محمد بن علی ج) روایت عطار در تذکرتالاولیا. روایت عطار در تذکره به چندین اعتبار تکامل‌یافته‌تر از روایات پیشین است. اولا او توانسته است که سیمایی دقیق و واحد از  ۸ افصلنامه ادبیات عرفانی ‏ و اسطوره‌شناختنی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... جنید طراحی کند. در این طراحی عطار کوشیده است تا روایات متناقض را یا ذکر نکند و یا دلایل آن را توجیه کند. او در پی شیعه‌تراشی يا تأکید بر اهل سنت بودن جنید نیست. همچنین رابطه متقابل ساخت/واساخت که مانند مثال بالا از خواجه عبدالله ذکر شد. در تذکره عطار دیده نمی‌شود. مسئله دیگری که مهم‌تر از این است. ذکر این حقیفت است که عطار کلیت تذکره را - هرچند از ذکر مشایخ به صورت جداگانه و تفکیک‌شده نگاشته» اما - همچون ساختاری واحد در نظر می‌گیرد که هر یک از مشایخی قسمتی از آن را بازنمایی می‌کنند. بنابراین ما جدا از شکل ظاهری که براساس آن برخی از رویدادهای حیات معنوی جنید را در ذکر شبلی يا منصور حلاج می‌خوانیم» به شکل باطنی یا معنوی نیز قوام شخصیت جنید» بر سازنده کل دوران او؛ یعنی اواخر قرن دوم و اوایل سوم است. عطار تکلیف جنید را در نخستین روایت‌هایی «و جنید هفت‌ساله بود که سرّی او را به حج برد و در مسجد حرام مسئله شکر می‌رفت در میان چهارصد:پیز چهارصد اقولبگفتند در شرح بیان شکر هرکسی قولی سری با جنید گفتاو نیزالیمیزیی گوی. گفست*شک رآ است که نعمتی که خدای ترا داده باشد بدان نعمت‌فرری ای یر مت او را سرمایه معصیت نسازی چون جنید اين بگفت: هر چهارضد پیر گفتند احسنت یاقره عین الصدقین و همه اتفاق کردند که بهتر از این نتوان گفت؛ تا سری گفت: يا غلام زود باشد که حظ تو این روایت در امتداد نخسین صفتی تزیبنی است که عطار جنید را با آن وصف د) به روایت تفحات/لانس جامی: جامی به تبع ابن‌جوزی و اثر مشهور او یعنی صقّالصفوه که طرحی در نظر دارد و مطابق این اثر ابن‌جوزی, جلد نخست اثرش را که ظاهرا پس از جلد دوم فراهم کرده به نام شواهد النبوه در سیرت پیامبر(ص) عرضه می‌کند که بارها این اثر در شبه قاره هند و ایران عرضه و چاپ شده است و جلد دوم ای طرح, همان نفحات‌لانس است که در سال ۸۸۳ ساخته و پرداخته شده است. تأمل دقیق بر نفحات‌انس حکایت از اين دارد که جامی به دلایلی جز دلیل مذهبی از  س ۱۷-ش ۳٩ - تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی یا بازساخت تطوّر ساختاری شخصیت .../ ۵۹ نگاشتن ترجمه احوال مشایخ شافعی و شیعی قرن نهم اجتناب کرده است. دلیل یکم. براثر ستیز تعدادی از اين مشایخ با شاهرخ؛ دلیل دوم مشایخی که جامی را در روزگارشان ناآرام کرده بودند؛ دلیل سوم هم عارفانی که درک سیاسی‌شان از عرفان نقشبندی متفاوت بوده است. جدا از اين و تا آنجا که به موضوع بحث مربوط است. جامی بیش از عطار و دیگران به داستان‌سرایی تعلق خاطر دارد اما در این میان از ذکر نکته‌سنجی‌های جنید نیز غافل نیست. ساختار تاریخی سیمای جنید در کار جامی ترازویی است که هرچند نویسنده بر حفظ تعادل آن می‌کوشد. اما کفه روایی و ادبی آن بر کفه مفهومی و معنوی‌اش می‌چرید. از شیخ جنید سّال کردند: این علم از کجا آوردی و می گوئی؟ فرمود: اگر از کجا بودی نرسیدی. و فرمود: موافقت با یاران بهتر از شفقت است. و فرمود: استغراق الوجد فی العلم خیر من استغراق العلم فی الو جد.» ۵) به روایت کشف‌المحجوب: هجویری درباره جنید بسیار محتاط عمل می‌کند. هرچند در وضعیت عادی نیز او نان رغبتی به افسانه‌پردازی و انتساب کرامات عجیب به جنید ندارد. جنید در کار هجویری او نگارش او از نو به چهره معقوق «طقات» سلمی و «طمات» نصاری بازگشته است..بر این مدعا می‌توان روایات زیر از «(و گروهی دیگر حال را بقا و دوام روا ندارند؛ چنان‌که جنید رضی‌اللّه عنه گوید: «لأحوال کالروق فان بقیّت؟ فحدیّت اس احوّال چون برق باشد که بنماید و نپاید و آن‌چه باقی شود نه خال بود؛ که,حدیث نف و هوس طبع باشد.» و گروهی گفتند اتذو این امش (الأخوال کاممها؛ یعنی انا کما نحل اقب تزول. حال چون نام وی است؛ یعنی اندر حال حلول» به دل متصل بود و اندر ثانی حال زایل.» و هرچه بای شود صفت گردد و قیام صفت بر موصوف بود و باید که موصوف کامل‌تر از صفت هجویری در کشف‌المحجوب به تبع سلف خویش که دست بر قلم برده و احوال کبار مشایخ را ثبت نمودند» جنید را سید این طائفه و امام الائمه ایشان می‌داند و مذهب او را معروف‌ترین و مشهورترین مذهب صوفیه معرفی می‌نمایند ۰ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناحتی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... یکی دیگر از دلایل امساک و احتیاط او در باب جنید. ذکر رویداد تنش‌آمیزی است که بین جنید و حلاج درگشته است. بی‌طرفی موکدانه هجویری با آخرین جمله خود او «و هو اعلم» آشکار است: «اندر حکایات یافتم کی چون حسین‌بن منصور اندر غلبه خود از عمروین عثمان تبرا کرد و به نزدیک جنید آمد. جنید وی را گفت: به چه آمدی؛ گفت: تا با شیخ صحبت کنم» گفت: ما را با مجانین صحبت نیست. که صحبت را صحّت باید که چون یافت کنی» چنان باشد که با سهل تستری و با عمرو کردی؛ گفت ابا الشیخ الصحو و السکر صفتان للعبد. و مادام العبد محجوبا غن ربّه حتّی فنی آوصامّه؛ صحو و سکر دو صفت‌اند مر بنده را و پیوسته بنده از خداوند خویش محجوب است تا اوصاف وی فانی شود. جنید گفت: يا ابن منصور اخحطأت فی الصحو و السکن لذن الصحو بلاخلاف عباره عن صحه حال العبد مع الحق و ذلک لایدخل تحت صفه العبد و اکتساب الخلق. و انا ری يا ابن منصور فی کلامک فضولا کثیرا و عبارات لاطائل تحتها. خطا کردی اندر صحو و سکر, ازآنچه خلاف نیست. کی صحو عبارت از صحت حال است با حق و این اندر تحت صفت و اکتساب بنده اندر ناید. و من يا پسر منصور اندر کلام تو فضول می‌بینم.بسیار و عبارت بی‌معنی. و هو اعلم.» و) روایت سراج در اللمع: ابونصر سراج دراللمع تلاش می‌کند روایتی دقیق و تاریخی از جنید ارائه کند. او در آنچه.نمی‌داند یا به لخظ سندی به او نرسیده و حتی در آن مشکوک است چیزی به جنید نمی‌آفزاید.؛اين برخلاف رویکرد تا حدی آزادانه‌تری است که برای مثال شیخ عطار نیشابوری در باب او دارد. برای مثال عطار واقعه مشهوری که در آن برخی مشایخ توسط غلام خلیل یکی از مقربان دربار خلیفه مورد سعایت و درخطر اعدام اقرارگزفته‌اند را در ذکر ابوالحسین نوری می‌آورد. ابوالحسین از مشایخ بسیار مورداحترام جنید است» اما در روایت سراج» نقطه مرکزی و ثقل این داستان» جنید است. در هنگام فتنه عبداللّه‌یناحمدین‌محمد به اهلی معروف به غلام خلیل (متوفی ۲۷۵) برضد صوفیان بغداد جنید خود را صرفا یک فقیه خواند و از محاکمه رهید. (سراج ۱۳۸۸ ۲4۸) در نظر سراج یکی از مهم‌ترین امتیازات جنید بر مشایخ وقت آن بود که علم را باحال و تجربه‌های عرفانی جمع می‌کرد و بر مراقبه باطن و محاسبه اعمال تأکید بسیار داشت؛ ازاین‌رو مراقبه باطن را طریق  س ۱۷-ش ۳٩ - تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی یا بازساخت تطوّر ساختاری شخصیت .../ ۱٩ ز) جنید به روایت نوربخش: در میان متأخرین نویسندگان احوال مشایخ دو اثر طراتق الحتایی معصوم علیشاه دکنی و جنید | جواد نوربخش قابل ذکر است. هر دو نویسنده از مشایخ و اقطاب سلسله نعمت اللهی هستند که در انتساب سلسله مذکور به جنید تردیدی روا نمی‌دارند. اما عجب در این است که اين وتوق و اطمینان را در انتساب جنید به امام نقی و امام عسگری - علیهم‌السلام - و همچنین امام عصر(عج) دوچندان دارند. بازنمایی نوربخش از جنید ارائه سیمایی تمام‌عیار از عارف کاملی است که گویا عصاره و فشرده تمامی روایات پیشین است. عارفی صحوی مشرب که گوشه چشمی به سکر دارد. اعلم صوفیان که مرجع اهل شریعت است. صاحب کرامتی تمام‌عیار که در پردازش نغزترین لطایف عرفانی بی‌نظیر است. این «وی در زمان خود با فرق صوفیه و متفکران مذهبی از نقاط مختلف آشنا بود و با آن‌ها تماس داشت و هرچه از تیان آنان/ مقبول او بود در نوشته‌ها و سخنانش منعکس نمود و با ترتیب قابل«استفاذه‌ای: آن‌ها را رواج داد. او نخستین کسی بود که تصوف را مقبول اهل شریغت گردانید. سخنان گزافتو طامات صوفیه را کنار زد و اصول آن‌ها را حفظ نمود و بداین سبب او آزا شیخ الطایفه» گفتند. حتی محافظه‌کاران ضد صوفی مانند ابن‌تیمیه و ابن‌قیّم ازروی حساب می‌بردند و از طریقت او تعریف می‌کردند. او با هویتی ایرانی و تسلط به زبان و تفکر عربی وارث دو فرهنگ بود.» تاریخ تصوف به میانجی رسائل» تذکره‌ها و مکتوبات به جا مانده طی اعصار گوناگون تلاش کرده است تا مضامین حقیقی و -و به زعم عارفان و مشایخ متصوفه -غالبا به بیان درنیامدنی‌اش را بازنمایی کند. در بررسی تاریخ تصوف ضروری است به عناصر و عوامل گوناگون در زمینه‌های پیدایش تصوف و چگونگی شکل‌گیری آن. رابطه تصوف با مسائل اجتماعی و سیاسی, احوال و آرای مشایخ و سیر تألیف متون عرفانی توجه شود. در حقیقت یکی از راه‌های این بازنمایی برجسته‌سازی چهره‌های مرکزی  ۳ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... این جریان تاریخی است. حضور تاریخی و واقعی این دسته از مشایخ یک امر است و پرورش و بازسازی رو به کمال آن در متون عرفانی امری دیگر. با فهم چنین تفاوت مهمی است که می‌توان از ضرورت بازسازی يا بازنمایی سیمای برخی از بزرگان سخن گفت. در میان ستارگان این آسمان که نام ابوالقاسم جنید بغدادی یکی از پر بسامدترین‌ها و مکررترین‌هاست. هدف و مسثله مقاله حاضر بر این فرض استوار بوده که اساسا ما با بازنمایی‌های متفاوتی از سیمای او مواجه هستیم. در گزارشی از یک جنید صحوی مسلک و در روایتی دیگر از جنید متکی به احوالات می‌شنويم. در متنی دیگر جنیدی مایل به عرفان تعبدی و در دیگری جنیدی متعلق به عرفان فسلفی روایت می‌خوانیم. در این یکی شیعه و در آن دیگری سنی. آیا ما با تکثر ناخواسته‌ای از شخصیتی واحد مواجهیم که بنا به دلایل مختلف تاریخی از فقدان اسناد یا افسانه‌پردازی گرفته تا سليقه شخصی و تأکید وسواسی بر ادبیت متن» چنین ملغمه‌ای ساخته است؟ پاسخ مقاله حاضر با تأیید اين, تفارق‌ها این است که بازنمایی سیمای جنید در تمامی این آثار سیر تکاملل به خحود مرگگیرد. نتایج بررشی حاضر تشات می‌دهد که نویسندگان تذکره‌ها و احوال مشایخ کوشیده‌اند از عارفانی همچون جنید سیمایی الگویی بسازند. این کلیت معنوی رفته‌رفته. در آثار این نویسندگان شکل نهایی و واپسین خود را می‌یابد. جنید در بازنمایی اين.نویسندگان در برخی اصول شخصیتی واحد است و در برخی مسائل دیگر مختلف. بااین‌حال گویی با پیش رفتن اعصار و ادوار آنچه از جنید بازنمایی می‌شود رفته‌رفته شکل کامل‌تری پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد جنید بغدادی» فارغ ازآنچه .به‌عنوان عارفی مشهوز در زمانه خود بود» سلوکی موازی و مستقل را نیز در تذکره‌ها و روایت‌های نویسندگان عرفانی داشته است. انصاری, خواجه عبدالله‌ین محمد. ۱۳۸۹. طبقات الصوفیه. تصحیح محمدسرور مولایی. تهران: انصاری‌خوشابر . مسعود. ۰.۱۳۹۶ تلج العارفین جنید بغدادی.۱۳۹۶. تهران: جامی برسلر چارلز. ۱۳۸۹. درآمدی بر نظریه ها و روش های نقد ادبی. ترجمه مصطفی  س ۱۷-ش ۳٩ - تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی یا بازساخت تطوّر ساختاری شخصیت .../ ۳٩ جامی نورالدین عبدالرحمن. ۱۳۸۹ نفحات الانس فی حضرات الفدس. تصحیح محمودعابدی. حسینی» مریم. ۱۳۸۰. «زبان فاخر و لسان واجد تصوف مروری بر شرح احوال و آثار و افکار شیخ المشایخ, سیّد الطائفه, لسان القوم» طاووس العلما و سلطان المحققین جنید بغدادی». نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی (تبریز).س ۶۵. ش ۱۸۶و ۱۸۳. صص 1۳-۱۰۰ خطیب بغدادی, احمد بن علی . ۱۳۶۹. تاریخ بغداد. ترجمه مصطفی عبدالقادر عطا. ۳۳ رادمهر فریدالدین. ۱۳۸۹. شرحی بر زندگی و افکار ‏ وآثار جنید بغدادی. چ ۲. تهران: روزنه سراج» ابونصر. ۱۳۸۸ اللمع فی التصوف. رینولد آلن‌نیکلسون. تهران: اساطیر. سلمی, ابوعبدالرحمن. ۱۶۰۹هجری قمری. طتمّات الصوفیه. چاپ نورالدین شریبه. سوریه: سینگر, پیتر. ۱۳۸۸. هگل: مقدمه‌ای کوتاه. ترجمه اعزت‌الّه فولادوند. تهران: طرح نو. شاکری» رضا. ۱۳۸۷. «بررسی طبّات" پئوهزأت». عرفال آسلامی؛س ۳ ش ۶. صص ۰۱۹۱-۱۷۹ عبدالکریم‌ین‌هوازن قشیری. ۱۳۹۳. رساله قشیریه. ترجمه خسین شهبازی,» تهران: زوار. عطار نیشابوری » محمدبن‌ابراهيم. ۱۳۸۲. تذکرهالاولیا. تصحیح و ویرایش محمد استعلامی. عقدایی تورج و هما یمینی. ۱۳۹۳+جنید بغدادی به گزارش تذکرهالاولیا. عرفان اسلامی (ادیان علیشاه نایب الصدر, محمد معصوم.:۱۳۸۳.طرائ قیالخفایق. ج ۲.چ ۲. تهران: سنایی. میرباقری‌فرد» سیّدعلی اصغر و الهام سیدان. ۱۳۹۱. «شیو تعامل قوه نظری و عملی در بیش توحیدی جنید). مجله ادیان و عرفان. س ۶۵. ش ۱. صص ۰۱۱۹-۱۳۸ میرباقری‌فرد» سیّدعلی اصغر حسین آقا حسینی و مهدی رضائی. ۱۳۸۹. «مراتب توحید از دیدگاه جنید بغدادی». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. ش ۵۱. صص ۲۰۹-۲۲۵  4۶ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناحتنی ناصر امیرمحمدی -نعمت اصفهانی عمران... + 005776 69۵/2 .(393517 2014/1 005 770020 عمط مشاه مقطم۸ -اه 70008210 .(386877 2007/1 20/00۵ ۵ لعاا-لاه م0ط۸2 2076 ا قحلم ر0 ۵ 11۳۵۵۶۵۲۱ - ۵۳ :۳16-1 وه 6۵۲ م۸2 ع00م/2 عس و که 0 ۵ ۷۵ آوه 7202 20۳ ارو (2070/1309577) واه م۲ و73 له مسوک لمع مد آقسا۸ عرا هک هط 207 دوع 7 -أه 1200أوگ ۷۵ ۵-100۵ م78 موومو-له معا معل لاه معوهک 0 10۵16 7٩ واس ‏ ع ۳ ۳٩ (ه 20 2201و و20 ۵/۸۹۹0 7[ وم-اه 70707010 .007/1386877 2 2 لمکلله مهطل۸ ماه 200 ولد ۳0[ 131 .(0701 2801 0۳ عع0:1 1۳69 17016 عآحزم ۳۳ هع 3 کهمو-اه مق مع77 ۰ .51 270۰ .17706۲۹100 51۳62 ,۳7۳۵/65 0۳۵ 5016665 5004 ]٩ ۵ 70 00 70۷/۳7۹06 370656 200 ما۸ ۵ 772007 00۵ عآمق م70 مدمرک -وا[ ۲72675 ۸200 75107116 ۲۵۲۵۰ 26506 -م 220 ۳٩ ام سمل راها من  س ۱۷-ش ۳٩ - تابستان ۱۶۰۰ بازنمایی یا بازساخت تطوّر ساختاری شخصیت .../ ۹۵ .(7971ع91 و1۱۱ ۵0۱0 5ا(0[ع1أع ۲ 9107و ع310016 بق ماه ماه هماع 1 ع 65 022 ۵ ع71) 41-10800۷۹7 7 2 10۵-اه .2009/1368 200 لاطل ,525 0 ال 2426 ۵ (1/0 .577 1993/1372 ماه ۸۳20 اطل اسهادک 0 ع ۵1-111 70000810 .(1956/140670) و لمجله مهط۸ اطلف شهاک

در میان عارفان شهیر تاریخ اسلامی، نام ابوالقاسم جنید بغدادی کم همتاست. او به اعتبار درجات بالای سلوک، تحسین و تأیید معاصرانش و البته کرامات و عبارات لطیفی که از او نقل شده، جایگاه ممتازی دارد. عمده آشنایی مخاطبان فارسی زبان در عصر حاضر، تنها با توجه به ذکر وی در تذکرهالاولیای عطار است؛ با این حال بررسی ها نشان می دهد که بسیاری از آثار عرفانی و تذکره های دیگر نیز، توجه ویژه ای به این شخصیت داشته اند. بررسی های بیشتر، گویای این موضوع است که در بسیاری از تذکره ها و آثار عرفانی، سخن از یک جنید واحد نمی شود، بلکه در ادوار مختلف و زیر قلم آفریننده نویسندگان، معرفی و تشریح شخصیت جنید تفاوت هایی پیدا کرده است. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی می کوشد شکل ساختاری پنهان این روایات گوناگون درباره این عارف را بررسی و تبیین نماید. نتایج نشان می دهد که تنها با در نظر گرفتن و کنار هم قرار دادنِ این آثار متفاوت، می توان به شکل ساختاری، سیمای واحدی از جنید رصد کرد. هرچند سلایق نویسندگان بنا بر دلایل مختلف، یکسان نیست، اما گویی به تدریج در متون آنها، سیمای جنید، کمالی مجزّا بیش از آنچه این عارف شهیر در زمان حیات واقعی اش تجربه کرده، یافته است.

401907

ترکیب واژگانی «قول سدید) از نظر معنا و مفهوم یکی از واژه‌های مهم قرآنی است که تاکنون با رویکرد معناشناختی بررسی نشده است. از طرفی ه رگاه واژه سدید با واژه قول د رکنار یکدیگر به کار رفته است,.به ,رازه ول سرایت کردد و «قرل سدینه زا به سای قولی میطکم ی دون ظذشه بو قیک, تبدیل می‌کند. ترکیب «قول سدید) در قرأن کریم از دایره تنوع گسترده معنایی از قبیل قول معروف, حسن» میسور و بلیغ برخوردار است و در معانی مختلفی از جمله محکم و غیر قابل نفوذ و بدون هیچ شکافی به کار رفته است. مقّاله حاض رکوشیده است تاآپه وش توصیفی‌-تحلیلی» اين واژه را در قرآن مجیده مورد واکاوی قرار دهد و بدین نتیجه رسیده ات که.دز نظام فرهنگ وحیانی, با بررسی واژگان همشین قول سدید- یعنی دو واژه «تقوا» و احشیت)- باید در قول سدیده تفوای الهی و خحشیت از حداوند متعال در فرد تجلی بیابد- تا بتواند به این دستور الهی عمل کنده به سخحن دیگر افراد باید از خدا بنرسنده به ممنان ضرری وارد نکنند" و انسبت به,ییمان ظلم "زوا ندارند. با بررسی واژگان جانشین «قول سدید)» چنین برداشت "شود ,که قول سدید عبارت است از کلامی که هم مطابق با واقع باشد و لغ و نیاشد و هم اینکه دارای مره و«فایله مشروع باشد. م دانشآموخته دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم (نویسنده مسئول). مه دانشیار تفسیر و علوم قرآن جامعه المصطفی العالميه. 812100 0) 8۵12/1635 موه دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان. 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی «قرآن) به عنوان منبعی وحیانی» سرشار از ویژگی‌های زبانی و معنایی است که در زمان خاصی برای هدایت بشر نازل شده است. با توجه به اینکه نوع بیان این کتاب, منحصر به فضای حاکم آن جامعه نیست و تحت تأثیر هیچ قوم و ملیتی قرار نگرفته است؛ و هم اینکه دب قرآن کریم آن است که به یک موضوع به صورت یکجا و در کنار هم نپردازد» معارف موجود در آن به صورت تدریجی در طی سال‌ها شکل گرفته است و در هر بخش به موضوعات مورد نظر پرداخته است. حاصل این متن» توزیع موضوعات در سراسر قرآن کریم خواهد بود؛ پس اگر کسی بخواهد معنای خاصی از قرآن کشف کند, احتیاج به بررسی آیات و در کنار هم قرار" دادن آن,دازد. با نگاهی به تاریخ مطالعات قرآنی»روش‌هایی متفاوت,و در حد خود موثر برای فهم متون و الفاظ موجود در آیات" قرآن بوجود آمده"و بهکار گرفته شده است؛ به معنایی دقیق‌تر» به کارگیری"اوش‌های تفسیّر قرآن با قرآن اواحتی ,توّتجه به فضای نزول آیات قرآن و امثال ذلک نمونه‌هایی*ازتلاش"فکری بشردراراظه با قرآن است. امروزه» تطبیق مباحث زبان‌شناسی"نوین بر قرآن وامتون دینی و همچنین بررسی ارتباط آنها با فهم این متون از جذاب‌ترین زمینه‌های تحقیقاتی و روش‌های نوبنیاد در مطالعات قرآنی است که می‌تواند دریچه‌ای جدید بر روی عالمان در فهم متون دینی بگشاید و به بررسی.مغانی موجود, در آیات اقرآن در دو بعد کلی .و جزئی بپردازد. معناشناسی که یکی از شاخه‌های علم زبان‌شناسی است که در اصطلاح به مطالعه معنای عناصر زبان, به‌ویژه مطالعه شرایط حقیقی جملات و عبارت‌های زبانی می‌پردازد (ر.ک: زبان‌شناسی دارای حوزه‌های وسیعی است که یکی از آنها حوزه لفظ و دیگری حوزه محتوا یا معناست. هر قطعه‌ای از حوزه لفظ. با برش قرینه‌ای از حوزه معنا ارتباط پیدا می‌کند (بی‌پرورش» ۰۱۳۷۴ ص۵۲). حوزه محتوا را «معناشناسی» می‌خوانند که با عبارات «بررسی معنا»» «دانشی که به بررسی معنا می‌پردازد» و «شاخه‌ای از دانش زبان‌شناسی که به نظريه معنا می‌پردازد»» توصیف شده است (عمر, ۱۳۸۶ ص۱۹)؛ در واقع» معناشناسی علمی است که با نمود معنا در گسترده‌ترین معنای آن کلمه سروکار دارد؛ معنایی چندان وسیع که تقریبا هر چیز دارنده معنا می‌تواند عنوان موضوعی از معناشناسی پیدا کند (ر.ک: ایزوتسی ۱۳۸۱ ص۲-۳)؛ به سخن دیگر با توجه به آنکه قرآن کریم دارای لایه‌های پیچیده معنایی- زبانی است» نیاز است که با علم معناشناسی به بررسی واژگان و الفاظی که در قرآن به کار رفته است» همت گمارده شود؛ زیرا با علم معناشناسی می‌توان به کشف ساز و کار موجود در آیات قرآن و در نتیجه به نگاه معناشناسی به متن و تحلیل, معنایی «واژگان آن» یکی از راه‌های دستیابی به دقایق معنا و پی بردن به مقصود اصلی گوینده است و معناشناس قادر به ارائه لایه‌ای جدید از معانی الفاظ یات قرآن کریم.خواهد بود؛ چراکه با این روش معناشناس سعی در ارائه الگویی در حوزه معناشناختیبرای مطالعات .قرآنی.دارد. این نوع نگاه به‌طور خاص در یک متن دینی مانند قرآن,کریم که:کتابسعادت.بشر است» اهمیتی مضاعف دارد. قرآن, واژه‌های تازه‌ای را تا"معانی اج یدی به کار نبرده*است, بلکه به واژه‌های کهن» معنای جدیدی بخشید و از این اطیق جهانی تخدید ساخته است. نص قرآن را می‌توان یک چارچوب معناشناختی و قلمرو یا فضای خاصی در نظر گرفت که آن واژه‌های کهن با ورود به این چارچوب يا فضا معنای جدیدی را به دست آوردند (ر.ک: قائمی نیا ۰۱۳۹۳ص ۵۳۷). معناشناس در این سبک با به کار گرفتننگاه جزئی در مورد واژگان, یعنی بررسی معنای لغوی واژه و نیز ارتباط هم‌نشینی» جانشینی و سیاق آیات قادر خواهد بود. به لایه‌های"معنایی" الفاظ و همچنین؛ عوامل موثر در تشکیل معنای منحصر به فرد هر واژه دست یابد. با در نظر گرفتن اینکه خداوند هر واژه‌ای را از روی حکمت در جایگاه مخصوص به خود قرار داده است و با توجه به این پیش‌فرض که اصل در قرآن کریم» عدم ترادف واژگان است., خداوند متعال ترکیب واژگانی قول سدید را در جایگاه و با کلماتی هم‌نشین و جانشین قرار داده است که 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی هر کدام از این ترکیبات واژگانی با قول سدید هم پوشانی معنایی دارند؛ لذا این پرسش به عنوان پرسش اصلی مطرح می‌شود: با توجه به کاربردهای مختلف واژه سدید در قرآن کریم» مراد خداوند از این واژه در ترکیب «قول سدید) با توجه به محورهای در مورد پیشینه تحقیق نیز باید متذکر شد که مطالعات معناشناختی در قرآن کریم به مباحث معناشناسی پروفسور توشیهیکو ایزونسو برمی گردد که نخستین بار الگویی از معناشناسی ساختگرای واژگانی را در کتاب خدا و انسان در قرآن و همچنین کتاب ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقی- دینی در قرآن, وارد حوزه مطالعات قرآنی نمود. (لطفی, ۱۳۹۳ ص ۴۰)؛ البته مقالاتی در مورد معناشناسی واژگان قرآنی انجام گرفته است. همچون کریم» جهل, کتاب» احسان استکبار, اضطفا» سیاحت» ذکر علم» راسخان در علم عدل, کلمه تقوا اخبات. شیطان»امشاج و غیره..در.مورد موضوعات مرتبط با سرفصل‌های این مقاله نیز.مقالاتی انگارش شده است (ر:ک: مطیعو. حسینی» ۱۳۹۱/ حسینی» ۱۳۹۵/ شجاعی, ۱۳۸۹/ مرواتی«و.شکریگی,» ۱۳۸۹۲/ ایروانی» ۱۳۸۶/ آهی و سوری» ۴ دذوالفقاری‌فر و دیگران» ۱۳۹۳)..اما تاکنون پژوهشی*"ذر مورد معناشناسی قول سدید صورت نگرفته است؛ لذا ضرورتآذارد.تا تحقیقی"در این مورد نیز انجام شود. در زبان‌شناسی جدید. معنای واژگان از دو نگاه «زمان گذر» و «هم‌زمان» می‌توان بررسی کرد. «معناشناسی تاریخی» به مطالعه تاریخی تغییرات واژگان در گذر زمان می‌پردازد و «(معناشناسی توصیفی)» به مطالعه رابطه معنایی واژگان یک حوزه معنایی در مقطع زمانی این دو نگاه, متأثر از «زبان‌شناسی در زمانی» و «زبان‌شناسی هم‌زمانی» هستند. زبان‌شناسی در زمانی» تحوّل زبان را در طول زمان بررسی می‌کند و به مطالعه و تحلیل تغییراتی می‌پردازد که در گذر زمان در زبان‌ها به وجود آمده‌اند (حق‌شناس» ۱۳۸۵ ص۳۴۶). ولی زبان‌شاسی هم‌زمانی (توصیفی) به سازوکار زبان و تشریح ساختمان آن می‌پردازد و هر زبانی را در هر برشی از زمان به منزله نظام ارتباطی خودکفا و مستقل سوسور انواع رابطه‌های ساختاری را بر دو نوع تقسیم کرده است: رابطه هم‌نشینی و رابطه جانشینی. رابطه هم‌نشینی» میان واحدهایی برقرار می‌شود که همگی مستقیما در یک ساخت حاضرند؛ به عبارت دیگر» یعنی پیوندهایی حاضر بین واژه‌ها. پیوند هم‌نشینی» پیوندی است که میان واژگان مختلف در یک زنجیره گفتاری مشاهده می‌شود؛ مثلا در جمله «من به خانه دوستم رفتم»» «من»» (خانه» «دوست» و «رفتم» چهار جز زنجیره‌ای گفتاری را تشکیل می‌دهند؛ یعنی آنها جزئی از یک زنجیره حقیقی رابطه جانشینی به ارتباط اجزایی گفته می‌شود که لزوما حضور فیزیکی در یک زنجیره گفتاری ندارد» بلکه در زنجیره‌ای حافظه‌ای درک می‌شوند و در ورای گفته‌ها و در این جستار می‌کوشیم با بهره‌گیری.از روش معناشناسی توصیفی» که پایه‌گذار آن فردینان دو سوسور زبان‌شناتن غربی است و ختی.دیدگاه و. تحلیل‌های ایزوتسو درباره قرآن نیز متاثر از زبان‌شناسی سوسو لآاست ,(قائی‌نیا ۰۱۳۹۳ ص ۵۳۰)» معنای واژه «قول سدیده را در قرآن کریم بررسی کنیم. بدین صورت که ترکیب واژگانی «قول سدید» در قرآن کریم» دارای واژگانی هم‌نشین"و جانشین است. واژگان هم‌نشین اين ترکیب» واژگانی است؛ که در آیات قرآن, کنار»آن ذکر شده و در فهمو معنای اين ترکیب واژگانی نقش به سزایی"دارد؛ در مورد واژگان جانشین هم می‌توان گفت که راه تشخیص جانشین‌های قول سدید؛*آن واژگانی است که اسیاق و محتوای واحد و یکسانی با این ترکیب واژگانی دارند. در این راستا بحث را در دو محور تبیین می‌کنیم: نخست به معنای «سدید» از نظر لغوی و ارتباط آن با قول خواهیم پرداخت؛ و در قسمت دوم به بررسی بافت متنی آیاتی که در آن «قول سدید) بکار رفته است» خواهیم پرداخت؛ و در نهایت واژگان جانشین و هم‌نشین ترکیب واژگانی «قول سدید» در 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی واژه سدید از ريشه و ماده «س د د» و به هیئت «فعیل» استعمال شده و «السّد) به معنای دیوار و مانعی طبیعی و «السّد» به معنای دیوار و مانعی ساختگی و مصنوعی است (راغب اصفهانی» ۰۱۴۱۲ ص۴۰۳/ ابن‌منظور ۰۱۴۱۴ ج۳ ص۲۰۷). هر چیزی که به واسطه آن منفذ و شکاف و سوراخی گرفته می‌شود و (ردم الثلمه) روزنه و شکاف بسته می‌شود (ر.ک: فراهیدی» ۱۴۰۹ ج۷» ص۱۸۳/ ابن‌فارس» ۱۴۰۴ ج۳ ص ۶۶/ فیومی. این واژه» هنگامی که همراه «قول» به کار رود (قولا سدیدا)» به معنای صواب و قصد شده, است (فیروزآبادی» ۰ج امیص ۴۱۶/ جوهری» ۱۴:۷ج ۰۳ ص۴۸۵ اگر این کلمه در رابطه با خداوند استعمال شود معنای دعایق پیدا می‌کند: «سّددک الله»؛ یعنی خداوند تو را برای رسیدن"به هدف"و رشد. موفق گرداند"(ر.ک: فزاهیدی» ۱۴۰۹ ج۷ ص۱۸۴ این‌سیده» ۱۴۲۱ ج۸ ص۲۳۴ راغ اصفهانی نیز ابااتوجه به آیه «وّ جعلنا من ی یدهم سا او هن حلفهم سل (بس: ٩)» واژه «سّن»«رابه مانع تشبیه کرده است به نظر می‌رسد کلماتی مانند ردم» مانع» حاجز, استقامت, تقویم که در کتب لغت به عنوان معنا برای این واژه ذکر شده‌اند (ر.ک: ابن‌منظور» ۰۱۴۱۴ ج۳..ص ۲۰۷/ مصطفوی, ۰ ج۵ ص۸۰ دازای تفاوت‌هایی هستند."هرچند این کلمات دز" نگاه نخست. مترادف به نظر می‌رسند. ولی از آنجا که "هر نواژه‌ای در قرآن کریم» دارای افاده معنایی مخصوص به خود است و با در نظر گرفتن این اصل در قرآن کریم. که میان واژگان ترادفی وجود ندارد. واژگان در قرآن کریم دارای تفاوت‌هایی هستند که باعث می‌شود. هر واژه‌ای نتواند آن معنای لفظی که خداوند در آیات خود استعمال کرده است. افاده نماید؛ بنا بر اين» هر واژه‌ای در قرآن جایگاه منحصر به خود بکار برده شده است. مفهوم کانونی «قول سدید» در کاربرد وحیانی و هم‌نشینی با واژگان دیگر قرآنی دارای بار معنایی خاصی است. این واژه با واژگان بسیاری در قرآن به گونه‌های مختلف ارتباط معنایی دارد و حوزه‌های متعددی را تشکیل می‌دهد. در این بخش ابتدا به بافنت متنی آیاتی که در آنها «قول سدید» بکار رفته است» اشاره کرده و در ادامه به بررسی حوزه‌های معنایی «قول سدید» در دو محور هم‌نشینی و جانشینی پرداخته می‌شود. واژه «سدید» با مشتقاتش پنج بار در قرآن کریم به کار رفته است و در همذ کاربردهای قرآنی این واژه به صورت اسم آمده است. ولی واژه «سدید» در ترکیب «قول سدید» تنها دو بار در قرآن کریمابکار رفته است و؛آیاتی که به تعریف متنی واژه «یا أیهّا الذین اموا انفوا اللّه وفولوا قوّلا سّدیدا بلح کم عمالکم و یععر کم ذوبکم و من بطم لم الله و سوه فقّدفاز قوّزا عظیما»"(الاخژاب: ۷۰۶۷۱). در سیاق این آیات به رفتار بنی‌اسرائیل با مم سوانی زر ااظا رخ شاه ااسلتچنانکه. فرموده است: اق کسانی که ایمان آورده‌اید. مانند قوم بنی‌اسرائیل با یام اکرم»»4 رفتار نکنید؛ چراکه اهل ایمان هرگز در مقام آزار پیامبر»#قرار نمی‌گیرند وانسبت ناروا به ساحت مقدس پیامبر اکرم# نمی‌دهند. اما قوم بنی‌اسرائیل به این ضایعه- بی‌حرمتی به پیامبرشان- مبتلا بودند؛ لذا در یه بعد, خداوند به مومنان دستوراتی می‌دهد (ر.ک: حسینی همدانی ۴ ج۱۳ ص ۱۷۲)؛ از جمله اینکه خداوند. مژمنان را به تقوای الهی سفارش نموده و می‌فرماید همواره سخن درست و استوار بگویند؛:زیرا عمل به این دستور دو نتیجه را ۱. خداوند قول می‌دهد. کلیه اعمال آنها را اصلاح می‌کند و آنها را از خطر و ۲ خداوند گناهان آنان را می‌آمرز زد (ر.ک: نجفی خمینی, ۱۳۹۸ ج۱۶. ص۱۴۸). در پایان آیه نیز می‌فرماید: هر کس مطیم اوامر او نواهی رسول الهی شد. به فوز ۰ تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی عظیم دست می‌یابد». یکی از مصادیق این امر» گفتن سخن بر حق, استواری و صدق علامه طباطبائی+ ارتباط این دو نتیجه را با قول سدید به خوبی تبیین می‌کند. از منظر علامه‌ئن دو نتیجه قول سدید عبارت است از: اصلاح اعمال و مغفرت ذنوب؛ زیرا خداوند فرموده: قول سدید- کلامی که هم مطابق با واقع باشد و لغو نباشد و هم دارای ثمره و فایده مشروع باشد- بگویید؛ این بدان جهت است که وقتی نفس انسان به راستی عادت کند و آن را ترک نکند دیگر از او دروغ سر نمی‌زند و سخن لغو و فسادبرانگیز از او شنیده نمی‌شود؛ به عبارت دیگر وقتی این صفت در نفس انسان ملکه شد. بالطبع از فحشا و متکر دور شده و به:اعمال صالخ روی می‌آورد و بالطبع از عمری که در گناهان صرف کرده دریغ می‌خورد و از کرده‌هایش پشیمان می‌گردد و که این همان توبه آست؟ بنابرا یر ن واقتی انسان توبه اگر دی خدا هم در مابقی عمر او را از گناهان کبیره محافظت. می‌کنده" ها وعده دادوااشت۹ #گیاهان کبیره اجتناب کنید ما صغیره‌هایتان را می‌آمرزیم: «(ن تجبّوا کبائر ما هون اعته نکر نکم سیفاتکم) (النسا: ۳۱). در نتیجه. ملازمت قول سدید. انسان را به سوی اغمال صالح کشانیده و به اذن الهی به آمرزش گناهان منتهی می‌شوود"(ر.ک: طباطبائی, ۱۳۹۰ ج۱۶ ص ۳۴۸-۳۴۷). صاحب تفسیر الکشاف ذیل ایر ن آیه به نکته‌ای دیگر اشاره دارد و قول سدید را قولی می‌داند که بر مبنای حقانیت. صداقت و عدم کتمان گفته. شود؛ چراکه دستور خداوند در این یه منفعتی در قبال مردم داشته او در یه بعد بدان اشارهمی‌کند که قول سدید باعث می‌شود: ۱. اعمالتان (مردم) زا:خداوند برای شما اصلاح کند؛ ۲. گناهتان را در ایه دیگری نیز واژه «قول سدید» بکار رفته است: «و لغش الذین لو ترگوا من حلفهم ذرید ضعافا خافوا علیهم لوا اللّه و لفولوا ولا سدیدا» (النسا: ٩). سیاق آیات قبل از ان مذکور» درباره زمانی است: که افرادی عهددار اموال پتیمان شده و خداوند دستور می‌دهد که این اشخاص تا زمانی که پتیمان به سن ازدواج می‌رسند. باید عهده‌دار و مراقب اموال یتیمان باشند. تا کسی سو نیتی در قبال اموال آنان نکند. سپس خداوند در آیه بعد. به این نکته اشاره دارد که برای مردان و زنان از طرف پدران؛ مادران و اقوامشان ارثی وجود دارد و خداوند نصیب معینی برای آنان قرارداده است. خداوند متعال در دو أیه بعد مردم را نسبت به یتیمان و فقیرانی که سهم ارث دارند» متعهد به دو عهد و حکم کرده است که هر کدام در زمینه چگونگی برخورد با آنان است: با آنان با قول معروف و قول سدیده سخن بگویید (ر.ک: طیب» ۳۷۸ ج۴؛ همچنین در روایت تفسیری از امام صادی:#ه ذیل این آيه شریفه چنین آمده است: امام صادی #: به عباد بن کثیر بصری صوفی فرمود: وای بر تو ای عباد! مغرور شده‌ای به اینکه جلوی شکم و خواهش نفسانی خود را گرفته‌ای» در حالی که خداوند در قرآن می‌فرماید: «یاأیها,الاین امتوا انوا له و فولوا ولا سّدیدا بلح لکم أعمالکم». بدان که خداوند آک ۳ قبول نمی‌کند؛ مگر اینکه از روق واقعیت و"عدالت سخن بگویی (کلینی؛ ۷۴۰۷ ج۸ ص۱۰۷). همان‌طورکه در روایت آمده است. حضرت#ه به عنوان مفسر واقعی قرآن کریم» واژه «قولا سدیدا» را به معنای سخنی از روی واقعیت و عدالت بیان نموده است. کاربرد برخی از واژگان در قرآن کریم با واژه «سدید» بوده است. از جهاتی ممکن است برخی از واژگان نقش مقلمی"بر واژه «سدید» داشته باشند و ذر تحقق اهداف و افاده کامل معنایی واژه دخیل باشند؛ برخی نیز با هم‌نشینی با این واژه» به توصیف آن می‌پردازند. در نهایت واژه‌های هم‌نشین» بعدی از آبعاد؛معنایی واژه «سدید» در قرآن را روشن می‌کنند. وجه معنایی آواژه «سدید» در ترکیب «قول سدید» بر اساس واژگان تقوا یکی از نیروهای بازدارنده درونی برای هر انسانی است که او به واسطه این نیرو در مقابل گناهان ایستادگی کرده و در نهایت با اتکا به قدرت لایزال الهی بر دشمنان 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی درونی و بیرونی فائق می‌آید. واژه تقوا و مشتقاتش ۲۵۸ بار در قرآن کریم به کار رفته است. این واژه» از ماده و ریشه «وقی» گرفته شده است. راغب اصفهانی در مورد اين به معنای نگهداشتن چیزی است که زیان و ضرر می‌رساند و همچنان که خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «فوقاهم ال (الانسان: ۱۱)؛ «و وقاهم عذاب الجحیم» (الدخان: ۵۶)؛ «وّ ما لهم من اللّه من واق» (الرعد: ۳۴)؛ به عبارت دیگن اسان نفس و جان خود را از آنچه جات ۳ نگهدارد. این حقیقت تکرار فراوان این واژه در قرآن کریم» نشان از اهمیت این واژه در فرهنگ قرآنی دارد؛ لذا یکی از موارد کاربرد این واژه دراقرآن کرهم‌نشینی این واژه با واه «قول سدید» است. دو بیان در رابطه با هم‌نشینی تقوا و قول سدید بیان خواهد شد: ۱ یه الذین منوا انقوا اللّه و فولوّا فولّا سدید» (الاحزات: ۷۰). این آیه و آیات قبلش» سخن از آزار حضرت موسی#* ,توسط قوم بنی‌اسرائیل است. خداوند آن حضرت#ه را از تهمت قوم مبرا دانسته و در#این؛آیه. مژمنین را به نگاه داشتن جانب خداوند و گفتاری محکم و پا برجا که دور از گمانه‌زنی باشد. امر می‌فرماید. 7 کی اف او اور ری یا پیج خاترا و کیتترا زنل یفووا ولا سدید» (نسا: ٩). آيه شریفه به صورت کنایه» از اتتخاذ روش صحیح برای برخورد با ایتام سخن می‌گوید و اینکه در مورد ایتام انسان باید قول و فعلش سدید و همرا با تقوای الهی باشد تا از پایمال کردن,حق ایتام جلوگیری شود. در اینجا با توجه به این بیان» قول سدید با رعایت تقوای الهی امکان پذیر است. در قرآن, ترکیب واژگانی «قول سدید» دو بار همراه واژه تقوا بکار رفته است: ۱. خداوند متعال در أیه ششم سوره مبارکه نسا به مسلمانان دستور می‌دهد که نسبت به یتیمان رفتار خاصی را اتخاذ کرده و الگوی خود قرار دهند. به‌طوری‌که اگر فردی عهده‌دار اموال یتیمان گردید. باید نهایت احتیاط و مراعات را داشته باشد؛ چون نسبت به او وظایف و مسئولیت‌های خاصی را به عهده دارند: اولا مسلمانان باید یتیم سفیه را بیازمایند و این آزمایش باید از زمان تمیز دادن هم چنان ادامه داشته باشد تا به سن ازدواج برسند. آنگاه اگر دیدند که رشد عقلی یافته مال یتیم را به دست خود او بسپارند؛ ثانیا خداوند در یه هشتم و نهم سوره نسا می‌فرماید: و اضر سم ولو ری و ای و الصساکین قارروهم من و وال یش الذین لو روا من حلفهم در ضعافا خافوا یم لوا ال و روا فوسّدید: هنگامی که به تقسیم کردن ارث خویشاوندان؛ یمان و مستمندان حاضر شهایدمظری#از آق را به: ایشان بدهید و با آنان سخنی شایسته و پسندیده گویید؛ و اگر کسانی که فرزندانی ناتوان پس از خود به جای می‌ گذارند بر آنان [از ضایع شدن حقوقشان] بیم دارند» باید [از اینکه حقوق یتیمان دیگران را ضایع کنند] بترستلاه پس#لازام است [نسبت به شأن یتیمان] از خدا پروا کنند» و [درباره آا3],سخنی /درست و استوار گویند (النسا: در کل سیاق اين آیات. موضوع اصلی شامل؛ارث یتیمان است؛ پس در حقیقت این سیاق هشداری است بر متجاوزان به ارث اطفالی که پدر آنان از دنیا رفته است. و با در نظر داشتن این معنا مین و وا قوگا سپناید او کیب ایا سس ی هریم کار بردن روشی صحیح در مورد ایتام و دوری از رفتاری باعنص و نامشروع (ر.ک: طباطبائی» ۰۱۴۱۷ در بیان ارتباط ترکیب واژگانی «قول سدید» و تقوا می‌توان گفت که واه «سدید» به معنای بستن و اصلاح کردن است (ابن‌منظور ۰۱۴۱۴ ج۳ ص۲۰۷)؛ و یا به معنای رسیدن به هدف و قصد (طریحی» ۱۳۷۵ ج۵ ص ۸۰/ ابن‌اثیر» ۱۳۶۷ ج۳. ص۳۵۲ به‌طوری‌که برخی از مفسران» واژه سدید را به معنای سالم از خلل و فساد معنا کرده‌اند و دربار سبب نسبت دادن وصف «قول سدید» به «تقوا» چنین گفته‌اند که این افراد باید 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی از خدا بترسند و به مومنان ضرری وارد نکنند و نسبت به یتیمان دیگران ظلمی روا ندارند؛ در نتیجه برای آنکه مبتلا به این ظلم نشوند» باید سخن صواب. عادلانه و موافق شرع بگویند (ر.ک: طبرسی» ۱۳۷۲ ج۳. ص ۲۱-۲۰/ زمخشری, ۱۴۰۷ ج ا» ص۴۷۸). ۲خداوند در سوره احزاب» به کسانی که ایمان آورده‌اند» چنین دستور می‌دهد: یا یه اذین منوا انفوا اه و فولوا قولا سّدیدا بصلح لکم أعمالکم و یعفر لکم و و بطم ال و سول فد فا و عظیما: ای ال ایمان! از خدا پروا کنید و سخن درست و استوار گویید تا [خدا] اعمالتان را برای شما اصلاح کند و گناهتان را بر شما بيامرزد و هرکس خدا و پیامبرش را اطاعت کند» بی‌تردید خداوند متعال در بیان ارتباط ترکیب واژگانی «قول سدید» و «تقوا» به مطلب مهمی اشاره دارد: مومنان به واسطه کاربست این دو آیه به آنچه از افعال و اقوالشان صادر می‌شود. راهنمایی و ارشاد. می‌شوند؛ کارهای آنان ,خیژه‌و سخنان آنان حق می‌گردد؛ چون هر کس به سوی او خیری آمد شر, و بدی را,ترک می‌کند. پس قطعا او تقوای الهی پيشه کرده استی,فرسکش قول۹ان پصلق /و رات آاشد: قولی سدید بیان کرده است؛ چراکه خداوند مژمنان را به واسظه دو آمّرابه.دو چیز وعده داده است: ۱. بر خیرات و خوبی‌ها برای اصلاح اعمال افراد: پس قطعا هر انسانی به واسطه تقوای الهی اعمال صالح انجام می‌دهد و عمل صالح درجه او را رفعت می‌دهد و او را ۲ بر قول سدید به واسطه.آمرزش گناهان: چنان که: خجّاوند متعال فرمود: «و من یطم اللّه و رسوله فد ار ور عظیما»(الاحزاب: ۷۱)؛ یعنی طاعت خداوند همان اطاعت از رسول خدالته است. اما بین این دو را جمع کرده است؛ چراکه بیان کردن شرافت و اهمیت فعل مطیع را برساند (ر.ک: رازی۰۰ ۱۴۲ ج ۰۲۵ ص۱۸۶). از دیگر موارد ارتباط «قول سدید» و تقوا می‌توان به شخص متقی اشاره نمود که خداوند را در هر لحظه برای حفظ و نگهداری زبان خود فراموش نکرده و همواره قولی محکم دارد؛ چراکه قطعا با به کار بردن قولی سدید در گفتار خود, خداوند به وی همه نیکی‌ها را اعطا می‌کند و خطاها و گناهانش را می‌آمرزد (زمخشری, ۰۱۴۰۷ ج۰۱ از مقایسه و بررسی آیاتی که در آنها تقوا و قول سدید هم‌نشین شده‌اند. می‌توان نتیجه گرفت که قول سدید و جانشین‌هایش,» همگی پيامد تقوا هستند؛ یا اینکه در تشدید تقوا موثرند. به نظر می‌رسد بدین جهت بوده که پیامبر6ا بیشتر اوقات أیه «یا یه الذین منوا انوا اللّه و فولوا قولا سدیدا» را بر منبر تلاوت می‌کرد (سیوطی» ۱۴:۴ چ ۵ ص۲۲۴). این تأکید» نشانگر عمق رابطه تقوا با قول سدید است. کلمه «خشیت» از ریشه «خ ش ی» به معنای ی است که بزرگداشتی را به همراه آورد؛ یعنی امری در نظر انسان» امری عظیم*و.خظری بزرگ جلوه کند, چنان‌که این واژه در مورد عالمان به کار رفته است و خداوند متغال فرموده"است: «انما یخشّی اللّه من عباده العلما) (فاطر: ۲۸)؛ زیزا عالمان تخداوند را آن‌چنان کهشایسته استق؛ به خوبی می‌شناسند و از او می‌ترسند (راغب اصفهانی» ۰۱۴۱۲ ص ۲۸۳). درباره سیاق آیه «و لیخش الذین لو وگو من حلفهم ذریه ضعافا خافوا علیهم لّوا الله و لبمرلوا قولا سدیدا» (الشنا: ٩» بالگ گفت. بعیّد نیست که مضمون: آن به نحوی متعلق و مربوط به این آیه باشد: اللرجّال نصیب ممّا ترک الوالدان و رون و للسنا نصیب ممّا رک الوالدان و الربون ممّا قل منه و کش نصیبّا مفروض) (السا: ۷ چراکه در مجموع شامل ارث یتیمان است. پس در حقیقت اين سیاق «تهدیدی» است بر متجاوزین به ارث اطفالی کياپدرآنل از دنیا/ رفته ای و با در نظر داشتن این معنا جمله: «و لیفولوا قولّا سّدیدا) کنایه است از اتخاذ روش صحیح عملی در مورد ایتام و ترک طریقه ناصحیح؛ سخن ساده‌تر اینکه. منظور از «قول» روش عملی است نه سخن؛ ازاین‌رو می‌فرماید: باید این طریقه را یعنی طريقه محروم کردن ایتام و خوردن اموال و پایمال کردن حقوق آنان را ترک کنند و می‌توان قول را کنایه از «رفتار» 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی گرفت؛چراکه غالبا بین گفتار و رفتار ملازمه هست؛ یعنی گاهی از «قول» به «رفتار» تعبیر می‌شود. همچنان که در جای دیگر قرآن نیز این تعبیر آمده» آنجا که فرموده: «و فولوا لاس حسنا) (البقره: ۸۳). در این آیه شریفه, رفتار نیک با مردم را به «قول نیک» تعبیر کرده است. از آنجایی که «قول» را با کلمه «سدید» توصیف کرده است. مراد از «قول» در أی فوق رفتار است. در أیه نهم سوره نسا مردم مأمور به ترحم و رأفت و امثال آن نشده‌اند؛ بلکه مأمور به خشیت و تقوا گردیده‌اند؛ برای اینکه تهدیدشان کند به اینکه آنچه بر سر ایتام مردم می‌آورید و مالشان را می‌خورید و حقوقشان را پایمال می‌کنید» بعد از مردنتان بر سر ایتام خودتان خواهد آمد و می‌خواهد به آنان گوشزه کند که هرگونه مصائبی را که برای آنان فراهم,آوردند. به؛ایتام خودشان باز می‌گردد اگر واژ (سدید) به معنای سد و مانع طبیعی بکار برود» واژه جانشین «سد» واه «ردم» خواهد بود. چنان‌که در قرآن کریم» واژه (ردم» فقط.یک بار استفاده شده است: (قال ما مکی فیه ربی خیر فأعیئونی بقوه أجعل نکم ونهم ردما) (الکهف: ۹۵ اين آیه به داستان ذوالفرنین اشاره دارد: در یات قبل» خداوند متعال می‌فرماید که گروهی از انسان‌های سرکش که سر دسته آنان ی جوج و مّجوج بودند. از جایگاه خود خارج شدند و ذوالفرئین با؛ایجاد سل راه وا بر آنها بست. بدین ضورّت که ذوالقرنین به واسطه قدرت نقشه‌کشی, معماری» تهیه وسائل و نیروی کار آن قوم»+سدی عظیم و بسیار محکم را در مقابل آن قوم ساخت تا,دیگر نتوانند" عبور کنند (ر.ک: طبرسی»۳۷۲ در ادامه, واژگانی را بررسی می‌کنیم که در قرآن کریم می‌توانند جانشین «قول واژه «معروف)» از ریشه «عرف)» و بر هش مرن اسحسان شده اس و سای آن با بر آنچه که در مفردات راغب آمده «عرف» شناخت چیزی است که به واسطه تفکر و تدبر بر اثری است که آن شی بر جای می‌گذارد (ر.ک: راغب اصفهانی: ۱۴۱۲ ص ۵۶۰). یکی از واژگان جانشین «سدید»» واژه «معروف» است. در قرآن کریم» به این واژه در ول جاح لیم فیما رضم به من خطیه لام و قتشم فی سگم طلم ال نکم سدکرونهن و لیکن لا تواعدوهن سر لا أن تفولوا ولا معروفا و لا تعرمّوا عقده التکاح خی يلم الکتاب أجله و اعلموا أن الله عم ما فی سکم ماحذروه و این آیه اشاره به خواستگاری از آژنانی دازد که در عله وفات هستند و خداوند به مسلمانان دستور می‌دهد که.خواستگاری از آن زنان را«به کنایه بگویید و يا در دل خویش پنهان کنید؛ در این صورتکناهااا رآ ماا مایا آنان در خلوت» قزار زناشویی نگذارید جز آنکه گفتاری پسندیده و به اشازه و کنایه گویید.و همچنین هرگز تصمیم به بستن عقد زوجیت نگذارید«تا غده .به پایان؛برسد. این دستور در واقع دو ثمره دارد: ۱. حریم ازدواج پیشین حفظ شود؛ ۲. نباید*زنان بیوه از تعیین سرنوشت خود محروم شوند که این دستور» دستوری عادلانه و همراه با حفظ احترام طرفین است همان‌طورکه در آیه».پیذاست. «قول معزوف» به سخنی کنایه‌دار و اشاره‌گونه در مقابل سخن گفتن به صراحت بیان شده است؛ همچنان که «قول سدید) سخن محکم, حق و مانع از تشابه و به هم آمیختگی است و «عمل سدید) نیز کاری صحیح و حق است که باطل در آن راه نیابد,(ر.ک جوادی آملی» ۱۳۸۹ ج۷ ص۴۳۵). از بررسی آیه فوق راجع به قول معروف فهمیده می‌شود که انسان‌ها باید در هنگام تعامل با یکدیگر قول نیکو و پسندیده داشته باشند و به طریق اولی سفارش برخورد و قول نیکو به نیازمندان در قرآن کریم بیان شده است؛ بنا بر اين» قول معروف در فرهنگ وحیانی قولی است که خالی از کنایه و شائبه باشد؛ به عبارت دیگر سخنی محکم و نفوذ ناپذیر 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی است. از دیگر کاربردهای «قول معروف» در قرآن, آیات ابتدایی سوره نسا است: لا ونوا السفها أموالکم الّتی جعل ال لک قیاما و اررفوهم فیها و اکسوهم و فولوا له ول موف اموالتان [و اموال یتیمان] را که خدا وسیله قوام [زندگی] شما قرار داده به سفیهان [و خود یتیمان] ندهید و آنها را از درآمد آن مال روزی دهید و لباس بپوشانید و با آنها به نحوی شایسته سخن و عمل کنید (النسا: ۵). در بیشتر مواردی که قرآن کریم به «قول سدید» فرمان می‌دهد. مرادش تنها سخن درست نیست., بلکه «قول» کنایه از هر نوع کار است و چون سخن گفتن» بارزترین فعل انسان است. عبارت «قول» انتخاب شده است: «قولوا للاسن سا (البقره: ۸۳)؛ «قولوا هم قولا معروفا» (النسا: ۸)؛ «قولوا قولا سین (النسا: ٩)؛ پس سفارش به خوب سخن گفتن با مردم» یعنی با مردم مودبانه و محترمانه رفتار کنید: در سخن, نوشته يا کارها باید در همه احوال, ادب معاشرات راعایت,شواه؟ بنابراین؛«ولیقولوا قولا سّدیدا» یعنی کار درست و محکم انجام دهید (جوادی آملی, ۰۱۳۸۹ ج۱۷».صن۴۴۷)؛ همچنان که در این آیه هم این مطلب بارزست و خداوند به مسلمانان "سفارش می‌کند. کار یتیمان و فقیران را به بهترین نحو انجام داده او باآنان سخن نیکو آواپسندیده بگویید. فرمود: «و (ذا حنر مه آولو ری و یتامی و التتتاکنان روم مه و فولو ول موه قرآن کریم» انسان؛را بهاقول سدید سفارش کرده است و نه قول شدید: «وقولوا قولا سّدیدا» (السا: ٩). گاهی انسان فریاد می‌زند و اهمچنین نعره و عربده می‌کشد که اینها قول شدید. اما بی‌اثر است؛ درحالی که عبارت«قولوا قولا سدیدا» یعنی محکم و متقن و سدگونه سخن بگویید که قابل نفوذابجوج"و مجوج نباشد.اگر سدی بسازید. یأجوج و مأجوج طرد می‌شوند؛ اما اگر سخنتان سدید نباشد. ی جوج و مجوج مغالطات در آن همچنین در آیه ول روف و مر خر من صدقه مها ی وال نی حلیم؛ (البقره: ۲۶۳) سخن از «قول معروف» شده است انفاق در راه خدا یکی از امور سفارش شده در قرآن کریم است و در آیات متعددی به اين امر تأکید شده است. با این وجود. انسان‌ها باید در هنگام انفاق, اصول و قواعد اخلاقی را رعایت کنند؛ کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند. منّت نمی‌گذارند و آزار نمی‌رسانند. با توجه به سیری که در این یات وجود دارد. فهمیده می‌شود که انفاق در راه خدا در صورتی در پیشگاه پروردگار مقبول خواهد می‌شود که به دنبال آن منت و چیزی که موجب آزار و رنجش یازمتنان استه:فاشه. .ذر نهایت خذاوند.به ,مسلمانات سفارتن می‌کند کد: آفواد.بایت: قر هنگام برخورد با فقیران؛ نهایت احترام و ادب داشته و با آنان به خوبی رفتار کنند (ر.ک: مکارم شیرازی» ۱۳۷۴ ج ۲ ص ۳۱۸-۳۱۷)؛ به سخن دیگر انسان‌ها باید در هنگام برخورد با فقیران و نیازمندان, «قول معروف» داشته باشد؛ یعنی شخص به گونه‌ای رفتار کند که وقتی خواست سائل را رد کند با زبان خوش و نیکو رد کند و شخص در هنگام برخورد به صورت کنایه‌ای با سائل رفتار نکند؛ چراکه خداوند در این أيه شریفه به اين نکته اشاره دارد که قول معروف بر,صدقه‌ای که توأم.با کنایه باشد».ترجیح دارد (ر.ک: از واژگان جانشین قول سدید. «قول حسن» است. اين.ترکیب واژگانی نیز فقط یک بار در قرآن کریم به کار رفته است. در آیه ۸۳ سوره بقره» خداوند به قوم بنی‌اسرائیل دستون می‌ذهد: که اوای خدا#را: بیرستند؛ ژانبا وبه پذی؛ ماذن: تجروهوندان؛ یتیمان: و مساکین نیکی کنند؛ ثالثا با مردم به صورت حسن و نیکو برخوره کنند: «وذ أحذا میتاق بنی(سرائیل لانعیدون (لا اللّه وبالوالدین اسان وذی‌الریی و لام و المسّاکین و فولوا لاس احسا و«اقیموا الصلاه ونوا الرکاه ثم تولیم الا قلیلّا خداوند در این آیه به طبقاتی اشاره دارد که به احسان آنان امر کرده است: اول طبقه‌ای را ذکر کرده که احسان به او از همه طبقات دیگر مهم‌تر است- یعنی پدر و مادر- و بعد طبقهه دیگری را ذکر کرده که باز نسبت به سایر طبقات استحقاق بیشتری 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی برای احسان دارد؛ و پس از خویشاوندان در میان اقربا یتیم را مقدم داشته؛ چون یتیم به خاطر خردسالی و نداشتن سرپرست استحقاق بیشتری برای احسان دارد (ر.ک: پس از بیان احکام مربوط به شخص يا گروه خاص» جمله «وّ فولوا لاس حسنا (لبقره: ۸۳ آمده که با توجّه به تعبیر «ناس» به جای «اهل کتاب» یا «مومنان»» حکمی مربوط به جامعه بشری و اعمال خسن خلق به همه مردم» اعم از مسلمان و کافر است. مقصود از «حسنا) و اولح سخن, گفتن نیک با مردم اسنق: راقطعا از امصادیی آق: مر به معروف و نهی از منکر است؛ زیرا مراد از «سخن نیک» سخنی نیست که خوشایند دیگران باشد. بلکه مراد آنّاست کیامحترای ان سخن به مصلخت آنان و مقصود از «قول» در «و قولوا»» کنایه از مطلق برخورد است: با قول باشد یا عمل؛ نظیر «ما بلط من قوّل !لا لدیه رقیب عتید) (ق: ۱۸),که امقصود اخصوص قول است؛ چنان‌که من معاشرت, منافاتی بارشدت در,مقام تأدیب ندارد و بعید نیست که مراد از تعبیر به نسخ در برخی روایات و کتاب التفسیر عیاشی نیز همین باشد؛ یعنی مقصود حضرت امام صادی .#* این است که جمله" و فولوا ناس حسنا» بدین‌معنا نیست که در هر شرایطی لازم باشد با گفتار نیکو با کافران معامله شوه (جوادی آملی» ۰۱۳۸۹ ج 4۵ پس همان‌طورکه بیان شد. قول در «وّ فولوا للّاس حسن؛ مطلق رفتاز اعم از کردار, گفتار. نوشتار و... است؛ مطلق آمردم- ناش- اعم از موّمن او غیر مومن‌اند؛ و حسن به معنای مطلق خیر نیکی و زیبایی است؛ چثال‌که دستور اساسی اسلام در برابر بدی» حل و اصلاح آن به سبک نیکی و طرز بدیع است. این آیات گویای این امر هستند: اسان بالحسنه السینه أولنک لهّم عقبّی الدار» (الرعد: ۲۲)؛ «ادّع بالّتی هی أحسن قلذا الذی بینک و بینه عداوهّ کنه ولی حمیم» (الفصلت: ۳۴) شاهد گویای آن است (جوادی رعایت ادب و اخلاق نیک در معاشرت با مردم از تعالیم عمومی قرآن کریم است: «سو فولوا لاس خسن (البقره: ۸۳). این وظیفه هیچ شرطی ندارد و تنها «انسان» بودن طرف مقابل» کافی است- خواه مسلمان باشد. از پیروان ادیان یا اصلا به هیچ یک از مذاهب آسمانی معتقد نباشد-؛ بنا بر اين» رعایت ادب از حقوق انسانی در اسلام است. لیکن تعبیر (...و فولوا هم قو روف (النسا: ۵) در آیه مورد بحث, محتوای برتری را بیان می‌کند؛ زیرا افزون بر لزوم رعایت ادب نسبت به همگان درباره سفیهان توصيه خاص شده است؛ چراکه خودداری از دادن مال آنان به خود آنها مایه دلخوری و رنجوری است. به‌علاوه, آنها به کمبود عاطفی مبتلایند و باید به مشکل روانی‌شان اعتنا شود؛ ازاین‌رو می‌بایست با رویی گشاده و محبت‌آمیز با آنان سخن گفت؛ چون ایشان هرچند سفیه هستند. اما به مقدار فهم و شعورشان دارای عاطفه‌اند (جوادی آملی ۰۱۳۸۹ خدای متعال بر زبان واجب کرده که به مردم کلام نیکو بگوید.و آن را به الفاظ زشت حرکت ندهد: او فولوا لاس یک اییواغتقافت کل پوابدون نفاق ابراز کند و گفتاری که نزد عقل و عرف‌وی امضای شرع آشت. را«داشته.و از سداد و اتقان برخوردار باشد: «و قولوا اما باللذی أنزل اگینا و ال الیکم و الهّنا و الهکم وحد و تحن له مسلمون» (الخنکبوت: ۶ «و قولوا ی ولا معروفا؛ (البقره: ۳۵ «یأیهّا دی دارا اقوا الله و قولوا.قولا سّدیدا» (الاحزاب:۷*۰) (جوادی آملی ,۰۳۹۲ ص۳۲۷؛ زیرا مقصود از «قول» گفتار در قبال رفتار و نوشتارانیست. بلکه منظور آیینه نمایانگر تمام خداوند متعال در آیه ۲۸ سوره اسرای به رسول گرامی‌اش درباره سائلان و فقرایی که به سراغ او می‌آیند» سفارش می‌کند که با آنان قول میسور داشته باشد و با آنان به نرمی گونه‌ای بوده است که توانایی کمک به سائل را نداشته است» ولی در عین تنگ‌دستی دو 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی مشخصه مهم داشت: ۱. ابتغا رحمت واسعه الهی؛ ۲. برخورد نرم و امیدوار کننده با فقیران و دوری از رفتار سخت و خشن, از باب «ایاک عنی و اسمعی يا جاره». سفارش خدای سبحان با تمامی مسلمانان است که در برخورد با سائلان دارای این صفات باشند و آنان را از خود. دور نکنند. چنان‌که خداوند می‌فرماید: «قأمّا ی فلا تقهرو اما السائل فلا تنهر» (الضحی: ۱۰-۹)؛ چنان‌که در این آیه «وّ پا نعرضن عنهم ام رحمه من ربکا ترجوهّا قّل لهم قولّا مسور» (الاسرا: ۲۸) مشهود است» پیامبر اکرم بخ نمی‌تواند مساعدتی به فقرا بکند ولی نومید هم نیست و احتمال می‌دهد که در آینده دارای وسع مال شود و سائل را کمک کند؛ چراکه دنبالش می‌فرماید: «ابتغا رحمه من ربکا ترجّوها؛ یعنی تو از ان اع‌اگی می کی نه از این ,باب: است که :مان داری و نمی‌خواهی بدهی وانه از این باب که نداری و.از به دست آمدن آن هم نومید هستی» بلکه از این جهت است یبالاند الای ار ساسمللتی که به: دستت بیاید به ایشان کمک کنی و در«طلب رخمّت پروردگار خود هنشنتی (ر:.ک: طباطبائی» ۱۴۱۷ چ۳ ص۸۳)؛ به سخن دیگر خدای«سبحان به پیامبزانه« فزمان می‌دهد که با مردم به نرمی رفتار کنند. تا آنان یادآوز خدّایی/سحان شوند؛ حتیق«حضر تآموسی نا با فرعون با نرمی سخن بگوید: «اذهبا الی فرعون اند طغی فقولا له قولا لیا له بندکر نرمی رفتار تا زمانی. است. که مخالفان انبیا.+ به توطئه.و جنگ دست نزنند و فتن‌ای, بویا نکسه: اما هنگامی, که آنان آتش‌افروری کسد ی بخواهند اساط .دیق الهن .را براندازند» با عذاب الهی و واکنش شدید پیامبران.#* روبه‌رو می‌شوند. قرآن کریم اخلاق پیامبر اکرمبتتّ را می‌ستاید: «وانک للی خلّق عظیم (القلم: ۴)؛ برای جهانیان رحمتش می‌داند: «وما ار زسلتاگ ال رح للعلمین» (الانبیا: ۱۰۷)؛ و او را مأموور می‌داند با مردم به نرمی سخن بگوید: اقل هم قولا میسورا) (الاسرا: ۲۸)» تا آنان اق نژه یشان براکنده نشوند و رسالت آلهی‌اشی موفق گرقه طولی کت اقظا علیظ اقب لأعضّوا من حولک» (آل‌عمران: 4۹ ولی برای حفظ مصلحت امّت اسلامی او گاهی باید با شدیدترین وضع رفتار کند: «یا أیهّا ای جاهد الکمّارّ والمّافقین» (توبه: ۳) صاحب التفسیر کشاف می‌نویسد خداوند نسبت به پیامبرثه سفارش می‌کند که در رد کردن سائلان و فقیران حیا داشته باشید و با آنان قول میسور بگویید؛ یعنی قولی که آنان را برای رد کردنشان قانع و مجاب کند تا آنان دل شکسته نشوند؛ به‌طوری‌که با آنان قول نرم و لین داشته باشد و به آنان وعده جمیل و خوب دهد (ر.ک: زمخشری, یکی دیگر از واژه‌های جانشین سدید در ترکیپ «قول سدید؛ واژه بلیغ است. واژه بلیغ از «بلغ» گرفته شده و به معنای انتهای هدف: و به مقصد رسیدن است (راغب اصفهانی, ۰۱۴۱۲ ص ۱۴۴). خداوند متعال می‌فرماید: «اولنک الّذین یعلم اللّه ما فی فلوبهم فعض عنهم و عظهم و قل لهم فی انفسهم قولا بلیغا)"(نسا: ۶۳). خداوند در این آیه» به منافقان اشتاوه دارد و نقاب بر اور مب رال ها اینان: کسانی, هستند که خداوند اسرار درون دلهایآنان زا می‌داند» ولی»در عین حال,به پیامبر خود دستور می‌دهد که از مجازات آنان صرف‌نظر کن. پیامبر .هم با آنان همواره مدارا می‌کرد؛ لذا خداوند دستور می‌دهد که ۱. آنان را موعظه کن و اندرز بده؛ ۲. با بیانی رسا با آنها سخن بگوید تا در دل و جان آنان نفوذ کند و ضمنا نتایج اعمالشان را به آنان گوشزد بنابراین سخن بلیغ دارای دو ویژگی است: ۱.اندرزگونه و همراه با موعظه؛ ۲.دارای تأثیر در عمق وجود انسان تا:خحجت بر. افراد تمام شود؛ به همین دلیل خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد قول و عمل بلیغانه داشته باشد. (ر.ک: طوسی,» [بی‌تا] ۳ ص۲۴۲). از آنجایی که انسان‌ها بیشترین راه ارتباطشان با یکدیگر از طریق گفت و گو است» خداوند نیز بر شیوه سخن گفتن به نحو درست و پسندیده» سفارش زیادی کرده است؛ همچنین از آنجایی که یکی از واژگان جانشین قول سدیده قول بلیغ است» می‌توان گفت که افراد در برخورد با یکدیگر باید بلیغانه سخن گویند؛ یعنی قولی که در 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی نهایت گفتار محکم و مستدل باشد. مراد از بالغ بودن در کیفیّت و احکام است (مصطفوی, ۱۳۸۰ جع ص۴۹)؛ به عبارت دیگر حجت را بر آنها تمام کند که راه عذری بر احدی از آنها باقی نماند (طیب» ۱۳۷۸ ج۴» ص ۱۲۲). خداوند در یات خود دستورات مهمی را به انسان بیان داشته است. عمل به این دستورات در ابعاد فردی و اجتماعی» موجب سعادت دنیوی و اخروی افراد می‌شود. یکی از این دستورات و برنامه‌ها برخورد صحیح و نیکو با یکدیگر است؛ به سخن دیگر خداوند در آیات خود. به انسان‌ها,دستوز می‌دهد که نسبت به فقیران و نیازمندان «قول سدید» داشته باشند. مراد از «قول+سدید» مطلق.افعال» حرکات و سکنات افراد است؛ بدین صورت که خدای سبحان دشتور می‌دهد که*ذر"مقابل فقیران» «قول سدید» داشته: باشید؛ به: این سناحطلعه ابا گنها در اقالاایه بایلاه تمانی. حرگات خود در مقابل سائلان این دستوراالوواو عت شک وی وازگان هم‌نشین قول سدید- یعنی دو واه «تقوا» و «خشیت»)- در نظام فرهنگ وحیانی, این نکته هویدا می‌شود که در «قول سدید» باید تقوای الهی و جشیت از خداوند متعال در فرد تجلی بیابد تا بتواند به اين دستور الهی عمل کند؛ به سخن دیگر افراد باید از خدا بترسند» به مومنان ضرری وارد نکنند.و نسبت به پتیمان ظلمی روا ندارند. واژگان جانشین «قول سدید»» دارای کاربرد سیاقی و مفهومی بسیار نزدیکی با «قول سدید» هستند؛ یعنی قول و رفتار سدید دازّای معانی مختلف و به صورت‌های دیگری هم به کار می‌رود؛ به سخن دیگر انسان باید هنگام برخورد با یتیمان و سائلانی که پدر خود را از دست داده‌اند. رفتار و گفتار معروف و در خور شأن فقیران انجام دهند؛ یعنی به گونه‌ای عمل نکنند که مایه ناراحتی فقیران شوند. پس بنا بر آنچه بیان شده ارتباط با دیگران بسیار مهم است. به‌ویژه برخورد با افراد تنگدست؛ لذا خدای سبحان از این مهم با بوانگانی ورن سلیله مسق معروزف بو ظیرور اک فاراق ارتاط سای و مجتوایی متشابهی با یکدیگر هستند. استفاده می‌کند؛ بنا بر اين» معنایی که می‌توان برای «قول سدید» قائل شد. عبارت است از: کلامی که هم مطابق با واقع باشد و لغو نباشد و هم مباحث معناشناختی از جمله علوم بشری محسوب می‌شود که برای بررسی متون استفاده می‌شود و حتی امکان خطا و سو برداشت بر اساس اين روش‌ها امکان دارد. در صورتی که قرآن کریم یک متن وحیانی برای بشر است؛ لذا محقق باید در استفاده از این روش‌ها سعی کند که دقیق‌ترین و متقن‌ترین آن را برای فهم این کتاب آسمانی بکاز برد ازاین زو در مباحث: معناشناختی»وجود ادله/مستحکم و مسنذل برای فنناست مفاهیم فرهنگ وحیانی نیاز است و محقق باید بسیار دقت و ظرافت به خرج داده تا مراد و مقصود خدای حکیم را به دست؛آورد؛ لذا در مباحث معناشناختی, مخدودیت‌هایی وجود داشته. و رادم نی دا ۷حوزه را دارند باید به این پیش فرض‌ها عنایت ویژوال آذاشته لاشند تا احیانا مها ر#قصود اصلی خداوند فاصله نگیرند. در حوزه معناشناسی, مباحث.و موضوعات فراوانی می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد و فضا در این حوزه به:گونه‌ای" است که" پژوهشگرز نه.تنها در قرآن کریم؛ بلکه حتی در کتب دیگری همچون نهج‌البلاغه به تحقیق بپردازد و معنا و مفهوم کلمات و جملات بلیغ امیر مومنان:#+ را کشف و مورد بررسی قرار دهد. ۱ آهی» محمد و زهره سوری؛ «بلاغت ارتباط کلامی در قرآن»؛ سراج منیر ۲ ابن‌اثیر جزری,» مبارک بن محمد؛ النهايه فی غریب الحدیث و الأر؛ قم: ۳ ابن‌سیده» علی بن اسماعیل؛ المحکم و المحیط الأعظم؛ تحقیق عبدالحمید 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی ۵ ابن‌منظور» محمد بن مکرم؛ لسان العرپ؟ بیروت: دار الفکر للطباعه و النشر ۷ ایروانی, جواد؛ «آداب. گفتگو از؛دیدگاه قرآن و حدیث؛»؛ الهیات و حقوق. ۸ ایزوتسو» توشیهیکو؛ خدا و انسان در قرآن؛ ترجمه احمد آرام؛ تهران: ۰پاکتچی» احمد؛ تاریخ تفسیر "قرآن کریم؛ تهران: دانشگاه امام صادق اند ۱ جوادی آملی» عبدالله؛ تفسیر انسان به انسان؛ قم: انتشارات اسراع ۱۳۸۶ ۹ 3 اسلام و محیط زیست؛ قم: انتشارات اسرای ۰.۱۳۹۴ ۵ جوهری» اسماعیل بن حمّاد؛ الصحاح: تاج اللغه و صحاح العربيه؛ بیروت: ۶ حسینی» زینب السادات؛ «تبیین رابطه دو سویه تقوا و ارتباط کلامی- گفتاری از منظر قرآن کریم»؛ پژوهش‌نامه اخلاق, ش۳۳ پاییز ۱۳۹۵ ص ۰۱۵۶-۱۳۷ ۷حسینی همدانی, محمد؛ انوار درخشان در تفسیر قرآن؛ تهران: لطفی, ۰راغب اصفهانی» حسینآبن محمد؛ مفردات ألفاظ القر آن؛ بیروت: دار القلم» ۱.زمخشری, محمود بن عمر؛ الکشاف #عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التویل؛ بیروت: دار الکتاب العربی, ۴۰۷ اق. ۲ صفوی, کوروش؛ درآمدی بر معناشناسی؛ تهران: سوره مهر ۱۳۸۷ ۳سیوطی» عبدالرحمن بن ابی‌بکر؛ الدر المنثور فی التفسیر بالمائور؛ قم: ۴ شجاعی, احمد؛ «سخن نیکو از منظر قرآن»»؛,معرفت. ش ۱۵۲ مرداد ۱۳۸۹ ۶ طبرسی» فضل بن حسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: ناصرخسرو, 5 تابستان ۱۳۹۸/ شماره۷۸/ مرتضی سازجینی» حسین علوی‌مهر سیدمحمد موسوی ۷ طریحی,» فخر الدین بن محمد؛ مجمع البحرین؛ تهران: مرتضوی, ۰.۱۳۷۵ ۸ طیّب, عبدالحسین؛ اطیب البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: اسلام» ۰۱۳۷۸ ۹ عسکری,» حسن بن عبدالله؛ الفروق فی اللغه؛ بیروت: دار الفاق الجدیدهق ۱فخرالدین رازی» ابوعبدالله محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب؛ بیروت: دار احیا ۲ فکوهی, ناصر؛ تاریخ انديشهو نظریّه‌های انسان‌شناسی؛ تهران: نی ۰۱۳۸۶ ۴ فیومی» آحمد بن محمد؛ المصباح المنیر فیغریب الشرح الکبیر للرافعی؛ ۵ قائمی‌نیا. علیرضا؛ بیولوژی نص؛ تهران:.پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی, ۶ قرشی, علی اکبر؛ تفسیر احسن الحدیث؛ تهران: بنیاد بعثت» ۰.۱۳۷۵ ۷ کلینی, محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تهران: دار الکتب"الاسلاميه» ۱۴۰۷ق. ۹مروتی» سهراب و نرگس شکربیگی؛ «گفتار اثر بخش از منظر قرآن کریم»؛ پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم, ش4» زمستان ۰۱۳۸۹ ص ۹۸-۷۳ ۰ مصطفوی, حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تهران: وزارت فرهنگ ۱ مطیع, مهدی و اعظم‌السادات حسینی؛ «تبیین معناشناختی آثار قول از دیدگاه قرآن کریم»؛ مطالعات قرآن و حدیث, ش ۱۰ بهار و تابستان ۱۳۹۱ ص ۳۵- ۲ مغنیه, محمدجواد؛ التفسیر الکاشف؛ قم: دار الکتاب الاسلامیق ۴۲۴ اق. ۳ مکارم شیرازی» ناصر و همکاران؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دار الکتب الاسلاميه. ۴ نجفی خمینی. محمدجواد؛ تفسیر آسان (منتخب از تفاسیر معتبر)؛ تهران:

 ترکیب واژگانی «قول سدید» از نظر معنا و مفهوم یکی از واژه های مهم قرآنی است که تاکنون با رویکرد معناشناختی بررسی نشده است. از طرفی هر گاه واژه سدید با واژه قول در کنار یکدیگر به کار رفته است، به واژه قول سرایت کرده و «قول سدید» را به معنای قولی محکم و بدون خدشه و شک، تبدیل می کند. ترکیب «قول سدید» در قرآن کریم از دایره تنوع گسترده معنایی از قبیل قول معروف، حسن، میسور و بلیغ برخوردار است و در معانی مختلفی از جمله محکم و غیر قابل نفوذ و بدون هیچ شکافی به کار رفته است. مقاله حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی–تحلیلی، این واژه را در قرآن مجید، مورد واکاوی قرار دهد و بدین نتیجه رسیده است که در نظام فرهنگ وحیانی، با بررسی واژگان هم نشین قول سدید- یعنی دو واژه «تقوا» و «خشیت»- باید در قول سدید، تقوای الهی و خشیت از خداوند متعال در فرد تجلی بیابد تا بتواند به این دستور الهی عمل کند؛ به سخن دیگر  افراد باید از خدا بترسند، به مؤمنان ضررى وارد نکنند و نسبت به یتیمان ظلمى روا ندارند. با بررسی واژگان جانشین «قول سدید»، چنین برداشت می شود که قول سدید عبارت است از: کلامی که هم مطابق با واقع باشد و لغو نباشد و هم اینکه دارای ثمره و  فایده مشروع باشد. 

502273

۶ 8 پژوهش‌های فقهی» دوره ۰۱۸ شماره ۲. تابستان ۱۴۰۱ براساس آیات قرآن» قوام و ارزش انسان به ایمان و اعتقاد او وابسته است! و ایمان موجب نجات از هلاکت و دستیابی به سعادت و اتعمت ولایت می‌گردد ازاین‌رو ارسال رسل و آشنایی با دین را می‌توان از برترین نعمت‌ها شمرد که خدا به بندگان ارزانی داشته و به‌سبب اعطای آن بر مژمنان منت نهاده است." لیکن برخی به سعادت خود که در گرو بقا بر ایمان است» پشت می‌کنند و با خروج از دین» متحمل آثار سو فراوان از جمله خسران» حبوط اعمال و غضب الهی می‌شوند. همچنین» بر عمل این گروه که به «ارتداد) تعبیر می‌شود احکامی مترتب می‌گردد که مهم‌ترین آن قتل مرتد فطری است. مطابق با قول مشهور فقها حکم ارتداد منوط به تحقق شرایط تکلیف است و در خصوص افراد صغیر گفته‌اند: اسلام و ارتدادشان معتبر نیست (شهید ثانی» ۶۱۳ اق: ۰۳۳ زحیلی» بی‌تا: ۱۸۹). لیکن آیا صرف.بلوغ+کفایت می‌کند"و می‌توان تنها سن و نشانه‌هایی را که در افراد متفاوت است. ملاک شمرد و حکم به ارتداد فطری به محض بلوغ صادر کرد یا به‌جز سن» عقل و رشد فکری هم ذرآن شرط است؟ از سوی دیگر از آنجا که پذیرش اصول بایّد بر مبنای تعقل,و استدلال صورت گیرد. آیا می‌توان به ضرف بازگشت از اسلامی کي‌اهاسی؟ بنیترش آن بدون پشتوانه غقلی و استدلالی صورت می‌گیرد. حکم به ارتداد فطری صادر کرد؟ برخی از متولدین بر فطضرت اسلام, اگرچه مطابق با اصل و ظاهر حکم به اسلام آنها می‌شود. حتی از شناخت سطحی اسلام بی‌بهره‌اند» چه رسد به آیمان که در مرخحله فراتر؛از اسلام؛است. با این وصف آیا می‌توان به مجرد بلوغ و به اعتبار اسلام والدین» حکم به ارتداد فطری صادر کرد؟ ضرورت این بحث. مقتضی پژوهش جامع در.این زمینه به‌منظور پاسخ به پرسش‌های مذکور است. ۲+ من کر بلطاشوت و زین بالّه قر استتشتک بالشزوه الوی» «الله ول لین سرا رهم من اظلمات ۳ لدم اللّد علّی الرمنین اذ بعت فیهم رسولا من أقسهم» (آل‌عمران/ ۱۹۶). لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 8 ۵۰۷ اسلام از ماده «سلم» در لغت به معنای دخول در سلم يا دین اسلام است و در اصطلاح عبارت است از تسلیم امر خدا شدن, اظهار خضوع, شریعت و التزام (لسانی» قلبی» عملی) نسبت به آنچه پیامبر(ص) آورده است (ابن‌منظور» ۶۱۶ اق» ج۱۳: ۲۹۵؛ عبدالرحمن,» بی‌تا: ۰ برخی آن را قائم به لسان و جوارح دانسته و به استسلام زبانی و عملی تعریف کرده‌اند. همچنین از آن تعبیر به تسلیم در برابر اوامر نواهی و احکام دین شده است ایمان از امن و آرامش قلب است و موّمن کسی است که عقاید حقه را تصدیق کند و قلبش درباره آن مطمئن باشد «انما الموّون این اموا باله و رشوله ثم م یرتابّوا» (حجرات/۱۵) (قرشی. ی ۰۲ .بان رای ارران همراه با موافقت قلب و عمل تعریف کرده‌اند (سبزواری» ۶۲۳ اق, ج۱۹: ۱۵۰). یمان اصفت قلب و اسلام امسری معتزله قائل است: اسلام همان ایمان است و به أيه «فأخرجنا من کان فیهّا من المرمنین) (الذاریات/۳۵) استناد کرده‌اند. از نظر ایشان خداوند مسلمین را از مژمنان استئنا کرده «فمّا وجدنّا فیهّا غیر پیت من المسلمین» (الذاریات/۳۹) و مستئنی از جنس مستثنی‌منه است؛ پس اسلام از جنس ایمان است (سبکی» ۶۱۹ اق: ۶۰۷). برخی معتقدند اسلام عبارت از افعال ظاهری است و برخلاف افعال باطنی که مربوّظ به ایمان است. اسلام عبارت از استسلام به‌واسطه امتثال مأمورات و اجتناب از منهیات است که مبنی بر اذعان باطنی (ایمان) است (النفراوی, 48(ق: ۹۸۷۲ سعید بن مسفوه‌ابی‌تا: ۲۳). برخی اشاغره ایمان را اخص از اسلام دانسته‌اند که ایمان نوعی از اسلام است. اسلام عبارت از تسلیم و انقیاد بوده و ایمان نوع قلبی آن است. برخی از ایشان محل صدق اسلام و ایمان را؛ علی‌رغم تفاوت مفهومی, یکسان می‌دانند؛ یعنی هر ممنی» مسلمان و هر مسلمانی» مژمن ۸ لقا پژوهش‌های فقهی, دوره ۰۱۸ شماره ۲ تابستان ۱۴۰۱ ارتداد از «ردد» به معنی بازگشت و بازگرداندن است (این‌منظور, ۶ ج۵: ۶ در مفردات» «ارتداد و ردّه» به معنای بازگشت در راهی است که شخص از آن آمده» با این تفاوت که «رذّه» در بازگشت به کفر به‌کار می‌رود؛ ولی «ارتداد» در بازگشت به غیر کفر نیز استعمال می‌شود (راغب» ۱۶۱۲ق: ۳۶۹). در قاموس قرآن آمده است: «ره) به معنی برگرروانناشیگه خواه برگرداندن ات باشذ" بو شوامری رگیداتتق ححالرق :۲ مرتد در اصطلاح کسی است که اسلام را قطع کند (شهید اول» ۱۶۱۷ق: ۵۱) یا کسی که بعد از قبول اسلام به کفر عدول کند (بحرالعلوم؛ ۶۰۳ اق: ۲۱۵؛ فاضل» ۶۱۹ اق: 10۸). ارتداد خروج از دین حق است. چه به آیین دیگر رفتن و چه به آبین دیگر معتقد نبودن (صدوق» ۱۶۰۹ق: ۱۹۳) یا کفر کسی که شهادتین را درحالی که نسبت به احکام اسلام عالم و ملتزم بوده» جاری کند (عبدالرحمن, بی‌تا: ۱۶۰). اهل سنت نیز تعابیر مشابه در تعریف دارند. از جمله رجوع از اسلام به کفر» انجام چیزی اعم از فعل» اعتقاد. نطق و شک که باعث خروج از اسلام می‌شود.(جمعی .از نویسندگان» نی اه ). قرآن از ارتداد با تعابیر مختلف یاد؛ کرده است: بازگشنت از دین امن رد منک عن دینه) (بقره/ ۲۱۷ بازگشت به عقب «انالذین ارتدوا غلی آذبارهم»(محم ۲۵/1 کفر پس از ایمان ارفا روا بخد (یمانهم» (آل‌عمران/ 4۸۹ کف پس از اسلا روا شد اشاایهم» (توبه/ 10۷۸ بازگشت به آیین کفار رک با شیب و لین وا مقک من ریا و لشودن یی ییاه (اعراف/ ۸۸)» کافر شدن «و قالّت طائفه من اخل الکتاب آمتوا بالذی أنل علی این أمّوا وه الّهار و اکمرّوا آخره لعله یرجعون» (آل‌عمران/ ۹/۲ و ... که:در برخی از این تعایین ارتناد صر ق در معنای لغوی استعمال ال و ارتباطی به ازتدا فکری و عقیدتی ندارد «بّا قفوم احلوا الرض القسته ای کب الله لحم ولا ترننّوا علی لت کم» (مائده/۲۱) (ولائی ۳ لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 181 ۵۰۹ در روایات نیز تعابیر مختلف به‌کار رفته است. از جمله «من رغب عن الاسلام و کفر بما آنزل علی محمّد(ص) بعد اسلامه» «کفر و آأشرک و خرج عن الاسلام» «رجعوا عن ال(سلام» «بدل دینه» «غیّر دینه)» (آمن نم کفر» (طوسی, ۶۰۷ اق» ج ۱۰: ۱۳۸؛ حرعاملی, تعابیر قرآن و روایات در خصوص ارتداد با وجود تعدد عبارات و قیود. بازگشت به معنای مذکور دارد» با این تفاوت که نگاه قرآن به ارتداد عام بوده و در فقه اسلامی بحث خروج و بازگشت از اسلام مطرح است. بازگشت به عقب را نیز می‌توان به معنای بازگشت به حالت قبل از اسلام (کفر یا جاهلیت) دانست که کنایه از ارتداد است. کفر پس از اسلام و ایمان نیز به معنای بازگشت از اسلام و کافر شدن پس از دوره‌ای مسلمانی است. در برخی آیات نیز ارتداد به معای برگشت:از دین"است که به معنای کفر به‌کار رفته است. در روایات مورد اشاره نیز ارتداد؛به اعراض و خروج,از اسلا کفر پس از اسلام؛ تغییر و تبدیل دین تعبیر شده است: با توجه به استعمال واژه کفر (به معنای ستر و پوشاندن) و جحد در برخی تعابیر, ارتداد صرفا تغییر عقیده نبوده و انکار و خروج از دین باید از روی علم و آگاهی باشد و مرتد کسی است که پس از تبیین و شناخت حقیقت و گردن نهادن به دین» به انکار حق بپردازد. در برخی روایات نیز ارتداد به معنای مطلق بازگشت از چیزی به چیز دیگر و در برخی دیگر به معنای بازگشت به کفر استعمال شده ارتداد از نظر مشهور فقها بر دواقسم فطری: و ملی است (شهید ثانی» ۶۱۳ اق» ج۱۵: ۹۳۳ نجفی» ۱۶۰۶ ج ۶۱: 1۰۳) و دربمیان امامیه از ابن‌جنید نقل شلاه است که مرتد یک قسم بیشتر نیست و حکم مرتد ملی را دارد (نجفی» ۶۰۶ اق» ج ۸۱: 1۰۸). لیکن از آنجا که افکار ابن‌جنید را متأثر از علمای اهل سنت می‌دانند. به قول او اعتنا نکرده و تنها به نقل آن اکتفا کرده‌اند (ولائی» ۱۳۸۰: ۱۷۸). اهل سنت نیز فرقی میان مرتد ملی و فطری قائل نیستند. لیکن در لزوم استتابه یا عدم آن اختلاف دارند. برخی قائل به قتل بدون استتابه هستند و ۰ لقا پژوهش‌های فقهی. دوره ۰۱۸ شماره ۰۲ تابستان ۱۴۰۱ جمهور ایشان آن را واجب دانسته‌اند (شهید ثانی» ۱۶۱۳ق: ۲۶ ابن‌رشده ۱۶۲۵ق: ۶۶۸). مرتد فطری شخصی است که در زمان انعقاد نطفه, والدین وی يا یکی از آنها مسلمان باشد و مرتد ملی شخصی است که در زمان انعقاد نطفه, والدینش مسلمان نباشد و بعد از کفر, اسلام آورده و مجدد کافر شود (نجفی» ۶۰۶ اق» ج ۶۱: ۹*۲). بر ارتداد فطری مرد احکام متعددی از جمله قتل» خروج زوجه از حباله و انتقال اموال به ورثه مترتب می‌گردد. ولی زن مرتده محکوم به حبس است (صدوق» ۱۶۰۹ق: ۱۹۶؛ زحیلی, بی‌تا ج۷: ۵0۵۸۰). عده‌ای گفته‌اند ارتداد مراهق محقق شده و در صورت عدم توبه کشته می‌شود (طوسی, ۷ ی ج۳: ۵۹۱). جمهور اهل سنت از قائلان این نظریه هستند (زحیلی» بی‌تا: ۵0۷۸). حنفیه ارتداد صبی را تام دانسته و احکام"مزتد. به استثنای قتل را در حق او جاری می‌داند عده‌ای دیگر اعتقاد دارند ضابطه ارتداد آن است که آفرد. قندرت بر فهم و استدلال داشته باشد و در صورت وجود ضابطه می‌توان حکم به ارتداد غیربالغ صادر کرد اگرچه مراهق نباشد (حسینی عاملی» ۱۶۱۹ق» ج۱۷: ۵۷۳). از نظر مشهور اعتبار بلوغ در ارتداد با ادله سازگارتر است و قول به عدم اشتراطبلوغ با اذله‌ای که شرط بلوغ را لازم می‌دانند در تنافی است و ارتداد صبی معتبر نیست (شهید اول, ۱۶۱۷ق: ۵۲؛ فاضل لنکرانی» ۱۶۲۲ق: 4 موسوی اردبیلی۱۶۲۷ق: ۱۰۵). علمای شافعی, اسلام و ارتداد غیرممیز را اجماعا معتبر نمی‌دانند و از نظر برخی از ایشان» اسلام اضبی ممیز به تبع والدین صحیح است» ولی مسلمان حکمی به فردی اطلاق می‌شود که از والدین مسلمان متولد شده و به این اعتبارن محکوم به اسلام شده و احکام اسلام بر او مترتب می‌شود (نجفی,» ۶۰۶ اقه» ج2۱: ۹۹:۰ سبزواری,» ۶۱۳ اق» ج۲: ۱۰۸). مسئله اساسی در این بحث آن است که آیا تحقق بلوغ با لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 18 ۵۱۱ فرض حصول سایر شرایط, جهت حکم به ارتداد فطری» شرط کافی است یالازم؟ آیا می‌توان به اعتبار بلوغ شرعی شخصی که از ابوین مسلمان متولد شده و پس از بلوغ اسلام را انکار کرده» حکم به ارتداد و مجازات جاری کرد؟ به‌ویژه در اناث که مشهور فقها, قانل به بلوغ در نه‌سالگی‌اند. افزون‌بر اینکه در بلوغ شرعی, سن یکی از ملاک‌هاست و بلوغ از راه‌های متعدد دیگر نیز حاصل می‌شود. از جمله احتلام» حیض,» حمل, انبات. ازاین‌رو ممکن است پیش از رسیدن به سن تعیین‌شده» بلوغ از راه دیگری حاصل شود. در این بنا بر این دیدگاه» هر گاه ابوین يا یکی از آنها در هنگام تولد طفل مسلمان باشد حکم به اسلام فرزند می‌شود. برخی از قائلان این دیدگاه» بلوغ را در تحقق ارتداد فطری لازم نمی‌دانند. برخی نیز بلوغ را شریط,دانشت هو معتقدند_ کین" که,ازپاپندای ولادت؛ محکوم به اسلام باشد و پس از بلوغ کافر شود. ولو اینکه پس از بلوغ اظهار اسلام نکند. حکم به ارتداد فطری او می‌شود. ازاین‌رو گفته‌اند بلوغ به‌منزله شروع تکلیف است و اگر نیازی به معرفت باشد. باید پیش از بلوغ انجام گیرد و کودک ممیز به مرحله‌ای از رشد عقلی رسیده است که صواب را از ناصواب تشخیص دهد.,ازاشن‌رو صبی اگر عاقل و ممیز باشد و اعتراف به توحید و رسالت کند. مسلمان حقیقی است (بحرالعلوم» ۶۰۳ اق» جغ: ۲۱۵). ایشان به آیاتی از جمله «و من یرند منکم عن دینه... » (مانده/۵۶) «و من یبن غیر الاسلام دینا فلن بل منه) «ان الدّین عند ال اللسام) (آلغمران/۱۹) استناد کرده‌اند. براساس آیات» تنها دین اسلام.پذیرفته ,است,و ازیو از آن موجب ارتداد دانسته شده و اطلاق آن شامل اسلام حکمی واتبعی می‌شود. این«نظریه مستنداتی از روایات نیز دارد (اردبیلی» ۱۶۰۳ق» ج۱۳: ۳۳۶ مجلسی, ۱۶۰۹ق: ۳۸۳ حر عاملی» ۶۰۹ اق» ۱. امام صادق(ع): «کل تلم ین لین ارتّه غن الستلام و جحد رمئول ال ص وت و کنبه..» (کلینی, یا ۶ «هر مسامانی والدیش مسلمان باشند؛ از اسلام ۲۳ 8 پژوهش‌های فقهی» دور ۰۱۸ شماره ۰۲ تابستان ۱۴۰۱ برگردد و نبوت محمد(ص) را انکار کند. خونش بر هر شخصی که این کلام را از وی ۲ امام صادق(ع): «فی الصّبی بخار الشرک و هو ین وی ال لا یسرک و ...» (کلینی, ۷ اق. ج۷: ۲۵۹) «صبی که یکی از والدینش مسلمان است و مشرک می‌شود» به حال ۳ امام صادق(ع): «فی الصّبی | شب فاخار اللصرانیه و أحد اوه نصرانی او مین قال لا بنرک...» (کلینی, 0ج 7 (کردی :ون به: شبأنب :رسد ری تصرانیتت ۱۳۳ کرد درحالی که یکی از والدینش نصرانی یا هر دو مسلمان بودند رها نمی شود و او را «الصبی |ذا بلغ عشر سنین أقیمت علیه,الخدود التامه و اقتص منه و تنغذ وصیته و عنقه» (کلینی» ۶۰۷ اق» ج۷: ۳۸۹-۳۹۰)آآصبی چون به ده اسال برد تحدود کامل بر او جاری می‌شود. قصاص می‌شود و وصیت و عتق او نافذ است». م. «... سألت با جغفر عن امد فقال من رغب عن لاسام و کف با رل ال علی محمدر ص ید امه فلا تود را (کلینی»۶۰۷اق, ج۷: ۲۵۹). «هزااشخصی از اسلام برگردد و بر آنچه خدا بر پیامبر(ص) فرو فرستاده»"بعد از پذیرشاسلام کافر شود توبه او پذیرفته مطابق با ظهور روایات. در ورود به اسلام» صرف شهادتین و اقرار کفایت می‌کند. بدون آنکه شناخت و معرفت شرط باشد «منضّهه أن لا له (لاالله ون محمّدا سول اللّه و أقر بمّا جا من عد ال هو شنلم» اوق قاط ۱ و رجوع از آن نیز موجب خروج از اسلام می‌گردد و اطلاق یات و روایات» هر مسلمانی را که از اسلام رجوع کند. شامل می‌شود. چراکه ظاهر ادله و اطلاق عباراتی چون «کل مسلم» من یرتد من یبتغ» من شهد., من شک اسلام حکمی را نیز در برمی گیرد. لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 8 ۵۱۳ در برخی روایات» خروج از دین ولو از صبی» پذیرفته نیست و کسی که پیش از بلوغ از اسلام رجوع کند (علی‌رغم عدم تکلیف)» به حال خود رها نمی‌شود و به‌تناسب سن, مجازات می‌گردد. بنابراین اگر شخصی در مرحله بلوغ که مرحله تکلیف است. مرتکب خروج از اسلام شود به طریق اولی مشمول احکام مرتد می‌شود و در تأیید این کلام به مواردی همچون اجتهاد برخی علما ایمان آوردن حضرت علی(ع)» اماست حضرت ولی‌عصر(عج) و نبوت برخی پیامبران در سنین کودکی استناد شده است. جمهور اهل سنت گفته‌اند اسلام ممیز بدون نیاز به حکم حاکم و تبعیت آبوین صحیح است و به اسلام حضرت علی(ع) و روایاتی از جمله «کل مولود یولد علّی الطره» و «من قال لا اله الا ال دخل الجنه» استناد کرده‌اند. از؛نظر؛ ایسشان. اسلام عبادتی محض است که مانند نماز از جانب صبی عاقل صحیح است و ازاین‌رو ارتداد او نیز معتبر است؛ اماتا زمان بلوغ حد بر او جاری نمی‌شود. شافعیه (در یکی از اقوال) او مالکیه» ارتداد صبی را معتبر می‌دانند و قائل شده‌اند که در صورت عدم توبه» کشتن او واجب است. از نظر مالکیه و حنابله, اگر در اشخصی در زمان صغر.اسلام آورد و در زمان بلوغ مرتد شود کشته می‌شود و چیزی که به اسلام"تعلق دارد. کمال عقل است نه بلوغ زیرا بالغ غیرعاقل» اسلامش صحیح نیست. درحالی که عقل در صغیر نیز همانند کبیر یافت می‌شود. همچنین او خقیقت اسلا رلک تصییق با زقراناستی پذیرفتو لقع هراد با اطاصت؛ دلیل بر اعتقاد است. افزون‌بر اين» اسلام» عقد بوده و ارتداده حل آن محسوب می‌شود و هر شخصی مالک عقد باشد. مالک انحلال آن نیز است و درصورتی‌که صبی عاقل نباشد. از آن حیث که اسلام و کفر تاب عقل اشت. اسلام و ارتداد او صحیح نیست. برخی نیز با اینکه ارتداد در زمان صغر را قابل اعتماد نمی‌دانند. مجازات حبس و زدن صغیر تا زمان توبه را برای او تعیین کرده‌اند (طحاوی, ۱۶۱۷ق: ۶۹۱؛ جزیریق ق همگاران, ۴ 8 پژوهش‌های فقهی» دوره ۰۱۸ شماره ۰۲ تابستان ۱۴۰۱ مطابق با این دیدگاه ارتداد فطری زمانی است که متولد بر فطرت اسلام» پس از بلوغ اظهار اسلام کند و بلوغ, شرط لازم است نه کافی. عده‌ای پس از اظهار اسلام» تقید به اسلام را نیز لازم می‌دانند. برخی از قائلان به اين دیدگاه» تداوم اسلام ابوین يا یکی از آنها را تا زمان بلوغ فرزند لازم می‌دانند يا اینکه فرزند تحت تربیت اسلامی دیگران قرار گیرد (اردبیلی» ۶۰۳ اق» ج۱۳: ۳۳۶ جزیری و همکاران, ۶۲۶ اق: ۳۸۰). شافعیه و مالکیه در یکی از اقوال خود معتقدند که اسلام صبی ممیز مراهق صحیح نیست» لیکن اگر بالغ شود و اسلام را توصیف کند. از زمان وصف بعد از بلوغ مسلمان محسوب می‌شود (ریمی» ۱۶۱۹ق: ۱۱۳). از نظر برخی حنابله» درصورتی‌که اسلام صبی, تبعی باشد و در حال ارتداد بالغ شود کشته نمی‌شود» زیرا تبعی بودن اسلام او شبهه‌ای است که موجب اسقاط قتل از او می‌شود (طحاوی» ۱۶۱۷ق: ۶۹۱). ابوحنیفه گفته است که اگر صبی دارای ابوین مسلمان باشد و:در حال کفر بالغ شود (درحالی که پس از بلوغ اقرار به اسلام نکرده باشد) اجبار بر اسلام می‌شود و تنها کسی کشته می‌شود که پس از بلوغ اقرار به اسلام کرده و سپس کافر شود. زیرا.حدود بر صبی.اول واجب نیست و اسلام او به فعل خودش نبوده» بلکه تبعی ات (گروهی از مولفان». ۶*۶ اق: ۱۹۵). دیدگاه اول مردود است و در رد آن و تأیید اعتبار اظهار اسلام می‌توان به ادله زیر استناد کرد: آیات مورد استناد دیدگاه اول ظهوری در عدم اعتبار اظهار: اسلام پس از بلوغ ندارد. از جمله « من یرد نکم عن دینه فیستااو هو کافر ولیک حبطت أعمالهم» (ماشده/ ۵۶)» «و من یبتع غر الاسلام دین قن یل مس (آل‌عمران/ ۸۵ (2 لین عشه ال اسلا با استناد به اطلاق این آیات. نمی‌توان عدم اعتبار اظهار اسلام بعد از بلوغ و تحقق ارتداد مسلمان حکمی را اثبات کرد زیرا با توجه به آنچه در معنای ارتداد و فرع بر ورود لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 8 ۵۱۵ به اسلام بودن گفته خواهد شد (در بخش دلالت روایات)» حکم ارتداد در خصوص کسی صادق است که از اسلام حقیقی رجوع کرده و دین دیگری برگزیند. حال آنکه اطلاق مسلمان حقیقی بر مسلمان تبعی ممکن نیست. همچنین قید (و هو کافر) با وصف اسمی دلالت بر این دارد که از روی معرفت و آگاهی منکر می‌شود. بنابر دیدگاه اول» به‌دلیل اینکه دینی جز اسلام مورد قبول واقع نمی‌شود» مسلمان حکمی تازه‌بالغ نیز حق ندارد دینی غیر از اسلام اختیار کند و در نتیجه به اعتبار اسلام ظاهری, به اسلام واقعی او بعد از بلوغ حکم شده و در صورت خروج نیز مرتد محسوب می‌شود. لیکن آیه قرآن, دلالتی بر اعتبار اسلام حکمی و عدم لزوم کسب معرفت ندارد. افزون‌بر اين» حبط اعمال در خصوص تازه‌بالغ (با توجه به عدم تکلیف نابالغ) اغلب موضوعیتی ندارد و شامل مسلمان حکمی نمی‌شود. برخی آیات نیز حکم مرتد را مربوط به کسی می‌داند که با دلایل.کافی.ایمسان آورده است"«ان این کقروا بشد ایمانهم» (آل‌عمران/ ۹۰) سپس از روی عنأی‌اظه کنر مرا کنل« مق تن لاله من خر زیمانه لا من ره و قلبّه مطمین بالایمان؟ول /0۳۳ که شخصی که و اسلام اختیار نکرده است. چرا که ایمان در مرحله بالاتر از اسلام قرار دارد اقل نم ترمنوا ولکن فولّوا أسلسا» (حجرات/ ۱۶) و میان اسلام حقیقی با اسّلام زبانی تفاوت وجود دارد و در اسلام حقیقی. بر این اساس, اسلام واقعی با اسلام تبعی که اغلب بدون شناخت است., متفاوت است. اسلام واقعی فراتر از اقرار زبانی اسّت"و نیازمند کسب"علم ومعرفت نسبت به آن چیزی است که در خصوص آن شهادتین جاری شده است «فاعلّب اند لا له | ال (محمد/ ۱۰) و با توجه به تعبیر کفر در خصوض:ارتداد.,انکار و خروج از اسلام باید از روی آگاهی و تقید به ارکان اسلام باشد. افزون‌بر اين» ارتدادی موجب قتل است که گمراه‌کننده باشد. زیرافتنه از قتل بزرگ‌تر است «الفتد ار من القسل» (بقره/۲۱۷)» ولی این مسئله در خصوص شخصی که از روی ناآگاهی و بدون قصد فتن اقدام به انکار می‌کند» صادق نیست تا بتوان به استناد آن» حکم به ارتداد صادر کرد (صادقی تهرانی» ۱۳۸۸: ۲۱۷). ۶ 8 پژوهش‌های فقهی» دوره ۰۱۸ شماره ۰۲ تابستان ۱۴۰۱ خداوند در آیه «و ابتلّوا الامی حتّی (ذا بلعوا الاح فان تم مهم دا فاذفغوا الیهم سوالهم» اولیا ایتام را خطاب قرار داده اسق کت ییم را امتحان کنید و با کمال طقلل, از ایناس رشد. مال را تحویل دهید. از نظر راوندی» ایناس رشد منوط به یافتن مصلحت. عقل, دین و اصلاح مال است (راوندی,» ۶۰۵ اق: ۳۱۰) و چنانچه به مرحله رشد نرسیده باشد» دفع اموال جایز نیست. ولو اینکه بالغ باشد (موسوی خوئی» ۱۶۱۸ق: ۲۱). برخی گفته‌اند ابتلا باید پیش از بلوغ باشد تا مستلزم ضرر نباشد (حسینی عاملی» ۶۱۹ اق: ۸ ولی این امر ضرری به بحث ما نمی‌زند و آن لزوم امتحان است و تا زمانی‌که رشد ثابت نشود نمی‌توان مال را تحویل وی کرد» اگرچه مدت زمان زیادی از بلوغ بگذرد. آیات و روایات, ناظر بر حفظ اموال یتیم از ضیاع است, زیرا اموال غیر رشید. مطمح نظر سارقان و خائنان قرار دارد و باید به حدی از بلوغ برسند که بتوانند از نفس:وامال خود دفاع کنند. شاید مقصود از «بلوغ النکاح» سن ازدواج باشد که.بیش از سن بلوغ شرعی است (خمینی موسوی» ۶۱۸ اق» ج۲۷۹:۱). وقتی دفع مال.به‌دلیل خفظ از ضیاع منوط به اثبات رشد است و شارع مقدس برایحفظ اموال.این گونه بااحتیاط برخورد می‌کند. چگونه در مسائل اعتقادی و نفوس که به‌مراتب مهم‌تر از مال است. رشد عقلی شرط نباشد و ظاهر غالب روایات این باب بیانگر آن است که بلوغ شرط کافی نبوده و خروج از اسلام حکمی ملاک ارتداد نیست. بلکه پاید مدت زمانی "از بلوغ پگذرد و مکلف پس از فراگیری ضروریات. اظهار اسلام کند تا بتوان حکم مرتد را در خصوص وی جاری کرد (موسوی ۵. «رجل ولد علّی الاسلّام کف و أسرک..» (حرعاملی» ۶۰۹ اقه چ۲۸: ۳۲۵). استعمال الفاظی همچون غلام و صبی در مقابل رجل در روایات. می‌تواند دلیل بر آن لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 8 ۵۱۷ باشد که در امثال این روایت» مستعمل‌فیه لفظ رجل, انسان بالغ و رشید است. ۲ «من رغب عن السلام و کر بما رل ال ی محمدرص ...» (کلینی» ۶۰۷ اقه ج۷: رغبت به معنای رجوع است و رجوع از چیزی فرع بر حصول آن است و کسی که بر فطرت اسلام متولد شده و در زمان بلوغ کفر را برگزیده است» سابق بر این اختیار دینی نداشته که از آن رجوع کرده باشد (اراکی» ۶۱۳ اق: ۱۱۹). برای تحقق رغبت از اسلام نیاز است که فرد» حقیقتا مسلمان باشد نه حکما و نسبت به اصول و مبانی» ایمان و اعتقاد داشته و سپس کافر شود. اطلاق حکم آخر روایت نیز اين قول را تقویت می‌کند. افزون‌بر متبادر و قدر متیقن از عباراتی چون «المسلم» و «من کان من المسلمین» که در روایات استعمال شنده.و در روایات استنادی قائلان دیدگاه اول نیز در روایات استنادی دیدگاه اول نیز مناقشه کرده‌اند که قول «کل مسلم» ظهور در مسلمان حقیقی دارد یعنی کسی "که بعد ازابلوغ اختیتار اسلام؛کند. وگرنه لازم بود که ارتداد طفل موجب ترتب آثار مذکور در روایات شود. در صحيحه حسن بن سعید نیز ظاهر از تعبیر رجل و سپس عطف کفر و.شرک بر آن».چنین است که مراده شخص بالغی است که پس از بلوغ اختیار اسلام کرده و سپس از آن خارج می‌شود. برخی نیز شخصی را که بر فطرت اسلام متولداو بعد از بلوغ کافر شود» مرتد ندانسته و قائل شده‌اند به اینکه» ادله ازتداد. از چنین مورهّی انضراف دارد و اين‌افاد مجازا مرند أمیدهمی‌شود (موسزی همچنین از آنجا که بیان شد خروّج.از چیزی فرع بر دخول در آن است و عبارات «بدّل»» «غیّر» و «ارتد») در خصوص کسی صدق می‌کند که پس از اختیار اسلام» از آن رجوع کند. عدم پذیرش ادیان غیر از اسلام نیز دلیل بر پذیرش اسلام تبعی نیست. بنابراین ارتداد در مورد کسی صادق است که ابتدا وارد دین شود زیرا ادله فراوانی» دلالت بر وجوب معرفت دارد و هر کس قصد ورود به دین دارد باید از روی معرفت نسبت به ۸ 8 پژوهش‌های فقهی. دوره ۰۱۸ شماره ۰۲ تابستان ۱۴۰۱ اصول باشد که اين امر در مورد کسی که به حکم اسلام والدین منتسب به اسلام می‌شود. صدق نمی‌کند. این قول» قول شافعیه» ابوحنیفه و ابویوسف نیز است. افزون‌بر اين» روایت مورد استناد دیدگاهی که حکم ارتداد را برای نابالغ ثابت می‌داند. مرسل بوده و در صورت معتبر دانستن آن نیز با ادله قوی‌تر دال بر رفع قلم از صبی» در تعارض است. همچنین عدم عمل به آن سبب شده که از اعتبار ساقط شود و در بین متأخران نیز کسی این روایت را نقل نکرده است. برخی نیز گفته‌اند مقصود از حدود تامه آن چیزی است که در مقابل تعزیر قرار دارد و در این روایت تصریحی به ارتداد نشده است (حلی. ۶ ق, ج۱۷: ۳۳۹ اردبیلی, ۶۰۳ اق» ج۱۰: ۶۰۹؛ سبزواری» ۶۱۳ اق» ج۲۸: ۱۳۸). مشهور فقها گفته‌اند بر انسان لازم است که.پا؛تفکر"(و.نه از راه تقلید) نسبت به اصول دین, کسب معرفت کند و آن را بپذیژد»چراکه "اصول به یقین" احتیاجدارد. اعتقاد به اصول نیز از واجبات نفسیه بوده و یقین از طریق خود شخص حاصل می‌شود تا برای مکلف اطمینان از آنجا که عقاید اساسی از حیث تعداد. محذود بوده و با فطرت سازگار است» مباشرت در تحصیل آنها اغلب ممکن و دارای اهمیت؛فزاوان:است و اینکه شرع انسان را مکلف کرده که در بحث و کشف حقایق آنها مباشرت کند امری طبیعی است و اگر هم دشوار باشد. عقیده انسان اهمیت بیشتری دارد (حلی, ۱۶۰۳ق: ۱۹۹؛ انصاری» ۶۰۶ اق: ۸۶). بنابراین بحث در اصول از واجبات نفسیه است. که مکلف بایدر خصوص آنها شناخت کسب کند. ولی کسی که بر فطرت اسلام متولد و به تبع والدین حکم به اسلام او می‌شود. چون دخالتی در پذیرش اصول ندارد» نمی‌توان او را مسلمان واقعی نامید و ارتداد او نیز واقع نمی‌شود» چراکه برای تحقق ارتداد باید فرد با کسب معرفت و بدون تقلید اصول را بپذیرد و سپس از اسلام خارج شود که این امر الب در خصوص مسلمان تبعی محقق نیست. تولد بر اسلام و سازگاری معارف با فطرت نیز نمی‌تواند دلیل بر کفایت اسلام حکمی باشد» زیرا با اینکه انسان‌ها به‌نحو یکسان از فطرت برخوردارند و حکم اصلی فطرت. لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 8 ۵۱۹ حرکت به‌سوی کمال است. شاهدیم که بسیاری از انسان‌ها از حرکت به‌سوی کمال باز مانده و مسیر مخالف را پیش گرفته‌اند. چرا که توجه انسان به پیام‌های فطری همیشگی نیست. از نظر امام خمینی(ره)» در مواردی فطرت مخموره به فطرت محجوبه تبدیل می‌شود و نقش تفکر و تعلیم» برطرف کردن این حجاب است و هر تغییری در شناخت انسان» حاصل تفکر و یادگیری است (خمینی موسوی, ۱۳۷۹: ۷۷). انسان به دلایلی چون دفع ضرر محتمل, باید دنبال شناخت باشد و تکلیفش را در مجموعه هستی بداند. عقل احتمال می‌دهد که انسان مکلف و مسئول است. باید سعادت و شقاوت خود را بشناسد و خود را از عذاب حفظ کند. در این راه نمی‌توان تقلید کرد و باید مرب عقل را به‌کار گرفت و جهان‌بینی خود را تزسیم کرد:(مکارم شیرازی» ۶۲۷ اق: ۵۰۸). انسان در زندگی ناچار به انتخاب یکی از راه‌های پیش رو؛است و این انتخاب نیازمند تحقیی است و نمی‌توان از روی ناآگاهی انتخاب: کرد. ازاین‌رو:باید دارای قدرت بر فهم و استدلال باشد تا بتواند به معرفت دست یابد و بهترین انتخاب را انجام دهد. دین نیز به‌عنوان مهم‌ترین انتخاب که سعادت در‌گرو آن,است. از این قاعصده مستئنا نبوده و اسلام نیز این حکم عقل را تأیید.کرده است: اماصبی افزون‌بر اينکه تکلیفی نسبت به انتخاب دین ندارد. بر فرض تکلیف نیز» ضعیف‌العقل است و قادر به استدلال نیست تا بتواند آگاهانه به اصول اسلام پایبند شود و آنچنه در مورد قدرت برخی کودکان دیده می‌شود. سریع‌الزوال و نادر بوده و تکلیف صبی ممیز به این امر تکلیف ما لایطاق است و با توجه به عدم تکلیف نابالغ» نقص عقل و عدم قدرت بر فهم اصول و استدلال, عقل حکم می‌کند که او پس از بلوغ به فرصتی برای راهنمایی و تبیین حق» رفع شک و پاسخ به پرسش‌های نیاز دارد تا آن را بپذیرد و نمی‌توان به محض بلوغ او را به‌سبب امری که نسبت به آن جاهل است. مواخذه کرد چراکه فاصله بین بلوغ و عدم آن, تنها اتفاقی به مانند احتلام است که در زمان کوتاه حاصل شده و در این مدت تغییر محسوسی در عقل ۰ لق پژوهش‌های فقهی دوره ۰۱۸ شماره ۲ تابستان ۱۴۰۱ حاصل نمی‌شود که بتوان به استناد آن فردی را محکوم کرد (موسوی اردبیلی» ۱۶۲۷ق: ۱ این مسئله در خصوص افرادی که والدینشان در زمينه دین دارای بصیرت بوده و فرزند خود را تحت تربیت صحیح دینی قرار داده نیز جاری است. دین خانوادگی و اسلام تبعی در این افراد کفایت نمی‌کند تا اينکه با انکار دین در زمان بلوغ و خروج از آن, بشوان حکم به ارتداد وی صادر کرد بلکه باید مدتی از بلوغ بگذرد و انتخاب دین توسط او از روی آگاهی و با شناخت حاصل شود و اسلام حقیقی در خصوص او صدق کند تا اینکه خروج از آن. موجب ارتداد فطری باشد. زیرا بیان شد که اجتهاد در اصول و مسائل اعتقادی واجب عینی است و هر شخصی باید با ادله و برهان و به اندازه توان علمی و فهم و شعور خود. استدلال کند و آن را بپذیرد (ولائی» ۱۳۸۰: ۶۳۲). حکم مذکور به طریق اولی در خصوص افرادی که در خانواده‌ای رشد می‌کنند که به ظاهر مسلمان هستند ولی شناخت کافی و لازم"نسبت به دین و«معارف آن نداشته و اعتقادی به امسر آموزش دینی فرزند ندارند و در نتیجه از خداقل معارف بی‌بهرهمانده و کسی به ایشان» اصول دین را تبیین نکرده است و همچنین نسبت به افرادی نیز صادق است که در اثر معرفی بد اسلام توسط مدعیان اسلام‌شناسی و عملکردبد آنان؛ ازاسبلام روّی‌گردان شده یا در اثر تبلیغات گسترده و گمراه‌کننده به‌همراه عملکرد خانواده و دفاع خرافاتی آنان از عقاید دینی» دست از عقاید خانوادگی شسته‌اند. هر گاه این افراد پس ازابلوغ گرایش به دین دیگری پیدا کشد. نمی‌توان حکم ارتداد بر ایشان بار کرد» زیرا این گرایش, در نتيجه ناآگاهی حاصل شده و افراد مذکور فرصتی برای تحقیق و انتخاب نداشته‌اند. پس باید بعد از.بلوغ فرصتی برای آنها مهیا کرد تا کسب معرفت کنند و دین را با آگاهی بپذیرند و چون مرتد فطری شدیدترین حکم را دارد, تناسب حکم و موضوع اقتضامی‌کند میان فرزندانی که در خانواده‌هایی با شرایط متفاوت اما در خصوص کسانی که پس از بلوغ و اظهار اسلام و معرفت نسبت به برخی امور یا احکام ضروری دین تغییر عقیده می‌دهند باید گفت در جهان امروزی که علم و دانش به‌سرعت تکامل پیدا می‌کند و صاحبان نظر و انديشه به تناسب زمان, اشکالات و شبهاتی لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 151 ۵۲۱ را براساس داده‌های علمی خود مطرح می‌کنند» طرح این شبهات در هر مقوله‌ای از طرف اندیشمندان و همچنین اظهار کفر نسبت به امری از امور دین که همراه با استدلال علمی و غیرمغرضانه باشد موجب ارتداد نیست. بلکه باید علما و دانشمندان در رشته‌های تخصصی خود به آنها پاسخ دهند. زیرا انکار جاحدانه (از روی علم و عمد) که از ملاک‌های تحقق ارتداد است» در خصوص این گروه صدق نمی‌کند (حلبی» ۶۰۳اق: ۳۱۱ ولائی» ۱۳۸۰: ۲۱-۲۹). برخلاف کسانی که با علم به حقانیت اسلام و معرفت نسبت به ضروریات دین» از روی عناد و لجاجت., اقدام به انکار و خروج از دین می‌کنند. تعابیر متعدد در خصوص این واژه به‌کار رفته است؛ از جمله روی‌گردانی و بازگشت در راهی که شخص از آن آمده است. «بازگشنتق روی‌گزهانی از راه») فرع بر «دخول در آن) است. خروج از اسلام نیز فرع براذاخل شدن در.آن است ولاز خصوص کسی صدق می‌کند که حقیقتا به اسلام روی آورد و از آن خارج شود نه شخصی که به حکم اسلام والدین» محکوم به اسلام باشد وااغلب شناختی از معازف آن ندارد. در تعاریف اصطلاحی نیز فقها تعابیری چون قطع اسلام عدول و خروج از اسلام را به‌کار برده‌اند. از تعریفی که ارتداد را کفر.پس از قبول؛اسلام دانسته است نیز می‌توان چنین برداشتی کرد زیرا قبول اسلام امری است که با استدلال و تفکر واقع می‌شود و فراتر از اسلامی است که در پذایرش*آن اختیاری وجوه ندارد و تنها انشتاب اسلام محسوب می‌شود. این نظر با تعریف مرتد به کفر کسی که شهادتین را درحالی که نسبت به احکام اسلام عالم و ملتزم بوده جاری کند» تقویت"می‌شود (فاضل؛ ۶۲۲ اق: ۷۰۸). برخی اهل سنت, ارتداد را دو صورتی می‌دانند که فرد با شهادتین, اسلام را اختیار کند و پس از التزام نسبت به احکام کافر شود (جمعی از نویسندگان» بی‌تا چ۳ ۲۵۲) و در جای دیگر, آن را کفر از روی عمد و آگاهی, پس از دوره‌ای مسلمانی می‌دانند (غنوشی, ۱۳۸۱: ۲۸). قولی که دلالت بر انکار ضروریات دارد» در صورتی موجب ارتداد است که منکر ۳۲ 8 پژوهش‌های فقهی, دوره ۰۱۸ شماره ۲. تابستان ۱۴۰۱ نسبت به آن علم داشته باشد (فاضل, ۱۶۱۹ق: 10۸؛ موسوی اردبیلی» ۱۶۲۷ق: ۸۲) درحالی‌که در مسلمان تبعی» علم به‌تدریج و اغلب پس از بلوغ حاصل می‌شود. برخی حقیقت ارتداد را انکار قلبی آنچه اعتقاد بدان واجب است يا اعتقاد به چیزی که عدم اعتقاد بدان واجب است دانسته و گفته‌اند که ارتداد امری باطنی است؛ یعنی انکار آنچه حقیقتا بدان معتقد است و این اعتقاد قلبی نیاز به قدرت بر فهم دارد که ممکن است برای ممیز نیز حاصل شود (مشکینی, بی‌تا: ۵۲). پس چگونه می‌تواند فردی بلافاصله پس از بلوغ (که اغلب اعتقاد قلبی وجود ندارد) آن را انکار کند و مرتد به‌حساب آید؟ بنابراین ملاک. حقیقی بودن اسلام ممیز نیز مورد اختلاف است و برخی واجبات عقلی و اصولی را متوجه وی ندانسته‌اند. از نظر این گروه» اسلام ممیزی که قدرت بر فهم معارف دارد حقیقی محسوب نشده و قبول اسلام او"با آنچه همانند ضروری دین است (مرفوع القلم بودن صبی قبل از بلوغ) منافات دارد"(نتجفی» ۶۰۶ اقا ج۲۰۳::۳۳؛ موسوی خویی» بی‌تا: ۵ مشکینی, ۱۶۱۸ق: ۵6) همان‌طورکه قول مشهور را نیزمبنی برآپذیرش اسلام ممیز که قادر بر فهم معارف است. می‌توان تأییّدی بر لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ دانست. از این حیث که پذیرش اسلام ممیز به این معناست :که سن بلوغ جنبه فرعی داشته و مسئله اصلی قدرت بر فهم معارف و اظهار اسلام است: بالغ نیز قدرت بر فهم معارف دین را دارد اما این مسئله» نیازمند فرصتی پس از بلوغ است» نسبت به شخصی که در آستانه بلوغ حکم به کفر شخصی که اسلامش ثابتت شله است. خطرهتایی از جمله اباحه دم دارد. ازاین‌رو قطع به کفر شخصی که احتمال مکره واقع شدن او وجود دارده حتی با وجود احتمال عدم اکراه» جایز نیست (نجفی, ۶۰۶ اق» ج۶۱: 1۰۸). با این حال, چگونه می‌توان در خصوص شخصی که قطع داریم» اسلام او اغلب انتسابی بوده و اختیاری در انتخاب آن نداشته‌اند» حکم به ارتداد صادر کرد؟ در صحت حکم ارتداد مسلمان واقعی تردیدی وجود لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 158 ۵۲۳ ندارد, ولی ایا می‌توان در صورت شک در صحت حکم ارتداد مسلمان حکمی به این افزون‌بر اين» حکم به ارتداد تازه‌بالغی که بر فطرت اسلام متولد شده و در حال بلوغ مرتکب عمل موجب ارتداد شده است» موجب اباحه دم در خصوص نوجوانانی می‌شود که در دوراهی انتخاب و شناخت دین سرگردان‌اند و این امر موجب گریز از دین یا پذیرش بدون تعقل و تبعاتی از این دست می‌شود. همچنین از آنجا که حکم مرتد فطری با اجتماع شرایط لازم» قتل است؛ احتیاط حکم می‌کند که قدر متیقن از ادله اخذ شود و به‌دلیل وجود شبهه در ارتداد این افراد موارد مشکوک را با قاعده در مردود اعلام کنیم مسلمان‌زاده (در اسلام طهارت و ..) در حکم؛مسلمان است ما تمامی احکام در خصوص او جاری نمی‌شود و از وجود حکمی درامسامان حقیقتی لازم انمی‌آید که آن حکم, در مسلمان حکمی نیز موجود باشد. مگر با دلیل قطعی. تبعیت در اسلام نیز با بلوغ منقطع شده و اصاله‌الطهاره نمی‌تواند اسلام را که امری وجودی اننت. اقتضا کند. بلکه پس از بلوغ و کمال عقل, اگر اظهار اسلام کرد. از اسلام.حکمی خارج می‌شود. اما در خصوص شک در اینکه قبل از اظهار مرتد فطری است يا خیر؟ مقتضای اصل عدم و استصحاب مقتضی, حکم به عدم ارتداد فطری است. زیرا سابقه‌ای بر اسلام حقیقی او وجود ندارد و در این مسئله خاص, با وجود شک در حقیقی یا حکمی بودن اسلام او به محض بلوغ» قول به عدم ارتداد تقویت می‌شود (اردبیلی» ۶۰۳ (ق؛ ج۱۳: ۳۲۸ نجفی» ۶۰۶ اق» ج 4۱: 1۱۸). حاصل پژوهش نشان می‌دهد که اولا آنچه با اصول و ادله سازگار است» اشتراط بلوغ به‌عنوان یکی از شرایط عامه تکلیف در تحقق ارتداد است؛ ثانیا به صرف حصول بلوغ جنسی و جسمی شخصی که بر فطرت اسلام متولد شده و پس از بلوغ. اسلام را انکار ۴ 8 پژوهش‌های فقهی, دوره ۰۱۸ شماره ۲ تابستان ۱۴۰۱ کرده است» نمی‌توان به ارتداد فطری وی حکم کرد. به خصوص در جایی که بلوغ زودتر از رسیدن به سن معین شرعی, از طرق دیگری محقق شود؛ ثالشا ملاک در تحقق ارتداد و روی‌گردانی از اسلام اسلام حقیقی و اصلی است و در تحقق ارتداد, قول به عدم اکتفا بر اسلام حکمی و تبعی مرجّح است؛ یعنی فردی که بر فطرت اسلام متولد شده» در صورتی می‌توان به ارتداد فطری او حکم کرد که مدت زمانی از بلوغ او بگذرد و اظهار اسلام کند و در خصوص احکام و معارف اسلامی, معرفت و تقید پیدا کند و پس از آن. با علم و آگاهی از اسلام عدول کند. در غیر این صورت. به‌دلیل فقدان ملاک در تحقق ارتداد از جمله انکار جالحدانه, ختوان اسطلاحی,ارتداه بر آورسلاق نمی‌کند. ذلالت آیات قرآن و روایات. دلالت أيه شريفه ابتلای رشد. حرمت تقلید در اصول عقاید. دلیل عقلی,» احتیاط در دما و اصل عدم از جمله مستنداتی است که مژید این ادیدگاه است. لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 81 ۵۲۵ بن‌رشد» محمد (۱۶۲۵ق). بدایه المجنهد و نهایه المقتصد. ج ۲ قاهره: دارالحدیث. بن‌منظور» محمد (۱۶۱۶ق). لسان العرب» احمد فارس, ج۱۲ چ سوم بیروت: راکی» محمدعلی (۱۶۱۳ق). رساله فی الارت» چ اول» قم: موسسه در راه حق. ردبیلی» احمد (۶۰۳ ۱ق). مجمع الفائده و البرهان» مجتبی عراقی و دیگران» چ اول» قم: نصاری» مرتضی (۱۶۰۶ق). الا جنتهاد و النقلید. چ اول» قم: کتابفروشی مفید. بحرالعلوم, محمد (۶۰۳اق). بلغه الفقیه. چ ۶ چ چهارم» تهران: منشورات مکتبه تبریزی» جواد (۶۲۹ اق) تنقیح میانی العروه (کناب الطهارهک» ج ۲ چ اول» قم: جزیری» عبدالرحمن؛ غروی, مخمد.(۲۶: (ق). الفقه.عل ی المذاهب الاریعه. ج ۵ چ دوم جمعی از پژوهشگران (۱۶۲۹ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)» ج 0 چ اول» . جمعی از نویسندگان (بیتا). نضره النعیم فی مکار مآخلاق رسول الکریم» چ چهارم. . جوادی» محسن (۱۳۷۷). نظریه ایمان» چ اول» نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری. . حر عاملی» محمد (۱۶۰۹ق). وسائل الشیعه. چ اول» قم: موسسه آل‌البیت(ع). . حسینی» عمیدالدین (۶۱۹ اق). کنزالفوائد. محی‌الدین واعظی؛ کاتب؛ اسدی, چ اول. حسینی عاملی» جواد (۶۱۹ (ق). مفتاح الکرامه. محمدباقر خالصی, ج۱۹ چ اول» قم: . حلبی» ابوالصلاح (۶۰۳ ۱ق). الکافی فی الفقه. رضا استادی, چ اول» اصفهان. کتابخانه . حلّی» حسن (۱۶۱۳ق). قواعد الا حکام» چ اول» قم: دفتر انتشارات اسلامی. ( سس (ع 2۱ اق). تذکره الفقها. ج ۰۱۷ چ اول» قم: موسسه آل‌البیت(ع). سس (۱2۲۰ق). تحریرالا حکام الشرعیه, ابراهیم بهادری» چ اول» قم: موسسه . حلّی» نجم‌الدین (۶۰۳ (ق). الاجنهاد و التقلید چ اول» قم: موسسه آل‌البیت(ع). . خمینی موسوی,» روحالّه (۱۳۹۸). توضیح المسائل, مسلم قلی‌پور 0 اول» تهران: سس سس سس (۱۳۷۹). شرح چهل حدیث» تهران: اموسسه تنظیم و نشر آثار راغب اصفهانی» حسین (۱۶۱۲ق). مفردات لفاظ القرآن,اضفوان عدنان داودی» چ اول» راوندی, قطب‌الدین (۱۶۰۵ق). فقه القرآن» احمد حسینی, ج ۲ چ دوم قم: کتابخانه ریمی» جمال‌الدین (۶۱۹ (ق). معانی‌البدیعه. ج ۲ چ اول» » بیروت: دارالکتب العلمیه. زحیلی» وهبه بن مصطفی"(بلی تا): الفقه الاسلامی وادلسه. ج۷ چ چهارم» دمشق: سبکی,» تاج‌الدین (۶۱۹ (ق). رفع الحاجب عن مختصر ان الحاجب, ج ۱ چ اول» بیروت: زوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 8 ۵۲۷ سعید بن مسفر (بی تا). دروس للشیخ سعید بن مسفر, ج۷ بی‌جا. شهید اول, محمد (۶۱۷ (ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه. ج ۲ چ دوم قم: دفتر شهید ثانی» زین‌الدین (۱۶۱۳ق). مسالک الافهام» ج ۱۵ چ اول, قم: موسسه المعارف صادقی, محمد (۱۳۸۸). ترجمان فرقان» ج ۲ چ اوله» قم: شکرانه. صدوق, محمد (۱۶۱۳ق). من لا یحضره الفقیه. جغ دوم.قم: دفتر انتشارات اسلامی. . طحاوی, آبوجعفر (۶۱۷اق). مختصر اختلاف العلما. ج ۳ چ دوم» بیروت: دارالبشائر طوسی, محمد (۱۶۰۷ق). خلاف, خراستانی, شهرستانی, چ اول» نجف: عراقی» قم: سس (2۱۷ اق) العدّه ف یآصول الفقه؛ محمدرضا انصاری» چ اوله قم: عبدالرحمان, محمود (بی تا). معجم المصطلحات و الالفاظ الفقهیه. بی‌جا. غتوشی» راشد (۱۳۸۱) آزادی عمومی در حکومت اسلامی, چ اول» تهران: انتشارات فاضل, محمد (۱۶۱۹ق). کشف اللنام و الابهام عن قواعد الأحکام ج۰ ۱ چ اوله قم: . قرشی» علی‌اکبر (۶۱۲ اق). قاموس قرآن» ج۳ چ ششم» تهران: دارالکتب الااسلامیه. کرکی» علی (۶۰۹اق). رسائل محق قکرکی, ج ۳ چ اول» قم: کتابخانه آیه الّه مرعشی, کلینی, محمد (۶۲۹ ۱ق). کافی» اول قم: دار الحدیث للطباعه و النشر.. گروهی از مولفان (۶۰۶ اق). الموسوعه الفقهیه الکوینیه. ج 4۵ چ دوم کویت: وزاره . لنکرانی» محمد فاضل (۱۶۲۲ق). تفصیل الشریعه» چ اول» قم: مرکز فقهی ائمه . ماوردی,» ابوالحسن (بی تا). الحاوی الکبیر, ج ۰۱۰ بیروت: دارالفکر. . مجلسی, محمدباقر (۶۰۶ ۱ق). مره العقول, ج ۲۳ چ دوم» تهران: دارالکتب الااسلامیه. مجبورقه من آسانده الفقه الابسبلامی (بیت): سود مت /سلامی مشارن» مر مجلس مرعشی شوشتری (۱۶۲۷ق). دیدگاه‌های نو در تخقوق, عباس شیری» ج اچ دوم تهران: ۱ سس سس [۷ وق دار الممارگ لقهشارن: جسی از سققان حوزه . موسوی اردبیلی. عبدالکریم (۱۶۲۷ق). ققه الحدود و النعزیرات. چگ چ دوم قم: . موسوی» ابوالقاسم (۱۶۱۸ق). موسوعه /مام خوی. ج ۳۰ چ اول» قم: موسسه |حیا آثار . موسوی خوئی, ابوالقاسم (بی‌تا). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال, ۳ لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 8] ۵۳۹ ۷ نجفی» محمدحسن (۱۶۰۶ق). جواهرالکلام؛ هفتم.بیروت: دار |حیا التراث العربی. ۸ نفراوی, شهاب‌الدین (۱۶۱۵ق). الفواکه الدوانی ج ۰۲ قم: دارالفکر. ۹ ولائی, عیسی (۱۳۸۰). ارتداد در اسلام» چ ششم» تهران: نشر نی. ,45 7۵1 و ا رنه 01-۳ واه موم عل۸ .(3984) حمطاحه که مامع ۸ 1 ۸۳۵0 صذ) 56600۰ ,کخند‌اگ۸ عنصق اد وصه 0065 ۵1 بواعنط/3 مانه 1 -آ۵ آبام01-05 ۵۳1093 ۵/۵۲ م8 01-7700 2020۳0 .(0.ه) کمطکنه ۵۶ مامع ۸ .2 [ 30100620 .(0.0) 0666 ۳معنساز عنصقافا ۶و کمععع‌گوتم که ماع ۸ 3 نداد ۶۵۳ لفصهم) عصع 50۳ ماص‌لاع ۳ ,750۳066 15106 00۳۵۵۵ 6 1۵ و0۲۵1۳ععه از ]٩ عسفاسض .(2003) کع ۳۵6 ۵۶ ماع ۸ بل :00 ,0606 ۳م‌عنساز عنصمایآ ۵۶ نمی ما۷۵ باره‌ظ-اه اطل۸ ]۵ ۲۵۱910 -آ۵ ۵1-۸[2 ۷۵ 01-70510160 100010 ب(0به) 0ممصط/2 مصقصطفطتلد ۸۲۵ 5 21-۳0 027 :۷0 مطه‌ونطونط اه ما۸ .(2006) هنمکع۳ ممصحقط3/0 مناعصخ۸ 6۰ 91 ,000691076 3/00 :000 700119-ا0 ۷۵ 00 0ززعا۸ .(1984) 30062۵ مضهه‌عص۸ .7 او عطا دز اعد ص009 مطا تاه م طلفاه‌عنظ .ر3993) خل۸ ومصصقط30 ,م۸ .8 :00 6 71و1۵ 3 ,01-800 ۷۵ 01-۳000 170006 .(1983) فحصسطم منلنطع۸0۵ .9 -[۸ :16820 4 ۷۵۱ بانطاووم-اه طلمطوعا0ط .(0983) ففصسصحط30 مصطاتا-له حطهظ.10 ,0 ۷۵ ,۵1-۸607 00۹60 هش ۵1-16107 ]305 .(1995) ۵0قط3/0 ,أع2ه11.۳ ,6 90۷6۲۲۱/7161 131011116 6 1 ۳66001 ع11ط۳ .(2002) فنطعقط منطعتمصقطی .12 نل۸ حصفصا +صقطه‌او منلهاد0. مطونضله م ۸-۵ .(1983) طعله‌ک-له ما۸ ,فطاقله71 .13 9 ,016 مطنطوناط2 عنصقای نص009 ماه 00۶۵ .(3992) صمعقت۲ ,نا[14.77۵ ,0 آ]ره31-8 ۸ ن09 ,۷۵1.17 ,6 0-۳000 702660 .(1993) صقعق11 ,زا[15.11۵ ۳۳۹۲ ونو52 صقصئ ۶و عاختعدآ نصم۷ موععاطش-اه 70۳۳ .(3999) صفعقت ,زا16.116۵1 28 1513006 :09 ,01-700 ۷۵ 00 مزن-ا۸ .(1983) صنفحله صزه< بنلاع17.11 ۰ آق پژوهش‌های فقهی دوره ۰۱۸ شماره ۲ تابستان ۱۴۰۱ ص151 ص00 ,۷۵1.16 ,زفعلهطگ1 ,۵ ۵1-16۳0 17280 .(1999) 7۵۵0 مناعص۸ نصنم‌ع19.730 1513 نصم۷) منفدک۸ ,اه م۷۷32 ,01-0۷06 10۳2 .ر3996) صنفحلد ونصه مخصنعع20.30 4 [۷۵ ۳۵۲65۰ ۸۳۳۵۵ مشاه 716500 .(01993) ممصسصقط20 مت0ق/3 21.100 ,6 50۳66 6ط) ۶و دمناهاط6 3۵0۳ مطلانم ۶٩ و7۳60 .(1998) صعقط30 من20 23.730 -آ۵ طانطلو2ه/7-[ه ۸6 وم-ل۸ .(2003) وحمصصقط3/0 نمی مصقصطقط و۸ خفته7 .24 (وزطاهج۸ حثل) .0د0عع5 مطه‌وتصام-ن۸ طامامما-لد 7و0 تاسنعطظ ,۵.5 مه ۸۲۵ نداد وصه سهمطنا نطاعه م3 داهاآماه و۸ نصم۷ .3 ۷۵۱۰ .1ع0۶0 .(1989) نل۸ مهف .25 ۸۵0 0 انم ۸1-7720 0و1 نسم ,8 ۷۵۱۰ ۵8۰ .(2008) #0مصسصهط3/0 ,ندنام .26 0601 از 154۵ :۷09 مها اک-01 706(1 .(2001) امد فمفصصط3/0 منصه‌حهاهفها.27 151 :16820 ,23 ۷۵1۰ ,اناوو0غله 170۳۵۶ .(1984) +عطهقط ومسحط 30 ,ندعازه/28.2 (وزطادح۸ هل 56600 ,تاو مق اکنگا نصم۷ ,6 ۷۵۵۰ بنعق 13 ,۳۹۲۵۳۵۳۵ :00 ۳69637675۰ که منامتع ۸ ,21600 ۳10/1۵00۳6 .(2012) مق ,302/6 ل) بطهونصهادآ-له طامامگا-لد جع بصق0طع 1 ,2761076 7061۳ (0ه) +ععققا3 ,313/26۵۳6 ۷۵1 باتنطاک کقطاط۸ و10 ۵3 0675066065 7270۷ .(2006) ماطعنام‌طاک نطاکه جق/32.31 .تاد 0و0 ناسزعظ ,10 ۷۵1۰ )01-0 آموما-ل۸ .(0.ه) صععقتت-اه ما۸ ,ن33.3/00۳0 ) .560050 وعصنطدزاطا2 نفهط-ل۸ :9و0 سم م1-له ومعل۸ .(1998) نن۸ منصملطیه 34.3 (36۲5120 هز) 56600۰ م و۳ -اه 17050/6۳۵ .(0.ص) نن۸ منصملطیه/35.3 :00 ,ا2170 ۵1-70 ۷۵ 0-7000 و۲ .(2006) صسفعلام۵ط۸ منانطاعوج۸ خبهع36.3/0 01 1۵۳۱ 01-۳70015۷۵ [3۵(0 10007 .(0.۵) صعکق0-اه م۸ ,ف6مطک 37۰3/0 ۳ عناق 1 ص1۵ ,77005 40 0۳6 اک .(0997) طوا[مطا۴ ,نصنعصوطگ1 زمی39.3/0 (36۳۹125 صل) +129 ۵۶ ۵6۵ عط وصتطعناطای 0ص عصنستصعه 0 1356 ن009 .30 |۷۵ 06۰ 717107 106 .(1998) صنعه‌و-لد ۸ مذتقکتا40.2/0 ۸۳۵0 صن) ۳۳۹۲۰ بزعمطک-له ۵ص ۵1 ۸7۵۳۵ عط) ۵4 [۵ 361 ۳۵ 1۵۳ لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد 8 ۵۳۱ ۸۵۳ 0۶ ۳۵۷۵۷۵1 127 :86۳06 ,۵1-1010 700/۲ .(3984) صععق3 ومصصقط3/0 مگدزه41.<31 ۸ 3187 :09 ,2 7۵۱ ,01-3000 داععله-/۸ .(1995) صنطعله طامطهطک ,42.261 .انآ عنصقاد بصه‌حطع1 ,3 ۷۵ ,00۳60 005 .(1992) موطمل۸ نل۸ منطاعه 43.00 5۵۲۷۵ ,۷۵۳۵۹ 0۳۵۴ ]٩ ومععوای .(3992) و۲۳۳ منصقطعگدآ طاعطاوق5 .44 نطکه 2/1 ما۸ :09 ب2 ۲۷۵۰ 01-00 و۲ .(1985) صنفلدطا0 منفصد 45.8 له ط10م21-16 087 تانسنعط ,2 ۷۵۰ ,01-8000 نصه 176 .(3999) تمهت مخصنعط .46 ۷۵1 وطانزه 0۱-۳7 10۳ 170060507 0 طنزه‌-اه 00 .(3999) صنطنله زد7 مفاطاهک.47 ل) 3۵۳۲۰ ,قصق/۸1-3 :ص00 مشاه طمعته 170 .(3992) حله لد ما۸ مضه 26 هگ .48 با .501036 ن009 .2 ۹۵۰ ۳0۳۳۵۰ 707010 .(2009) ممصحصحط 3/0 منطعع0د5 .49 1513 :000 ,4 |۷۵ وه -اه ما7 26 14000 .(3993) فمفصسصقط3 مود5 .50 .(۵.0) ,7 ۷۵1۰ ,1/050 ۱ #عع0ک ناگ ۵۴ 16530۳8 .(0.ص) معاعم/2 105 52660 .51 ناد :09 ,2 ۲۷۵۱۰ مطلهررز ماه کبا ۸-00 .(3997) فمصصقط3/0 ,نت۸ فنطمطک .52 ناد نم ,کل ۷۵۱۰ ,61-۸00 105006 .(0993) نله ص72 مخصقط7 فنطمطک .53 :00 ,۷۹۵1.2 ,(01-700705 مان 01-10 1706000 و700 .(2005) 78020 13002۵ .54 له 1027 :86006 .3 ۱7۵1 ,01-01076 ]2/۵1۵ 11000807 .(1997) حع هل 200 ,13520 .55 :00 و1۳۵ غدزه7< منصفاکعحطقطاک مخصه‌ک۵ 1۵۳ ۴۳۵/۵ .(1987) ففسصقط30 ,زفا10 .56 7۳ :00۳ بطم‌عص۸ 3۳۰ بطاوزمعاه آباو‌که م ۸-0000 .(1997) 0مسصقط30 منفا10 .57 مطاجنگ ,کط 20011200 و6٩ مصقتطع 1 1310 1 رکه‌اعه‌ی۸ .(2001) هکل منعهلد 58.۷۷ -له 1027 ,کت0 10338 ,7 ۷۵1۰ ,۸061100 ۷۵ نهماعا-اه طوزض-ل۸ .(۵.ه) ۷۷26۵ منلنعطا 59.70

ارتداد از مسائل چالشی ادیان توحیدی است و دین همان طورکه بر پذیرش اسلام و ایمان تأکید دارد، از کفر و ارتداد نهی کرده و در متون فقهی، مجازات هایی برای مرتکبان آن در نظر گرفته شده است. ارتداد صرفاً لقلقه زبان نیست و حصول آن مستلزم حضور شرایط تکلیف نظیر عقل و اختیار است. لیکن، بلوغ به عنوان یکی از شرایط عامه تکلیف در حصول ارتداد، محل اختلاف است و از میان کسانی که آن را در تحقق ارتداد شرط می دانند، عده ای به صِرف بلوغ شرعی اکتفا کرده و برای بلوغ عقلی و اظهار اسلام پس از بلوغ جایگاهی متصور نشده اند. این مسئله به حدی حائز اهمیت است که نتیجه آن به طور مستقیم در حیات نوجوانان تازه بالغ نقش دارد و می تواند پایانی بر شبهه پراکنی و اختلاف نظرها در خصوص عدم رعایت حقوق این گروه در دین اسلام باشد. حاصل پژوهش نشان می دهد که بلوغ در وقوع ارتداد شرط لازم است نه کافی و مقصود از اسلام در این مسئله، اسلام حقیقی است و صرف اسلام حکمی و تبعی کفایت نمی کند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای صورت گرفته است..

521981

مدنسا30 ۳3۳۶۳2۵۵ غاعداسدطع7 همعط نس معطمعی طع720 صنسم۸ معصطع8 +نطد۲2[1 2کط113 ,1610۳25 ,16۳2 0۶ رد1006 رکام۸ عصزطظ ۶و عوعاام) روص تصصقام صعطای 0۶ ص500 1۰۳۵ ,1613۳۵0 ,1610۳2 0۶ بواز 006 رکام۸ عصز۲ ۶و عوعلام) کصع امد معل مصصصها 2 صعطنا عطا ۵4 0۳۵۲650۳ .2 ,763۳25 ,ط۳2طع ۲ 0۶ بوازد 700 رکاس۸ ۳۵۵ ۶و عوعلام) ,اصعصا ددع0 وم تصصد21 صوطا عطا ۶و «مععع2۳۲ عاحن مکک۸ 3۰ 0۶ 8610 ۵ط۲ ۵ ۵۲۵05 ۵۷۷ وا ۳۵۱20 عط۲ ۶و عده کز ععصعنانیع ۳ او امعم ۲۳۵ 1۳۵00 کنطا ,156۳۵10۳۵ .50060665 مزع ماع ۶و وم ول هط عطا ۳۵ 610 عنطا ۵0عع0ه عقط طعنطه رعطتصصهام ۵ ععع۶[11ع۲ که لباک ,206600 آهعزعمامعه صه طازم کامععصم هصاوامرمد گز عععز صنقص 5 علع 2۳ -0 200 0۳۹6۳۷206 ۳ژ[۵ط۲ ۲۵ 06 رکقع6 2۳ 2۵ط۳ که طعاک رکع5 رک آهعنعمامه فصد آه0و5 60 ۶ عا2506 آهعنا راد 22-عمنععل عطا ما دم0ن00د دز رعلعناحد عنط صز راهم ج کش عمصهد لهعناناوم ,506665 آهعزع و6001 موه لهعزدوطم عطا صز 0عم1ع0عل کاوععدم مت گنرد ععح خقطا ععصعنانه معط [۳۳۵۵ ۲۵۳ ۳۵۹۳۵۵ کز طعنطم ,06۳50606 0۳2006 ه ۲۳۵۵۹ ماه معلد دز خصععصی کنطا ب6 5 ۳۳20 20 عمازا امعم هفوک ج دز ماد عحصع هنعط ما کاصعد0 ۳۵۳۵ صعاها هاعل 0۵ 0عع2ط کزدرامد خمعکصم عطا دز فومطعه طعصدععع۳ عط 1 :و0018 0طع11 ۶ اصاوم 0۳2۵۷6 2 ۶۳۵۳ کزکتراهد2 ینام د عصنا 09 0۳ ۲۳6/004 ج ام 06610 +کاصعص 00 ۶ 0۳20 مره صه حاهامط عا دعوم علهص عط نی ععص عانعن قطان او امععصم عط نو مدع 16 0 کنطا از 5عع 50۳ ۳۵۲۵۳۵6۵ 200 لدم مصخضمم عطا 621 عع عطا وهی ,ومطاعص کزعواقصد عصعخصی عط طاع ۲۳۳۵ کمعو5 عصانصنصعه روط تعااهه ۸ ۶ ع۱۳ کز ۳116066 صقطاس 0۶ 0۲ عع0۳ عط ۵۶ کنعواقصد ینام ۶و اعومصه آهه مرمع قصه ۲۳۵0۴ 0 09۳۵۳12 ۶ 56۲ 2 زرط 0عنص002ع3 معلد دز اعلو مه کنط7 +علعناحد کنطغ او کااسیع۲ ص5۲2 بای ۵5 عط ۶ 1۳۵0۵ هط ۵ععط عقط 1۳ مکنکراعصد کنط 06۳۲۳08 ۵۳ عزعدط ه که 0عع عط صف اقطا 1۵1260۳۶5 2 1۳۵20 عط ۵۵ 2560 اعومصه آههمععد0 فص ۲۳۵۵۷۵۵ هدمع ق رماع عل ما برد کنطا 0۳۵02۳1۳8 ۵۶ 0۳۵655 عطا ۶و ععصما دمص عطا کصعاکمطامصهه ری کنط7 مرک مصتصصهام 0661006۴5 20 ملع کقطغ ۳0 (قص واه عص اصی‌قنصهاک چ کم کصقام ام عص رما 00 5 1656 ۵۶ کدوزعطدعصنل خصعاصم عطا ۳۵۵ [۶۳۵ 0۳۵۵ 6 معا ددع5 20 0۳۲۵0۲ 6 هصن2واهصد ۲۵۳ ۲۳۵۵۷۵۳ هعمج ج علز وم ما عصنه علعناحج عط1 نصمتععته‌ 05 0۳۲۶0۲2 کاز ,بر کنطا 1۳ بکصرنطعممخهاع۳ +عومم هدما حطتعصز کم عصعا عطا طودمسطی مدع زازدم ۳ 6 ۵۵ از ۵۶ ۷0 عتعا مه ه فصد ,صمنعصعصنل عناوم عط ۳۳۵۹ 0ععنطعد عط هی کععمصعلاهسی ۶ ۶0۳۶ ۳۵۵ ۷۵ 6ط1 بکقعجه معط ۵۶ کعناکز مغ دحا عطغ ما عاطاهانی عم کز خقطا 0۳6۶60۳۵۵0 ,020200165 0ن۵ ۵ کاز طعدامط 0ع2نا2م۳ عط انم رصوتماعنوع1 مصه کعناناوص) 06۴ هنانز 2 که کاکزعطم ع۴ع 5 ۴عوم دوعص عط7 بامعع1 فوصه همهم نصدع 1-0۳ دوعص عصنو از 0 15۳۲30 00۷۵۲۳ عط۲ ۶ روط عطا ۵۳۳۵۵ خقطا کد دوه وصد کصدونا هنعط ومد اغ۳ ۵ 60۳ 6 هطنعد 12۷۵5 مان کم کحعاصی عصتصصهام همه ,هه -صمنکنعل عانعن عطا عج2 64 ۵ دق عطا ,منود زا خعع ومد عطا فصد کعع و۳ معط که ععناجومه عاز ۹۳۵۳8۲6۳۶ 00۵۳ ۵۶ معط عطا صز کمهارطظ فص ,کعلد رکط مت ملع ,12/5 ۷3305 ,۷۵۳۵5 0۳6۳ 10 6ع06ک2 بونامم عطا ۵ رحقاصعصعاصصهی کز فص عخعمعد عناوعه مهد کمن 6 1۳1 .کع ودره هدمع عنصدو ده کاز حاعدمسط کسند‌گگد او عوحعط دز عط آازس نا ناک موم عطا 40 0۳6۶6۵0۳ عطا طاوهدمطا کاصع0 ۲۵ وان عطا او عکنا ۵۶ دی عطا ععصع هدز ۵ مع 0 عطا ,6ع 1 م۸ +کطمتهامع۳ 0ص کعلد 206 عتصنصفد فص عصقام خصعصمماعع0 صقطاس ۵۶ [20030۵ 0۳66600 ع۳ه (عنط ررعصهام وعانصاعل فص ععصعطعحصصی واطانوعحصن عصهام خصعصصم‌ماععل صقطاجی 0 علهمع عط ۵۶ ۳65510 رنه 20 2۳6 رک 0۳6۳20 فصه کاعزمم کم ععممعصدا عط فص ۳۵ ۳۳۲6۵ 40 ل2 دندز ۶و عمط عط کز از رود ه ها دوش تعصز +عمم عطا ۶م کعف‌ناوم آهزمع 5۳ 200 [2عدعع عصنفاصم فص وصقط عده عط و عصتصصهام فص ,کعف‌نامم رکدمزعنمعل هدن همنمدع 0۳ 0۳۵۵۶۶ 200 ۲0۳۵۳۳ عط خقطغ ون52 6 صف 1۳ +وصقط +عطکه عطت 0 کصمن ماو 0ص کعابد عانعن 5 06061006۳ ع69ط ۵۶ عم خمعص ماه 00 0عع موم عطا هصا 0ص هه 0۳08 5 ۳0۷6۳ هط مزای اعد عطا م۲ رد60 ععصه‌نانکم صقطتا معط ام کزراهص۸ اهنا .(2022) مسا ۸ مک راکقلسقطع2 8 رفح حقطم6 حعلهمصنص۸ 36۰ نطقالد۲ 65 // :عططقط :00 38-64 ,(6)3 معولعا۶سم ۳ وسصوماط صمط سع ۷ که خصنو 8 0 ع06 ۵۵ 1367 ,006 6260 ۶ ۳۵۵ع0 دم کص0۳20ط عست فصد ص۵06 ۲۳۴ ۲۵ ۵8 0ع2 0 ع ادص 2ام ۵۶ ععد نع 13 عط۲ دز معممم نهد نا هنعط کم کعصنا بو‌نامم صنفص عطا ام صمناداعصدی عط۲ کح 6 طعنط9۷ رکسدعم۳م فصه عصفقام صقطای ۵۶ صعخقم خصعص ما00 عطا ,۷۷۵۳۵۵ معطاه ۵ مصهزعع0 6 ل0صه ۶00 00۵۳ عطا ۵۶ کععنعی فص کعال موم اهتصععیه عطا ام عده ۶ ما اعد ۶ 06۵1006۲ وصه ۲ ومع عطا ۵۶ وماعزد 0ص برد عط او صمناعسنل صنقصه عطا ۶ م۲ ۵ععغ نحص ,025 برسقصمم عطا ۵۶ دمنهغناهکز وصد کصوناهای‌گنصهد آهعنانی عم عطا ام عده عط صف رون عطا ,زک تام راهط0عد)) کصوزکدعصنل خصعحعانل هرز دعومم امد اعد عطا ام کعف‌ناوم فصد کصمنعنمعل ع زد کعف‌ناوم عطا عصنمواههد برط خقطا کعصهععک از ,156۳610۳۵ .رآهنمو5 0ص عنصمصمع ,هدع حصص بصع 8 ۵۵6۶ ۲3656 ۵۶ کدم 50 0ص رکعنع 502 عط رکصهام معط هدمع کم عکع و۳ عطا ل2بهع2 عط۲ 186067 رلصع۵0 ۵۳ وتنام م۲ عاطازععوم کز از رکععکز معا وصه کصمنعمعصنل خصعحعنل زطت 0 عناوم خمععنل عناعااه فصد 6610 عنطا صز کعومعلاهط فصد کعنانص موجه اهنخصعاوم 200 2821 5عامرمصخم ععصع‌نانده صو‌طای ۶و دونخهصعحص ا رصن عطا ۵ععناه کز ,۳۵۳۵۳0۳۵ مت هعناهع۳ ۵ 0۶ عاعمرعه خصعمعانل عطا ۶و مت عصداوه عط عز مععکمد عطخ کم نو فص 15۵ ما60 عنطا ۵۶ کطدوناد۳ص0۳6 لهنناوم عطا ۶و صمنخداه عطا فصد ععصعنانفهم معط ۵۶ کزعرادصد آهعناناه0 ع لت 0 کععفاوم موم هنعط ام دمص عط صعععط مر نطعصون ها عط۲ ,2و۳ کنطا 13 امعع 0 ۶ 101210۳5 0صه همعکنی ۶٩ 56۳ ج فص ,۵ع+علزعصم صععط عقط کلدمع ععصعناننه کم صمناه‌عنادع۳ 7 ع که ۲۵12005 6۴و هداز ۶و عناعمعصم عطا جصدممطل ,16۳۵6 ٩ 0 عباععز عط۲ ۵۶ ص۳۵ 0۳۵6۵۴ مت عمععد صقطاس صز عصفاهدی‌نامم ۵۳ ععصع ۳۲ نا کعنطا ۶و اصزوم صنقص عط۲ ۵ععغزعصم کز ععصعنانکه صعط ۶و امععصم عطا عنام مع0 واکاوی انتقادی مفهوم تا بآوری شهری از دیدگاه مناسبات قدرت نهادی مهسا فلاحی » بهناز امین زاده گوهرریزی "* اسفند یار زبردست فرشاد نوریان" ۱ دانشجوی دکتری شهرسازی» پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران؛ تهران» ایران بیان مسئله: مفهوم تاب‌آوری یکی از مفاهیم نسبتا جدید در عرصه برنامه‌ریزی شهری است که از بستر علوم اکولوژیی وارد این عرصه: شده است: کاربرد مفاهیم با پیش‌زمینه اکولوژیکی همچون تاب‌آوری در سیستم‌های تلم اجتماعی و اکولوژیکی مانند نواحی شهری» به دلیل ذات محافظه کارانه و غیرسیاسی آن‌ها مسئله اصلی این مقاله است. هدف: هدف مقاله ارائه چارچوب کلی تحلیل مفهوم تاب‌آوری شهری از دریچه روابط و مناسبات قدرت نهادی است تا از این طریق بتوان به چالش‌های مفهومی آن از بعد سیاسی دست‌یافته و دیدگاه کامل‌تری از آن را که تناسب بیشتری با رونش: روش پژوهش حاضر به‌صورت تحلیل محتوا و بر مبنای داده‌های برگرفته از اسناد کتابخانه‌ای است. یافته‌ها: اصلی‌ترین پافته تحقیق, تبیین ابعاد مختلف تحلیل سیاستی تاب‌آوری شهری و استخراج جهت‌گیری‌های سیاسی این مفهوم است. در این راستا ارتباط بین تأثیر سیاست‌های قدرت نهادی بر روی تحقق اهداف تاب‌آوری در نظر گرفته‌شده و مجموغه‌ای از معیارها:و شاخص‌های تحلیل سیاستی تاب‌آوری ارائه‌شده است. نتیجه‌گیری: انتخاب. ذیو‌گاه میگ همان وامحلی در راسقای: تضعیف: چالش‌های آناشی: از تسلظ رویکره وحدت‌گرایانه موجود در تعاریف تاب‌آوری است. در این راستا و با انتخاب روابط و مناسبات قدرت نهادی به‌عنوان دیدگاه ۰ انتخاب دیدگاه روابط و متاسبات قدرت نهادی به‌عنوان مرجع اصلی سیاست‌گذاری در نواحی شهری» باهدف جلوگیری از تقلیل گرایی موضوع و غیرسیاسی کردن مفهوم تاب‌آوری شهری به‌عنوان نکته اصلی اين مقاله محسوب می‌شود. ارجاع به این مقاله: فلاحی, مهسا امین‌زاده گوهرریزی» بهناز؛ زبردست» اسفندیار و نوریان» فرشاد. (۱۴۰۱). واکاوی انتقادی مفهوم تاب‌آوری شهری از دیدگاه مناسبات قدرت نهادی . دانش شهرسازی؛ ۳۶ ۶۵-۳۹ 5 67.167 128162022.205/ 2124 10.2 / و نم // :الط :20 با نگاهی اجمالی بر روند تکامل نظریه‌های برنامه‌ریزی شهری در قرن بیستم» می‌توان دهه ۱۹۸۰ میلادی را نقطه عطفی برای آن در نظر گرفت. جریان نقدهایی که سرآغاز آن‌ها در دهه ۱۹۶۰ شکل گرفت و نوک‌تیز پیکان خود را بر روش‌های علمی و اثبات‌گرایانه قراردادند» در شکوفایی مفاهیم و نظریه‌های هنجاری در دهه ۱۹۸۰ نتیجه داد؛ نظریه‌هایی که انسان و کیفیت زندگی او را در مرکزیت توجه خود قرار داده و به شهرسازی همچون یک فرایند اجتماعی نگاه می‌کنند. این تحولات سرمنشا ورود مفاهیم و نظریه‌های با دیدگاه انتقادی به بستر برنامه‌ریزی شهری شد که تغییرات اساسی در رویه طرح‌ها و برنامه‌های شهری را رقم زدند. این مفاهیم و نظریات جدید با تأکید بر درون‌مایه هنجاری و تحلیلی فرایند برنامه‌ریزی» هدف اصلی را از کارایی بیشتر در طرح‌ها به واکاوی نقایص و حل مسائل در ابعاد مختلف طبیعی» اجتماعی و اقتصادی جوامع شهری و درنهایت ارتقا عدالت و برابری تغییر دادند (فورستر» ۱۶۲۰۰۹ فاینشتاین» ۲۲۰۱۵). ورود این رویکردهای نوین علاوه بر افزودن مفاهیم جدید بر پایه و اساس دانش موجود» موجب شکل‌گیری پارادایم‌های جدیدی نیز شدند؛ یکی از این مفاهیم نوین در عرصه برنامه‌ریزی شهری» مفهوم تاب‌آوری شهری می‌باشد که نقطه تمرکز خود را بر وقوع تغییرات در شهرها و پيامدها و مسائل ناشی از آن قرار داده است. در برنامه‌ریزی شهری, تاب‌آوری به‌عنوان یک چارچوب مفهومی برای مدیریت کردن شوک‌های پیش‌بینی‌نشده به کار می‌رود؛ این مفهوم هم حالت تعادلی را (تحت عنوان تاب‌آوری مهندسی) دربرمی‌گیرد که به ثبات و احیا وضعیت موجود برمی‌گردد و هم حالت تکاملی را ( تحت عنوان تاب‌آوری اجتماعی - اکولوژیک) که مسائل اجتماعی را شامل شده و تغییرات بلندمدت را مدنظر قرار می‌دهد (هولینگ, ۱۹۷۳). بنابراین می‌توان گفت تاب‌آوری در حکم یک مفهوم مرزی بوده که ابعاد مختلف اجتماعی و طبیعی را در خود یکپارچه کرده و آن‌ها را به‌صورت هم‌زمان در نظر می‌گیرد (کوافی و کلارک*, ۲۰۱۵). امروزه کاربرد این مفهوم پس از ورود آن در حوزه برنامه‌ریزی شهری باهدف تخفیف آثار سو و انطباق‌پذیری در برایر تغییرات اقلیمی (واردکر» ویلک و براون 4۸ ۷ چارچوبی برای حکم روایی شهری (ارایدین» ۶۲۰۱۳ تاسان و بیتن» 4۲۰۱۱ واگنار و ویلکینسن» #۲۰۱۵ ویلکینسن» پورتر و کلدینگ» ۲۰۱۰) و برنامه‌ریزی شهری با تأکید بر تاب‌آوری اجتماعی (چلری»واترز الازابل و مینوچی» ۱۲۲۰۱۵؛ میرو» پژوهش و میلره ۱۲۰۱۹ در حال گسترش است. به باور فاینشتاین, با دیدگاه نئولیبرال «ایده تاب‌آوری» به‌عنوان یک جریان اصلی» تقریبا در هر گوشه و کناری از جامعه حضور دارد (فاینشتاین» ۳۰۱۵ تیرنی» ۲۰۱۵۱۴) .که این خصوصیت هم حائز سویه‌های مثبت و کاربرد گسترده این مفهوم در برخورد با شرایط متغیر همیشگی زندگی بشری بوده و هم آبهام و تردیدهای فراوانی را در نحوه ازآنجایی که علوم فیزیکی و طبیعی مبدا اولیه مفهوم تاب‌آوری بوده می‌توان گفت این مفهوم منشا اکولوژیک داشته و سپس وارد رشته‌های مختلف ازجمله برنامه‌ریزی شهری نیز شده است؛ اما پیچیدگی سیستم‌های شهری و وجود لایه‌های مختلف در آن‌ها یکی از مهم‌ترین انتقادات در نحوه استفاده از این مفهوم در مورد شهرهاست. به‌عبارت‌دیگر» این نقد بدین‌صورت مطرح می‌شود که با توجه به منشا ورود این مفهوم بعد هنجاری و اجتماعی: آن به‌اندازه بعد اکولوژیک مورد واکاوی و تبیین قرار نگرفته و پژوهشگران اجتماعی در بسیاری از موارد به‌درستی عنوان کرده‌اند که این موضوع تاکنون به‌اندازه کافی در برنامه‌ریزی شهری بسط داده نشده است (ویل» ۳۲۰۱۴؛ میرو نیوول و استالتس» ۲۰۱۶۱؛ اولسن» پرنک» تورن» پرسون و اوبیرن» ۲۲۰۱۵). در این راستا می 5 ,313۴ غ ل2 0132720 ,۷۷265 راطع ۵[1 2 1۵ می‌توان گفت به‌راحتی و سادگی نمی‌توان مفهوم تاب‌آوری را از علوم اکولوژیکی اقتباس و آن را برای سیستم‌های اجتماعی نیز استفاده نمود زیرا این امر نیازمند پیش فرضی است که هیچ‌گونه تفاوتی بین رفتار و ساختار نهادهای اجتماعی و سیستم‌های اکولوژیکی وجود ندارد؛ درحالی‌که تفاوت‌های هستی شناسانه بین سیستم‌های اجتماعی و طبیعی و معرفت‌شناسانه بین حوزه علوم طبیعی و اکولوژیک» می‌تواند محلی برای بحث و تعارض ایجاد کند. در این مقاله سعی می‌شود تا با به رسمیت شناختن جایگاه هر دو بعد اکولوژیک و اجتماعی» با دیدی نقادانه به مفهوم تاب‌آوری که در حال حاضر در متون برنامه‌ریزی شهری بسیار مورد استقبال واقع‌شده است نگریسته شود. برای نیل به این هدف» تمرکز بر یکی از خصوصیات انحصاری سیستم‌های با ماهیت اجتماعی, یعنی روابط و مناسبات قدرت نهادی که بهعنوان مرجع اصلی سیاست‌گذاری در سیستم‌های شهری مطرح بوده و یکی از عوامل تمایز میان سیستم‌های اجتماعی و طبیعی که نقطه اتکا اصلی این نقد محسوب می‌شود. متمرکز می‌شویم تا از این منظر مفهوم تاب‌آوری شهری را مورد واکاوی قرار داده و بتوانیم با شناسایی فرصت‌ها و چالش‌هایی که این دیدگاه برای تعریف و تحقق تاب‌آوری ایجاد می‌کند» به چارچوب تحلیلی نوینی برای تاب‌آوری بر مبنای معنای سیاسی که خاصه نوع شهری آن است» دست بیابیم. در طول دوره تکامل نظریه‌های شهرسازی به‌عنوان عرصه‌ای میان‌رشته‌ای» موضوع نحوه انتقال و ورود مباحث و اصول و اندیشه‌های فلسفی از دیگر حوزه‌های علمی و کاربرد آن‌ها در عرصه مذکور به‌عنوان یکی از موضوعات موردبحث و مناقشه مطرح بوده است. از این حیث ورود دانش تولیدشده از حوزه‌های دیگر علم به شهرسازی و قابل‌دسترس و کاربردی کردن آن برای نظریه و عمل برنامه‌ریزی (فریدمن؟, ۲۰۰۸) به‌عنوان یک نقش مهم و تعیین‌کننده برای شهرسازی (علی‌الخصوص برنامه‌ریزی شهری) در نظر گرفته‌شده (به‌عنوان‌مثال هاکسلی و ایفتاچل» ۲۲۰۰۰) که البته با ریسک‌های زیادی نیز همراه است؛ در این راستا پنسی هیلی موضوعی به نام مفاهیم منتقل‌شوندهرا مطرح. می‌کند که در عین . کاربرد و تجربیات عملی موفق در یک حوزه, ممکن است در حوزه و پا رشته دیگر به همان اندازه مفید نباشند (هیلی. ۲۰۱۳)+ یکی از مثال‌های بارز این انتقال مفهومی» تاب‌آوری است که با توجه به پیشینه قوی اين مفهوم در علوم اکولوژی و مهندسی و سپس ورود آن به شهرسازی» همخوانی و هماهنگی اصول برگرفته از علم اکولوژی و ترجمان آن به زبان شهرسازی می‌تواند به‌عنوان چالش مهمی در این زمینه مطرح باشد. فرضیه اصلی در ایجاد این چالش, تسلط دیدگاه وحدت‌گرایانه میان اصول تاب‌آوری برگرفته از علوم اکولوژیک و استفاده از آن در عرصه‌های اجتماعی و مختلط مانند نواحی شهری بوده که باعث ایجاد ابهام در نحوه ترجمه اصول از بستر علوم طبیعی به علوم اجتماعی شده است. در توضیح این رویکرد می‌توان گفت وحدت‌گراها در جست‌وجوی ایجاد وحدت بین رشته‌های علمی بوده و مرزهای رشته‌های مختلف را در راستای متعارف و بدون موانع بلندمدت برای پیش روی در نظر می‌گیرند. ایده وحدت‌گرایی در عین تأثیر قابل‌توجه برساخت نظریه جامع علمی حاوی ریشک وقوع نوعی سلظه گرایی" علمی است (تورن و اولسن» ۲۰۱۸)؛ این سلطه گرایی در موقعیت‌هایی معنا دارد که یک نظریه و یا مفهوم واحد و منفرد (و یا فقط یک‌رشته) ادعای ارائه راهکار برای تمام جنبه‌های مشکلات اصلی در ابعاد و زمینه‌های مختلف محیط زیستی و اجتماعی مانند از بین رفتن منابع محیطی و راهکارهای حفاظت از آن‌ها نابرابری» فقر» عدم مطلوبیت اجتماعی و فساد را داشته باشد (تورن و اولسن» ۲۰۱۸). این حالت اغلب در زمانی رخ می‌دهد که یک‌رشته در تلاش است تا پدیده‌ای را توضیح دهد که در قلمرو رشته‌هایی است که با آن‌ها دارای تفاوت‌های هستی شناسانه می‌باشد. بنابراین می‌توان گفت تفاوت‌های هستی‌شناسانه بین قلمروهای رشته‌ای می‌تواند به‌عنوان مانعی برای یکپارچگی از حیث نظریه‌ها و چارچوب‌های توضیحی و مفهومی باشد. برای توضیح بیشتر این چالش بهتر است در نحوه آغاز و بسط این تعریف اولیه تاب‌آوری توسط هولینگ (هولینگ»۱۹۷۳) و طرفداران او در حوزه اکولوژی مطرح شد و در بستر برنامه‌ریزی شهری با دیدگاه بازگرد‌اندن تعادل و ثبات پس از وقوع بحران و تغییر ناگهانی» درزمینه مقابله با ریسک وقوع سوانح طبیعی» آنی» ناگهانی و یا دگرگونی‌های کوتاه‌مدت مورداستفاده قرار گرفت. در تعاریف متأخر و رویکردهای جدیدتر» تغییر و بحران به‌عنوان یک فرصت جهت دگرگونی و دگردیسی اکوسیستم‌های طبیعی و یا سیستم‌های شهری فرض شده و راهکارهای مواجهه با آن مطرح گردیده است (گاندرسن و هولینگ» ۲۰۰۲۱ پیکت» کدناسو و گرو ۲۰۰۴۲). یکی از متأخرترین تعاریف از این مفهوم در بستر برنامه‌ریزی شهری» تاب‌آوری اجتماعی-اکولوژیک است که توسط داوودی و همکاران ارائه‌شده و در حکم تلاشی برای مطالعه جامعه و طبیعت در یک چارچوب به‌هم‌پیوسته است؛ تاب‌آوری اجتماعی-اکولوژیک بر مبنای این فرضیه قرارگرفته که سیستم‌های اکولوژیکی و اجتماعی - اقتصادی به هم متصل و پیوسته هستند (فولکی, ۲۲۰۰۶). بر این اساس تاب‌آوری به‌عنوان یکی از خصوصیات اصلی این سیستم‌های مختلط برشمرده شده و اصول و راهکارهایی برای آن مطرح‌شده است. این تعریف با درون‌مایه تکاملی آن از طریق تعریف چرخه‌های انطباق‌پذیری و مقیاس‌های زمانی و فضایی متقابل معنا پیدا می‌کند (داوودی» بروکس و محمود. ۲۲۰۱۳). در این دیدگاه شهر به‌عنوان مجموعه‌ای تودرتو از واحدهای همسایگی» حومه‌ها گره‌های شهری و نواحی و مناطق کلان‌شهری بوده که حتی ممکن است تا سطح پراکندگی زیست‌گاه‌ها از روستاهای کوچک تا شبکه شهرهای جهانی را نیز شامل شود (شومان» ۲۰۱۸*). این مجموعه‌ها دارای کاراکتری پویا بوده» اجزا فراوانی دارند که به‌موازات یکدیگر عمل کرده و به‌طور پیوسته در کنش و واکنش هستند. در این راستا تاب‌آوری شهری به‌صورت ظرفیت افراده جوامع» نهادها و سیستم‌های مختلف در یک شهر با خصوصیت مذکور برای بقا انطباق یافتن و توسعه بدون ایجاد فشارهای جدید تعریف می‌شود (بنیاد راکفلر» ۲۰۱۹). مطالعات مختلف در این حوزه بر ارتباط بین مفهوم تاب‌آوری با برنامه‌ریزی فضایی (به‌عنوان‌مثال نگاه شود به: فلیشهاور» ۲۰۰۸ برنامه‌ریزی شهری انطباق پذیر (داوودی و همکاران» ۲۰۱۲) و تاب‌آوری به‌عنوان یک گفتمان اسیاست‌گذاری غالب (ایوانس» ۲۰۱۱) تأکید کرده‌اند. شکل شماره ۱ مراحل تکامل مفهوم تاب‌آوری شهری را در حوزه‌های متفاوت به نمایش می‌گذارد. مراحل تولد و تکامل مفهوم تاب آوری از اکولوژی تا برنامه ریزی شهری -تاب آوری تکاملی, تعادل || -ظرفیت سیستم برای -تاب آوری مهندسی: چندگانه به عنوان یک اصل جذب اختلالات ونیز تعادل بگانه همراه با مفاهیم راهبردی و نه یک هدف || سازمان دهی مجدد با حفظ ۱۱ ماندگاری» ثبات و قابل های انطباق پذیری. سیستم | جوامع شهری مانند تعادل چندگانه همراه با های اجتماعی - اکولوژیک || وفاق اجتماعی و ساخت مفاهیم توانایی خود شکل (. مراحل تولد و تکامل مفهوم تاب‌آوری در حوزه‌های مختلف» اما دراین‌بین چالش اصلی و نقد محوری این مقاله در تعریف مفهوم تاب‌آوری اجتماعی - اکولوژیک قرارگرفته که تحت تسلط رویکرد وحدت‌گرایانه میان عرصه‌های اجتماعی و اکولوژیک ارائه‌شده است. در توضیح این چالش می‌توان گفت در عین تفاوت‌های صوری» ناسازگاری هستی‌شناسانه میان فرضیات علوم طبیعی و انسانی در روش‌های تولید دانش» خصوصیات پدیده‌های قابل‌بررسی و تفاوت در نحوه استدلال‌ها باعث می‌شود تا ارتباطات و پیوستگی میان‌رشته‌ای میان آن‌ها را پیچیده نماید. از دیدگاه نظریه سیستم‌ها نیز اکوسیستم‌های طبیعی هیچ‌گاه نمی‌توانند جزئی از جامعه محسوب شده و به‌طور متقابل اجتماع نیز در عین تعامل مستقیم آن‌ها با یکدیگر و مکمل محسوب شدن هر یک برای هم» نمی‌تواند بخشی از محیطزیست محسوب شود. این موضوع باعث می‌شود مباحث و اصولی که از حیث علوم ظبیعی و اکولوژیکی بای تاب‌آوری ذکرشده همچون تعادل پویا » بازخورده آستانه‌ها و خودتنظیمی قابلیت ترجمان مستقیم به علوم اجتماعی با شرایط یکسان را نداشته باشند (اولسن و همکاران» ۲۰۱۵) بنابراین تفاوت قائل شدن در اصول حاکم بر مناسبات هر یک از آن‌ها یا مکانیسم عمل هر یک از این اصول در اين دو بستر با یکدیگر اجتناب‌ناپذیر است. با توجه به ارتباط متقابل و درهم‌تنیدگی انسان و طبیعت به یکدیگر و کاراکتر تلفیقی اجتماعی - طبیعی غیرقابل‌انکار از واقعیت موجود» چالش اصلی برای تمام تحقیقات و پژوهش‌ها در هردوی اين زمینه‌ها (ازجمله در خصوص مفهوم تاب‌آوری)» ایجاد ظرفیت برای تصدیق عملکرد هم‌زمان و ترکیبی پدیده‌ها مفاهیم» روندها مسائل و قوانینی است که از هر دو زمینه ناشی می‌شوند (هارنبرگ» ۱۲۰۱۷) به‌بیان‌دیگر نیاز اصلی در اینجا تأکید بر تفاوت‌های متمایزکننده بین پدیده‌های اجتماعی و طبیعی در کنار اجتناب از هستی‌شناسی سطحی و ساده‌انگارانه از این دو عرصه و نفی اهمیت نقش هر یک از این دو در حال با توجه به توضیحات ارانه‌شده که مبنای نقد مدنظر این مقاله قرارگرفته‌اند, تعریف تاب‌آوری شهری با رویکرد وحدت‌گرایانه دو چالش اصلی به شرح زیر در پی خواهد داشت: قرار گرفتن در یک مسیر تقلیل گرایانه: برای هولینگ به‌عنوان سردمدار تعریف تاب‌آوری اکولوژیک» اين مفهوم یک مقدار و اندازه بوده که دارای بزرگی است ( به‌طور ایدئال میزانی که بتوان آن را با کمیت سنجید) این اندازه نمایانگر میزان و چگونگی بزرگی یک اختلال است که سیستم می‌تواند آن را بدون آنکه به خط سیر موجود سیستم فشاری وارد کند و یا دچار انقراض شود تحمل کرده و تاب پیاورد. بر این اساس تاب‌آوری در این‌گونه سیستم‌ها با در نظر گرفتن طیفی از احتمالات ممکن, به‌عنوان معیاری از درجه انعطاف‌پذیری اجزا درونی آن‌ها در برابر تغییرات مختلف و نیز معیاری از آسیب‌پذیری آن‌ها نسبت به وقوع شوک‌های غیرقابل‌پیش‌بینی تعریف می‌شود (گاندرسن و هولینگ» ۲۰۰۲). دیدگاه‌های تحلیلی و توصیفی در خصوص این مفهوم در این دیدگاه» تغییرات حائز اهمیت و بنیادین در سیستم‌های اجتماعی - اکولوژیک به‌وسیله مجموعه‌ای از متغیرها و شاخص‌های کمی تعریف‌شده (واکر آندریس» کینزینگ و رایان» ۱۳۰۰۶) و از این طریق به ارزیابی میزان تاب‌آوری در یک محدوده شهری پرداخته می‌شود. این قاعده ممکن است برای اکوسیستم‌ها صادق باشد اما شاید به‌سختی بتوان آن را برای پویایی‌های اجتماعی» سیاسی و اقتصادی نیز به کاربرد و این دسته از سیستم‌ها را به تعدادی از متغیرهای کلیدی کاهش و تقلیل داد (کامینگ. کامینگ و ردمن, ۶۲۰۰۶۲ کت و نایتینگل۲۰۱۳۳). به‌عنوان‌مثال در اين رویکرد تحلیل سیستم‌های اجتماعی-اکولوژیکی در مواردی چون طبقه» جنسیت» نژاد و دیگر دسته‌بندی‌های این‌چنینی خلاصه می‌شود؛ در این حالت تقلیل گرایانه درکی از فرایندهای قدرت محور اجتماعی مانند تبعیض‌های اجتماعی» جداماندگی و انزوا نابرابری» حاشیه‌نشینی و یا سرکوب اجتماعی وجود ندارد. بعضی از محققان تاب‌آوری برای توصیف این حالت از اصطلاح تقلیل‌گرایی همه‌جانبه؟ (تورن و اولسن» ۲۰۱۸) استفاده می‌کنند. در این صورت می‌توان گفت از منظر دیدگاه‌های طبیعت‌گرایانه» نوآوری‌ها و ابداعات اجتماعی بی‌معنا خواهند بود» عوامل انسانی و یا احتمالات و امکانات اجتماعی نیز یا انکار و یا دچار برداشت و ارائه نادرست خواهند شد و درنهایت ممکن است تاب‌آوری در ریسک تقلیل یافتن به یک واژه مبهم و گنگ"قرار گیرد (داوودی و همکاران» ۲۰۱۲). بنابراین نیاز به تحقیق و معین کردن مفهوم این واژه و کاربرد آن درزمینه‌های مختلف وجود دارد. از سویی دیگر پیدا کردن متغیرهای کلیدی نیز با توجه به پیچیدگی تقسیمات ایدئولوژیکی و نظری در علوم اجتماعی نیز بسیارایشکل خواهلژد, زان غلبه بر سل انحراف ساده گزینی؛ روش‌هایی که به همراه خود پیچیدگی و تکثرگرایی همه‌جانبه* را به دنبال دارند» پيشنهادشده است. این روش‌ها با قرار دادن تنوع غنی ۲و وابستگی‌های متقابل* در مرکزیت بحث‌ها به‌ویژه برای موضوعات تجربی‌تر و دیدگاه‌هایی که به لحاظ تاریخی بلندمدت‌تر هستند کمک خواهند کرد که درک عمیق‌تری در این زمینه حاصل گردد. در این دیدگاه تکثرگرایانه و باهدف توصیف هستی‌شناسانه» به‌جای اینکه به طبیعت و اجتماع به‌عنوان یک کل نگریسته شود به هر یک به‌صورت موجودیت‌های جداگانه و یا فضاهایی که نیازمند معرفت‌شناسی‌ها نظریه‌ها و روش‌هایی که به‌صورت متمایز از یکدیگر قابل‌بررسی» توضیح و شناسایی باشنده نگریسته شده و خصوصیات منحصربه‌فرد هر یک از این دو حوزه برای تحلیل و تعریف اصول جداگانه برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. بنابراین می‌توان گفت انتخاب یکی از این خصوصیات منحصربه‌فرد سیستم‌های اجتماعی برای تعریف ارائه اصول و تحلیل تاب‌آوری از این غیرسیاسی کردن مفاهیم سیاسی: به‌زعم بسیاری از محققان چالش تقلیل یافت مفهوم تاب‌آوری به یک واژه گنگ و توخالی, مشکل اصلی و اولیه نبوده» بلکه معنای سیاسی این مفهوم به‌مراتب در اولویت بالاتری قرار دارد (پیتزوه ۲۰۱۵) برای توضیح این ریسک باید گفت که یکی از مهم‌ترین مزایا و فرصت‌های استفاده از مفهوم تاب‌آوری اجتماعی - اکولوژیک» نحوه همزیستی با عدم قطعيت‌ها مخاطرات و آستانه‌ها در بستر شهرها است؛ این تعریف و مفهوم‌سازی نسبی» پویا و غیرخطی از وقوع تغییر حاوی تعابیری از اصل عدم پیش‌بینی پذیری درون خود است که فصل مشترک این مفهوم با ذات برنامه‌ریزی در معنای معاصر آن است. اما عامل افتراق و چالش‌برانگیز در اینجا جایگاه ویژه موضوعات خاص اجتماعی و سیاسی همچون قدرت و ایدئولوژی در مفاهیم و نظریه‌های مورداستفاده در برنامه‌ریزی شهری است. به‌بیان‌دیگر غیاب چنین دیدگاه‌ها و موضوعاتی درزمینه ادغام بستر برنامه‌ریزی شهری با تاب‌آوری اجتماعی - اکولوژیک این مفهوم را در معرض نقد غیرسیاسی کردن آن قرار داده است. برای فهم بهتر این چالش می‌توان به اصل و منشا مفهوم تاب‌آوری مراجعه کرد؛ رویکرد اکولوژیکی با ذات محافظه کارانه خود که ناشی از علوم طبیعی است خنثی و عاری از هرگونه جهت‌گیری سیاسی بوده و بدین ترتیب راه سوّالات عمیق‌تر درباره تغییرات و بحران‌های اجتماعی پیش‌رونده و نیاز به دگردیسی سیستم‌های اجتماعی که دارای ذات سیاسی بوده را می‌بندد (لارنر و مورتن» ۱۲۰۱۲). این رویکرد با توجه به خصوصیت مذکور در الحاق دیدگاه‌های اجتماعی و ارائه مفهومی مختلط از این نظر نیز غالبا انطباق‌پذیری نسبت به وقوع تغییرات را در اقدامات بازیگران در یک حالت غیر سازمان‌دهی شده موردتوجه قرار داده و نسبت به در نظر گرفتن نقش حائز اهمیت دولت‌ها و سیاست‌های آن‌ها در این امر» دچار نقص است (سوانستورم ۲۲۰۰۸ لبل و همکاران» ۲۲۰۰۶ ایوانس» ۲۰۱۱). حتی وجود معیاری همچون سرمایه اجتماعی نیز در مجموعه معیارهای سنجش میزان تاب‌آوری را می‌توان در راستای همین جریان قرارداد. در این رویکرد آنچه سیستم‌های متعدد طبیعی - اجتماعی را یکپارچه و متحد می‌کند و به هولینگ اجازه می‌دهند نظریه مشترکی را برای آن‌ها پیشنهاد دهد گزاره‌هایی است که هرکدام می‌توانند به‌وسیله مفهوم سرمایه تعریف شوند؛ این سرمایه می‌تواند مالی, سازمانی و یا بیوفیزیکی بوده و به‌صورت پتانسیل ذاتی و درونی از یک سیستم تعریف شود که تعیین‌کننده طیفی از شرایط و گزینه‌های ممکن برای آینده بوده و اساسا برای تغییر در دسترس است (خولینگ» ۴۲۰۰۱). بااین‌وجود هم تعریف این معیار نیز در این در حالی است که تمام وقایع» فرایندها تغییرات و اعمالی .که در دنیای اجتماع اتفاق می‌افتند بنا به پتانسیل سیاسی بودن بهتر است تحلیل و آنالیز سیاسی نیز داشته باشند (های»0۲۰۰۲۰؛ تاب‌آوری شهری هم از این قاعده مستثنی نیست. با دیدی عمیق‌تر و ریشه‌پیابانه یکی از مهم‌ترین چالش‌های ویژگی غیرسیاسی کردن واژه تاب‌آوری» مشروعیت بخشی این واژه برای کاربرد توسط مدافعان وضعیت موجود (از ابعاد اجتماعی <اقتصادی) است. در اين نوع کاربرد تاب‌آوری به‌صورت معمول به‌عنوان خلق یک نرمال جدید بعد از یک مخاطره تعریف می‌شود؛ حال در تعریف آنچه نرمال نامیده می‌شود (فاینشتاین» ۲۰۱۵) نوعی تلاش برای نرمال نشان دادن و غیرسیاسی کردن مفاهیم سیاسی و فرایندهای آن‌ها در راستای سیاست‌های نئولیبرال (که تاب‌آوری یکی از مفاهیم موردعلاقه آن‌ها محسوب می‌شود) وجود خواهد داشت و در این مسیر مفاهیم و ایده‌های موردنظر غالبا از نظریه سیستم‌ها وام گرفته می‌شوند (کوپر» ۲۰۱۱*). بنابراین استفاده از عبارات و موضوعاتی همچون تاب‌آوری و خودسازمان‌دهی سیستم‌های اجتماعی -اکولوژیک در چارچوب سیستم‌ها معمول و مرسوم می‌شود (هولینگ» ۲۰۰۱). در این صورت کنار گذاشتن و فراموش کردن خصیصه‌هایی مانند پیچیدگی» متناقض بودن و قدرتمند بودن نیروهای سیاسی که به‌صورت اجتناب‌ناپذیری شامل این مفهوم هستند امری طبیعی تلقی می‌گردد. در نقطه مقابل آنچه یک تحلیل سیاسی را ممکن می‌سازد تمرکز و تأکید بر جنبه‌های سیاسی روابط و مناسبات اجتماعی در حالت کلی و توجه به روابط و مناسبات قدرت" به‌عنوان جایگاه ملموس برای بروز جهت‌گیری‌های سیاسی به‌صورت خاص است. به‌بیان‌دیگر می‌توان گفت با اتخاذ رویکرد انتقادی درباره مفهوم تاب‌آوری» نقش قدرت و سیاست‌های شکل‌دهنده به کاربرد مفهوم تاب‌آوری بسیار پررنگ خواهد بود و از این حیث تعریف اين مفهوم نیاز به تغذیه از نظریاتی از علوم اجتماعی خواهد داشت که دارای دیدگاه انتقادی نسبت به روش‌های عملکردی سیستم‌های اجتماعی می‌باشند (هریسون» ۲۰۱۳). با انتخاب زاویه دید اجتماعی در بررسی‌های سیستم‌های اجتماعی- اکولوژیک» تأکید بر سیاست‌های قدرت نهادی که تعیین کننده چگونگی توزیع و نحوه استعمال منابع موجود و نظارت بر نتایج آن است باید مدنظر قرار گیرد؛ بدین ترتیب جهت‌گیری سیاسی این مفهوم (در راستای سیاست‌های حاکم و یا برخلاف آن‌ها) معین‌شده و از این طریق بار سیاسی آن تأمین و تبعات سیاسی استراتژی‌های موردنظر نیز معین و در این صورت می‌توان گفت تاب‌آوری به‌عنوان بخشی از گفتمان سیاست‌گذاری شهری در نظر گرفته می‌شود. در غیر این صورت ریسک غفلت از بسترهای اجتماعی» سیاسی و فرهنگی در تعریف مفهوم و استراتژی‌های اجرایی بنابراین به‌عنوان جمع‌بندی این بخش می‌توان گفت با مرور نظریات موجود» راه برون‌رفت از چالش‌های منتج از رویکرد وحدت‌گرایانه در تعریف ابعاد اجتماعی و اکولوژیک تاب‌آوری» در وهله اول انتخاب دیدگاهی برای تعریف و تحلیل آن بر مبنای یکی از خصوصیات منحصربه‌فرد سیستم‌های اجتماعی مانند: اعتبارا مشروعیت تسلط و تصدیآو قدرت؟» دانش» نمادها و سمبل‌ها (ویل» ۳۰۱۴؛ پرنک و اولسن» ۲۰۱۸٩) و در وهله دوم انتخاب رویکردی حاوی جهت‌گیری و بار سیاسی است. از برآیند این دو مورد روابط و مناسبات قدرت نهادی به‌عنوان پاسخ مشترک هر دو چالش مطرح‌شده و رویکرد منتخب این مقاله برای ارائه با توجه به رویکرد انتقادی تحقیق» در این مقاله» بسط و توسعه چارچوب‌های جایگزین برای رویکرد به مفهوم تاب‌آوری شهری و کاربرد آن در شهرسازی با استفاده از استدلال استفهامی و با درک عمیق‌تر موردنظر قرار می‌گیرد. تحقق هدف مقاله در راستای واکاوی انتقادی مفهوم تاب‌آوری و تحلیل فرصت‌ها و موانعی که روابط و مناسبات قدرت نهادی برای تحقق آن ایجاد می‌کنده نیازمند ارائه و توسعه یک مدل مفهومی بر مبنای چارچوب نظری مرتبط با آن است. در این راستا سوّال اصلی بدین‌صورت مطرح می‌شود که چارچوب تحلیلی مذکور دارای چه اجزا و الزاماتی خواهد بود؟ برای نیل به این هدف مراحل و گام‌های زیر برای نیل به هدف اصلی و پاسخ به سوّال مذکور طی خواهند شد: پژوهش حاضر از حیث هدف از نوع توسعه‌ای بوده و با روش کیفی از دسته تحلیلی - توصیفی است و از حیث روش‌شناسی تحقیق» به‌منظور گردآوری اطلاعات و داده‌های موردنیاز از روش تحلیل محتوای کیفی طیف وسیعی از منابع کتابخانه‌ای دست‌اول و مقالات علمی معتبر.و مرتبط با موضوع استفاده‌شده است. در ابتدا سعی شده است تا با تحلیل روند شکل‌گیری و تکامل مفهوم تاب‌آوری و نحوه ورود آن به عرصه شهرسازی, سابقه‌ای از منشا ایجاد این تفکر ارائه شود. در گام بعد نقد اصلی موجود که شامل تفاوت بین علوم طبیعی و اکولوژیک به‌عنوان خاستگاه این مفهوم و علوم اجتماعی می‌باشد مورد واکاوی قرارگرفته و نحوه کاربرد مفهوم در بستر شهرسازی و تعاریف موجود آن از این دیدگاه تحلیل می‌گردد. در گام نهایی نیز سیاست‌گذاری در خصوص مفهوم.تاب‌آوری از دیدگاه سیاست‌های حاکم و نهادی به‌عنوان یکی از راهکارهای توجیه نقد تعریف‌شده موردنظر و بررسی قرار خواهد گرفت. بدین منظور در ابتدا و بر اساس کلیدواژه‌های مرتبط تعریف‌شده مقالات مورد بازبینی قرارگرفته و اصول و معیارهای مرتبط با موضوع سیاست‌گذاری تاب‌آوری استخراج‌شده است. سپس اصول مذکور به‌عنوان چارچوبی برای تحلیل جریان سیاست‌گذاری نهادی در رویه و محتوای طرح‌های توسعه شهری (به‌عنوان یکی از نمودهای جریان‌های سیاست‌گذاری نهادی) تعریف می‌شود. در مرحله بعد و برای تکمیل مدل مفهومی» ذیل هر یک از معیارهای تعریف‌شده» شاخص‌های متناسب با ابعاد مختلف سیاست‌گذاری در الگوی توسعه طرح‌های توسعه شهری تنظیم می‌گردد. حال پس از تبیین دیدگاه اصلی و منتخب» هدف در این بخش تحلیل مفهوم تاب‌آوری شهری از دیدگاه روابط و مناسبات قدرت نهادی است تا از این طریق بتوان به چارچوبی مشخص بدین منظور دست‌یافت. برای توضیح بیشتر در خصوص این چارچوب تحلیلی نوین نیاز به تعمق بیشتر در معنای تاب‌آوری و نقطه ثقل تعریف آن وجود دارد. این نقطه ثقل که تورن و اولسن نام آن را معیار ماندگاری!(تورن و اولسن» ۲۰۱۸) گذاشته‌اند. درواقعم خصوصیت اصلی و یا در بیان گسترده‌تر حتی می‌تواند در حکم هویت یک سیستم شهری تعریف شود که در زمان وقوع بحران مانایی خود را حفظ کرده و اساسا بقا و ایستادگی این خصوصیت منجر به تاب آور تلقی شدن سیستم شهری مذکور می‌شود (تورن» ۲۲۰۱۴). به‌عنوان‌مثال در زمان وقوع زلزله در یک شهر با سطح ارتباطات فرامنطقه ای بالا و توان مالی قابل که منجر به تخریب اکثریت ساختمان‌ها گردده در صورت تعریف معیار ماندگاری در بقا کالبدی نواحی شهر تاب‌آوری پایین و در صورت تعریف معیار ماندگاری در مدت‌زمان بازسازی و احیا» تاب‌آوری بالا تلقی خواهد شد. نحوه تعریف این معیار بستگی بسیار زیادی به نحوه ارزیابی و تعریف آسیب‌پذیری‌های سیستم موردبررسی نیز خواهد داشت؛ به‌تبع رابطه معکوس میان تاب‌آوری و آسیب‌پذیری برای ماندگاری نیز صادق است. بنابراین نوع تعریف این معیار و مرجع تعریف‌کننده آن در تدقیق تاب‌آوری بسیار حائز اهمیت خواهد بود. حال در اینجا با توجه به دیدگاه منتخب مقاله» نحوه نگرش و تصمیم‌گیری بازیگران اصلی نهاد قدرت» جهت‌گیری‌های سیاسی و نحوه سیاست‌گذاری‌های حاکم بر برنامه‌ریزی» بر تعریف معیار ماندگاری و چگونگی اجرایی شدن و تحقق اصول و استراتژی‌های تاب‌آوری شهری موئر است و درنتیجه نیاز به تحلیل دارد. این تأثیر و در حالت کلی ارتباط میان تاب‌آوری شهری و سیاست‌های حاکم را می‌توان به‌صورتمتقابل در نظر گرفت که البته هدف این مقاله تحلیل از جهت تأثیر سیاست‌های حاکم بر ارتقا و تحقق"تاب‌آوری آشهری است. با دیدگاهی«عمیق‌تر این تأثیرگذاری به‌نوعی در حکم شمشیر دو لبه نیز تعبیر می‌شود؛ بدین معنا که هم می‌تواند در نقش تسهیل کننده و هم محدودکننده عمل کرده و در حالت کلی می‌تواند حاوی فرصت‌ها و موانعی برای تحقق تاب‌آوری محسوب گردد. یک تعریف کاربردی برای قدرت در این زمینه می‌تواند ب‌صورت ظرفیت تأثیرگذاری در کلیت جربان و خطر سیر رخدادها باشند (اولیت۳۲۰۱۷). بنابراین تحلیل اين سیاست‌ها به نخو اجتناب‌ناپذیری به‌عنوان جزئی از فرایند تعریف» ارزیابی و یا ارائه اصول و راهبردهای تاب‌آوری به شمار خواهد رفت. این قدرت با توجه به توضیحات ارائه‌شده» نه‌تنها جهت‌گیری و فرایند تحقق این مفهوم را از طریق تعریف طرح‌ها و برنامه‌ها وضع قوانین و مقررات و سیاست‌گذاری‌ها مشخص می‌کند. بلکه به‌عنوان یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد سیستم‌های اجتماعی و شهری, خود می‌تواند در حکم رویکردی برای مواجهه و تعریف مفهوم و اصول تاب‌آوری بوده و آن را برای کاربرد در سیستم‌های شهری به‌صورت خاص, مناسب‌سازی کرده» از حالت خنثی خارج و وارد ابعاد سیاست‌گذاری نموده و همچنین زمینه مناسب جهت بسط گفتمان آن را فراهم آورد. بنابراین در اینجا هدف به‌جای ارائه اصول و معیارهای تاب‌آوری برای مدیریت و حکمروایی تاب آور شهرها(که یکی از جریان‌های اصلی کاربرد این مفهوم در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری محسوب می‌شود)» تحلیل فرصت‌ها و چالش‌هایی است که قدرت نهادی به‌عنوان مرجع سیاست‌گذار برای تاب‌آور کردن نواحی شهری ایجاد می‌کند و جهت‌گیری سیاسی آن را به‌عنوان یک خصوصیت مختلط اجتماعی -- اکولوژیکی مشخص می‌کند. نقش قدرت و جهت‌گیری‌های سیاسی در مفهوم‌سازی تاب آوری شهری قدرت نیز همچون بسیاری از پدیده‌های اجتماعی دیگر دارای انواع مختلفی است که در ارتباط با لایه‌های مختلف جامعه قرار خواهد گرفت. این پدیده هميشه به‌صورت یکپارچه و واحد وجود نداشته بلکه در میان تعداد زیادی از بازیگران توزیع‌شده است و باید در هیئت روابط و مناسبات نگریسته شود. بنابراین در دو حالت کلی» قدرت می‌تواند پدیده‌ای در دست بازیگران مسلط و یا در معنایی وسیع‌تر یک ساختار باشد. در دیدگاه رایچ» روابط و مناسبات قدرت به جایگاه نهادی» قانونی و سازمانی آن که ملموس‌ترین بخش اعمال قدرت همراه با کنترل و تسلط است» منسوب می‌باشد. فرم‌های نهادی قدرت به‌صورت روال‌ها ضوابط تحریم‌ها سیاست‌ها و برنامه‌ها بوده (داو و همکاران, ۲۰۱۶۱) و در فضاهای رسمی تصمیم‌گیری بیان می‌شوند و معین می‌کنند چه کسی مسلط بر تنظیم دستورالعمل تصمیم‌گیری است (اولینو»ه ۲۰۱۷). قدرت نهادی درواقع بر این مبنا دارای دو عملکرد اصلی قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری می‌باشد و از طریق اين دو عملکرد هم به‌نوعی مسلط بر اقدامات برنامه‌ریزی بوده و خطوط کلی سیاست‌های آن را مشخص کرده و هم از طریق ظرفیت قانونی خود عامل مشروعیت بخشی به اقدامات برنامه ریزان خواهد بود. بنابراین برخلاف ادعای برنامه ریزان سنتی» برنامه‌ریزی دارای اهداف سیاسی بوده (پلوجر» ۲۰۰۴۲) و مطابق با آنچه فورستر عنوان می‌دارد برنامه‌ریزی را باید فعالیتی دانست که تحت تأثیر قدرت است (فورستر» ۲۰۱۳ در نیز اینجا تحلیل نحوه اين تأثیرگذاری بر روی تاب‌آوری شهری مدنظر می‌باشد. این تحلیل که از دیدگاه این مقاله به‌عنوان یکی از مراحل بنیادین تعریف و ارائه استراتژی‌های تاب‌آوری شهری است باهدف شناسایی و بررسی کلیه فرصت‌ها و یا موانعی که تحت تأثیر سیاست‌گذاری‌های قدرت نهادی برای تحقق تاب‌آوری شهری فراهم می‌آورد. تحت عنوان تحلیل سیاستی نام‌گذاری می‌شود. برای شناخت حوزه عمل تحلیل سیاستی نیاز است تا سطوح کلی سیاست‌گذاری شهری شناخته شود. در مطالعات سیاست‌گذاری شهری سه سطح کلی مطرح است: سطح اول ملی يا کلان که با موضوعاتی مانند منافع کلان یا ایدئولوژی‌ها در ارتباط می‌باشد. دوم با نام سطح میانی همچنان به موضوع منافع» ایدئولوژی‌ها و نهادها می‌پردازد با این تفاوت که این موضوعات حول نیازها و دغدغه‌های محلی مطرح‌شده و گروه‌های بهره‌ور در مقیاس محلی هستند. سطح سوم سیاست‌گذاری که در مقیاس خرد مطرح می‌شود شامل تصمیمات برای هموارسازی اجرای راهبردها در طرح‌ها است (کاظمیان و میرعابدینی» ۱۳۹۰). این سطح را می‌توان به‌عنوان سطح سیاست‌گذاری شهری در نظر گرفت که در اینجا به‌عنوان پایه‌ای جهت تحلیل مذکور مدنظر قرار می‌گیرد. این سیاست‌ها با عنوان سیاست‌های بر برنامه‌ریزی یاد می‌شوند که به‌صورت عمودی بر برنامه‌ریزی اعمال می‌شوند و اشاره به سطح کلان قدرت در شهر دارند (صرافی» توکلی نیا و چمنی مقدم» ۱۳۹۴) و درواقع«هدف این سیاست‌ها استفاده از برنامه‌ریزی برای دستیابی به اهداف سیاسی است و درنتیجه تعیین موضع آن‌ها نسبت به بحث تاب‌آوری شهری قابلیت القا جهت‌گیری سیاسی به این مفهوم را خواهد بنابراین تحلیل سیاستی تاب‌آوری شهری دارای دو جریان اصلی به‌قرار زیر می‌باشد: تحلیل سیاست‌گذاری‌ها با تأثیر مستقیم: به معنای تحلیل و بررسی کلیه تصمیم‌گیری‌ها سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی‌های قدرت نهادی که مستقیما باهدف ارتقا تاب‌آوری شهری(در برابر تغییرات و بحران‌های مشخص) صورت گرفته و شامل طرح‌ها برنامه‌ها دستور کارها مقررات و ضوابط و سناریوهای اجرایی مشخص در راستای این هدف است. به‌بیان‌دیگر این بخش شامل تحلیل جایگاه تاب‌آوری شهری در ساختار سیاست‌گذاری نهادی است و معیار ماندگاری آن از دیدگاه نهاد قدرت به‌صورت مستقیم در جریان این تصمیمات و طرح‌ها تعریف و معین می‌شود. تحلیل سیاست‌گذاری‌ها با تأثیر غیرمستقیم: به معنای تحلیل جریان کلی و عمومی تصمیمات» سیاست‌ها برنامه‌ها و طرح‌ها و یا ضوابط مقررات و روال‌های قانونی در جریان کلی سیاست‌گذاری‌های عمومی قدرت نهادی در خصوص نواحی شهری است که جهات کلی توسعه شهر از ابعاد مختلف را تعیین کرده و به‌صورت ضمنی و غیرمستقیم بر میزان تأب‌آوری شهری و تحقق‌پذیری سناریوهای آن نیز مور خواهند بود. در این جریان بررسی و تحلیل اینکه آیا اساسا معیار ماندگاری برای سیستم موردنظر تعریف‌شده است و چنانچه پاسخ مثبت است تأکید اصلی بر چه بعد و یا ابعادی است؟ و آیا این نقطه اصلی تأکید بر مبنای شرایط موجود قرار دارد و هدف آن ارتقا میزان ایمنی و تاب‌آوری است یا خیر؟ با معین کردن ساختار قدرت نهادی در سیستم برنامه‌ریزی شهری ایران به‌عنوان بستر اصلی موردنظر مقاله, از میان این دو جریان» با توجه به جدید بودن مباحث تاب‌آوری شهری در بستر موردبحث عدم وجود طرح‌ها و برنامه‌های سازمان‌یافته و مشخص در سطح نهادی برای تحقق اين موضوع, جریان دوم سیاست‌گذاری‌ها با تأثیر غیرمستقیم برای ارائه چارچوب کلی تحلیل سیاستی سیاست عمومی به‌عنوان ابزار اجرایی نهاد قدرت» پدیده‌ای پیچیده و متشکل از تصمیمات چندگانه ایست که از سوی افراد و سازمان‌هایی چند درون بخش عمومی گرفته می‌شود و از تصمیمات دیگر افراد و گروه‌های خارج از بخش عمومی نیز اثر می‌پذیرد (ابراهیم‌نیا و دانشپور» ۱۳۹۷). این نهادهای عمومی متولی برنامه‌ریزی» برنامه‌ریزی شهری را به‌منزله ابزاری سیاستی برای ایجاد یکپارچگی در سیستم‌های اداره جامعه و سازوکاری برای به هم پیوستن سیاست‌گذاری‌های مختلف در عرصه نواحی شهری در نظر می‌گیرد. همان‌گونه که پیش‌تر نیز عنوان شد» سیاست‌گذاری شهری شامل مراحل تعریف مسئله و ایجاد دستور کار» پیشنهاد راه‌حل و سیاست» تصمیم‌گیری» اجرا و ارزیابی است. به بیانی دیگر در رویکردی کلی» سیاست‌گذاری به‌مثابه فرایند تعریف مسئله» شناسایی راه‌حل‌ها » انتخاب راه‌حل و سیاست» اجرا و ارزیابی آن تعریف می‌شود. بنابراین می‌توان خروجی‌های عملکردهای دوگانه ذکرشده برای قدرت نهادی را در سه لایه تصمیم سازی» برنامه‌ریزی و طرح و ریزی و اجرا و نظارت تعریف کرد که مکمل یکدیگر بوده و کلیه اهداف نهادی در سطح سیاست‌گذاری شهری را پوشش خواهند داد. همان‌گونه که پیش‌تر نیز گفته شد دو عملکرد اصلی قدرت نهادی (سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری) از طریق دو ظرفیت اصلی آن شامل نهادی - سازمانی و قانونی محقق خواهند شد. ساختار قدرت نهادی متشکل از شبکه‌ای از نهادها و سازمان‌های مرتبط می‌باشند که بدنه نهاد قدرت را تشکیل داده و با بهره‌گیری از تخصص نیروی انسانی و بودجه لازم» در حکم مرکز تصمیم سازی, تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در سطوح مختلف می‌باشند. همچنین ظرفیت وضع قوانین» مقررات» ضوابط و آئین‌نامه‌های مختلف در نهاد قدرت» وجه نظارتی و اجرایی آن را تقویت کرده و مکمل وجه سیاست‌گذاری محسوب می‌شود. به‌بیان‌دیگر نهاد قدرت از طریق ظرفیت‌های سازمانی» ارائه و تصویب طرح‌های توسعه شهری و ضوابط و مقررات اجرایی» زمام امور را بر عهده داشته و قدرت تأثیرگذاری بر کیفیت زندگی ساکنین شهر را خواهد داشت. ازاین‌بین طرح‌های توسعه شهری (علی‌الخصوص طرح‌های جامع و تفصیلی) که به‌صورت مدون و در زبان طرح و برنامه ارائه می‌شوند» درواقع نمودی از اهداف و سیاست‌های نهاد قدرت می‌باشند. به‌نوعی تجسم تصمیمات» سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های نهادی و سازمانی از یک‌سو و نیز حاوی ضوابط و مقررات عام و خاص اجرایی از سوی دیگر بوده و می‌توان گفت محتوا و فرایند تهیه و تصویب الگوی توسعه پیشنهادی این طرح‌های توسعه با توجه به اجزا و افق‌های زمانی مدنظر هر یک» می‌توانند در حکم ترجمان خطوط اصلی سیاست‌گذاری قدرت نهادی به زبان برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی محسوب شوند. به‌بیان‌دیگر الگوی توسعه طرح‌ها و برنامه‌های شهری که از مهم‌ترین تولیدات و خدمات نهاد قدرت مدنظر بوده و جهت دهنده اصلی نحوه و خط سیر رشد و توسعه شهر محسوب می‌گردند را می‌توان یکی از مهم‌ترین نمودها و تجسم اهداف» تصمیمات و سیاست‌های عمده قدرت نهادی در ابعاد مختلف در شهر (عملکردی,» کالبدی» زیست‌محیطی» اقتصادی و اجتماعی) دانست. ازاین‌رو به نظر می‌رسد با تحلیل سیاست‌گذاری‌های نهفته درروند تهیه این طرح‌ها استراتژی‌ها و راهکارهای این الگوها درباره ابناد و مسائل مخیلف شهری/ توا بمیرارت)|ظمنی و يا آشکار فرصت‌ها و چالش‌های بالقعل و بالقوه در این زمینه را شناسایی کرده و به جهت‌گیری سیاست‌های موّثر بر تحقق‌پذیری و اجرایی شدن اصول تاب‌آوری شهری در برابر وقوع بحران‌های مختلف نیز پی برد. به‌عنوان‌مثال اختصاص نادرست و بدون توجه به پهنه‌بندی خطر وقوع سوانح کاربری زمین در جریان الگوی توسعه پهنه‌بندی کاربری زمین ازجمله عوامل کلیدی خواهد بود که باعث بالا رفتن ریسک سوانح طبیعی و افزایش صدمات جانی و مالی ناشی از آن و درنتیجه تضعیف تاب‌آوری در برابر وقوع این رخدادها می‌شود. در نقطه مقابل این شرایط رعایت تعادل و برابری در توزیع خدمات میان پهنه‌های مختلف نواحی شهری در جریان الگوی توسعه پیشنهادی طرح‌های توسعه درنهایت موجب ارتقا سطح تاب‌آوری کلی می‌شود. بنابراین می‌توان انتظار داشت تمرکز بر لایه طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی که از طریق ارائه و تصویب طرح‌های توسعه شهری محقق خواهد شده پایه و اساس تحلیل سیاستی فراهم خواهد شد. در مرحله بعد لازم است تا چارچوب معیارهای موردنیاز برای انجام تحلیل بر این اساس تعریف گردند. ازآنجایی که لازمه انجام هر تحلیل, ازجمله در اینجا تعریف معیارهای مناسب جهت تحقق آن است؛ بنابراین پس از طی مراحل فوق» قدم بعدی دسترسی به چارچوب کلی اصول سیاستی مفهوم تاب‌آوری شهری خواهد بود تا بر مبنای آن‌ها بتوان الگوی توسعه طرح‌های توسعه شهری به‌عنوان پایه و نمود سیاست‌های نهادی را مورد تحلیل قرارداد. به‌بیان‌دیگر در ابتدا نیاز است معیارها و اصول با درون‌مایه سیاسی برای تاب‌آوری شهری به‌عنوان مفهومی که ظرفیت تأثیرگذاری بر و تأثیرپذیری از ابعاد سیاسی را در خود داشته باشد» تعیین گردد تا درنهایت با استفاده از این معیارها بتوان سیاست‌گذاری‌های موردنظر در ابعاد مختلف را تحلیل کرده و به فرصت‌ها و موانع پیش روی تاب‌آوری شهری از دیدگاه روابط و مناسبات قدرت نهادی پی برد. البته لازم به ذکر است در این مقاله با توجه به‌کلی بودن مباحث و عدم تأکید بر تغییر و بحران خاصی که لازمه تدقیق بحث تاب‌آوری می‌باشد» تدوین معیارهای عام و کلی سیاستی تاب‌آوری (فارغ از نوع تغییر) مدنظر است؛ بااین‌وجود بحث تعیین هدف اصلی این مفهوم پابرجاست که پرسش تاب‌آوری در برابر چه چیزی را پاسخ می‌دهد و به‌تبع سیاست‌های ویژه هر یک از بحران‌های محتمل را موردنظر قرار خواهد داد. بدین‌صورت که چارچوب معیارهای سیاستی در خصوص تاب‌آوری حالت عام که در اینجا ارائه می‌شود» جهات کلی را در این زمینه معین خواهد کرد که در مورد تغییرات و بحران‌های مدنظر با حفظ کلیت این معیارهای عام» به‌وسیله شاخص‌ها و سیاست‌های ویژه هر نوع بحران و الزامات مربوط به آن تدقیق شده و بدین ترتیب چارچوب سیاستی خاص تاب‌آوری آن تغییر و يا بحران ویژه به دست خواهد آمد. بر این مبنا و از طریق مطالعه و بررسی محتوایی مبانی و ادبیات نظری موجود و به‌روز در خصوص تاب‌آوری شهری» معیارهای با درون‌مایه سیاسی تاب‌آوری شهری که قابلیت تعیین جهت‌گیری سیاسی مفهوم را برای بررسی با دیدگاه روابط و مناسبات قدرت نهادی خواهند داشت» از دیدگاه این مقاله در قالب موارد زیر تعریف می‌شوند: هدف‌گذاری در خصوص ارتقا تاب‌آوری در برابر وقوع بحران‌ها و تغییرات مختلف: این اصل در پی شناسایی این مهم است که آیا اساسا تاب‌آوری شهری جایگاهی در چشم‌انداز کلی» اهداف کلان و یا رویکردهای اصلی طرح‌ها و برنامه‌های توسعه شهری تهیه‌شده از جانب قدرت نهادی دارد یا نه. تعریف تاب‌آوری:در برابر تغییرات و بحران‌های محتمل‌الوقوع و افزایش توان ایستادگی نواحی شهری در چشم‌انداز طرح‌های فرادست» وجود اهداف خردی از قبیل تقویت سازوکارهای مدیریت تغییر و بحران» طرح‌های آمادگی و پیشگیری از تبعات وقوع بحران‌ها ظرفیت‌سازی در گروه‌های آسیب‌پذیر در موارد مختلف و جلب مشارکت این گروه‌ها در برنامه‌های کاهش ریسک در قالب طرح کلی» تقویت نهادهای حمایت گر محلی و به کار بستن روش‌ها و پیاده‌سازی اصول مدیریت ریسک تغییرات و بحران‌ها در توسعه اقدامات کاهش ریسک تا برنامه‌ریزی اجرای برنامه‌های بازتوانی پس از وقوع بحران‌ها (به‌عنوان‌مثال نگاه کنید به: مقدس, اسدزاده» وفیوس, فکت و کوتر» ۱۲۰۱۹؛ چون» چی و هوانگ» ۲۰۱۷ قوچانی» تاجی, یعقوبی روشن و سیفی چهر ۲۰۲۱۴۰؛ کاریولت» ویولت و دیاب» ۳۲۰۱۹۴؛ سیملاروه ۲۰۱۶٩) می‌تواند حاکی از پیاده‌سازی معیار هدف‌گذاری در خصوص تاب‌آوری در اسطح برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی روابط و مناسبات قدرت نهادی باشد. این اصل حاوی شاخص‌ها و معیارهایی همچون ضرورت و جایگاه بررسی مفهوم تاب‌آوری شهری در فرایندهای نهادی و نحوه تعریف این مفهوم به‌عنوان یک هدف کلان در فرایند برنامه‌ریزی شهری از.دیدگاه قدرت نهادی» نحوه تعریف ضرورت توجه به اصول و استراتژی‌های تاب‌آوری شهری از دیدگاه شناسایی و تحلیل وضعیت و ارزیابی آسیب‌پذیری‌های موجود نحوه تعریف شبکه ارگان‌ها و ساختارهای نهادی در مورد این موضوع(تعریف و تحلیل ساختار نهادهای دخیل در این موضوع و نحوه همکاری و تعامل آن در راستای تقویت و یا سیاست‌گذاری حول اين موضوع) و بحث دانش تخصصی, آگاهی و آموزش همگانی در خصوص این موضوع است که همگی دارای هدف تحلیل نحوه تعریف» رویکرد و میزان ضرورت توجه به موضوع تاب‌آوری در سطح هدف‌گذاری و 9 ,1۳0۲۳۵۲ 8 ۳۵۵۲۵ رکنلنعگد۷ رطع 220لودک۸ رک202 ع ۱110 41 ,معط زک غ صقطعم۸ زنط مطع۷2 رازه1 ,نصقطع 650 3 خواست عمومی: این معیار از چارچوب معیارهای سیاستی تاب‌آوری ناشی از عقلانیت ارتباطی و در ارتباط با مباحث مربوط به برابری آئینی ( مربوط به انواع برابری‌ها که در ارتباط با روال‌های قانونی و تأثیر خواست عمومی در آن است (هیلییر» ۱۲۰۰۹ میرو و همکاران» ۲۰۱۶ جبارین» 4۲۲۰۱۳ هدایت ‏ وکنترل (نحوه اداره به‌صورت پایین به بالا) و مشارکت مردمی است؛ این اصل تأکید بر وجود اجتماع‌محوری در فرایند برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی می‌باشد و بر حضور و مشارکت مردم در مراحل مختلف و شناسایی ظرفیت‌ها و آسیب‌پذیری‌های موجود در جوامع محلی تأکید دارد. با در نظر گرفتن نقش ساکنین به‌عنوان ذی‌نفعان اصلی در فرایند برنامه‌ریزی و تحقق تاب‌آوری شهری» به‌طور مستقیم در جریان نحوه سیاست‌گذاری در ارتباط با این مفهوم قرار خواهد گرفت. در راستای این معیار دانشی که به‌صورت تولید مشترک برنامه ریزان و ذینفعان در راستای سهیم شدن فعال آن‌ها در فرایند تهیه طرح باشد زمینه و بستر مناسبی را برای تعریف واقع‌گرایانه مشکلات و آسیب‌پذیری‌های موجود و ارائه راه‌حل‌های مقتضی برای آن‌ها می‌باشد (اوبرمیستر» ۲۰۱۷۳؛ ونکرخوف و لبل» ۴۲۰۱۵). با اولویت قائّل شدن برای دانش فنی و تکنیکی, برنامه ریزان فرصت‌ها را برای ایجاد این دانش تولید مشترک در راستای عرصه‌های مشارکتی از دست می‌دهند که این درنهایت موجب عدم آگاهی کافی از معضلات و نیازهای موجود و تنزل سطح تاب‌آوری در حالت کلی خواهد شد. با توجه به عقلانیت ارتباطی» این اصل در حکم ایجاد فرصت برای مردم و جامعه محلی جهت مشارکت برای ابراز خواست‌ها و نیازهای خود جهت تأثیر در فرایند سیاست‌گذاری تاب‌آوری خواهد بود. برنامه‌ریزی همکارانه در چنین بستری در میان ذی‌نفعان مختلف و درحالی که توسط مواضع سیاسی رسمی محدود نشده باشد می‌تواند دسترسی به آگاهی بیشتر» منابع جدید و رویکردهای موّثر برای تحقق حکمروایی را ایجاد کند (یاماگلووا و ورتینسکی» ۲۰۱۹۵). بحث وجود سازو کار مشارکت و نحوه و میزان دخالت خواست عمومی» در اینجا بر میزان تأثیرگذاری آن در تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری‌های نهادی در موضوع تاب‌آوری شهری دخالت خواهد داشت که وجود و تعریف شدن جایگاه مشخصی برای آن در فرایند تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری‌های نهادی به معنای ایجاد فرصت بهتر برای تاب‌آوری بیشتر خواهد بود. این اصل بنا به تعریف خود سطوح مختلفی را نیز می‌تواند شامل شود و از سطح اطلاعات دهی و مشورت کردن جهت تعیین نیازها و اولویت‌های مردم و تحلیل آن‌ها به‌وسیله نهادها تا مشارکت باانگیزه‌های مالی» مشارکت‌های عملکردی در راستای تحقق پروژه‌ها و کاهش هزینه‌ها و مشارکت تأملی به‌منظور ایجاد فرصت برای؛ابراز خواست عمومی در تحلیل مسائل, برنامه‌های اجرایی و مدیریتی و نحوه استفاده از منابع و درنهایت حد اعلای آن به‌صورت مشارکت خودانگیخته با کنترل کامل پروژه توسط مردم را در برگیرد (مظلوم» رجبی و اقبالی» ۱۳۹۸). این انواع را می‌توان به‌صورت طیفی چهار موردی از میزان اهمیت مشارکت مردمی و دخیل نمودن خواست مردم در این فرایند تعریف نمود که شامل: توانمندسازی (به معنای دادن اختیار تصمیم‌سازی نهایی به مردم)» همکاری با مردم (به معنای شریک بودن با.مردم.در تمامی ابعاد تصمیم‌گیری» شامل تکوین الترناتیوها و تعیین راه‌حل‌های منتخب)» درگیر ساختن مردم در فرایند (به معنای کار مستقیم با مردم در تمام فرایند و به صورتی مداوم و پیوسته)» مشورت (به معنای گرفتن بازخورد از مردم درزمینه تحلیل‌ها آلترناتیوها و یا تصمیمات اخذشده) و آگاهی‌رسانی (به معنای امین اطلاعات جامع و عینی به‌منظور کمک به مردم در فهم مشکلات» گزینه‌ها و راه‌حل‌ها) است (غبدالله زاده ملکی خانلو زیاری و شالی امینی ۸). برای این منظور نیاز به افزایش قدرت و محتوی ارتباطات درونی بین مردم» سازمان‌ها و محیطی که آن جامعه را تشکیل می‌دهد وجود دارد. به‌بیان‌دیگر مطابق تعاریف» وجود هر یک از اين انواع و سازوکارها در فرایند سیاست‌گذاری قدرت‌های نهادی که منجر به عدم تمرکزگرایی نهاد قدرت شده و میزان تأثیرگذاری خواست عمومی را ارتقا می‌دهد می‌تواند بخشی از اهداف مدیریت انطباق پذیر که متناسب با رویکرد معاصر تاب‌آوری بوده و آن را نیز تقویت کند. ظرفیت‌سازی: این معیار بیانگر این واقعیت است که وقوع تغییرات و بحران‌ها می‌تواند تبدیل به فرصتی برای بازساخت توسعه پایدار و افزایش قدرت و توانایی ایستادگی سیستم شهری در برابر آن بحران‌ها شود و این امر زمانی محقق خواهد شد که ظرفیت‌های لازم در ابعاد مختلف» با توجه به شرایط زمینه‌ای و در مقیاس‌های زمانی مختلف جهت تحقق اين امر در نظر گرفته‌شده باشند. در این اصل با در نظر گرفتن امکانات مدیریتی و قانونی از جانب قدرت نهادی» به‌عنوان منابع موردنیاز برای توسعه و عمران» چگونگی تعریف و تعیین ظرفیت‌ها و فرصت‌های مختلف در سیستم شهری که پتانسیل لازم برای تاب‌آوری و مهم‌ترین ویژگی آن به نام خودترمیمی را افزایش می‌دهند. موردبررسی قرار خواهند گرفت. به‌عنوان‌مثال در نظر گرفتن مسیرهای چندگانه و مختلف در شبکه دسترسی‌ها جهت تسهیل حرکت و ارتباط پذیری میان بخش‌های مختلف نواحی شهری خود در حکم ظرفیتی است که می‌تواند فرصتی جهت ارتقا تاب‌آوری در زمان وقوع بحران‌های طبیعی گردد. یا مثالی دیگر می‌توان تعریف شبکه‌ای از فضاهای باز میان نواحی مختلف باشد که در حکم فرصتی برای ایجاد فضاهای اسکان موقت در زمان وقوع سوانح و بحران‌های مختلف بوده و درنهایت موجب ارتقا تاب‌آوری خواهد شد. برای تعریف شاخص‌های این معیار از اصول کلی تاب‌آوری شهری در حالت کلی استفاده خواهد شد و این اصول به‌عنوان ظرفیت‌های ایجاد تاب‌آوری از دیدگاه سیاست‌گذاری روابط و مناسبات قدرت در ابعاد مختلف تحلیل خواهند شد؛ زیرا هر یک از این اصول کلی در حکم وجود فرصت و ظرفیتی در سیستم شهری محسوب می‌شوند که سیاست‌ها و تصمیمات نهادی توانایی تأثیرگذاری بر شدت و ضعف و ارتقا و تضعیف آن‌ها را خواهند داشت. این اصول که در اینجا از بعد سیاستی تعریف خواهند شد عبارت‌اند از : توع و نعدد افزونگی,» کارایی» خودانکایی و استقلال, ارظاط ری ی اطافم‌پذیر ی راومه ,و ایستادکی: فکا هداس مه انا رحس :اگازاه راوس ند سهارت و آموزقل. (واردگر و همکاران, ۱۷:۲۰ شلر ونگباوس و هیک ۲1۵۸ اهمگای دی این اضول در موارد مربوط به تاب‌آوزی خاض, با توجه به شرایط تغییر و بحران موردنظر تعریف خواهد شد و بر این اساس ظرفیت‌سازی برای ارتقا تاب‌آوری شهری معین خواهد شد. با جمع‌بندی نکات اصلی برآمده از بررسی ادبیات نظری» شاخص‌های هرکدام از این اصول می‌توانند سازنده مجموعه معیار ظرفیت‌سازی توسط الگوی توسعه طرح‌های توسعه شهری برای ارتقا تاب‌آوری شهری باشند. عدالت اجتماعی: یکی از مهم‌ترین انتقادات حول ابعاد سیاست‌گذاری و هنجاری مفهوم تاب‌آوری شهری در خصوص دیدگاه این مفهوم از حیث معیار برابری و عدالت اجتماعی در جامعه هدف آن است (مانند: میرو و همکاران» ۲۰۱۹؛ شریفی و یاماگاتا ۸ هاتوکا روزن» بیرنهاک» تاچ و زر» ۲۰۱۸۴). این نکته مربوط به جنبه‌های اجتماعی تجسم‌یافته در پویایی‌های شهری است. مطابق با این معیار تاب‌آوری برابر و عادلانه نیاز به در نظر گرفتن آسیب‌پذیری اجتماعی و دسترسی متفاوت به قدرت» دانش و منابع خواهد داشت (یاماگلووا و ورتینسکی» ۲۰۱۹ متین» فورستر و انسر ۲۰۱۸). این دیدگاهی است که اغلب در رویکردهای تصمیم‌گیری معمول در خصوص مخاطرات فراموش می‌شود این.در حالی است که یکی از نقش‌های اصلی در برنامه‌ریزی» رسیدگی به برخی از نابرابری‌ها در جامعه بوده تا تضمین کند سود و منفعت عمومی بین گروه‌های مختلف به‌طور مساوی تقسیم می‌شود (نجاتی» صرافی و نجف زاده» ۱۳۹۹). در طول سه دهه گذشته» جهانی‌شدن به‌طور غیرمستقیم مسبب افزایش طبقه‌بندی و قشربندی اجتماعی» نزاع و درگیری و توزیع نابرابر منابع شده است. مطابق این معیار» وجود برابری در سطوح مختلف سیستم اجتماعی در میزان تأثیر و تأثرات اقدامات و سیاست‌گذاری‌ها در اجزا و ابعاد مختلف در راستای ارتقا تاب‌آوری شهری الزامی خواهد بود. این برابری خود یکی از عوامل اساسی در تعریف اقشار آسیب‌پذیر در برابر وقوع بحران‌های مختلف که هدف اقدامات تاب‌آوری می‌باشنده است؛ زیرا این مفهوم مانند بسیاری از مفاهیم و اصول دیگر با بحث میزان و نحوه پراکندگی فرصت‌ها و تهدیدها در یک سیستم که تعریف‌کننده ظرفیت‌ها و توانایی‌های آن در برخورد با بحران‌ها و تغییرات است سروکار دارد که این مهم علاوه بر حفظ تعادل سیستم و ارتقا میزان مقاومت و ایستادگی آن» بر میزان عدالت اجتماعی در پراکنش این ظرفیت‌ها نیز تأثیر داشته و از این حیث این معیار باوجود بعد سیاسی بسیار قوی خود به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معیارهای سیاستی تاب‌آوری محسوب خواهد شد. در مواقعی که تمامی افراد یک جامعه در معرض بروز تغییرات و بحران‌ها قرار دارنده احتمال آسیب‌پذیری در گروه‌های تنگدست ساکن در بافت‌های فرسوده» سکونت‌گاه‌های غیررسمی و بافت‌های ناکارآمد شهری به‌مراتب شدیدتر خواهد بود. دارایی‌های محدود اين قشر از جامعه» وابستگی شدید آن‌ها به درآمد حاصل از کار برای ادامه زندگی» بخت کم آن‌ها برای مهاجرت و عدم دسترسی اغلب آن‌ها به بیمه و منابع مالی لازم باعث افزایش آسیب‌پذیری این اقشار جامعه می‌گردد. لذا لازم است با تدوین سياست‌ها و برنامه‌های توسعه بلندمدت که افراد کم‌بضاعت جامعه را موردحمایت قرار می‌دهد» موجب بهبود شاخص‌های توسعه انسانی (مانند سلامت» وضعیت تغذیه سواد و مهارت‌های حرفه‌ای) اقشار آسیب‌پذیر گردید. بحث عدالت در حوزه تاب‌آوری شهری ازجمله مباحث اجتماعی است به‌تازگی از جانب تعدادی از افراد و محققان موردتوجه قرارگرفته است (ازجمله: میرو و همکاران» ۲۰۱۹ فاینشتاین» ۲۰۱۵؛ یاماگلووا و ورتینسکی» ۲۰۱۹) شامل سه نوع برابری است: برابری توزیعی (نحوه توزیع منابع» زیرساخت‌ها فرصت‌ها امکانات و تهدیدات در سطح نواحی مختلف شهر) و برابری شناختی (در نظر گرفتن کلیه اقشار و گروه‌های اجتماعی ساکن با تأکید بیشتر بر ساکنین بافت‌های فرسوده و سکونت‌گاه‌های غیررسمی درروند سیاست‌گذاری تاب‌آوری شهری). البته لازم به ذکر است که نوع سومی نیز در این خصوص مطرح است که شامل برابری آئینی بوده و تعریف و موضوعیت آن در معیار خواست عمومی مطرح‌شده است. این تحلیل‌ها می‌تواند از منظر میزان دستیابی به شرایط اصولی ایدئال مانند عدالت فضایی و اجتماعی در راستای این سیاست‌ها باشد که به‌عنوان معیاری بنیادین در ساخت جامعه تاب آور نیز ضروری می‌نمایند. آسیب زدایی و اثربخشی: همان‌گونه که گفته شد افزایش میزان تاب‌آوری می‌تواند راهی برای مدیریت کردن حوادث مخل کننده و خارج از حد معمول به‌عنوان راهی برای جلوگیری کردن از آسیب‌های آن‌ها در مقیاس‌های زمانی و مکانی مختلف است ایده تاب‌آوری در ذات خود با آسیب‌پذیری مرتبط است. به‌نوعی می‌توان گفت که این دو مفهوم در نقطه مقابل یکدیگر می‌باشند. عکس بودن رابطه بین تاب‌آوری و میزان آسیب‌پذیری بدین معنا خواهد بود که با کاهش آسیب‌پذیری یک شهر یا بافت شهری» تاب‌آوری آن افزایش می‌یابد (تیرنی» ۲۰۰۹۱ اجر ۳۰۰۶۲ مانینا ۲۰۰۶۲). بنابراین این معیار نشان‌دهنده این است که مفهوم تاب‌آوری شهری می‌تواند با چارچوب‌های مختلف و برای موضوعات و اهداف مختلفی استفاده شود و درنهایت کاهش میزان آسیب‌پذیری‌های موجود در نواحی مختلف از ابعاد متفاوت که از طریق سیاست‌ها و اقدامات مقتضی انجام خواهد گرفت می‌تواند منجر به ارتقا تاب‌آوری نواحی مذکور گردد. به‌بیان‌دیگر میزان آسیب‌پذیری عناصر مختلف نواحی شهری در حکم منطق اصلی برای یافتن مسئله و معضل معیاری برای تعریف تاب‌آوری است که از طریق تعریف شاخص‌های معین و از طریق روشی علمی و سامانمند درزمینه و بستر انجام خواهد شد. بنابراین با توجه به موارد موردبحث می‌توان بدین طریق نتیجه‌گیری نمود که در کنار مشخص نمودن موضع موردبحث و موضوع تاب‌آوری که مقیاس‌های مکانی و زمانی و زمینه گرایی» مسئله یابی با توجه به ارزیابی آسیب‌پذیری‌ها هدف و محوریت این مفهوم را معین خواهد کرد و این معیار نقش بسیار عمده‌ای در روشن نمودن مسیر مفهوم و خروج آن از حالت انتزاعی و ورود آن به عرصه تحقق‌پذیری و عمل را بازی خواهد کرد. این معیار با توجه به تعیین هدف و مقصد اسلی, ریت تاب‌آوری کذاذر ارتباط تیم پا آسیب‌پزیری‌های ارزیایی‌شده: برای سینگم مطابق با قطیل سلمی: سین کاه محصول تاب‌آوری شهری در سیستم مدنظر خواهد بود که درنهایت معطوف به خصوصیت اصلی آن یا همان معیار ماندگاری است که تاب‌آوری بر مبنای آن تعریف می‌شود. لذا بر این مبنا به نظر می‌رسد معیار آسیب زدایی با دیدگاهی جامع که می‌تواند بخشی از روند تحلیل وضعیت موجود و ارائه اهداف عملیاتی در طرح‌های توسعه شهری محسوب گردد» ازجمله معیارهای حائز اهمیت در عقلانیت ترکیبی فرایند: با توجه به ماهیت پیچیده و چندبعدی چالش‌های پیش روی سیستم‌های شهری,» به نظر می‌رسد مواجهه با آن‌ها نیاز به دارا بودن دیدگاه و منطق ترکیبی می‌باشد. در تحلیل نحوه جهت‌گیری سیاست‌گذاری‌های قدرت نهادی در قالب طرح‌های توسعه شهری, حول ارتقا تاب‌آوری شهری» بهره‌مندی از عقلانیت راهبردی و بررسی راهبردها و سیاست‌های حاکم در مقیاس‌های مختلف (نظام هدایت چند سطحی)» عقلانیت ابزاری در راستای مسئله گشایی و ارزیابی آسیب‌پذیری‌های موجود و نیز عقلانیت ارتباطی و مشخصا مشارکت مردمی به‌عنوان یکی از راهکارهای سیاسی حائز اهمیت در جهت تعریف خواست و نیازهای عمومی شاخص کلی در این مسیر نیز محسوب می‌شوند. با توجه به جریان‌های سیاست‌گذاری نهاد قدرت در ابعاد مختلف و در حالت عمومی و خاص از ایجاد دستور کار و تعریف مسئله» پیشنهاد راه‌حل و سیاست‌ها تصمیم‌گیری و اجرا و ارزیابی (علی‌احمدی و میرعابدینی» ۱۳۹۸) عقلانیت حاکم بر سیاست‌گذاری در خصوص تاب‌آوری شهری به‌صورت عقلانیت راهبردی در راستای تحلیل روندهای موجود در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های هدایت‌کننده در خصوص تعریف تاب‌آوری در مقیاس‌ها و سطوح مختلف با توجه به رهیافت مداخله چند سطحی است. همچنین با توجه به اهمیت برنامه‌ریزی پایین به بالا درروند سیاست‌گذاری در حالت عمومی و به‌صورت خاص در اینجا برای موضوع تاب‌آوری شهری اصلی که در بحث‌های حکمروایی شهری تاب‌آورانه هم بسیار بدان اشاره‌شده است (به‌عنوان‌مثال نگاه کنید به: کوافی, ۲۰۱۳ ویلکینسن؛ ۲۲۰۱۲) به نظر می‌رسد در کنار مداخله چند سطحی» عقلانیت حاکم بر این تحلیل نیز به‌صورت تلفیقی و ترکیبی با عقلانیت ارتباطی تعریف گردد. بحث مشارکت مردمی در اینجا به شکل و هیئت آگاهی از خواست عمومی و نیازهای اصلی ساکنین و لحاظ نمودن آن درروند تدوین استراتژی‌ها و نیز انتقال بخشی از قدرت حاکم به نهادهای محلی و مردمی خود را آشکار خواهد کرد و بدین منظور نحوه» کیفیت و میزان ارتباط و تعامل با مردم جهت دریافت خواست و نظرات آن‌ها چالش حائز اهمیتی خواهد بود. درنهایت نیز با توجه به اینکه ارزیابی و کاهش آسیب‌پذیری‌های مختلف ازجمله مهم‌ترین اهداف ارتقا تاب‌آوری شهری خواهد بود لذا ترکیب عقلانیت ابزاری» رویکرد جامع‌نگر و کاملی را در برخورد با مسائل و چالش‌های مختلف فراهم خواهد آورد. ارائه چارچوب کلی و مدل مفهومی تحلیل سیاستی خطوط کلی طرح‌های توسعه شهری با محوریت تاب‌آوری شمهری: همان‌گونه که بحث شد. پس از تدوین مجموعه معیازهای سیاستی تاب‌آوری شهری, جهت ارائه چارچوب کلی تحلیل سیاستی مدنظر رساله, از ساختار کلی طرح‌های توسعه شهری و معیارهای متناسب با هر یک استفاده می‌شود. بدین منظور برای تحلیل خطوط کلی سیاست‌گذاری در قالب الگوی توسعه طرح‌های توسعه شهری, به تفکیک رویه و محتوای طرح, سیارها و شاخس‌های مرقبط با این آبباد جهت آنالیز سونرطا ات انار هد است این تفکیک کمک ,خواهد کردا هم از طریق آتالیز فرایندهای سیاست‌گذاری در خصوص روند تهیه و تصویب طرح‌های توسعه و هم تحلیل محتوای اسناد و مدارک مربوط به آن‌ها از طریق معیارها و شاخص‌های فراهم آمده اقدام گردد و از حیث تحلیل کاملی با توجه به هدف مطرح‌شده حاصل در این مدل بحث رویه طرح‌های توسعه شهری با توجه به لزوم عقلانیت تلفیقی از سه منظر مورد تحلیل قرار خواهد گرفت که شامل: فرایند مبتنی بر فرایند استراتژیک مبتنی بر مداخلات چند سطحی با رعایت مقیاس‌های مکانی و زمانی مشخص که بعد تکاملی تاب‌آوری را مورد تأکید قرار داده و در راستای تدوین "ستاریوهای مکانمند و زمانمند در اين زمینه مدنظر خواهد بود. فرایند مبتنی بر مشارکت و کنش ارتباطی در راستای تحقق خواست عمومی و نیز فرایند مبتنی بر مسئله گشایی نیز در جهت استفاده از روش‌های علمی و نظری برای تحلیل آسیب‌پذیری‌ها و در راستای سیب زدایی موردنظر خواهد بود. از طریق این سه نوع فرایند و شاخص‌های مرتبط با آن‌ها تحلیل رویه‌ای الگوی توسعه طرح‌های توسعه شهری میسر خواهد شد. انتظار می‌رود تلفیق این سه نوع عقلانیت در فرایند تهیه طرح‌های توسعه شهری, با توجه به تحقق خواست عمومی, آسیب زدایی در ابعاد مختلف و ارائه استراتژی‌های مکانمند و زمانمند مناسب و زمینه‌گرا. حاوی فرصت‌ها و ظرفیت بیشتری برای ارتقا تاب‌آوری نواحی شهری تحت بررسی را به همراه داشته باشد. بعد محتوایی که متشکل از بخش اهداف و چشم‌انداز الگوی توسعه به همراه نظام‌های موردنظر بخش محتوایی که شامل نظام‌های پنج‌گانه تقسیمات شهری» جمعیت‌پذیری» شبکه ارتباطی» پهنه‌بندی و نحوه استفاده از اراضی و کالبدی - فضایی با توجه به ارتباط و تناسب ماهیت موضوعات موردبحث از طریق معیارهای هدف‌گذاری» ظرفیت‌سازی و عدالت اجتماعی و شاخص‌های موردنظر تحلیل خواهند شد. انتخاب معیارهای مذکور با توجه به ماهیت بررسی محتوایی اسناد و مدارک مربوط به طرح‌های توسعه شهری خواهد بود. در خصوص معیار ظرفیت‌سازی تحلیل پيشنهادها ارائه‌شده در ابعاد و جهات مختلف محتوایی ازجمله موضوعات اجتماعی, پهنه‌بندی کاربری زمین و ... از حیث نحوه ایجاد ظرفیت‌های مختلف که هر یک با اصول تاب‌آوری مرتبط متناظر خواهد بود ساختار کلی این بخش را ایجاد خواهد کرد. به‌عنوان‌مثال در خصوص بخش تقسیمات شهری با توجه به ماهیت موضوع» اصول انطباق‌پذیری» تعادل, تنوع و تعدد. افزونگی» کارایی» استقلال و خوداتکایی» ارتباط پذیری و انعطاف‌پذیری از میان اصول کلی تاب‌آوری برای تحلیل ظرفیت‌سازی بر مبنای شاخص‌های معین» تعریف گردیده است. همچنین برای تحلیل معیار عدالت اجتماعی نیز تمامی موارد موردبحث محتوایی اسناد از حیث دو زیر معیار برابری توزیعی و برابری شناختی» از طریق شاخص‌های معین مورد تحلیل قرار خواهند گرفت. ضوابط و مقررات این طرح‌ها نیز با توجه به محتوای آن و شرایط ویژه این بخش, از حیث جامعیت ابعاد مورد تأکید ضوابط و پوشش ابعاد و جهات مختلف» اثربخشی و شرایط تحقق‌پذیری آن‌ها ازنظر ضمانت اجرایی ضوابط با توجه به شاخص‌های موردنظر به بررسی قرار خواهد گرفت. برآیند توضیحات ارائه‌شده در مدل مفهومی ۱ سیاست گذاری ۱6 قدرت نهادی 462 قاتون گذاری ۱ متری بان( تست غرست ۲( آست ایو 1 کج یچ 7 ا چارچوب معیارها و شاخص های سیاستگذاری تاب آوری شهری ا شکل ۲ مدل مفهومی برای تحلیل سیاستی تاب آوری شهری جمع‌بندی موارد گفته‌شده نیز در قالب جدول ۱ تحت عنوان چارچوب تحلیل سیاستی تاب‌آوری شهری از دیدگاه روابط و مناسبات قدرت نهادی ارائه‌شده است. این چارچوب ماحصل مباحث مطروحه در این مقاله بوده که با القای معنای سیاسی به تاب‌آوری شهری از طریق دیدگاه روابط و مناسبات قدرت نهادی» پاسخی در برابر چالش‌های با درون‌مایه اجتماعی در برابر این مفهوم محسوب می‌شود. در این جدول برای هر یک از معیارهای سیاستی تاب‌آوری حاصل از بررسی متون و ادبیات نظری که به فراخور موضوع موردبحث هر یکه در دو بعد رویه‌ای و محتوایی طرح‌های توسعه شهری مدنظر قرار خواهند گرفت» شاخص‌هایی جهت سنجش معیار موردنظر ارائه‌شده است. این شاخص‌ها با توجه به معیارهای ارائه‌شده و سرفصل‌های محتوایی و فرایند تهیه چارچوب تحلیل سیاستی تاب‌آوری شهری از دیدگاه روابط و مناسبات قدرت نهادی -ارائه سیاست‌های فضایی با توجه به تفکیک بازه‌های زمانی و با ملحوظ نمودن بازه‌های پیشگیری, ایجاد آمادگی,مقابله و بازسازی در خصوص وقوع بحران‌های مختلف برای تدوین سناریوهای متناسب هر -اولویت‌بندی بحران‌ها و تغیبرات محتمل در حوزه به‌عنوان یکی از عوامل جهت دهنده به نحوه ارائه اهداف, سیاست‌ها و راهبردهای فضایی سطح‌بندی شده و رعایت با مقیاس‌های زمانی مختلف چدسطکی تقاطریا -وجود طرح‌ها و برنامه‌های ویژه در جهت شناسایی و اولویت‌بندی پهسازی و نوسازی بافت‌های ناکارآمد اس‌های فضایی و زمانی ‏ شهری (بافت‌های فرسوده و سکونت‌گاه‌های غیررسمی) و دسته‌بندی آن‌ها به‌عنوان مناطق پرخطر از حیث -توجه ویژه به جایگاه مشارکت مردمی در سطوح و صور مختلف با تأکید بر ساکنین در نواحی آسیب‌پذیر ازنظر وقوع تغییرات و بحران‌های مختلف (همچون بافت‌های فرسوده و سکونت‌گاه‌های غیررسمی) در فرایند -ایجاد ساختارهای اجتماعی محله محور در راستای ایجاد ارتباط مستقیم با ساکنین و دریافت نیازهای تحقق خواست عمومی و واقعی آن‌ها در طول انجام فرای ۳۳ سقناساین شسازمان‌های غیرخواشی, تقکل‌های آقتان سطفای: انجمن‌قایی شورایازی رو اقر راسقای ایجاف ستعریف و ارائه پرنامه‌های ارتقا سطح دانش؛ آگاهی و مهارت عمومی ( به‌ویژه در خصوص نحوه میزان درخطر بودن از حیث وقوع تغییرات و بحران‌های محتمل و نحوه آمادگی در برابر وقوع آن‌ها و راه‌های رم بر رای اه وی نقویت قرایند یادگیری متقابل میان برنامه ریزان» سطوح مدیریت ۹ ذافتن عمومن ازمانی جهت تقویت فرایند یادگیری متقابل میان برنامه ریزان» سطوح مدیریتی و مشارکیت -شناسایی همه گروه‌های آسیب‌پذیر از وقوع بحران‌های مختلف ( مثل بافت‌های فرسوده و به حاشیه رانشن نگ متهونگکامقای غیزرسمی) .در بحث مشارکت همگانی به‌عنوان کنشگران ۹ و ایکا راک نی چم ارتظ #هرایط ایمتی در غین حفظ حقوق مکتسبه اساکتین دز توآخی -وجود مطالعات تخصصی خطرپذیری و بانک‌های اطلاعاتی کامل و جامع جهت تعریف سناریوهای فرایند آسیب زدایی -وجود مکانیسم‌های حمایتی پایدار در حوزه تأمین اعتبار» پشتیبانی» خدمات علمی و فنی در خصوص مبتنی بر ارتقا تاب‌آوری در برابر وقوع تغییرات و بحران‌های مختلف له گشایی -وجود پایه نظری امیون افرا حون وهرشناسایی کمبودها و آسیب‌پذیری‌ها بصوّرت نظام‌مند و ارائه -ارائه پيشنهادها و استراتژی‌ها بر مبنای نیازسنجی مبتنی بر شرایط موجود زمینه‌ای 1 -تعریف تاب‌آوری شهری در برابر تغییرات و بحران‌های مختلف و محتمل در حوزه به‌عنوان یکی از دار ختف‌گلاری کر مرن اهداف کلان و یکی از رویکردهای اصلی در فرایند تهیه طرح‌های توسته شهری ۹ توشعهن و سر ده -تعریف میزان ضرورت بحث حول تاب‌آوری شهری با در نظر گرفتن جایگاه بررسی‌های مرتبط با آن در بحتوا ۹ ارتقا تاب‌آوری در برابر وقوع وی یا ( تسد عمران» اهداف ۳ : فراین, پزنامه‌ریرین ,و ید طرج‌های توضته هزین کلان و بحران‌ها و تلف -تهیه و تعریف شرح خدمات و راهنمای ویژه جهت تهیه طرح‌ها و پروژه‌های ویژه با رویکرد ارتقا تاب‌آوری در برابر وقوع بحران‌های مختلف و کاهش آسیب‌پذیری‌های ناشی از آن‌ها ذیل طرح فرااست نظام ظرفیت‌ساز انطباق‌پذیر نحوه تقسیم‌پندی اجزا سیستم شهری با توجه به موضع و مکان قرارگیری در اطراف منابع خطرزا تعادل -تعادل و رعایت حدنصاب استاندارد برای وسعت و جمعیت هر یک از اجزا نظام تقسیم‌پندی شهری ۴۳ -حفظ تعادل در پراکندگی کاربری‌های شاخص و عمده خدماتی و تأسیسات مهم و نواحی تحت پوشش -وجود تنوعی از اجزا» منابع و عملکردهای مختلف و متعدد با ظرفیت‌های متفاوت در نظام تقسیمات افزونگی وجوذ منابع متعدد از یک جز جهت اطمینان از وجوذ جایگزین‌های مختلف ذر هر یک از | کا۱ تعریف ظرفیت‌های استاندارد به همراه طیف بیشینه و کمینه برای ساختارها و عملکردهای مستقر در هر ی یک از اجزا تقسیم‌بندی شهری بر مبنای نیازسنجی واقعی تعریف زیرمجموعه‌های نظام تقسیم‌یندی شهری به‌صورت مستقل از تأمین نیازهای اساسی به‌صورت -تعیین میزان و حدنصاب استاندارد با توجه به مقیاس‌های مختلف برای حجم تبادلات بیرونی و درونی ارتباطات و چرخه‌های درون و برون سیستمی در ابعاد و مقیاس‌های مختلف در هر پذیری یک از اجزا نظام تقسیم‌بندی شهری پیشنهادی در عین حفظ یکپارچگی و انسجام در هر یک از آن‌ها انعطاف‌پذی عدم وجود مرزبندی‌های سرسختانه و قطعی که موجب تفکیک و جدایی کامل اجزا نظام تقسیم‌بندی براپری حفظ همگنی و توازن در هر یک از اجزا نظام تقسیم‌بندی شهری ازنظر خصوصیات جمعیتی همچون سن» جنس» قشربندی اجتماعی - اقتصادی سطح رفاه دسترسی به -شناسایی هویت گروه‌های نژادی و قومیت‌های مختلف ساکن در تعریف ارزش‌ها و هنجارهای هر یک < تعادل در تقسیم‌یندی شهری درزمینه " استقرار گروه‌های ویژه همچون ساکنین بافت‌های فرسوده و سکونت‌گاههای غیززگهی جهت جلوگیری از انزوا آن‌ها از ساختار اصلی حدرانظر گرفتن منابع متعدد جذب جمعیت ازنظر کمی و کیفی به‌کل شهر و هر یک از مناطق برای -تعیین ظرقیت استاندارد جمعیت‌پذیزی و اسکان جمعیت در خالت کلی و در مورد هر یک از مناطق با 1 -ارزیابی منابع جاذب جمعیت برای نواحی با درجه ریسک خطر بالا از حیث وقوع بحران‌های با اولویت ظفتس زیون و رف ماب مرن جسیتپتبری محلات بترهای که تین اه و خماترسای با ۳ ی 7 داخل,نواحی و مناطق امکان‌پذیر بوده وابستگی میان مناطق را افزایش ندهد و انطباق‌پذیری میان میزان -تعریف ظرفیت استاندارد متناسب با زیرساخت‌های موجود و حیاتی جهت تعریف میزا تأثیرگذاری معیار زمین و املاک در تخمین جمعیت‌پذیری زیرمجموعه‌های نظام پستا مین -توجه به نحوه توزیع جمعیت أسیب‌پذیر بر اساس فاکتورهای سن, جنس, نژاد و قومیت و شرایط بری برای اولویت‌بندی و سطح‌بندی مناطق و زیرسیستم‌ها جهت دریافت برابری در نظر گرفتن محدوده‌های ویژه و آسیب‌پذیر همچون بافت‌های فرسوده و سکونت‌گاه‌های غیررسمی اجتماعی شناختی به‌عنوان نقاط جاذب جمعیت و مهاجرپذیر در تخمین جمعیت‌پذیری -در نظر گرفتن خصوصیات نژادی و قومی و گروه‌های خاص مهاجران و هنجارها و ارزش‌های ویژه هر -سطح‌بندی مسیرهای دسترسی از حیث سلسله‌مراتب عملکردی و از حیث میزان در معرض خطر بودن نظام شبکه و نحوه عملکرد و نقش آن‌ها در زمان وقوع بحران انطباق‌پذیر - ایجاد حداکثر نفوذپذیری در مقیاس کل شهر و در سطح بخش‌های مختلف نظام تقسیم‌پندی شهری ی ی با اختصاص میزان مساحت قابل‌توجه به شریان‌ها و مسیرهای دسترسی دسترسی‌ها -تعریف استانداردهای فیزیکی و حجم ترافیکی و ظرفیت‌های متناسب با هر یک از اجزا و انواع مختلف مسیرهای دسترسی با توجه به میزان نزدیکی محدوده‌های با خطرپذیری بالا -رعایت تعادل در ابعاد و اندازه‌ها و نوع مسیرهای شبکه‌های دسترسی با توجه به تراکم جمعیتی» تراکم ساختمانی و میزان نزدیکی به در پهنه‌های با خطرپذیری بالا ازنظر وقوع بحران -اپییدنگری و ایجاد ماحل فان تیارماق حال خافتر و آینده کویاه و بلنسدت چهیت استفاده از منیرهای تعدد و تعریف حداکثر تعداد مسیرهای دسترسی جهت ارتقا سیالیت و سهولت ارتباط در سطح شهر تناسب میان عملکرد و نقش هر یک از مسیرهای دسترسی تعریف‌شده با توجه به نیازسنجی انجام گرفته تعریف حداکثر میزان ارتباطات و دسترسی‌های در داخل هر یک از اجزا در عین حفظ یکپارچگی و انسجام کالبدی فضایی به‌صورت درونی و بیرونی و حفظ استقلال در برآوردن نیازهای ساکنین -تعریف و سطح‌بندی ارتباطات و چرخه‌های درون و برون سیستمی در ابعاد و مقیاس‌های مختلف جهت امین حداکثر تحرک و سیالیت در سیستم شهر و هر یک از زیرمجموعه‌های آن -تعریف نحوه ارتباط شبکه دسترسی‌ها مراکز حیاتی و عمومی و شریان‌های اصلی و عمده شهر با -عدم تعریف نقش قطعی و ایستا برای اجزا شبکه دسترسی و ایجاد امکان و ظرفیت لازم برای نقش‌ها - تعریف اولویت‌بندی نواحی مختلف در اختصاص حداکثر میزان دسترسی‌ها و شریان‌های ارتباطی در مقیاس‌ها و سطوح عملکردی مختلف و سیاست‌های توزیعی عادلانه بر اساس میزان درخطر بودن و قرارگیری در پهنه‌های با ریسک بالا ازنظر وقوع بحران و استقرار جمعیت آسیب‌پذیر به‌عنوان معیار -تعریف شبکه یکپازچه حمل‌ونقل همگانی با تأکید بیشتر بر ناحیه سکونت گروه‌های ویژه ( بافت‌های فرسوده و سکونت‌گاه‌های غیررسمی ) در جهت افزایش سطح دسترسی برابر و عادلانه شوه کرفتن گروه‌هاو اند ههای فرسوده و سکونت‌گامهاین غیررستمی جر اولویت‌های ایجاد -در نظر گرفتن اجزا مختلف با عملکردها و کاربری‌های مختلف و متنوع برای هر یک از زیرسیستم‌های شهری و پرهیز از ایجاد پهنه‌های تک کاربری در هر یک از اجزا و بخش‌های شهر بر پهنه‌بندی کاربری اراضی با توجه به تأثیر موّلفه‌های دیگر همچون مسیرهای دستربی» جمعیت‌پذیری و شرایط اجتماعی» ارزش زمین و املاک و شاخص‌های اقتصادی -تعلد, کهی و کیفی به‌موازات هم در تبیین استراتژی‌های برنامه‌ریزانه در خصوص تعیین و پیشنهاد پهنه‌های کاربری زمین جهت تأمین نیازهای مختلف و متنوع ساکنین -وجود استانداردها و کدهای مدون جهت استقرار کاربری‌های حساس در پهنه‌های خطرپذیر -ایجاد ظرفیتاهای مختلف از عملکردها و کاربری‌هایآیکسان برای مواجهه با طیف مختلفی از تغییرات ر- تعریتظرفیت استانبارد کارا بزای تعیین پهنه‌بندی استفاده از اراضی پیشنهادی و طیفی, از بیشینه و < تدوین استراتژی‌های برنامه‌زیزانه جهت پهنه‌بندی کاربری زمین با توجه به شرایط و نیازسنجی‌های جمعیتی صورت گرفته (جمعیت‌پذیری و نحوه توزیع سنی جمعیت) صورت گرفته و مبتنی بر واقعیت بستر و -پیشنهاد پهنه‌بندی کاربری زمین با تعریف زیرمجموعه‌های شهری مستقل ازنظر تأمین کلیه نیازهای -تعریف سطوح مختلفی از ارتباطات میان پهنه‌بندی کاربری اراضی با دیگر مولفه‌های مختلف مانند تعریف عملکردهای چندگانه با مقیاس‌های زمانی مختلف و تحت سناریوهای زمانمند و تعریه -تعریف ظرفیت استاندارد برای هر یک از پهنه‌های کاربری اراضی و ارزیابی میزان مطلوبیت استقرار -تفکیک کاربری‌ها بر اساس تعداد جمعیت کاربر به کاربری‌های آسیب‌پذیر و آسیب‌رسان و ارائه -نحوه پراکندگی و رعایت حریم امن برای زیرساخت‌های و تأسیسات خطرزا برابری -تعریف اولویت‌بندی نواحی مختلف در میزان برخورداری از پهنه‌های خدمات و تسهیلات و سیاست‌های عدالت توزیعی توزیعی عادلانه در پیشنهادها مربوط به توزیع پهنه‌ها اجتماعی براپری -در نظر گرفتن اولویت‌بندی گروه‌های مختلف اقشار اجتماعی (یافت‌های فرسوده و سکونت‌گاه‌های شناختی غیررسمی ) برحسب میزان آسیب‌پذیری در برابر وقوع بحران در توزیع کاربری‌ها -وجود برنامه حفاظت از زیرساخت‌های کالبدی و تأسیسات پشتیبان آن‌ها در الگوی توسعه فضایی- -تدوین سیاست‌های تراکمی (تراکم جمعیتی و ساختمانی) مناطق به تفکیک تقسیمات شهری بر اساس -رعایت تعادل در سیاست‌های تراکمی و بلندمرتبه‌سازی بر اساس میزان جمعیت‌پذیری, فشردگی بافت فبت‌ا ل و وجود فضاهای باز و نیز بر اساس میزان فاصله از پهنه‌های خطرپذیر ظرفیت‌ساز 1 پیشنهاد پهنه‌های تراکمی مختلف در سطح مناطق با توجه به مطالعات پهنه‌بندی خطرپذیری و نظام مکان -تعریف استراتژی‌های خلق و ارتقا مکان‌های شهری و گشودگی‌های برنامه‌ریزی‌شده در داخل بافت کالبدی - سازیی شهر باهدف ایجاد تخلخل در بافت و جلوگیری از فشردگی کالبدی فضایی مقاومت و -استفاده از فاکتورهای مرفولوژی بافت, نظام بلوک‌بندی, دانه‌بندی قطعات» نظام توده گذاری» نظام اس ازفقامی اقز مورد بات قبهر واقاکتورهاین ون فنسته مسالنع؛ اننگلت سل اققال, آلری کناسیننی بو پستادگی میزان مقاومت بنا در مورد ابنیه واقع در پهنه‌های خطر بزابرق -توجه به همه‌شمولی فضاها کنار شکل‌گیری عملکردهای مختلف و متنوع در آن‌ها -توزیع متعادل زیرساخت‌های کالبدی همچون فضاهای همگانی و فضاهای سبز و باز در کلیه مناطق و اجتماعی رعایت,اضول طراحی فضاهای عمومی برای معلولین و گروه‌های ویژه ی <در نظر گرفتن تسهیلات ویژه درزمینه *: اختصاص فضاهای باز و الگوی توزیع آن در نواحی بافت‌های ها -تعریف ضوابط با توجه به کلیه ابعاد اجتماعی» اقتصادی» کالبدی و زیست‌محیطی -تناسب میان ضوابط ارائه‌شده و نیازسنجی و ارزیابی آسیب‌پذیری صورت گرفته از بستر و ارائه ضوابط آق رده زمینه گرایانه با توچه به مقیاس‌های مکانی, زمانی و جامعه هدف آن ضوابط و -وجود سیاست‌هایی همچون تدوین ضوابط و سیاست‌های مشوق برای تقویت میزان مشارکت عمومی مقررات در فرایند برنامه‌ریزی برای احیا بافت‌های فرسوده و سکونت‌گاه‌های غیررسمی -رعایت حقوق ذی‌نفعان در تدوین ضوابط به‌ویژه در پهنه‌های با خطر وقوع بحران تحقق‌پذیری و ضمانت یلا واقع گرایانه طلوابط جهت کترل سازوکار تغییر و تبدیل شوابط تر مراحل ترا اجرایی -پیگیری و نظارت بر اجرای ضوابط شهری در خصوص بهبود وضعیت با تأکید بیشتر بر پافت‌های با ورود مفاهیم جدید مانند تاب‌آوری به عرصه برنامه‌ریزی شهری» جریان‌هایی در راستای نقد این مفهوم شکل گرفته‌اند که هدفی جز ایجاد دریچه‌ای جهت دیدی متفاوت ابه آن و افزودن بر غنای آن ندارند. در این مقاله نیز هدف اصلی واکاوی انتقادی این مفهوم در راستای کاربرد واقع گرایانه آن برای فرایند برنامه‌ریزی شهری تعریف‌شده است. برای نیل به این هدف» در ابتدا لازم بود تا درک روشنی از وضعیت موجود تعاریف و استفاده از مفهوم تاب‌آوری شهری و خلا موجود در این مفهوم مطرح گردد. این بررسی از دیدگاه رویکردهای میان‌رشته‌ای با توجه به شرایط ورود مفهوم تاب‌آوری انجام گرفت و تسلط رویکرد وحدت‌گرایانه میان ابعاد اجتماعی و اکولوژیک عامل ایجاد این خلا معرفی گردید با توجه به جمیع مواردی که درباره مفهوم تاب‌آوری شهری بحث و خلائی که از طریق واکاوی انتقادی این مفهوم مطرح شد مشخص گردید که یکی از حائز اهمیت‌ترین نقدها به ورود و گسترش مفهومی تاب‌آوری در بستر برنامه‌ریزی شهری, با توجه به منشا و پیشینه استفاده آن در علوم مهندسی و اکولوژی» به دیدگاه غالب در بسط مفهومی آن بازمی گردد و بیان‌کننده این مهم خواهد بود که مفهوم تاب‌آوری و چارچوب اصول و استراتژی‌های تعریف‌شده برای آن» برای ورود و کاربرد در سیستم‌های پیچیده و چندلایه شهری» نیازمند دیدگاهی اجتماعی متناسب با ماهیت این سیستم‌ها داشته تا در تلفیق با ذات طبیعی و اکولوژیک آن» کارایی و انطباق بالاتری را برای استفاده در این راستا دارا باشد. به‌بیان‌دیگر در این مقاله سعی شد مفهوم تاب‌آوری شهری از دیدگاه مفهومی تلفیقی که در کنار بعد توصیفی و تحلیلی غیرقابل‌انکار آن» دارای بعد هنجاری اجتناب‌ناپذیری نیز می‌باشد موردبررسی قرار گیرد؛ چراکه در نظر گرفتن این بعد همخوانی بیشتری برای کاربرد آن در مورد سیستم‌های انسانی و اجتماعی خواهد داشت. مشروعیت بعد هنجاری برای این مفهوم نیازمند دیدگاهی صرفا اجتماعی خواهد بود که این امر با تأکید بر اهمیت و جایگاه ابعاد طبیعی و اکولوژیک عرصه را برای تکمیل اصول و بهبود صلاحیت مفهومی کاربرد آن به‌عنوان یکی از اهداف مدنظر در برنامه‌ریزی شهری برای نواحی مختلف فراهم کند. انتخاب این دیدگاه اجتماعی موجب تضعیف ریسک‌های ناشی از تسلط رویکرد وحدت‌گرایانه در تعاریف موجود از مفهوم تاب‌آوری اجتماعی - اکولوژیک اعم از تقلیل‌گرایی موضوعات پیچیده و غیرسیاسی کردن مفهوم خواهد شد که مجموع این خصایص در روابط و مناسبات قدرت نهادی به‌عنوان ساختار اصلی تسلط در جوامع شهری و یکی از ویژگی‌های اصلی حاکم بر این جوامع محسوب شده که مرجع اولیه و اصلی سیاست‌گذاری در اين‌گونه جوامع محسوب شده و از این حیث تأمین‌کننده بار سیاسی موردنیاز مفهوم تاب‌آوری شهری نیز خواهد بود. بنابراین در گام بعد سعی شد باوجود کمبود پژوهش‌های موجود در خصوص دیدگاه روابط و مناسبات قدرت نهادی به‌عنوان قدرت سیاست‌گذار و یکی از خصوصیات منحصربه‌فرد سیستم‌های اجتماعی» درزمینه؟ تاب‌آوری و ارتباط مستقیم و غیرقابل‌انکار این وجه با بحث تحقق‌پذیری و اجرای سیاست‌های این مفهوم که خود حاوی چالش‌های بی‌شماری نیز خواهد بوده در این مقاله تمرکز اصلی بر روی قدرت سیاسی و نهادی قرار گرفت تا با تعریف و واکاوی مفهوم تاب‌آوری شهری از این دیدگاه» تلاشی در جهت رفع ابهامات و انتقادات مطروحه نسبت به این مفهوم برداشته شود و بدین ترتیب مرحله تحلیل سیاست‌گذاری جهت خروج از خلا مطروحه در مقاله عنوان گردید. وقوع تغییرات و رخدادهای مختلف که نقطه اصلی تأکید مفهوم..تاب‌آوری محسوب می‌شود از یک‌سو و جریان سیاست‌گذاری‌های شهری از سویی دیگر با یکدیگر رابطه دوسویه و متقابل دارند. وقوع تغییر و بحران ظرفیت ترکیب کردن سه‌گانه مسئله» سیاست‌گذاری و سیاست را در پی دارد؛ از زاویه‌ای دیگر اهمیت سیاست‌گذاری نهادی از حیث مواردی مانند وضع ضوابط و مقررات و تصمیم‌گیری‌های کلان و رسمی در خصوص موضوعات مهمی همچون برنامه‌ریزی کاربری زمین» نحوه تأمین زیرساخت‌ها و خدمات برای ساکنین و معرفی ابزارها و کسب درآمدهای پایدارشهری حاوی تأثیر فراوانی در هدایت فرایند برنامه‌ریزی شهری می‌باشد. ازاین‌روی در نظر گرفتن تاب‌آوری؛ شهری بدون ارزیابی سیاست‌های نهادی ضمنی و آشکار در خصوص آن» تحقق‌پذیری و واقع‌گرایی این مفهوم در راستای ارتقا انطباق‌پذیری سیستم‌های شهری با شرایط متغیر را با چالش جدی مواجه خواهد کرد. در این راستا در این مقاله موضوع تحلیل روند سیاست‌گذاری موجود از جانب قدرت نهادی در حالت کلی و در خصوص موضوع تاب‌آوری به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مراحل تعریف این مفهوم» ارزیابی و سنجش آن و ارائه راهکارهای و استراتژی‌های در جهت ارتقا آن معرفی می‌شود که می‌تواند هم به‌عنوان مکمل نظری برای تعاریف و اصول موجود این مفهوم تعریف گردد و هم در عرصه عمل, تحقق‌پذیری و اجرایی شدن اصول آن را در بستر برنامه‌ریزی شهری ارتقا دهد. برای دستیابی به چارچوب تحلیل سیاست‌گذاری در خصوص موضوع تاب‌آوری در ابتدا لایه‌های سطح‌بندی شده تجسم سیاست‌های کلی قدرت نهادی معرفی گردید که شامل: تصمیم‌سازی با تأکید بر نهادها و روابط نهادی دخیل در امر سیاست‌گذاری» برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی با تأکید بر الگوی توسعه طرح‌های توسعه شهری و اجرا و نظارت با تأکید بر ضوابط و مقررات و روال‌های قانونی در این خصوص هستند. این سه لایه هم نمایانگر اهداف اختصاصی قدرت نهادی درزمینه ارتقا تاب‌آوری و طرح و برنامه‌های مرتبط با آن بوده و هم حاوی خطوط کلی سیاست‌گذاری‌های عمومی آن در حالت کلی خواهد بود. درنهایت برای تعریف چارچوب تحلیل سیاست‌گذاری» لایه طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی که به‌نوعی نمود کلی ظرفیت‌های نهادی و سازمانی و همچنین ظرفیت‌های قانونی نهاد قدرت بوده و تجسم خطوط کلی سیاست‌گذاری‌های کلی و عمومی آن است انتخاب گردید» معیارهای سیاستی تاب‌آوری متناسب با ماهیت لایه مدنظر تعریف‌شده و جهت آنالیز و سنجش لایه مذکور با استفاده از شاخص‌های تعریف‌شده معین گردید. مدل مفهومی ارائه‌شده در مقاله جهت تحلیل سیاستی تاب‌آوری با استفاده از معیارهای برگرفته از تحلیل محتوای متون و ادبیات موجود و نیز شاخص‌هایی که جز نوآوری‌های مقاله محسوب می‌شود ازجمله مهم‌ترین دستاوردهای مقاله حاضر می‌باشد که انتظار می‌رود بخش قابل‌توجهی از چالش مطروحه در ابتدا را پاسخ دهد. البته قابل‌ذکر است که در این مقاله با توجه به هدف آن؛ چارچوب مدنظر در حالت کلی و عام مطرح‌شده که انتظار می‌رود برای استفاده در مورد بحران‌ها و تغییرات مختلف» اصول مطروحه با توجه به اصول هر یک از آن‌ها معین و تدقیق گردند. البته نحوه تأثیرگذاری سیاست‌گذاری‌های کلی و عمومی در خصوص تاب‌آوری در برابر بحران‌های خاص بر روی تاب‌آوری کلی نیز خود حاوی چالش‌های جدی خواهد بود که زمینه انجام پژوهش‌های ابراهیم نیا وحیده و عبدی دانشپور زهره. (۱۳۹۷). برنامه ریزی بخشی ملی در برابر برنامه‌ریزی فضایی بزرگ شهری در تهران. صفه» فصلنامه صرافی, مظفر؛ توکلی نیا جمیله و چمنی مقدم» مهدی. (۱۳۹۴). جایگاه برنامه‌ریز در فرایند برنامه ریزی شهری ایران. مطلعات شهری» ۱۲(۳) عبدالله زاده ملکی» شهرام؛ خانلو» نسیم؛ زیاری» کرامت اله و شالی امینی» وحید. (۱۳۹۸). اولویت سنجی عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر زلزله. هویت شهر ۱(۱۳)» ۰۵۸-۴۵ علی احمدی» علیرضا و میرعابدینی» زهره. (۱۳۹۸). واکاوی فرایند سیاستگذاری عمومی در مدیریت شهری تهران (۱۳۹۷-۱۳۹۳). فصلنامه کاظمیان» غلامرضا و میرعابدینی» زهره. (۱۳۹۰). آسیب شناسی مدیریت یکپارچه:شهری در تهران از منظر سیاست گذاری و تصمیم گیری مظلوم» منصوره سادات» رجبی» آزیتا اقبالی» ناصر (۱۳۹۸). مشارکت در تاب آوری اجتماعی محلات شهری (مطالعه موردی محله اوین شهر نجاتی» ناصر صرافی» مظفر و نجف زاده رضا. (۱۳۹۹). تبیین نقش قدرت-دانش در برنامه ریزی فضایی با تاکید بر قدرت انضباطی و زیست 268-4 ,(16)3 ,0۵96 8۷1۲076110 6/0۳01 نحل ۷ .(2006) ۷۷۰3۰ متععهل۸ 15 کصه‌تطاع1 صز کیع2۳0 وصملم/3 ینام عناطا2 عطا عمنصنصمط .(2019) .7 منصن60 3/20 عم م۸ منلقهصطه زن۸ (36۳۹120 0) .75-98 ,(5)1 وننزا20 عزاطب۵ ۵۲ ام 1۳00 .(2012-2018) خصعصععمصد/2 6۳00۷۷6۳۳۴۲ (عنل) فصه عم عصنعولده۸ +عصمناتعصدی بونانطههنهاعنه جز 206۳ .(2017) 8۰ روصزاع ۸۷ 505-5 ,(27)6 00۷6۲۲۵۲6۰ 0۳۵ 2010 ,۳۷۳0۲۳۵۳۸۵ وانانطاهصنهاکند ۵۳5 ععصعط ۳30510۳6 ع 0 5101گ ۳۵۷۵۷۲۰ -6۳] دنل ما ععمعنلزده صعطا عصنزمم3/2 .(2019) ۷۰ راهن 2 .3 ماعللن ۷ .3 .7 ماعلامنته) مامنال وصنزدکه 200 نعائم-ع030 معدمناندمط .(2015) ی 2/00 ۵ .36 ,013720 ول .7 ,۷۷868 وس مامح 181-7۰ ,(27)1 ,17۲00720000 ۳۷/۳۵۲۵۲۸0۵ من ز۲ صقطا و کاعدعد ,۳۵۵۳۵ 200 کعلیو 82560 ۲۵۵116066 0و5 و [006 260601 ۲عاعقکنل نمندم5 ۸ .(2017) 6 .8 ,13۵28 ۵ م5 مفط0 و13 رضاح 4۰ م,(9)12 ,(0((ط 0 01اکساک بصمز دیع 0عاطاع ۵ وانف‌نطا مدع معع 006113۲0, 6. 2. )2016(. 0200 ۳۵31666 ۵۳ ۵۵۳9۳۵ ۲۹۵0۹۴ ۹۵ 1۵0۷۵۲: ۳۳۵۵۲۱۵۵] ۵ 56002205 3۳۵۵ نععناه۳م عصتصصعام دز معصعنانیمم هداس ص620 عع-ا0 10۵۳05 .(2013) .7 مععاگه) 323-3۰ ,(28)3 3620۳ 6۶ 2۳۵066 وستصصوماط معصفاهه عععام غاد ع 6اه ۳۵۹11066 صقطاجی ۵۶4 معدمازمن لمدمندمصعع عطا عصنسههی 05۵ .(2015) .7 مععاحقا ۵ ,بل بععلگده) ۶ ۵۳ صعنلدمه‌ نامع کم طادعل عط1 نعزعی لعنمصقص؟ عطا معاکه معط دعاسم ر2011) 36 م0 371-5۰ ,(4)4 ,ر0707ع۳ ماس ]٩ ام سمل 0اعه11 که طامصصا عع فطل لقن0و5 عصتاهنند معط آهنهو5 عاععص وصماصنط) ععصعنازدم۴ .(2012) .7 .۸ ,علدعصناطع< 2 .36 بعام) 475-۰ ,(36)4 نوتاه و960 ۵ 1 ۳۳۵9۳6۶۶ مطجعع (۳5ک) کعصعاعرد مزع م[مع-من500 [2ع1ع 5000231-6010 صز کعط فنص عله5 .(2006) عل سس مصقص0عط 6 بقل .0 ,0۳3۳08 و5 6۰ ,8 نت0 )1 500160 0670 رووامط .عدمنانام5 وصه مکع 60 و۵256 مکعکتاق :16135 5رد 6 10۳ 6ع6زعع50۳21 فصه ععطدعنازدم۲ وقط۵0 8۷۵ .(2013) بش م000صطع3 ۵ سل رفکا70۵ظ وگ ,1083010 ,06 .10 ول3/10 وس ۷۷160805 .10 .ی 8616۳80 وم بش۸ 8137ذنا0) ول سل ,1131062 کل و5383 وگ 1080010 :۳16 عط تسه م0007 فععل چ +۵ مدمه عصنعط ه نممصعناندمط .(2012) .5 ,020۵ 66 مسا 6 8 ۵۴ 3996561 ععدعنلزد +عصهن عصنامعاصذ عناوم فصد معط عهنصصفام +۶۵ کعودعلاقط 57 عصتصصهام هنز صععص از کعمل مدای نمعصع‌نانده صهطای صهاکنصهداعوک۸ حسعطا0 31 صز کرک 13286651 ۵ :0120008 1۵۳ ۲۵۹110066 ۶و نام عط1 +صمنهامعلد ععصعط عامصنل +۵ امععصم آنگععن ه که عع انوم 1 -299 ,(13)2 ,ع6ع۲۳0 6۶ و۳۵۵۲ و210 20۳6۳۰ رطاطنآ هه 020000 صنصنک وط معناه نعامد وحفصمنای سا ۷۷۰ ۷۷۰ ,3608 ا0 .۸ .8 ,72000-11306 وچ ,قا8062نقتا) کل و830۷ ون بل رقکلعذ11 و38 1۰ و1280 -500116 .۸ .3 3/0083 وگ بق200617ظ وس و86 وس ,6ا۹0۳0۵صق5 مگ وفتقطالناه) .ظ ق0۳05 ,یگ 809600 ع 8ص ماه +کع 56۳ صعاوعمه صز انفناعقاط .(2016) 8 1 مصقطمصقا/3 6 ول معتژق0ط وبظ ,11670۳8865 )1 506760 0۳۵ رووامط .۶۵11-۹8 صفصحط وصه کصعاکرعمعه ص666 منطعدمنهام عا هه ۶5 0۶ 2۳0۳073000 .(2019) ۷۰ منصنصه نلقط5 ۵ کل ,708۳0 .3 ر100طقط1 مک بفاعلقص دع0ه ۳۵001132 ,(13)1 ,۳70۷10151010۳ .کعغا هن واه 05 کنکقطامصه صح حازم کلوحصعقط نسهد اعصنمهد ععصعناندمم هوک وصنص از ۰ جز ص21 نامک صهاناه 3/6000 کا۳9ع ۷ [ومع5 .(2018) 7۰ ,وم عصه13 خوطم۸ 6 .۷ مقنصصنط۳۳۵ -00.17) 010319 ۳۵۵۲۱ 1 ۸۳۵۳۵ 65111666 ها عتصصهام 1۵۶ "عصماصنطا معصع‌ناندم ۹ .(2013) بش مصن0 ۳۳۵ 6 ٩ 7۳۵۶۵۲۵۲۶ من لهادعصخمصه عطا صز صمناهامعلد مهد رهمامه مععصعنانده۸ .(2011) ۳۰ .7 و۹۷۵5 ,(39)1 ,۲۵860۲ ]۲910۳۵ ۵۵ 30 ]٩ ۵ موز 7۳۵۵0۵ مععناع7 وصه ععصعناندمط .(2015) .5 مطزعاقصنه ۳ [ ععع65[11 7 ز 1 مد 0نزوم۲ معط وصندع دی صذ وصتصصهام موی ۵ غامد 156 .(2008) 34 ,عحقطا ۳10 5 7516۳5۴٩ [مزع0[م0- 5۵031 1۵۳ 0050006 خ اه ععدمععصهه 15۵ نممصم‌نانوم۴۸ .(2006) ب ,۳۵166 703675 010۳۵ + ععاسامرعنل عنام و۵۵0 ۵۲ 320۵۹5 +کع 000 نم هام2 .(2009) .7 معادع۳۵۳ 6 200 0۳30066 1061106۳206 نصعمصودمم لمعخانی کم معنهدم فص معط عطا 0۳۵ .(2013) .7 ,۳۵۳۵۲۵۳ و0109 ]٩ ,70۳۳۵ .68537 عنطمدعمناطانط ۸ +ومعطا عصتصصهام ۵ کععت 156 .(2008) .7 ۳۳1۵۵۳۵۵۰ ۶ 2996556 200 100۳011۵05 .(2021) 3/۰ وحطعطا6 نهک م۸ م80۹0 ناهد ۷ 36 منزه1 .36 منصقطنوطی 3966-33 ,(23)3 طونانطه هگ 0۵ ۵۵/00۵۸ ۳۷۳۵۲/۵۵۰ مد ع نیم صدطای ۵1 کعننمدمصی صعفلنط 4 ۳3۵۲ 13 ۳۵۳۶0۲۵۹۵۲5 ۳۱۵۵۲۹۲۵۵1۵ :200۳۶ .(2002) .(ف۳0) یک 0 مقصنل101 :۸8 1 سا ,6۵0650 ,(33)1 وعنا20 م5 0۳160 .کع۷نا حقل وه وصه ععصعنازکه مصمزععیع معلعقط عصخص50 .(2013) .ظ مظ0ک۲۵۳ وعمعنصعمم آفعننامم 6ط1 .(2018) 1 ,72 ۵ وم بطع10 3 4لعقطصظ وبا م8۵0960-7 و1 118006۵ 40 زان ع۷ناهعی عطا وان اصعنازده عط وجاف عاطمصنهاعدد عط) وچان لدطاماع عط1 نکامعدم صقطای باعق 00ص عد0 11۳۵۵۲11071۰ [ 0160 6 نکاقرا 0۵ 201001 .(2002) ۰ م۵ 342-3 ,(13)2 ,۳۳066 6۶ و7۳60 و210 معط عصتصصعام صز کعصن2م3 .(2012) 2۰ ووعلدع1 01019۰ 1010-56 13 ۲0۳06166٩ ۵11690 ۵۳ :00۵۲ ۵۳ 50005 .(2009) .7 6زا1ن13 4 رو3۵0[0 ]٩ 6۷۵۳ ۵و۸ کیک آهعنعم1م۳ که ونلنطاهاک وصه ععصمنانده۸ .(1973) .5 .6 ,ق1010 390-5 ,(4)35 «نروه/۵0 7۵ معنصمصمع که ای عط وصنخوصها تا «ر2001) .کب ق۲۵10 67 601۳6 [65 ۳۵۵ برط ۳013ععل و۵۵ 1۵۳ مکوم وم چ ++عصنا مه صه ست ۲۵ 130 .(2017) بش۸ ,110۳۵0۲8 623-4 ,(24)1 و010 ۲20/00٩ ۵ 30 مععصعنانده 0ص مععنکز ونوانلنطهصنهاکند ۲۵۳ هل سا 0۳۳۳26 عطا وصنامعصتآ مهم مد وله +۵ صعنلود هم 310 .(2000) 0۵۰ ماعط‌هاگز ۸ .36 ,۲۳6۷ 333-3 ,(19)4 ,۳۵۶۵0۲ 00 606000 وستصصمام ۱٩ امد سمل معط مصتصصهام 0 ععصقطل عامصنل طانم عصامی 1۵۳ مزع ادج هه کامع ۲05 وان خمصعنانده. عط عصنصص21 .(2013) ۰ مصعحه 73 ۷16۷ دز 163۳۵5 10۳ 601 3/3286 صقط۲ت] 2100 ۳ع 6 ۶و وعمامطاد2 .(2011) 7۰ منصنو6 36۵ 2 م مصقنصع 12 (36۳۹(۵ صذ) .27-38 ,(3)46 منقه 5 ماک ۷۵ رم 1 نوط 370-2 3/0 دمنع360 فصه ی‌نزاو2 41 1۳ 770[60۰ اعنجه-00 6ط 1 +معومنازکه ۵۳ مععصقاکنم 3686067200 .(2012) .5 م3/07610 ۵4 .۷ 137863 .(006) .7 ,۷۷1180 ۵۶ .8 .1 ,68 0ق130 ,یگ ,11311610-100008 سس ,۳۵166 م8 ,[[6ط0 020 .36 .7 ,۸۵6068 سل باغ1]606 0 (و010ع:۳ .5751605 مزع 50021-201 لمدمنهم صز ععصعنلنده ععمصفه ما خفذمی عطا هه ععصقصع م6 434-0 ,(30)4 ,115084675 .۲۵۷51160 ععمعنازدم او امععصیم 156 .(2006) .ظ .5 1/3063 -197 ,109 ,26۷6100171676 ۷۵۲1۵ .3عع نز زوم عاطهانوه کز ۷۷۵۵ .(2018) .7 ,380 ۵۶ ول 3۳03۳6916 ول 1/135 ۵۶۴ ۲1006 لهنضمه عطا هدز 33۳0002005 .(2020) 3 مفلق‌ططاوط 6 بش۸ بنطاهزهط .3 ,ط1/87100 ,(10)1-2 ,(8 2130010 لقدمنعم) برطامدع و6 .(صعحط ۲ ۶و #ممطوططاع 30 صنط نوک عکق6) کلوممط نایز 0 ۵۳۹۹۲۵06 ۳۵۷۵۲۰ ۸ بع دنزیم صقطاحی ص106 .(2016) 3/۰ ,کاانه5 ۶ ,۳۰ .ل ,]37661 ریگ 1/66۳0 01 ,عصنصصفام ععدعنلزکه صه‌طا صز شوه لقنهو5 .(2019) 8 .1 ,2/016۲ ۸۵ .0 ,تاقعحانا۵زه۳ ,یگ و1/]66۳0 ۳ 200۳02 10۲۵ 10-00 ۸ .(2019) 1۰ عااقک1 ۵ مش م۳۵66 مش ,رقنلنعگ۷ .۸ ددع۸ .36 ,فق0 ۵ ع1/0 و35 ۲۵۵۷۴0۰ ۲56 21903167۲ ]٩۵ اه موز ۵ ۳۵0ع713 ص۳۵ مصقطاع1 دز معصمنانیهد ۶000 صقعطا وصنککه‌کعده ما50 ۲۵ دز 306۳-101۵086 0۶ عمط عطا ام ۳0120۵005 «ر2021) ب مطعلهگدزه1< ۸ .36 مفگه 5۵۳ .3 مفاق[276 -133 ,(5)2 ,۳0۷/16096 وت000اط ممط ۳ ع20-وزظ وصه +206 سفصناصنن حدم کزعقطاصصط خی وصتصص81 5 21عع 6010 که سمصنامن‌کنلعاص هصندکمسو۸ هلق ما حصهمامطانل ۳۳۵ .(2017) .3 ,تعاکنعص 0 2۶ 50-616۴ ]۳۷1۳۵۲۱/1۵۲۸۵ .39655605 همدص تقطماع صز ععصق همع عع160 ما عذ از ما .(23)3 ,506160 00 رومام +عصعاکبرد 2200۵1 وصه 105 آهنممک .(2018) م۸ 76۳6 6۶ سل 015505 ۵ عطاقم عز معصه‌نانده. چط/۷ .(2015) .0 فرظ :0 6۶ بل بط۳۵۳۹۹0۵ ,13 ,13076 بش۸ ,767066 وس 018905۰ 06 ۳691106 ۵۶ مک ع ص500 معط کم کدمناهی نک بصن اهعضعنصعصه فصه آم0 1500۳ +ععصعنی آهنود ۳ ۳۵۲۵00۳ 200 ,۵۵65 معصنص6 +ععنان اصعناندم .(2004) 3/۰ .7 ,6۳06 ۵ سا 34 ,030602990 وچ .5 80166 ,(69)4 01019۰ ۳۵۵۲ 0۳۵ 10056006 کلف عصتصصعام فصه نصمدمع-منم5 ملف‌زعمامه عط وعصناد ع از -133 ,43 ,01065 0۳3066۰ 200 معط عصتصصفام ۶۵۶ کدمناه‌نامص] +ععصعنانکهی 2۳0100 .(2015) .ظ ,0۲220 1-۰ ,(3)1 ,7۳60 و2107 مصعنصمه۸ هه عصنصص21 صعطتا نعکندک .(2004) .7 81086 11۳2 قتصو۳آ عطا هنز صمناند۳۵ اوحمصصم21 .(2014) 36 مصعلعطع30 تصفصقط۲ ۶ ول معنصناله/1۵۳ .3 منگد‌ند5 6۰ 0و0 8 اک 066ص چان ک0ع2- ۳۳۷۷ 156 .(2018) ۳۰ بل ,عله11 ۵ یگ وکنقق ۷۳ 13 متقلحل5 [ 0۳۲۵۱[ ]7111۵۳۳۵۵۳۵ .عصتصصذام صمناهانمم‌عصده صز ععصعنلزده ما همه ۸ .(2018) .36 با متقصعمحل5 ,2008 010۰) 00۵۵۲ آمعنووام ۵ ]۹ 0۵0 ما0 0 :ع ۲۵1160 مه و3 .(2008) 1۰ ص5۳ 40 ,00110-065 ,265 :1۵۳/9 ,۵۵/۳۵۲۵ ۲٩۰ 600۳۳۵۵0۵۹ .(2011) .(ع۳0) .ی 88660 ۵۶ و کامکاحصه‌که 1 8 ۵ //:310 :۳۳۳9 .(2019) موه 16[ اعمل مج 15۵ ,6 مه وطم‌معمانط0 عطا جز کعنفونهک دمص اصععصی هصاوکنه ج که ععصعنانفم۴ .(2014) .17 ,150۳6 112-۰ ,(6)2 ,16311167166 .012عع۵0 0۳-۵06 ۵ عع دزم کل[ .(2018) سا 015902 :۵ ولآ ,130۳6" ۵ 0۳28006-2000 رکعناونای ,565 ام 19 هزوم ندعطنامعد عطا فصه ععصعنلنوم۴ .(2015) کل و/9ع 1160 [ ۸۲۵2۲ ,71000۳۵ 1۵ ]٩ ۵0۵۲۲ 611۵۵۰ و و6۳۵۳ 6 3 01005ع32 و 710۳ .(2009) 3 یک ,و1166 011۵010-7610 ۵۲ 1/0005 004 کع و5۳6 0۵ [ع200 آ م6 366 ۵1 00 کم نک 116560۳ و8110 .ان 0۹6 هه معدعن انم عحمطای نعمعنان کصمنازیهد ۵1 ععفننامم 156 .(2014) .1 سا بعلق۷ 5 م66 50066-806۳2 مادام ؛ععنفوصی 600۳۵06 .(2015) سا ماعطع1 ۵ وس سا ما0 دامع 1۷۵۵ 0ق ات 1۵۳ ومع ۶و انامه عناق معط ۸ +معصعنازدهی وصاهت .(2015) ۰ مصوع ۷/00 ۵ .13 رتققصعهد ۷7 مزع 010ع1-6هن0و50 صز ععصعنازوم وصمامودط .(2006) 2۰ مصقحط چگ .۳ بش۸ رقهنتصنگا .3 .7 ,۸006۳6 و1 .ظ ,1۸۷31166۲ نرو010ع:3 عناعوز (هنع50 عطا ما جدمنامحاصذ نامع م00۷1 معط فصه دعنفی عناهتعصصهی حاهامط) کصعارد و۸ ,310160220 ,3 ,۷۷3896 .8 106996 و17 ,3/665 و ,17116007064 ۷۰ مط70۷ظ ومظ ,۷۷16 مش ,1۷3۳06106۲ 6۰ هط 0۳۵ 8ص فلههی‌نامم هصتاومصند 10۵۳ [۵۵ا عناعمصعهنل ۸ .(2020) 13 ققطصتط 6۶ ول مق0ل1ق 1۷ ۳ عصزع 6۳13امط هنز منزیم صعطای عصزککه‌عع۸ .(2017) ۷۰ 8708۰ 6 و.ظ ,۷۷/16 بش۸ .7 1۸۷3706166۲ 13607 ۳1071179 1360۳۰ 8صتصصهام ۶۵۳ کصعنعوز وصه کیزکم +ععصمزانکمی مزع 1معع-هن0م5 .(2012) 0۰ ۷/10۹0 ۸ نعوصفماصنطا ععصعناندمم مصه وصتصصهام صعاناه م3660 .(2010) بل موصنفام) 6 سا و8076 ودک ,۷1161903 ۵۳۵01 آ 1۵0۲66۵ ,و10 ۳۳۵۳ ۵0 63111066-0۳1 .(2018) بش۸ مگتقهطک ۵۶ لا مقاق8 7۵۳۵ ۳ 7516۳5٩ 1۲010086 منک عصفمصنوصه وص0 روط عصن360 (2019) 1۰ موافص۳ 7 ۸ سل مق10اع ۳۵ 66-73۰ ,100 ,لعن801 یک عع 5616 ]1۳071۵7۵ 16210 ۹7۵06062 3/600 ک مومسم حز ععصعنانکهم صدطا0

بیان مساله: مفهوم تاب آوری یکی از مفاهیم تقریبا جدید در عرصه برنامه ریزی شهری می باشد که از بستر علوم اکولوژیکی وارد این عرصه شده است. غلبه رویکرد توصیفی در تحلیل این موضوع که ناشی از ذات محافظه کارانه و غیرسیاسی مفاهیم با پیش زمینه اکولوژیکی می باشد، مساله اصلی در کاربرد آن در سیستم های مختلط اجتماعی و اکولوژیکی مانند نواحی شهری می باشد. هدف : هدف مقاله ارائه تحلیلی مفهوم تاب آوری شهری از دریچه روابط و مناسبات قدرت نهادی است تا از این طریق بتوان به چالش های مفهومی آن از بعد سیاسی دست یافته و دیدگاه کامل تری از آن را که تناسب بیشتری با خصوصیات نواحی شهری داشته باشد، ارائه کرد. روش: روش پژوهش حاضر به صورت تحلیلی محتوا و بر مبنای داده های ماخذوه از اسناد کتابخانه ای می باشد. یافته ها: اصلی ترین یافته تحقیق، تبیین ابعاد مختلف تحلیل سیاستی تاب آوری شهری و استخراج جهتگیری های سیاسی این مفهوم می باشد. در این راستا ارتباط متقابل بین تاثیر اهداف تاب آوری بر روی سیاست های قدرت نهادی از یک سو و تاثیر جریان سیاست گذاری های عمومی بر اهداف مذکور در نظر گرفته شده و مجموعه ای از معیارها و شاخص های تحلیل سیاستی تاب آوری ارائه شده است. نتیجه گیری: انتخاب دیدگاه اجتماعی به عنوان راه حلی در راستای تضعیف چالش های ناشی از تسلط رویکرد وحدت گرایانه موجود در تعاریف تاب آوری است. در این راستا و با انتخاب روابط و مناسبات قدرت نهادی به عنوان دیدگاه اجتماعی منتخب مقاله، چارچوب تحلیل سیاستی تاب آوری ارائه شده است. نکات برجسته: انتخاب دیدگاه روابط و مناسبات قدرت نهادی به عنوان مرجع اصلی سیاست گذاری در نواحی شهری، با هدف جلوگیری از تقلیل گرایی موضوع و غیرسیاسی کردن مفهوم تاب آوری شهری به عنوان نکته اصلی این مقاله محسوب میشود.

480470

کلیدو اژ ۵‌ها: آیندهپژوهی؛ تحلیل تم» تحلیل لایه‌ای علی» سبکک زن دگی اقتصادی. * استاد» گروه علوم اجتماعی» دانشگاه کاشان؛ کاشان» ایران 2 16251320 0 ز2هز727 * استادیار» گروه مدیریت» دانشگاه کاشان» کاشان» ایران ۳ا3202ک62 0 1/3200 نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری جامعه شناسی بررسی مسائل اجتماعی ایران» گروه علوم اجتماعی» دانشگاه کاشان» کاشان,» آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ آنتونی گیدنز! با نگاه جامعه‌شناسانه معتقد است که سبکک زندگی " مجموعه‌ای کم‌وبیش جامع از عملکردهاست که فرد آنها را به کار می گیرد؛ مجموعه‌ای منسجم از همه رفتارها و فعالیت‌های فردی معین در جریان زندگی روزمره (گیدنز, ۱۳۸۶: ۴۵). تحقیقات نشان داده که سبکک زندگی به‌معنای الگوی کنش‌های روزمره معطوف به مصرف و تولید فرهنگی,» اجتماعی و مادی با مفاهیمی نظیرفرهنگت» خرده‌فرهنگ و مصرف همبسته است و با آنها همپوشانی جزیی و با کلی دارد. سب زندگی به سه مقوله فرهنگی» اجتماعی و اقتصادی قابل تفکیک است (حسنی و در جامعه ایران هم با تغییرکردن سبکک زندگی نسل جدید به‌واسطه ورود انواع فناوری و رسانه‌های جمعی» شاهد بروز پدیده‌های مختلفی در حوزه خانواده هستیم. در عصر جدید که اکثر افراد با مسائل اقتصادی دست‌وپنجه نرم می کنند» ضروری"است که به آینده کوچک‌ترین و مهم‌ترین نهاد در جامعه که خانواده اننت» توجه شایانی شود؛ چراکه:آگاهی از مد» جهت گیری اوقات فراغت» درگیرشدن با اینترنت و ترجیح خرید الکترونیکی» از عواملی است که مصرف را در زندگی بیشتر کرده است (لی و چمکاوان,۲۰۰۹) و ازطرف دایگ راد ر سال‌های اخیر اقتصاد ایران درگیر تورم شده و این امر اثر خود را بر زندگی همه افراد به‌نحوی نشان داده است. کمپبل و راجرز "(۱۹۷۶) اشاره می کنند. به‌رغم رشد عظیم اقتصادی در کشورهایی مانند ایاللات‌متحده» مردم این جامعه» جامعه را بدون مشکلات اجتماعی تجربه نمی کنند. درواقع» علی‌رغم افزایش رفاه» برخی مشکلات هم افزایش یافته است. مقاوم کردن اقتصاد در مقابل تلاطم‌ها و بحران‌هایی که از خازج اقتصاد بر آن تحمیل می شود.یا حتی بحران‌هایی که از درون اقتصاد ممکن است شکل بگیرد مسئله‌ای است که در علم اقتصاد متعارف نیز بدان پرداخته شده آینده پژوهی سبکت زند گی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی است (عبدالملکی, ۱۳۹۳: ۲۲۱). ضرورت توجه به اینکه یکی از مشکلات کشورهای درحال توسعه» عدم دستیابی به رشد مطلوب و پایدار اقتصادی است و این موضوع نه‌تنها ایجاد مشکلات اقتصادی مانند رکود و بیکاری را موجب می‌شود. بلکه مشکلات فرهنگی» سیاسی و اجتماعی را نیز درپی خواهد داشت (حاجی و همکاران» ۱۳۹۹: ۱۵۷). ازسوی‌دیگر» شبکه‌های اجتماعی مجازی با ارائه سبکک پوشش و تغذیه متنوع» نمایش شیوه‌های خود آرایی و تزیین مکان» معرفی شیوه‌ها و مکان‌های تفریحی» منجر به تغییر سبک مصرفی و زندگی افراد شده است (فرقانی و مهاجری» ۱۳۹۷). امروزه الگوهای پوشش» شیوه‌های تغذیه» ارزش‌ها و رفتارهای انسانی با سرعت هرچه‌تمام‌تر تغییر می‌یابند و افراد برای انطباق خود با جهان پیرامون» نیازمند تغییرات زیادی در الگوی مصرف و سبکک زندگی‌شان هستند (فرقانی و مهاجری» ۱۳۹۷ :۵۶). این امر اهمیت خود را در ارتباط با مسئله مالی و اقتصادی نشان داده است. هدف از انجام مطالعه‌ای با روش آینده‌پژوهی در این حوزه به این امر برمی گردد که در سال‌های اخیر در زمینه سب زندگی به‌طورکلی مطالعات و تحقیقات متعددی صورت پذیرفته است و این مطالعات» در حوزه‌های مختلف و از جوانب بسیاری به بررسی این مفهوم پرداخته‌اند. بیش از دوسوم تحقیقات سبکک ازند گی"ذر سال‌های ۱۳۸۵تا ۱۳۹۵ صورات: گرفته است (سراج‌زاده و باقری» ۱۳۹۶: ۱۳۱) که به‌عنوان تفاوت ذائقه افراد درچگنونگی گذراندن اوقات فراغت» مدیریت بدن و مصرف فرهنگی است) اماابه مسئله سبکک زندگی از دید اقتصادی به‌طورخاص که امروزه جزو دغدغه‌های اصلی خانواده‌هاست» پرداخته نشده است. مژلفه‌های اقتصادی ارتباط ضعیفی با عوامل سب زندگی دارند (میبری! و همکاران» ۲۰۰۵). تحقیقات فراوانی دربازه سب زندگی به‌طو رکلی انجام شده است» اما به یکی از ابعاد اصلی سبکک زندگی,» یعنی بعد اقتصادی که دغدغه همه مردم جامعه است» توجه چندانی نشده است. باتوجه‌به اهمیت این مسئله و نبود تحقیقی در این زمینه ضروری است برای آینده سبکک زندگی خانواده‌ها آن‌هم از نوع اقتصادی» تحقیقاتی صورت بگیرد. باتوجه‌به خحال تحقیقاتی در این زمینه آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ و به‌لحاظ موضوعی و رویکرد روش لایه‌ای علّی که امکان فهم لایه‌لایه و پیچیده عوامل شکل‌دهنده به آینده را دراختیار قرار می‌دهد (حسینی‌مقدم» ۱۸۴:۱۳۹۰)» نو آورانه به‌حساب سوالات پژوهش آن بوده است که کدام سناریوها را برای اقتصاد خانواده‌ها می‌توان متصور شد و ارائه راهکارهایی به‌منظور حر کت به سمت سناریوی مطلوب و دوری از سناریوی نامطلوب سبک زندگی از مفاهیم پرکاربرد در علوم اجتماعی» رفتاری و سلامت است (حسنی و همکاران» ۲۳:۱۳۹۶). امروزه اصطلاح سبک زندگی» کاربرد عامیانه فراوان و گسترده‌ای یافته است و اغلب برای توصیف نوع خانه و اسپاب و اثائیه به کار می‌رود؛ اما مفهوم سبکک زندگی کلیت بیشتری دارد و دامنه وسیعی از اموراعینی و ذهنی را شامل می‌شود. به‌طور کلی» این مفهوم الگوهای روابط اجتماعی» سرگرمی» مصرف, مد و پوشش را دربر می‌گیرد و حتی نگرش‌ها ارزش‌ها و جهان‌بینی فرد و گروهی را که عضو آن است.نیز از می‌نماپاند (باینگانی و همکاران» ۲ درحالی که سبک زندگی اجتماعی به تولید او مصرفزوابط اجتماعی معطوف است» سبکک زندگی اقتصادی شامل تولید و مصرف مادی است واسبک زندگی فرهنگی نیز به اگوی کنش‌های روزمره معطوف به مصرف و تولید محتوای نمادین مربوط است (حسنی و همکاران؛ ۶). سبکک زندگی اقتصادی موجود» شیوه رفتار اقتصادی است که در جامعه رواج دارد. این شیوه رفتاری تحت تأثیر عوامل مختلفی ازجمله رسانه‌ها نظام تعلیم‌وتربیت رسمی و غیررسمی از میان نظریه‌پردازان کلاسیکک سبک زندگی» ماکس‌وبرا» تنها کسی است که از مفهوم سبک زندگی برای نشان‌دادن سلسله‌مرّاتب و قشّربندی اجتماعی"استفاده می کند. بااین‌همه» از آینده پژوهی سبکت زند گی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی دیدگاه او سبکک زندگی معادل دیگری برای منزلت و تا کید بر الگوی مصرف و نحوه استفاده از نعمات مادی و فرهنگی تلقی می‌شود (محمدی و بی بککآبادی»۱۲۱:۱۳۸۹). به نظر وبر سب زندگی بیش از آنکه بر تولید استوار باشد» بر شباهت الگوهای مصرف استوار است (فاضلی» ۷۲). تعریف وبر از سبکک زندگی چنین است: شیوه‌های رفتار» لباس‌پوشیدن» سخن گفتن. اندیشیدن و نگرش‌هایی که مشخص کننده گروه‌های منزلتی متفاوت می‌باشند (سوبل»۱۹۸۱). وبر در تحلیلی چندبعدی به سه مفهوم سبکک زندگی يا سبکک‌مندشدن زندگی» تدبیر زندگی و بخت زندگی اشاره می‌کند. وی خصیصه اصلی سبک زندگی را انتخابی‌بودن آن می‌دانست که محدود به برخی مصادیق ساختاری است و این محدودیت‌ها اقتصادی و اجتماعی هستند. وبر کا رکرد دوگانه‌ای برای سبکک زندگی قائل است و به برتری‌های منزلعی و طبقاتی مشروعیت می‌بخشد و ازسوی‌دیگر موجب انسجام‌بخشیدن درون گروهی می‌شود. مفهوم سبکک زندگی بیانگر امری اجتماعی است که به خصوص در دوران اخیر و با گسترش فناوری و بروز ایده‌ها و افکار جدید باعث تغییراتی در نقش‌ها و انتظارات افراد» خانواده‌ها و جوامع شده و دستمایه بوردیو! (۱۹۸۴)» سبکت.زغلاگی رنه )قابل رویتی الا شاد گاامی داند. ازنظر او همه چیزهایی که انسان را احاطه کرده‌اند» مثل مسکن, اسباب و اثائیه» کتاب‌ها سیگارها عطرها یاس و غیره» بخشی از سخسکت رلسهکی ارالا تشککین می‌کند (امامجمعه‌زاده و همکاران ۱۰۵:۱۳۹۲). بوردیو معتقد بود که فرد با برآورده کردن نیازهای خود درواقع فرصتی رای سبک‌دادن به فعالیت‌هایش ازطریق انتخاب‌های روزانه‌اش پیدا می‌کند (افسری و افخمی:۲۰۴۰۱۳۹۲). بوردیو هم در کتاب تمایز (۱۹۷۹) اظهار می کند که سبکک زندگی به‌معنای مجموعه تفاوت‌هایی است که رفتارهای افراد جامعه به‌دلیل موقعیت‌های متفاوتشان ازلحاظ سرمایه باتوجه‌به مرور ادبیات در زمینه سبکک زندگی اقتصادی» تعریف به سمت شیوه رفتار اقتصادی آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ است که برای افراد برخوردار مختلف, متفاوت است؛ یعنی اگر کسی ثروت بیشتری دارد» بالتبع خرج بیشتری هم دارد و فرهنگی که امروز ازطریق وسایل انتقال فرهنگ» به‌ویژه رسانه‌های صوتی و تصویری» اشاعه می‌یابد» فرهنگک دنیاگراست که در خدمت منافع سرمایه‌داران» گرایش به مصرف بیشتر را تبلیغ می کند و تنوع‌طلبی در مصرف را تشویق می‌نماید. در زمینه پیشینه پژوهش» تحقیقات درخصوص سبک زندگی بسیار وجود داشت. همچنین مقوله‌های بسیاری در ارتباط با سبکک زندگی مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان‌نامه‌ی مرتضایی (۱۳۹۵)» تحقیق رضادوست (۱۳۹۵) پژوهش‌های مرتجایی (۱۳۹۲)» شریفی (۱۳۹۲)» خادمیان (۱۳۹۰)» الفت و سالمی (۱۳۹۱)» شریفی و همکاران (۱۳۹۱)» پایان‌نامه قاسمی‌پا کرو (۱۳۹۱)» به سبک زندگی اسلامی» رابطه سبکک زندگی با عوامل دیگر و مفهوم سبکک زندگی پرداخته شده است و کمتر مبحث سبکک زندگی اقتصادی مدنظر بوده و سنخ‌شناسی‌های سب زندگی نیز از تنوع زیادی برخوردار بود (سراج‌زاده و باقری, ۱۵۴:۱۳۹۶)» اما سبکک زندگی با عنوان اقتصادی و یا با عنوان آینده‌پژوهی سبک زندگی اقتصادی یافت نشد. درادامه به تحقیقاتی آتشین صدف و خیری (۱۳۹۹) مقاله‌ای باانام بررسی فلسفیآزابطه ستبک زندگی» پول و مد ازمنظر جورج زیمل انجام دادند و دریافتند شیوه تحلیل فلسفی مد به‌عنوان یکی از مقولات مهم در سبکک زندگی بوده و اشاره به عنصر وخدت بخشی و تمایز ازمنظر زیمل جز مهم‌ترین مولفه‌های سبکک زندگی است و نیز پول به‌غنوان مولفه اساسی اشتراک و وحدت‌بخشی به سب پژوهش عیوضی و همکاران (۱۳۹۹) با عنوان بررسی چگونگی تطبیق نظریه‌های رفتار مصرف کننده و مفروضات آینده‌پژوهی انجام شده است و یافته‌ها نشان داد که مجموعه نظریه‌های ترکیبی رفتار مصرف کننده به‌دلیل توجه به عوامل بیرونی یا ساختاری» کل‌نگری» ایجاد تصاویر و بدیل‌های گوناگون» درنظ رگرفتن خرد جمعی در تصمیم گیری و توجه به منافع غیرفردی و زمان» آینده پژوهی سبکت زند گی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی افراسیابی و بهارلوئی (۱۳۹۹) پژوهشی با نام پیامدهای تورم در زندگی روزمره جوانان طبقه پایین انجام دادند که نشان‌دهنده شکل گیری نوعی احساس ابهام و بی‌هنجاری در زندگی روزمره بوده است. وضعیت ذکرشده به تدریج بخشی عادی و ماندگار در زندگی مشا ر کت کنندگان تلقی شده بود که پیامدهای مهمی در ابعاد خرد و کلان به‌دنبال داشته است. خورشید و همکاران (۱۳۹۹) تحقیقی با نام تبیین روابط میان سبکک زندگی اسلامی» غنی‌سازی کار یا خانواده و اثربخشی زندگی نیروی کار سازمان (زمینه مطالعه: نیروی کار شرکت نفت نوشهر) انجام دادند و دریافتند که غنی‌سازی کار و خانواده با اثربخشی زندگی رابطه معنی‌داری در پژوهش نوتاش و همکاران (۱۳۹۷) با عنوان سواد اجتماعی و مصرف مادی بین جوانان دارای برخورداری اقتصادی در شهر تهران» نشان داده شد که بین سطح سواد اجتماعی جوانان دارای برخورداری اجتماعی و مصرف مادی آنها رابطه معنی‌دار و معکوسی وجود داشته و این جوانان برخوردار به‌لحاظ اقتصادی» سبکک:زندگی خاصی دارند که با ویژگی‌های تن‌آسایی» مصرف تظاهری» غیریت‌سازی» مد گرایی وارویکرد مادی به خانواده شناخته می‌شوند. شادفر و نیلی (۱۳۹۶) تحقیقی با عنوّان برزسی میزان توجه‌ابه شاخض‌های اقتصادی سبک زندگی مبتنی‌بر توسعه اسلامی-ایرانی در محتوای برنامه‌ی درسی دوره ابتدایی و شیوه آموزش معلمان انجام دادند. نتایج نشان داد که ازنظر معلمان» بیشترین میزان توجه به شاخص‌های اقتصادی سبکک زندگی در حیطه شناختی و کمترین میزان در حیطه رفتاری است. محتوای برنامه‌ی درسی دوره ابتدایی به مقوله تلاش و پشتکار بیشترین توجه و به مقوله پرهیز از مصرف گرایی» کمترین سراج‌زاده و باقری (۱۳۹۶) تحقیقی با عنوان تحلیل نظام‌مند پژوهش‌های سبک زندگی بعد از دهه ۸۰ با روش مرور نظام‌مند از چند پایگاه علمی انجام دادند» نتایج نشان داد که شش نوع سب زندگی که شامل سبکک زند گی شبه‌مدرن» سبک زندگی پیشامدر؛ سبکک زندگی لذت‌مخون سبکک زندگی علم‌محور سبکک زندگی جهان‌محلی و سبکک زندگی ورزش‌محور به‌دست آمد. آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ همچنین بیشترین گونه سبکک زندگی» سبکک زندگی شبه‌مدرن (۳۴/۱۲درصد) و پیشامدرن یا توکلی و ایزانلو (۱۳۹۵)» تحقیق تحلیل کارکردی سبکک زندگی اقتصادی مطلوب در اسلام را انجام داده‌اند که به بررسی کار کرد سبک زند گی اقتصادی مطلوب در اسلام در مقایسه با کار کرد سبکک زندگی اقتصادی در دولت رفاه پرداخته است. درانتها نیز سبکک زندگی اقتصادی اسلامی به‌واسطه تحقق هم‌زمان کارآیی» عدالت و پایداری نسبت به سبکک زندگی اقتصادی دولت رفاه ویبوو! و همکاران (۲۰۱۹) تحقیقی با عنوان تأثیر وضعیت اقتصادی- اجتماعی والدین» حاکمیت مالی خانواده» یادگیری مالی در آموزش عالی بر سواد مالی» سبک زندگی و سرمایه گذاری سرمایه انسانی اقتصاد و شغل دانشجویان در شهر باتام اندونزی انجام دادند که نتایج نشان داد که وضعیت اقتصادی و اجتماعی والدین و ادبیات مالی بر سبک زندگی تأثیر دارده حاکمیت مالی خانواده بر سب زندگی تأثیری ندارد» یادگیری مالی در آموزش دبیرستان تأثیری بر سبکک زندگی ندارد. سبکک زندگی.بز سنزامایه گذاری شرمایه انسانی تأثیر دارد. ناگل و لیمل " (۲۰۱۹) تحقیقی با نام قأثیرات سب زند گیوالدین در دستیابی سب زندگی کودکانشان در هلند انجام دادند. تحلیل:داده‌ها با مدل برابری ساختاری انجام شده و نتایج بان داد کود کان و نوجوانان تحت‌الشعاع شیوه زندگی والدینشان قرار داشتند. وضعیت بعد فرهنگی, مهم‌تر از بعد اقتصادی» ازطریق اجتماعی تولید و انتقال می‌یابد. همچنین هر دو بعد فرهنگی و اقتصادی سبکک زندگی والدین باعث ایجاد مزیت نسبی در تحصیلات» شغل و درآمد فرزندان قسلیق- لوسیوس؟ وگممکاران (۲۰۱۹) ۲۵۴ فاملطیتی غیرنظامی را که‌گر سال‌های ۲:۱۶- ۶ در ارتش یک يا چند عضو خود را ازدشت.داده بودند. نتایج نشان داد که درد و پریشانی آینده پژوهی سبکت زند گی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی روان‌شناختی به‌علت قطع عضو در جنگ با اقتصاد خانواده رو به وخامت و بیکاری به‌علت عمار! و همکاران (۲۰۱۹) تحقیقی با عنوان تحلیل توانمندسازی جنسیتی در ساخت اقتصاد خانواده: مطالعه موردی گروهی از زنان که اعتباری از پس‌انداز و برنامه /۳7781 در منطقه ماروس در جنوب سولوزی داشتند» انجام دادند. نتیجه نشان داد که سطح معنی‌داری از ارتباط مشارکتی در سطح اقتصادی افرادی که اعتبار /3878۳1 را دریافت کرده بودند» وجود داشت. به‌طورکلی تحقیقاتی که در زمینه سبکک زندگی صورت گرفته است» همه ابعاد فرهنگی» اجتماعی و اقتصادی را با هم دارند و دارای همپوشانی هستند. تنها در تحقیقاتی چند به سبکک زندگی اقتصادی اسلامی پرداخته شده است» ازاین‌رو این تحقیق هم دارای نو آوری در زمینه سبکک زندگی اقتصادی و هم دارای نوآوری این موضوع با روش آینده‌پژوهی است. این تحقیق از نوع تحقیقات کیفی است: که به صورت اکتشافی و با رویکرد استقرایی به‌دنبال دستیابی به اهداف تحقیق است,از تخلیل‌الایه‌ای علّی " که:از وش هاعّآینده پژوهی است» در این مقاله استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق, ۱۴انفر از اخب رگان اقتصادی و دانشجویان دکتری جامعه‌شناسی در حوزه سبکک زنداگی اقتصادی,» از شیوه نمونه گیریی قضاوتی و گلوله برفی انتخاب شدند. به‌عبارت‌دیگره از خبرگان درخواست شد ضمن بیان نظرات خود» فرد دیگری را به‌عنوان خبره معرفی نمایند. از روش اشباع نظری به‌عنوان استانداردی برای پایان نمونه گیری استفاده شده است. هماهنگی‌های لازم صورت پذیرفت و انکان مصاحبه با ۱۰ نفر از خبرگان میسر شد. مصاحبه در نفر دهم به اشباع و برای اطمینان مصاحبه تا نفر چهاردهم ادامه یافت» همچنین از منابع کتابخانه‌ای استفاده شد. ا زآنجا که تم آهای ب رگزیده با بهره گیری از نظرات خبرگان به‌دست آمده» آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ روایی مصاحبه‌ها مورد تا کید قرار گرفته است. برای پایایی از سازماندهی فرایندهای ساخت‌یافته برای ثبت نوشتن و تفسیر داده‌ها استفاده شده است. ابزا ر گرد آوری داده‌ها مصاحبه عمیق است» به‌منظور طراحی پروتکل از فن پستل! و فن سالی 51۷7113 استفاده شد تا برمبنای شباهت کدها و اینکه دسته‌بندی منطقی‌تری برمبنای موضوع تحقیق داشته باشیم» نام گذاری‌ها صورت گرفت. مبنای طراحی سوالات به شکلی بود که آینده سب زندگی اقتصادی ازنظر خبرگان سوال شده بود» سپس تم‌های شناسایی‌شده درقالب روش تحلیل لایه‌ای علّی در چهار سطح لیتانی» علل اجتماعی» گفتمان/جهان‌بینی و استعاره/ اسطوره دسته‌بندی شد. در نهایت براساس دو پیشران مهم که براساس نظر خبرگان شناسایی شده» ۴ سناریو برای آینده سبکک زندگی اقتصادی معرفی شدند. در تحلیل لایه علّی» نه‌تنها به‌دنبال سوالات و ساختارشکنی آینده است» بلکه آینده را دگرگون می‌کند زمان حال را با زگو می‌کند و گذشته را دوباره تفسیر می‌کند (عنایت‌اش ۲۰۱۷: ۱۹). برای یافتن نظرات و پاسخ‌ها در مصاحبه‌هنا و پرسشنامه باز ۱۴ نفر از خبرگان اقتصادی و دانشجوبان دکتری جامعه‌شناسی که در,زمینه سبک زندگی اقتصادی صاحب‌نظر بودند و در محیط‌های علمی و در حیطه اقتصاد کار می کردند. استفاده شد و همچنین از مطالعات کتابخانه‌ای نیز بهره گرفته شد. اطلاعات خبرگان در جدول ۱ آمده است. ۲ نفر خاتم و ۲ نفر آقا ات ری جامعه‌شنا انشگاه کاشان 0 ره نفر خانم و ۲ نفر دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی د ۰ ان را وم نف آقا دکتری مهندسی پلیمر پژوهشگاه پلیمر و رنگ ۲ نفر خانم کارشناسی ارشدمشاوره و روان‌شناسی دبستان و دبیرستان آقا کارشناسی ارشد مهندسی صنایع سازمان آب و فاضلاب مازندران (۳۳۹51۳) بنهضنانع1 فص نما صعصصونصط مزع مامصطع) ماهنو5 لقن مصمع ملفناناه8 1 آینده پژوهی سبکت زند کی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی ۹ ۳۶ آقا دکتری مدیریت و برنامه‌ریزی دانشگاه تربیت مدرس ۱ ۳۵ ۱ نفر خانم و ۱ نفر آقا ۱ ارشد مدیریت فرهنگی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد و دبستان در مرحله بعد, داده‌های تحقیق با استفاده از تحلیل لایه‌ای علّی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. در هر لایه بنایر همان لایه تم‌های اصلی و تم‌های فرعی آنها بازخوانی شدند و گزاره‌های همان‌طو رکه در جدول (۲) نشان داده شده است» در سطح لیتانی» سه مقوله ظاهر شده است. این مقوله‌ها نتیجه مطالعه چندباره تم‌های اصلی و فرعی استخراج‌شده در مرحله تحلیل تم هستند. درواقع این لایه ناظر بر عینی ترین و آشکارترین سطح تحلیل است. در سطح لیتانی اساسی‌ترین پرسش آن است که عینی ترین وجوه باورا» آرزوها و عقاید مربوط به آینده کدامند؟ برای پاسخ ۱ | بازاندیشی" | بخوریم» چه بنوشیم» با چه کسانی ارتباط داشته مصرف بهینه ی نامحسوس است و قابل لمس نیست» قابل استفاده از خبرگان اقتصادی ۲ . ! پیش‌بینی نیست» اما فرهنگک‌سازی مهم قوی‌شدن در تولید و توزیع آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ همان‌طور که در جدول (۳) ملاحظه می‌شود درسطح علل اجتماعی نیز سه مقوله شناسایی شدند. در این لایه به این پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود که .تضاویر رایجی که در سطح لیتانی ساخته ۱ کارل مارکس از دو عنصر فکری دیالکتیک هگل و مادی‌اندیشی فوثرباخ» برای نظریه‌ی مارکسیستی خود استفاده کرد. آینده پژوهی سبکت زند کی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی 5 ۱ قوی‌شدن در بخش توسعه و تحقیق) استفاده از رشد تحصیلات» ورود انواع فناوری سرمایه گذاری در علوم انسانی و علوم پایه» ارتباطی» رشد نخبگان علمی» فناوری تخصیص بودجه بیشتر برای پژوهش» رشد ازجا کندگی ! عقلانیت شدید استفاده مفید از فواید آن مشار کت مردم در امر سیاسی آگاهی‌بخشی سیاسی به مردم ستتاژدایی ۲ فردگرایی» زشد کم جمعیت اهمیت‌دادن به صله رحم شرایط دنیا و وجود فناوری ارتباطی آستفاده ذرسّت از وسایل ارتباطی مقوله اول در سطح علل اجتماعی «توسعه‌یافتگی» است که منجر به بروز مقوله «بازاندیشی» در سطح لیتانی می‌شود. پاره‌ای از نیروهای اجتماعی مانند مراجع دولتی و نظام‌های سرمایه‌داری تغییرات اجتماعی خاصی را ایجاد کردند و این تغییرات اجتماعی طرز تفکر مردم نسبت به زندگی را تغییر دادند. این تغییرات همچنین تاحدی از نتایج تغییرات حقوقی و قانونی در سطح کلان ۱ یکی از جنبه‌های نظریه ساختاربندی گیدنز است که با نوگرایی پویا می‌شود و اشاره به امکان برقراری بیش‌ازپیش روابط با کسانی دارد که در محل حضور ندارند و در فاصله‌ای بس دور از ما قرار گرفته‌اند» اشاره دارد. آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ هستند ولی تقاضا برای این تغییرات از سطح زندگی روزمره نشئت می گیرد» مانند نان آوری خانواده‌ها که در گذشته‌ای نه‌چندان‌دور تنها برعهده مرد خانه بوده است» با ورود نظام‌های اداری و بروکراسی کارهای کارمندی بسیاری به‌وجود آمد که بسیاری از زنان خانواده را همراه خود کرد. ازطرف دیگر نظام قانونی کشور هم از حقوق آنها دفاع کرده و نهادهای جدیدی چون مهد کود کک‌ها مراکز آموزشی و آموزشگاه‌ها» مراکز تفریحی به‌وجود آمد. استقلال مالی زنان هم به‌دنبال خود» تغییر شیوه زندگی,» استفاده از فناوری مانند لباسشویی» ظرف شویی و ... را به‌دنبال داشته است. با ورود انواع فناوری‌های ارتباطی و مجازی سبک زندگی خانواده‌ها وارد مرحله‌ی جدیدی شده که تعاریف و تعابیر جدیدی را در همه زمینه‌ها به دیگران القا می‌کند و سبب تغییر در همه ابعاد فرهنگی» اجتماعی» سیاسی و اقتصادی سبک زندگی خانواده‌ها شده است. مطالعه عینی و نظام‌مند رفتار انسان و جامعه تحول نسبتا تازه‌ای است. یکی از پیشرفت‌های مهم در این زمینه» استفاده از علم برای فهم جهان بود. پیدایش رویکرد علمی موجب تغییر بنیادین نگرش‌ها و ادراکات ما شد. تبیین‌های میتنی‌بر دین او سنت».در اکثر حوزه‌ها» یکی پس از دیگری» جای خود را به تکاپوهای عقلانی و انتقادی"درپی معرفت داد (گیدنز۱۱:۱۳۸۹). تأثیر علم و فناوری بر نحوه زیستن ها ممکن است تاحدزیادی تحت هدایت عوامل اقتصادی باشد» اما درعین‌حال فراتر از حوزه اقتصاد نیز هست. توسعه علمی و فناورانه» به ایجاد شکل‌های مدرن ارتباطات مثل رادیو تلویزیون» تلفن‌های همراه و اینتزنت کمک کرده است. استفاده ما از رسانه‌های الکترونیکی مثل تلویزیون و اینترنت به انحوه اندیشه و احساس ما درباره جهان نیز شکل مقوله دوم در سطح علل اجتماعی «ازجاکندگی» است که به بروز مقوله «آینده نامعلوم» درسطح لیتانی منجر می‌شود. همه از اوضاع جهانی به‌علت وجود فناوری ارتباطی در هر لحظه خبر دارند و با تغییرات قیمت دلار طلا نفت,و .بر شرایط سبکک زندگی اقتصادی خانواده‌ها اثر می‌گذارد. جهانی‌شدن صرفا دغدغه خاص نظریه‌پردازان اجتماعی نیست, بلکه مجموعه‌ای از فرایندهاست که بخواهیم يا نخواهیم واقعا بر""همه"انسان‌ها در دنیای جدید اثر می گذارد و تأثیر آینده پژوهی سبکت زند گی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی آن در زند گی روزمره افراد انکارناشدنی است. علاوه‌براین سیاست‌هایی را که دولت و سران جامعه درپیش می گیرند هم اثرات خاص خود را بر زندگی‌ها می گذارد. مک لوهان ازجمله پژوهشگرانی است که درباره ارتباطات با برد زیاد تحقیق کرده است و از این وضعیت جدید.» با عنوان «دهکده جهانی» یاد می‌کند. به اعتقاد او با وجود رسانه‌های با برد زیاد» خبر هر واقعه‌ای هرچند کوچک, به‌سرعت در جهان منتشر می‌شود. رسانه‌ها جهان را به اندازه یک دهکده (روستا) کوچک کرده‌اند؛ دهکده‌ای که در آن» رفتار هیچ گروهی از بقیه همان گونه که رسانه‌های ملی» در سطح یک کشور می‌توانند به «افکار عمومی»اشکل بدهند. اکنون رسانه‌های با برد زیاد» به افکار عمومی در سطح جهان شکل می‌دهند. تجربه جوامع دیگر این واقعیت را نشان می‌دهد که اخذ فناوری از جوامع توسعه‌یافته» هنگامی به توسعه می‌انجامد که در زمینه «فرهنگک خودی» از آن استفاده شود که نموئه آن کشورهای چین و ژاپن می‌باشند. به‌عبارت‌دیگر فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی با کوتاه‌ت رکردن فاصله‌ها و درنتیجه» نزدیک کردن راه‌های دور امکان تعامل افراد را از فاصله زیاد:در زمانی کوتاه فراهم آورده و آخرین مقوله در سطح علل اجتماعی «سنت‌زدایی» است که باعث بروز مقوله «ماتریالیسم دیالکتیکی» در سطح لیتانی می‌شود. در طول سی سال گذشته» مهم‌ترین نیروی دگرگون کننده زندگی ما یر ارتباطات بوده است که رما تگمت‌هن وان ل|نقلاب ارتباطات "" خوانده می‌شود. پس از آن نیز تغییرات بسیار دیگری در جهان رخ داد و در طی این تغییرات» اتفاق مهمی افتاد و آن تلفیق فناوری اطلاعات ازیک‌سو و رایانه‌ای‌شدن ازسوی‌دیگر بود.این تلفیق فناوری باعث شد تا بازارهای اقتصادی به بازارهایی تجاری تبدیل شوند که در طول بیست‌وچهار ساعت شبانه‌روز فعال هستند. تا کید بر تأثیر ارتباطات و این حقیقت که."ارتباطات هم‌زمان*" اصلی‌ترین عامل آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ به‌هم وابستگی روزافزون است» از اهمیت ویژه‌ای برخورداراست؛ زیرا تقریبا با تمام مسائل دیگر درهم تنیده است (گیدنز» ترجمه جلائی‌پور» ۶۲:۱۳۸۸). در همه تغییرات اقتصادی علاوه‌بر اینکه دنیا و سیاست‌های جامعه تأثیرگذارند» خود افراد هم تمایل به برتری اقتصادی دارند و در این راه بسیار تلاش می‌کنند و پرستیژ اجتماعی خود را در کسب حداکثری مادیات می‌بینند؛ چراکه با لوازمی چون خانه و ماشین آن‌چنانی خود را به طبقات بالا نزدیک می‌کنند. جهانی‌شدن با ابزارهای خود» مانند: فناوری‌های ارتباطی» محصولات صنعتی» محصولات فرهنگی و تبلیغات تجاری بر تغییر نگرش‌ها اثر گذاشته و به تغییر سبکک زندگی منجر می‌شود (رضادوست و در این لایه به طرح این پرسش می‌پردازیم که کدام جهان‌بینی» کدام ایدئولوژی و کدام گفتمان غالب در جامعه کنونی وجود داشته که:باعث شده‌انچنان مسائل اجتماعی سر بر آورند و درجهت آنها به چنان تصاویر غالبی دز سطح لیتانی برسیم (جدول۴). ۱ مدرنیسم نو گرایی» #ذرتیته , زنگوله یه گرد "» مصرف گرایی» مرحله گذار ۲ لینک‌شدن با قدرتمندان حاکمان, دولت, اقتصاددانان کشورنظام حکمرانی» وضعیت جهان ۳ آگاهی دروغین " حزب بادا» راه خوشبختی» سراب» شهر فرنگث» نیاز آنی اولین مقوله «مدرنیسم» نام گرفته است. این مقوله در سطح علل اجتماعی باعث( توسعه‌یافتگی» و در سطح لیتانی موجب پروز «بازاندیشی» می‌شود. دوره مدرن» یعنی تقریبا از سده هیجدهم تا ۴ از مفاهیم کارل مارکس (۱۸۸۳) که به عدم توانایی افراد در رسیدن به درکی روشن از منافع واقعی‌شان اشاره می‌کند. ۵ اصطلاحی است که عرف از آن برای کسانی که برای آینده برنامه‌ریزی ندارند» استفاده می‌کند. آینده پژوهی سبکت زند گی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی زمان حاضر, شاهد شتاب خارق‌العاده‌ی فرایندهای تغییر بوده استت ا تالا در این دوره که بخش بسیار کوتاهی از کل تاریخ بشر است» تغییراتی ژرف‌تر از تمامی گذشته نوع بشر به‌وقوع پیوسته انسان‌ها دیگر آداب و رسوم و عادت‌هایشان را فقط به این دلیل قبول ندارند که آنها از اقتدار و احترام دیرینه ناشی از سنت برخوردارند» برعکس روش‌های زندگی‌شان به‌نحو روزافزونی نیازمند مبانی «عقلانی» شده است. برای‌نمونه» معماری یک بیمارستان عمدتا براساس سلیقه‌های سنتی طراحی نمی‌شود» بلکه امکانات و ظرفیت آن را برای تأمین هدف یک بیمارستان-یعنی مراقبت موثر از بیماران - درنظر می گیرند (گیدنز» ۶۷:۱۳۸۹). دومین مقوله یعنی «لینک‌شدن با قدرتمندان) نماینده گفتمان‌ها و جهان‌بینی‌هایی است که به «ازجا کند گی» در سطح علل اجتماعی و آینده نامعلوم» در سطح لیتانی منجر می‌شود. همگی یکی از راه‌های رسیدن به اهداف خود را دستیابی به یک قدرتی می‌دانند که به‌وسیله آن به اهداف خود برسند از جمله این منبع قدرت‌ها می تواند حا کمان» دولت» اقتصاددانان کشور نظام حکمرانی و آخرین مقوله در سطح جهان‌بینی و گفتمان «آگاهی دروغین) نام گرفته است که سازنده مقوله «سنت‌زدایی» در سطح علل اجتماعی و «ماتریالیشم دیالکتیکی) در سطح لیتانی است. این مقوله چنان نیاز آنی است که به‌دنبال آن می‌دونداو با رسیدن به آندوباره به‌دنبال خوشبختی می گردند. اگر قیمت سکه بالا رفت» افراد سکه‌ها را خریده و سعی می‌کنند گران بفروشند» اگر سود بانکی زیاد شد» سرمایه گذار پول را در بانک می‌خواباند. خلاصه هر طرف که سود باشد» به آن سمت این همانند چیزی است که افراد برای به‌دست آوّردن امری در زندگی تلاش کرده و به آن می‌رسند» اما بعد از کسب آن اشباع نمی‌شوند و به‌دنبال سرابی دیگر می گردند. آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ درادامه به تحلیل لایه چهارم در «تحلیل لایه‌ای علّی» پرداخته می‌شود (جدول ۵). ۱ جیکک جیکک مستون " نرخ را به روز خوردن مفهوم اول در اين لایه «جیک‌جیک مستون؛ نام گذاری شده است که برای به فکر حال بودن است و به آینده توجهی ندارد. خانواده‌ها شرایط زندگی‌شان را باتوجه‌به نرخ روز تنظیم می‌کنند؛ یعنی همه نیازهای خود را با قیمت روز تأمین می‌کنند. مقوله دوم «مکعب تاس» نام گرفت که اشاره به این امر دارد که باید با تغییرات ملی و بین‌الملی همراه بود. در بعضی جهات این همراهی به نفع ملت است و در جاهایی این همراهی». آخرین مقوله در لایه استعاره‌ها و اسطوره‌ها «چشم و.هم‌چشمی»؛نام گذاری شده است؛ برای زمانی که افراد در داشتن لوازم منزل و مادیات» خود زا با دیگران مقایسه می‌ کنند و سعی می‌کنند نتایج حاصل از پیاده‌سازی تحلیل لایه‌ای علّی درقالب یک مدل شماتیک در شکل (۱) ارائه ۴ استعاره از ضرب‌المثل«بسیار سفر باید تا پخته شود خامی». آینده پژوهی سبکت زند گی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی شکل ۱. مدل تحلیل لایه‌ای علّی برای سبکت زند گی اقتصادی این نکته مورد تأکید قرار دارد که سبک زندگی اقتصادی» مجموعه‌ای از مضامین به‌هم‌تنیده در پیوند با لایه‌های مختلف از واقعیت است؛ یعنی مسایل عینی و روزمره که در سطح لیتانی اتفاق می‌افتد» چه بخواهیم و چه نخواهیم با محیط بافت و نظام‌های اجتماعی» با جهان‌بینی و گفتمان‌های منبعث از آن و با اسطوره‌ها و استعاره‌های حاکم بر جامعه درهم تنیده است (بابادی و تدوین چهار سناریو در موضوع سبکک زندگی اقتصادی براساس تحلیل لایه‌ای علّی: همان گونه که عنوان شد تحلیل لایه‌ای علّی اموجب شده تا با حرکت به عمق لایه‌های مرتبط با مسئله یا موضوع موردنظر» موضوع و ابعاد آن بیشتر شکافته شود و سناریوهای مربوط به آینده آن نیز بهتر و عمقی‌تر طراحی؛ گردد (قنبری» ۱۳۹۴ :۳۷). درادامه بعد از شناسایی سطوح چهارگانه تحلیل لایه‌ای علّی» از میان پیشران‌های (موتور محرکه) مختلفی که امی‌توانند مسئله یا موضوع سبکک زندگی اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهند» از سطح گفتمان يا جهان‌بینی دو پیشران براساس میزان اهمیت آنها و نظرسنجی از خبرگان» شناسایی و انتخاب شدند که عبارت از نوع جامعه و نوع مصرف بودند. در این مرحله» محقق با ذهنیت نظری ونه چارچوب نظری و مفهومی» طی مراحلی به اکتشاف آینده‌های محتمل از انبوهی از آینده‌های ممکن پرداخته است (موسوی‌نیا آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ ۸ کهبزاساس آنها ستاربوآهایی ارانهشده است (شکل ۲) و در ستاربونویسی از روش طوفان فکری و انگیزش ذهنی استفاده شده است. وندل بل ؟ بر این باور است که آینده‌پژوهی درپی شناسایی» ابداع» ارائه» آزمون و ارزیابی آینده‌های ممکن و محتمل است تا بر پایه ارزش‌های جامعه» آینده‌های مرجح را انتخاب و برای پی‌ریزی ساخت مطلوب‌ترین آینده کسک کند (موسوی و همکاران» ۱۳۹۸ به‌نقل از فریدونی و همکاران» ۱۰۸:۱۳۹۹). سناریوی شماره یک» جامعه شبه‌مدرن با مصرف بهینه از سناریوهای سطح ایدئال است؛ چراکه جامعه‌ای که در بعضی امور اساسی و بنیادی باتوجه‌به تغییرات دنیا به‌روز شود» اما بپرعکس آن یعنی مصرف گرایی را که سرمایه‌داران تبلیغ می‌کنند » کنترل و با فرهنگ‌سازی برای افراد جامعه مصرف بهینه و ضروری زا لازم بداند. دراش‌ضصوزت. بیشتر خانواده‌ها سبکک زندگی آینده پژوهی سبکت زند کی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی سناریوی شماره دو: جامعه شبه‌مدرن با مصرف بی‌رویه از سناریوهای سطح خوش‌بینانه است. جامعه شبه‌مدرن اگر با مصرف بی‌رویه جلو برود بسیاری از پیشرفت‌ها را ازدست خواهد داد و بیشتر» خانواده‌هایی مصرف گرا را خواهیم داشت که ایدئال‌های ممکن و پیش روی خود و جامعه‌شان را ازدست خواهند داد و سب زندگی اقتصادی بیشتر خانواده‌ها تجمل گرا خواهد بود. سناریوی شماره سه: جامعه سنتی با مصرف بهینه از سناریوهای سطح میانه است. جامعه سنتی با مصرف بهینه خوب است, اما ا زآنجا که دنیا به سمت تغییر و تحول پیش می‌رود» باید با عوامل اقتصادی و عوامل دیگر که رو به پیشرفت هستند» هماهنگ بود تا تعاملات بیشتر صورت بگیرد و از جهات مختلف با کشورهای قوی همراه بود. لازم است جامعه سنتی به مرور با جایگزین کردن بعضی از موارد به جامعه شبه‌مدرن و سپس جامعه مدرن بپیوندد تا موجب رشد و تعالی هم دولت و هم ملتش بشود» اما اگر در این سطح بماند» بیشتر خانواده‌ها» سبکک زندگی اقتصادی قناعت گرا سناریوی شماره چهار: جامعه سنتی :با مصرف بی‌رویه از سناریوهای سطح فاجعه است. جامعه سنتی که ارزش‌ها و رفتارهای صرفه‌جوایی خود را کنار بگذارداو فقط بغد منفی مصرف گرایی را رواج دهده نه‌تنها پیشرفت نکرده» بلکه جامعه و خانواده‌ها را قهقرای عقب‌ماندگی سوق می‌دهد و بیش ازپیش به دیگر جوامع وابسته می‌شود»اسبک زندگی اقتضادی این گونه از خانواده‌ها به سمت خانواده نوکیسه گراها خواهد رفت که تنها پوسته پیشرفت جوامع دیگر یعنی مصرف نو را دنبال امروزه از مسائلی که تقریبا درهمه خانواده‌هارذرباره/ آن بخ می‌شود» مسئله اقتصادی است؛ یعنی بعد اقتصادی سبکک زندگی, که دغدغه همه مردم جامعه آشده است و توجه چندانی در تحقیقات به آن نشده است. این پژوهش مسئله خود را با رویکرد آینده‌پژوهی و با روش تحلیل آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ لایه‌ای علّی انجام داده است» چراکه این روش کمتر به پیش‌بینی یک آینده خاص توجه دارد و بیشتر به گشودن فضای حال و گذشته جهت خلق آینده‌های بدیل می‌پردازد. سناریوها توصیف- هایی قصه گونه از رویدادهای ممکن و چندگانه‌ای هستند که احتمال وقوع آنها در آینده وجود دارد؛ آمیزه‌ای از پیش‌بینی‌های تخیلی و درعین‌حال واقع گرایانه از رویدادهای احتمالی آینده. با مرور ادبیات و پروتکل مصاحبه با ۱۴ نفر از خبرگان در زمینه سب زندگی اقتصادی» متن گفتگو پیاده‌سازی و گزاره‌های کلامی مشخص شد. از روی گزاره‌ها تم‌های فرعی و سپس تم- های اصلی شناسایی شدند. درادامه به تحلیل لایه‌ای پرداخته شد که در هر چهار لایه آن سه مقوله شناسایی شد. سپس با استفاده از دو پیشران مهم در سبکک زندگی اقتصادی» به چهار سناریو در پژوهش حاضر از دو روش متوالی تحلیل تم و تحلیل لایه‌ای علّی استفاده شده است. این ساختار مرکب. به پژوهشگران کمک می‌کند تا در مرحله اول داده‌ها را منظم کرده» ساختار بخشیده و دسته‌بندی کنند و در مرحله بعد؛روی این داده‌های منظم شده که اکنون حکم اطلاعات پرارزشی را پیدا کرده‌اند» تحلیل‌های عمیق‌تری را انجام دهند. خروجی‌های مرحله تحلیل لایه‌ای علی» قطعا باارزش تر از اطلاعات خواهند بود او به نوعی می‌توان آنها زادانش و یا خرد بینش دانست. دانشی که از تجزیه‌و تحلیل اطلاعات به‌دست آمده و خود منجر به سطوحی از خرد و در تحقیق سراج‌زاده و باقری (۱۳۹۶) که تحلیل نظام‌مندی از پژوهش‌های سبکک زندگی بعد از دهه ۸۰ را انجام دادند» بیشترین نوع سبکک زندگی مربوط به سبکک زندگی شبه‌مدرن است که در سطح لیتانی به دو مقوله آن یعنی» بازاندیشی و ماتریالیسم دیالکتیکی چون به مباحث نوگرایی در پژوهش نوتاش و همکاران (۱۳۹۷) بهامصرف تظاهری» رویکرد مادی به خانواده اشاره شده که در این تحقیق هم به مسئله بازاند یشی و مادی گرایی در خانواده‌ها در سطح لیتانی پرداخته آینده پژوهی سبکت زند گی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی در تحقیق شادفر و نبلی (۱۳۹۶) نشان داده شد که ازنظر معلمان بیشترین میزان توجه به شاخص‌های اقتصادی سبک زندگی در حیطه شناختی و کمترین میزان در حیطه رفتاری است. در این پژوهش سبکک اقتصادی در ابعاد مختلف زندگی پررنگ است. نتایج تحقیق حیدری ساربان (۱۳۹۵) با این پژوهش به‌علت تغییر سبک معاش اقتصادی همسو است. در تحقیق نصرتی و ذوالفقاری (۱۳۹۲) که مدیریت بدن و توجه به مصرف» شکل مدرئیته به خود گرفته» پایان‌نامه آجودانیان (۱۳۹۲) که مادی گرایی با مصرف بیشتر همراه است» و تحقیق الحسینی المدرسی و همکاران (۱۳۹۴) که افرادی که مادی گراترند» مصرف گرایی بیشتری دارند» با این تحقیق که به‌نوعی مصرف بازاندیشی و مادی گرایی را نشان می‌دهد» همسو است. در تحقیقات خارجی با ناگل و لیمل (۲۰۱۹) که نشان دادند اقتصاد ازطریق اجتماعی تولید و انتقال می‌یاید با بازاندیشی باتوجه‌به سناریوهای تحقیق» سناریوی شماره یک است که در سطح ایدئال قرار دارد و باید این سناریو را برای داشتن سبک زندگی اقتصادی خانواده‌ها.در آینده پرورش داده و به آن به جد پرداخته شود. هرچند رسیدن به ایدئال‌ها ممکن است همیشه محقق نشود» اما می‌توان حداقل به سناریوی شماره دو که با وجود نرسیدن به جامعه شبه‌مدرن» با وجود سنتی‌بودن خود مصرف بهینه‌اش را حفظ کند و باید هوشیارانه:از رسیدان به سنازیوی شماره چهار که هم بهینگی مصرف خود را از دست داده و هم مردم جامعه با وجود سنتی‌بودن خود» اسراف و مصرف گرایی زندگی - باتوجه‌به سناریوی شماره یک که آینده مطلوب است (آینده‌ای که وقوع آن آرزوی ماست)» پاید مصرف بهینه و ارزش‌هایی چون» صرفه‌جویی» قناعت» انفاق کردن و غیره» در جامعه ازطریق رسانه‌های جمعی» تشویق شده و از کودکی درونی گردد و در المان‌های جامعه شبه مدرن نمودار شود. ابزارهایی مانند پول و سرمایه‌داشتن برای رفع برخی از نیازهای بشر مفید است» اما همه‌چیز نیست؛ تاجایی که مردم هميشه به‌دنبال سود و آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ منفعت هستند. باید ارزش‌های بشردوستانه را مانند کمک به یکدیگن خیرخواه دیگران بودن» به‌خاطر دیگران ایشا رکردن (مانشد شهدا) و بسیاری دیگر از این زمره را فرهنگک‌سازی و در جامعه نهادینه کرد تا برای آیندگان بماند. - درسناریوی شماره دو که آینده محتمل است (آینده باورپذیری که احتمال وقوع دارد)» ارزش‌های مطلوبی چون مصرف بهینه را دارند» که کم کم می‌توانند از مزایای جامعه شبه‌مدرن» مانند: دولت الکترونیک. استفاده صحیح از فضای مجازی» مبادلات اقتصادی با - سناریوی شماره سه» که آینده باورپذیر است (آینده ممکنی که وقوع آن باورپذیر است)» رسیدن به جامعه شبه‌مدرن است., اما نباید غرق در ظواهر و پوسته این جامعه شد و مصرف بی‌رویه آن را بر دیگر جوانب آن ترجیح داد» بلکه باید مزایای آن را درک کرد. - سناریوی شماره چهار» که آینده ممکن است (آینده‌ای که ممکن است به‌وقوع پپیوندد)» جامعه‌ای است که ارزش‌های مطلوب خود را ازدست می‌دهد و به ارزش‌های نامطلوب جامعه شبه‌مدرن که مصرف بی‌رویه است., دست می‌بازد. که ممکن است خانواده‌ها را به آتشین‌صدف. عبدالرضا و خیری, محمد (۱۳۹۹)»بزرسی, فلسفی رابظه سبک زندگی» پول و مد از منظر جورج آجودانیان فائزه (۱۳۹۲)» بررسی تأثیر تبلیغات بر میزان مصرف گرایی در بین دانشجویان متاهل دانشگاه اصفهان, افراسیابی» حسین و بهارلوئی» مریم (۱۳۹۹)» پیامدهای تورم در زندگی روزمره جوانان طبقه پایین» جامعه‌شناسی آینده پژوهی سبکت زند گی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی الحسینی‌المدرسی» سیدمهدی؛ محمدی, فاطمه؛ باقری‌قره‌باغ, هوشمند و کشاورز مولایی» مصطفی (۱۳۹۴)» بررسی اثر مذهب. مادی‌گرایی و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی مصرف‌کننده بر درگیری ذهنی با پوشاک مد (مورد مطالعه: شهر یزد» فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران. ۳(۸): ۲۱۳-۱۸۹ امام‌جمعه‌زاده, سیدجواد؛ مرندی» زهره؛ رهبرقاضی» محمودرضا و سعیدی ابواسحاق, لیلا (۱۳۹۲)» بررسی رابطه مصرف رسانه و سبک زندگی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان, فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی, ۲۰( ۲): باینگانی» بهمن؛ ایراندوست» سید فهیم و احمدی,» سینا. (۱۳۹۲). سبک زندگی از منظر جامعه شناسی: مقدمه ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی, مهندسی فرهنگی, ۷۷(۸). بابادی» امین؛ شعبانی‌ورکی» بختیار؛ امین‌خندقی» مقصود و کرمی, مرتضی (۱۳۹۶)" برنامه درسی فرارشته- ای "مپتنی‌بر تحلیل لایه‌ای علّی: مفروضه‌های فلسفی, دلالت‌ها و مدلی برای آموزش, دوفصلنامه مطالعات توکلی, محمدجواد و ایزانلی امید (۱۳۹۵)» تحلیل کارکردی سبک زندگی اقتصادی مطلوب در اسلام» دوفصلنامه حاجی, غلامعلی؛ کیهانی» حکمت؛ نجفی‌زاده» سیدعباس و مهرگان» نادر (۱۳۹۹)» مخارج دولت و رشد منطقه‌ای در ایران (رهیافت اقتصاد سنجی فضایی)» فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی(رشد و توسعه پایدار)» ۲۰ (۴): حسنی» محمدحسین؛ ذکایی. محمدسعید؛ طالبی» ابوتراب و انتظاری»غلی (۱۳۹۶. مفهوم‌سازی سبک‌ازشدگی فرهنگی» جامعه‌پژوهی فرهنگی؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ۱(۸): ۳۵-۲۳. حسینی مقدم» محمد (۱۳۹۰) کاربرد آینده‌پژوهیی "در علوم سیاسی باتکیه‌بر روش تحلیل لايهلايه علت‌ها قنبری» علی‌اله (۱۳۹۴)» بررسی موضوع مهاجرت به تهران با استفاده از روش تحلیل لایه‌لایه علّی آینده‌پژوهی حبدری ساربان» وکیل (۱۳۹۵)» تحلیّل"اثرات فناوزی اطلاعات و ارتباطات:پیرامون سبک زندگی اقتصادی و اجتماعی روستاییان شهرستان مشگین شهر برنامه‌ریزی ‏ وآمایش فضا ۴(۲۰): ۵۹-۲۹ خورشید» صدیقه؛ شاهی طاهره و هندی» اسفنا‌یار (۱۳۹3), تین اروابط آمیان سیک زندگی اسلامی؛ غنی‌سازی بخشی زندگی نیروق کار سّاژّمان (زمینه مطالعه"لیروی کار شرکت نفت نوشهر)» آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ رضادوست. کریم؛ نبوی, سیدعبدالکریم و نصرالهی قلعه‌عبدشاهی, حمیدرضا (۱۳۹۵)» بررسی رابطه جهانی‌شدن با سبک زندگی, موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز فصلنامه جامعه‌شناسی سبک زندگی, سراج‌زاده» سیدحسین و باقری» لیلا (۱۳۹۶)» تحلیل نظام‌مند پژوهش‌های سبک زندگی بعد از دهه ۸۰ مطالعات شادفر حوریه. و نیلی» محمدرضا (۱۳۹۶)» بررسی میزان توجه به شاخص‌های اقتصادی سبک زندگی مبتنی‌بر توسعه اسلامی- ایرانی در محتوای برنامه درسی دوره ابتدایی و شیوه آموزش معلمان, رویکردهای نوین آموزشی, دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان, ۲(۱۲): ۹۷-۷۷. طاهری‌دمنه» محسن (۱۳۹۴)» پایان‌نامه بررسی تحلیلی تصاویر آینده جامعه ایرانی در ذهن جوانان تحصیل‌کرده کشور براساس روش تحلیل لایه‌ای علّی (1۸ح)» دکتری آینده‌پژوهی تهران؛ دانشکده مدیریت دانشگاه عیوضی, محمدرحیم؛ مختاریان‌پور» مجید؛ اسمعیلی گیوی؛ محمدرضا و عزیزخانی, فرشید (۱۳۹۹)» بررسی چگونگی تطبیق نظریه‌های رفتار مصرف‌کننده و مفروضات آینده‌پژوهی,» راهبرد فرهنگ» ۵۱: ۱۷۵-۱۹۶ عبدالملکی» حجتا... (۱۳۹۳)» اقتصاد مقاومتی: درآمدی بر مبانی» سیاست‌ها و برنامه عمل, تهران؛ بسیج فاضلی» محمد (۱۳۸۲)» مصرف و سبک زندگی, قم: نشر صبح صادق. فرقانی» محمدمهدی و مهاجری, ربابه (۱۳۹۷)» رابطه بپین میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی و تغبیر در فریدونی» علی‌رضا؛ موسی‌خانی» مرتضی؛ سخدزی" کمال و عطائی» تخد (۱۳۹۹)» تدوین مدل آینده‌پژوهانه بازیابی» یادگیری و اقدام مجدد کارآفرینانه بژاشاس,واکاوی پژوّهش‌های شکست کارآفرینان؛ دوفصلنامه گیدنز, آنتونی (۱۳۸۹) جامعه‌شناسی» ترجمه حسن چاوشیان» چاپ پنجم» نشر نی: گیدنز آنتونی (۱۳۸۸)» چشم‌اندازهاتیی آجهانی؛ ترجمه امحمدرضا جلائی‌پوز:انتشارات طرح نو. محمدی» افشین و بی‌بک‌آبادی» غزال (۱۳۸۹)» بررسی مولفه‌های سبک زندگی و الگوی رفتار در فیلم‌های موسوی‌نیا سید رضا (۱۳۹۸)» آینده‌پژوهی (الگوی امتداد حال) وکاربست نظریه‌های روابط بین‌الملل, فصلنامه آینده پژوهی سبکت زند گی اقتصادی با رویکرد تحلیل لایه‌ای علّی نصرتی» شیما و ذوالفقاری, ابوالفضل (۱۳۹۲)» تأثیر میزان دینداری بر سبک زندگی جوانان تهرانی» فصلنامه نوتاش» مریم؛ غفاری, غلامرضا؛ کاظمی‌پور شهلا و ترکمان, فرح (۱۳۹۷) سواد اجتماعی و مصرف مادی در بین جوانان دارای برخوردار اقتصادی در شهر تهران فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری, ٩( ۲۹): ۳۳00۷۵۳۵۵۲ 606۳ که کلورواهص۸ .(2019) .۸ ,۵06 ما10 .26 بتقص۸ ۵۶85 ۷۷۵۳۵۵ ۵۶ 6۳۵۵ ٩ ۵۶ روشک ععق ۸ :۳050۳ وانسد۳ ج وصنوانسط 1506 3/2005 که صصع3۳0 /۳31۳3 عطا صز ص۳۳۵ حدم وه 5۹6 عطا مگ نوی ۸۴0/9۰ ۵۳۱ ۵۲۵۲۱6۵] ۲۵۲۱ ,1۸۵۲۵۵۵ 370 06 ]٩ 5و ۳۳۵20 بزدعهانگ ۵۶ طاناه‌5 [ 1006010ع ۳ ع509 ۳۵ معاش1165 .(2011) .5 706860 .3 تعه‌طاه۸ م ,و806 028 1۳6830 عگ ۵10086 :۵۳ 370 71506000۰ .(1984) .م متاعنلوس0طظ ۷7 .]11 ۸۵۲/۲۵۲ ]٩ ونامو 7۳۵ .(1976) ۷۳۰ ,3۵86۲5 .8 ,0006۲86 ۸ بلاعطامصصسف۲ (0) .1.3 بلفنک ,.37 ,غلنق؛ا5 ,یگ ,5130008۳3 ول ,۸1-8070 .11 رکتناژو1۵5- 176921010 7 660۳۵۳۷۲ وانسط 0610۵160 فصه دحععنل آعهونوماوطا رم مصنعم 065 00۹0170 باداوزد۳۵۳ ع[ع 5026 هه 2۳۶06006 .(2017) یک مطقللنه2 15۵ ۸00010 2۳0 5عآوادکناآ +مصسع۵۵* :(2009) بل مها .۳0 واه لا تفآ و.ل-.چ1 ,1:66 70۳۳۵۱ ۵ مگ نامگ ۶و مق ه تقاع۵ 2 وعمامسا 71-طع3 ۵۶ 5 ۷۵1065 عطنصسم؟ عمنعممیاه* .(2005) بط ناه سا ,00۵86 .10 ولاتطاه/1 6۰ ,25۶0109 60016 ]۵ 70۳۵1 عاوهگکنا همه ماه مدمه مکنصمصم0 واه معط ۵۵ عاوادا "اهوم ۶و هلاه ۵ط ۲ .(2019) ۷۰ باعصما بآ باععه1< و 74 ,یع۳0 .101612008٩ عط صذ عآوادگانا ود امعحصصنهااه ههد 7۳376 باملا 1۳۵۲ 861167 15 ۳۵۳۵ 1۳۵ +ع20ساط۸ .(2012) کل م56۷6 .10 .17 و8616 ۳ 0606۴ 86210۶ +عصسقط00 هه کعاویانا .(2005) .ظ ووهطافعم۳ سا یمن5 327-4 ,(2) 15 ورو 506101 ]0 ۲۵۷1۵۶ ,۵0۲۵ ۲ع1 1 ۰ طه موم عفن 506 هه 365 م۳0 جمزتمعل 3/1 1و نامک عزم ۹۵ .(1981) .3.3 باعام5 0 کدع ده 610 8۵00 ۳۵۳۵1۵۵0 ۶و دمص ۵ط ۲ .(2020) .130 معن6 بانط ,ق۹۷۵۵ آینده پژوهی انقلاب اسلامی؛ سال دوم شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ 5 0۴ از ۵ط۲* .(2019) .5 بمصمزلنشد5 1 م8۵۵۵ ناش ,۷/100/0۵۰ آهازمد) ص7۵ لمصه عاواععگنآ نانآ لقمصفصنط ۵۳ صصناق ۳۵0 جمطع 1 ۰ ولاز مصقاهظ هرز کاصعلوباگ کدمصزفباظ مهم کعنصمص0طظ ۶و کمعصاد ]1 ۲221 ع ۲۳۳۵ 16 چافکنآ ۳:0 عط) اه 5۳0۲ ۳۳۵۹ م60 ۷وصقط۳ که کصععصی عطا فصه علواکه‌گنا ۶و ععصی‌گکندوند عطا کم ععنه 800 1۷۶6 1۵ 060 ۳6ص کز وود عنطا ,جع ۳۵۵۳ صز ععدع ند اگصن عنصمصم6 کاز عصناد۳۸1 665 1016۳۷161۳8 بط اناه 60ز۳ق) کز ( ۳۶62۳ کنط 1 بعاواکه‌گنا عنصمصمع که ۶0۳6 ۳56 4 وعل از تووی عنطا ۶و صمتقاموم آمعنعناهاد 156 کعونصط فمعاهاهم عط وصنعت ۰ 6۲006 ۶و 10[عق عطا صز رعمامنممک صز کاصعوی 300ط2 فصه اجه عنصمصمع 6 ,ولو للقصه عناقص6ط مصه علعولقصه +عچها لمعتی برط اباه معنسی ۵5 تخود ۳۳65 ۸ .عطدنامصد5 ۵ط) وصنسنلمص ۶۵۶ وحعفوصهاد ه که مک ۵۹ ومطاعص عمط که اههد ۵ وکا۲ عمجم عطا که کدمنصامه عطا عمط مدز عجعم کعصعط) معاعلمی عطا ۵ ۶ 100060 ۵۲۵ دمص مطا- اه #صه کعصعط صنقه 156 200۳060۰ ۵۳۵ 1010۳165 8 13676 عنام ۶ کزدواهصه ۲۵۵ ,۳۵۸۹6۳0۲۵ بعاع مرجم طازم کم عزتعاصذ ۵1 کادواهصه [316ن1 مصه عسط۶ ول 56 روصفاصنطاه 0صه ووصهاف] ۶و (عوع[ عطا که 0عع 06۷6100160۰ ,0۲6 للا5 بکعقنیه لمنهود ۵۶ آعمل1 عطا که مک 6۳۵ زا1۵62 0 ,ع56 عون ۶و [10۷6 ۵ط) که #عناممه ع۳عم دصناهعنامد منود -عل فصه خصعصع‌هام‌عنل 40 ۷۵۳۴ ۲09600050655 16ج؟ 6ط1 2700 ,006۳5 65 عوقاصنا ند 006 ۷0۳1016۶ که 00۵060 ۷6۳۵ پرکنامآههز 2700 ععصقط ,عوخمم وص0ن00ه زا دمطامعاعه 1و [16۵ عطا 24 ۷۷۵۳6 ۲0۳۹۳00۳5 200 5006065 که عع6 ۷ 6 ۵۶ کمخهدعی 156 106 طارص ۳ 501005 6۵0 06 1۵ مهن ه ص مود 6۳6 وصه امه[ مععطا که عنققط عطا 0 0۰ ۷۵۳۵ 5۳6205 16 0۵ گت ۳6۵۵۵ منوج وصه کمضسعصعک 130016 عطا 6600 ,کلولولقصه +16 لذکنای ,کژ حلص عناق0عط) وی ۳۵065 :۳0۳5رع1 ولزاز نت صقداعمگ1 ,م5060 م5 1و 0602۳651 ۵ اج ]3۳۵ ۶ ۰ ولاازگ هنت صق‌طاعقگ1 راطع 6ع 1/1202 او اصعص 106020 عط که «مکعگ وم اصهاکزکگ۸ مه 1 ,1۳85 ۵1 کعنو 5 م5 ونرعوامنو5 دز عاقونوصق 210 +مطاظ 00۳6500008 0

باتوجه به اهمیت سبک زندگی و دغدغه ی بسیاری از افراد در بعد اقتصادی آن در سال های اخیر، این پژوهش با هدف آینده پژوهی سبک زندگی اقتصادی انجام شده است. به منظور انجام این تحقیق از مصاحبه عمیق با خبرگان و تکنیک های مرتبط با آن استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق، 14 نفر از خبرگان اقتصادی و دانشجویان دکتری جامعه شناسی در حوزه سبک زندگی اقتصادی است. از آینده پژوهی با رویکرد تحلیل لایه ای علّی و تحلیل تم استفاده شد. از روش اشباع تم ها به عنوان استانداردی برای پایان نمونه گیری استفاده شد. ازآنجاکه تم های برگزیده با بهره گیری از نظرات خبرگان به دست آمد، مصاحبه ها مورد تأیید قرار گرفته است. از تحلیل مصاحبه با خبرگان، تم های اصلی و فرعی استخراج شد و از تحلیل لایه ای علّی در سطح لیتانی، بازاندیشی، آینده نامعلوم و ماتریالیسم دیالکتیکی؛ در سطح علل اجتماعی، توسعه یافتگی، ازجاکندگی و سنت زدایی؛ در سطح گفتمان و جهان بینی، مدرنیسم، لینک شدن با قدرتمندان و آگاهی دروغین و در سطح استعاره و اسطوره هم جیک جیک مستون، مکعب تاس و چشم وهم چشمی به دست آمد و براساس آن سناریوهای نوع جامعه و نوع مصرف مشخص و درقالب نموداری ارائه شد. درانتها راهکارهایی برای سناریوی مطلوب و دوری از سناریوی نامطلوب ارائه شده است.

516945

تأثیر آن بو امنیت مر از تحولات اخیر افغانستان که منجر به سقوط دولت «اشرف غنی» از اريکه قدرت شد. ملت افغانستان و نیروهای نظامی این کشور بدون هیچ مقاومتی حکومت را در اشغال طالبان دیدند و شرایط ناامنی دیگری بر این کشور حاکم شد. علاوه بر این گروه تروریستی داعش برای مقابله با طالبان بر عملیات انتحاری و ناامنی در این کشور افزود و در حال حاضر این کشور بدون دولت و در منازعات ناامنی سر می‌برد. (مسئله) پژوهش پیشرو باهدف بررسی تحولات و کنشگران میذانی«مژ روز آفغانستان کوشیده است تا با تأسی از مژلفه‌های تئوریک فطالعات امنیتی جهان سوم و با رویکردی توصیفی - تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد (هدف - روش) که فقدان امنیت در سامان سیاسی نوین افغانستان متأثر از چه عواملی می‌باشد و تأثیر آن بر جمهوری اسلامی ایران چیست؟ (سوال) فرضيه قابل طرح به‌عنوان يافته پژوهش ناظر بر آن است که انباشت مولفه‌های مانع و پس‌ران در دولت‌سازی موجب شده است تا افغانستان امروزی به‌غنوان جامعه‌ای ازهم‌گسیخته مضمحل و واگرا که در مارپیچ تنازلی منازعه ناامنی و فقر قرار دارد به بهشت تروریست‌های مدرن از جمله طالبان وداعش بدل شود؛ گروه‌هایی که با تمسک به عنصر دین‌ی زقدف سب قدروت سیاسی, نه‌تنها در داخل مانع ایجاد هرگونه,مزدم‌سالاری نهادمند شده‌اند. بلکه در سطحی گسترده‌تر امنیت جمهوری اسلامی ایران منطقه و حتی نظام بین‌الملل را آماج حملات تروریستی خود قرار داده‌اند. (یافته‌ها) ۲ 6 0002000 1۳۵۳۵ کزعزس۲ چاسهه5- 1001 ک صهاعنصهداوگ۸ اه ردم‌مای۸ 0 3۶01۱۲ 151306 عط) اه چااسهه؛ عطا حه ا 2ص کاز 2021(۸0۵) و 06790606 6 1۳۵۵ کصمناه[۲ آه دمص ۵1 معط عطا تجعزبمی ۵ دز علعناه کنطا ۵۶ ع5 متام 156" ۳۵1 کز ۲۵1200 دهاز کم کعفرمعطا عععصنطا6 اصقاحومطذ اکمص عطا ام 056 .تاملک عععصنطاح 6 کل ۳۳۵۲ دز علعناحه عنطا هم صمناععجو صنقص 156 .[ممطل5 ححاعصن 1 عطا ۳۵۵ کعا مزونه حلعنط ۷ مصکنلدع۳ 30۷۷ 200 ۲ط 530 ۵ ماععی مصکنلهع 3/0۳۵1 +عصمنج۲1 نمدمنامهصعاصذ صذ معط عنطا که علونهناد 010066۲5 6 ۵۶ ع0 ک۸ 006۳۰ ع تمصع عصناعنجه ععهام< هی حصنط) که 5 0067 عصاع ص00 6 .10300۳ لمعناناوم ۵۶ نفد ه که عجععز عنطا ۶و ععدی عطا 5عع5 2608 ۵۵ مصکنلدم۲ 10۳۵1 7( مصف خاع 5۳65 [معناناوم ‏ وطصام ج ۵۶ اصعصعله نمناصمعکه صه که منطکع0ه10 نمغنامم عصمعصمزم فصد 8 1نا5ع۲) 5062 هدنهد عنکدعط ع میم کصمناهد ه بامخا هت مکعنطاه لماع فصه عنهاد ما عمعطود داز ع۳6عصز ,هام عصنععصه هه صز (ربکنلنطدمی هنن ,لاه ,عنص9م00 ملف‌ناناهم 1۳۵ 67 116۳200۵1 ۲۳6 ۶و مخاتعوم صنط 1006 عطا صن از ععهام واعامصهناند وصه و وامطاحه نهد 200 16 دز ,76811 2/07۵1 ,591670 13162052 مکصمناه1ع۸ دوعص ۵1 (ممط‌ک ععصنحا) :و07م(1۳6 ۱. دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آیت ال بروجردی,»بروجردایران 5 فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی ٩ شماره #۵۱ نابستان ۱۴۰۱ # صص ۲۶-۱۴ مناسبات دولت و جامعه در حوزه راهبردی «غرب آسیا» برای مدت‌های مدید مسکوت مانده بود و اینکه در جوامع مذکور دولت با داشتن نوعی هژمونی سنتی و اقتدارگرا با شیوه‌ای کاملا غیردموکراتیک همراه با ظلم اختناق و فساد بی‌عدالتی و انحصارطلبی» آسوده بر گرده جامعه حکمرانی می‌کرد (دهبانی پور و مختاری, ۱۳۹۸: ۸۲) افغانستان به دلیل منازعات مداوم» سطح پایین انسجام اجتماعی - سیاسی» برخورداری از دولت درمانده از کانون‌های بحران در منطقه و جهان به شمار آمده است؛ لذا این کشور همواره آبستن چالش‌های سیاسی, امنیتی و ژئوپلیتیکی مهمی در طول تاریخ بوده است (72 :2011 ,6۳60161). تراژدی غم‌بار منازعه داخلی» فاجعه ناامنی و تروریسم» سخت‌ترین شرایط را برای این کشور پدید آورده و چشم‌انداز صلح و امنیت را دور از دسترس ساخته است. دورنمای ناامیدکننده» توسعه‌نیافتگی» آوارگی و فرار مغزها و گسترش افراطی‌گری از پیامدهای سنگین سایه‌گستری جنگ درون کشوری در این کشور محسوب می‌گردد. رود طالبان در سال ۲۰۲۱ در اریکه قدرت وضعیت امنیتی را بحرانی ترکرده‌است که به نظر افغانستان به دلایلی نتواند روی خوش امئیت را با این فرایند در آینده‌ای نزدیک ببیند. ازطرفی حضور داعش در افغانستان مسئله را بغرنج‌تر کرده است. متأثر از مقدمه‌ای که ذکر شد نگارنده کوشیده تا با تأسی از مفروضات تئوریک مطالعات امنیتی جهان سوم» تحولات سیاسی کشور افغانستان را از زمان اشغال و تحولات پس از آن یعنی بازگشت مجدد طالبان را با تأکید بر بحران آمریت و عدم توانایی دولت (دولت شکننده) در روند دولت‌سازی مدرن مورد بررسی و تحلیل قرار داده و متعاقبا با رویکردی توصیفی - تحلیلی به این پرسش کلیدی پاسخ دهند که فقدان امنیت در سامان سیاسی نوین افغانستان متأثر از چه عواملی می‌باشد و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران چیست؟ فرضيه قابل طرح ناظر بر آن است که انباشت مژلفه‌های مانع و پس‌ران در دولت‌سازی پس ان اققاله موب شاه آستت نا افغافتان, بسا اققال بت رارگ اما رش کسیخته مضمحل و واگرا که ذر مارپیچ تنازلی منازعه. ناامنی و فقر قرار دارد به بهشت تروریست‌های مدرن از جمله داعش و ظهور مجدد طالبان در عرصه قدرت بدل شود؛ گروه‌هایی که با تمسک به عنصر دین و باهدف کسب قدرت سیاسی,آنه‌تنها در داخل مانع ایجاد هرگونه مردم‌سالاری نهادمند شده‌اند. بلکه در سطحی گسترده‌تر امنیت ایران, منطقه و حتی نظام بین‌الملل را آماج حملات تروریستی خود قرار داده‌اند. درمورد دولت‌سازی,» گروه طالبان و دولت کرزای در افغانستان مقالات متعددی نوشته شده است که با پژوهش موردنظر متفاوت است و پژوهش موردنظر باتوجه‌به تحولات اخیر افغانستان به موضوع می‌پردازد. ۱-مرتضی نورمحمدی و محمد عارف فصبحی دولت شاهی در مقاله تبیین عواقل موثر بر ناکامی دولت در افغانستان درپساطالبان در نظریه رهمد مجموعه امنیتی منطقه‌ای در فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام ۱۳۹۷؛ ۲- محمدجعفر جوادی‌ارجمند و همکاران درمقاله سیر تحول سیاست خارجی آمریکا نسبت به افغانستان بر اساس نظریات ژئوپلتیک ۳- خلیل‌الّه سردارنیارو سید مهدی حسینی در چالش‌های اجتماعی دولت‌سازی مدرن در افغانستان در فصلنامه سیاست جهانی ۶ سید اصغر کیوان حسینی و اسدالله حبیب‌زاده مقاله امریکا و چالش افغانستان؛ از «نبرد حداقلی» به‌سوی واقع گرایی اصولی ۵-سیداحمدفاطمی نژاد وعلی رضا محمدزاده مقاله بررسی افغانستان جدید در مجموعه‌های امنیتی منطقه‌ای ازاسیای مرکزی تا چارچوب نظری مورداستفاده به‌مثابه پشتوانه نظری تحقیق» نظريه مطالعات امنیتی جهان سوم می‌باشد که از سوی «محمد ایوب» مطرح شده است. به لحاظ تئوریک» تحولات پس از جنگ دوم جهانی ۱۳۲۶/۱۹۶۵ و سپس پایان جنگ سرد و فروپاشی نظام دوقطبی 0۰ تقتغییرات ژرفی را در مفهوم امنیت به وجود آورد که به فراخور آن «مطالعات امنیتی» ۲ در دوران گذار خود قرار گرفت. در این شرایط رهیافت‌های نوینی وارد حوزه مطالعات امنیتی گردید که عمده‌ترین تلاش‌ها در این زمینه خارج ساختن «امنیت» از قالب‌های محدود سنتی و تنظیم دستور کار فراخ‌سازی مفهوم امنیت شد (نیاکویی و پیرمحمدی, ۱۳۹۸: ۱۹۹). برایناساس» بررسی‌های امنیت شاهد تکوین و توسعه رهیافت‌هایی بود که در وّرای تعریف امنیت برحسب ابعاد نظامی صرف, ابعاد نوینی را در حوزه مطالعات امنیتی وارد نمودند. نظریه‌پردازان این نسل از جمله «بری بوزان» "و «اول ویور» * به طرح «امنیت توس * در قالب «مکتب کپنهاگ» * بر اساس موضوعات اجتماعی, اقتصادی» سیاسی, زیست‌محیطی و نظامی مبادرت ورزیدند. در همین رابطه چنین مطرح گردید که سیاست‌گذاری امنیتی» در وهله نخست., به دنبال درک مسئله امنبتی» تمرکز بر آن و سپس یافتن راه‌حل مناسب است و اینکه یافتن مسئله و شناخت آن اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا مسئله‌ای که دیده نمی‌شود یا نادرست دیده شود هر دو در حکم شناخته نشدن می‌باشند؛ پس مسئله‌ای که شناخته نشود» حل نمی‌شود و اگر حل نشود» ممکن است به بحران تبدیل شود (رضوی و ملک‌محمدی, ۱۳۹۷: ۲۸۷). شایان‌ذکر است امروزه مطالعات امنیتی باوجودآنکه همچنان جنگ را امری امنیت‌زا تلقی می‌کند ولی بااین‌وجود صرفا به مطالعه جنگ نمی‌پردازد و اینکه بر ارتباط بین سطوح داخلی و خارجی تأکید دارد و آن دو را جّدای از هم تصور نمی‌کند (عبدالله خانی, ۱۳۹۲: 5). به بیانی دیگر, مطالعات امنبتی نوین بر موضوعات جدیدی که در عرصه امنیت ملی مطرح شده‌اند» تمرکز کرده است؛ مناقشات قومی که به جنگ‌های داخلی منجر شده» افزایش اهمیت رقابت اقتصادی؛ افزایش احتمال چرخش فناوری‌های پيشرفته غیرنظامی به‌سوی کاربردهای نظامی» افزایش تعداد مهاجران و پناهندگان» خطرهای ناشی از تخریب محیطزیست و تهدیدهای مرتبط باهویت فرهنگی در نکته قابل توجهی که دررابطه‌با مطالعه موضوعات امنیتی از سوّی اندیشمندان امر موردتوجه واقع شده آن است که ویژگی‌های مرتبط با مقوله امنیت ملی در دولت‌های غربی با ویژگی‌های امثیت ملی در.دولت‌های موسوم به جهان سوم تفاوت چشمگیری دارد؛ در همین خصوص ایوب سه ویژگی اصلی امنیت ملی در غربرا: ۱) جهت‌گیری خارجی آن (تهدید منشا خارجی دارد)؛ ۲) پیوند مستحکم آن با امنیت سیستمیک؛ ۳) و پیوندهای محکم آن با اتخاد اصلی"(پیمان ناتو).می داند؛ اما" در خصوص کشورهای موسوم به جهان سوم ایوب بر این عقیده است که برخلاف لفاظی‌های رهبران جهان سوم که منشا تهدیدات رخ‌داده را خارجی می‌دانند (2007 ,۸7000). ماهیت تهدیدات دارای ابعاد داخلی است. ایوب امنیت در جهان سوم رابه‌مثابه کیکی چندلایه قلمداد کرده است که طعم‌های گوناگونی دارد؛ اگرچه هر لاه کیک مزه خاص خودش را دارد؛ اما در ترکیب با دیگر طعم‌ها مزه ثابت خود را از دست می‌دهد. سه‌لايه اصلی این کیک» ابعاد محلی» منطقه‌ای و جهانی امنیت هستند. اگرچه این سه بعد مشکل‌آفرین امنیت در جهان سوم متأثر از یکدیگر هستنده اما بعد محلی دیگر ابعاد را بیشتر تحت تأثیر نود رال داه اش بای ومطاامای ۳ علاوه بر ایوب که بر ابعاد نرم‌افزاری امنیت مانند ضعف مشروعیت» میراث استعمار» ضعف دولت -ملت‌سازی و شکاف عمیق بین دولت -ملت تأکید دارد؛ افراد دیگری همچون بوزان و لیتل نیز کوشیده‌اند تا با ژویکردی تلفیقی» چالش‌های امنیتی رخ نموده در جوامع موسوم به جهان سوم را مورد مداقه قرار دهند (نیاکویی» ۱۳۹۲: ۹۸). از منظر بوزان برای بررسی وضعیت امنیت در کشورهای موسوم به جهان سوم می‌توان به ماهیت حکومت و ماهیت محیط اشاره نمود. وی معتقد است که بهترین و موثرترین معیار امنیت در چارچوب ماهیت حکومت «انسجام سیاسی - اجتماعی» و در چارچوب ماهیت محیط «نوع محیط امتیتی» است (نیاکویی‌واعجازی» ۱۳۹۵: ۸۲). لیتل نیز سه شاخصه حکومت‌های یکپارچه, حکومت‌های چندپاره و حکومت‌های دستخوش بی‌نظمی را برای متغیر انسجام سیاسی - اجتماعی استعمال نموده است. از نظر وی حکومت‌های یکپارچه حکومت‌هایی هستند که با حمایت مردم و یا حداقل مخالفت آنها به طور مشروع و انحصاری حفظ می‌شوند. حکومت‌های چندپاره نیز حکومت‌هایی هستند که قدرتشان از راه سلطه حفظ شده و رقابت بین گروه‌های مختلف در داخل برای دست‌یافتن به حکومت وجود دارد و مشروعیت رآ چندپاره است. حکومت‌های دستخوش 7 فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی ٩ شماره #۵۱ نابستان ۱۴۰۱ # صص ۲۶-۱۴ بی‌نظمی نیز حکومت‌هایی هستند که مشروعیت در آنها بسیار ضعیف است و هیچ‌گونه اقتدار مسلطی بر آنها وجود ندارد و اینکه به کرات میان گروه‌های مختلف که قدرت نسبتا برابری دارند درگیری مسلحانه برای گسترش نفوذ و قدرت وجود دارد (عبداله خانی, ۱۳۹۲: لیتل در خصوص نوع محیط امنیتی نیز سه شاخصه تعادل قوای متقارن» تعادل قوای نامتقارن و تعادل قوای فراملی را به کار گرفته است. تعادل قوای متقارن مربوط به محیط امنیتی کشورهای قوی با قوی,» تعادل قوای نامتقارن مربوط به محیط امنیتی کشورهای قوی با ضعیف و تعادل قوای فراملی مربوط به محیط امنیتی کشورهای ضعیف با ضعیف است (جانسیز و دیگران۱۳۹۵۰: ۲۹۹). بر اساس نظر لیتل» کشورهای غربی مصداق حکومت‌های یکپارچه هستند و ازآنجایی‌که جز کشورهای قوی هستند» محیط امنیتی آنها بر اساس موازنه قوای متقارن شکل گرفته است. در حالت موازنه قوای نامتقارن» محیط امنیتی بر اثر مداخله کشور قوی در کشور ضعیف شکل می‌گیرد که می‌تواند در شکل حمایت از یک گروه خاص يا فعالیت علیه آن یا تمایل یک گروه در داخل کشوری ضعیف به‌منظور بهره‌مندی از اتحاد با کشور قوی برای غلبه بر رقبا نمایان شود. در حالت تعادل قوای فراملی نیز محیط امنیتی بر اثر مداخله و یا تأثیر سیاست داخلی یک کشور ضعیف در کشور ضعیف دیگر شکل می‌گیرد (رکابیان و دیگران۱۳۹۸۰: ۱۹). متأثر از ذکرشان رفت در ادامه کوشش شده است تا باتوجه‌به ابعاد داخلی امنیت در کشورهای موسوم به جهان سوم و بهره‌گیری از رویکرد لیتل و ایوب که به ترکیب ماهیت حکومت و ماهیت محیط پرداخته‌اند» چشم‌انداز مناسبی از بحران امنیتی در افغانستان ارائه دهیم. در همین اراستا: گذاری. بر عوامل درونی ناامنی در قالب ماهیت حکومت خواهیم داشت و سپس به محیط منطقه‌ای و دخالت بازیگران خارجی در تشدید بحران ۴ - افغانستان بستر تاریخ؛ از اشغال تا بی دولتی کشورافغانستان سرزمینی کوهستانی و محصور در خشکی است که در قلب قاره أسبّا جای گرفته‌است. این سرزمین در نیمکره شمالی, نیمکره شرقی و در محدوده آسیای میانه واقع است. امساخت آن ۵ ۵۲ کیلومتر مربع و چهل و یکمین کشور جهان از نظر پهناوری اهمیت افغانستان تا حدودی زیادی از موقعیت جغرافیایی آن منشا می‌گیرد. در واقع افغانستان نقطه تقاطع آسیای میانه» غرب و جنوب آسیا مرز قدرت‌های خشکی و اقیانوسیه و آوردگاه قدرت‌های مخالف قوی‌تر از آن در منطقه بوده است (طنین»۱۳۸۶: ۸). موقعیت استراتژیک افغانستان به‌مثابه حلقه وصل حوزه آسیای مرکزی و جنوب آسیا زمینه‌ای را فراهم ساخته, تا این کشور بتواند در راستای موفقیت پروژه‌های بزرگ اقتصادی منطقه "و:::نقش فوق‌العاده مهم داشته باشد (پهلوان» ۱۳۷۷: ۵۱۹) تاریخ معاصر افغانستان به لحاظ تاریخی تا پیش از سال ۰۱۹۲۳ فاقاد حکومت مرکزی و دولت متمرکز بود و به صورت پراکنده تحت حاکمیت قبایل گوناگون به صورت ارباب - رعیتی بود او سرزمین فاقد قانون او نظم سیاسی مدرن شناخته می‌شد.(نورمحمدی»فصیحی دولتشاهی۱۳۹۸: ۱۷۷) این کشور از ۱۹۳۳ تا ۹۷۳ ۱دارای نظام پادشاهی بود؛ در این دوره» مذهب حنفی به عنوان مذهب رسمی و مبنای قانون گذاری کشور رسمیت یافت.(خاتمی خسروشاهی,۱۳۸۹: ۱۲۱) با تهاجم اتحاد شوروی به این کشور, جنگ بین مجاهدین و حکومت کمونیستی وابسته به شوروی شروع و تا ۱۹۸۹ استمرار یافت. باسقوط حکومت کمونیستی, مجاهدین اسلامگرا با محوریت تاجیکها و ائتلاف شمال در فاصله سالهای ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۹ حکومت را تشکیل دادند. در فاصاله سالهای ۱۹۹۹ تا۲۰۰۲ ,افغانستان شاهد استبدادی ترین» مخوف ترین شکل حکومت و عصر قرون وسطایی با حاکمیت طالبان و القاعده (رژیم تمامیت‌خواهانه امارت اسلامی افغانستان) بود. با حاکمیات طالبان و القاعده» حکومت این کشور به رده دولت های فروپاشیده تنزل یافت و وارد جنگ داخلی تمام عیار شد. از جهت بین المللی» این کشور به ممنی برای تروریستهای بین المللی و به ستاد مرکزی برای تروریسم بین الملل مبدل شد(1 :2007 . 1101011900 ,۳1617 ) با به ستوه آمدن مردم ازاستبدادطالبان وحوادث ۱۱سپتامپرنیروهای اتلاف آمریکا به افغانستان حمله کرده ودرظاهرحکومت اقتدارگرای طالبان راشکست دادند ودولت موقت با ریاست حامدکرزای تشکیل شد وپس ازآن کرزای به مدت هشت سال رئیس جمهورافغانستان شد.پس ازکرزای دوانتخابات شکننده واختلاف زا برگزارشد واشرف غنی با اختلاف آرای پائین به ریاست جمهوری رسید که شاید یکی ازعلل عدم حمایت گروه‌ها و مردم ازحکومت غنی دربرابر طالبان را همین شکنندگی رای انتخاباتی دانست. البته درمدت بیست سال بین دولت وگروها های بنیادگرا جنگ, ناامنی وخونریزی بود تا اینکه نتیجه جنگ بیست ساله بین حکومت و طالبان با هجوم طالبان در سال ۱۶۰۰ و سقوط متعاقب کابل پایان یافت که طالبان را به قدرت بازگرداند. ودرحال حاظر یک کشوربدون دولت با نا امنی وتروربه وحشت بین مردم افزوده شده‌است.درکنارطالبان که باشعارامنیت زایی آمدند ولی درعمل ناامنی افزایش پیداکرده؛گروه داعش هم قدرت گرفت. ۵ - ظهورمجددطالبانیسم؛ شورش» ترور و ناامنی؛ ريشه‌ها و علل اشغال افغانستان توسط ائتلاف امریکایی درسال ۰۰۱ ۲وپس ازحوادث ۱۱سپتامبربه بهانه مبارزه باتروریسم وایجادامنیت اتفاق افتاد, اززمان اشغال تا خروج نیروهای امریکا ازافغانستان درسال ۲۰۲۱ جنگ بین طالبان ونیروهای اتلاف امریکایی و نیروهای مسلح افغانستان وجودداشت. طالبان ۱۹ سال و ۸ ماه بعد پس از شکست نیروهای مسلح افغانستان پس از عقب‌نشینی بیشتر نیروهای ناتو قدرت را به دست آوردند (2021 .776۷5 77130 )این طولانی‌ترین جنگ در تاریخ آمریکاست که از جنگ ویتنام( ۱۹۷۵-۱۹۵۵)تقریبا پنج ماه پیشی گرفت. تشکیل دولت باحمایت ائتلاف درافغانستان نه تنها منجر به روی کار آمدن حکومت مردم‌سالار نشد. بلکه با منحرف شدنش, این کشور را درگیرجنگ و نا امنی کرده و آن را به جولانگاه گروه‌های مسلح داخلی وتروریست‌های تکفیری برای کسب قدرت تبدیل کرد و معادله پیچیده‌ای را در اين کشور رقم زد (تمنا ۱۳۸۷: ۸۳). طبق پروژه هزینه‌های جنگ در دانشگاه براون» این جنگ ۰ نفغفر را در افغانستان کشته‌است. ۳۱۹ ۶۹ غیرنظامی» ۰۹۵ 14 نظامی و پلیس و حداقل ۳٩۸ ۵۲ جنگجوی طالبان. 1081067۰ ) (2021 همچنین این جنگ برای آمریکا مبلغی نجومی -۲۹ ۲ تریلیون دلار هزینه دربرداشته است(2021-08-30 600608۰ ) البته باید توجه داشت که وقوع تصرف شهرهای افغانستان یکی.پس از دیگری ريشه در یکسری نارضایتی‌های عمومی ژرف دارد که به‌مرورزمان قوام‌یافته و نه‌تنها مانع از شکل‌گیری دولت مقتدر و سامان سیاسی مشروع"و باثبات در فضای داخلی شده» بلکه موجبات ناامنی» عملیات‌های انتحاری علیه دولت وقت ملت را فراهم 1 6۳ افغانستان به‌تدریج دریافتند که در چند انتخابات اخیر نه‌تنها نظر خودشان به کرسی ننشست بلکه نظر این سعارگر سا مان سنا رتسا هگا واه که بذراختی به: کرسی می‌نشنیند. غمدتا و سفارت انگلیس و آمریکا بیشترین تأثیر او پقش ۲۱ دروانتیجه‌گیرژی" از انتخابات این کشور بازی کرده بودند . (131309://۷7۷.1۳۵.1۳3/6/1400) به اعتقاد کارشناسان. در ۵۰ سال گذشته هیچ گاه مردم افغانستان حکومت خودشان را انتخاب نکرده‌اند؛ در غیر این صورت رئیس جمهورشان باید می‌ماند. در خصوص شکل‌گیری دولت مقتدر و سامان سیاسی مشروع «ساموئل هانگتینتون»" معتقد است سامان سیاسی یکی از ملزومات بسیار مهم برای دولت‌سازی و ثبات و امنیت مشروع است و اینکه مهم‌ترین اولویت برای کشورهای جهان سوم در مسیر توسعه"همانا ثبات يا برقراری:سامان سیاسی مشروع و مستمر است و نبود آن موجب از هم گسیختگی جامعه و تبدیل آن به جامعه سیاست‌زده یا پروترین است (هانگتینتون, ۱۳۷۵: ۱۲۹). منبعث از گزاره مورد اشاره مهم‌ترین چالش‌های نظام سباسی افغانشتان پیش از تصرف آن توسط طالبان را می‌توان در قالب مواردی همچون: فرهنگ اقتدارگرایی مبتنی بر قبیله‌گرایی و شکاف‌های منبعث از آن, فقدان فرهنگ دموکراتیک و جامعه مدنی به معنای مدرن آن (وجود اپوزیسیون ضعیف و چندپاره)» فقدان زیرساخت اقتصادی مناسب» جامعه سنتی و محرومیت از آموزش و تحصیلات خلاصه ۵-۱- فرهنگ اقتدا رگرایی میتنی بر قبیله گرایی و شکاف‌های منبعث از آن افغانستان از جمله کشورهایی است که قومیت‌ها نژادهای مختلفی را در درون خود جای‌داده و زیستگاه حدود ده قوم عمده با شاخه و زیرشاخه‌های فراوان است. پشتون‌ها ۲ درصد کل جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دهند و بزرگ‌ترین گروه قومی این کشور به شمار می‌روند؛ بعد از آن‌ها تاجیک‌ها با ۲۵ درصد» (سبحانی نیا۱۳۸۸۰: ۳۸۸)هزاره‌ها با ۱۰درصد » ازیک‌ها با ۱۰ درصد» و سایر گروه‌های 9 فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی ٩ شماره #۵۱ نابستان ۱۴۰۱ * صص ۲۶-۱۴ برخی از این قومیت‌ها خاص کشور افغانستان و برخی نیز مانند پشتون‌ها ازبک‌ها تاجیک‌ها قومیت‌هایی هستند که در کشورهای همسایه هم وجود دارند و همین گاهی باعث بروز مشکلاتی برای آن‌ها می‌شود. البته این به معنی عدم وجود حس ملیت در بین مردم افغانستان نیست؛ اما وجود پیوند بین قومیت‌های موجود در افغانستان و کشورهای همسایه منشا مشکلاتی برای این کشور شده است. چراکه باعث می‌شود کشوری مانند پاکستان از به قدرت رسیدن پشتون‌ها حمایت کند و کشورهای آسیای مرکزی و روسیه از غیر شایان‌ذکر است فرهنگ قبیله‌ای در افغانستان به‌عنوان هسته هویت‌بخش شهروندان این کشور موجب شده است تا تعلق خاطر و وفاداری ساکنین این سرزمین به قببله خود و قبیله محوری در عمل جایگزین وفاداری به دولت ملی گردد 83 0 ,2010 ,۳۵800 ) پیامد وجود قبایل کوچک و بزرگ در این کشور فقدان باور سیاسی ملی را موجب شده و در مقام عمل مانع از شکل‌گیری یک جامعه مدنی توانمند شده است (175 :2018 ,۷72137288). براین‌اساس منازعه دیرین در افغانستان اصولا ریشه قومی دارد. هر یک از اقوام سعی دارند در ساختار سیاسی قدرت برای خود جایی باز کنند؛ اما چون در این مسیر ناکام می‌مانند» به سمت خشونت حرکت می‌کنند. میزان علاقه و همبستگی قومی در این جامعه. به‌مراتب بالاتر از همبستگی اجتماعی در یک جامعه پیشرفته جنبه ارگانیکی داشته و بر پایه نوعی تقسیم‌کار اجتماعی استوار است (شفیعی,۱۳۸۸: ۷۹). براین|اساس بافت پیچیده قومی و قبیله‌ای در افغانستان همواره یکی از عوامل ایجاد تنش» آشوب و بحران در افغانستان بوده است. (شاملی یزدان‌پناه» ۱۳۸۲: ۶۳) نفوذ قبیله گرایی در مسائل اجتماعی و سیاسی افغانستان آن‌چنان است که برخی محققان تحولات آینده را جنگ میان قبایل و آقوام برای سهم‌خواهی سیاسی توصیف کرده‌اند که سهم و نقش پشتون‌ها بیشتر نمود دارد؛ لذا قبیله گرایی را در شکل‌گیری سامان سیاسی نوین افغانستان باید عنصری واگرا دانست که ازیک‌طرف اشتراک اجتماع را به‌شدت کاهش می‌دهد؛ چراکه قبایل به‌جای اهمیت‌دادن منافع ملی و مسائل فرا قبیلگی» به منافع داخل قبیله بیشتر توجه دارند و از طرف ذیگر به دلیل نیروی گریزازمرکز از انسجام سامان سیاسی به‌شدت می‌کاهند (11 :2011 ,[8/01606). وجود و شیوع «عصبیت» ناخودآگاه در قبایل راه تعامل اجتماعی - فرهنگی را میان اقوام بسته است.» تعصب گاهی به‌صورت دلبستگی بسیار شدید به سر«حد «فداشدن» در راه دلبستگی‌ها و پندارهای قومی, گاهی در هیئت جنون مذهبی» گاه به شکل سمبل سازی زبانی و در مقاطعی به جامه حزب پرستی افراط گرایانه ظهور کرده است. (واعظی» ۱۳۸۱: ۱)زمانی که انسجام سامان سیاسی منبعث از قبیله‌گرایی سیر نزولی را طی نماید چالش‌های ژرفی از جنس اضمحلال جامعه مدنی و نهادهای سیاسی, جدایی‌طلبی منبعث از شکاف قومیتی - فرقه‌ای, فرهنگ اقتدارگرایی مبتنی بر قبیله‌گرایی» عدم وحدت ملی و مواردی در خصوص کارکردهای مثبت وجود جامعه مدنی در سطح؛اجتماع باید گفت این پدیده کمتر ناشناخته اولا التهاب‌های اجتماعی و سیاسی جامعه را کاهش می‌دهد, ثانیا میزان حق‌وحقوق و رابطه هر شهروند نسبت به دولت خود را تعیین و متعاقبا وظیفه دولت در مورد شهروندان را معین می‌کند. ثالثا تشکیل جامعه مدنی در حوزه روابط اجتماعی و سیاسی موجب آن می‌شود تا مردم از طریق نهادهای مدنی با دولت ارتباط داشته باشند. همین امر به‌نوبه خود سبب حذف «خشونت» در روابط دو طرف خواهد بود؛ یعنی مردم از ریق الخاب,:رسانه‌غا نهادهای مردمی, سازمان‌های, غیردولنی» مراک افتی - اقتصادی, با دولت ارتباط مستمی ذاشته ,و قولت یز ید تقویت این نهادها کمک خواهد کرد (سعادت و دیگران, ۱۳۹۱: ۷۷). فرهنگ دموکراتیک به معنای پذیرش اصول» هنجارها و رویه‌های دموکراتیک از سوی نخبگان نهادها سازمان‌های یک کشور و توده مردم است (عارفی»۱۳۷۸: 1۱) به لحاظ تاریخی و از نظر اجتماعی, جامعه افغانستان با هرگونه نهاد مدنی کاملا بیگانه بوده است. در همین رابطه بود که در پنج دهه اخیر در افغانستان دولت‌ها پس از به قدرت رسیدن درصدد نابودی جامعه مدنی به طور نظام‌مند و قدرتمند بودند. این دولت‌ها همچنین ظاهر انديشه سازمان‌های مدنی را از ريشه خشکاندند و هرکدام با تأکید بر قومیت خود. بقیه را زائد می‌خواندند. طالبان درزمانی که قدرت را در بیست سال قبل که در اختیار داشتند یک رویکرد خشن, مرتجع و استبدادی از خود بروز دادند و دولت ائتلافی کرزای و اشرف غنی به همراه امریکایی‌ها هم دیدگاه بهتری از آنها نداشتند و امروزه که طالبان مجددا قدرت را به دست گرفتند که هنوز رسمیت نیافته؛ هم باکمی تلطیف همان دیدگاه اقتدارگرای سنتی اسلامی خلافت محور را دارند که نقشی برای مردم قائل نیستند. یا به عبارتی ایدئولوژی خشک و قشری گرایانه افراطی طالبانی و ارائه گرایش‌ها قوی ضد شیعی آن و هرگونه تقویت آن در منطقه, از عوامل مخل امنیت ملی محسوب می‌شود و مانع یک فرهنگ دموکراتیک می‌شود. برایان تریسی۸ متفکر آمریکایی در اظهار نظری در باره تحولات افغانستان «خود ملت افغانستان را مسئول این شکست معرفی کرده او خطاب به آنها گفته بود که "از خویش بنالید که اصل سخن اینجاست». براین‌اساس فقدان دولت و اقتدار مرکزی برای سامان دادن به امور سیاسی» امنیتی» اقتصادی و فرهنگی - اجتماعی کشور و تداوم هرج‌ومرج و ناامنی» از معضلات تاریخی افغانستان محسوب می‌شود که این مسئله بر فرایند دموکراتیک و جامعه مدنی تاثیرگذاربوده‌است. به بیانی دیگر می‌توان گفت ساختار کشور افغانستان درزمینه فرهنگ دموکراتیک» آگاهی سیاسی و نهادهای مدنی» بر اساس بافت سنتی قبیله‌ای اقتدارگرا و خودکامه طراحی گردیده بود (سردارنیا حسینی,۱۳۹۳: ۳۸). در تعریف گونه‌شناسی دولت در افغانستان به‌ویژه به لحاظ عوارض جغرافیایی و قومیت‌ها؛ «دولت ضعیف - ملت ضعیف) نام می‌نهند. دولت ضعیف به دلیل فقدان اقتدار مسرکزی که مهم‌ترین ضعف ساختار کشور است و ملت ضعیف نیز به دلیل فقدان استحکام ملی و مقدم بودن وفاداری‌های قومی به‌جای وفاداری‌های ملی است. به‌عبارت‌دیگر دولت ضعیف در افغانستان محصول موقعیت جغرافیایی داخلی و منطقه کشور است. در آن دسته کشورهایی که دولت شکننده و ضعیف حکم‌فرماست و جامعه آن نیز از موزاییک قومی در رنج است» آن کشور به‌سوی منازعات مسلحانه قومی پیش می‌رود (هادیان,۱۳۸۸: ۱۶۵) جامعه موزاییکی و قبیله گرایی افغانستان به شکل‌گیری دولت اثر گذارده و روند پیدایش آن را به‌جای,.وفاداری‌های ملی.بر وفاداری‌های قومگرایی قرار داده است. به عبارت دیگر دولت که نماد وحدت ملی است به تدریج در افغانستان تابعاوحدت قوم:پشتون شده و در یک بستر جغرافیای تاریخی قبیلهگرایی پشتونیسم به اداره ملی کشور پرداخته است. (همان::۱۷۹)؛گزوه اطالبان که پشتونیسم هستند:برخواسته از متن ایدئولوژی افراطی مدارس پاکستان, در قبال حکومت و سیاست. از دریچه‌ی ثواب و ارزش‌های خود ساخته می‌بینند که به باورشان ماهیت اسلامی دارد. در این مقیاس هر گونه تصمیم‌گیری و اعمال سیاست‌های ملی به گونه‌ی تهیه و ترتیب می‌گردد که همخوان با سلیقه و باور رهبری این گروه باشد. لذا در باورهای سیاسی‌شان معتقدند که ملت در جایگاه تصمیم ,گیری نیستند که بتوانند خیر و شر خود را تشخیص داده و در تعیین خطوط راهبردی کلان نقش و سهم داشته باشند.(سجادی,» ۱۶۰۰: ۸)دولت اشرف غنی دراتحادکردن همه اقوام وگروه‌ها شکست خورده بود وطبعا طالبان فعلی همانند طالبان دهه هفتاد هم دراین ویژگی شکست خواهند خورد. این ویژگی سبب میشود اطلاق مفهوم ملت و دولت درافغانستان, معنا نداشته باشد و هرگونه تعادل قومیتی ذر عرصه سیاسی افغانستان» موقتی و شکننده باشد.( .(00۳050) (65: 2009) بر اين اساس از جمله شاخصهای سیاسی و امنیتی آدر؛دولت شکننده افغانستان میتوان به میزان مشروعیت دولت, خدمات عمومی, حقوق بشر و حاکمیت قانون. وجود ارتشهای چریکی و نیروهای مسلح خودگردان و مداخله خارجی اشاره کرد.( .1.61810 8 :2015) در این میان القاعده,طالبان ,داعش و..به عنوان یکی از مهمترین گروههای تأثیرگذاردر بحرانهای امنیتی افغانستان درسالهای اخیردر ناامنی و بی ثباتی وتشدیدشکنندگی دولنتها تأثیر مهمی داشته‌اند. به‌منظور دسته‌بندی اقتصادی کشورها «بانک جهانی» با مطالعهه زیرساخت‌های اقتصادی کشورها معتقد است از سال ۲۰۰۹/ ۱۳۸۵ به بعد کشورهایی که دون ناخالص ملی»آنها به‌طوز سرانه: ۹۰۵ دلار یا کمتر بوده است؛ عملا واجد شرایط دولت‌های وزشکسته می‌باشند. به‌سبب شرایط بی‌ثبات کشورهای مورد اشاره بانک جهانی آنها را در جایگاهی قرار می‌دهد که خطر شبکه‌های تروریستی» افزایش منازعات مسلحانه داخلی و گسترش یک بیماری واگیر در آنها وجود دارد (24 :2008 ,۳21166 6۶ ع106). لذا افغانستان یکی از 1 فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی ٩ شماره #۵۱ نابستان ۱۴۰۱ # صص ۲۶-۱۴ فقیرترین کشورهای جهان است بی ثباتی سیاسی و ناامنی اجتماعی به تثبیت و استمرار عقب ماندگی در این کشور انجامیده است.(پهلوان,۱۳۷۷: ۲۵۰ ) براساس آمارها نزدیک به ۳۷ درصد از مردم افغانستان زیرخط فقر قرار دارند و بیش از ۳۰درصد دیگر فقیر هستند به این ترتیب بخش بزرگی از جمعیت جامعه گرفتار فقر هستند. طالبان جریانی بود که در بستر همین جامعه ظهور کرد. افرادی که با محرومیت فراوان دست به گریبان بودند. غالبا به عقده‌هایی مبتلا بودند که عمق وجود آنان را تسخیر کرده بود. بدبینی نسبت به مظاهر زندگی جدید بر خاسته از چنین محرومیت ها بود. (ملازهی»۱۳۸۹: ۷) براین اساس افغانستان همچنان یکی از کشورهای کمتر توسعه یافته در جهان است. نرخ بیکاری آن بیش از 7۸۲۳ است-2013-8 3606۷6۵ .20اعتصق و۸ :ام 8206 ۸۷۵۳1۵ ۰ (1بسیاری از بیکاران به گروه‌های تروریستی با بودجه خارجی, به ویژه به قاچاقچیان. می‌پیوندند. دولت وقت افغانستان مدت‌ها به دنبال سرمایه‌گذاری خارجی به منظور بهبود اقتصاد افغانستان بوده است که موفق نشد. وبا حظورطالبان وضعیت بسیار بدترشده‌است به گونه‌ای که «مارک بودن» و «مارتین باربر» از انلدیشکده امور بین‌المللی چتم هاوس در لندن در این باره گفتند: با تعطیلی بانک‌ها و دفاتر دریافت‌کننده حواله‌ها افت شدید ارزش پول ملی افغانستان» کمبود مواد غذایی و سوخت در شهرها تورم» اختلال در تجارت و عدم توانایی برای پرداخت حقوق کارمندان و کارگران, اقتصاد افغانستان به زانو در می‌آید 6۷/8 < 33609://۷777.15102.17 ). (۱8/6/1400 بحران اقتدار و نا امنی باعث شده که دولت کرزی و دولت اشرف غنی نتوانند به تقویت پایه‌های نهادی دولت, جامعه مدنی, بازسازی زیر ساختها کاهش فقر و توسعه اقتصادی و اجتماعی بپردازد.والبته این تاه امروزه برای طالبان هم هست؛ در واقع» شرایط نامطلوب امنیتی و ضعف نهادهای امنیتی» ريشه در تاریخ سی سال گذشته این کشور دارند.(شفیعی۱۳۸۹: ۵۶). در همین راستا شاهد آن هستیم که شکاف بین جمعیت شهری و روستایی, زنان و مردان؛ فقرا و ثروتمندان بیشتر از گذشته شده است. ومهاجرتها به با فرار اشرف غنی و بعضی از دولت مردانش به خازج از افغانستان معادلات قدرت. پیچیده‌تر شد. ازیک‌طرف نه دولتی وجود دارد که امنیت را برقرار کند» و ازطرف دیگر همکاری از سوی مردم جهت تشکیل دولت وجود ندارد. به دلیل ضعف جامعه مدنی و فقدان فرهنگ دموکراتیک که از سال‌ها قبل بوده همچنان ببر این کشور بحران‌زده سایه دارد و معادله قدرت را به سمت توازن اقوام یا جامعه برای امنیت جمعی به‌پیش نمی‌برد. طالبان پس از تصرف شهرهای افتغاشتان همچنان از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته نشدند و به نظرنتوانند یک دولت ائتلافی یا منسجم تشکیل بدهند. چراکه هرچند با کلی گوئی و استفاده از ادبیات دینی و با بهره‌گیری از بحران‌های موجود در جهان اسلام» امکان بسیج گسترده‌تری از توده‌ها را در جهت مبارزه با نظام‌های موجود دارند؛ اما به دلیل عقل گریزی» از عمق اندیشه‌ای کمی برخوردار بوده و توانائی ارائه راه حل و الگوی جایگزین برای نظامهای موجود را ندارند و عملا با اندیشه‌ای متحجر و همراه با بی توجهی به واقعیتهای موجود:جوامع وجهان معاصر به ضدیت و چالش با کلیت تمدن بشری و اکثر پدیده‌های جدید برخواسته وچهره‌ای ضد تمدنی از خود نزد جهانیان تصویر میکنند. این امر به شدت امنیت هویتی این کشور را به خطر می‌اندازد؛ در این افراط‌گری‌ها قانون هم جایگاهی ندارد و در هر منطقه هر والی و هر امیری بر اساس قانون خود عمل می‌کند. خاستگاه طالبان یک خاستگاه قومی و روستایی است و با جامعه مدنی چندان تناسبی نداشته است.( 16779 « 3۳2.17 1۳۳09://7۷7۷7 0 ) منبعث از شرایط رخ نموده مهم‌ترین کنشگران منطقه ای وفرامنطقه ای درهویت امنیتی افغانستان تاثیرگذارند که درذیل شبه‌نظامیان مسلح و گروه‌های تروریستی - تکفیری از جمله عوامل مهم و شتاب‌زای دخیل در روند ناامنی در افغانستان به شمار می‌روند که به دلیل فقدان قدرت فائقه مرکزی در فضای سه دهه گذشته نیز توانسته‌اند بر دامنه تحرکات خود افزوده و نقش پررنگی را در معادلات سیاسی - امنیتی این کشور ورشکسته بر عهده گیرند (ر» ک» حسینی زاده» حبیب‌الّه زاده۱۳۹۸: ۱۲۵). با مداقه در تحولات افغانستان به‌خوبی می‌توان دریافت که گروه‌های گوناگون نظامی و شبه‌نظامی با انگیزه‌ها و خواسته‌های مشابه و گاه متناقض کوشیده‌اند تا اهداف پیدا و پنهان خود را در شرایط آشوب‌زده این کشور ردگیری نمایند. به‌عنوان‌مثال جریان‌های طالبان و القاعده از جمله جریانات اسلام‌گرایی به شمار می‌روند که در مقابل حکومت مرکزی صف‌آرایی کرده‌اند. این گروه با بمب‌گذاری‌ها در جاده‌ها کمین و حملات چریکی در مناطق روستایی و همچنین انفجارهای انتحاری در شهرها از سال ۲۰۰۹ توانستند در ۲۰۲۱ بر دولت غلبه پیدا کند و مجدد جریان تکفیری دیگری که چالش‌های ژرف امنیتی قابل توجهی را از طریق اقدامات تکفیری» قاچاق انسان و اسلحه به وجود آورده است داعش می‌باشد که در فضای پسا تحولات سوریه وعراق وبیشترپس ازپیروزی جبهه مقاومت وارد افغانستان شدند. در ایتدای کار, داعش با توزیع نوشته‌هایی که در آن تبیین اهداف, عقاید و اندیشه‌های خویش صورت پذیرفته بود» سعی در ایجاد نوعی مشروعیت و مقبولیت در میان مردم افغانستان داشت .در گام بعدی, داعش با ترسیم ژئوپلیتیک خویش در آسیای مرکزی و تحت عنوان «ولایت خراسان» نشان داد که برنامه‌ای جامع در راستای نفوذ در افغانستان دارد.(2021. 370701200) اعضای اين گروه اقدام به کشتار وسیع غیرنظامیان در هر این کشور کشور در مساجد. اماکن مذهبی» میادین عمومی و حتی بیمارستان‌ها کرده‌اند.دشمنی این دوگروه (داعش وطالبان) تا به آنجاست که داعش در بیانیه‌های خود از طالبان به عنوان «مرتد» یاد کرده است. براین اساس خصایص ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک افغانستان سبب شده‌است تا این گروه تروریستی - تکفیری بتواند اهداف طراحی شده خود را با سهولت بیشتری ردگیری نماید.وخود رابازیابی کنند.وحتی تهدیدی برای امنیت ایران باشند.درحال حاظربعدازلیبی بهترین مکان برای اجرای سیاست های داعش. متغیّر دیگری که در فضای ناامنی نوع تحولات افغانستان زا امتأئر از خودکرده انثتنوع,کنشگری بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی می‌باشد که در راستای ردگیری سیاست‌های اعلانی و اعمالی خوا مباذرت به ایفای, نقش گرآهه‌اند. با مداقه در تحولات افغانستان مشخص است که:زمینه‌های مداخله خارجی در اين؛کشورسابقه طولانی دارد افغانستان زمانی میدان رقابتهای استراتژیک در قرن نوزدهم بود. بازیگران اصلی این رقابت امپراتوری بریتانیا و روسیه تزاری بودند. درسال۱۹۷۹افغانستان توسط شوری اشغال شد وبه مدت ده سال گروه‌های مجاهدّین دولت. افغانستان و نیروهای شوروی فعالیت داشتند‌که اين گروه ها مورد پشتیبانی‌های سیاسی و نظامی ایالات متحده آمریکا اروپای غربی, پاکستان» عربستان, کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران قرار داشتند و در مقابل دولت افغانستان مورد پشتیبانی شوروی و هند قرار گرفته بود.( 40 .2009. 38/12789061 ). بازی بزرگ نوین ابعاد متفاوتی به خود گرفته است و بازیگران بیشتری به؛افغانستان کشانده است. .:216 .۸.1999 018128)) در نگاهی کلی مهم‌ترین کنشگران منطقه‌ای وفرامنطقه‌ای فعال در بحران افغانستان را می‌توان شامل پاکستان, عربستان, امارت., قطر ترکیه اثتلاف امریکا‌روسیه ۱-پاکستان: اهداف پاکستان از جنبه ژئوپلیتیکی به ایجاد یک دولت همسو و ضعیف در افغانستان» نادیده‌گرفتن خط مرزی دیورند. تضعیف قدرت و توانایی ملی افغانستان منتهی شده است. از نظر ژئوکالچری» حمایت از قومیت پشتون (حمایت ابزاری) و بسط نفوذ ایدئولوژیک در افغانستان (سنی گرایی متعصب) مدنظر می‌باشد. ... (گرر۱۳۸۹۰: ۱۵)لذا پاکستان به حاکمیت پشتون‌ها متمایل است که نزدیکی و مشترکات قومی و زبانی با اقوام پاکستان دارند؛ زیرا تصور می‌کند با این قوم» بهتر می‌تواند درباره مسائل مورد مناقشه دو ۲-عربستان: باتوجه‌به تقابل سیاست‌های این کشور با ایران؛ عربستان سعودی از اصلی‌ترین بانیان و حامیان طالبان به شمار می‌رود. حمایت‌های سعودی‌ها از گروه‌های افراطی و تروریستی» یکی از سیاست‌های این حکومت سلفی بود. از زمانی که عربستان به دست آل سعود و مذهب وهابیت افتاد» حمایت از این نوع گروه‌ها به سیاست کلی و عمومی آل سعود تبدیل شده است. (فوزی»۱۳۸۹: ۱۵۹) که 3 فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی ٩ شماره #۵۱ نابستان ۱۴۰۱ # صص ۲۶-۱۴ ۳-کشورهای عربی: قطر سیاست خود را با ترکیه تنظیم کرده است و تقریبا سیاستی مشابه سیاست ترکیه را پیش می‌برد. قطر با طالبان ارتباط نزدیک دارد و آن را قدرتی نزدیک به ایدئولوژی اخوان‌المسلمین می‌بیند که می‌تواند روی آن به‌عنوان بازیگری موثر حساب کند. برای همین آینده افغانستان را منهای طالبان نمی‌بیند.(52150.2021) ۶-تر کیه: ترکیه از سال های قبل از سپتامبر ۲۰۰۱ روابط نزدیکی با طالبان داشته و حتی هزینه مدرسه هایشان را تامین کرده و ترکیه به دنبال این بوده که در این منطقه پایگاه امنیتی ایجاد کند. از طرف دیگر روابط نزدیکی با پاکستان دارد که سررشته همه اینها دست پاکستان است (16۷۷5,26.5.1400 121109://۷7۷7۷/.1902.1۳) . از سوی دیگر با توجه به گرایش‌های اسلامی دولت ترکیه» حضور این کشور نیز با حساسیت کمتر طالبان روبرو خواهد شد. حضور در افغانستان از منظر ژئوپلتیک برای ترکیه بسیار حائز اهمیت است زیرا این کشور خود را حلقه وصل آسیای میانه و خاورمیانه و شبه قاره هند به شمار می‌آورد و در همین راستا است که «خلوصی آکار» وزیر دفاع ترکیه ؛افغانستان را «قلب» آسیا توصیف کرده تا اشاره کند که حضور ترکیه در افغانستان افق ها برای توسعه‌ی نفوذ سیاسی و افزایش فرصت های سرمایه گذاری در کشورهای همسایه را ایجاد خواهد کرد. ترکیه همچنین به طور خاص چشم به پروژه گذرگاهی (۲07۳1007 1.2211 2015]) موسوم به «راه لاجورد» بسته است که افغانستان را از طریق ترکمنستان و جمهوری آذربایجان و گرجستان به ترکیه متصل می‌کند و اینگونه بر ارزش ژئوپلتیک ترکیه به عنوان گذرگاه انرژی می افزاید. علاوه بر ملاحظات ژئوپلتیک و رقابت های منطقه ای درباره افغانستان»؛ حضور اقتصادی و بازسازی این کشور نیز انگیزه دیگری است که ترکیه و قطر بخواهند نقش خود را در افغانستان پر رنگ کنند زیرا برقراری یک حکومت باثبات زیر چتر طالبان به دوحه و آنکارا فرصت سرمایه گذاری در بازار مصرف بزرگی را فراهم خواهد کرد و حتی باعث افزایش داد و ستد آنها با کشورهای همسایه افغانستان از طریق این کشور خواهد شد؛(16۷۷15/6/1400 « 131108://۷7۷7۷7.1۳2.37) بویژه که تاثیربه قدرت رسیدن مجدد طالبان در افغانستان بر امنیت جمهوری اسلامی ایران را از دو رویکرد باید تحلیل کرد؛ ۱- رویکرد تهدیدی؛۲- طالبان چگونه می‌تواند تهدید برای جمهوری اسلامی ایران باشد: درصورتی که طالبان موفق به تشکیل دولت فراگیر نشوند نمی‌توانند امنیت درون را تأمین کنند چیزی که اکنون وجود دارد و این ناامنی بر ایران هم تأثیر می‌گذارد. از طرفی عوامل زیر برای ایران با وجود ۱-اتکا به انديشه قتل مخالفان و دامن‌زدن به فرقه‌گرایی و قوم‌گرایی. ۲-عدم کنترل داعش منجر به تضعیف شدن طالبان شده و بدین ترتیب خشونت در افغانستان افزایش خواهد یافت. از طرف دیگر امکان دارد تا پای ایران هم به دلیل اقدامات داعش علیه شیعیان هزاره و حتی ناارامی در مناطق مرزی ایران و افغانستان به‌نوعی جنگ شیعه و سنی را شعله‌ور سازد.تبعات حاصل از این ناامنی به طور طبیعی در کشورهای همسایه افغانستان و بخصوص ایران به دلیل برخورداری از انديشه شیعی دیده خواهد شد. این ناامنی موج احتمالی شمار بیشتری از پناهندگان افغان به سمت ایران را تشدید خواهد نمود که تبعات امنیتی ناشی از این حضور را در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی و حتی زیست‌محیطی ایران برجای و ایران با آسیب‌های ۳- طالبان از جهت اینکه تحت حمایت عربستان (به لحاظ مذهبی و مالی) و پاکستان (به لحاظ اطلاعاتی و سیاسی) و رژیم صهیونیستی (به لحاظ اطلاعاتی ‏ - امنیتی) قرار دارد»ه می‌تواند گروه‌های سلفی را در داخل ایران تهییج کند امنیت ایران را تضعیف کنند. (ر ک» ساوه درودی» ۱۶۰۰) ۶-حق آبه ایران از هیرمند در صورت استکاف طالبان باعث تهدید است. ظهور طالبان در افغانستان در عین تهدید میتواند فرصتهایی را نیز برای ایران فراهم سازد. بهرحال ایران در مقاطعی از ظرفیتهای طالبان استفاده کرد و متقابلا طالبان نیز خدماتی برای ایران داشته است. این سابقه همکاری میتواند به عنوان فرصتی برای ایران باشد تا روابط خودرا با قدرت جدید در افغانستان را تحکیم بخشد. ثمره این روابط نیز برای ائتلاف دو طرف برای مقابله با اقدامات داعش و احتمالا سایر گروههای افراطی سلفی- تکفیری که مواضع تندی علیه شیعیان ایران دارند. فراهم سازد. به لحاظ اقتصادی نیز حضور طالبان فرصتی را برای ایران فراهم فیسازه.تا ایران به دلیل روابط گذشعه با طالبان, در اقتصاد افغانستان نقش پررنگتری را ایفا نماید. مهمترین این اقدام در بازسازی افغانستان جنگ‌زده و محروم از نیازهای اولیه اقتصادی معطوف به افزایش صدورکالا" به خصوص در حوزه کالاهای ساختمانی و همچنین ساخت جاده است که ایران تجربه خوبی در این حوزه‌ها دارد. ضمن اینکه رونق اقتصادی در این کشور زمینه ساز بازگشت افغانهای مهاجر و پناهنده شده و تا حد قابل توجهی منجر به کاهش آسیبهای ريشه منازعات امروز در افغانستان به دغدغه‌های هویتی هریک از بازیگران سیاسی در اين کشور برمی‌گردد. منازعات هویتی بین سکولارها اسلام‌گرایان میانه‌رو و سلفی‌های تندرو در بستر ظرفیت‌های قبیله‌ای» ريشه اصلی بحران داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد. خشونت‌های داخلی بین هویت‌های متعارض نه‌تنها مانع از اين بوده است تا یک اقتدار مدنی فراگیر» ورای هویت‌های محلی, قومی و قبیله‌ای شکل بگیرد. بلکه فضا را برای مداخلات قدرت‌های خارجی از طریق پشتیبانی از هر یک از هویت‌های درگیر فراهم کرده است و بیش‌ازپیش زمینه برای استمرار و تشدید بحران فراهم شده است. دخالت بازیگران و قدرت‌های خارجی در بحران افغانستان سبب شده تا طرح‌های سازمان ملل متحد و بازیگران خیرخواه نیز راه به جایی نیزد. اکثر دولت‌های خارجی درگیر در بحران اين کشور در سیاست‌های اعلانی خودشان از دولت مستقر به نفع خودشان حمایت می‌کردند. اما در عمل به دلیل اختلافات بین دولت مردان ازجمله اشرف غنی و عبدالله بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری.دولت کاملا شکننده شد و نمی‌توانست چشم‌انداز روشنی را حداقل تا چند سال آبنده براق افقانستان مقصور بود؛ با بررسرظ ین هابن ند وی یه بحران سیاسی و چالش امنیتی حادث‌شده در این کشور از سه سطح فرهنگی - اجتماعی, اقتصادی - سیاسیو نیز ژئوپلیتیکینشنت می‌گیرد. در سطح فرهنگی - اجتماعی عنصر و شاه‌کلید قبیله محوری» در سطح اقتصادی - فقر دامن‌گیر» در سطح سیاست.عدم دولت مقتدر مرکزی و در سطح ژئوپلیتیکی رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای قرار دارد. به عبارت دقیق تر»ائذ ر کنش.سه‌لایه فرهنگی - اجتماعی (هسته مرکزی)» اقتصادی - سیاسی (لایه میانی) و ژئوپلیتیکی (پوسته بیرونی) است که به تداوم بحران و ناآرامی در این کشور دامن زده است. ان نکتهروشن است که بسران داخلر#اضزشتافرامحل نظامی قدارد ی مذاکرپرسیق کووه‌های ,ذرگیر تنها رامحل قابل تصون براق پایان این رات ایت: هط کلی مسائل کلرگی حل بجران اقاستان ۷ می‌تران ال ابحاد مسلط میردترجه قزاردات تداوم مذاکره بین هویت‌های مختلف داخلی برای رسیدن به یک راه‌حل جامع با مشارکت سازمان ملل و کشورهای بی‌طرف. تمرکز بر مبارزه با گروه‌های تروریستی و ممانعت از بازخیز مجدد آنها؛ تقویت نهادهای دولتی و نیروهای امنیتی به‌منظور مقابله موثر پا چالشگران داخلی؛ -ایوب» محمد؛ محمودی, احمد (۱۳۸۱). «معضل امنیت ملی در جهان سوم)» مطالعات راهبردی,» شماره ۰۱۹ -پهلوان» چنگیز, (۱۳۷۷)افغانستان عصر مجاهدین و برآمدن طالبان» تهران: نشر قطره -تمنا فرامرز (۱۳۸۷). سیاست خارجی آمریکا در افغانستان, تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی. -دهبانی پور» رضا؛ مختاری, علی (۱۳۹۸). «مواجهه دولت لیبی با چالش‌های جهانی‌شدن حفوق بشر»» دوفصلنامه مطالعات اقتصاد 5 فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی ٩ شماره #۵۱ نابستان ۱۴۰۱ # صص ۲۶-۱۴ -رضوی‌نژاد» سیدامین؛ ملک‌محمدی, حمیدرضا (۱۳۹۷). «درآمدی تحلیلی بر مسئله‌شناسی در سیاستگذاری امنیتی» فصلنامه -رکابیان» رشید؛ محمدنیا مهدی؛ عله‌پور مهرداد (۱۳۹۸). «بحران دولت در لیبی و امنیت اروپا)» فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی -جوادی‌ارجمند محمدجعفر وهمکاران (۱۳۹۶)سیر تحول سیاست خارجی آمریکا نسبت به افغانستان بر اساس نظریات ژئوپلتیک -<حسینی »سید اصغر کیوان واسداله حبیبزاده ( ۱۳۹۸) امریکا و چالش افغانستان؛ از «نبرد حداقلی» به سوی «واقعگرائی اصولی ۲۰۰۱- -خاتمی خسروشاهی ابراهیم ,(۱۳۸۳) کتاب آسیا (۳)» (ویژه افغانستان پس از طالبان)» تهران: موسسه ابرار معاصر تهران -سعادت, علی؛ بختباری» ارشد؛ میکائیلی, مهدی (۱۳۹۱). «چالش‌های دولت - ملت‌سازی در آسیای مرکزی)» فصلنامه رهنامه -ساوه درودی,» مصطفی,۱۶۰۰ظهور مجدد طالبان و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تهدید یا فرصت فصلنامه -سجادی .لطیف» ۱۶۰۰,طالبان و باورهای دگم اندیش در قبال سیاست و حکومت. روزنامه روز افغانستان -سبحانی, مهدی ,( ۱۳۸۸)راهبرد جدید آمریکا در افغانستان"» فصلنامه سیاست خارجی,شماره ٩۸ -سردارنیار »خلیل ال وسیدمهدی حسینی (۱۳۹۳) چالشنهای اجتمماغعی دولت سازی مدرن‌در افغانستان»؛ فصلنامه سیاست -شفیعی» نوذر»۱۳۸۸بازتولید قدرت در افغانستان: تبیین قدرتیابی طالبان"» مطالعات‌اوراسیای مرکزی » سال دوم -شاملی مهدی و کیومرث یزدان‌پناه دور زمستان(۱۳۸۳). «روند باز سازی افغانستان: موانع و چالش های پیش رو»» فصلنامه نهضت. -عارفی» محمد اکرم؛ (۱۳۷۸)«مبانی مذهبی و قومی طالبان»» نشریه علوم سیاسقی, ش4 بهار. -فوزی»یحیی۱۳۸۹ گونه‌شناسی فکری جنبشهای اسلامی معاصر وپیامدهایی سیاسی - امنیتی آن در جهان اسلام» فصلنامه مطالعات -کاتزنشتاین» پیتر. جی (۱۳۹۰). «فرهنگ امنیت ملی؛ هنجارها و هویت در سیاست حارجی)» تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی. -گرر» فردریک» ,(۱۳۸۹)ریشه یابی اختلافات افغانستان و پاکستان» احیای طالبان» ترجمه: محمدامین خرمی, -ملازهی» پیرمحمد.» (1386)"معامله قدرت " آذر »همشهری دیپلماتیک , شماره. 20 -نیاکویی» سیدامیر (۱۳۹۲). «بررسی بحران‌های عراق و سوریه در پرتو نظریه‌های امنیتی)» فصلنامه سیاست جهانی» دوره دوم شماره -نیاکویی» سیدامیر؛ پیرمحمدی, سعید (۱۳۹۸). «سیاستگذاری امنینی ایران در قبال منازعات حاورمیانه پس از بهار عربی (۲۰۱۸ - ۷۱ » فصلنامه سیاستگذاری عمومی» دوره پنجم» شماره ۱.صص ۱1۹-۱۶۵ -نیاکویی» سیدامیر؛ اعجازی» احسان (۱۳۹۵). «واکاوی بحران امنیتی در یمن علل و زمینه‌ها»» فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی -نورمحمدی » مرتضی ومحمدعارف فصیحی دولت شاهی ۰۱۳۹۷ تبیین عوامل مژثربرناکامی دولت درافغاستان درپساطالبان درنظریه رهنمود مجموعه امنیتی منطقه‌ای فصلنامه جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام «صص ۱۹۵-۱۷۵ -واعظی, محمود (۱۳۸۹)ایران و تهدیدات ناشی از بی‌ثباتی در افغانستان««پژوهشنامه سیاست خارجی, شماره ۲۹۰صص ۰۶1-۱۵ -هادیانه حمید» (۱۳۸۸)ضعف ساختاری دولت ملت سازی در افغانستان»؛ فصلنامه راهبرد» شماره ۵۱مرکرز -هانتینگتون» ساموئل (۱۳۷۵). «سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی)» ترجمه محسن ثلائی. چاپ دوم تهران: نشر علم. ولاا 56 [هو0ا 136۵ ,72 م #سوط۸ ۷۷۵۳۳ 7۳۵ :۷۷۵۲1۵ 700 6 1 ونسعک .(2007) 34 ,هام۸0 41 ۸۵۲1۲۵۱۶ ۵۵ 1۱۵ ۵0 ۱ ۹9۲۵۵۳۳ 102۵۲ 190٩ 000ن701- کت" .(2020) بک ,تعغلهط 4 5۵۱62 136 ۸00۲/5107 ]٩ ۳۳۹۹۵ 7۹10/6 ۳۵ 26010760 ۵۷۵ 701100 7۵ .(2021) .5 ملظ 6 1۳۵۳ ۸۳60 128106 کعصتعتاظ 19905 6 10 وه 136 #عل الط ۱۲ ۳۵۵ 0ع8 978-0-670-07424-2 15877 ۹8۰ .کت۵ع ۷ ونم ادج 156 :325۸5 .(2009) 8 ووطاقن0 ع) ۵۶ 1695005 عطا 162۳0 ۵ فعلند؟ عقط ۷۷6۶۲ عطا کع۳0م مان کعصه‌طنند1 ۵ط1 .(2021) .2 علاط 4۵ 0ه 200 مطمناهته6۷۵0 کاز کمطعنصن صهانلنه .ک5.ت] ۸۵ط1 .(ر2021) سل موه 2 مطل ,م61 ا<-عده‌طاطن6 2021-08-3 3600۷60 .0362-4331 15570 70۲7765 2700 7۳6 ۰ صقاعنصعطاوگ۸ صذ موه :0۳۵6 عاطهلنه ۸ بتعلس۲ 7011000 بوط 101۵0 ۵6 و۳۵ 71۳60 70 .(2021) بط ,17۵6۲ و ۳۵۵1٩ ۹۵۵۵" عطا 06096 فلسی صفاعتصه‌طاوک۸ تمعن صه‌طنله ۲ ۷۷۵ .(2021) بط ,9236 2/88 ,500165 107 06067 ۸0766۳۵ ,عط7۳1 0ط ۵۶۳۵ 1۳۵/۵0 911۵ع ۳ ۳6۵۵0005 (2011) 3/۰ مفگ 2/0 ۳3۷01۲65۰ ۵۵ ۸۲۲6۹ م۸ :۳۳016۵ 004 کعلو ۸ م۸ - 0و۸ .(2009) 36۰ معط و۸ نقاه1 8204 ۷۷۵۳1۵ وعاسه7 .5 7 ۵0۲ 270 ۵۵ 1000 7011000 .(2010) .۸ مفنطکه3 .نیویورک تایمز ."767۳07 ]۵ 600۳0191 369118 0لا۵ 67 720 ,۸/0056 7 .(7.)2012< م18۵0 ها ۸00685 بکاقاگ ۶و ا 106026 کت مصعاعتصعطک ۸‏ ۷/۳ فمم‌تاهام3 .(2019) تا و که از ناه ۳1کس / 5121680 ۷ // :3۳08 7۷910 180688 ]۹ 100 معع5 ۵۷۵ ۷۷۳۳7 معط" .(2018). 3 بل۸ ,کق ۷73۳0

متأثر از تحولات اخیرافغانستان که منجر به سقوط دولت«اشرف غنی» از اریکه قدرت شد، ملت افغانستان ونیروهای نظامی این کشوربدون هیچ مقاومتی حکومت را دراشغال طالبان دیدند وشرایط ناامنی دیگری براین کشورحاکم شد.علاوه براین گروه تروریستی داعش برای مقابله با طالبان برعملیات انتحاری ونا امنی دراین کشور افزود ودرحال حاظراین کشوربدون دولت ودرمنازعات ناامنی بسرمی برد.(مساَله)پژوهش پیش رو با هدف بررسی تحولات و کنشگرانِ میدانیِ مؤثردرافغانستان کوشیده است تا با تأسی از مؤلفه های تئوریکِ مطالعات امنیتی جهان سوم و با رویکردی توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد(هدف-روش) که فقدان امنیت در سامان سیاسیِ نوینِ افغانستان متأثر از چه عواملی می باشدو تاثیر آن بر جمهوری اسلامی ایران چیست؟(سؤال) فرضیه قابل طرح به عنوان یافته پژوهش ناظر بر آن است که انباشت مؤلفه هایِ مانع و پَس ران در دولت سازی موجب شده است تا افغانستان امروزی به عنوان جامعه ای از هم گُسیخته، مُضمحل و واگرا، که در مارپیچِ تنازلی منازعه، ناامنی و فقر قرار دارد به بهشت تروریست های مدرن از جمله طالبان وداعش بدل شود؛ گروه هایی که با تمسُک به عنصر دین و با هدف کسب قدرت سیاسی، نه تنها در داخل مانع ایجاد هرگونه مردم سالاری نهادمند شده اند، بلکه در سطحی گسترده تر امنیت جمهوری اسلامی ایران، منطقه و حتی نظام بین الملل را آماج حملات تروریستی خود قرار داده اند(یافته ها)

475686

زیرا تغییرات فناوری, مدل‌های جدی‌دی را به وجود می‌آورد که بر فرایندهای مدیریت رسانه تأثیرگذار است و مدیریت رسانه به فعالیتی تبدیل می‌شود که فراتر از سازمان‌های رسانه‌ای و صنعت رسانه است. درواقع»:محققان مدیریت زسانه.در ایجاد نظریه با فرصت‌ها و چالش‌های گوناگونی روبه‌رو هستند.,زیرا تغییرات و تلاطم محیطی صنعت رسانه, سریع و زیاد است و همگامی با تغییرات با مشکل مواجه خواهد شد. مدیریت سازمان‌های رسانه‌ای با رویکرد کارآفرینانه در عصر دیجیتال, توسعه‌نيافته است (2016 باه 21 ۷/1۱۱). بنابراین» نوسازی استراتژیک. کارآفرینانه در این نوع سازمان‌ها نیازمند هماهنگی از طریق همکاری متقابل است و نوسازی استراتژیک کارآفرینانه یکی از اشکال کارآفرینی سازمانی است که از طریق نوآوری و قابلیت‌های پویا می‌تواند بر عملککرد سازمان تأثیر گذاشته و بر توانمندسازی سازمان‌ها برای نوسازی استراتژیک درراستای همسوسازی سازمان و محیط است و مکانیزمی است که این همسوسازی محیطی را هدایت می‌کند و یکپارچگی فرایندهای سازمانی را فراهم می‌کند. باتوجه‌به تغییرات پویا در محیط و لزوم ایجاد انطباق‌پذیری در سازمان و محیط همچنین برای جلوگیری از افضول سازمانی؛ نیاز به ایجاد مجموعه‌ای از تغییرات در سازمان برای همگام شدن با محیط وجود دارد از طریق نوسازی استراتژیک انجام می‌پذیرد (۱۵۵ 200 ۵۷۵ا۴, ۲۰۱۴: ۲۹۸). دیجیتالی‌شدن و شبکه‌سازی در سازمان‌ها به فرایند نوسازی استراتژیک مستمر نیاز دارد که از طریق مشارکت و تغییر در فرهنگ سازمانی شکل می‌گیرد (۷۷۵۲۵۲ 0 :2019 ,۷۷/۵96۲ 200). برخی از پژوهشگران؛ نوسازی استراتژیک را ایجاد تغییر در مدل کسبوکار می‌دانند و تعدادی دیگر آن را ارائه خدمات جدید و تعریف مجدد فرایندها و خروجی‌های به‌وجودآمده از احیا و جایگزینی ویژگی‌های کلیدی سازمان با رویکرد بلندمدت است که به دو شیوه رادیگال و تدریجی صورت می‌گی رد. نوسازی استراتژیک تدریجی, شامل تغییرات نسبتا تدریجی و مداوم در برنامه‌های نوسازی استراتژیک شرکت است. از جمله: گسترش خدمات عرضه‌شده. نوسازی استراتژیک رادیکال نیز تغییرات اساسی در برنامه‌های استراتژیک شرکت, مانند: تغییر روابط با مخاطبان کلیدی, تعریف مجدد بازار و تغییر مدل درآمدی سازمان است. به‌طورکلی, نوسازی استراتژیک رادیکال, ناشی از تغییرات محیطی است و سازمان را مجبور به تغییر در بخشن"وسیعی از اویژگی‌های سازمانی می‌کند. این نوع از نوسازی, شامل تغییر فعالیت‌های فعلی به حیطه‌ای جدیدتر و ناآشناست (2011:25 ,۷۷/۵۵/۱۷۷۵ 20۵0 8289۷). تحولات اساسی در نوسازی رادیکال, نه‌تنها شامل درجه‌ای از تغییرات اساسی است؛ بلکه تغییر در ابعاد چندگانه‌ای همچون: مدل کسبوکار, مبنای تکنولوژیکی, ساختار سازمانی؛ منابع و قابلیت‌ها را شامل می‌شود. نوسازی استراتژیک تدریجی نیز ازطریق انطباق مداوم با محیط ایجادشده و پاسخ سازمان در محیط متلاطم است که ریسک کمتری نسبت به نوسازی استراتژیک رادی‌کال دارد (214 :2015 ,ا2 61 ۸106۲1). درصورتی‌که نوسازی استراتژیک تدریجی, به‌طورفعالانه صورت گیرد. سازمان را برای تعامل؛و انطباق با محیط بیرونی آماده می‌کند و نتایچ ماندگاری را در سازمان, نسبت به نوسازی استراتژیک رادیکال خواهد داشت. در جدول شماره ۰۲ برخی از تعاریف نوسازی استراتژیک آورده شده است. فرایند اتخاذ و ایجاد تغییرات استراتژیک درراستای هماهنگی با تغییرات نوسازی استراتژیک فرایندی است که سازمان را قادر می‌سازد تا مسیر خود را با تغییر در اهداف و قابلیت‌های استراتژیک تغییر دهد. نوسازی استزاتژیک فرایندی قدیریحی است که با استفاده از یادگی ری سازمانی و رفتار نوآورانه؛ بات در استراتژی و قابلیت‌های اصا نوسازی استراتژیک شکلی از کارآفرینی سازمانی است که باعت بهبود کارایی نوسازی استراتژیک به‌عنوان قابلیت‌های یک سازمان برای حفظ و نگهداری نوسازی استراتژیک به‌وسيله نوآوری پیوسخته و مداوم تعریق مق‌شود و به نوسازی استراتژیک مسر بهبود چشم‌انداز سازمان و کشتف فرصت‌ها برای نوسازی استراتژیک منابع سازفان را رای زشیدن به عملکزد. اقتصادی پایدار تغییر داده و بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی را تسهیل مي‌کند نوسازی استراتژیک عبارت است از ایجاد تحتول در تنسازقان به‌وسيله نوسازی در انده‌های اصلی: که سازمای براگاسن ان بدا ادها ۳ نوسازی استراتژیک به تغییر در محیط. اهداف, راهبردها و ساختار سازمان برخی, مطالعات نوسازی استراتژیک را فرایندی پرریسک معرفی کرده‌اند. زیرا ممکن است یک سازمان با وجود داشتن آگاهی از مسیر خود. نداند برای نوسا استراتژیک در سازمان به چه اقدامات و ابتکاراتی نباز دارد. درواقع نوس استراتژیک به شبوه جدی‌دی از تفکر و توانايي پیداکردن فرصت‌هایی فراتر از آنچه در سازمان درحال‌اجراست. نیاز دارد. بنابرایین» ممکن است فرایندها و مدل‌های عملیاتی که برای نوسازی استراتژیک لازم است. در ابتدا| مبهم باشند. از همین رو کارکنان بااستعداد. در اجرای فرایند نوسازی استراتژیک. نقشی مور دارند (8۳۷1ل 52 0 ۲۰۹۱۹: ۷۷). لزوم نوسازی استراتژیک در سازمان‌ها به‌گونه‌ای است که می‌توان آن را یک وظيفه مستمر در سازمان دانست. زیرا در این صورت» چشم‌انداز بیرونی و درونی سازمان, شایستگی‌ها منابع و سایر عناصر سازمان با یکدیگر در تعامل و همکاری قرار خواهند گرفت. علاوه‌براین» افزایش تغییرات محیط بیرونی و الزامات درون‌سازمانی» بر اهمیت درک و شناخت نوسازی استراتژیک افزوده است و موفقیت مستمر و بلندمدت در سازمان؛ به دست نخواهد آمد مگر با توجه به تغییرات تکنولوژیکی و نوسازی استراتژیک. به‌عبارت‌دیگر» سازمان‌ها برای بقا و ادامهحیات, باید در فرایندهای مداوم نوسازی استراتژیک مشارکت کنند. ویملیوس! و همکاران (۲۰۲۱) بیان می‌کنند که نیاز به نوسازی, هیچ‌گاه پایان نمی‌پذیرد و به‌عنوان یک فرایند مداوم به‌وسيله فعالیت‌های مدیریت استراتژیک و در مواجهه با محیط. ایجاد می‌شود. ازآن‌جاکه یکی از مشکلات. سازمان‌ها. چگونگی دستیابی به تعادل با محیط است. در این پژوهش, به طراحی مدل نوسازی استراتژیک کارآفرینانه در شرکت‌های ۵ ال:در صنعست رسانه پرداخته شده تا زمینه‌های لازم ادبیات حوزه نوسازی استراتژیک کارآفرینانه- در مقایسه با ادبیات مدیریت استراتژیک- حوزه‌ای جدید به شمار می‌رود. در ادامه به برخی از پژوهش‌های کلابی و کریمی‌راد (۱۳۹۹) پژوهشی را با عنوان «نوسازی استراتژیک با هدف شناسایی عوامل موّئر بر نوسازی استراتژیک در دوران پساکرونا انجام داده‌اند. یافته‌های این پژوهش نشان داد که برای تسهیل نوسازی استراتژیک در این دوران؛ توجه به خلاقیت و نوآوری؛ منابع انسانی؛ رهبری ساختار سازمانی» توسط آقاجانیان و مشایخی (۱۳۹۳) با هدف بررسی فرایند نوسازی استراتژیک و ارائه یک مدل فرایندی انجام شده است. نتایچ این پژوهش- که در سازمان‌های موفق ایرانی» موردبررسی قرار گرفته بود- نشان داد که برای موفقیت در فرایند نوسازی استراتژیک در سازمان, نوسازی‌های متوالی اتفاق بیفتد و نوسازی ساختاری, نفش اهرمی تسهیل‌کننده را در لیسکاا (۲۰۱۹) در پژوهشی با عنوان «نوسازی استراتژیک در طول تغییرات فناوری: سیر دیجیتالی شدن سازمان‌های خبری قدیمی» به تجزیه و تحلیل فرایند نوسازی استراتژیک در میان ناشران خبری کشورهای انگلستان, فنلاند و سوئیس, پرداخته است. نتایچ این پژوهش, نشان‌دهنده آن است که سیر دیجیتالی‌شدن سازمان‌ها با تغییسر در فرایندها و بازارهای دیجیتالی آغاز می‌شود که نوسازی استراتژیک در این نوع سازمان‌ها را به همراه وارنر و وگر" (۲۰۱۹) در پژوهش خود با عتوان «ایجاد قابلیت‌های پویا برای تحول دیجیتال: روند مستمر نوسازی استراتژیک» بررسی کردند که چگونه شرکت‌های سنتی قابلیت‌های پویایی را برای تحول دیجیتال ایجاد می‌کنذ د. نتایجچ این پژوهش نشان داد که نوسازی استراتژیک با تغییر در مدل کسبوکار؛ ایجاد رویکرد مشارکتی و فرهنگ سازمانی» قابلیت‌های هورست و موساندر" (۲۰۱۵) در پژوهش خود با عنوان «پارادوکس‌ها مدیران سازمان‌های رسانه‌ای در مدیریت نوسازی استراتژیک در این نو سازمان‌ها پرداختند. نتایچ این پژوهش نشان داد که: ایجاد تعادل میا نیازهای کارکنان برای ثبات و نیازهای سازمان برای تغییر رفع نیازها کارکنان برای امنیت و نیازهای سازمان برای تغییر و سازگاری نیازهای کارکنان با نیازهای سازمان برای همکاری جمعی, موقعیت‌های منناقضی است که ایجاد ارزش برای سازمان به‌وسيله بهبود موقعیت. یکی از اهداف نوسازی استراتژیک کارآفرینانه است. بنابراین سازمان‌ها برای ادامهحیات و تداوم در چرخه عمر سازمان, نیازمند به نوسازی استراتژیک کارآفرینانه هستند. نوسازی استراتژیک کارآقرینانه با نوسازی استراتژیک متفاوت است: در این پژوهش, نوسازی استراتزیگ بنگاه‌ها موردتوجه نیست و نوسازی استراتژیک کارآفرینانه از دیدگاه بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی, مدّنظر است؛ از این رو پژوهش حاضر درصدد طراحصی مدل مفهومی برای نوسازی استراتژیک کارآفرینانه در سازمان‌های رسانه‌ای از منظر این پژوهش, از لحاظ هدف. توسعه‌ای- کاربردی و از لحاظ روش دارای رویکردی آميخته اکتشافی (کیفی- کقی)راش ات که با هد رای مدل مفهومی نوسازی استراتژیک کارآفرینانه در سازمان‌های رسانه‌ای انجام شده است. با توجه به هدف پژوهش, باید به پارامترهای پژوهش شامل: چه‌چیزی (۷۷۳۵1) چه جامعه‌ای (۷۷۲۵). محدودیت زمانی (۷۷۲۵۲) و چگونگی روش (/۲۱۵۷)» پاسخ داده شود. سوّالات پژوهش نیز بر این اساس شکل گرفته است. جامعه پژوهش در بخش کیفی, مدیران ارشد سازمان‌های رسانه‌ای و متخصصان دانشگاهی است که سابقه فعالیت در حوزه رسانه را دارا بوده‌اند و با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و به‌صورت‌گلوله‌برفی انتخاب شدند (هم مدیران ارشد و متخصصان باسابقه فعالیت در سازمان‌های رسانه‌ای و هم متخصصان دانشگاهی) و با آنها مصاحبه انجام گرفشت. پس از انجام ۱۷ مصاحبه, اشباع نظری حاصل شد. جامعه آماری بخش کقی پژوهش را نیز مدیران» کارشناسان, خبرگان و فعالان سازمان‌های رسانه‌ای (اعم از رسانه‌های خبری,» تبلیغاتی و...) تشکیل می‌دهند که با استفاده از فرمول وکران برای جامعه نامعین, تعداد ۳۸۴ نفر از آنها به‌عنوان نمونه آماری از طریق روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. در بخش کیفی پژوهش, از مطالعات است. ابتدا براساس مرور ادبیات نظری, پرسش‌های اصلی طرح شد و به‌تدریج, در مصاحبه‌های بعدی, سوّالات جدیدی شکل گرفت و به پرسش‌های اولیه اضافه شد. لذا پروتکل مصاحبه, ضامل سوّالات ماهیتا اکتشافی درراستای نوسازی روایی داده‌ها از روش کنترل توسط مصاحبه‌شوندگان استفاده شد. روایی درونی نیز موردتأیید گروهی از خبرگان و اساتید قرار گرفت. برای پایایی نیز بر اشباع نظری تأکید شده است؛ مرحله‌ای که در آن داده‌های جدیدی به دست نيامد و روابط بین مقوله‌ها برقرار و تأیید شد. در این مرحله؛ ابعاد و شاخص‌های پژوهش, استخراج و سپس این داده‌ها با استفاده از روش تحلیل‌محتوا کدگذاری شد و برای در بخش کقی پژوهش, گردآوری ذاده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه محقق‌ساخته به‌صورت طیف پنچ‌گزینه‌ای لیگرت انجنام شده و داذه‌ها به‌کمک نرم‌افزار 5085 نسخه ۲۰ و ۸۲۵۶ نسخه ۰۲۴ موردتجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. برای سنجش روایی پرسش‌نامه؛ موردتأیید ۵ نفر از خبرگان این حوزه و اساتید دانشگاه قرار گرفت. برای سنجش پایایی از ضریب آلغفای کرونباخ استفاده شد که درنهایت. میانگین آلغضای ۷۶۶/٩ به دست آمد. در جدول شماره ۳. خلاصه‌ای از گویه‌ها و ضریب رسانه‌ای. شضشامل پنچ‌مولفه است که عبارت‌اند از: هم‌آفرینی ارزش» کشف و بهره‌برذاری از فرصت‌های محیطی, چابکی استراتژیک. ایجاد قابلیت‌های سازمانی و بازطراحی در مدل کسب‌وکار. ابعاد و شاخص‌های استخراچ‌شده از گزاره‌های کلامی توجه و احترام به سلایق مختلف مخاطبان ۲و۳و۵ و۷وهاوا۱و ۱۴۱۳و ۱۷ محورقراردادن مخاطبان و کانون توجه بودن آنها برای سازمان او او ۴و 5و۷و۹ واو۴ااو ۱۵ گردآوری اطلاعات مخاطب برای ارتباط موثرتر با آنها او۳او ۶و۸و۹ ۱۳۹و ۱۳و۱۷ شناسایی و درک نیازهای پنهان و آشکار مخاطب در تولید محتوا ساوگاو۵و۷وااو۴ ۱۶9۱ تبادل‌نظر با سایر رسانه‌ها و,وسعه همکاری با رسانه‌های آنلاین او۲او۴او ۸و۹و۲ 1و ۱۷9۱۶ تولید محصولات و ارائه خدمات سفارشی.قطانق با نیاز مخاطبان | ۲او۵و*وهاوا۱و۳ ۱و۴ ۱و ۱۶ 3 آینده‌نگاری درراستتای بهره‌ترداری از فرصت‌ها او ۳و۵ و و ۸/وا(و۳او۱۵ : استاندآزدسازی و کنیزل کیفیت برجافه‌ها و معتواق تولیدی وگو ۶و۹ و۱۷۱۵ : تلوسه به کازایی قر طولانق تیم اه سبرقا ناسا سووهاو۴او۱۷ 25۰ ارزیابی به‌روز و دقیق کاربران ۳و و ۷و۹ و ۱۳و۱۵ انعطاف‌پذیری در تولید برنامه‌های دربرگيرنده سلایق مختلف او وعاو ۶و۹ و۱۷۱۴ پاسخ‌گویی سربع و به‌موقع به تغییر نیازها و انتظارات مخاطبان اوگاوه‌اوااو۴ااو۱۵ انجام وظایف و فعالیت‌ها در کمترین زمان ممکن و به‌موقع ۲و 5و۸و۹ و۱۴۱۲ اعمال تغییرات خواسته‌شده توسط مخاطبان در کمترین زمان وه او ۱۳و ۱۶و۱۷ تفکر سیستمی و رشد تفکر استراتژیک در میان مدیران |و۳و۵و۸/و۴ و۱۶ انی از ایده‌های جدید و تأکید بروجود خلاقیّت و نوآوری افزایش مهارت‌ها و داش *کارگنان درازميقه فتاوی او۳و ۶و۹و۳ (و ۱۶ محیطی, تغییرات تکنولوژیکی) و استفاده از یافته‌ها در فرایند ۲۳و و۵ و۹وهاو۱۱ شناسایی ظرفیت‌ها و ساختار فعلی و اصلاح و به‌روزرسانی آن ایجاد مسیری شفاف در تحقیق و توسعه و برون‌سپاری برخی از از تعداد ۴۰ سوّال تخصصی پرسش‌نامه, ۱۰ سوّال, مربوط به شاخص‌های بعد هم‌آفرینی ارزش» ٩ سوّال مربوط به شاخص‌های کشف و بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی, ۷ سوّال مربوط به شاخص‌های چابکی استراتژیک. ۸ سوّال مربوط به شاخص ایجاد قابلیت‌های سازمانی و ۶ سوّال؛ مربوط به بازطراحی در مدل کسب‌وکار است. پایایی ابعاد. براساس آلفای کرونباخ, بعد هم‌آفرینی ارزش ۷۳۱/٩۰ کشف و بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی ۰۰۵/۷۱۴۷ چابکی استراتژیک ۰۰/۷۵۲ ایجاد قابلیت‌های سازمانی ۰/۸۳۳ و بازطراحصی در مدل کسبوکار ۷۸۰۵/٩ بوده است. برای تشخیص این مسئله که تعداد داده‌های موردنظر (اندازه نمونه‌ها و رابطه میان متغیرها) به‌منظور تحلیل عاملی, مناسب هستند با خیر از شاخص آزمون تناسب کایرز- مایرا و آزمون بارتلت" استفاده شد. جدول شماره ۰۵ نتایج این جدول ۵. اندازه ۲۵ و بارتلت برای نوساژی استراتژیک کارآفرینانه سازمان‌های رسانه‌ای جدول شماره ۳. نشان‌دهنده آن است که مقدار ۳0 (کفایت نمونه‌برداری) برابر... (بزرگتر از ۷/) و سطح معناداری آزمون» برابر با صفر است. بنابراین» علاوه‌بر نیز قابل‌توجیه خواهد بود. در این,پژوهشن؛ برای اراه موّلفه‌های نوسازی استراتژیک کارآفرینانه در سازمان‌های رنتانه‌ای؛ از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم استفاده شده که شکل شماره ا. مدل ساختاری را که به‌کمک نرم‌افزار ۸۲۵۶ استخراج شده: با ذکر ابعاد و موّلفه‌ها به‌همراه ضریب استاندارد بار عاملی؛ (ع ۸6 عصنامصدد اه عسعد36 فلا 0 یدنم ۴0/0 1۰ با توجه به جدول شماره ۰۵ ابعاد مور بر نوسازی استراتژیک کارآفرینانه در ی :3 سازمان‌های رسانه‌ای در مدل؛ تأثیر معناداری دارد و موردتأیید قرار گرفتند. 2 شاخص‌های برازش مدل در جدول شماره ۷ آورده شده است. آزآن‌جاکه بحت اصلی مطالعات در نوسازی استراتژیک با رویکرد مدیریتی, تخصیص بهينه منابع و دسترسی به منابع منحصربه‌فرد است که رقبا به آن با توجه به محتوای کاربرساخته؛ براساس تعریف شرکای کلیدی و ذی‌نفعان آن است. همچنین اهمیت فزاينده بسترهای توزیع نسبت به تولیدمحتوا فوریت در پاسخ‌های محیطی,» تحت‌تسلط بودن این‌گونه سازمان‌ها براساس قوانین و مقررات مدوّن؛ بر پیچیدگی محیطی سازمان‌ها افزوده است. این پژوهش, به‌دنبال اراه مدل نوسازی استراتژیک کارآفرینانه و اولویت‌بندی هر یک از موّلفه‌ها برای در بستر کارآفرینی استراتژیک است. آنچه مهم است. ماهیت صنعت و سازمان‌های فعال در آن؛ با رویکرد مدیریت استراتژیک متفاوت است که براساس یافته‌های پژوهش, ۴۰ شاخص در قالب ۵ موّلفه شناسایی شد. بررسی یافته‌ها نشان‌دهند؟ آن است که به‌ترتیب» بعد چابکی استراتژیک با بار عاملی استاندارد ۰۰/۷۷ ایجاد قابلیت‌های سازمانی با بارعاملی استاندارد ۷۴/ه؛کشف و بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی با بار عاملی استاندارد ۶۲۳/٩. هم‌آفرینی ارزش با بارعاملی استاندارد ۸ و بازطراحی در مدل کسبوکار با بارعاملی استاندارد ۹/۵۱ مهم‌ترین ابعاد نوسازی استراتژیک کارآفرینانه در سازمان‌های رسانه‌ای هسنند. در بررسی عوامل استخراچ‌شده در هریک از ابعاد- اعم از هم‌آفرینی ارزش» ایجاد قابلیت‌های سازمانی؛ چابکی استراتژیک. کشف و بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی و بازطراحی در مدل کسبوکار- نتیجه می‌گیریم که برای نوسازی استراتژیک سازمان‌های رسانه‌ای و جلوگیری از شکست سازمان در طولانی‌مدت و ادامهحیات سازمان, توجه به این عوامل, حائزاهمیت بوده و این عوامل» پایه و اساس نوسازی استراتژیک کارآفرینانه استراتژیک کارآفرینانه است. از طریق چابکی استراتژیک» کیفیت محتوای تولیدشده؛ بهبود می‌ياید و سازمان نسبت به تقاضا و نیازهای مخاطبان؛ پاسخ‌گوتر خواهد شد که این عامل؛ هم‌آفرینی ارزش را نیز به همراه خواهد داشت. سازمان‌های رسانه‌ای, به‌دلیل چندماهیتی‌بودن, تفاوت در سلایق مخاطبان, درگیری مداوم با قوانین و دشواری سنجش عملکرد. با حجم وسیعی از تغییرات در طول زمان مواجه هستند و سازمان باید از طریق انعطاف‌پذیری و چابکی استراتژیک به این تغییرات پاسخ دهد. یکی دیگر از عوامل موّدر بر نوستازی استزاتزیک کارآفرینانه سازمان‌های رسانه‌ای, هم‌آفرینی ارزش (خلق ارزش مشترک با مخاطبان) است که برای تحقق این امر سازمان‌ها باید با تدوین برنامه نیازسنجی از مخاطبان و دخالت‌دادن مخاطبان در فرایند تولیدمحتوا و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی» هم‌آفرینی ارزش با مخاطب را تسهیل کنند. باتوجه‌به تأثیر کشف و بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی در نوسازی استراتژیک کارآفرینانه. به سازمان‌ها توصیه می‌شود با مقایسه و ارزیابی فعالیت‌های خود با نسازمان‌های موفق حوزه فعالیت آینده‌نگاری درراستای بهره‌برداری از فرصت‌ها استانداردسازی و کنترل.کیفیت برنامه‌ها در جهت کشف و بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی عمصل کنند. بازطراصی مدل کسبوکار از تغییرات محیط سازمان نشأأت گرفته و همان‌طورکه پیش از این, مطرح شد. در این سازمان‌ها پیچیدگی و محیطی متلاطم وجود دارد که به‌دلیل فضای فرهنگی سازمان و رقابتی‌بودن محیط موردهجمه رقبا- با اهداف تخریبی- قرار می‌گیرد؛ لذا تکنولوزیکی) و استفاده از نتایچ تحقیقات. به فرایند بازطراحصی در مدل کسب‌وکار کمک خواهد کرد. از دیگر عوامل موّئر بر این بعد. ایجاد مکانیزمی برای پایش فضای سازمان و ایجاد مسیری شفاف در فرایند تحقیق و توسعه و برون‌سپاری برخی با توجه به نتایچ حاصل‌شده از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در ادامه, پیشنهاداتی برای کشف و بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی, نظرخواهی مستمر از مخاطبان, سازندگان برنامه‌ها و اعضای سازمان؛ حائز اهمیت است. این عامل؛ علاوه‌براینکه باعت بهره‌برداری از فرصت‌ها خواهد شد. با شناسایی و درک نیازهای پنهان مخاطب در تولیدمحتوا هم‌آفرینی ارزش را به‌وجود خواهد آورد و با شناسایی ظرفیت‌ها و ساختار فعلی, بازطراحی در مدل کسب‌وکار را نیز سازمان باید با انعطاف‌پذیری در تولید برنامه‌هایی که دربرگیرنده سلایق مخاطبان بپردازد. همچنین مدیران سازمان با داشتن دیدگاهی استراتژیک و اطمینان از تداوم باکیفیت بزنامه‌ها برای چابک‌سازی استراتژیک اقدام کنند؛ ۹ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که سازمان‌های رسانه‌ای؛ برای نوسازی استراتژیک متناسب با تفییرات محیطی, اقدام آبه نوآوری استراتژیک درراستای ایجاد ارزش افزوده از طریق شفارشی‌سازی برنامه‌ها می‌کنند. در این راستا باید متناسب با تغییرات. زمینه‌های لازم برای حمایت از نوآوری فراهم شود سازمان‌های رسانه‌ای بایند در تولید مجتنوای خود. حداکثر تلاش خود را به‌کارگیرند تا محتوایی مطابق با فرهنگ ایرانی و سلایق مخاطبان ارائه دهند که علاوه‌بر افزایش رضایت مخاطبان فعلی, جذب مخاطبان جدید را نیز به فرهنگ‌سازی در زمينه هم‌آفرینی ارزش, فعالیت کنند و با تخصیص نیروهای متخصص برای ارتباط با مخاطبان و تعیین ارزش‌های سازمانی مخاطب‌محور, در جهت ارتقای قابلیت‌های سازمانی خود برای هم‌آفرینی ارزش بکوشند. آقاجانیان, سیمینه؛ و مشایخی, علینقی (۱۳۹۳). نوسازی استراتژیک. اجرای نوسازی‌های موازی و نقش اهرمی ساختار سازمانی, فصلنامه انجمن علوم مدیریت ایران, ۳۳(۹), ۰۱-۲۸ روشندل‌اربطانی, طاهر؛ مقیمی, سیدمحمد؛ میناوند. محمدقلی؛ و خواجه‌یان؛ داتیس (۱۳۹۱). چارچوبی برای تجاری‌سازی نوآوری‌های دیجیتال در شرکت‌های کارآفرین رسانه‌ای ایران (مطالعه‌ای چندموردی). لابی» امیرمحمد؛ زالی, محمدرضا؛ ید الهی‌فارسی» جهانگیر؛ و رضوانی, مهران (۱۳۹۵). «بافت‌پردازی و مفهوم‌پردازی نوسازی راهبردی کارآفرینانه». چشم‌اند از مدیریت بازرگانی, ۲۳(۲۷): ۱۳-۳۰. شرکت‌های فعال در صنعت گردشگری, مطالعات مدیریت گردشگری, (ویژه‌نامه کووید ۱۹), ۳۰۸- 95و8۵ ۵۵۵ او 0012 ۳۵۵01۵۰ 1۳۵۵110۵1 ۱۵ ماطا 61۳۵0۲۵60۲ ۱۵00۲۹1۵0100 «(2008) با ,۸۳۵۵۳۵۹90 و0300 ۸196۲130 1۳۵ 1۵ ناه هه ۵00۲110021 200 مممهنلاه عآو فاد (2016) 6۰ ما۸ 6 200 1۳1۵۲00000000 01 02/200 :803010910 ب(2015) ۱۵6۳۵۲۵ ۰۵ اعق۳ 0۰ ا۲فطا۸ 210-3 ,(40)2 :۹۵۷10 ۱۷۵۵000981 05 م۸ 168 برد روشاه ۱۵ ۲۵۵۷/۵۱ 58 :۲۵۵۷/۵ 00810095 200 60۷۱019 (2021) با ۴۰ رد05 ۴۳۵۵2۵ بعل ,۸۲۵۸۵-۸۵۵۵۹ ۰ (350)3 ,۹۵۷۵ ککهدا ۱۱۵۲۹۵۵۵ بر اکل ۱ عحدناعاه اهطماو ۲۳۵ 1۲۵ عاطاواه ۱۳ 20۵ -۴۳۵۲۵ 006600۵1 ۸ :۱۷۵۵00۲۹ 1۵۳۰۵۵۵ کع 6۳0 و5136 .(2020) .5 6۱۵082 ۵ ۸ ۷۰ ,صهادل ۸ 527-53 ,(1)4 ۱۱۵۱۵00180 ۷۵۵۵ کواهه سل ۵۵لا ۸0001100۰ رواد 5۳ ۲۵۲ ۷۷۵۲۴ ۲۵۹۵۷۵۵ ,۲۱۵۵۵۵9 ها و۱۵۵9 ۱8 ۳۵۵ ۷/۳۵۲۵: هام۲ ۵۶ م۲ 1۵۵ .(2016) .۴۰۲۵۵۵0 ۸۳۳۵۶۵۲ 6 ۴0۲۵۱۷۵۳۵۲۱۳۶ 0065 0601310085 21 ۸00 001005 6۲0/۵ :(2011) ۸۰ ,۱۷۸/۵۵۳/۵ 8 8 بساقد8 3), ۲۵۵۵۵1082345 ۲۵۲۵۲ 800 ۷۹۵۵0011 اه م۵ ۱ ۲00/210۰ زو اد 5۲ 01860105 ۸ :601۵ 01۳۵0۳۵00۲900 0۲00۲۵6 ۵ ۲0/۵1 مزوه اد .(2018) 0۰ ,صهاعطفزد۳ ۵ ۸۰ .۸ اطهاه6 41 ۲۵۱۵ و 10و۵۵ :0۳92301231100 1۳۵ 0 1۳۳۵۵9 و 21اوعاه 3۳ (2014) بل ۴۰ ,ها 8 ۷۷ .8 ,۴۱۵۷0 ,(0)2 ۱۷۵۵0100 ۱۵۵۵ 00 001۵ ۱۵۲۵۵۵۱ 1۵ 1۰ مرزط ۴۵۹۳۵۵۳۵0۲ ۲۷۵۵۵ وا ۱۷۵ .(2008) ۸ و۲۷۵۵ 0 006۷۵100۲۱۵۲ 7۳۵0۲۷ :۵1۲۵0۲۵۵۲90 ۵۵۵ عزوعا 5 .(2019) 0۰ ۳۰ ,۷۵۲۹۳۵۲۵ ۸ .0 5 ۷۵۲۵۹۲ ۰ ,(1)1 ,(۲۴ال) ۲۵۳0۵90 300 ۱۹۵۹۵000001 ۱۵۵۵ اه 00۵ 0۳۵۱۵۲۵11221100۰ 0۲۱۸-0۲1۵0 1۳۵01110021 ۱۳۵ ۲۵۵۵۷۵۱ عزو هو ۵۶ کصوو ۳0 ۷۵۱۵۵000۲۰ 00۵ ول 200 ,500-06 ۷0۲۹۲ 157-7 :(2015) 17.3, ۷۵۵90001 ۷۵۵۵ 0 0001۵۱ ۱۵۵0۵۱ ۶1۳۳۵۰ ۵۵1۵ ۵0 -2ا8۵ 96 رمام ۴۳ ۲۵۳۵۷۷۵۱۰ 51۳20016 1۵ ۳۵۵90۵01 ماه ۵4 ما۲۵ ۲۳۵ .(2020) ۷۰ ,۴۵۲۵۷۵ ۵ ۴ ,ا۳هل -۱۵ ۲۵۲ ۶۳۵۲۱۵۷/۵۲ 2 10۷/۵۲08 :0۱31۳0۲۳ ۵۵۵ ا2 500 ۱۵ 0۲۵2۵1100 ۷۵۲۵ ۱۵۷۷ .(2013) 0۰ ,0هاعحاعزد ۴۳ ۲۵۱۵۵1 ,86۲110 ,50۲۱090۲ 3۵۵001000۰ ۵۵۵ ماد اه ۹۵۵۵۵۳ ۱۵ 61۳۵0۲۵60۲۹۵۰ ۵۵ 9-3 ,(30) ۸0-88 00۶1011100۰ 000692 ۸ :0 ۵۳۳۵0۲۵09 ۵۵۵" .(2017) 0۰ ,صهاه‌اعزد ۸ ۷۵۵۱۵ 10۷/۵۲۵ ۱۹۵۲۵۲۵ ۱۹۵۵۵ 04 ۵۳۵۵121100 .(2011) ۴۰ 1۰ ,۸۲۵1۵0 ۸۵ 0۰ ,اه اعطاعزد ۴۳ - 851 :60000۵ مناهادکک۸ ا 0 هوه ۵ ۱۵۵۵ ۵00۵0 ۱۱ و۱۵۵ ۵0۵ ۲۵۵۵301۵0 00 ا3 ۲۵5 ۲۵۶ 41 ۱ ۲۵۲۱۵۵111۱۷۵۲۵95 1۵ ۱۵1۲۵۵۵1۵ ۸۵ .(2018) ۷/۰ ,۱۵۵1096۲ ۵ ۰ ,۴۲۵۵۲۱۵0 .0 ,0هاعطاعزد ۴۳ ۰ ,50۲۱096۲ مقا۵۲۵ و0۳۵ 1۱ ۵0۵065 ۱۵ 6۳۷۱۳۵۲۵۰ ک قاط و ۱0و0۵ ۳ ۲۵۱۵ 1۳۵ :01۲۵0۳۵6۲9۳0 ۳۴۳1۳-۱۵۷۵۱ .(2010) 0۰ بعقا ۸۵ 2 ,و120 بل ,0۵08 سا ,۱۷۵۲۱۵۵ .۳ ب۲عقا۲۵ 0000۳ ۵۳ 0010۳۵1100 200 6۳۵۵100 ۳۵ ۲۵۵۷/۵۱۱۵ 16و 51۳216 300 ۱۵۷۵11۷۵085 ,0۳0۵011۷6685 5 ۳۵۵96106 1۵۵ ۵۶ 1۱۶۵۵۵ 10۵ *.(2011) ۷۷۰ ۷۰ ,۷۵۱۵۵۲۵۵ ۸8 ۸ ۴۰ ,80960 00۵ ۷۵۵ 2 ,6۵۵ ۳ کاقبراه 20 21 ۱0و۱۵ ۵ :010۲108 وزد ۳ ۲۵۵۷/۵۱ عاوع 51۳2 00 ۵۲1۵۵1100 90۷0۲۵066 0۲۵۲۵۲۵ 984-۰ ,(48)5 ,که‌اااگ 0 و۱۵۹۵ اه ا۵ 00 ,عام ما5 065 اهر0 8 31 51۳316916 :۲۵1۵10۲ ۸۵۷۵۲۵۵ .(2021) 7۰ ,۷۵۳۵۵۳۵ ۸ 5 ,۷۵۳۵۳۵۲۵ ۷۰ ب۵ ۳ اقلا 0۰ 6۰ رها 23-5 ,(3) ۱۵۵۲۵00۵۰1 ۵00 19 اه 3001۵۱ 0610108۰ ۱0۳3060 ۶۵ ۵۲۳ ۲۵۵۵/۵۵ 0۵0 هساو ۵۴ ۳ ۵۷ 0۲ز ادازوزل 1۳۵ 1۳۵000 :و6۳20 بو ما۵ 1۵0۳ و۵۵۲۵ ۲۵۳۵/۵ عزوعاد 5 .(2019) م۸ بل بهاطاعقنا 182-201 ,(16)3 ,دافساگ ککه‌ادده ۱۵۵۵ آ هنال موم 60۳ 3۶۷5 بوهوعا ۰ 620۳0۲109 200 و 0۲۵210 ۵۶ مود0ااد 6۳ 0۳00089-1068 ۲۵۵۵/۵۱ عزوعاد ای ۲۵۵ .(2018) ۳۰ ماه دما ۷:۵۰ ۹۵1۲۱۷۵۵ ,1811016 86010۲5 2020۰ 8۵00۲1 ۵/5 اهازو 0 .(2020) ۷ ۱۵۷/۲۳۵۵۶ 0 :۲۵۵۵۷۵ 51۳10916 200 ,6و0 ۵/۱۵ ,و ۱۵۵۲۵ ۹۵ 60۳۳۵۵ 2020(۰) 8۰ ,۷۵۲۵۵۵62 ۵ ۷۸۰ معط 50۲196۲۰ 0۰فا کده‌هاس8 ر۵ا۲۵ 30۵ جاافا نها ۱۵ 9/ا ۵1۲66100 1۵۳ عو۵ ۳۵۳ 1۳۳۳۵۹ براهح -06 ۵۳ ۲۵۱۵ ۲۵80۲۵۵ ۵۵110۵1 1۳۵ 86000 :۲۵۳۵۷/۵۱۷ 6اه 3 .(2020) ۷۰ ۷۰ ,0۳08920 8 بانط -0۲۵0110 0۵و۵۵ 601۵1109 ماهاام‌هه اها 0۲و۳۵ ۵۶ وه اگه و2۷۵۵ .(2018) 8۰ ,520۵ ۸۵ 5 بمها۲ط 759-73 ,(39)3 ,ق۵00۲ ۱۷۵۵9010001 عزوها۹۵ ۲۵۵۵۷/۵۱۰ اواج ۳اه ۵4 کقع وم 1۳۵ 200 بقع ۳۵۷/۱۵096 211231100 1۵1۵۲۵110 ۵۶ ۲۵۷۵ 1۳۵ و0۲۵ام8* .(2018) 2۰ .۸ ,فقق8 ۸8 ,6 ,500۲ ۰ ب۵ 0۲ ا80 ,(7 ,۹۵۷100 دوهدات ۱۱۵۲۵1001 011/0۰ مد عم کعزازا همه 6 هب0 ۸ نا۵۶/۵ ۲۵۳ عزوعا ۳اه واه ۵۵61 ۵۲ ۵۹۵000 ۱۵ 061۲/۰ ۷۷۵/۴۲۱۲۵ 1۳۵۵ 1۵ ۲۵363۲6۳ ۳۵۳۵90۵01 ۷۵۵۵ .(2018) .لا ,8۵۳۵ 207 00۹۱۳9000۷ ۵ :00۲۲۵۲۳۵6۵ 200 ,60006۲۵1100 ۲۵۵۵۷۷۵ عاوعاد 3 .(2011) بل ۴۰ ,5202-۵۲062 خاه200 1۵ 513۲-0085 ۳۵۵۵ ۵۶ ۳۷۵ ۱۵۵۲۵۱۵ 1۳۵ 50۲1۵0100 .(2018) ۴۰ ۰ ,۱۷۵۲۵۷۵ ۵ .۸ ,2206 هاد5 .61062 ۱۵۱ .ها اه مناهاهواه ۱ کصعدعن هناهه و۳۵۵ ۱ 60۳۳/۰ و0 م00۷۱ ج ۵۶ 6286 عماج ۵۲ و51۳6 و1۳۵۵ 00۲۲۵۲۳۵6۵ واه ۳اه و ۳۲۵۳۵۵۵ .(2019) .۸ ,لعدل 8 ۸ رازه۷۹ ۷۰ منقد۷ ۸ ۷۰ ,5۳۵0 32-5 ,(3)1 ,008100۰ ۱۵۵00001 ۵061۰ ۵0131100 ۵۵6۲00 ج ۲۵۳۵/۵ زو ع اد اه 300 0۳۵۵00 -۱۵ ۱۵۵۱1۵ 1۳۵ ۱۵ ۷۷۵۲ 6۲۵۵11۷6 0۳ 0۷۳۵101685 :1۵831008 ۸۵۱00۲08 .(2017) ۷۰ ,۱۵۱۳۵۵ ۵ .5 ,۱۷۱۳۲۵ -90و00 ۸ :1۳۵0910۲۵1100 موزل ۲۵۲ مزا همه عز رل وصزفانس8* .(2019) ۷۰ ,اعوق/۷ ۸ 5 ۴۰ ,۱۷۷۵۲۳۵۲ 326-۰ ,(52)3 ,۲۷۵9 و۱۹ وم ۲۵۱۵۷/۵۱۰ عآوعا 51۳۵ 0۴ 5 و0۳۵ و۱۵ و۷۵۵ ۹۱ ,۳۵29001 ۵۵1۵ 200 ۷۵۵۲۵ 0۲21 ۳1۲۵0۲۵ (2016) 8۰ بافقو60 200 0۰ ,زا8۲00 ,۸۰ ,۱۷/۱۷ ۳۵11 ۱۳1۵۳۵110۵1 50۲۱090۲ ,189-206 ,کعفا۵۵ ۱۱ ۵0۵ ۲۱۵ ۷۵۵۵ و۱۵۵ 100۳۵۵۱۳ 00 00۲906011۷6 03۳3006۵1 ۸ .(2021) ۷۰ بازه ۸ بل ,۲0ق۲۵۱۳۵1۲ سا ,۲۹۵۳1۵9900 ۶۰ ,۱۷۷/۱۳۵۵ .198-225 ,(31)1 ,لقاال کهورگ ۱۵۲۳۵00 1۳۵310۳۳۵100۰ اهازوال ۱۵ ۲۵۳۵/۵۱ رو

با توجه به ویژگی های پویای صنعت رسانه و بازار محصولات رسانه ای، تحولات بیرونی و درونی این صنعت بسیار بالا هستند و سازگاری با این تغییرات از جمله نیازهای مدیریت است. نوسازی استراتژیک کارآفرینانه عاملی است که به موفقیت بلندمدت سازمان و چگونگی بهره برداری از فرصت های محیطی کمک خواهد کرد.پژوهش حاضر از لحاظ هدف توسعه ای-کاربردی و از لحاظ روش دارای رویکردی آمیخته اکتشافی است که باهدف طراحی مدل مفهومی نوسازی استراتژیک کارآفرینانه در سازمان های رسانه ای انجام شده است. جامعه پژوهش در بخش کیفی 17 نفر از مدیران ارشد سازمان های رسانه ای و متخصصان دانشگاهی هستند که سابقه فعالیت در حوزه رسانه را دارا بوده اند و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و به صورت گلوله برفی انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی پژوهش را نیز مدیران، کارشناسان، خبرگان و فعالان سازمان های رسانه ای تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول کوکران برای جامعه نامعین تعداد 384 نفر از آن ها به عنوان نمونه آماری از طریق روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در مرحله کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در مرحله کمی پرسشنامه محقق ساخته است. برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی روش تحلیل محتوا و برای داده های کمی از روش تحلیل عاملی به کمک نرم افزارهای معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد تمامی ابعاد و مولفه های نوسازی استراتژیک کارآفرینانه در سازمان های رسانه ای مورد تأیید واقع شدند و عوامل موثر بر نوسازی استراتژیک کارآفرینانه به ترتیب چابکی استراتژیک، ایجاد قابلیت های سازمانی، کشف و بهره برداری از فرصت های محیطی، هم آفرینی ارزش و بازطراحی در مدل کسب وکار می باشد.

440778

با توجه به موارد مذکور ژئوسایت‌های تالاب گندمان» چشمه کوهرنگ. تالاب چغاخور و دشت لاله‌های واژگون» به عنوان ژئوسایت‌های با ارزش استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شده است که نیازمند توجه ویژه‌ای هستند. گردشگری امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین و پویاترین فعالیت‌ها در جهان مطرح است. برابر گزارش سازمان توریسم جهانی! در سال ۲۰۱۲ درآمد حاصل از گردشگری بین‌المللی در جهان با رشدی معادل ۶درصد به ۵ میلیارد دلار افزایش يافته است. گردشگری با پویایی خاص خود می‌تواند تأثیرات عمده‌ای بر تحولات اقتصادی,» اجتماعی و زیست محیطی در سطوح مختلف بین‌المللی و ملی برجای گذارد. اصلی‌ترین هدف تعیین شده در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله گردشگری کشور دستیابی ایران به ۲۰ میلیون گردشگر خارجی و سهم ۱/۵ درصدی ایران از بازار جهانی توریسم است (صالحی» ۱۳۹۷: ۱). گردشگری از عوامل اصلی توسعه پایدار در سطوح اقتصادی» اجتماعی, فرهنگی و زیست محیطی است که درسال‌های اخیر رویکرد گسترده‌ای به موضوع طبیعت‌گردی داشته است (پاپلی و سقایی» ۱۳۸۵: ۵4). ژئوتوریسم به عنوان شاخه‌ای از توریسم طبیعت گرا (اکوتوریسم) با هدف مشاهده جاذبه‌های زمین شناسی و ژئومورفولوژی با تأکید بر حفظ محیط زیست و توسعه پایداز می‌باشد که در کنار دیگر زمینه‌های مربوط به گردشگری مانند گردشگری روستایی» فرهنگیو.....می‌تواند نقش موثری در توسعه اقتصادی داشته باشد. اکوتوریسم و ژئوتوریسم امروزه در جهان به جخهانگزدی جایگزین اقغروف انننت که یک جهانگردی پیش‌بینی شده :و انتغایی است و حس زیبایی شناخحل ۶ 2 سگری از تقویت می‌کند (صالحی: ۱۳۹۷: ۱): در واقع, این شاخه از گردشگری به‌طور ویژه با رعایت ضوابط.و استانداردهای بین‌المللی به معرفی پدیدهای حاصل از زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی به گردشگران همراه با حفظ هویت مکانی آن‌ها می‌پردازد و نیز مشاهده این گنجینه را سامان‌دهی و هدفمند می‌نماید و از تخریب آن به‌وسیله انسان جلوگیری می‌نماید و از طرفی می‌تواند زمینه را برای توسعه منطقه فراهم نماید (یمانی و همکاران» ۱۳۹۱: ۸۵). با توجه به موارد مذکور ژئوتوریسم می‌تواند به عنوان یکی از ارکان مهم در توسعه مناطق, مورد توجه ویژه قرار گیرد. با توجه به اهمیت موضوع» در این تحقیق به ارزیابی ژئومورفوسایت‌های استان چهارمحال و بختیاری پرداخته شده است. در مورد موضوع مورد مطالعه تحقیقات مختلفی در سطح ایران و جهان انجام شده است که از جمله آن‌ها می توان به رینارد آو همکاران (۲۰۰۷۷) اشاره کرد که به ارائه یک مدل در ارزیابی ژئوسايت‌ها در دره بلینو کشور سوئیس پرداختند. دونیز پیزآو همکاران (۲۰۱۱) ژئومورفوسایت آتشفشانی را در جزایر کاناری اسپانیا مطالعه کردند. کامنسکواو همکاران (۲۰۱۲) ژئومورفوسایت ناحیه حفاظت شده پونورا را مورد مطالعه قرار دادند. قنواتی و همکاران (۱۳۹۱) تحولات ژئوتوریسم و مدل‌های مورد استفاده آن را در ایران مورد ارزیابی قرار داده‌اند. شایان و همکاران (۱۳۹۲) توانمندی ژئومورفوسایت‌های کرج-چالوس تا تونل کندوان را با استفاده از روش کامنسکو مورد مطالعه قرار دادند. صالحی و همکاران (۱۳۹۵) به ارزیابی ژئوسایت‌های گردشگری با روش فاسیلوس و نیکولاس در روستاهای بخش چهاردانگه شهرستان ساری پرداختند. همتی و علی شائی (۱۳۹۹) به تحلیل توانمندی‌های ژئوتوریستی روستای کلم با استفاده از روش رینارد پرداختند. مقصودی و همکاران (۱۳۹۷) به ارزیابی و پهنه‌بندی مناطق مستعد توسعه ژئوسایت‌ها در شهرستان مریوان با استفاده از روش‌های جم» فاسیلوس و کوبالیکوا پرداختند. گلی‌مختاری و همکاران (۱۳۹۷) به بررسی تطبیقی توانمندی‌های ژئوتوریسم شهرستان الشتر با استفاده از مدل‌های پرالونگ و پرییرا پرداختند. صفاری و همکاران (۱۳۹۸) به بررسی توانمندی‌های ژئوتوریسمی شهرستان‌های دیواندره و سقز با استفاده از روش‌های ارزیابی و محدوده مطالعاتی: محدوده مطالعاتی تحقیق حاضر شامل استان چهارمحال و بختیاری می‌باشد که با ۱1۵۳۲ کیلومترمربع از استان های واقع در نوار زاگرس مخسوب می‌شود. این استان در نیمه غربی کشور واقع است و از اطراف به استان‌های اصفهان, لرستان» خوزستان» کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان منتهی می‌شود. قرار گرفتن استان چهارمحال و بختیاری در ارتفاعات: زاگرس» سبب شده است تا از نظر ژئومورفولوژی» بخش زیادی از این استان را واحد کوهستان و نواحی پرشیبدر برگیرد. از نظر اقلیمی نیز به دلیل ارتفاع زیاد و همچنین قرار گرفتن در مسیر بادهای غربی» دارای زمستان‌های سرد و برفی و همچنین تابستان‌های گرم و مرطوب است. در شکل ۱ نقشه موّقعیت استان چهارمحال "و بختیاری نشان داده؛شده است. این تحقیق بر مبنای روش‌های توصیفی -تحلیلی می‌باشد و در چند مرحله انجام شده است. در مرحله اول به شناسایی ژئوسایت‌های استان چهارمحال و بختیاری با استفاده؛از مطالعات کتابخانه‌ای» مصاحبه و پرسشنامه پرداخته شده است. در مرحله دوم با استفاده از روش کامنسکوابه ارزیابی زئوسایت‌ها پرداخته شده است و در نهایت در مرحله سوم بر مبنای نتایج حاصله, ژئوسایت‌های مستعد استان چهارمحال و بختیاری شناسایی شده است. در ادامه به تشریح روش کامنسکو پرداخته شده است: روش کامنسکو: روش کامنسکو بر معیارهای مدیریتی و استفاده» ارزش‌های فرهنگی, ارزش‌های زیبایی ظاهری, ارزش‌های علمی و ارزش‌های اقتصادی تأکید دارد. در جدول ۱ نحوه ارزیابی ژئوسايت‌ها با استفاده جدول ۱: ضرایب و نمرات پیشنهادی برای ارزیابی ژئومورفوسايت‌ها (کامنسکو ۲۰۱۱) -معرفی ژئوسایت‌های منطقه: در این تحقیق به منظور پتانسیل‌سنجی ژئوسایت‌های استان چهارمحال و بختیاری, ابتدا ژئوسایت‌های مهم اين استان شناسایی شده که در ادامه به تشریح آن‌ها پرداخته شده است: ۱ تالاب گندمان: یکی از ژئوسایت‌های مهم استان چهارمحال و بختیاری» تالاب گندمان است. این تالاب با وسعت ۹۸۰ هکتار در شهرستان گندمان قرار دارد. این تالاب ۲۲۱۹ متر ارتفاع دارد و دارای ارزش زیست محیطی بالایی است. در شکل ۲ نمایی از تالاب گندمان نشان داده شده است. ۲ دشت لاله‌های واژگون: دشت لاله‌های واژگون در شهرستان کوهرنگ قرار دارد و یکی از جاذبه‌های دیدنی و گردشگری استان چهارمحال محسوب می‌شود که ۳۹۰۰ هکتار وسعت دارد. ۳ چشمه کوهرنگ: قرار گرفتن منطقه در زاگرس و کارستیک بودن منطقه سبب شده است تا یکی از پتانسیل‌های ژئوتوریسمی منطقه» چشمه‌های کارستیک باشد. یکی از مهم‌ترین این چشمه‌ها چشمه کوهرنگ است. چشمه کوهرنگ با دبی آب زیاد از دامنه‌های زردکوه سرچشمه می‌گیرد و پس از گذر از پیچ و خم فراوان به دریاچه سد کوهرنگ می‌ریزد. در شکل ۳ نمایی از چشمه کوهرنگ نشان داده ۶ تالاب چغاخور: تالاب بین‌المللی چغاخور حدود دوهزار و ۳۰۰ هکتار مساحت دارد و در دامنه ارتفاعات ۳۸۳۰ متری برآفتاب و کلار در نزدیک؛شهربلداجی از توابع شهرستان بروجن قرار دارد. ۵ آبشار آتشگاه: آبشار آتشگاه در وداک ارگ یی یکره #عیلوهزی شهر لردگان؛ پس از روستاهای ٩ آبشار دره: عغشنق: این آبشار درنظهرسغافهاردل دراو رنه9وستای دره غشق در:۱۱ کیلومترق شهرکرد واقع است. این آبشار بیش.از ۰ اارتفاع دارد و درکنار آن رود کارون جاری است. ۷ غار سراب: این غار در جنوب غربی شهزکرد و در نزژدیکی شهر باباحیدر قرار گرفته‌است. این غار شگفت انگیز دو دهانه دارد و بدلیل وجود موانع طبیعی بیش از 1۰۰ متر از آن قابل دسترسی نیست. ۸ چشمه برم: این چشمه یکی از سرشاخه‌های کارون است و .چشم‌انداز زیبایی را برای شهر لردگان بوجود آورده‌است. اطراف این چشمه به صورت پارکی برای تفرج گردشگران است. ۹ چشمه دیمه: یکی از چشمه‌های معدنی استان چهارمحال و بختیاری است. این چشمه در ۱۰ کیلومتری چلگرد و مجاور روستای دیمه قرار دارد. آب این چشمه دارای خواص درمانی می‌باشد. ۰ چشمه زنه هفشجان: این گردشگاه در دامنه کوه جهان بین و ۲ کیلومتری هفشجان و ۲۰ کیلومتری شهرکرد واقعم شده است که آب معدنی و لاله‌های واژگون از مهم ترین ویژگی‌های آن می‌باشد. -ارزیابی ژئوسایت‌های منطقه: در اين تحقیق پس از شناسایی ژئوسایت‌های منطقه, ژئوسايت‌ها با استفاده از روش کامنسکو ارزش گذاری شده است. به منظور ارزش‌گذاری ژئوسايت‌ها از نتایج ۱۰۰ پرسشنامه استفاده شده است. نتایج ارزش‌گذاری ژئوسايت‌ها با استفاده از روش کامنسکو بیانگر این است که از نظر ارزش زیبایی ژئوسایتهای تالاب گندمان و دشت لایه‌های واژگون با ۱۸ امتیار دارای بالاترین امتیاز هستند. از نظر ارزش فرهنگی» ژئوسایت چشمه کوهرنگ با ۱۹ و ژئوسایت‌های تالاب گندمان و تالاب چغاخور با ۱۵ امتیاز دارای بالاترین امتیاز هستند. از نظر ارزش اقتصادی» ژئوسایت‌های تالاب گندمان و چغاخور با ۱۷ امتیاز دارای بالاترین امتیاز هستند. از نظر ارزش مدیریت» ژئوسایت چشمه کوهرنگ با ۱۸ و ژئوسایت تالاب گندمان با ۱3 امتیاز دارای بالاترین امتیاز هستند. همچنین از نظر ارزش علمی نیز ژئوسایت‌های تالاب گندمان و تالاب چغاخور با ۱۷ امتیاز دارای بالاترین امتیاز هستند. در جدول ۲ و شکل 4 نتایج امتیازدهی به ژئوسایت‌های جدول ۲: ارزش گذاری ژئوسایت‌های مورد مطالعه با استفاده از روش کامنسکو ۹ | چشمه زنه هفشجان ۱۵ ۱۶ ۱۹ ۱۶ ۱ ارزش علمی 8 ارزش مدیریت 8 ارزش اقتصادی 8 ارزش فزهنگی 8 ارزش زیبایی 8 شکل ۶: نمودار ارزش گذاری ژئوسایت‌های مورد مطالعه با استفاده از روش کامنسکو -ارزش نهایی ژئوسایت‌ها: پس از ارزش‌گذاری ژئوسایت‌ها از نظر ارزش‌های مختلف. ارزش نهایی هر ژئوسایت با استفاده جمع امتیازات حاصله بدسگ امه است.. بر اساس نتایج پداست آمد,ذر بیی زترسایت‌های استان چهارمحال و بختیاری, ژئوسایت تالاب گندمان با مجموع ۸۳ امتیاز, دارای بالاترین امتیاز است. بعد از اين ژئوسایت. ژئوسایت چشمه کوهرنگ با ۸۲ تالاب چغاخور با ۸۱و دشت لاله‌های واژگون با ۷۸ امتیاز دارای بالاترین امتیاز هستند. در جدول ۳و شکل ۵» نتایج نهایی ارزش گذاری ژئوسایت‌های منطقه مورد مطالعه جدول ۳ نتایج نهایی ارزش گذاری ژئوسایت‌های استان چهارمحال و بختیاری سس ی دره برم ی آتشگاه امش چم 1 کل شکل ۵: نمودار نتایج نهایی ارزش‌گذاری ژئوسایت‌های استان چهارمحال و بختیاری در طی سال‌های اخیر ژئوتوریسم به عنوان‌پنکی ازصنایع پیشروودر توبپظه اقتصادی مطرح شده است. مناطق مختلف با توجه به وضعیت ژئومورفولوژی,» زمین‌شناسی و هیدرواقلیمی که دارند پتانسیل‌های متفاوتی جهت توسعه این صنعت دارند. استان چهارمحال و بختیازتی با توجه به"قرار گرفتن در نوار زاگرس» وجود سازندهای کارستیک و همچنین قرارگیری در مسیربادهای غربی» پتانسیل بالایی جهت اهداف توسعه ژئوتوریسم دارد. با توجه به موارد مذکور در این تحقیق ژئوسایت‌های استان چهارمحال و.بختیاری با استفاده از روش کامنسکو مورد آرژیایی قرار گرفتهشد. نقایج تحقیّق پانگر اس است که زز قظرما9 نظر ارزش زیبایی: زترسایت‌های تالاآب گندمان و دشت لایه‌های واژگون با ۱۸ امتیار"دارای"بالاترین امتیاز استند. از نظر ارزش فرهنگی, ژئوسایت چشمه کوهرنگ با ۱۹ و ژئوسایت‌های تالاب گندمان و تالاب چغاخور با ۱۵ امتیاز دارای بالاترین امتیاز هستند. از نظر ارزش اقتصادی» ژئوسایت‌های تالاب گندمان و چغاخور با ۱۷ امتیاز دارای بالاترین امتیاز هستند. از نظر ارزش مدیریت» ژئوسایت چشمه کوهرنگ با ۱۸ و ژئوسایت تالاب گندمان با ۱۹ امتیاز, دارای بالاترین امتیاز هستند. از نظر ارزش علمی نیز ژئوسایت‌های تالاب گندمان و تالاب چغاخور با ۱۷ امتیاز دارای بالاترین امتیاز هستند. همچنین نتایج نهایی ارزیابی‌ها بیانگر این است که ژئوسایت تالاب گندمان با مجموع ۸۳ امتیازن ذارای بالاتریی اتیاز است, بعف از ای زترسایته زتوسایت سقمه گرفرنگ با ان تالاب اور با نو دشت لاله‌های واژگون با ۷۸ امتیاز دارای بالاترین امتیاز هستند. با توجه به موارد مذکور ژئوسایت‌های تالاب گندمان» چشمه کوهرنگ, تالاب چغاخور و دشت لاله‌های واژگون؛ به عنوان ژئوسایت‌های با ارزش استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شده است که نیازمند توجه ویژه‌ای هستند. پاپلی‌پزدی» محمدحسین؛ سقایی» مهدی (۱۳۸۵)» گردشگری (ماهیت و مفهوم)» چاپ دوم انتشارات شایان» سیاوش؛ بنی صفار» معصومه؛ غلامرضا فضلی؛ نفیسه» فضلی (۱۳۹۳)» ارزیابی توانمندی توسعه گردشگری پایدار ژئومورفوسايت‌ها باتاکید بر روش کامنسکو (مطالعه موردی: ژئومورفوسایت‌های مسیر گردشگری کرج - چالوس تا تونل کندوان» مجله برنامه‌ریزی و گردشگری, سال ۲ شماره ۰۷ صالحی, صادق؛ افلاکی زینب؟آقونتی زاده» حسین؛.زنگی بای زینب (۱۳۹۵)» ارزیابی ژئوسایت- های گردشگری با روش فاسیلوس و نیکولاس (مطالعه موردی: روستاهای بخش چهاردانگه شهرستان ساری)» فصلنامه پژوهش‌های روستایی, دوره ۷ شماره ۲» صص ۳۰۰-۳۱۵ صالحی» لیدا (۱۳۹۷)» شناسایی الندفرم‌های«کارستیک مستعد.ذر توسعه صنعت ژژئوتوریسم (مطالعه موردی: بخش اورامان)» پایان‌نامه کارشناسی ارشد؛آذانشگاه پیام نور واحد سنندج صفاری, امیر؛ گنجائیان؛ حمید؛ فریدونی کردستانی» مژده؛ حیدری» زهرا (۱۳۹۸)» بررسی توانمندی- های ژئوتوریسمی با استفاده از روش‌های ارزیابی و پهنه‌بندی (مطالعه موردی: شهرستان‌های دیواندره و سقز) مجله آمایش جغرافیایی فضا سال 4» شماره ۳۱ صص ۱۶۱-۱۵۹ قنواتی» عزت‌اللّه؛ کرم» امیر؛ فخاری» سعیده (۱۳۹۱)» مروری بر روند تحولات ژئوتوریسم و مدل‌های مورد استفاده آن در ایران؛ فصلنامه جغرافیای سرزمین سال 4 شماره ۳۶ صص ۷۵-۹۱ گلی‌مختاری,» لیلا؛ بهرام‌آبادی» الهام؛ سلگی, لیلا (۱۳۹۷)» بررسی تطبیقی توانمندی‌های ژئوتوریسم شهرستان الشتر با استفاده از مدل‌های پرالونگ و پرییرا فصلنامه جغرافیا و توسعه دوره ۱۹ شماره مقصودی, مهران؛ گنجائیان» حمید؛ فریدونی کردستانی» مژده؛ ابراهیمی» عطرین (۱۳۹۷)» ارزیابی و پهنه‌بندی مناطق مستعد توسعه ژئوسايت‌ها در شهرستان مریوان با استفاده از روش‌های جم» فاسیلوس ی گربانیکوا, فتاه جغرافیای سرزویت, سا او شماوه هه میس ,43-5 ۹ همتی» فریبا؛ علی شائی, عظیم (۱۳۹۹)» تحلیل میزان توانمندی ژئوتوریستی روستای کلم با استفاده از روش رینارد» فصلنامه علمی-ترویجی فرهنگ ایلام؛ دوره ۰۱۸ شماره ۵۶ صص ۸۹-۹۹ ۰ یمانی» مجتبی؛ نگهبان» سعید؛ رحیمی هرآبادی» سعید؛ علیزاده, (۱۳۹۱)» ژئومورفوتوریسم و مقایسه روش‌های ارزیابی ژئومورفوسایت‌ها در توسعه گردشگری (مطالعه موردی: استان هرمزگان)» مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری, سال ا شماره (» صص ۸۳ تا ۱۰۶ -030 96017107 ]۵ ۳3۷۵1۵0۲ 2011 .5 ,70076 وش 77606160۰ سل وس90ع00171071 .71 1161-8۰ :6 .561611663 25100 ع ]٩ ۵ م3 م۵0 10 [ ۳۵۵۵۲۲ 7۳6 2012 8 ,1710076 بش 776061600 وس 001۵6۹0 .12 ,6۳6097002 ]۵ ,707۵ ۵۳۲۰ 0۳۵1۲1۵۵ 0۳۵۵۲6 ۵ ۳0۱ کا[ ۵ 0۵0۲ع60 -0[11671) وس و067105 00020162-007 و8 و62 836007۳0-707 ول 12012-80062 .13 [) ۲۵۵ 013۵2۲ 4اه آع2 00۲۵۵ 1۵ ]٩ ع 0 ۳۵ +کع 1۵0 ۷010/6 ,6605165 0710 70۷715711 ]0 ,70۳۵ 6۵ .( 50111 6۵ 181005 001۵۲ ,77167۳0 ۷7 ۵۵ ۸ .2007 ۰ ,56000720 سل ولا۵2مگ۸ مس ,۳0۳00 ول 6211070 .14 0108116[ 0[1107ع8 ۰ ]۷۵۵۹۹۱۰۵ ۹۵۵20۵۲ ۹۵ ع ۹ واه که

ژئوتوریسم به عنوان شاخه ای از گردشگری در طی سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته شده است و می تواند به عنوان یکی از ارکان مهم در توسعه مناطق، مورد توجه ویژه قرار گیرد. با توجه به اهمیت موضوع، در تحقیق حاضر به ارزیابی ژئومورفوسایت های استان چهارمحال و بختیاری پرداخته شده است. این تحقیق بر مبنای روش های توصیفی-تحلیلی می باشد و در چند مرحله انجام شده است. در مرحله اول به شناسایی ژئوسایت های استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه و پرسشنامه پرداخته شده است. در مرحله دوم، با استفاده از روش کامنسکو به ارزیابی ژئوسایت ها پرداخته شده است و در نهایت در مرحله سوم بر مبنای نتایج حاصله، ژئوسایت های مستعد استان چهارمحال و بختیاری شناسایی شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که در بین ژئوسایت های استان چهار محال و بختیاری، ژئوسایت تالاب گندمان با مجموع ۸۳ امتیاز، دارای بالاترین امتیاز است. بعد از این ژئوسایت، ژئوسایت چشمه کوهرنگ با ۸۲، تالاب چغاخور با ۸۱ و دشت لاله های واژگون با ۷۸ امتیاز، دارای بالاترین امتیاز هستند. با توجه به موارد مذکور، ژئوسایت های تالاب گندمان، چشمه کوهرنگ، تالاب چغاخور و دشت لاله های واژگون، به عنوان ژئوسایت-های با ارزش استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شده است که نیازمند توجه ویژه ای هستند.

389034

ازاین‌رو می‌توان به‌منظور پیشگیری و کاهش ریسک آسیب در رشته‌های ورزشی مرتبط با مانورهای پرش و فرود به‌کارگیری کفی طبی را پیشنهاد کرد. از طرفی نتایج این البق می‌توانه راهکشایبذیگر محققای برای اقطان تحقیقات کلسترگاه‌تر ار وس اترباظتتی کفی طبی بر رزوی پارامترهای کینتیکی و کبماتیکی ولازاشکاران پشته‌هایی همچون والیبال؛ هندبال و عم 16 ما۶ طازم کااس 0 ۶۵۳ کعحمطام ۳۵۵۲" .کنام0ط 1 0 3/2009 5 متا [820۵1 .1 صذ 8صن0صه1 مصز وصسه ۵۳۵ صمن مصحامتع ح فعوصعان" اعصهی 34 بظ فاعغلهی 2 :4 :2004 .قنصقطعصونزط آهعنصنا) .مصنزمز علملصد عط گم بونانطهاعصز دمص ای کاعزطانگ و -عاعلصه ۸1۸۵۳۵۵" ۷۷۵۳۵۰ 1 ,فلوامصومظ 5 بصو‌نانندگ:0 ۸ بفصمصصع 1 ,26 لاه .3 عاماصه عطا ۶و بونانطماعدن نمصمناوصگ حاکن کاصدمنتجهم صذ نصا مصعز هل صصنه 300 0 - 189 :(13)3 :2004 بدونهاتانطهطع 3 5006 ۵۶ م70 ۰ اصنمز 4 اه ۵۶ 021605 اندع 0۳ 0۳0565 1۵۵۲ ۵۶ معط" سک ۳6 ,ق3۳۵5 0۷ ماما 57 لا صعطح 4 مطنصند ععنجعنه عناعجم ام عله‌نصمععه 3۸32/5" مدصاانگ 6ظ انآ 56 ,3۸ اتقلع .5 .۰ 438 .2011 :وصنصع.1 3۵10 :6 ععدوت : 31۸ مدماعصناسط +کصاماک معاندتآ م60 60 151 4 2160 ما5 200 0ع21د۲م ۶و ما۳" الاک تک ,تعلعصعصدی 8524 ,5066 3/۳ ,60 عامع .6 :2005 ,وصنصنه1 عناماطخ۸ ۵۶ لسوت ."بونانطاهای نکمم عنصمحصرل فصه عنهاد ۵۳ 000۳65 65 ۳۵۵۳۲1۵۵ 6 6۵6۵ منطعصونهام لمعتصقطعص ۵ط ۳۲ م5206 0 مصقل 1 ,کل [300۷۵ .7 تأثیر کفی طبی بر فعالیت الکترومیوگرافی عضلات مچ پا در ورزشکاران دارای کف پای صاف ... ۹۵۱ .305۳378۸1716 0 ,6۳8۹5 7 ,501718005 34 ,50771807188 8 ,ظ قالط .8 31/۳110101۳ .896610211 جز کعنسازد ما۸ ص3۳6 صوع 2۳۵ عکل معط عنامی 0۳00۳۹0 7 0 وم هصنعصعطل عطا نامه صز دععگگند علمعنهد او علم ۵ط1" .5 مصلاضی .9 نو وامندروط2 هاع۸ ."ده عللصهه عطا روط ما00 100 10۳ کاصعصعشو ۳ 5 6۵1006۵۲ بسه8 6 ,وکسم م0 6 ,۳۳4۹5 5 ,133 ص13 .10 0 8۳۵0۲ ۳1۵0/۵ 1و موق ۰ موم اصعصی‌هام +محصعک فص کمعصع5 5۳3/6 1۵۳ ۳0 .32601065 عناعزوع۸ ۵صه کععوط0۳ او فواج۸ ۸۸۵۵۹5" ادزم ال ,اع۵ 3/0 71۷ ,70 139 .11 [مزعو1مزدم 1 ما د0 130000 ما2 ۸ ,8206 ۶و کصش۸ ۵ط 2 10۵۵ 12 .اه ۵۲ ماگ۳ ان[ ,ق150۵ 510 ,10۵ 7۳ ,1۷۵0۵06 05 ,کعالن5 137 بط ده 1/2061 .13 8 0 0۳08۵ عهصنصنده ۳00۳0606 فص تقله 3۵۵۳۳۹ خ ۵۴ 0655 ]۳1 500۳8 7 ۸ 1۵110-0۴۰ جوعر-2 ؛وماملطام علقصع؟ صز ععسزصز +صعصمهنا عخهنوسی «مخعاهه 1 +:80۳06۳نل عمماصهه وصه 1۵۵۳ او اصعصعقصهص 0ص صمناهساه۳ ۳ ۳۵6 66 ,76 [ز300 14۰ هط کا۲م50 0ص کنوع م0۳۵0 کم سول ۰ "کصمنه‌عل عسغ۸ هه عصعاطم۳م ععداه عطا ۵۳ نع عنامطاده و علعها معط و ماه ۵ط۲ بلط ۸ مکی و3۱6 .15 آهنصناع) .اندع هسل کعله انا 106۳ 0عاعاعی ۵۶ ناه عنطامع محصمعله 0 0۳0۶56۶ 1۵۵۲ ,0056 1۵۵۲ او عمط" ونظ ۸ مفحملصصا ۳ ,3/02 118 ,کی و1۱6 .16 6۰ عم انه6 .ومصتصصت 0ص مصفمانه وصسل وه هه طاصفا 106۳ ۵۵ ۲06۵3 ازع علععنهد طاصنا 106۶ عوصقعطل کععمطاده 1۵۵۲ ۵۵ ص36 ۲۲8 خملصما 16۵ کی و1616 .17 آهنصناح". ۶6۵۲ 0 لاه 0 هرز 0ععقط0 عاهم ۵ ۵۵۳5 ام #مطحهاگ صز ۰0 3/0۷66 13۵۳۵۵ ۵۶ کعفصقطا 6ص مطا2 عغ کعنصقطل36 عط1 ووهمامنوهس" بش6 0۵5 .18 04 ع6ط7 1۳213066 1506 01 ص1۳6 فص اصعصمعع۸ ۰ ۰مصلهاآ 1 ص۳۳۵ 06 ,2 ععد2 .19 1[ .۳0962 57 ,0لعنمبعز۳ 82 ,10000 آجط ,1۳06 6ظ مقهنام5 18 ,82 ماصزط .20 8 ۴ص 60۲ص عنله ع10عم که صمنعه لمعصعلمی هرز کعکوم نز مان 0صه 0 0۳00۳0600 ۵۶ ۲۵16 ۳6 :17 اعقم متعاکرک 00۳ م56 ۲۵۵ فطع 534 ملظ صصفصعنط بژ2 :() 37 :2002 موصنصنه1 عناعاطن۸ که فص سوت .نهد اصنوز لمصمن2 فصه آمصیم 010۳ ۱۹۲ طب ورزشی,» دوره ٩. شماره ۲ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ ۵ 0۳10565 1001 مزع او دمص عطا متص لهس تعنصنل من موصمط۲ ۳ 83۳0۵۰ با مک 806 :(18)6 :2004 دهاز انطهطاع۲ آهعنصنا 1۵۲۰ 0عامدومم واع که جز عاعصهصهم ععصقلدط ۲75۸ .0و5 دمص ند م1 ص30 که خصعصهد1۳ فص عنفمصهه۵" یک صصمحصصطد‌گ ,۳665 معط گم کعصو رک اصعصسند م1 کیک خص6ص 3/0" مععاهنمعع۸ مگ صصفصصطد5 40 1۵۵10۳۷۵۲۵ جز کععصقط 00هام عععکسه 5000۳" مصنسم۸ ک۸ هلا 16۴ ,36 انطصد5 300 اطع 81000 ۵۶ نموت موم هصخصماد کم آمجصی علقط 0 290۳000 عمط هصتواعوهی کصعنصعطعه آمجصی تمه کم معط" 36 ملاعنهدگ ۵ 2006 هه ۵۲ علوعنامصه فصه عصنصن کم آمصصی عط .36301 حاوقد0 30 ,36 مااعاصدگ 857-74 :83 :1998 .8 مامزکوط2 آهادع هط .۰ فصفصط صز کاصعصع مه ص10 0 ۹0۲6 1۵۵۲ صز 00116065 0مادامجمی ۸" 3100096 با وقطع 185 ,6 ا50 ۵۶ [۵ ۰*70 عاعلطاه مه فاص عم سژصن ۸6ص م00 85 ,133 اند 0 ۵۳۵۵ کطاهنه ۵۶ پرعبسک ۸ تمه هدز نع دما ۵ط ۲ 6 00 3 ,636 08۳ 3 ناعطهاک 426-8۰ :69 :1987 ۸ 5۳8 اصنم[ عص0ظ [ ۰ قاا00ه وصه صععفلنط مود صن اععگ ۵ -وطاونه 1021 عماصه کم ععدع ند" م5 710068 معتقصق0 06 1[ مصخمص۸ 0۳ بلاط هلن؟ 08 ۵۱16021 ماک وصنوصمل. سل رامع وغل علماهه عطا ۵۳ زانط هاعصز .284-93 :(19)2 :2009 ./رعوامزکعسنگ هه بوطم عم معا ۶ ص70 کان8عل +علهنی لوصا مصسز وعلنه۴" عمط 2۸ عغاصعلک 524 مصمصسالذ 3/20 مش صعاز/۷۸ 500۳85 نز عع0ع50 0ص 300006 که 30۵ معفحصنو دمحم مقاحه 000 ها 7 200 3۵۳۲۵ 200 ۷۳۵6۵ صصحصنجق/3 ۵۶ عزدتوامص۸ ۳۵۳۵۵۳۵۵۴ بع78 1۴ ۰.۵۵ 1016۳۵00۵1 0۶ 300۵1 ۳0۰ 30۵۲ اهاط فص و3 معععط وصنفوهفآ م0۳60 ۵۳ عطصهن] دز 06۷65 0۳۲۳۵6 ۵۵ ونکت 0ص ماک +نصعک او دمکعصصم ۸ +3 1 مشط لمطل 7 :3 :2008 ,عنصقطمصمنظ لفعنصنام .وصفالد عصسل لمات توص 0عطق-10 فصه حطونط تأثیر کفی طبی بر فعالیت الکترومیوگرافی عضلات مچ پا در ورزشکاران دارای کف پای صاف ... ۵۳ 0 ,زد ۳۲و50 فصه کععن م۳ 00۵ که ادعصها 300 1۰25۵ 0 9۶ 1700۷۳ ,50065 500۳1 220 3۵۵0 آه و25 01 4 200 ۳۵۲۵0 هط ۶و چالن۹ ۳ ورد سوک فص کعحن و۳ 40 58۳60۲5 0067 200 کاصنزوز ۲۳۵ ۵ علکه صنقط ج کماعصد 1۵۵۲ ۳1۵۲ و ما0۶ ۳۵ ع21ع ۷۶0 1۵ ۳۳۵۹۶ برلونه عنطا ۶و صنه 6ط1 مصنقط عاعصا کاصسعنل 65 طز اصزوز علماصه عطا امه کعل‌عته ۵۶ ناه 336 ده فعحمطا۵۳ 1۵۵۲ 41 ۵ ۲8 دعاملطنه ک1 عاعها وصنوصدل1-مصز 86عل-عآوصند عصنسل 1۵۵۲ احل2 طازیم 6۰ عط۳] که رومام ماع هو 6۳6 23 فصه 18 ۵۵ فعهد جخنصمفعل ۵۵1 ,کاع105 کاع06۳05 ,تعنص کنلهزطا) کعاععته ۶۵ ۵۶ ناه ۳3/6 ۳81916760 ۵5 8صن1300-مصنز وغل عآهصند مهس رعنتعامک 0ص عخصعی 0 هع 0 کالا5ع۳ 136 :0۳30969 1001 ات50 هه خن هدند ۲۷0 7 عنلقزط0ض ۲۳6 که ناه 1010۵0 عطا صز کععصعاگنه خصف‌نکنمهند 1۵04 عطا صز فصه (۳-0.045) کعدم1. 06۳0265 فص (۳۶0.002) عل۳ جق اب6050 8ص نیما60 .(5ع 0۳05 100۲ عطا اامطان فصه نس کصمناهنزد ۲۷7۵ 40 کافطع 0 کهع لقع ,کتاع105 0670265 ,۲ تعاصه کنلعنطن ۶ ۲3005 1 90۳06۲5ن4 وه کعزسازصز 1و عاعند عطا ۳۵۵6۵ صف 565 0۳ 1۵01 ,کعلفتس کتع[م5 مداد ,کند0ط0۳ 1۵۵۲ ,1۵۵ اهل؟ ناه ومع م تحص عله مکعلعحص عملصه 9 :7 نسم انفسع هس نطو ددص نانفسط ما۸ وصنودوم‌عس *

کف پای صاف اثر خود را به شکل زنجیره ای به مفاصل و سگمان های فوقانی انتقال می دهد و منجر به اختلال در زنجیره حرکتی می شود. هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثر کفی طبی بر فعالیت الکترومیوگرافی عضلات اطراف مفصل مچ پای ورزشکاران دارای کف پای صاف حین انجام حرکت پرش فرود تک پا بود. در تحقیق حاضر تعداد ۱۵ ورزشکار دارای ناهنجاری کف پای صاف ۱۸ تا ۲۳ سال به صورت هدفمند به عنوان نمونه آماری این تحقیق انتخاب شدند. فعالیت الکترومیوگرافی از چهار عضله (تیبیالیس قدامی، پرونئوس لانگوس، گاستروکنمیوس داخلی و سولئوس) حین حرکت پرش- فرود تک پا در دو وضعیت با و بدون کفی به ثبت رسید. نتایج آزمون های آماری نشان داد بین فعالیت عضلات تیبیالیس قدامی (۰/۰۰۲=p) و پرونئوس لانگوس (۰/۰۴۵=p) در مرحله فیدفورواردی و بین فعالیت عضلات تیبیالیس قدامی (۰/۰۴۹=p)، پرونئوس لانگوس (۰/۰۴۲=p)، گاستروکنمیوس داخلی (۰/۰۱۵=p ) و سولئوس (۰/۰۰۵=p) در مرحله فیدبکی، در دو وضعیت با و بدون کفی طبی تفاوت معنا داری وجود دارد. کفی طبی با تغییر در عملکرد عصبی- عضلانی عضلات تیبیالیس قدامی، پرونئوس لانگوس، گاستروکنمیوس داخلی و سولئوس می تواند خطر بروز آسیب و اختلالات زنجیره حرکتی را کاهش دهد.

466611

همچنین» دانش زیبایی‌شناختی به صورت غیر مستقیم از طریق هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل با سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رابطه مفتاداری دازد. در نتیجه مدل مفهومی ارآئه‌شده از برازش آماری مناسبهظرخوردار است؛ بدین معا که‌امسدل ننوادآموزی زیان‌شناختی دانشجومعلمان علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش زیبایی‌شناختی» هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل, با داده‌های واژگان کلیدی: دانش زیبایی‌شناسی, درک مبتنی بر تحلیل, سوادآموزی زبان‌شناختی» هوش اجتماعی.  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... ۱۳۳۹ زبان» وسيله منظم ارتباط انتقال عقاید و احساسات به وسيله کاربرد نشانه‌ها اصوات وحرکات است (فرهنگ وبسترا» ۲۰۰۶). زندی (۱۳۹۳)» زبان را نظامی منسجم از قواعد و نشانه‌های قراردادی آوایی می‌داند که به صورت خلاق و بدون وابستگی به زمان و مکان در جوامع انسانی ایفاگر نقش‌های متعددی بوده» که مهم‌ترین آن‌ها نقش ارتباطی است. در اين زمینه» وارداگ؟ (۱۹۷۲) و ریورز" (۲۰۰۹)» نیز تأکید می‌کنند زبان به منظور ایجاد ارتباط میان انسان‌ها به کار می‌رود. همچنین» محمدی چابکی (۱۳۹۶) زبان را نقش واسط و قوام‌دهنده ارتباط‌ها به شکل کلامی و غیر کلامی معرفی می‌کند. به زعم سالاری و توان (۱۳۹۷) کاوش در پدیده‌های زبان به منظور درک ماهیت. کارکردها و کاربردهای" آن با#اشتفاده از شیوه‌های مختلف پژوهشی, اندیشمندان را به مجموعه دانش‌ها وی داکعیلا اما دان 6۴ زبانی * نامیدند. دز اين زمین» هانگ و هالیستر* (۲۰۱۹)» و هالیدی! (۱۹۸۰) اظهار کردند یکی.از مهم‌ترین کاربردهای دانش زبانی در «تربیت» هویدا می‌شود ورابطه بان با تربیت زا در اسه مقوله عمده یادگیری زبان"» یادگیری از طریق زبان* و یادگیری درباره زبان! تعریف می‌کنند. از نظر یانگ"" و همکاران (۲۰۱۹)» دانش زبان‌شناختی تربیتی"" به عنوان"تنها امتولی ایجاد رابطه میان زبان و تربیت» به بررسی موضوعات گوناگون مهارت‌های زبانی (گفتار» نوشتار» خواندن و گوش‌سپردن)» واژه‌آموزی  5۳۴ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی» دوره ۱۰ شماره ۲» تابستان ۱۶۰۰ و تحلیل گفتمان (تعامل دانش‌آموز و معلم» تدریس زبان (زبان مادری و زبان دوم)» زبان و یادگیری (ماهیت زبان در کلاس درس) و دستورآموزی (قواعد دستوری) می‌پردازد. شفلرا (۱۹۷۶) و ریورز (۲۰۰۹) معتقدند سوادآموزی زبان‌شناختی عبارت است از برقراری ارتباط با دانش آموزان براساس الگوهای شفاهی برای تفهیم الگوهای به دست آمده و معلم تنها در قالب اصطلاحات موجود و جملات می‌تواند دانش‌آموز را به واسطه مفاهیم موجود در زبان برای مفهومی‌سازی اطلاعات, توانا کند. مکنات" و همکاران (۲۰۱۳)» اصرار می‌ورزند سواد زبان‌شناختی معلمان» جاذبه‌های شایان توجهی برای فرایند آموزش ایجاد می‌کند و دانش‌آموزان و معلمان را با اشتغالات ذهنی نوشونده‌ای درگیر می‌کند. در اینجا دانش‌آموز از طریق قرارگرفتن در جریان اطلاعات تازه و داده‌های غنی» روابط رو به رشد خود را به پیش می‌برد. در این زمینه ذوالقدری» عطایی و بابایی (۱۳۹۸) تأکید می‌کنند سواد زبان‌شناختی اهمیت زیادی در نحوه برنامه‌ریزی فعالیت‌های یاددهی یادگیری دانشجومعلمان دارد. معلمان به عنوان عاملان مستقیم سیاست‌ها و برنامه‌های تربیتی باید از توانایی بالایی .در برقراری ارتباط ,و انتقال مفاهیم برخوردار باشند. بنابراین» تربیت معلمان شایسته و آگاه به دانش‌های زبانی و ماهر.در به کارگیری مهارت‌های زبانی اهمیت بالایی دارد. کاناگراجا و کوستا"(۲۰۱۹) بیان کردند,,آشننایی؛مربیان با مسائل زبان‌شناسی, مجهزبودن آن‌ها به این مهارت‌ها رفع موانع"و ابهامات آنان؛در نحوه ایجاد ارتباط موفق با دیگران و چگونگی به کار بستن صحیح زبان» تأثیر عمده‌ای در تربیت آنان دارد. به باور پرزیماس و توماس کهلر* (۲۰۱۸) دانش زبان‌شناختی معلمان امی‌تواند برخی,مشکلات پیش روی معلمان را مانند سوادآموزی (شامل تدریس خواندن نوشتن و املا) را حل کند. به این منظور ویلکینسونه (1۹) آشاوه می‌کند: توانایی‌ها ور گنش هزیل هل ممزایان ماشد, توانایی‌های گفتاری» شننیداری :و  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... ۱۳۹۵8 ادراکی و ایجاد رابطه و صمیمیت. توانایی‌های تدریس و بسیاری دیگر را با مبنا قراردادن زبان به عنوان بخشی کلیدی در برنامه درسی تربیت معلم» می‌توان تقویت کرد. گمس‌سنا (۲۰۱۳) و بلک (۲۰۰۶)» دو سطح از زبان را در موقعیت تدریس معرفی می‌کند. سطح اول زبان محتوایی و سطح دوم زبان تدریسی" است. به زعم او معلم باید برای انتقال زبان محتوایی از زبان تدریسی استفاده کند تا بتواند میان ویژگی‌های موضوعات درسی و چارچوب‌های مفهومی متمایز دانش‌آموزان؛ تناسب برقرار کند. همچنین» نتایج پژوهش هاشمی (۱۳۸۸) و بلک (۲۰۰۶) نشان دادند معلمان باید جدای از آشنایی با زبان روزمره» با زبان خاص هر علم برای انتقال مفاهیم آن علم آشنا باشند تا روش‌های صحیح درک و برداشت از متون و گفتارها را به دانش‌آموزان تعلیم دهند. در اين راستا داوری (۱۳۹۳) و ویلکینسون (۲۰۱۹) نیز در پژوهش‌های خود نشان دادند. نحوه به کار بستن زبان محتوا و زبان تدریس از توانمندی‌ها#مغلهایی اشت. که قبلا به‌خونی آموزش دیده از یکی از مهم‌ترین عواملی که سبب تعالی سواد زبان‌شناختی می‌شود» دانش زیبایی‌شناسی" است. پرودی" (۱۹۸۸) و کاناگراجا راکرس (گل ۲ میو ام زپریفظامی از سمبل‌هاست که اغلب ماهیتا مبتنی بر تصور است و افرادی "که دارای آخرانه تضورات غتی انیستند» کمتر می‌توانند مفاهیم را رمزگشایی کنند و به برداشت‌ها و ادراکاتشان انسجام"بخشند. تا این حد که گرین" (۱۹۷۸) تأکید می‌کند» سوادآموزی مبتنی بر زیبایی‌شناختی می‌تواند به عنوان نوعی سوادآموزی زبان‌شناختی تلقی شود. از نظر جاویدی کلاته جعفرآبادی و عبذلی (۱۳۹۹)» زیبایی‌شناسی به دانش چگونگی استفاده از حس‌ها برای دانستن تعریف شده است. انصاری و همکاران (۱۳۹۳)» موضوع محوری  ۳۶ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی, دوره ۱۰ شماره ۲ تابستان ۱۶۰۰ زیبایی‌شناسی را درک منطق احساسات و عواطف انسان‌ها و چگونگی انتقال‌پذیری این حالات معرفی می‌کنند و پورحسینی» سجادی و ایمانی (۱۳۹۳)» تأکید می‌کنند این موارد در تجربه‌های هنری» در مقایسه با سایر تجربه‌های انسان, بیشتر با حواس سروکار دارند نمود بیشتری می‌یابد. از نظر گرین (۲۰۰۷)» تسلیمیان» سرمدی و سیفی (۱۳۹۹)» رادی و افضل (۱۳۹۳)» منصوری (۱۳۹۹)» ساعتچی (۱۳۸۸)» دن! (۱۹۹۹)» گرمابی و همکاران (۱۳۹۶)» و شرفی (۱۳۸۷)» موضوع زیبایی‌شناسی نوع خاصی از تجربه است که هر فرد با پدیده‌ای دارد و همچنین» روش خاصی از درک اشیا و موقعیت‌هاست که به صورت برانگیختگی در قالب رشته‌های هنری تجلی می‌یاید. گرین (۱۹۹۶)» در تعریف دانش زیبایی‌شناسی» بیان می‌کند» رویکردی است که حساسیت و آگاهی را فعال می‌کند و تجربه زیبایی‌شناختی مهم است. در این میان» نقطه آغاز تجربه زیبایی‌شناختی» برجسته‌کردن جنبه‌های معینی از آثار هنری مثل نقاشی» شعر و موسیقی است و زمانی که لذت و فکر توأمان برانگیخفه واات ای ید با وجلاد می‌آید. مهرمحمدیی (:۱۳۹)» همسو با گرین (۱۹۹۶) تأکید می‌کال یربا یی نناسه ایکا موی ادراک‌کننده برای دیدن اشیا به گونه‌ای متفاوت از شکل مرسوم.و عادی آن‌هابستگی»«دارد و این آگاهی بیشتر ناشی از تربیت زیبایی‌شناختی و سواد مربوط به آن.است. از نظر گرین (۲۰۰۷)» برخی مهم‌ترین مولفه‌های سوادآموزی زیبایی‌شناختی عبارت‌اند از الت) درک و مشاهده: این مولفه شامل سه مرحله است: ۱. بررسی و قدردانی یک بیان زیبایی‌شناسانه از یک دیدگاه تاریخی و فرهنگی؛ ۲. شناسایی آثار یک دوره تاریخی و مجموعه فرهنگی؛ ۳ شناسایی هنرمندان و سازندگان فرهنگ‌ها و دوره‌های تاریخی مختلف در رسانه‌ها. ب) واکنش نقد: مراحل این موّلفه عبارت‌اند از: ۱. بیان ماهرانه پاسخ‌های شخصی به عبارات مختلف زیبایی‌شناسانه؟:۲. بحث درباره ساختار و ساخت عبارات زیبا؛ ۳. نشان‌دادن توانایی برای تحلیل و تفسیر یک عبارت زیبایی‌شناسانه؛ ۶. گفت‌وگو و نقد درباره یک بیان زیبایی‌شناسانه. ج) خلق و اجرا: این مولفه دارای سه مرحله هست: ۱. ابتکار و  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... ۱۳۷۹8 نوآوری یا خلق یک اثر زیبا؛ ۲. ادغام و ترکیب اشکال و تکنیک‌ها در یک فرایند خحلاق؛ ۳. به تمایش گذاشتن يا اجزا در یک مکان غمومی: خبس! (۲۱۲)» معنقد: است سرادآموزی زیبایی‌شناختی نیازمند مهارت‌های تفسیری مشخصی همچون قوه تمیز» حساسیت» پاسخ‌دهندگی و درک هنری است. البته از طریق تربیت زیبایی‌شناختی این توجه و ادراک پرورش می‌یابد. گرین در این زمینه اظهار می‌کند هدف در تربیت ایجاد برقراری ارتباط است و تنها زمانی احساس موفقیت می‌شود که دانش آموزان روش‌های بودن را که تا قبل از این به آن فکر نکرده بودند احساس کنند و آن را امکان‌پذیر کنند. قسمتی از این کار از راه تخیل و قسمت دیگر به وسیله امتناع از مجزاکردن خود از جهان انجام می‌شود (ایرز ۰ ۹۹۵ ص۳۳۳ پس نقش معلم دارای دانش زیبایی‌شناختی» مانند یک غریبه است که شوکی,ژا بر آگاهی فراگیر وارد می‌کند و در ذهن دانش آموزان جرقه می‌اندازد. تا آن‌ها را برای اظهار,نظر و دستیابی به جایگاه خود به کار و انتخاب وادارد و با امکانات مواجه کند (گرین. ۱۹۹۷). معلم دارای دانش زیبایی‌شناختی معتقد است باید وضعیتی را فراهم کرد که فراگیران تجربه‌های متفاوت, راپا.اشکال, متنوع هنری آغاز کنند و تجاربشان را رشد دهند و احساسات,. پزسش‌ها و تفسیرهایشان را بیان کنند (برودی» ۱۹۷۲؛ سیکیت و ویلن ۲۰۱۸). گرین (۳۳۰۵) به‌زیبایی بیان می‌کند هر معلمی باید بحثی درباره هر یک از حالت‌های تجربه را به راه اندازد و به دانش‌آموزان کمک کند زبان تفکر احساس» تعجب و گوش دادن وا بدمقستت وک در واقع» هر معلم باید به دانش‌آموزان کمک کند بین الگوهای در حال ظهور ارتباطاتی ایجاد کش ویبه بواسطم آن»"به دنبال لمحظاتوزیبّایی‌شناسانه* باشند چنین معلمی دیدن را به دانش‌آموزان آموزش می‌دهد و برای به چالش کشیدن, پرسش‌هایی را طرح می‌کند. تا متون درسی به چالش کشیده شوند وافضاهای ‏ تجربه کامل‌تر پیچیده‌تر و سرشارتر از  ۸" مطالعات آموزشی و آموزشگاهی, دوره ۱۰ شماره ۲ تابستان ۱۶۰۰ تناقض شوند. آیزنر! (۱۹۹۹) و ایگن؟ (۲۰۰۵)» هم اشاره می‌کنند؛ در اين فرایند معلم و دانش آموز تجربه خود را به کلاس می‌آورند و معلمان نیز مانند دانش‌آموزان درباره تجربه زندگی‌شان سخن می‌گویند؛ و پا به پای دانش‌آموزان دستخوش تغییرات درونی می‌شوند و ذهنیتشان را با دانش آموزانشان از نو خلق می‌کنند. هدف اساسی کشف واقعیت در کلاس درس به کمک یکدیگر است» واقعیتی که آن‌ها را به درکی متفاوت به نام درک مبتنی بر تحلیل " برساند (هاروود ۲۰۱۰) و این یکی از مهم‌ترین نتایج تعلیم و تربیت می‌باشد. که از طریق سواد زبان‌شناختی» دانش زیبایی‌شناسی و تحصیل در عرصه هنرها به وجود می‌آید. به باور برودی (۱۹۹۱)» درک مبتنی بر تحلیل» یعنی درک و فهم فراگیر از تصورات و برداشت‌های خود و از این طریق» آنان دارای بصیرت مبتنی بر تجزیه و تحلیل می‌شوند. مواد مورد نیازاتحلیل یعنی تصور بر واژه‌ها یعنی مفاهیم, مقدم هستند پس پرورش فکر و ذهن یا همان تولید. تجزیه و تحلیل.یا ترکیب مفاهیم به‌ضرورت مستلزم پرورش تخیل است. زبان و.تفکر ابعاد و طبقات مرتبط به هم هستند.» توانایی رمزگشایی نشانه‌ها و علائم زیباشناختی یاهمان عناصر مربوط به.یک تصور برای توانایی اندیشیدن» که در آن واقعیت کاملا مبتنی.بر تصور" است»ضروری و محوری محسوب می‌شود. این بیان به معنای تقدم تصور بر اندیشه بوده.و لازمه درک مبتنیآبر تخلیل است (فتحی واجارگاه» ۹ برودی (۱۹۸۸) بر این باور بود که اتحلیلی, که از طرّیق دانش زیبایی‌شناسی و آموزش هنر در فراگیران پرورش می‌یابد» پشتیبانی ضروری برای سایر کارکردهای ذهنی فرد تحصیل‌کرده را فراهم می‌کند. از این رو نقظه.آغازین در آموزش زیبایی‌شناختی» آموزش افراد برای درک مبتنی بر تحلیل است. تا آن‌ها را قادر کند محتوای ملموسی را درک کنند» سپس آن را در قالب تصوری که می‌تواند احساسات را منتقل/کنله شتکل "دک #وی سور صدد تبیین چنین جایگاهی برای  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... ۱۳۹۹ زیبایی‌شناسی در تعلیم و تربیت و برنامهدرسی بوده است. در راستای رسیدن به درک مبتنی بر تحلیل, معلم در جایگاه فردی با تجربه به شاگردان کمک می‌کند تا به سبکی متفاوت بنگرند (برودی» ۱۹۹۱) پرسش‌های پی‌درپی طرح می‌کنند و مانند بیگانه‌ای, پاسخ‌های شاگردان را تجزیه و تحلیل و نقد می‌کنند (آیزنر» ۲۰۰۵). در این موقع» یادگیری ابعاد زیبایی‌شناختی خاص خود را دارد. مشتمل بر کاربرد تمام نیروهای انسان از قبیل: تخیل, حافظه و ذهن است (مهرمحمدی, ۰ بنابراین» دانش‌آموزان» خود به موضوعات متعهد می‌شوند و به درک مبتنی بر تحلیل دست می‌یابند (تسلیمیان و همکاران, ۱۳۹۹). نتایج پژوهش گرین (۱۹۸۹)» حاکی از آن است که معلم دارای دانش‌زیبایی‌شناختی و سواد زبان‌شناختی» از تکثر ایده‌ها و ساخت معنا صحبت می‌کند نه از یافته‌ها و جست ‌وجو برای کشف آن‌ها از تفسیر متون صحبت می‌کند. نه از سادگی توصیف آن‌ها از خواندن نقاشی صحبت می‌کند» نا ازو اک نسایان‌کردن آن‌ها یعنی ارائه ایتک چه چیز در خارج از آن‌ها نهفته است. در این راستا سیکیت و ویلن (۲۰۱۸) و روتینز و ابراهیم! (۲۰۱۱) دریافتند باید فضایی را برای شرکت در گفت‌وگو در زمینه واقعیت‌های چندگانه در کلاس فراهم کرد. در این صورت» دانش‌آموز درگیز,در فرایند ساخت.دانشی«و معنا می‌شود و بر انديشه‌ها و ایده‌ها تأکید می‌کند. بنابراین» برای رسیّدن.به درک مبتنی ابرتخلیّل»"باید به فراگیران فرصت داده شود نظرات خودشان را پیدا کنند و داستان‌های خود:را بسرایند و آنچه قطعی و تغییرناپذیر تلقی شده باشد. به چالش بکشند و زندگیشان را از دیدگاه‌های مختلف ببیند. همچنین» نتایج پژوهش فدایی (۱۳۸۸) و ابرل" (۲۰۱۶)» نشان داد» در این ادراک فرد با یک ارزیابی درونی که جنبه ذهنی دارد به دنبال کشف نادانسته‌های خود می‌رود و در آن حال به ارزش داأنّستن پی می‌برد. دانش زیبایی‌شناسی در فرایندی تفکری‌ادراکی» بر تخبل» سازندگی و بیان تأثیرگذار است و از جنبه‌های  5۴۰ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی» دوره ۱۰ شماره ۲» تابستان ۱۶۰۰ مطالعات نشان داده است که سوادآموزی زبان‌شناختی علاوه بر دانش زیبایی‌شناختی و درک مبتنی بر تحلیل, متأثر از متغیری با نام هوش اجتماعی ! نیز است (برودی» ۱۹۹۱). گلمن" (۱۹۹۸) هوش اجتماعی را توانایی افراد برای ارتباط با دیگران» درک و تعامل موثر با آن‌ها که شامل شناخت احساسات دیگران» گوش‌دادن؛ توجه به وضعیت عاطفی و کمک به آن‌ها در مدیریت احساساتشان است: تعریف می‌کند. سیلورا" و همکاران (۲۰۰۱)» موّلفه‌های هوش‌اجتماعی را پردازش اطلاعات اجتماعی» مهارت‌های اجتماعی وآگاهی‌های اجتماعی می‌دانند. که بر توانایی درک و فهم چگونگی بروز يا کنترل هیجانات و احساسات دلالت دارد فردی که از هوش اجتماعی بالا برخوردار است» در زمینه‌های شناسایی» درک و کنترل احساسات نیز از استعداد و مهارت لازم بهره‌منداست. در این زمینه» گلمن (۲۰۰۹)» هوش اجتماعی را دارای مژلفه‌های ادراکی» تحلیلی - شناختی و رفتاری می‌داند و مدلی را برای ان ازائه کرده" که با هوش عاطفی تطبیق داده شده است. نتایج پژوهش گرین (۲۰۰۷) نشان داده دانش زیبایی‌شناختی از طریق دانش زبان‌شناختی مورد ملاحظه قرار می‌گیرد و هر دو دانش به عنوان مبانی هوش‌اجتماعیمورد نظر هستند» بین تصور از تجربیات زیبایی‌شناختی» زبان از دانش زبان‌شناختی و احساس از هوش اجتماعی رابطه وجود دارد. گرین (۱۹۷۸) تأکید کرد. ,سوادآموزی. مبتنی ابر زیباشناختی می‌تواند به عنوان نوعی سوادآموزی زبان‌شناختی تلقی شود و آن‌ها برای:هوش/اجتماعی زیربنا و شالوده اصلی هستند. با توجه به مبانی نظری مطرح‌شده و وجود پيشينه دربار متغیرهای (دانش‌زیبایی شناختی, سوادآموزی زبان‌شناختی» هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل) پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش بوده است که آیا دانش زیبایی‌شناختی با متغیرهای میانجی هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل با سوادآموزی زبان‌شناختی. دانشجومعلمان رشته علوم‌تربیتی دانشگاه فرهنگیان استان گلستان رابطه معناداری دارد؟ و اینکه آیا:مدل مفهومی پژوهش از برازش آماری برخوردار است؟ هدف پژوهش حاضر «بررسی رابطه دانش زیبایی‌شناختی با سوادآموزی زبان‌شناختی  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... ۱۳۱۹ دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان با متغیرهای میانجی هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل» است. به این طریق مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان براساس دانش زیبایی‌شناختی» هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل تبیین می‌شود. با توجه به مطالعات و براساس مدل مفهومی فرضيه اصلی پژوهش عبارت است از: بین دانش زیبایی‌شناختی و سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم‌تربیتی دانشگاه فرهنگیان با میانجی‌گری هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل رابطه معناداری وجود دارد. پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است؛ که با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری رابطه مستقیم و غیر مستقیم متغیرها را بررسی کرده است. در مدل یادشده دانش زیبایی‌شناختی. متغیر برون‌زا و هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل» متغیرهای میانجی است که با  5۲ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی» دوره ۱۰ شماره ۲» تابستان ۱۶۰۰ جامعه آماری این پژوهش شامل همه دانشجومعلمان دختر و پسر رشته علوم‌تربیتی دانشگاه فرهنگیان گلستان در سال ۱۳۹۸به تعداد ۸۶۹ نفر بوده است. با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای و براساس جدول مورگان, ۲۹۵ نفرانتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از چهار پرسشنامه استفاده شد. پرسشنامه محقق‌ساخته دانش زییایی‌شناختی, سوادآموزی زبان‌شناختی و درک مبتنی بر تحلیل» که براساس مقیاس اندازه‌گیری پنج‌ارزشی لیکرت ارزش‌گذاری و پایایی آن‌ها به ترتیب» ۲ ۰۸۷۵ و ۰۸۶ از طریق ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد و پرسشنامه استاندارد هوش اجتماعی سیلورا (۲۰۰۱) که ضریب پایایی آن ۰۸۵۹ گزارش شده است. روایی محتوایی ابزار پژوهش را متخصصان تأیید کردند. در نهایت, داده‌های پژوهش در دو سطح توصیفی که در آن از نمودارها جدول‌های توزیع فراوانی وآمازه‌های توصیفی برای؛ بررسی متغیرهای پژوهش در نمونه استفاده شد؛ و در سطح استنباطی متناسب با اسطح اسنجش داده‌ها و مفروضات آماری از شاخص‌های برازش و ضرایب مسیر برای, آزمون فرضیه‌ها.استفاده شد. داده‌ها با نرم‌افزار 1.19۳61 جدول ۱. جدول تعیین نمونه‌های مورد نیاز در هر طبقه نسبت اقراد دراهر گروه دانشجویان دانشجویان دانشجویان #انشحد بان طقه ۱ جم برای اطمینان از مناسب‌بودن داده‌ها مبنی بر اینکه ماتریس همبستگی‌هایی که پايه تحلیل قرار می‌گیرد. در جامعه برابر با صفر نیست» از آزمون بارتلت استفاده شده است. نتایج در جدول ۲  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... با توجه به عدد 13/0 (بزرگتر از ۰,۷) و عدد معناداری آزمون بارتلت (18>۰,۰۵) می‌توان گفت که داده‌ها برای اجرای تحلیل عاملی مناسب است و از شرایط مورد نیاز برخوردار است. در همان‌طور که جدول ۳ نشان می‌دهد. بیشترین میانگین مشاهده شده مربوط به متغیر درک مبتنی بر تحلیل» و کمترین میانگین متغیر دانش زیباشناختی است. به عنوان پیش‌نیاز تحلیل مسیر و همچنین, به منظور ارائه تصویر روشن‌تری از ارتباط میان متغیرهای پژوهش همبستگی آن‌ها محاسبه شد. در جدول ۳ ماتریش,.همبستگی متغیرهای, پژوهش نشان دادهشده است.  ۱۳۴ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی» دوره ۱۰ شماره ۲» تابستان ۱۶۰۰ نتایج ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش در جدول ۶ نشان می‌دهد میزان همبستگی بین دانش‌زیبایی‌شناختی (۸12) و هوش اجتماعی (81) به میزان ۰,۱۹۷ است و میزان همبستگی در سایر متغیرها به ترتیب» ۰۰,۱۷۳ ۰,۳۷۹ ۰,۳۵۶ ۰,۵۹۹ و ۰.۳۷۱ بوده که در سطح معناداری ۰,۰۱ و ۵ رابطه مثبت و معنادار دارند. به منظور تبیین الگوی ارتباطی بین دانش زیبایی‌شناختی و سوادآموزی زبان‌شناختی و میانجی‌گری هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل» روش تحلیل ۴۳۸-7 ,00000 وحمواحط ,18 قخقل مف 1 3 و9حممهوک نی شکل ۲. مدل ساختاری پژوهش در حالت ضرایب بارهای عاملی  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... ۱۴۹۵۹ برای برآورد مدل از روش حداکثر احتمال و به منظور بررسی برازش مدل از شاخص‌های شاخض نسبت مجذوز در بردوجه آرادی (جخ ۳+ ۸ ماس نتایج بررسی شاخص‌های نیکوبی"برازش مدل ساختاری پژوهش نشان‌دهنده برازش مدل است. میزان کمتر از ۰,۰۸ برات 87315۳۸ .نشان‌دهنده برازش «قابل قبوّل مدل ساختاری است. همچنین» مقادیر 21 6۳1 ۸60۳1 87۳1 71771 همگی بالاتر از ۰,۹ هستند. در جدول ٩ ضرایب مسیر و معناداری بین متغیرهای پژوهش آمده است.؛همان‌طور که مشاهده می‌شود» ضرایب مسیر برای ٩ رابطه» در سطح ۰,۰۵ ( بزرگتر از ۱۸۹7 و کوچکتر از ۱/۹۹-) معنادار به دست آمده است. جدول ۶. نتایج رابطه مستقیم و ضرایب معناداری فرضیه‌های پژوهش فرضیه روابط علی بین متغیرهای پژوهش : معناداری ‏ نتيجه آزمون اول ‏ دانش زیبایی‌شناختی - سوادآموازی زبان‌شناختی :کی ۲۸ ۵ تأیید فرضیه دوم داش زیایی‌شناختی هوش اختماعی ۸1 ۱ ۱۱۸ ۸ | تأیید فرضیه سوم | هوش اجتماعی - سوادآموزی زبان‌شناختی رم ۱ ۱۰۵۷ ۸۳۷ تأیید فرضیه ها خر اجتها ی درک نی بر تحلیل ۳-۸ ۱ ۱۰,۲۵ ۳۵۵ تأیید فرضیه پنجم دانش زیبایی‌شناختی - درک مبتنی بر تحلیل ۸۳-۸ ۱ ۰,۱۶ ۲۳ تأیید فرضیه ششم | درک مبتنی بر تحلیل - سوادآموزی زبان شناختی ‏ ,28۸-3 ۱ ۰,۲۱ ۱ ۳۸۹ تأیید فرضیه  8۶ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی, دوره ۱۰ شماره ۲ تابستان ۱۶۰۰ همچنین» روابط مستقیم و غیر مستقیم بین متغیرهای پژوهش در مدل نهایی پژوهش در قالب دانش زیبایی‌شناختی - درک مبتنی برتحلیل | ۰/۱۶ 3 ۹ درک مبتنی بر تحلیل - سوادآموزی زبان‌شناختی ۰.۱ ۰/۳۱ سا هر براساس جدول ۷ ضریب مسیز؛بین متغیرهای (دانش‌زیبایی‌شناجتی و سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجو معلمان, 8-۰,۲۸ و ۵,/۲۵-)» (دانش زیبایی‌شناختی و هوش اجتماعی 8-۰,۱۸ و ۲-۲/۷۸)» (هوش اجتماعی و سوادآموزی زبان‌شناختی 8-۰4۷ و ۳۸,۳۷ا)» بنابراین» می‌توان نتیجه گرفت بین دانش‌زیبایی‌شناختی با سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان از طریق هوش اجتماعی» رابطه - معناداری وجود دارد. همچنین» مدل برازش‌شده نشان داد بین متغیرهای دانش زیبایی‌شناختی و درک مبتنی بر تحلیل» ۱۶/*-8 و۲/۱۲-ا» و بین دو متغیر آدرک«مبتنی بر تحلیل و سوادآموزی زبان‌شناختی ۲۱,*<م و ۳/۹۹حل بکه نشان, می‌دهد. بین دانش, زیبایی‌شناختی با سوادآموزی زبان‌شناختی از طریق درک مبتنی بر تحلیل, رابطه معناداری وجود: دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل در رابطه بین دانش زیباشناختی و سرادآموژی زبان‌شناختی دانشجومعلمان علوم‌تربیتی دانشگاه فرهنگیان استان  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... ۱۳۷۹ گلستان انجام گرفت. یافته‌ها نشان داد بین دانش زیبایی‌شناختی با هوش اجتماعی و سوادآموزی - زبان‌شناختی رابطه مثبت و معنادار» بین دانش زیبایی‌شناختی با درک مبتنی بر تحلیل و سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان نیز رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. این یافته همسو با یافته‌های گرین (۲۰۰۷) و برودی (۱۹۹۱) در این زمینه بوده است. هوش اجتماعی برای تدریس موفق دانشجومعلمان ضروری است. زیرا دانشجومعلمان را قادر می‌کند به مدیریت بهتر احساسات» هیجانات» روابط و تحلیل رفتارهای خود پرداخته و آن‌ها را در تعیین نقاط ضعف خود در مهارت‌های معلمی که می‌تواند با جایگزینی مهارت‌های جدید تدریس اصلاح شود. توانا کند (زندی» ۱۳۹۳)» و تدریس موفق نیز با به‌کارگیری دانش زیبایی‌شناختی (مهرمحمدی, ۱۳۹۰) و دانش زبان‌شناختی تربیتی امکان‌پذیر است (ذوالقدری, عطایی و بابایی» ۱۳۹۸). گرین (۲۰۰۵) و برودی (۱۹۸۸) نشان دادند افرادی که دانش زبان‌شناختی بالایی دارند. از هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل بالایی نیز برخوردارند. گرین (۲۰۰۱) نیز نشان داد دانش زیبایی‌شناختی با هوش اجتماعی ارتباط دارد و مطالعات. گرین (۱۹۷۸) حاکی از .آن است. که بین هوش اجتماعی و سوادآموزی زبان‌شناختی رابطه مثبت و؛معناداری«و جوددارد. ادر.تبیین این يافته می‌توان اذعان کرد دانشجومعلمانی که دانش زیباشناختی"3ازند».در کارورزی‌های, 2*۳ ۶*از درک و مشاهده» نقد خلق و اجرا که شامل ابتکار و نوآوری یا خلق یک اثر؛زیبا در تدریس ومهارت‌های معلمی است. استفاده می‌کنند. هدف اصلی دانش زیباشناختی» پرورش سواد هنری و دانش زبان‌شناختی تربیتی دانشجومعلمان است و دانشجومعلمان :را برای؛ بیان ادراکات» احساسات و عقاید در تدریس و ارتباط با دانش‌آموزان توانا می‌کند» و با سطح پردازش اطلاعات کلامی و غیر کلامی و زبان‌شناختی ضروری است (گریر ۱۹۹۷) و انسان را در راستای دنبال‌کردن معنا ذر هستی‌های مختلف درگیر می‌کند (گرین» ۱۹۸۸). معلم دارای دانش زیبایی‌شناختی» برای دانش‌آموزان فرصت‌هایی را فراهم می‌کند. که آن‌ها قادر به آشنایی‌زدایی از موقعیت‌های آشنا شوند. به گونه‌ای که دانش آموزان با تأمل بر امور آشنا دریابند. که این امکان وجود دارد آن‌ها به اشکال دیگر غیر از  ۸ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی» دوره ۱۰ شماره ۲» تابستان ۱۶۰۰ آسشکال: مرجرد. پذیذار. می‌شرد (ریلکیسرت: ۳:۱۹ پررسسینی, و خمکاران: ۳۹۳ روت ار ابراهیم (۲۰۱۱)» و سیکیت و ویلن (۲۰۱۸) نشان دادند ایجاد گفت‌وگوی بازکلاسی توسط معلم پیش‌شرط ضروری برای کثرت‌گرایی و تربیت دموکراتیک دانش‌آموزان است و این حاصل به کارگیری دانش زیباشناختی و سواد زبان‌شناختی معلمان در کلاس درس است و نتایج مطالعه منصوری (۱۳۹۹) نشان داد آفتی که در غیاب دانش زیبایی‌شناسی بر معلم وارد می‌شود.» تقلید و فعالیت‌های خالی از خلاقیت است و به زعم گرین (۱۹۸۹)» اين بر سواد زبان‌شناختی و سایر یافته بعدی پژوهش حاکی از آن است. که هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل نقش میانجی در رابطه بین دانش‌زیبایی‌شناختی با سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان دارند. به طوری که هر دو متغیر هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل در رابطه بین دانش زیبایی‌شناختی و سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان.به «صورت «مثبت نقش دارند. این يافته تقریبا با پژوهش‌های انجام گرفته در اين,زهینه اهم‌سو؛است (گرین» ۲:۰۵ بزودی» ۱۹۹۱؛ زندی» ۱۳۹۳؛ جاویذی کلاته :و عبدلی: ۰۱۳۹۹ سهاراوران بها عراهاه متکدوگادی دانشجومعلمان را به؛ سمت سوادآموزی زبان‌شناختی سوق می‌دهد؛ که:از جمله اينعوامل می‌توان بهبود رفتارهای زبانی فردی» سوادآموزی و تأمین دانش حداقلی قواعد ازبانی و کاربست آن در تدریس» ایجاد ارتباط موفق با دانش‌آموزان و به کار بستن صحیح زبان در مهارت‌های معلمی, پرورش توان تحلیل و آموزش تحلیلی مطالب درسی.در حوزه تدریس او تفهیم اشاره؛ کرد (محمدی چابکی» ۱۳۹۲). همچنین, عوامل دیگری مانند هوش اجتماعی و دانش زیبایی‌شناختی می‌تواند زمینه‌ساز بهبود سوادآموزی زبان‌شناختی باشد (برودی» ۱۹۸۸). دزه‌تتین "این .يافته می‌توان گفت دانشجومعلمانی که از دانش زیبایی‌شناختی همراه با خلق و اجرا در سطح بالا درک و مشاهده قوی و واکنش نقد بیشتری برخوردار بودند در مهارت‌های معلمی در کارورزی و ارائه سمینار موفق‌تر بوده و با استفاده از هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل خود از سواد زبان‌شناختی تربیتی بیشتری برخوردار بودند. در مقابل, دانشجومعلمانی که از دانش زیبایی‌شناختی کمتری برخوردار بوده و  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... ۱۳۹۵ برای کسب اين دانش تلاش نکرده‌اند در مهارت‌های معلمی ضعیف عمل می‌کنند و به دلیل ناآگاهی و عدم استفاده از هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل میزان سوادآموزی زبان‌شناختی آن‌ها کاهش می‌یاید. بنابراین» داشتن میزان متوسطی از دانش زیبایی‌شناختی» دانشجومعلمان را وادار به انجام وظایف و مسئولیت‌های مهم معلمی و تدریس به نحو احسنت. توام با خلاقیت می‌کند. همچنین, دانشجومعلمانی که سوادآموزی زبان‌شناختی بالاتری دارند» تمایل دارند از طریق هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل در راستای کسب دانش زیبایی‌شناختی تلاش کرده و از مژلفه‌های مهم آن در تدریس استفاده کنند و موفق باشند. اما دانشجومعلمانی که دانش زیبایی شناختی بالاتری دارند در تدریس‌های تمرینی و کارورزی به خود اعتماد بیشتری داشته و توانایی‌ها و مهارت‌های لازم در کنترل و تنظیم طرح درس» تدریس و سایر مهارت‌های معلمی را دارند و به دلیل استفاده از هوش اجتماعی و درک"آمبتنی بر تحلیل موثر در زمینه سوادآموزی زبان‌شناختی» با تثبیت موقعیت اجتماعی, دانش‌آموازا, در.کلاسن درس» امکان افزایش قدرت یادگیری» اصلاح و تقویت گفت‌وگو به عنوان یکی از راهبردهای اضلی در تربیت فعال» در تمایز بین زبان محتوایی و زبان تدریس از خود تلاش بیشتری نشان می‌دهند. اغلب يافته‌ها به استفاده کم افراد"ذازای.سواد زبان‌شناختی ازآمژلفه‌های درک مبتنی بر تحلیل, از جمله درک مبتنی بر تصورات و برداشت‌ها بصیرات مبتنی بر تجزیه و تحلیل» تخیل, ترکیب مفاهیم» رمزگشایی نشانه‌ها و عناصر مربوط به یک تصور اشاره کرده‌اند. همچنین, نشان داده‌اند به کارگیری موّلفه‌های هوش اجتماعی, از جمله شناخت اجتماعی» همدلی» خودکنترلی» هماهنگی روابط متقابل و مهارت‌های همکاری متقابل با سوادآموزی زبان‌شناختی ارتباط مثبت دارند. گرین (۵۹۹۶ ۱۹۹۸) در پژوهش‌های خود به این نتيجهه. رسید که هوش اجتماعی می‌تواند سواد زبان‌شستاختی را پیش‌بیتی کند. برولای: (۱۹۹۱) ی ریورزا(۲:۹) نشان,ذادند «دانش زیبایی‌شناختی پیش‌بینی کننده مثبتی برای سوادآموزی زبان‌شناختی است. در اين زمینه» بانگ و همکاران (۲۰۱۹) و بلک (۲۰۰۶) نشان دادنده معلم به کارگیرنده و انتقال دهنده مبانی زبان با کمک دانش زیبایی‌شناختی در تربیت است در نهایت» معلمان باید توانایی تجزیه و تحلیل و آموزش تحلیلی  5۵۰ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی, دوره ۱۰ شماره ۲ تابستان ۱۶۰۰ مطالب را به دانش‌آموزان داشته باشند. در این زمینه جایگاه سوادآموزی زبان‌شناختی در توسعه و بهبود تربیت‌معلم بی‌بدیل است. معلمان به عنوان انتقال‌دهندگان فرهنگ باید در وهله نخست. از توانمندی‌های ارتباطی بسیار بالا برخوردار باشند. اگر نظام تربیت‌معلم نتواند بازیگران خوبی را برای اجرای مبانی» اصول و روش‌های تربیتی پرورش دهد دچار ضعف اجرایی و عملکردی خواهد شد. زیرا در نهایت. معلمان باید انتقال‌دهندگان و مجریان خوبی برای برنامه‌های تربیتی باشند. به عبارت دیگر, تربیت معلم یعنی تربیت رفتارهای زبانی افرادی که نظام آموزش و پرورش قصد دارد از آن‌ها به عنوان بازوان اجرایی اهداف خود استفاده کند. در زمینه نحوه تدریس» آشنایی با زبان تدریس و تفهیم و نیز آشنایی با زبان علوم مختلف بسیار بااهمیت است. معلمان باید هر دو توانایی انتقال و فهماندن مطالب را یادگرفته و به شیوه‌های تفهیم که بر مبنای نظریات و اصول و پژوهش حاضر مانند سایر پژوهش‌ها با محدودیت‌هایی مواجه بوده است. از آنجا که متغیرها و عوامل دیگری در سوادآموزی. زبان‌شناختی «دانشجومعلمان.می توانند.نقش داشته باشند و در پژوهش حاضر بررسی با کترل نشا نیپمک مگ شرد. پيشنهاد می‌شود با توجه به اینکه دانش زیبایی‌شناختی دانشجومعلمان قابل دستکاری.و کنترل هستند» بنابراین» کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی توسط متخصصان در دانشگاه فرهنگیان یا اجرای فعالیت‌های فوق برنامه برای دانشجوسلمان رت علوم تربیتی و سایر رشته‌های گربیت‌معلم مور واقع شده و باعث بهبود سواد زبان‌شناختی دانشجومعلمان می‌شود. همچنین» آموزش روش‌های صحیح درک مبتنی بر تحلیل و پرورش هوش اجتماعی که دارای نقش کلیدی در رابطه بین دانش زیبایی‌شناختی و سوادآموزی - زبان شناختی می‌باشند» می‌توانند انقش زیادی دز" بهبود سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... ۱۹۵۱5 انصاری» مریم بختیاری نصرآبادی» حستعلی لیاقت‌دار» محمدجواد. و باقری» خسرو (۱۳۹۳). تحلیلی بر نظريه تجربه زیبایی‌شناسی جان دیویی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی» ۶۱(۳۲)» پورحسینی» محمد, سجادی, سیدمهدی, و ایمانی» محسن(۱۳۹۳). تبیین دلالت‌های دیدگاه جان دیویی در خصوص هنر و زیبایی‌شناسی برای فرایند تدریس و یادگیری. پژوهش در تسلیمیان؛ ناصر سرمدی,» محمدرضا و سیفی, محمد (۱۳۹۹). تبیین جایگاه ادراک زیباشناسانه در تعالی ذهنی یادگیرندگان و ارائه الگویی مفهومی برای برنامه درسی هنر. پژوهش در جاویدی کلاته جعفرآبادی» طاهره» و عبدلی, افسانه (۱۳۹۹). زیبایی‌شناسی و هنر از دیدگاه ماکسین گرین و اشارات توبیتا آنهزویکردهای نوم آمولیشی ۹ ۲(۱۳)» ۲۱-۶۵ داوری» حسین (۱۳۹۳). زبان‌شناسی کاربردی انتقادی» رویکرد میان‌رشته‌ای سنجش‌گر در نقد و ذوالقدری» ماندانا عطایی» محمودرضا. و باباییه عضمت (۱۳۹۸). آگاهی زبانی معلم از گفتمان تعامل کلاسی: گفتار مربی ورزیده در متناسب‌سازی دانش تربیتی محتوا با بافت آموزشی. رادی» مطهر و افضل, جاال‌الدین (۱۳۹۳). در باب زیبایی‌شناسی. مجله نقد کتاب هنر ۳ و ای زندی» بهمن (۱۳۹۳). زبان‌شناسی تربیتی به مثابهه حوزه پژوهشی میان‌رشته‌ای. مطالعات ساعتچی, محمدمهدی (۱۳۸۸). افول تجربه زیباشناسانه. طلاعات حکمت و معرفت. ۶(۱۰)» ۱۸- سالاری» پرورین» و توان؛ عباس (۱۳۹۷). بررسی نیازهای حرفه‌ای نومعلمان دانش‌آموخته دانشگاه  85۵۲ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی» دوره ۱۰ شماره ۲» تابستان ۱۶۰۰ فرهنگیان در زمینه آموزش زبان فارسی در دور ابتدایی. علوم روان‌شناختی»۷۲(۱۷)» سهلانی, محمدجواد (۱۳۸۱). زبان‌شناسی و مطالعات میان‌رشته‌ای. پژوهش زبان‌های خارجی, ۰۱۳ شرفی» حسن (۱۳۸۷). نقد و بررسی زیباشناسی هری برودی و کاربرد آن در تعلیم و تربیت. فتحی واجارگاه» کوروش (۱۳۹۹). برنامه درسی به سوی هویت‌های جدید. شرحی بر نظریات فدایی» غلامرضا (۱۳۸۸). علم و ادراک و نحوه تشکیل آن. معرفت فلسفی, ۱(۳)» ۱۳۱-۱۹۳ گرمابی» حسن‌علی, ملکی» حسن» بهشتی» سعید» و افهمی»:رضا (۱۳۹۶). طراحی و اعتباریابی الگوی بومی برنامه درسی دور ابتدایی مبتثی بر مولفه‌های زیبایی‌شناسی و هنر. مطالعات محمدی چابکی, رضا (۱۳۹۶). تبیین جایگاه زبان در تقویت مبانی» تصریح اهداف و توسعه وسایل منصوری؛ امیر (۱۳۹۹). از زیبایی‌ششناسی تا زیبای شناسی*هنر و تهلان‌آشرق» ۱۸(۵)» ۳-۹ مهرمحمدی, محمود (۱۳۹۰). تبیین چرخش«زیباشناسانه در تعلیم و تربیت. درس‌های خرد و کلان برای بهبرود کیفیت: آموزش با الهام از عالم هنر. تعلیم و تربیت. ۱(۲۷)» ۱۱-۳۶ هاشمی,» منصور (۱۳۸۸): مبانی معرفت‌شناسی زبان‌شناختی و تبیین علم تفسیر. ادب‌پژوهی» ۳(٩)» 6 ۳666۰ عصنجم/3 حلاز فاصم ۸ نصمقمصتعقصذ امک .(1995) ۷۷۰ مفتعچ۸ 5۵0 ۵۶ 5ع56ع۳0م 0صه کدمنکعته‌کنل کعول- عمط ح عالها آزمم-عط102 .(2004) سا لداظ ,(18)5 ,30620 200 286 ع 12 ,کل اممط5 عصفخم عطا حنطانی وصنصم‌ناتعوم 7 .(۳۵) 81087 ۷۷۰ 0 بصانوست0 فصه عنامطاعع۸ .(1988) .1 وزوو0ظ 1 ۷۷۰ 6 کال ی ح لت .اممط5 عناطحم ص ماه اه احه که عام: عط1 .(0991) .13 و80 8 ,اوشسوصذ له صمناهاه که معط عطا صم صمنوعاقع۴ م(معل) 6 :27۷ وحصه۸10 .(60-73 .00) که عطا عمط عصنطهع هه صاحستنه  تبیین مدل سوادآموزی زبان‌شناختی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش ... ۱۵۳5 :۵ .60020 66 265 0۵ پجعکه م۸ توعصنطععل معصعطاونا۳ .(1972) .5 .1 وزولوحمنظ 0 6ععدا هاز 20 ,کادتواهصه 5 علهع5 ندوع 100۵0 .(2016) 06 با ۳۰ مقاعم0 ۵۶ وگ مطهزه همع 1-0 ,34 ,۳0163110 0صه کعناعننعهصنا +کعنکندع نا امدمناع اه صز کاع 0۳0۶0 0 00-0067200۳ تعصنلاع ماد صز صاصق طا۳ (2018) ۶ ,ص۷16 ب مش معانفاع0 -52 ,48 ,20ع0 200 کعناکنع 1 مدع عمجم عناعطاععه کصعحغلنط صز دحوم ,33 ولاتشاو 3 عسله۷ مطم‌معمانطم که کععودی 0و طاعص ۳ عطا که عس۸ .(1999) 8۰ متق1 و عقق 156 نععنامطاععد آمعنامص هه کعصمحغلنط ۶ه غامد عط1 .(2014) بط یک ,عل۳ع 30 5۰ - 105563 :۳۳۵۵0560 هگ معط ما حلهم مه ع تمصع مهن ۸ .(2005) کل مصدعظ 618 06اه ص320 0051 که عطا صز موه 1065 .(3999) ۷۷۰ ۵۰ ,ع6ک1ظ 850065 320۵03 :۵۳۵ 3767 بععصمع زا اماصذ دمم .(01998) .0 مصفصعامی 40 جضاع ۶و عع0ع50 ۵ قدنا ۳۵۷۵ 156 +معصمعنااماصذ آهنم5 .(2006) .0 متقصعلم6 با60 اکزط20 1611 حصه ۵۵0 :۵۳۵ 316 مک منطک 1۵1200 08ن۲20 هه برهعننا هز وروی که 6105 عنصعلهعد 156 «ر2013) بش با 60۶۶56۳0۵ کمن اونداعصنآ ق۲۳۶6 کعناعندعصن]آ وعنامحص۸ صز دعجنا‌عمععم 0ص کصون وم +لنمهحط 5 ع8ع00[[6 16206۲5 :۷۵۳6 316 .8 162 ۵۶ کعم2 قآ .(1978) 34۰ معصععتی 56-2 ,(20)4 مط0ناق 5۵ عناعطاوه۸ ماه نع 36 هم دعهمد عط1 .(3986) 36۰ معصععجی 6و6[ 1625 وصسه‌نقیم آمفطی فص کاس 156 تفن م6 .(1994) .36 معصععتی 850 .بانط 0صه رکه عط۲ ,60۳6561۵0 +وعا ما 200 کمطامهام/3 .(3997) 3/۰ معصععجی 166۳65 1350016 7عاصع0 صلصمصناآ 156 ,تفع ۴عاط ۵ 00 کصمناع ۷ «(2001) 3/۰ معصععتی 7 156 .۹00 نع فصن ۵ کععور5 156 نعزعنی ۵۶ عم ج صذ عصنط163 .(2005) 3/۰ معصععتی 7 ,ولاکها5 016906726 ۵ 8سنصم 06 نصمنامصاعمصذ وصه ۸ .(2007) 3/۰ معصععتی ۸010 ۳۵۵۳۵ :100000 ناونع آهنم5 که ع86 1322 .(1980) 1 بش۸ .36 ,۲۵1۵۵ از وصغفاصنط ۲ +رعومعقلمم ععتاعصذ هز صمامصنعقصز کم ععهام 156 .(2010) ۷۰ ,113۳000 357-3۰ ,(14)4 رصمنام ۵ ع حلص م۸ طمصصق۳ وصه عصععجی عصنجه/1 دمم توصنطه که کدوزعصعصنل عناعطوعه عطا عصنصنصعط .(2012) با ,قطط110 67 2006 8 0نط0ع1 دعوم 200 وخصعلز مععلع1 موم معطدع 06660 :60106 عناعندع1 وصه عصنصوم اهادعصم10ع 100 ‎ )2019(.‏ تعاکنلام11 ه 1 ۰ ,110208۶ اه حادم صعامع 00ص عطا صز امصصی عخخصهی که علمد عطا عصنصنص‌جمم ۲ 8 00۷[ .(2013) ۳۰ ,صناقت 1/۳ 6 مسط بل 3/183 کل 1/1810 مس 1/3028 کصکنصق 0 عطا 10098 +کاحصاک .(2018) بش ,تعلطامگاعم 1500 ۶ ریگ ,80۳2055  85۵۴ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی, دوره ۱۰ شماره ۲ تابستان ۱۶۰۰ وعزع 106010 286/366 نع 1 ععمعااص عمم لوصا عناعنعصنا عطا یز کعهد‌ عم حلعنطت 06012808 نان ه 10۵۳۵ +کععمعله ۷۷۵0-00 .(2011) بش۸ مصنط۳ط1 ۸۶ وس وقصلان۵ 3 24-6 ,(3)3 760280 لمعناس6 عمط فص مو‌صععه مصکنصعحط مصوناهصاع 1۵ 1010 عاعنحعا معط بآ8550 جه عام موم ماه منممد ۸ .(2009) .1 ,8۵065 8 1303500 :م1 باه اه ۶ ععمدع 1 6ط1 .(1974) .1 ما5 09087 ۵۶ 3260260 .(2001) 1۰ ,106 2 .0 بلق .36 مظ6ففنص 1/23 .10 مق1۷67ژ5 0۰ 0006 [[نط 3/0۵7 :۵۳۵ 370 .کناعناع نا ۵ 13000000 .(1972) 8 ۷۵۳052 ۰ و60 110 وزوتقدمنانل عاعنعمازم کوععاوطع ۷۷ 3/00 .(2004) جعادطع ۸۷ 6 م۸ :3۵۲۵08 فصه ععهقتعهها نما ب(2019) بک با ۸/10۹0 [هزطا 77136۳۵۳ .(2019) ۷۷۰ مقا700 ۵۶ و72 و7080 وه ۷8۶ ولا و5136 وب و08ق71 و3 ,7308 -240 ,117 ,ق6ل۷0ع37 3100021 عصنصمع1 خمعصع منم لوصد عع0ع1ممصل عناعنعصنا

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین دانش زیباشناختی و سوادآموزی زبان شناختی دانشجومعلمان علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان استان گلستان با توجه به نقش میانجی هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل انجام گرفت. روش پژوهش، توصیفی - همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش همه دانشجومعلمان علوم تربیتی (پسر و دختر) دانشگاه فرهنگیان استان گلستان به تعداد 849 نفر تشکیل داده اند. از جامعه آماری یادشده، براساس جدول کرجسی و مورگان، 265 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها پرسشنامه های محقق ساخته دانش زیبایی شناختی، سوادآموزی زبان شناختی، درک مبتنی بر تحلیل و پرسشنامه هوش اجتماعی سیلورا (2001) به کار گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش ، مدل معادلات ساختاری اجرا شد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد دانش زیبایی شناختی با سوادآموزی زبان شناختی، هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل دانشجومعلمان علوم تربیتی رابطه معنا داری دارد و هوش اجتماعی با درک مبتنی بر تحلیل و سوادآموزی زبان شناختی رابطه مستقیم و معناداری دارد. همچنین، دانش زیبایی شناختی به صورت غیر مستقیم از طریق هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل با سوادآموزی زبان شناختی دانشجومعلمان رابطه معناداری دارد. در نتیجه، مدل مفهومی ارائه شده از برازش آماری مناسبی برخوردار است؛ بدین معنا که مدل سوادآموزی زبان شناختی دانشجومعلمان علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان براساس دانش زیبایی شناختی، هوش اجتماعی و درک مبتنی بر تحلیل، با داده های تجربی برازش دارد.

450088

از اين‌رو هدف پژوهش حاضر غلبه بر مشکلات مطروحه در مدل مارکوویتز از طریق کاربرد مدل 1060-6۸16077 3269120 مبتنی بر تحلیل موجک و رهیافت هانگ و لیتزنبرگر می‌باشد. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل بازده قیمت سهام گروه‌های منتخبی از بازار سرمایه ایران است که بیش‌ترین تاثیر را از تحریم‌های اقتصادی طی دوره ۱۳۸۷/۹/۲۴ الی ۱۳۹۸/۳/۲۶ متحمل شده‌اند. دوره زمانی مذکور به دوران قبل از برجام» پسا برجام و خروج آمریکا از برجام تفکیک شده است. همچنین از ماتریس کواریانس حاصل از ۲ روش متفاوت (غیرشرطی و شرطی مستخرج از مدل -106 827/681270 7)) در مدل بهینه‌یایی سبد دارایی هانگ و لیتزنبرگر در مقیاس‌های زمانی ۴ گانه استفاده شده نتایج حاکی از وجود خصلت چندمقیاسه بودن تئوری بهینه‌یابی سبد دارایی هانگ و لیتزنی رگر در بازار سرمایه ایران بود. به گونه‌ایی که کارایی سبدهای دارایی در مقیاس‌های میان ماهانه و بلندمدت بیش‌تر از کارایی این سبدها در مقیاس‌های کوتاه‌مدت است. ضمن آن که در تمامی زیربخش‌ها سبدهای دارایی که با استفاده از توزیع بیزی حاصل شده‌اند دارای کارایی بالاتری نسبت به سایر سبدهایی هستند که از سایر واژه‌های کلیدی: بهینه‌سازی پرتفوی» رویکرد بیزی» موجکک» مقیاس زمان» مرزهای کارا پیچیدگی بازارهای مالی» تخصصی شدن مبحث سرمایه گذاری و رشد و توسعه ابزارهای مالی» فعالان بازار سرمایه را نیازمند مدل‌ها و ابزارهایی نمود تا ایشان را جهت نیل به هدف غائی خود یعنی انتخاب بهترین سبد دارایی بأری دهد. در خقیقت سرمايه گتذاری فرآیندی پیچیده شامل تصمیم گیری راجع به بازده احتمالی مورد انتظار است. این پیچدگی فرآیند سرمایه گذاری باعث گردید روز به روز روش‌ها و نظریه‌های متفاوتی جهت بهینه یابی سبددارایی ارائه و توسعه یاید. امروزه در بازارهای جهانی و بازارهای بسیار ناپایدار مانشد بازار بورس» اندازه گیری کارایی و مدیریت ریسک بازار تبدیل به یک عامل مهم برای رقابت و حتی بقای موسسات مالی شده است. به عقیده (2018) .۵1 ۵۳ لططله5 تصمیم گیری در شرایط نااطمینانی یکی از ویژگی‌های مهم مدل- های بهینه‌یابی تخصیص دارایی‌های ریسکی به‌شمار می‌رود. (2020) .21 ۵۲ 11086101 مهم‌ترین مفاهیم در تصمیم گیری برای سرمایه گذاری را ریسک و بازده معرفی می‌کنند. ایشان بحران‌های مالی اخیر را به شدت تایثرگذار بر اجزا و عناصر بازارهای مالی قلمداد می‌کنند و تلاطم و تغییرپذیری را جز لاینفک بازار سرمایه بیان می‌ کنند. به عقیده (2018) 13۵916827 :8 1۳27201 یکی از عوامل موثر در بهینه‌سازی سبد سهام» اثر سرریز بازده و ریسک از بخشی از بازار بر بخش دیگری از بازار است. به‌طوری که (2020) .21 2۲ ۹:۳ به‌هم پتوستگی موجود در نوسانات قیمست سهام یا سایر دارایی‌ها را عاملی جهت انتقال نوسانات قیمت از یک يا چند بخش به سار بخش‌ها معرفی می‌کنند. به عقیده ژانگ و همکاران (2018) .21 6۲ 710208 روش مبانگین - واریانس مار کوویتز محبوب‌ترین روش به منظور حل مشکل انتخاب سبد بهینه است. بازده انتظاری و ماتریس کواریانس دو ورودی رویکرد مارکوویتز در انتخاب بهینه سبد دارایی می‌باشند که به- سختی قابل برآورد از اطلاعات تاریخی (4۵12 ع10191071) هستند. اما (2020) .21 اه (1[ذط 1۳ متذکر می‌شوند که بنا به حساسیت بسیار زیاد فرآیند میانگین - واریانس مارکوویتز به تغییرات اند ک در ورودی‌ها و همچنین وابستگی فرآیند یاد شدهابه قیمت‌های تاریخی گذشته ( 0891 60 819106۵1) که منجر به عدم استفاده از دانش و تجربه شخص سرمایه گذار در بازار سرمایه می گردد» متاسفانه مدل بهینه‌ یابی سبد دارایی ما رکوویتز موجب انتخاب تعداد کمی از دارایی‌های برتر می گردد. ایشان استفاده از رویکرد بیزی را جهت رفع نواقص مدل مارکوویتز پیشنهاد می- کنند. به عقیده (2006) .21 ۵۲ 311110 انتخاب پرتفوی بهینه و محاسبه انحراف معیار پرتفوی نیاز به پیش‌بینی ماتریس کواریانس بازده دارایی‌ها دارد. (2018) ۷76 :8 181 معتقدند که برآورد ساختار کواریانس نقش مهمی در انتخاب سبد دارایی ایفا می کند. (20042) ۷۷۵1۶ :8 1.6001 از روش انقباض بیزی (580717286 32769120) برای تخمین ماتریس کواریانس استفاده کردند. ایشان اثبات می کنند که رویکرد مذکور ماتزیس کوازیانس نمونه را بهتر برآورد می‌کند. (2018) بل 6۵۳ ,320065 استفاده از توزیع قابل پیشی‌بینی پسین ( 0۳6۵6۷6 008167107 را برای مقابله با مشکلات الگوی مار کوویتز پیشنهاد می کنند. ( +8 1:1817010 6) 72160027108 استفاده از هر توزیع پیشین یا یک ماتریس کواربانس معکوس را بزراق به عقیده (2018) .۵1 6۲ 711208 تحت رویکرد بیزین» برآوردهای میانگین و واریانس به توزیع‌های قابل پیش بینی (ع1۷6ع0۳6۵1) از بازدهی اوراق وابسته است. استفاده از توزیع قابل پیش - بینی بازده اوراق و استراتژی بیزی بهینه‌سازی سبد دارایی» از حداکثرسازی سود مورد انتظار به- دست می آید. (2010) 7100۷ :8 713 استفاده از رهیافت بیزین را برای وزن‌دهی به سبد دارایی تحت تئوری مارکوویتز پیشنهاد می کنند و معتقدند که این رهیافت نتایج بهتری را ارائه می‌دهد. یکی دیگر از نقدهایی که به مدل‌های پیشین تشوری مدرن پرتفوی وارد می‌شود» فرض توزیع نرمال واریانس سبد دارایی است. (2015) آکد‌زه27 :8 ,۸۵۳۵۵ 3007 نتایج رهیافت مار کوویتز از ریسک را زمانی کابردی می‌پندارند که بازده دارایی‌ها یا دارای توزیع نرمال و یا تابع مطلوبیت جهت حداکثرشدن درجه دوم باشند. از این‌رو از توزیع‌های نامتقارن با دنباله‌های پهن در مدل‌های تعمیم‌يافته مار کوویتز استفاده شده است که به داده‌های جهان واقعی نزدیک‌تر هستند. محققانی همچون (2016) .۵1 6۵۳ ۸۳۵۷۵11۵ از یک رویکرد ناهمسانی واریانس شرطی پویا (-100 617) جهت استخراج ماتریس کواریانس در مدل مارکویتز استفاده کردند. اما مدل‌های ناهمسانی شرطی پویا دارای محدودیت‌هایی در تجزیه و تحلیل سری‌های زمانی نامتقارن می‌باشند. در این راستا (1998) 778 :8 12۳06۲ معتقدند که مدل‌های گوناگون ماتریس کواریانس در رفتار دینامیکی واریانس‌ها کواریانس‌ها و همبستگی‌ها محدودیت‌های قابل توجهی را لحاظ می‌نمایند و روش اتخاذ شده توسط مدل‌های مذکوّر جهت. بررسی تاثیر شوکک‌های پیشین بازدهی‌دارایی‌ها بر واریانس و کواریانس عاملی جهت بروز برآوردهای همبستگی شدیدتری در این مدل‌ها است. از این‌رو (2017) 72100010 :8 13212 ضمن تایید برآوردهای بیش‌ازحد پویایی‌های همبستگی توسط مدل‌های 110۸70177 بیان می‌دارند از آن‌جا که فرضیه چگالی شرطی باید بر اساس حقایق رایج و مرسوم در بازده دارایی‌های مالی از جمله چولگی و ناهمسانی واریانس شرطی» اثر اهرم و دم‌های پهن استوار باشد و حال آن که مدل‌های مذکور در تسخیر تمام این ویژگی‌ها ناکامند» بنابراین این واقعیت بر تخصیص سبد دارایی و ریسک منتشر شده:در بازارها تاثیر گذاشته و موجب بر آوردهای نادرستی از آنان می گردد. این مهم موجب گردید تا استفاده از مدل‌های ناهمسانی واریانس چوله چند متغیره مانند 100-0۸7۹6077 3269120 که توانایی بیش‌تری از مدل‌های 7 در اتخاذ ویژگی‌های سری‌های زمانی مالی در فرآیند برآورد ماتریس‌های کواریانس و همبستگی دارند توسط (2017) 72100۳0010 :8 8212 (2014) .له اه 30۳ ( :8 820/655 5)) 1.20761 و سایرین مورد استفاده قرار گیرد. به عقیده این محققین مدل‌های بیزین 7 که توانایی تسخیر وی ژگی‌های عدم تقارن و دنباله‌های پهن موجود در بازده سری‌های زمانی مالی را دارند می‌توانند گزینه بهتری نسبت به مدل‌های 1/0۸7۳177 متعارف جهت بررسی همبستگی‌های پویا و همچنین استخراج ماتریس کواریانس بین سری‌های مالی باشند. لیکن مشکلات مدل مارکوویتز به اینجا ختم نمی‌شود. یکی دیگر از معضلات رویکرد مار کوویتز فرض در نظر گرفتن محدودیت فروش است. بدین معنی که امکان فروش کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست. از این‌رو (1988) 1.11700067867 ۵8 711208 با معرفی مدل تعیم‌یافته مار کوویتز این قید را در مدل (2013) 160۳ :8 10 استفاده از روش‌های تبدیل موجک در مدل مار کوویتز را منجر به ارائه نتایج واقعی تر می‌دانند؛ ضمن آن که به عقیده (2017) .21 ۵1 1.10 بایستی خصلت‌های بعد فرکانسی موجود در سری‌های زمانی مالی را هنگام تحلیل نتایج در نظر گرفت. همچنین ( .ل2 6۲ 602627 1) افق‌های سرمایه گذاری مختلف در طول دوره سرمایه گذاری را یکی از نگرانی‌های سرمایه- گذاران و مدیران سبد دارایی برمی‌شمارند بدین صورت که بازده بازار نه‌تنها متغیر با زمان است» بلکه وابسته به مقیاس زمانی مربوط به افق‌های مختلف سرمایه گذاری می‌باشد. از آن‌جا که (2018) .۵1 6۲ ,710208 معتقدند که پژوهش‌های احتمالی آینده بر روی توزیع‌های مختلف بازدهی‌های اوراق قرضه در مدل بهینه‌یابی سبد دارایی مار کوویتز تمرکز خواهند نمود و از طرفی (2020) .21 ۱ ,لانا721هسته تئوری مدرن پرتفوی را بهینه‌سازی میانگین --واریانس معرفی می‌کنند بر این اساس در این پژوهش سرمایه گذاری که قصد سرمایه گذاری در یک سبد دارایی بهینه طبق الگوی هانگ و لیتزنبرگر برای یک افقزمانی محدود دارد در نظر گرفته شده است. دوره پژوهش از ۱۳۸۷/۹/۲۴ الی ۱۳۹۸/۳/۲۶ و به تفکيیک دوران قبل از برجام» پسا برجام و خروج آمریکا از برجام است. داده‌های مورد استفاده شامل بازده قیمت سهام گروه‌های منتخبی از بازار سرمایه ایران می‌باشد که بیش‌ترین تاثیر را از تحریم‌های اقتضادی متحمل می‌شوند. ماتریس کواریانس با استفاده از ۲ روش متفاوت (غیرشرطی و شرطی مستخرج از مدل-16060 382765120 67) در مدل بهینه‌یابی سبد دارایی هانگ و لیتزنبرگر در مقیاس‌های زمانی ۴ گانه براساس رویکرد تبدیل موجکک گسسته با حداکثر همپوشانی (110101۷77) مورد استفاده قرار میگیرد و نتایج در انتها با هم مقایسه می‌شوند تا بهترین سبد دارایی با توجه به معیار شارپ! از بین ۲ ماتریس کواریانس مذکور انتخاب گردد. از آن‌جا که ایرادات اصلی وارد به مدل مار کوویتز عبارتند از: لزوم داشتن توزیع نرمال سری بازدهی‌ها و عدم امکان فروش استقراضی» مدل -17060 3276520 7 و رهیافت هانگ و لیتزنبرگر به ترتیب مشکلات مدل مارکوویتز را برطرف می‌سازند. ضمن آن که استفاده از تحلیل موجک امکان ارائه یک پرتفوی مناسب پراساس دامنه‌های فرکانسی و زمانی متفاوت را طی زیر دوره‌های مختلف فراهم می‌سازد. در حقیقت نویسندگان به دنبال آن هستند تا رویکرد بهینه‌یابی سبد دارایی ما رکوویتز را به گونه‌ایی تعمیم و باز طراحی نمایند که هم ویژگی‌های بارز سری‌های زمانی مالی از قبیل چولگی و کشیدگی بیش‌از حد و هم ملاحظات مورد توجه سرمایه گذاران یعنی حداقل ریسک و فروش استقراضی را در فرآیند بهینه‌یابی و تشکیل سبد دارایی مدنظر قرار گیرد. مباحث آتی این پژوهش به‌ترتیب بر اساس مبانی نظری» روش : تحقیق» يافته‌ها و نتیجه گیری تنظیم شده است. برای مطالعه حاضر دو نظریه شناسایی شده است: اولین تشوری توسط ( :8 1007/6 3) 1016706۲8 ارائه شده است که بیان کننده ح ر کت مشت رک قیمت دارایی‌های مالی به‌دلیل رفتار توده‌ایی (06112۷107 116۲0۵) در بازارهای مالی است. ایشان دریافتند که قیمت کالاهای خام نامرتبط» گرایش به حرکت مشت رک باهم دارند. تئوری دوم توسط مارکوویتز راجع به تنوع‌بخشی سبد دارایی است. این تئوری بیان می‌کند که نوسانات یک سبد دارایی کم‌تر از میانگین وزنی نوسانات اوراق بهادار است به طوری که سبد دارایی حاوی دارایی‌های است که بازده آن‌ها کاملا یکی از ورودی‌های مورد نیاز غدیران ریسک با هدف ایجاد.پرتفوی کار آمده همبستگی پویا ۱. از معیار شارپ جهت مقایسه کارایی سبدقای دارایی در مطالعات مختلفی از جمله (2020) .21 ]6 ,17120111 استفاده میان اوراق بهادار در پرتفوی خویش می‌باشد. رخدادهای جهانی مثل قیمت ارز و طلا تنش‌های سیاسی مثل تحریم‌های اقتصادی و اخبار لحظه‌ای مانند قیمت حامل‌های انرژی (به‌ویژه قیمت نفت) از جمله ریسک‌ها و شوکک‌هایی می‌باشند که فعالان بازار سرمایه با آن مواجه هستند. به عقیده (2006) .۵1 21 ,81110 در دوره‌های پر نوسان» مقدار و شدت همسبتگی تحت تاثیر نوسانات قرار می گیرد. به عقیده (2018) ۸۳۶08 هنگام ایجاد مدل‌های مالی» تمایل به تسخیر پیچیدگی- های بازارهای مالی و نیاز به ساده‌سازی جهت انجام برآوردهای معقول و ممانعت از تخمین‌های بیش‌از حد وجود دارد. (2014) 7۶0۶ :۸8 3201018 یکی از تکنیک‌های حداکثرسازی بازدهی را متنوع‌سازی سرمایه گذاری عنوان می‌کنند. همچنین (2018) 130901 :8 1321627 تنوع سرمایه گذاری را روشی جهت حداکثرسازی نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاران قلمداد می‌کند. نظریه متنوع - سازی سبد دارایی (1952) 11271601112 13277 یک از معروف‌ترین نظریه‌ها در این زمینه می‌باشد. این نظریه به این معنی است که سرمایه گذاران همه دارایی‌های خود را در امنیت و با بیش‌ترین ارزش تنزیل شده سرمایه گذاری کنند. به عقیده (2019) .21 6۲ /(172 اصطلاح معروف "تمام تخم مرغ‌های خویش را در یک سبد قرار ندهید" در نگاه اول بسیار شبیه به مسئله چگونگی تخصیص مجموعه‌ای از سرمایه گذاری‌های مالی به‌نظر می‌رسد. از نظر ایشان تئوری نوین سبد دارایی یک فرد ریسکک‌پذیر را در نظر می گیرد که"قصد سرمایه گذاری در دارایی‌های مالی را دارد. نتیجه مهم این تئوری ایجاد یک روش بهینه برای ترکیب دارایی‌ها در.یک سبد دارایی است به طوری که بازده مورد انتظار بر اساس یک سطح معینی از,ریسک به حداکثر برشد. سرمایه گذاران می‌توانشد براساس درجه ریسک گریزی و ریسکک‌پذری خود و تابع مطلوبیت بیش ترین بازده انتظاری از سرمایه گذاری خویش را به‌وسیله شناسایی مرز کارای" مربوط به سبد دارایی‌ها به‌دست آورند. هر کدام از سرمایه گذاران تر کیب سبد دارایی خویش را هدف کمینه کردن ریسک و بیشینه کردن بازده از طریق انتخاب نقطه‌ایی روی مرز کارا بر مبنای ریسکک گریزی و ریسک‌پذیری خود قرار ۱. حل مکرر مدل ما رکوویتز به‌ازای مجموعه‌ای از مقادیر مختلف سطح حنداقلی بازده سبد دارایی و رسم نمودار بازده - ریسک سبد دارایی به‌ازای پاسخ‌های گوناگون» مجموعه نقاطی را ارائه می‌دهد که از آن به عنوان مرز کارا یاد می‌شود. در واقع مرز کارا یک تصویر ساده از رابطه جانشینی میان بازدهی و ریسک را ارائه می‌دهد. می‌دهند. مطابق با ایده اساسی نظریه مدرن پرتفوی» سرمایه گذاری در دارایی‌هایی که همبستگی کاملی با یکدیگر ندارند موجب خنثی‌سازی ریسک این دارایی‌ها و ایجاد یک بازده ثابت با ریسک کم‌تر می گردد. کوادراتیک بودن» محدودیت بالا و پایین سرمایه گذاری در هر دارایی» وزن‌های ناپایدار و بیش از حد و ضعف عملکرد خارج از نمونه از جمله ضعف‌های رهیافت ما رکوویتز جهت بهینه‌سازی سبد دارایی است. در این زمینه (1980) 1/6۲10 و .۵1 ۵۳ 820067 (2018) نشان دادند که تحلیل میانگین - واریانس در معرض ضعف‌ها و محدودیت‌های کلاسیکی قرار دارد که اساسا با وزن‌های پرتفوی غیرعادی همراه است." (2018) 76۳ :8 1081 برآورد ساختار کواریانس را یک عامل مهم در انتخاب سبد دارایی بیان می‌کنند. (1973) 6۳۵06۹۲ :۸8 31600 از یک مدل همبستگی ثابت ( ۲۵۳۳6120 ۲081201 [61) جهت ایجاد ماتریس کواریانس استفاده کردند. (1999) .1 6۳ 012 از یک مدل عامل برای برآورد ماتریس کواریانس استفاده و آن‌را در مدل حداقل واریانس سبد دارایی (84۷2) اعمال نمودند. (2000) .21 2۲ 1.21017 از تثوری ماتریس تصادفی به‌منظور دسترسی به ماتریس- های همبستگی مالی استفاده کردند. (2004) .21 21 5112711 برای تعیین درصد اخلال (0186) در یک ماترس کواریانس از تئوری ماتریس تصادفی استفاده کرده و سپس بخش اخلال را از ماتریس همبستگی جدا کردند. (2019) 80200 :8 م90 با بیان‌این مهم که استخراج دقیق پارامتر همیستگی از اطلاعات بازار در عمل مشکل می‌باشد از یک مدل میانگین-واریانس مستحکم مار کوویتز (6ع168-۷27127 8/1]271601112 ۲00181) تخت شرایط نااطمینانی از نوسانات و همبستگی چند دارایی مالی پر مخاطره استفاده کردند. ایشان از یک چارچوب احتمالی جهت تسخیر نااطمینانی و ابهام در ماتریس کواریانس استفاده نموده و توانستند به یک حد پایین‌تری برای معیار شارپ از هر استراتژی پرتفوی کارای مستحکم دست یابند که مستقل از هر مدل‌سازی ماتریس کواریانس بود. رویکرد انقباضی مبتنی بر بازار بلک-لیترمن (1-111673۵ع812) مدلی است که در آن یک میانگین وزنی از تعادل بازار و دید گاه سرمایه گذاران برای بر آورد بازده‌های انتظاری محاسبه می‌شوند. (2015) ۷7210462 :8 2120 مدل بلکک- لیترمن را به مواردی که توزیع ۱. این وزن‌ها عموما هنگام ایجاد پرتفوهای بهینه و کارا ایجاد می‌شوند. بازدهی‌ها از یک توزیع بیضوی تبعیت می‌کنند گسترش دادند. توزیع‌های چند متغیره بیضوی (کصونابطازاعنه آهعنامنااه عاهسه ‏ نا احه) توزیع‌های جا یگ پنی هستند که توسط ( 6۲ ۳300221 7) .لاف (2014) .له ۲ ,۵۳8 و (2015) ۷21062 :۵ 2120 برای بازارهای مالی معرفی گردیدند. به‌عقیده (1991) 1۳2106۲ :8 3681 تخمین بازده مورد انتظار نه تنها پیچیده‌تر از تخمین واریانس و کواریانس است. بلکه یک تخمین اشتباه از بازده مورد انتظار می‌تواند منجر به ایجاد سبدهای دارایی غیربهینه گردد. برای فاثق آمدن به این مشکل در مدل 3/77 روش‌های مبتنی بر آمار بیزی توسط (1986) 5872710 :8 ۳۳۵۶۲ (2000) ۷7۵۶۲ ۵۶ تقلناهش ( 82 ۸۳۵0۷ 0) م2۳ (2017) .له 2۱ 3000۵7 و (2018) .له ۲ 3۳۵00 06 و (2020) .له اه نللنط امروزه بسیاری از عدم قطعیت پارامترها به عقیده (2019) .له ۵۳ 7080 در چارچوب آمار بیز تجزیه و تحلیل می گردد. (2006) .21 61 07675671270 با استفاده از تقریب تصادفی» یک رویکرد انتخاب سبد دارایی را با به کارگیری یک توزیع قابل پیش‌بینی بیزی از بازده اوراق در نظر گرفتند. آن‌ها پیشین‌های سلسله مراتبی (0۳0۲5 [1016۲2721162) را از بردار میانگین و ماتریس در مدل ما رکوویتز میانگین بیانگرابازده مورد انتظار و واریانس نشان‌دهنده ریسک سبد دارایی است. لیکن واریانس و انحراف معیار به‌عنوان دو سنجه ارزیایی ریسک با فرض نرمال بودن توزیع بازده دارایی‌ها صحیح است که در بسیاری از مواقع به دلیل آن که توزیع بازده دارایی‌ها نرمال نیست يا به‌شکل توزیع بازده چوله است» این فرض مقدور نمی‌باشد. برای غلبه بر این مشکل محققان از ماتریس کواریانس مستخرج از مدل‌های 16۸6017 استفاده کردند. .۵ 21 ۸۳۵۵11۵17 (2016) از یک رویکرد ناهمسانی واریانس شرطی پویا (1060-6۸76177) که توانایی اتخاذ یک توزیع ] استیودنت را دارد جهت استخراج ماتریس کواریانس در مدل مارکویتز استفاده کردند. ایشان تایید کردند که رویکرد 110۸7017-060 در تسخیر ماهیت دنباله‌های پهن موجود در توزیع بازده سهام توانمندتر از مدل کلاسیک مار کوویتز است. (2018) 71007۵10 80 فالم5 به- منظور تخمین همبستگی‌های متغیر با زمان میان بازده سهام از یک مدل ناهمسانی واریانس شرطی مشروط (100) استفاده نمودند. به عقیده ایشان یک بخش مهمی از فرآیندهای امروزه تحصیص دارایی» تعیین همبستگی میان دارایی‌هاست که به سرمایه گذاران در ذست‌یابی به یک پرتفویی با حداکثر بازدهی و کم‌ترین سطح ریسک ممکن کمک می‌کند. لیکن به عقیده ( :8 13210176105 5) اطعجتهآ (2014) له اه ۳0۳0 و (2017) مامصفله7 6۶ هله8 از آن‌جا که توزیع غیرشرطی اکثر بازده دارایی‌های مالی دنباله‌های پهن‌تری نسبت به مدل‌های با توزیع نرمال دارد» بنابراین معرفی چولگی در توزیع خطا مدل 1/0۸146077 می‌تواند منجر به حصول نتایج دقیق‌تری با توجه به نو آوری پژوهش حاضره هیچگونه مطالعه داخلی به کمک رهیافت بیزین -1۳۴ 7 ) اقدام به بهینه‌سازی سبد دارایی نکرده است. از این‌رو این بخش به بررسی مهم‌ترین (2020) .۵1 01 زالنا1۳1 از یک رویکرد بیزی جهت ارزیابی استحکام نتایج مدل بهینه‌یابی میانگین - واریانس در ایجاد یک پرتفوی جهانی استفاده کردند. این رویکرد بیزی» مدل سنتی مار کوویتز را جهت تعیین خطاهای بر آورد و ترکیب آن‌ها در فرآیند انتخاب سبد دارایی گسترش داد. به عقیده ایشان ایده استنتاج بیزی یک نمونه اضافی یا اطلاعات پیشین مفیدی را با داده‌های نمونه ترکیب می کند که موجب حصول پرتفوی بهینه بیزی از طریق حداکثرسازی سود مورد انتظار با توجه به یک توزیع پیشگویانه می گردد. به‌طور کلی ایشان مزایای استفاده از رویکرد بیزی در رهیافت مار کوویتز را به شرخ زیر بیان می‌کنند: ۲ به‌کار گرفتن صحیح رویکرد مذکور در بستر تئوری مرن پرتفوی جهت آمیختن باورهای سرمایه گذاران» نااطمینانی در بازده مورد انتظار و استخراج ماتریس کواریانس صحیح و مناسب که مدل‌های آماری استاندارد اغلب آن‌ها را نادیده می گيرند. ۳ مد نظر قرار دادن همزمان داده‌های تاریخی و اطلاعات پیشین مانند دانش متخصصان ۰ ۰ ۰ ‌ ۰ 2 ۸ ۰ ۰ :2 ۴ استخراج مرزهای کارای بهتر نسبت به مرز کارای یک الگوی بیش‌ازحد خوشبین ۱ به منظور آشنایی با روش‌شناختی مدل‌های آ100-0۸767 327768120 مراجعه شود به (2014) .۵1 61 ۳107161 و (2019) .۵1 6۲ 7020 با استفاده از داده‌های روزانه ۳۰ شرکت منتخب در بازار سرمایه چین از ۶ نوامبر ۲۰۰۹ تا ۲۱ اکتبر ۲۰۱۱ دریافتند که امروزه بسیاری از عدم قطعیت پارامترها در چارچوب بیزی تجزیه و تحلیل می گردد. پيامد در نظر نگرفتن این عدم قطعیت پارامترها و مدل‌ها تشکیل سبد دارایی غیربهینه است. جهت استفاده از رویکرد بیزی در تحلیل انتخاب پرتفوی از نظر آنان» بایستی سرمایه گذاران ابتدا پارامترهای پیشین را تنظیم نمایند. سپس ایشان از قوانین آمار بیز جهت حصول پارامترهای پسین استفاده کند. (2016) طلوم/1 :8 3۵00 با استفاده رویکرد 6۸0-6 و آنالیز موجک. وابستگی متقابل بازار سهام مالزی با شرکای تجاری اصلی خود را با در نظر گرفتن همبستگی‌های زمان - متغیر و افق‌های مختلف سرمایه گذاری سرمایه- گذاران بررسی کردند. به عقیده ایشان روش شناسی 310۸74077-0600 توانایی در نظر گرفتن توزیع ۲ وارپانس‌ها را که منعکس کننده تسخیر ماهیت پهن دنباله‌های توزیع غیرنرمال بازده‌های شاخص سهام است را دارد. در واقع ایشان به‌منظور غلبه بر یکی از انتقادات اساسی وارد بر مدل مار کوویتز مبنی بر سادگی بیش‌از حد و داشتن توزیع نرمال واریانس‌های سبد دارایی از روش- شناسی فوق استفاده نمودند. همچنین نویسند گان از آنالیز موجک جهت بررسی استحکام نتایج استفاده کرند. (2006) .۵1 ۵1 81110 از داده‌های روزانه مربوط به بازده سهام منتخب در گروه‌های صنعت» خدمات و مالی بازار سرمایه: کشور ابتالیا طی دوره ۱۹۹۱الی ۲۰۰۳ برای مقایسه سبد دارایی مستخرج از رهیافت مارکوویتز با استفاده از ماتریس. کواریانس به‌دست آمده از مدل‌های 6۴ 206 و ۳0060 استفاده کردند. ایشان نتیجه گرفتند: که مدل ۳106 پرتفوهایی با کم‌ترین همان‌طور که در مقدمه اشاره گردید الگوی مار کویتز اصلی دارای محدودیت فروش است. بدین معنی که امکان فروش کوتاه‌مدت میسر نیست. (2009) .ل۵ 61 3۵0204 معتقدند اگر یک اقتصاد متشکل از مجموعه‌ای از دارایی‌های پرمخاطره همراه با یک دارایی بدون ریسک باشد.» آن گاه پرتفوی‌هایی که در امتداد خط بازار سرمایه" (:3/7)) قرار گرفته‌اند نسبت به پرتفوی‌های مرز کارا که تنها حاوی دارایی‌های پرمخاطره هستند» برتری دارند. روش‌های متعددی برای استخراج خط بازار سرمایه وجود دارد که همه آن‌ها بر اساس روش ضرایب لاگرانژ هستند. یکی از این روش‌ها رویکرد هانگ و لیتزنبرگر می‌باشد. به عقیده (1999) 512100107 ۸84 722168010 در صورتی که هیچ محدودیتی در وزن دارایی‌ها وجود نداشته باشد» آن‌گاه مرز کارا به سهولت از طریق جبر ساخته می‌شود. هرچند برخی از کتب پیشرفته تر استخراج مرز کارا در اين شرایط را به- وسیله راه‌حل تکراری مجموعه‌ای از معادلات همزمان نشان می‌دهند؛ لیکن رویکرد بهتری نیز وجود دارد. هانگ و لیتزنبرگر توضیح دادند چگونه می‌توان دو نقطه در مرز پیدا کرد و چگونه می‌توان با استفاده از نتایج (1972) 1312016 یک مرز کامل را با استفاده از این نقاط ایجاد کرد. وی امکان فروش استقراضی (منفی بودن اوزان) را به مدل پایه‌ای مار کویتز با معرفی رابطه‌ای ریاضی تحمیل نمود. می‌توان مدل استاندارد ما رکوویتز را برای سرمایه گذاری که قصد بیشینه‌سازی بازده (حداقل‌سازی ریسکک) سبد دارایی خود را دارد به‌صورت زیر در نظر گرفت: در رابطه فوق ۷۷ بردار وزن‌ها و1۴ ماتریسی اوارزبانشی > کواربانس‌راشت. این ماتریس می‌تواند به‌صورت شرطی يا غیرشرطی باشد. قیود نیز بیان می‌کنند که اولا" بایستی مجموع وزن دارایی‌های مختلف در سبد بهینه مساوی یک باشد و ثانیا امکان فروشی استقراضی وجود ندارد. لیکن بدلیل آن که از رویکرد هانگ و لیتزنب رگر جهت برآورد مدل مار کوویتز استفاده شده است بنابراین قید یکی دیگر از راهکازهای بهینه‌سازی توری مد سبد دارایی نار کوویتز استفاده از رویکرد تبدیل موجک می‌باشد به طوری که (2013) 610[ :8 1 استفاده از روش‌های تبدیل موجک در مدل مار کوویتز را منجر به ارائه نتایج وآقعی‌تر می‌دانند و معتقدند که روش مذکور هیچ فرضیه ۱ مرز کارای غیرخطی مارکوویتز به‌وسیله دز نظر گرفتن برخی مفروضات توسط شارپ به مرز کارای خطی تبدیل گردید. این مرز خطی به خط بازار سرمایه (1.3106 3/]۵71661 [20112:)) در ادبیات مالی شهرت دارد. جدیدی را در مدل مار کوویتز ایجاد نمی‌کند. (2016) 1/1251 6۶ ۸۳۵۵11۵0 و طلزعه/2 +6 نط۳۵ (2016) از رویکرد 11010177 جهت بررسی تغییرات مزایای تنوع‌بخشی سبد دارایی باتوجه به افق‌های مختلف سرمایه گذاری سرمایه گذاران یا دوره‌های نگهداری سهام استفاده کردند. 11۵0150 (2016) طلنعه/3 :8 بر آورد گر واریانس بر اساس ضرایب 11010177 را به‌طور مجانبی کاراتر از برآوردگر واریانس بر اساس ضرایب یک تبدیل موجک گسسته (11۸77) می‌دانند و معتقدند که با استفاده از 31010171 می‌توان واریانس و کواریانس‌های کاراتری در مقباس‌های زمانی متفاوت محاسبه نمود. از ابزار موجک در مطالعه رفتار سری‌های زمانی نامانا در چارچوب افق‌های زمانی گوناگون جهت بررسی هم‌زمان» زمان و مقیاس سری‌های مالی استفاده می گردد. از آن‌جا که آنالیز موجک» سری‌های زمانی را به اجزا قائم با فرکانس‌های متفاوت تفکیک می‌سازد» بنابراین امکان بیان همبستگی بین سری‌های زمانی را در افق‌های زمانی متفاوت ایجاد می‌کند. به دلیل آن- که بازار سرمایه شامل فعالان متعدد با افق‌های زمانی مختلف است و اين افق‌های زمانی متفاوت بر نحوه عملکرد آنان تاثیر بسزایی می گذارد» در این پژوهش از تجزیه‌وتحلیل موجکک جهت بهینه- سازی سبدهای دارایی در مقیاس‌های زمانی مختلف بازده قیمت سهام از طریق تجزیه بازده قیست براساس مقیاس به مقیاس در دو حوزه زمان و مقیاس استفاده شده است. پژوهش حاضر از تبدیل 1 با طول ۸ و در ۴ سطح استفاده کرده است. (2001) :21 61 /(62ع و 6000 :8 10 (2013) طول ۸ در تبدیل مذکور را یک طول مناسب جهت تحلیل ویژگی داده‌های سری‌زمانی قلمداد می‌کنند. همچنین (2013) 1170 :8 170 بحث می‌کنند که رویکرد 11070177 با ۸ وقفه» ضرایب موجک هموارتری را نسبت به سایر فیلترها مانند فیلتر موجک هار (۳1227) تولید می کند. در رویکرد 110101۷7 فیلترهای موجکک (عز77) و مقیاس گذاری (0) در امین سطح تجزیه مطابق با (2017) .[۵ 61 11 به صورت رابطه (۲) تعریف می‌شوند: )۳ 7 رو ع مروق و 21/2/ ییا < یربا هر یک از فیلترهای موجکک 24010177 عرضی برابر با 1 + (1 - ,ل)(1 - آ2) 2 زر دارد و هنگامی می‌توانشد محاسبه گردند که فیلر موجکک پایه 140101077 و فیلشر مقیاس گذاری 1 برابر با رابطه (۳) تعیین شده باشند (2015 ,ط12[0۵). (۳ بویا 1(*۳۹) < رو ع بیرق ور 2ل۷ا/ یرطخ رک ونط ضرایب موجک و مقیاس گذاری به‌طور مشابه به‌وسیله روابط زیر ایجاد می گردند: باتوجه به توضیحات فوق برابری طول ضرایب موجکک 31010۷77 در هر مقیاس با طول سیگنال اصلی (7٩) کاملا آشکار می‌باشد. بنا به تعریف ضرایب 7 1/101017 مطابق با ( :8 ۳06۲0۷21 0)) 1۷21060 بیان ماترسی ضرایب موجک و مقیاس گذاری معادلات فوق به صورت رابطه در رابطه (۶)» وله و ولا ماتریس‌های ۷7 4 ۸7 هستند. از روش 3/0171 سری‌زمانی اصلی را در نهایت می‌توان به‌صورت رابطه (۷) به‌دست آورد: 0 رگ + :(1 ربر2 < 7 را + لا له و2 < 7 جزئیات 11010177 برای سری‌زمانی اصلی (٩) در مقیاس 1 توسط پارامتر ۶( و هموارساز 7 برای ۷ در مقیاس آ به‌وسیله پارافتر وگ نشان داده می‌شود. هدف این پژوهش معرفی مدلی جهت انتخاب پرتفوی‌ایی است که با ارزیابی آن سرمایه- گذاران اقدام به انتخاب درست سبد دارایی (پرتفوی) کنند. ویژگی منحصربه‌فرد مطالعه پیش‌رو استفاده از رویکردهای متغیر با زمان (1136-۷272108) و وابسته به مقباس (4606۵61 2[6ع9) جهت استخراج ماتریس همبستگی میان متغیرهای پژوهش می‌باشد. با استفاده از وابستگی مقیاس- زمانی (1116-9282[6)» این مقاله قادر به شناسایی پرتفوی‌های منحصربه‌فرد برای مجموعه‌های گوناگونی از سرمایه گذاران با افق‌های مختلف سرمایه گذاری و یا دوره‌های متفاوت نگهداری سهام است. همچنین به پیروی از (2017) .۵1 61 فآ و (2015) .۵1 6۳ 10ع0ن27221 و 6۳ نصز1108 (2020) .21 دوره مطالعاتی پژوهش به ۳ زیر دوره براساس توافق جامع هسته‌ای ایران با ۶ اقتصاد برجسته دنیا که یکی از مهم‌ترین رخدادها و شوکک‌های وارده به اقتصاد کشور پس از انقلاب اسلامی بوده تقسیم شده است. این ۳ زیر دوره عبارت‌اند از دوره قبل از توافق برجام» دوره تصویب برجام تا خروج آمریکا از آن (پسا برجام) و دوره برجام بدون آمریکا. دوره زمانی پژوهش از ۱۳۸۸/۸/۲۶ الی ۱۳۹۸/۳/۲۶ و سهام منتخب شامل شپنا (پالایش نفت اصفهان)» وبملت (بانک ملت)» ونفت (سرمایه گذاری صنعت نفت)» خساپا (سایپا)» خودرو (ایران خودرو) و وتجارت (بانک تجارت) می‌باشند. از آن‌جا که هدف اصلی این تحقیق ارائه یک پرتفوی مناسب براساس دامنه‌های فرکانسی و زمانی متفاوت بر اساس ماتریس‌های کواریانس مختلف است.» از رویکرد 11070177 و با استفاده از فیلشر حداقل نامتقارن داویشیز " (1]۸) با طول ۸و مدل 300-6۸673 ۳ه[فه 32 استفاده شده است. مقیاس‌های تجزیه موجک و دوره‌های مربوطه عبارتند از: و( (۲ تا ۴ روز)» 192 (۴ تا ۸ روز)» 3( (۸تا ۱۶ روز) و و( (۱۶ تا ۳۲ روز). درواقع جز 1( به نوسانات کوتاه‌مدت (روزانه) مدل در اثر وقوع شوک در مدل» اجزا و2 و 3 به نوسانات مربوط به میان‌مدت متغیرها (هفتگی و میان ماهانه") و جز و12 به نوسانات بلندمدت متغیرها (ماهانه) اشاره می‌کنند. به‌عنوان نمونه نمودارهای زیر شمایی از انواع تجزیه موجک برای بازده شاخص قیمت سهام منتخب در سه زیر دوره را به تصویر می کشاند: ۱ بایستی خاطر نشان شد که سهام منتخب از گروه‌هایی می‌باشند: که بیش‌ترین تاثیر را از تحریم‌های اقتصادی علیه ایران متحمل نمودار ۱. تجزیه موجکت 1 رل برای بازده شاخص سهام منتخب در زیر دوره اول نمودار ۲. تجزیه موجک 2اآ برای بازده شاخص سهام متتخب در زیر دوره دوم نمودار ۳. تجزیه موجکت چا برای بازده شاخص سهام منتخب در زیر دوره سوم نمودار 5. تجزیه موجک یز رل برای بازده شاخص سهام منتخب در زیر دوره سوم توصیف آماری بازده شاخص قیمت سهام منتخب حاکی از آن است که اکثر سری‌های موجکک از توزیع گوسی (نرمال) برخوردار نیستند. هم‌چنین سری‌های موجک تمایل به پیروی از یک توزیع لپت وکرتیک با قله‌های بلندتر و دنباله‌های چاق‌تر دارند. در نهایت آزمون‌های ۸۲ و 5 مانایی سری‌های موجکک را در سطح مغنی دار ینک :درصد تایید می‌کنند» بنابراین مدل- های اقتصادسنجی بدون مشکل. رگرسیون: کاذب می‌توانند روی آن‌ها اعمال گردد. جهت مقایسه کارایی مدل‌های مختلف رویکرد ما رکوویتز به زوش هانگ و لیتزنب رگر مدل برنامه‌ریزی رهیافت مذکور توسط نرم‌افزارهای 0 و اکسل برای ده مقداز مختلف از بازده سبد دارایی تحت کواریانس شرطی مدل 1706 132/6910) حل و ریسک هر کدام از بازده‌ها در جداول! ۱ تا ۴ بیان جدول ۱. ریسکت (انحراف معیار) به‌ازای مقاد بر مختلف بازده پرتفوی در موجکت 7 ول ۲. ریسک (اتحراف معیار) به‌ازای مقاد بر مختلف بازده پرتفوی در موجکت 7( غیرشرطی ‏ , شرطی بیزین ۱ غیرشرطی | شرطی بیزین جدول ۳. ریسک (انحراف معیار) به‌ازای مقاد بر مختلف بازده پرتفوی در موجکت 715 ول ۶. ریسکت (انحراف معیار) به‌ازای مقاد بر مختلف بازده پرتفوی در موجکت ۳ همان‌طور که جداول ۱ تا ۴ نشان می‌هند» با مقایسه کارایی سبدهای به‌دست آمده از ماتریس- های وارپانس-کواریانس غیرشرطی و شرطی مدل 16060 387/691270 مشاهده می‌شود که در تمام زیربخش‌ها و موجک‌ها کارایی سبد دارایی مدل 100 13869120 بیش تر از مدل غیرشرطی می- باشد. البته درجه کارایی در زیربخش‌های مختلف گوناگون است. در زیربخش‌های اول و دوم در تمامی موجکک‌ها» سری‌های بازدهی قیمت سهام منتخب طبق آزمون جارکک-برا دارای توزیع غیرنرمال می‌باشند به همین جهت اختلاف میان کارایی سبدهای دارایی به‌دست آمده از مدل‌های غیرشرطی و شرطی بیزین زیاد و قابل توجه می‌باشد. اما در زیر بخش سوم و موجکک و( سری- های بازدهی سهام وتجارت» وبملت و وخودرو و در موجکک 1(3 سری‌های بازدهی سهام وتجارت و وخودرو و در موجک (1 سری‌های بازدهی قیمت سهام خساپا وخودرو و وتجارت دارای توزیع نرمال نمی‌باشند؛ از این‌رو تفاوت میان کارایی سبدهای دارایی مدل‌های غیرشرطی و شرطی بیزین زیاد نیست. درواقع هنگامی که تمام سری‌های زمانی دارای توزیع غیرنرمال باشند کارایی سبدهای دارایی مستخرج از ماتریس واریانس-کواریانس مدل شرطی بیزین بسیار بیش‌تر از مدل غیرشرطی است. اختلاف میان کارایی سبدهای دارایی مستخرج از مدل‌های غیرشرطی و شرطی بیزین هنگامی که ترکیبی از سری‌های زمانی نرمال و غیرنرمال وجود داراد کم‌تر می‌باشد و این امر ضرورت استفاده از مدل‌های بیزین در بازارهای مالی را به‌ویژه زمانی که تمام سری‌ها غیرنرمال هستند را شفاف و مهم بیان می‌دارد. در جدول(۵) وزن"ه ز کدام از دارایی‌ها در پرتفوی- ایی که براساس ماتریس واریانس-کواریانس مستخرج از مدل 1060 332/69120 و بازده انتظاری همان‌طور که جدول (۵) نشان می‌دهد در دوران قبل از توافق برجام (زیربخش ا) بیش‌ترین کارایی سبد دارایی به موجک و( که مربوط به.افق زمانی بلندمدت (۱۶ تا ۳۲ روز) است مربوط می‌شود. در این موجک بیش‌ترین وزن به سهام خودرو تعلق دارد. باتوجه به علامت منفی این سهم» طبق پیشنهاد هانگ و لیتزنبرگر این سهم در وضعیت 51071 قرار دارد. منظور از وضعیت مذ کور فروش استقراضی سهام خودرو است. در دوران پسا برجام (زیربخش ۲) که کشور در دوران رونق سیاسی و اقتصادی خود به‌دلیل رفع و کاهش تحریم‌های هسته‌ایی و اقتصادی قرار گرفت بیش‌ترین کارایی به موجکک و(1 که مربوط به افق سرمایه گذاری میان ماهانه! (۸ تا ۱۶ جدول ۵. آوزان سهام منتخب در سبد دارایی مستخرج از مدل 000-6۸716077 837/69120 زیربخش ‏ موجک شپنا وبملت ونفت خساپا خودرو | وتجارت ۰ معیار شارپ" 1 1 1 ۵ ۴۳۲ ۵۸ ۶ ۶۴/۳ ۳/۵۷ ۳ نکته قابل توجه در این زیر بخش آن است که کارایی سبدهای دارایی در تمامی موجک‌های این دوره بالاتر از کارایی تمامی سبدهای دارایی در زیرتخش‌ها و موجکک‌های دیگر است (البته معیار شارپ موجک و(1 در زیربخش‌های اول و و دم تقریبا برابر است) که این امر نشانه تاثیر مثبت رفع تحریم‌ها و تنش‌های سیاسی در بازار سرمایه ایران به‌عنوان یک شوک مثبت اقتصادی می‌باشد. در مقیاس تصمیم گیری ۸ تا ۱۶ روزه (موجکک 3و(1) بیش‌ترین وزن سبد دارایی به ۲ این معیار از تقسیم بازده پرتفوی بر انحراف معیار پرتفوی به‌دست می‌آید و هرچه این معیار بزرگک‌تر باشد عملکرد سبد شرکت خودرو تعلق دارد که در وضعیت 108 قرار گرفته است. منظور از این وضعیت یعنی سرمایه گذار بایستی سهام شرکت مذکور را خریداری کند و مالک آن خواهد بود. پس از خروج آمریکا از برجام (زیربخش ۳) بیش‌ترین کارایی مجددا به مقیاس زمانی میان ماهانه تعلق دارد به - طوری که بیش ترین سهم به شرکت ونفت در وضعیت فروش استقراضی قرار دارد. به‌منظور تجزیه و تحلیل بهتر جدول فوق» اوزان بهینه پرتفوی‌های کاراایی که با هدف حداقل‌سازی ریسک در سطوح مختلف بازده» شناسایی شده‌اند در نموداری به نام نمودار مرزهای کار رسم شده است. نمودار ۵ مرز کاراق سبددارایی موجکت رال در زیرپخش ۱ در ادامه به‌منظور استفاده کاربردی از مطالب فوق» سرمایه گذاری درنظر گرفته می‌شود که قصد سرمایه گذاری در بازار سرمایه ایران و تشکیل سبد دارایی از سهام یاد شده در این پژوهش را دارد. وی قصد دارد تا مبلغ ۰ هزار واحد پولی را با درنظر گرفتن بازده ۱/۷ درصدی, انتخاب ماتریس واریانس-کواریانس مطلوّب و قیمت آخرین روز سهام منتخب, در بازار سرمایه ایران سرمایه گذاری کند و سبد دارایی خویش را به روش هانگ و لیتزنبرگر بهینه‌سازی نماید. با فرض اینکه امکان فروش استقراضی در بازار سرمایه ایران وجود دارد» هانگ و لیتزنی رگر به این سرمایه- گذار پیشنهاد می‌کنند که در هر زیر بخش و در هر موجک چگونه اقدام به تشکیل سبد دارایی خویش نماید تا بتواند بیش‌ترین کارایی را کسب نماید. طبق جداول فوق مشخص است که بایستی از ماتریس واریانس کواریانس مدل بیزین استفاده نمود. همچنین بایستی خاطر نشان کرد که در جدول زیر منظور از علامت منفی» فروش استقراضی سهام می‌باشد که این ویژگی نقطه عطضف نمودار . مرز کارای سبددارایی موجکت ]در زیربخش ۲ | ۱. فروش استقراضی در بازار سرمایه» عمل فروختن اوراق بهاداری است که از شخص ثالثی (معمولا یک کارگزار) و با هدف خریدن مشابه همان دارایی در آینده جهت پس دادن آن به قرض‌دهنده» قرض گرفته می‌شوند. مابه‌التفاوت قیمت فروش سهام و خرید مجده آن با کسر هزینه‌ای که به کار گزار بابت کارمزد پرداخته می‌شود» سودی خواهد بود که از فروش استقراضی به‌دست می‌آید. در پژوهش حاضر به‌منظور ترسیم دور نمایی از ایجاد شرایط فروش استقراضی در بورس ایران و نحوه واکنش سرمایه گذاران به آن» این امکان در تجزیه و تحلیل‌ها در نظر گرفته است. ژائو و همکاران (۲۰۱۹) با مقایسه دو سبد دارایی بهینه در حالت‌های فروش استقراضی و عدم فروش استقراضی:دریاقتند که نمودار رز کارای سبد دارایی در حالت فروش استقراضی بالاتر از نمودار مرز کارای سبد دارایی در خالت عدم فروش استقراضی است. این امر نشان‌دهدنده آن است که فروش استقراضی می‌تواند از ریسک غیرسیستماتیک جلوگیری کرده و موجب افزایش نسبت شارپ گردد. نمودار ۷. مرز کارایی سبددارایی موجکت 3ال در زیربخش ۳ جدول 1. تعداد سهام در سبد دارایی بهینه متشکل از سهام منتخب زیربخش | موجک ‏ شینا وبملت ونفت خساپا خودرو وتجارت با توجه به معیار شارپ جدول (۵) تنها موجکک‌هایی در جدول اخیر تفسیر می‌شوند که دارای بیش‌ترین کارایی هستند. همان‌طور که جدول (۶) نشان می‌دهد در زیربخش ۱و موجک و(1 بیش‌ترین تعداد سهم خریداری شده به سهام وتجارت تعلق دارد. باتوجه به علامت مثبت این سهم, به‌پیروی از هانگ و لیتزنبرگر مشخص می گردد که این سهم در وضعیت 1008 قرار داشته و سرمایه گذار بایستی این تعداد سهام مشخص شده در جدول را از شرکت تجارت خریداری نماید. بعد از وتجارت» دومین سهم به شرکت خودرو تعلق دارد. اما از آن‌جا که علامت تعداد سهام این شرکت منفی می‌باشد بدین معنی است که سهم مورد نظر در وضعیت 51107 قرار گرفته و سرمایه- گذار بایستی این تعداد سهم را به‌صورت فروش استقراضی در اختیار گیرد. سهام خساپا و شپنا در این موجک در وضعیت 1008 و سهام وبملت و ونفت در وضعیت فروش استقراضی قرار دارند. در زیربخش ۲و موجک و( بیش ترین تعداد سهم به شرکت تجارت تعلق دارد که در وضعیت 8 قرار گرفته است. سهام خودرو و ونفت نیز وضعیت خرید مشابه با وتجارت دارند. لیکن سهام شپنا وبملت و خساپا در وضعیت فروش استقراضی قرار می گیرند. در زیربخش ۳و مقیاس زمانی میان ماهانه سهام وتجارت» خودرو و ونفت در وضعیت فروش استقراضی و سایر سهام در وضعیت 1008 قرار می گیرند به‌طوری که بیش‌ترین تعدادسهام خریداری شده به سهام وتجارت مطالعه‌ی وی ژگی‌های سری‌های زمانی بازده قیمت سهام طی مقیاس‌های زمانی و زیربخش‌های گوناگون می‌تواند ترجیحات سرمایه گذاران را بهتر هویداسازد. از اين‌رو هدف این تحقیق» بیان اهمیت مفاهیم مقیاس-زمان» سری‌های زمانی با دنباله‌های پهن و چولگی و تفکيک دوره‌های پژوهش بر اساس شوکک‌های اقتصادی در بهینه‌یابی سبد دارایی به‌منظور استفاده از اوزان بهینه در تصمیم گیری‌های سرمایه گذاری و نیز شناسایی وضعیت دارایی‌های هر سبد است تا مشخص گردد که رفتار فعالان بازار سرمایه در چارچوب مقیاس‌های زمانی و زیر دوره‌های متفاوت چگونه است؟ بدین منظور از رویکرد آنالیز موجک جهت بیان مفهوم مقیاس-زمان و بررسی استحکام نتایج» مدل همبستگی شرطی پویای بیزی جهت تسخیر ویژگی‌های دنباله پهن و چولگی موجود در سری های زمانی بازده قیمت سهام منتخب و مدل هانگ و لیتزنبرگر جهت تعیین وضعیت سهام در هر سبد دارایی استفاده گردید. نتیجه مهم حاصله از پژوهش حاضر پی بردن به ویژگی چندمقیاسه بودن تئوری بهینه‌یابی سبد دارایی هانگ و لیتزنبرگر در بازار سرمایه ایران ممی- باشد. به گونه‌ایی که با استفاده از مقیاس‌های زمانی متفاوت برای بازدهی‌های سهام» برآوردهای گوناگونی از مدل مار کوویتز ایجاد می‌شود. این بر آوردها حاکی از آن است که کارایی سبدهای دارایی در مقیاس‌های میان ماهانه و بلندمدت (موجکک‌های و(1 و و(1) بیش‌تر از کارایی این سبدها در مقیاس‌های کوتاه‌مدت (1(آ و و(]) است. همچنین از آن‌جا که .له ۱ ن11ن 71۳ (2020) نشان دادند که استفاده از رویکرد بیزی در تئوری مدرن پرتفوی باعث بهبود عملکرد این توری می گردد پژوهش حاضر به وضوح نشان داد که در تمامی زیربخش‌ها سبدهای دارایی که با استفاده از توزیع بیزی و به کمک ماتریس واریانس-کواریانس مستخرج از روش مونت کارلو زنجیره مار کف (۸]03/0) حاصل شده‌اند دارای کارایی بالاتری نسبت به سایر سبدهایی است که از سایر توزیع‌های آماری به‌دست آمده‌اند. این امر نشان‌دهنده آن است که پارامترهای پسین و پیشین مورد استفاده جهت استخراج ماتریس واریانس -- کواریانس» اطلاعات مفیدی را جهت انتخاب سبد دارایی درا ختیار فعالان بازار بوزس؛ایران قراز می‌دهد. از این‌رو تمامی تحلیل‌ها براساس ماتریس واریانس-کوازینانس مستخرج از مدل 2606 32769120 و مدل هانگ و لیتزنبرگر صورت گرفت. همچنین یکی از دستاوردهای مهم پژوهش حاضر تاثیر مثبت برجام و رفع تحریم‌های اقتصادی بر بازار سرمایه ایران است. همانطور که جداول ۱ تا ۴ نشان دادند ریس سبد دارایی در تمامی بازده‌ها در زیر بخش دوم که مربوط به دوران پسا برجام و رفع تحریم‌های اقتصادی ایران می‌باشد در تمامی موجک‌ها کم‌ترااز زیر دوره‌های اول و سوم است. البته این مساله در جدول ۵ که مربوط به معیار شارپ می‌باشد نیز به وضوح بیان گردیده است. نتایج حاکی از آن است که بیش‌ترین کارایی بورس اوراق بهادار تهران در زیربخش‌های اول» دوم و سوم به ترتیب مربوط به موجکک‌های چهارم» سوم و سوم است که در این میان توجک سوم زیربخش دوم که افق سرمایه گذاری میان ماهانه (۸ تا ۱۶,روز) را نشان می‌دهد,قارای بیش‌ترین کارآیی براساس معیار شارپ می‌باشد. پژوهش حاضر همانند مطالعه (2017) .21 ۵1 40 اهمیت توجه به رخدادهای سیاسی و مقیاس‌های مختلف موجک را نشان داد. از آن‌جا که تمامی سبدهای دارایی به‌دست آمده در زیر بخش دوم از کارایی بالاتری نسبت به سایر زیربخش‌ها برخوردار بود از این‌رو فعالان و مسئولین سیاسی کشور بایستی به اهمیت کاهش تنش‌های سیاسی و اقتصادی با جهان و به‌ویژه قدرت‌های برتر اقتصادی جهان توجه ویژه‌ایی مبذول نمایند و با روابط دیپلماتیک حسنه با کشورهای پیشرفته زمینه رفع تحریم‌های اقتصادی را فراهم آورند. رفع تحریم‌های اقتصادی از طریق برقراری ثبات و ایجاد چشم‌انداز روشن برای سرمایه گذاران ضمن آن که سرمایه گذاران را به بازار سرمایه خوش‌بین می‌کند موجب کاهش زرق و برق بازارهای موازی و غیرمولد مانند بازار ارز و طلا شده و انتقال سرمایه از بازارهای غیرمولد به بازار سرمایه را سبب می گردد. عم لذه عوبس 1 اعد مصطز 156 .(2016) 34 مطنعق/3 :۵ .ظ مفاند5 .3 .۸ مطقلا۵ط۸ [1] ۹ ۳۷1۵666 نکعتصنام جوزع۸ تقد طلانام5 ۵۶ کععنلوصز ای عنصقلع 0۵ -219 ,(16)4 و6۷16 لتاطاهقاک 5052 بکع همه 161ع ۵ هه 116۸601-0606 منا00۳ 0صه کلعومص «ماعج؟ عنصفعصرل صعزکع‌ رد3 .(2000) 3/۰ ا۵ع 1۷ ۵ .0 رتقانتاو۸ [2] و۳200 ده هس70 51۸0 .ومععاد0) منم معاحج/2 عط1 .(2018) .7 ,8ط0تافصح۸ [3] .۸0 +کلک حلص مناه‌گاموم صعنععود3 .(2010) .6 متا750 2 ,10 ,۸۷۳۵۳0 [4] [م تدم عنصعصل عاطانه۳۲1 .(2006) .34 بصطاطامی ک .3 ,0۵000 .36 ,صنللنط [5] [0 ۳:20 0عنام‌م۸ بصمنایماله امعقه ۶۵۳ علعومص لقع عاهاه نس صمتماعصی ۳۵0۹1 .صما2منصاصه مناه‌گادوم. ملک .(1992) .بط مصقص انآ ۵ .۳ اهاط [6] 6 .00۳018 0ع نع کی مس طاناند وه اععاحهس تعانصه0) .(1972) ۳۰ مل‌هاط [7] -۳620 3265120 .(2018) ۷۷۰ مونسط5 2 .2 مق/زا2۵70 ,1 (تقص00ط .0 ,8520060 [8] مناهگا<مم 1۵۶ کزفولدصه ص۲۳ ص۳0 .(2018) بک مفطوم8 6 .۸ .3 رتقله8 [9] ,(2)2 بش۸ ۸ باع6ا هط 5106 هزکد 2/1 صز 10۷6560 85 01076751112000 لهدمنامماصاآ «(2014) 8 مگو‌قت ۹ 3/00۰ ۸ ,3 ,قتاملطه8 [10] .613-633 ,(40)6 ,۳102066 آهنمعدعم/3 خعصعط تحص معط کز نکاصعصاکه ان ص151 8 510۷6۲5 بواناناه۵1 کاعماحفص 510 .(2017) 1۰ ,مامصفماد] +2 م۸ .0 مقلقظ [11] 4۵ 200۳036 اوانفدعل ا-ل0ع ماه طانس 12060-6۸260 ۸ تعععنی 11۳00 -6ع 3620-۷3120 ۶ وازنانعد56 عط 0۵ .(0991) بط 8 ,0۳۵6۲ یه ول 3 باق86 [12] 40 لقعاتلهمه 50۳۴ نکصقعط 28961 صز کعوصقل ما کمناوگاجوم اصعن‌خاه 315-۰ ,(4)2 ,فعنلن50 لقمصعص ۵۶ معنع ۵ط1 عاادکهد مد مناهاصصم [دطامآع ع۳] ۵1 جمناقصناعه صفزیع رد3 .(2017) ۷۰ مصسطا0 2 یگ ,3/23 ,1 ,ق8000 [13] ,(256)1 محل۳قع9ع 3 م0062 ۵1 ص70 ق۳۳06 منامگاخوم ععصع ۷ حصحصحنصنط 7 عا هل ۵۶ فعقل 207 ۸ .(2005) یگ ,120696 6۶ سا ,320۷7608 [14] ,(23)3 مکعفافناها5 30506 6 کععصزفتاظ ۶و ص70 +کاعلو مه باننعد 3616۳0 مناه دوم عاطهاد فصه م02 ۲۵۵ م۳مصز عصهمک (2018) ۳۰ ۷۷6 ۵ و2 مفق0 [15] 366 عطا ۶و «مناد‌عناکه دز آمسنصحه ۸ .(2015) یک مصقفصزه3 [16] عد 3 هس تماق علماک هه کلاعزر 00۵0 صهنع 50 عطا 1۵۳ عسنص2ع1 صفنکع رد8 .(2018) .ال مقط2 +6 ول ,2110116 مس ,378060 106 [17] 7 2896۲ 20 ۵۶ 02000 نوز1 م0 .(2016) 3۰ وک نز هدن ۷ :6 و 3681059 [18] 357-3 ,(7)1 ,کنا۵ 3/2186 آهن0 ۳2 05 آفصدس70 شاک نامه کل ع تساک 060601666 عطا وصنامصناقط .(1973) 7 34 ,6۳066 6 ول 8 81108 [19] ,(28)5 ,320۵06 ۵۶ م70 عطظ1 بصمنام1ع5 مناوگا دوم ۳و1 کصمنای نامصذ -عععخم عحقطاد 327620 .(2014) .ی 3 بمطلنم علدلومه۸ گ وک بط ,فتعلطط وش بل ب6تا310۳ [20] 7 25766 0ص کدمناماعصی عنصقص یل طکزی کاعومص 7عجنش6۸ عاه ند ۳10 .5 ,300370 ۵ بش۸ .0 8801030820013 .2 .8 ,]|10 ول .3 ,۳3۵0022 [21] 5۰ عم 7167 ص300 ۰اصع 20286 0ص دمنا ص00 مناوگا وم اکطامظ .(2007) ۵ حلع200702 کعبچه8 آمعطاصجه مش .(1986) 8۰ بل وفصنه 52 ه بش۸ .8 ما3308 [22] 7 8 110760۵ .(2001) .ظ ,حعطنط ۷۷ ۵ و۳ وغلناواع5 بط و3قع 6060 [23] 3/625 آمعناعناهاک بش۸ هعزدچط۳ وصنلی ک-تااشسد اع1ع 2 طاوتامعطی کالم ددع5 م20۳۰ .(2006) 8۰ ۷۷۰ 5037060۵5 6 7 .0 ,70068 بیش ,60۳6560۵ [24] ل[۵ 705 613005 3/02/60 فص عنعواععه صعزدع 8 آمعنطجمعنط عهزعت 6100و ۳۵0۵1 1۵۳ فطدمناقو 30۵۵ .(1988) .77 ب# ,ت6ع 06 تافآ ۵ ۳ب ,73208 [25] 54 0۶ و500 .(2019) 3/۰ باه نصعقطی .1 مفتق0۵ 1167 کل فلع صقطدز م۸ مفصنع1305 [26] ۳86 504 صقطع 1 عط) مه کععنوصاآ ۵عاعاع5 عدمصه کععملانمک وننناهاه ۷ ۵صه 10۷65083105 .(2020) .17 ,110002۳ .36 ماقه نصعقطع کل رفحلعصقطه7 م۸ مفصنع105 [27] 16۵ صذ کصمنهاعجمی لمدمخانفوصی عنصعصل فصه خمعائه «عمللندی نها عط۲ 6 نوم صهزک هط 0عق۲ ا6لع ۵ عطنع. ععمق ۳ ملماک «(7)1 ,ق300۳ ۶ 156065 0عنزامص۸ ۶ ص70 واعاحم0 ننعد 301600 ٩ :112066 صز و0عط] ۵616۲ ما صمنا دمص ص۸۵ .(2013) یک مصنکل 6 .۳ مصا [28] منا07م ععصقاد-0 36 از 3/3060 اعطام8 .(2019) .17 ,ق۵ط2 6 بش ملنق180 [29] 5غ نار لدع 0۳0 عناه م0 .(3999) .0 .36 مطماصهاک گ ,36 مط0ف6ل7 [30] ,(50)12 وجاعنو5 حلع9ع3 لمدمناد006 عطا هم لمصسو7 .معط عصنعد ععصقصا صز 0۳0۷۵۵۶ 66 که عصنا3/006 .(1998) بک ۷۰ ,عا٩ ۵ و کل ,16۳056 [31] 817-4 ,(11)4 ,وعنفن5۳ لهنعصقصن ۵1 ۳۵۵ 6ط 1 .ک 0 امقه ومنانله1ه ۲ فصه جسعط ۶ ص0مصنا3 .(2018) .36 ,تمععاقهط ویک مفط16۵۲۵ [32] [۵۵ ۳۵ .۳۳۵086 ما5 معط ۵۶ اعد وا کم 666 1067 زیرگ (۵0ز36۲۹ 0) .323-342 ,(9)35 ماع صع 3/202 منا2۳ فصه عصععصنع ۳ -ع1378 1۵۳ هناد ۵11-0000 ۸ .(2004) 36 مک(۷۷7۵ ۸8 .0 ,16006 [33] -365 ,(88)2 ,وکلوتلهصه عاعاسد اه که ص30 کع هه ععصعخدی لمدمنعمعصنل ۵ 3۵00 .(2000) 2۰ .7 م80۵0 6۶ 3 ,8۵6۳5 .۳ ,ق0262 مسآ وختا0لهآ [34] 40 1560760621 ۶ه ص70 دمص عاص1 +کصمخعلعصی لقتمصعص فصه معط 7 ۶٩ ۵۷۵۱0۵ 156 .(2017) .5 ,۷۷62۵ 6 یگ ,110208 ول بش۸ و2 مقاشآ [35] 40- ۷۵۷۵161 ۵ عصزکت کعلم کاس ککمه کاعما فص 5106 وصه آزه 366 کا‌عگام م۸ :۲ععا هط عطا ۵۵ جستاع۲ 0ععمه عطا عستمسنعه 0۵ .(3980) ۰ ۸ ,36009 [36] 323-3 ,(8)4 ,کعنصمصمه لعمصعصن ۵۶ ما7 بصمناهونادع 0 ماد ماه :5 لهنصهصتا وصه عععنرم 0 .(2015) .8 مقاصتای ۶ .لآ رفقالزه5 ,5 ,312110818 [37] عطا ۶و «م2تنصتامه عنصقر3 .(2015) .ظ.۸ منگزها< ۸ 72 م۸۵۳۵ 200۶ [38] 8 له ۳۵ .کدنا که اه اعیم عطا ما عهناحمعه منلاو‌گا وم اصعصاکه از ۵۶ 0۵۷۵۵۵۲ 156 .(1993) 7 بل بقع هام8۸ چم ویک 8 ول و200 [39] 1073-44 ,(108)4 مک 66020 0۶ موز چاه 156 بکع 0۳ 65 عطنا 1۵۳ کلامطاعصد ۷۷۵۵161 .(2000) 1 بش۸ ,ص۷۷۵106 6۶ .ظ .0 بلق2670۷ [40] عاناع۳ع دمناهنگزد 00 مزا20۳0 .(2016) .36 مطنفق/3 + ,3 بش۸ مصنطهط [41] 1۳۵۳۲ 306066 +عتعصاجدم هصنفده «مزفص معط از ماع ۷ص عنصهاد1 ,4 ,8 0ن3/006111 ۳020۳۹۴ .کعط همم اعلع ۵ هه 316۸3677-066 ۵۵ 0ع8 0 (2009) .1 ۳۰ .7 568013 5 یگ 3 ,0۳30670 6 بل و2662 یک ملتقطصقط [42] ۳ 3021 8۵06۵۵ بک6م2 5 ماع عنام لک اموم. کنهازمعاحه/1 20 3۵00090 .(2004) .7 مصفماعتط 6۶ بش۸ ,عنق29 5 .3 ,0۳206 یگ منگتقطاک [43] 5101 بش۸ هعزدچط2 .200۳0۵6 ونانطهاد چ نصمنامه‌منصصه منله‌گا وم 1۵۳ ومع 6 13۷۵۹16۲ شوه عنصعاد1 065 .(2018) 1۳۰ .37 3100700 ۵۶ .ظ مفانق5 [44] عط ۶۳0۵ عع۳۷1۵6 1052قع هن لفصوناصه 0 ۰ ۵ عمط صمناف‌ناند 00 85 ]0 ق300۵ م۵0 136 کلولقصه ‏ م6۸ عاق ۳۵ مبفل167 1۵672060 .26 ,فصقطاقطقاله3۳ ,3 م۳۵00 نتقطود1 .36 منصنلدک [45] [0۳۵ م۲ 0صه عنصح اکآ .(2020) بش۸ ,نو 3/20 6 .۵ .3 ,۸0065 ول مفللنط1۳ [46] 3/3760 ۷5 مزع 82 نکعاهاد اصعص ص56 #ماوع تحص عوهت ناه کمنا00۳ 326512 ماصز کعبناعزطاه عنهومد60 8صا۵ 300 «(2010) .ی منامط7 6 ول و18 [47] مه لقمصمصنم ۶ فسات انامه عمجم معوس ععزمطل مناگ20۳ تک۳0۳م ق۷۷۲۳ .(2019) .10 .7 ,۳3۳6 ۵۶ و 380636060 و۳۰ و0الفآ و۳۰ 12100 و۴ وزچه۷۷ [48] ع عاعوعه ۵ع کععصقطل معط منامگادوم فحعلههاد 110 نعازممغاحد/3 کاعع 0 کعن 30 30509۴ ۶ ص30 کعتسته ععمعخمصه 1۵1108 کعزعمامصطاعا 61 لد ده صقصعاازتعل 213 ۸ .(2015) .۸ .۳ ,۷067 ۵ و ر۵قن2 [49] 509-4 ,(15)3 ,310206 ع ۷ ناهاناصصا +کدمنای اکن منم +عوهت جساصنص/3 .(67 ,310۷6 ,2014) بط 36 وقکل2 ۵ مس ماعللنناه) بسا ,۷308٩ [50] بناهصناعم ععصعخسد تم عععاصسطک اکتاطا۲۵ طکنس صرمناهمتنصنامه مناه‌گاجمم ععصقاه ۷ ۰) 6000۲۵۲۹ مصه کعصعاکنرک ,کلهمونگ 0۵۵ عع ددم حعصمانه۸ 488 2014 13 کاعقاه 50110۷67 بوانلناه ۵1 بواع 1360 .(2020) مک مصلل 6 و7 وقاشآ ویک بقل [51] از ۵00 کعنصمطع/2 هاگ بش۸ معلزدوط2 امعا فد علعماه ‏ عنعصنط کصعاطاممم 51600 وزا20۳0 .(2018) .5 ,متا 6۶ کل شآ .۷ ,710808 [52] 111673106 ۵۶ 3۵0 که 1۳۵۵06 ععصقنه /سحصه مد ک مان معاجه/2 0 56160000 مزا30۳0 .(2019) ۷۷۰ ,700809 ۵ 7 ,0۵011308 .۳ ۰ ,78830 [53] 1-1 ,2019 ,۳۳81066708 دز مصعل م2 نم معط 1 صعنکع هط 0۵

مفاهیم مقیاس-زمان، سری های زمانی با دنباله های پهن و چولگی و تفکیک دوره های پژوهش بر اساس شوک های اقتصادی در بهینه یابی سبد دارایی از اهمیت ویژه ایی برخوردار است. لزوم داشتن توزیع نرمال سری بازدهی ها و عدم امکان فروش استقراضی از ایرادات بنیادی وارد به مدل مارکوویتز است. همچنین وجود خصلت های چولگی و دم های پهن در سری بازده دارایی های مالی اهمیت معرفی چولگی در توزیع خطا مدل MGARGH را نشان می دهد که نتیجه آن بهبود رهیافت مارکوویتز با استفاده از ماتریس کواریانس مستخرج از مدل های MGARCH مبتنی بر توزیع چوله چندمتغیره نامتقارن است. ضمنا با استفاده از تحلیل موجک می توان واریانس و کواریانس های کاراتری در مقیاس های زمانی متفاوت محاسبه نمود. از این رو هدف پژوهش حاضر غلبه بر مشکلات مطروحه در مدل مارکوویتز از طریق کاربرد مدل Bayesian DCC-GARCH مبتنی بر تحلیل موجک و رهیافت هانگ و لیتزنبرگر می باشد. داده های مورد استفاده در این پژوهش شامل بازده قیمت سهام گروه های منتخبی از بازار سرمایه ایران است که بیش ترین تاثیر را از تحریم های اقتصادی طی دوره 24/9/1387 الی 26/3/1398 متحمل شده اند. دوره زمانی مذکور به دوران قبل از برجام، پسا برجام و خروج آمریکا از برجام تفکیک شده است. همچنین از ماتریس کواریانس حاصل از 2 روش متفاوت (غیرشرطی و شرطی مستخرج از مدل Bayesian DCC-GARCH) در مدل بهینه یابی سبد دارایی هانگ و لیتزنبرگر در مقیاس های زمانی 4 گانه استفاده شده است. نتایج حاکی از  وجود خصلت چندمقیاسه بودن تئوری بهینه یابی سبد دارایی هانگ و لیتزنبرگر در بازار سرمایه ایران بود. به گونه ایی که کارایی سبدهای دارایی در مقیاس های میان ماهانه و بلندمدت بیش تر از کارایی این سبدها در مقیاس های کوتاه مدت است. ضمن آن که در تمامی زیربخش ها سبدهای دارایی که با استفاده از توزیع بیزی حاصل شده اند دارای کارایی بالاتری نسبت به سایر سبدهایی هستند که از سایر توزیع های آماری به دست آمدند.

522713

واژگان کلیدی: مدل پذ برش فناوری, آموزش برخط. کرونا دانشجویان, تربیت‌بدنی. 6 عزاط۲ ۱۳۳۵۲۳۵11002 4.0 ۸006۲۷21065 -ا ۵۲ ۸0060 مدز ما۸ ۲0۲۳۳۵۵۹ ۲۲0206 :01/1 ۱۳۳۲ پژوهش در ورزش تربیتی دوره ۱۰. شماره ۰۲۹ زمستان ۱۴۰۱ شیوع ناگهانی کوید-۹ ۱ سیستم‌های بهداشتی درمانی دنیا را با چالش‌های متعددی روبه‌رو کرده و بر سایر حوزه‌ها ازجمله تغلیم و تربیت نیز تأثیر گذاشته است (میان و خانا» ۲۰۲۰). با شروغ همه‌گیری کوید-۱۹ در سراسر جهان» پروتکل‌های بهداشتی بر رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی تأکید کردند (ساجد و آمگاین!» ۲۰۲۰). در این راستا در بسیاری از کشورها برای کاهش شیوع ویروس کرونا آموزش‌های حضوری در مدارس و موسسات عالی تعطیل شد (ویتر و همکاران" ۲۰۲۰). موسسات آموزش عالی در کشورها قصد داشته‌اند به‌منظور محافظت از دانشجویان» کارکنان دانشگاهی و اداری و کند کردن روند شیوع ویروس» از محیط یادگیری ایمن و سالم استفاده کنند (گائو؟ و همکاران» ۲۰۲۰)؛ بر این اساس» بیشتر موسسات عالی روش یادگیری را از کلاس فیزیکی به یادگیری برخط تغییر داده‌اند و پس از آغاز تعطیلی دانشگاه‌ها برای کمک به حذف این بیماری» دغدغه تدوین و اجرای برنامه‌های تحصیلی برای تداوم آموزش‌ها در منزل و در شرایط قرنطینه خانگی به بزرگ‌ترین چالش نظام‌های آموزش عالی تبدیل شده است: یکی از برنامه‌های بسیار مهم و جدی که از سمت آموزش عالی مطرح و اجرا شد» آموزش برخط بود؛ به‌طوری‌که امروزه دانشگاه‌ها توجه خود را از تدریس امروزه پادگیری برخط به مفهومی تبدیل شده است که روزبه‌روز در زمینه آموزش و بازنمایی فناوری در حوزه آموزش مورد بررسی قرار می‌گیرد (ایزاک* و همکاران» ۲*۱۹). یادگیری برخط نوعی آموزش الکترونیک است که از طریق مرورگر یا برنامه‌های کاربردی بدون نیاز به نرم‌افزار اضافی و منابع یادگیری فیزیکی نظیر کلاس درس انجام می‌شود (هاجز؛ و همکاران؛ ۲۰۲۰). توسعه یادگیری برخط در آموزش عالی معمولا به دو دلیل یعنی هزینه مقرون به صرفه و امکانات پشتیبانی برای تقویت اثرات یادگیری مدنظر اسر (گالک ماللو هسام تسب /اولدسشهه ایب 2 که استفاده گسترده‌ای از فناوری برخط برای بهبود یادگیری از راه دور انجام شود. ضرورت استفاده از فناوری‌ها برای اهداف آموزشی در آموزش عالی در طی همه گیری کرونا بیش از پیش آشکار شده است که برخی از مطالعات 6و عزاطس۲ ۱۵۳۵۲۳۵11002 4.0 6۲30/65 00لا ها ۲ 60 ملد صزا‌طزما۸ ک م۲0۳0 عناجص ا که زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... 1۳۳ گذشعه. بد این اموضوع, پرداقهند مایلیرار" و همگارای, وتو ۶ وان" و اهمکاران, مر فناوری‌های دیجیتال به‌ویژه فناوری برخط. ذی‌نفعان آموزشی را قادر می‌سازد تا به این سوالات پاسخ دهند که چه چیزی» کجا چه زمانی و چگونه دانش‌آموزان و معلمان یاد می‌گیرند. مهم‌تر از همه فناوری برخط می‌تواند به افزایش نقش معلمان کمک کند. فناوری‌ها می‌توانند از یادگیری از راه دور پشتیبانی کنند؛ بنابراین عوامل پیش‌بینی‌کننده استفاده از آن در طی همه‌گیری کرونا و شرایط خاص لازم است بررسی شوند (اکمالیا" و همکاران» ۲۰۲۰). از چارچوب‌های علمی بسیاری برای درک استفاده از فناوری استفاده شده است. در میان این چارچوب‌ها مدل پذیرش فناوری* پرکاربردترین مدل در زمینه علوم اجتماعی بوده است (تئو و همکاران ۲۰۱۸). با رشد فناوری در دهه هفتاد میلادی و افزایش شکست پذیرش سیستم‌های سازمانی پیش‌بینی رفتار مصرف‌کنندگان و کاربران» سیستم‌های اطلاعاتی اهمیت بیشتری یافت؛ ازاین‌رو مدل پذیرش فناوری که نخستین بار دیویس1 (۱۹۸۵) مطرح کرد بسیارمدنظر قرار گرفت (دیویس, ۱۹۸۵). مدل پذیرش فناوری بیان می‌کند که نگرش» احساس مثبت يا منفی افراد:درمورد نیت رفتاری درباره.استفاده از یک سیستم» توسط سودمندی درک‌شده و سهولت استفاده درک‌شده پیش‌بینی می‌شود. در نظریه اصلی مدل پذیرش فناوری, سهولت استفاده درک‌شدهانیز وا پیش‌بینی سودهندی,ذار ک ده گزارش شده است. علاوه بر اين» نیات رفتاری (میزان عملکرد یا فقدان عملکرد افراد برای رفتارهای خاص آینده) برای استفاده از یک سیستم توسط نگرش و سودمندی درک‌شده پیش‌بینی می‌شود. سرانجام» استفاده واقعی که به‌عنوان استفاده از یک سیستم توصیف می‌شود» توسط قصد استفاده پیش‌بینی می‌شود (دیویس, ۹ طی سال‌های گذشته. مدل پذیرش فناوری به‌طور مداوم در حال تکمیل بوده است (ویکسون و تود" ۲۰۰۵). محققان فرایند گسترش آن را به سه دوره تقسیم کرده‌اند: مرحله نخست. تکمیل آن با بهره‌گیری از مدل‌های مرتبط است (مدل رفتار برنامه‌ریزی شده هنجارهای اجتماعی و غیره)؛ رویکرد دوم» متغیرهای جایگزین و اضافی به مدل ارائه کرده است. این متغیرها بیشتر از تئوری انتشار نوأوری به مدل اضافه شده‌اند که شامل قابلیت آزمایش-سازگاری-محسوس‌بودن و نتایچ و ‏ اما ۱۳۳۵۳۳۵0021 4.0 دزد 00لا داهن 6 0۲لا -دوناه‌طازا۸ دص ص۲0 ناج کتک کسوس ۱۳۴ پژوهش در ورزش تربیتی دوره ۱۰. شماره ۰۲۹ زمستان ۱۴۰۱ جمعیت‌شناختی است؛ رویکرد سوم تکمیل متغیرهای خارجی است که بر سهولت و سودمندی درک‌شده تأثیر می‌گذارند. برخی از این متغیرها شامل ویژگی‌های شخصیتی و ویژگی‌های جمعیت- مطالعات برخی از عوامل خارجی را برای همراهی با ساختارهای اصلی مدل پذیرش فناوری گزارش کرده‌اند (ونکاتش و بالا! ۲۰۰۸ ونکاتش و دیویس » ۲۰۰۰). مدل پذیرش فناوری, به‌طور خاص در تحقیقات پادگیری برخط و در آموزش گسترش یافته است (محمدی, ۲۰۱۵؛ رامیرز کوریا" و همکاران» ۹ و متغیرهای دیگری به این مدل اضافه شده‌اند؛ بنابراین در این مطالعه به تبع سوکندرو؛ و همکاران (۲۰۲۰) شرایط تسهیل‌کننده به‌عنوان متغیر توسعه‌یافته برای پیش‌بینی فرضی سهولت استفاده و سودمتی درکشده پیشنهادبشنه اس شرایط قسمیل کنننی بیانگر می‌کند؛ که کازبران نا چه اندازه معتقدند منابع سازمانی و فنی برای حمایت از استفاده از آموزش الکترونیکی در طول تحقیقات قبلی نشان داده‌اند» شرایط تسهیل‌کننده به‌طور درخور "توجهی سهولت درک‌شده را برای ادغام فناوری در آموزش پیش‌بینی می‌کرد (مهیمن و همکاران*» ۰۲۰۱۹ نیکو و اکونومیدس*» ۲۰۱۷). علاوه بر اين؛ شرایط تسهیل کننده ارتباطمعناذاری با سودمندید رک‌شاده؛دارد (رحیمی و همکاران؛ ۵ که نتایج این تحقیقات نضا رای دس بط سییههی‌تواند سودمندی دزک‌شده و سهولت درک‌شده: را در آموزش پرظاس ان ره ارت یو #یکاران:: ۲۰۲۰).:در مطالغات قبلی» سهولت درک‌شده یکی از سازه‌های اثرگذار بود که به‌طور درخور توجهی سودمندی درک‌شده برای استفاده از آموزش الکترونیکی در آموزش را پیش‌بینی می‌کرد (رامیرز-کوریا و همکاران» ۲۰۱۵ محمدی, ۲۶۱۵):غلاوه بز این» تأثیر سهولت فرک‌شده: نیز بز نگزش چشمگیر است:(بواینگ آندو؟ و همکاران: ۲*۱۹: مهیمن و یلها ون ورا نجلفی ,ها ان اسف زگگوریا ودهمکارآن (۳۰۱۵) همبستگی قوی بین سودمندی درک‌شده و قصد استفاده از آموزش الکترونیکی را گزارش کردند؛ درخالی که بواینگ آندو و همکاران ۲۰۸۱۹9 زرط موضا دوکر ۲۰۱۹ عنوان کردند که مفیدبودن 6و عزاطس۲ ۱۵۳۵۲۳۵11002 4.0 6۲30/65 00لا ها ۲ 60 ملد صزا‌طزما۸ ک م۲0۳0 عناجص ا که زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... ۱۳۵ درک‌شده, پیش‌بینی‌کننده کلیدی نگرش است. محمدی (۲۰۱۵) و مهیمن و همکاران (۲۰۱۹) ذکر کردند که وقتی سطح رفتارهای خاص مرتبط با استفاده از فناوری بیشتر باشد قصد استفاده از فناوری نیز درخور توجه خواهد بود. همچنین مطالعات قبلی نشان داده‌اند» قصد رفتاری با استفاده واقعی از فناوری» به‌ویژه آموزش الکترونیکی ارتباط معناداری دارد (رامیرز-کوریا و همکاران» ۲۰۱۵). پذیرش فناوری از سوی کاربران از مهم‌ترین عوامل موفقیت یک فناوری است. در صورت پذیرفته‌نشدن فناوری توسط کاربران یا ضعف در پذیرش آن» قابلیت‌های سیستم بسیار تنزل می‌پابد و سبب هدررفتن منابع می‌شود. افزون بر اين» پذیرش فناوری‌های نوین در لحظه اتفاق نمی‌افتد؛ بلکه فرایندی است که در طول زمان شکل می‌گیرد و در صورت استفاده مستمر و عادت. پذیرش موفق روی می‌دهد (ملاحسینی و فروزانفر» ۱۳۹۷). مانند همه رشته‌ها محیط‌های یادگیری برخط نیز به‌سرعت در زمینه علوم ورزشی پذیرفته شده‌اند (کیمونس! و همکاران» ۲۰۱۸). در سطح شناختی, تلفیق فناوری در فرایند یادگیری تربیت‌بدنی می‌تواند توانایی‌ها و انگیزه‌های شناختی دانش‌آموزان را بهبود بخشد (لگراین" و همکاران»۲۰۱۵). در سطح عاطفی, مشارکت فناوری در روند یادگیری تربیت‌بدنی در حفظ توجه و علاقه دانش‌آموز به یادگیری تربیت‌بدنی موّثر است و می‌تواند انگیزه دانش‌آموز را افزایش دهد (کاسی"و جونز۲۶۱۱). در سطح روانق-حرکتتی» تأثیر آن هنوز به‌درستی روشن نیست اما به نظر می‌رسد که توانایی افزایش سطح فعالیت بدنی دانش‌آموزان در فرایند یادگیری تربیت‌بدنی (ملتون و همکاران؛*. ۲۰۱۵) و بهبود توانایی‌های حرکتی:دانش‌آموزان (الگلین و همکاران* ۳) از تأثیرات روانی-حرکتی است. اما استفاده از کلاس‌های برخط همواره مشکلاتی را برای دانشجویان رشته علوم ورزشی به وجود آورده است که سبب بی‌میلی آن‌ها به آموزش برخط شده است. بسیاری از دانشجویان در استفاده از سامانه‌های برخط آموزش مجازی دچار مشکلات فراوانی شده‌اند که می‌توان به سجی من تافو فر اآمانه‌های یوخ اامکاناگ بفیگافزاری سناسب و نگرزش تاتاسب بدساماتههای موگوت آشاره کزد. بقل ,عمده این بی‌میلی‌ها بای از گشکای سک کد تفا آن‌ها فناوری‌های به‌کاررفته در یادگیّری برخط است که باید بررشی شود. همچنین تاکنون تحقیقات اندکی در زمینه الگوهای یادگیری برخط در حوزه رشته‌های ورزشی در جهان انجام شده‌اند که عمده آن‌ها تلاش خود را به شناسایی عناصر و عوامل تأثیرگذار بر یادگیری برخط معطوف کرده‌اند. از سوی و ‏ اما ۱۳۳۵۳۳۵0021 4.0 دزد 00لا داهن 6 0۲لا -دوناه‌طازا۸ دص ص۲0 ناج کتک کسوس ۱۳۶ پژوهش در ورزش تربیتی. دوره ۱۰ شماره ۰۲۹ زمستان ۱۴۰۱ دیگر تحقیقات در زمینه تأثیر مدل پذیرش فناوری در زمینه یادگیری برخط چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور بیشتر بر دروس تئوری تمرکز کرده‌اند. اما با توجه به ماهیت متفاوت رشته تربیت‌بدنی و عملی‌بودن برخی از دروس این رشته» بررسی عوامل مور بر استفاده دانشجویان رشته تربیت‌بدنی و علوم ورزشی از آموزش برخط با استفاده از مدل پذیرش فناوری ضروری به نظر می‌رسد؛ بنابراین هدف این پژوهش» بررسی اثر مدل پذیرش فناوری توسعه‌یافته بر استفاده از آموزش برخط پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی» از نظر روش» توصیفی از نوع پیمایشی» از حیث ارتباط بین متغیرها از نوع همبستگی و از لحاظ زمان, مقطعی بود. جامعه آماری این پژوهش همه دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تربیت‌بدنی و علوم ورزشی, دانشگاه‌های استان‌های کرمانشا» همدان, کردستان, لرستان و ایلام بودند. برای تعیین حجم نمونه از قاعدهتعیین حجم نمونه بهینه مولرا (۹۹۹)) استفاده شد؛ بنابراین با توجه/به"تّاگ سوّالات ابزآر 6و0ت۱۹(,6 سوال) و قاعده تعیین حجم نمونه بهینه مولر» در این پژوهش حداقل۳۳۴۲ نفر از دانشجویان"مقطع کازشناسی رشته تربیت‌بدنی و علوم ورزشی دانشگاه‌های استان‌های کرمانشاه» همدان» کردستان» لرستان و ایلام به‌عنوان نمونه شرکت کردند. در این پژوهش از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی ابرای انتخاب نمونه‌ها استفاده شد؛ آزاین‌رو ابتدا دانشگاه‌های دارای دانشجویان امقطع"کارشناسی رشته تربیت‌بدنی و علوم ورزشی در هر استان تعیین شدند. سپس از بین دانشگاه‌های هر استان دو دانشگاه انتخاب شدند و با توجه به 6و عزاطس۲ ۱۵۳۵۲۳۵11002 4.0 6۲30/65 00لا ها ۲ 60 ملد صزا‌طزما۸ ک م۲0۳0 عناجص ا که زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... 11۷ ما رسد 20 دود موم آه0 50 -1 6( طه13 برای سنجش متغیرهای پژوهش از پرسشنامه استاندارد مدل پذیرش فناوری سوکندرو و همکاران (۲۰۳۰) حاوی ۱۹ سوال استفاده ظراین؟ گشنامه دشن یر سهولت دزک‌شده (نچهاز سوّال): سودمندی درک‌شده (چهاریقوال)! شرا ماگ کید انبم وان نگرش (سه سوال4 نیت رفتاری (سه سوّال) و استفاده از آموزش برخط (دو سوّال) است. مقیاس نمره‌دهی این پرسشنامه به‌صورت طیف پنج|رزشی لیکرت در دامنه خیلی کم (امتیاز ۱) تا خیلی زیاد (امتیاز ۵) بود. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش از مدل معادلات ساختاری واریانس‌محور استفاده شد. در این پژوهش» همه تجزیه و تحلیل‌ها در سطح خطای ۰/۰۵ و با استفاده از نرم‌افزارهای اس‌پی‌اس‌اس! در جدول شماره دو وضعیت جمعیت‌شناختی نمونه‌های پژوهش گزارش شده است. 6 عزاط۲ ۱۳۳۵۳۳۵1002 4.0 6۲۷21065 00لا -ا 6۲ 60 00 - مزر ط ما۸ ۲0۳۳۳۵۵۹ ع0 دع ۲ :01/1 ۱۳۸ پژوهش در ورزش تربیتی. دوره ۱۰ شماره ۰۲۹ زمستان ۱۴۰۱ وه امد ددع۳ 6 اه کعناعنمعادسحل عنطامدع مصعل عطا عصزطانی0 02 -2 عاطا 1 نتایج توصیف جمعیت‌شناختی نمونه‌های پژوهش نشان داد» بیشتر نمونه های پژوهش مرد (۱۹۳ نفر) و دارای سن کمتر از ۲۰ سال (۱۱۳ نفر) بودند و سابقه استفاده از آموزش مجازی (۲۲۰ نفر) نداشتند. ع6 و عاط۳ ۱۳۳۵۲۳3۵1002 4.0 65 ۳21-0006۲۷31 ۸۳00-01060 ۲0۳۳۵۵۹ عه ۳6 زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... ۱۳۹ با توجه به شکل شماره یک تمامی ضرایب معناداری ] از ۱/۹۶ بیشتر است که معناداربودن تمامی سوالات و روابط میان متغیرها در سطخّ‌اطشینان۸۹۵7. قأیلید؛م‌شلاد. همچنین در شکل شماره دو و جدول شماره سه بارهای عاملی (2) برای هریک از معرف‌ها (متغیزهای آشکار) نشان داده شده است. متغیر آشکار ‏ بارعاملی آازدگ نیت را متغیر آشکار . پارعاملی ادا اوقت 1 2 1 51205 5۴ رین 2 1 - 51008 و 3 22 ۶۹۲ ۴۸۳۷۸ [60ل[ 3 0۸2 ۹ ۵۷۲۱۱ ل068] ّ ل 33 ۵۷ ۵۹/۱۰۷ [68[] ت او 2 ها ۸۶۸ ۵ [068] ه : 2۸1 ۸ ۳۳۲۶ [106۵ 1 04 0 ۲۷۳۶۶ 10601 0 ۸2 0 ۲۶۴۷ [8ع0[ 8 8[ 11 7۳ ۶۹۹ [۵68] 2 ۷ ۳۸3 ۳ ۵۶ لو و ۹ ۶۸ 1068 ن 1 ۸ ۸ ۲۵۸۷۲ لوز 8 95 3 ۶۲۷۱۸ 1۵68 ع6عاط۳ ۱۳۳۵۲۳3۵1003 4.0 0006۲۷310065 ها ۳ ۸00-۸060 ۲0۳۳۵۵۹ ۲6306 0 ۱۴۰ پژوهش در ورزش تربیتی دوره ۱۰. شماره ۰۲۹ زمستان ۱۴۰۱ براساس نتایج, مقدار بارهای عاملی متغیرهای آشکار (۰/۹۴۵-۰/۷۶۱) از نقطه برش ۰/۳ و مقدار آماره تی آن‌ها نیز از نقطه برش ۱/۹۶ بزرگ‌تر بود (0>۰/۰۵). برای تأیید روایی ابزار از روایی محتوا روایی 0 1۴ 200 3۳۵۳۳۸1 روط ۷3100 00801 که اج -5 13016" 6 عزاط۲ ۱۳۳۵۲۳۵11002 4.0 ۸006۲۷21065 -ا ۵۲ ۸0060 مدز ما۸ ۲0۲۳۳۵۵۹ ۲۲0206 :01/1 زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... ۱۴۱ مقادیر گزارش‌شده در جداول شماره چهار و شماره پنج نشان از تأیید پایایی؛ روایی همگرا و روایی به‌منظور ارزیابی هم‌خطی بین متغیرها از شاخص عامل تورم واریانس استفاده شد. براساس نظر هیرا و همکاران (۲۰۲۱)» نقطه برش ۵» آستانه تحمل لحاظشده برای برآورد و تشخیص میزان هم‌خطی بین متغیرها در نظر گرفته شده است؛ یعنی مقادیر به‌دست‌آمده از بررسی هم‌خطی کمتر از ۵ پذیرفته ع6عاط۳ ۱۳۳۵۲۳3۵1002 4.0 ۷310/65 006۲ل ها ۳ 60 ۸۳010-010 ۲0۳۳۵۵۹ عه ۳6 ۱۳۲ پژوهش در ورزش تربیتی. دوره ۰۱۰ شماره ۰۲۹ زمستان ۱۴۰۱ مقدار اساسی ارزیابی متغیرهای مکنون درون‌زا ضریب تعیین است. به باور هیر و همکاران (۲۰۱۴)» سه مقدار ۰۰/۲۵ ۰/۵ و ۰/۷۵ به‌ترتیب نشان از اندازه اثر کوچک. متوسط و برزگ یک سازه بر سازه دیگر دارند. مقادیر ضریب تعیین مربوط به متغیرهای استفاده از آموزش برخط سهولت درک‌شده» سودمندی درک‌شده» نگرش به استفاده و نیت رفتاری به‌ترتیب برابر است با ۰۰/۵۹۱ ۰۰/۴۲۷ ۰۰/۵۸۲ ع6 و عاط۳ ۱۳۳۵۲۳3۵1002 4.0 65 ۳21-0006۲۷31 ۸۳00-01060 ۲0۳۳۵۵۹ عه ۳6 زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... ۱۳۳ غ۵/دو 40 که نقدار ضریب: تخیین مربوط به مفیرهای درون‌زا به یر از سهولت: هرک‌شده (اندازه اثر کوچک» اندازه اثر متوسط متغیرهای برون‌زا بر متغیرهای درون‌زا را نشان می‌دهد و نشان از برازش مناسب مدل ساختاری مدل دارد. شاخص کیفیت مدل ساختاری نیز به بررسی توانایی مدل ساختاری در پیش‌بینی‌کردن به روش چشم‌پوشی است. مقادیر 002 بیشتر از صفر نشان می‌دهد. مقادیر مشاهده شده خوب بازسازی شده‌اند و مدل توانایی پیش‌بینی دارد (هنسلر و همکاران!» ۲۰۰۹). مقادیر 02 به دست آمده برای استفاده از آموزش برخط ۰۰/۵۰۳ برای سهولت درک‌شده ۰/۲۵۷ برای سودمتدی درک‌شده. ۶/۳۸۲ برای تگرش به استفاده ۳۸۸/* و برای نیت رفتاری. ۰/8۲ می‌باشد که تشان از کیفیت مناسب مدل ساختاری در پیش‌بینی کردن ذارد. در نهایت پس از بررسی شاخص‌های متعدهد در خصوص ارزیابی هر یک از بخش‌های مدلسازی معادلات ساختاری (اعم از مدل بیرونی و مدل درونی)» هیر و همکاران (۲۰۲۱) جهت ارزیابی کلی مدل, معیاری را تحت عنوان شاخص اصلی نیکویی برازش :در مدلسازی معادلات ساختاری در رویکرد واریامی محور معرفی کردند که وسطط ی وا پا ییاه باقیمانده: استاندارد. شده۲ مرسوم است. نقطه برش در این شاخص کمتر از ۰/۰۸ در نظر گرفته شده است که در این پژوهش مقدار به دست آمده برای ریشمووا نک و عات باقیمانده«سکایسالاد هه ۰۶/* می‌باشد که نشان وا هد ۳6:62 0606۵3 مرنطعد ۵130+ 6 اهنا که اه عالیهد 156 -8 13016 6 عزاطسا۲ ۱۵1۵۳۳210021 4.0 0/65 دز 00لا از 0 0060 - فارطا ما۸ ک0 ۲0۲۳0 عنادص هت ۱۳۴ پژوهش در ورزش تربیتی دوره ۱۰. شماره ۰۲۹ زمستان ۱۴۰۱ 3۳265 ۳۶23 6۵ مرنطاعدوزا دا 6 عصنا 50ص اه کااوهد 156 -8 13016 با توجه به نتایج مندرج در جداول شماره چهار تا شماره هشت.می‌توان گفت. تسهیل‌کننده بر و سهولت درک‌شده (۷8-۰/۶۵۴ ۳-۰/۰۰۱) تأثیر معناداری دارد که تأثیر شرایط تسهیل‌کننده بر سهوّلت: اهرگ‌شده .بیشتر است. همچنین سهولت گرکشده. بر منود‌میدی درگشده (801۳2۹ ۱ و نگرش به استفاده,(0-۰/*۰۱۰۵<۰/۵۰۴) تأثیر مغناذارتی-دارد که تأثیر سهولت ذرک‌شنده ,بر نگرشن بد اسگاده بیشتر است,شودمنگی ذرک‌شنده بر نگرش :۶ استناده (۳۳۹/دحتل ۱ و نیت رفتاری (8<۰/۵۹۶, 0۳۰/۰۰۱) تأثیر معناداری دارد که تأثیر سودمندی درک‌شده بر نیات رفتاری بیشتر است. همچنین نگرش به استفاده بر نیت رفتاری (0-۰/۳۱۴ ۳-۰/۰۰۱) و نیت رفتاری بر استفاده از آموزش برخط (8۳۰/۷۹۶ 0<۰/۰۰۱) در دوران کرونا در دانشجویان رشته ع6 و عاط۳ ۱۳۳۵۲۳3۵1002 4.0 65 ۳21-0006۲۷31 ۸۳00-01060 ۲0۳۳۵۵۹ عه ۳6 زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... ۱۴۵ نتایج پژوهش نشان داد شرایط تسهیل‌کننده بر سودمندی درک‌شده آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی تأثیر معناداری دارد. این یافته با نتایج پژوهش‌های محمدیان و همکاران (۲۰۲۰) و سوکندرو و همکاران (۲۰۲۰) همخوان است و با نتایج مطالعه مهیمن و همکاران 111۹ تاهمغواتی دارد. قرایط تسهیل‌کننده به شرایطی, اشاره: داره که آموزتی برخط را نراخ استفاده‌کنندگان راحت می‌کند. این سازه منعکس‌کننده میزان یا درجه‌ای است که فرد معتقد است در صورت استفاده از یک سیستم» زیرساخت‌های فنی و سازمانی مناسب برای پشتیبانی او موجود است. برای استفاده ذانشجویان از آموزش برخط نیاز است که استفاده کنندگان مهارت‌های به‌خصوصی لیر کارکردی با راياقه و افصال یه اینگرتتهرا بدانید: مساو مزیته‌های اسقفاده از این رتوغ تماق را بپذیرند. درصورتی که دانشگاه‌های ارائه دهنده آموزش برخط شرایط تسهیل‌کننده را برای دانشجویان فراهم کنند. بیشتر مشکلات دانشجویان در عرصه آموزش برخط برطرف خواهد شد. هرچه شرایط تسهیل‌کننده برای دانشجویان بیشتر باشد. آن‌ها می‌توانند بهتر از برتامه‌های آموزشی و وب‌سایت‌های آموزش برخط: آستفاده. کنند؛ آزاین ای طببک کی و کودمندی: درک‌شده برنأمه‌های آموزشی و وب‌سایت‌های آموزشی در ذهن دانشجویان افزایش یابد. برای فراهم‌شدن شرایط تسهیل‌کننده در وهله اول باید دانشجو: امکانات و سخت‌افزار موردنیاز برای شرکت در کلاس‌های برخط را در اختیار داشته باشد. علاوه بر این» شرایط تسهیل‌کننده سبب می‌شود تا دانشجویان در صورت نیاز از کمک‌های بخش پشتیبانی سامانه آموزشی استفاده کنند و حتی هنگامی که به آموزش نیاز دارند افرادی به آن‌ها آموزش دهد. در این صورت. دانشجویان به‌طور کامل با ظرفیت‌ها و قابلیت‌های سامانه آموزشی برخط آشنا می‌شوند و می‌توانند به‌صورت مناسب از فرایند آموزش برخوردار شوند که سبب افزایش سودمندی درک‌شده از آموزش برخط در دانشجویان خواهد شد. وجود رابطه معنادار بین تسهیل شرایط و سودمندی درک‌شده ثابت می‌کند که محیط و منابع برای استفاده از آموزش الکترونیکی تأثیرات سودمندی درک‌شده از آموزش برخط در طول کوید-۱۹ در دانشجویان تربیت‌بدنی را بهبود می‌بخشد. این نتیجه با یافته‌های پژوهش مهیمن و همکاران (۲۰۱۹) در تناقض است که قدرت پیش‌بینی ناچیزی را برای تسهیل شرایط به‌منظور مفیدبودن درک‌شده برای ادغام وب ۲.۰ گزارش نمود. دلیل این تناقض می‌تواند شرایط مختلف این پژوهش‌ها باشد؛ زیرا تحقیق مهیمن و همکاران (۲۰۱۹) در شرایط بیماری کوید-۱۹ انجام نشد. می‌توان گفت که در تحقیق مهیمن و همکاران (۲۰۱۹) احتمالا وضعیت شرایط تسهیل‌کننده دانش یا پشتیبانی فنی برای 6 عزاط۲ ۱۳۳۵۲۳۵11002 4.0 06۲/31065 0ل۸-ا دا ۳ 60 00-فا ساط ما۸ 0۳۳۵۵۹ عنا ص۲۲ هس ۱۳۶ پژوهش در ورزش تربیتی دوره ۱۰, شماره ۰۲۹ زمستان ۱۴۰۱ گاربران وضفیت اسب ندافت. اما در تحقیق اخاضر همان‌ظیرگه هر میانگین نمرانت: شرایظط تسهیل‌کننده مشهود است. وضعیت این متغیر مطلوب و بیشتر از میانگین فرضی است. نتایج پژوهش نشان داد شرایط تسهیل‌کننده بر سهولت درک‌شده آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی تأثیر معناداری دارد این یافته با نتایج پژوهش‌های سوکندرو و همکاران (۷۳) مهیمی وهمگارای (۱۹ )و تیکو و اگوتوسیس 1۳۳۱۹۱ همغوان است. تسهیل شرایط به‌عنوان باورهایی که منابع سازمانی و فنی برای حمایت از استفاده از آموزش الکترونیکی در طول کوّید-۱۹ دارد با سهولت استفاده درک‌شده ارتباط معناداری دارد. طبق این نتیجه, شرایط تسهیل کننده مانند امکانات مناسب, محیط خوب و دسترسی آسان به اینترنت» سهولت درک‌شده را برای استفاده از آموزش الکترونیکی در زمان قرنطینه افزایش می‌دهد. در زمان عادی» شرایط تسهیل‌کننده نیز به‌طور درخور توجهی سهولت استفاده را پیش‌بینی می‌کند (مهیمن و همکاران, ۹ نیکو و اکونومیدس» ۲۰۱۹). هرچه شرایط تسهیل‌کننده بیشتری برای دانشجویان رشته تربیت‌بدنی فراهم باشد. آن‌ها می‌توانند زاحت‌تر از آموزش برخط دانشگاه ها استفاده کنند؛ زیرا شرایط تسهیل‌کننده درواقع همان شرایطی است که فرایند آموزش را تسهیل می‌کند؛ بنابراین با افزایش شرایط تسهیل کننده. سهولت درک‌شده آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی نیز افزایش خواهد یافت که نتایج این تحقیق و پژوهش‌های پیشین مد این مطلب است. نتایج توصیف متغیرهای تحقیق نشان داد».هم میانگین شرایط تسهیل‌کننده و هم میانگین سهولت درک‌شده از میانگین فرضی بیشتر است و از وضعیت مناسبی برخوردار است؛ بنابراین زمانی که وضعیت شرایط تسهیل‌کننده مطلوب باشد» کاربران راحت‌تر می توانند از آموزش برخط استفاده کنند نتایج پژوهش نشان داد سهولت.درک‌شده بر سودمندی درک‌شده آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی نیو معناداری دارد. این یافته با نتایج مطالعات کیم و همکاران (۲۰۲۱) و سوکندرو و همکاران (۲۰۲۰) همخوان است.:با توجه به سهولت استفاده درک‌شده» یافته‌های این مطالعه گزارش داد که به‌طور درخور توجهی مفیّدبودن ادراک‌شده؛را پیش‌بینی می‌کند. هنگامی که آموزش الکترونیکی کاربرپسند به نظر می‌آ ید پاسخ‌دهند گان احساسات خود را درباره استفاده از ابزارها بهبود می‌بخشند. گزارش‌های مشابه از محققان قبلی این یافته را تأیید کرده‌اند (محمدی, ۰۲۰۱۵ رامیر زکوریا و همکاران» ۲۰۱۵). ۳۰ درصد مشتریان» یک وبگاه را به‌دلیل ناتوانی در پیداکردن مسیر درست استفاده می‌کنند. سهولت استفاده درجه‌ای است که کاربر انتظار دارد بدون کمترین تلاش به هدف خود دست یابد. سهولت استفاده در محیط برخط به قابلیت کاربرد نیز تعبیر شده است. دو 6و عزاطس۲ ۱۵۳۵۲۳۵11002 4.0 6۲30/65 00لا ها ۲ 60 ملد صزا‌طزما۸ ک م۲0۳0 عناجص ا که زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... ۱۳۷ چیه کلی درتورد سازه موهولت استفامه وجود دارد: اول اینگه سفحات ریگاه بدا سانی خوانده و قهمیده شود و دیگر آینکه حرکات بین صفحات و فرایتد استفاده از وبگاه آسان باشد. مقدار مطلوب میانگین سهولت ذرک‌شده ذر این تحقیق سبب شده است تا کاربران احساس کنند که آموزش برخط برای آن‌ها نیز مفید است. هرچه استفاده از نرم‌افزارهای آموزشی و وب‌سایت‌های آموزشی دانشگاه‌ها برای آموزش برخط دانشجویان تربیت‌بدنی بیشتر باشد.» آن‌ها وب‌سایت را برای آموزش برخط سودمندتر درک می‌کنند که همین امر سبب می‌شود. سهولت درک‌شده بر سودمندی درک‌شده آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی تأثیر معناداری داشته باشد. نثایج تشان داده سهولت ذرک‌شده بر نگرش به استفاده از آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی تأثیر معناداری دارد. این یافته با نتایج مطالعه سوکندرو و همکاران (۲۰۲۰) همخوان اسثویا نتیجه پژوهش کیم وهمگاران زار ۲ ۲) تامیهوانی دازی‌سوولنت استفاده خرک‌شنه را میزانی می‌دانند که شخص, اعتقاد دارد کارکردر وی آسان است و به تلاش زیاد: برای یادگیری نیاز ندارد. به‌طو رکلی براصوی‌ها کی ام سوه سهولت استفاده درک‌شده به این امر برمی‌گردد که استفاده از یک سیستم خاص از نظر فرد چقدر راحت و بدون نیاز به تلاش خاصی است. مطالعات مختلفی وق دوه اوتباط مثبت۸ لول ‌نفاده درک‌شده و استفاده از فناوری را ثابت می‌کنند و بیشتر این مطالعات در بطن مدل پذیرش فناوری قرار دارند؛ زیرا در جایی که فناوری در مرحلد: کنف‌فلسطلا فراع رد وگ ری ند وگن داوطلبانه و اختیاری است» سهولت استفاده به احتمال فراوان متغیری برای پیش‌بینی استفاده از فناوری است؛ بنابراین سهولت استفادد ادراگ‌شده به معنایی آدراک کاربراز سطح آلق به‌کا رگای سیستم است و بهدرجه‌ای آشاره دارد که یک کاربر انتظار دار در آینده استفاده از سیستم. مدنظر بی‌نیاز از کوشش باشد. اگر یک فناوری اطلاعات وجود داشیه کاشسکه,اطین‌تر از آغ استغلاه آشود اشفر*استمال دار مصرف‌کننده آن را بیذبرد (فیوسی: 5۹ 0.سهولت استقاه آذراگهده قربرذارنده این ات که استقانه از یکی تکنولوژی خاص آسان است و به سخت‌کوشی نیاز ندارد. وقتی کاربران در فضایی که تعامل در آن دوستانه و استفاده از آن آسان باشد قراریگیرنگ 9 استفاده از آن فظا تمایل دارنده چراگه کارانی‌شان را بیش از پیش افزایش می‌دهد. شواهد نشان می‌دهد. هرچه بیشتر دانش‌آموزان تصور کنند که آموزش الکترونیکی آسان است» رفتار آن‌ها در برابر استفاده از آموزش الکترونیکی در طول شبوع بیماری: کریق-۱۹: آسک: بوآنشگه آنقوه: و همگاران 0۸30 از طریق ,مطالیه مقانالی و سمخ و همکاران (۲۰۱۹) از طریق داده‌های تجریی اين يافته را تأیید کردند؛ بااین‌حال» سودمندی درک‌شده» پیش‌بینی‌کننده قوی نگرش نبود. مطالعات متعدد به بررسی تأثیر سهولت استفاده درک‌شده بر نگرش و ‏ اما ۱۳۳۵۳۳۵0021 4.0 دزد 00لا داهن 6 0۲لا -دوناه‌طازا۸ دص ص۲0 ناج کتک کسوس ۱۳۸ پژوهش در ورزش تربیتی دوره ۱۰. شماره ۰۲۹ زمستان ۱۴۰۱ مضرف‌کنندگان و پذیرش تجارت الکتروتیک یا تخارت موبایل پرداخته‌اند. نتایج تحقیق کیم و همکاران (۲۰۲۱) که در تناقض با نتایج این تحقیق است. نشان داد سهولت درک‌شده به طور مستقیم بر نگرش تأثیر نمی‌گذارد. کاربران مبتکر نمونه‌های تحقیق کیم و همکاران (۲۰۲۱) را تشکیل می‌دادند که احقمالا در استفاده از آموزش برخط مشکلی نداشتند و آسان‌بودن.برای آن‌ها تأثیری بر تگرش‌شان نداشت. اما نتایج این تحقیق نشان داد میانگین نمرات هر دو متغیر سهولت درک‌شده و نگرش مطلوب بود؛ بنابراین دانشجویان هم آموزش برخط را سودمند می‌دانستند و هم نگرش مطلوبی به آموزش نتایج نشان داد سودمندی درک‌شده بر نگرش به استفاده از آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی تأثیر معناداری دارد که با نتایج مطالعات کیم و همکاران (۲۰۲۱) و سالوم! (۲۰۱۸) همخوان است. ادراک از مفیدبودن به معنی میزانی است که فرد تصور می‌کند استفاده از یک تکنولوژی خاص موجب بهبود عملکرد او می‌شود: متغیرهای اندازه و شکل ابزارهای موبایل یعنی «سهولت استفاده» «سرعت و کارایی» و «هزینه» برای سنجشن بعد «سودمندی درک‌شده» استفاده می‌شود. با توجه به اینکه میانگین سودمندی درک‌شده آدز دانشجویان این تحقیق وضعیت مناسبی نداشت.و میانگین آن کا از یرهم بود. میت وف اکهالشغواملی چون هزینه زیاذ و سرعت: کم اینترنت سیب شده اسکینلشه مندی حسک سنا تچگ‌تأثیر قرار گیرد؛ چنانکه شاید سرعت کم اینترنت در کشور سبب شود تا دانشجویان آموزش برخط را سودمند توصیف نکنند. سودمندی درک‌شده» پذیرش تکنولوژی اطلاعات "را بهعنوان درک مصرف‌کننده از قابلیت افزایش کارایی بررسی می‌کند. هرچقدر افراد این احساس؛ را داشته باشند که استفاده از نظام آموزش الکترونیکی برای آن‌ها مفید خواهد بود. در آن صورت احتمال پذیرش این فناوری افزایش و درنتیجه. تجربه یادگیری‌شان و میزان رضایت آن‌ها از نظام‌های آموزش الکترونیکی نیز بهبود چشمگیر می‌یاید. سودمندی درک‌شده به‌عنوان یک عامل کلیدی شناخته شده است که هم با نگرش و هم با قصد استفاده ارتباط مثبت معنادار دارد. کیّم و همکازان (۲۰۲۱) در پژوهش خود برای بررسی درک پذیرش دانشجو از سیستم‌های پادگیری برخط در آموزش عالی» عنوان کردند که سودمندی درک‌شده بر نگرش تأثیر می‌گذارد. سودمندی درک‌شده ارزیابی مشتریان از ارزش است که با توجه به توازن بین تمام منافع و هزینه‌های مربوط در یک موقعیت مصرفی خاص توسط عرضه‌کننده برای آن‌ها ایجاد 6و عزاطس۲ ۱۵۳۵۲۳۵11002 4.0 6۲30/65 00لا ها ۲ 60 ملد صزا‌طزما۸ ک م۲0۳0 عناجص ا که زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... ۱۳۹ می‌شود. ارزش محصول برای مصرف‌کننده زمانی ایجاد می‌شود که منافع دریافتی او از محصول بیشتر نتایج پژوهش نشان داد» سودمندی درک‌شده بر نیت رفتاری استفاده از آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی تأثیر معناداری دارد که با نتایج مطالعات لطیف رسول (۲۰۲۱)» سوکندرو و همکاران (۲۰۲۰) و سالوم (۲۰۱۸) همخوان است. در صورتی مردم به استفاده یا استفاده‌نکردن از نوآوری و فناوری تمایل دارند که باور کنند به آن‌ها برای انجام بهتر کارها کمک خواهد کرد. مصرف‌کنندگان ممکن است به لحاظ شناختی» درک خود را از آنچه دریافت می‌کنند و آنچه مجبور به از دست دادن آن برای به دست آوردن کالا یا خدمت هستند. سازماندهی کنند. هزینه‌های غیرپولی مانند هزینه‌های معامله» هزینه جست‌وجو هزینه مذاکره و زمان‌های متحمل‌شده در طول خرید نیز باید گنجانده شود. وقتی پاسخ‌دهندگان به این نتیجه برسند که فناوری برای فعالیت‌های آموزشی مفید است. قصد استفاده از آن‌ها بیشتر بهبود می‌یابد (رامیرزکوریا و همکاران» ۵ نیکو و اکونومیدس» ۱۷ اووموی رن ان کاواس صورت درک این نکته که آموزش برخط سودمندی زیادی برای آّن‌هاآقازاد؛قصد استفّاذه#آناق؛برای استفاده از آموزش برخط در بین کاربران افزایش می‌یابد؛ زیرا افراد به‌طورکلی این باور زا دارند که بهتر:است از خدماتی استفاده کتند که سودمتذی بیشتری برای آلیدادگناران قمنیت‌ال‌ها برای استفاده از خدمات به سودمندی درک‌شده آنان بستکی والادسبلا سا هایگ کدی رده بر تیث رفثاری استفاده از آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته‌اثر ببتی‌بدنی تأثیر معناداری دارد. نتایج نشان داد نگرش به استفاده بر نت رفتارمگااستفاده. ازآموزش, برخط .در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی تأثیر معناداری دارد که با نتایج مطالعات لطیف رسول (۲۰۲۱)» محمدیان و همکاران (۲۰۲۰) کیم و همکاران (۲۰۲۱) و سوکندرو و همکاران (۲۰۲۰) همخوان است. نگرش؛ حالت آمادگی ذهنی و عصبی است که از طریق تجربه سازمان می‌یابد و بر واکنش فرد به تمامی موضوع‌ها و موقعیت‌های وابسته به نگرش» تأثیر مستقیم و پویا بر جای می‌گذارد. هرچه نگرش پاسخ‌دهندگان به استفاده از آموزش الکترونیکی در طول شیوع بیماری کوید-۱۹ بیشتر باشد» شانس بیشتری برای یادگیری استفاده از ابزار وجود دارد. برخی مطالعات نیز رابطه معنادار بین نگرش و قصد استفاده از فناوری در آموزش و پرورش را گزارش کرده‌اند (محمدی» ۲۰۱۵؛ مهیمن و همکاران. ۹). نگرش به وب‌سایت ارتباط معناداری با پذیرش خدمات برخط دارد. نگرش‌ها در شکل‌دهی به رفتار انسان» به دو صورت مثبت و منفی عمل می‌کند. مهم‌ترین عوامل نگرشی (مثبت و منفی) عبارت‌اند از: باورها و نظام ارزشی فرد» اراده» هدفمندی (انتخاب هدف)» ناهماهنگی شناختی» آدراک و ‏ اما ۱۳۳۵۳۳۵0021 4.0 دزد 00لا داهن 6 0۲لا -دوناه‌طازا۸ دص ص۲0 ناج کتک کسوس ۵۰ پژوهش در ورزش تربیتی دوره ۱۰ شماره ۰۳۹ زمستان ۱۴۰۱ کتترل و اذراگ کارایی (اخساس کارایی) اسناد و درماندگی آموخته‌شده. نطالعات. پیشین, اغلب نگرش را به‌عنوان اندازهگیری جایگزین رضایت مشتری در نظر می‌گیرند. یافته‌های مطالعه پوکولانگارا! و همکاران (۲۰۱۱) نشان داد» نگرش به‌طور درخور ملاحظه‌ای در قصد مصرف‌کنندگان برای تغییر نتایج دیگر پژوهش نشان داد نیت رفتاری بر استفاده از آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی تأثیر معناداری دارد که با نتایج مطالعات لطیف رسول (۲۰۲۱)» محمدیان و همکاران (۲۰۲۰) و سوکندرو و همکاران (۲۰۲۰) همخوان است. قصد استفاده یک شاخص مهم در تعیین قصد رفتاری کاربر است؛ به‌گونه‌ای که اگر فناوری برای کاربر خوشایند باشد» انتظار می‌رود از آن استفاده کتن+,ذرحالی که: اگر افتاوری:برای: کاریز ناخوشایند بافنده آنتظار تمی‌روه از آی استفاده کند: سطح دانش فردی یکی از جنبه‌های اصلی موّثر بر رفتار کاربران درمورد یک خدمت است. درواقع؛ مرکز روانی تعیین‌کننده رفتار کاربران» دانش فردی است. دانش فردی بر فرایندهای شناختی مربوط به تصمیم‌گیری کاربران تأثیر می‌گذازد#زیرا ذانش فردی, کاربران"تعیین‌کننده توانایی او در درک ویژگی‌ها و استفاده از فناوری است. اگر کاربران مقداری دانش معین و قطعی درمورد فناوری‌های مدنظر يا درباره محصولات مشابه آن داشته باشند» فناوری دارای پیچیدگی کمتری تصور می‌شود. قصد استفاده در پیش‌بینی استفاده واقعی از آموزش الکترونیکیدر طول بیماری کوید-۱۹ تأثیر معناداری دارد که با یافته‌های مطالقات ازاسیررکوریاو و کسعارا )۵ ) و تئو (۲۰۰۹) پشتیبانی می‌شود. همچنین آن‌ها نشان دادند که قصد رفتاری, پیشن‌بینی‌کننده کلیدی برای استفاده از آموزش -06ن1ط0 .(2020) کل مطه‌کنصمطگا ۸ .3 روطافنط فخوکمط کل ,۲۳۵8ق1 م۸ مطهنلفصمل ۸‏ .1 5۰ ع6ط060مقم 19 منم که جع عطا هز دمنااعصدی عزطاو۸ که عصنطد) 02560 13-4 ,(25)5 ,(105-77755) ععدعن5 هنهک وصه کعانصم 713 اه هس70 1051 67 17 0 6۵07 ۵ عصنصنمامدط .(2016) .۸ منصععقطی مظ مفاتامطلقآ زوم85۵ ۰ .2 (۳۵۲۶1۵) .63-74 ,(26)61 ماکه واه 0061۰ عع30امععع2 برع مامصف) عطا 0۳ 0560 ۹8۵008 2608ع 100 .(2019) بش منصتطته] 6 ,۷۷ مطقصسبهامق ۷ ی مطووص۸-ع 8۵06 .3 40 ۳۵۵105 .کل06م معط ۶و صمعتقصصهی ۸ :163 عفد ما 005 از 01 ۵۳۵,66 ۵ رعمامصط) آهانونل عصنعتا .ر2011) .ظ ,دعط70 مه مش ورعقق) ‏ .4 [هعز5/زط2 200 500۳۲ مطالم776 ۵1 ص70 عنغن و۳ -وزع۸ متفه آمعن وحم صن اصعصعع هه وا عزاط۲0 ۱۳3۵۲۳2110021 4.0 دندز 0 00لا ها 0۳ 60 00لا - یداه کصصص ۳ عناجصی کتک سوه زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... ۱۵۱ 13510 01 50606 6ط) وصه ۳-10 .(2016) ۰ 8 ,3/26 8 مس 8 احقل .5 7 ,11000166 عصنص 16 هناومصخلج گم کعصونععل فصه حعصعصی 1۵۳ کعصناعوننع -6۵ ۵۷۷ ۵5008 رنه اصصه 1۵۶ اعومص ععصهام‌عد رعومامصط ۸ .(1985) ۳۰0۰ وق322 .6 3/3992 .(00ه ون م6 1) کالو 0ص و60۳ط 1 +عصعاکری 05 ۵ ۳ 0گطز معا 66 16۴ 200 ,56 ۵۶ 6296 06۳61۵۵ ,06۶10655 36۳۵۵۵ .(1989) .3۰0 ف38 ۰ .7 [1۵ع 25700010 .(2020) .له 6۲ 2 ,1088 سا و30ای) ویک وش و.ظ و۷۷۵8 وس و0قف]آ ول و6۷0 .8 هخا ۵۶ ره آهدمنم-ععوی آمدمنهد ۸ نگگماد آهازم‌عمط ۵۳ 00710-19 ۵۶ کا‌عاکه مادم 05 0۳6۳ ۸ .(2021) 3/۰ 5275160 6 .3 0۰ ,80086 3 1۰ .ی وال11 و۳۰ .ل وال جنق17 .9 1 لهنامه2 .(2014) .ی ۷۰ ,1۳00611696 ۵۶ سل ,1100605 .3 ,58781606 و۳۰ بل وال عفق17 .10 5 مذ ]۵۵1 6 دیع ۸ :(/8015-532) عصناعومص جمناهنوه نناک کعتقن ود 5 16۲ مادم 0۶ ععت 156 .(2009) 8۰ 8۰ ,حل 37160 :6 3/۰ 0۰ ,ا6[ق5ن۸ رل ,11608616۲ .11 1۳۵0۵1 ۵ 5ععد الق 13310 تعصناع افص اقد مهن هز عصناعومه حادم 6 ع6[ 1 .(2020) .۸ ,8000 ۵ و با1۳۵۵ .8 ,106666 و5 ,3/0076 و ,1100868 .12 -1 و27 ,146۷16 ۳۵6۵96 ید10 عصنلصه فصه عصنطوما ۵۸۶ص بر دعع ۹۵۳ 0666 86 102506 عصتلص0 .(2019) 1۰ مطه‌وقصفط 2۶ ,7 بطقللاوط۸ .۸ ووقامط۸10 .0 قدک1 .13 که از رم 010ص )اعد 0ص نانامهیم ۶و عام: 156 نصمناف ماه +مطاونط خصعص ۷ صنطازیم 113-4۰ ,136 رط0ن ۵۵ ی دام 00 .[علو مه دعععناه 15 عطا صز معا هد ادن ۶و 2606012066 500601 17۳0050008 «ر2021) ۲۳۰ +5 مصقلاا ۵ ول بل ملک ول 8 فک .14 87 50081 ۵۶ صمناه‌نام‌ص۸ نصمناف له +مطونط هز کصعاعری وصنصدعز مصنلصه 6۰ ,(13)2 ,زانط هصنماهگ ید6 002ص مک ۶و کدی از کعخمعط] 6۲005 وصنصنص هاهل ام معاصز عزاط2 .(2018) .ی ,۷۵16112005 ۵۶ سظ ,10058 .15 85 عصنلطه 200 ,ق۵010 ۰ لقدمناه0ه مصعزعل ‏ لقدمنا که [۳۳۵۵ 7 ۵/۵۳۵5 0۳01655075 نع ۳۵ صهاکنو یگ و1۳ ۶و ۸0065 .(2021) 82۰ ,همعط گنها .16 7 0۶۶ 00001 0ع0عام ۸ تعععیمی صمناف00ه لمعنوطام هنز صمناف0اه (۳6۳۹1۵) .1۳5120 که بوازد تا .(عتععطا و معاعدس 0عط انا هتآ) ععصفامعع3 و 131687۵05 .(2015) .۸ .36 ,821۳6060۲6 سس ,06۳81808 .له واعلانک و8 ق168۳ .17 1 2 هنز 01۷2100 "عاژصم موه وعمامصط ماه نصتحصصم فصه 1310۳۵0۵ 384-4 ,(34)3 ,۳۵۵00 آهعزدوط2 ص عصنط1 که فص سوت +عصناع5 ماه 5 53001 بوق02د0ع5 .(2020) .ظ ناگ 2 ,3 ۸0183130 م۸ ,تقتنلنه/1 .18 2 506066 ,یا2 3/3136 که م70 هزک۵ ۳ بعزدع 1300 ۶و ععی عط1 02006 6 عزاط۲ | ۱۳۳۵۳۳۵1002 4.0 6۲۷21065 00لا - ها 6۲ 0060 مزر ط ما۸ 0۳۳۳۵۵۹ عا دص 0 هه ۱۹۲ پژوهش در ورزش تربیتی, دوره ۰۱۰ شماره ۰۲۹ زمستان ۱۴۰۱ 1هعز5 رام 2 ۷۵۳۵۳8 .(2015) کل ,تعلوصقط 0‏ .0 تلع و.ظ .ظ .11 11338 مت ,1/6110 [عز5ط2 156 .8 مه دلع2 مه مزع م01 ماع #عجنص ج نصمم+ععقل عطا صز ده تاه ج] ه :ععنط06صدم عصسل صمناهاه 3/0001 .(2020) یک مصقطگ به بش۸ ,1/80 ٩۸ نعصنصع0-1 ۵۳۵ 0080665 اوق عصنامع 13۹ .(2015) ب17 منومفصحصقط/2 -359 ,45 ,3613010 ۳3۵9۵۵ صز کمعاا ص00 عمط ککععبی 15 وصد 1۸0 ۵4 د۳۵0ع دز و 0001 که .(2020) 3/۰ منعنگهط 2 مش منطهددنن۸ 28622065 مگ وصقنوهصص 1/0 و 50006015 بط برعمامصفط) مق تصصصی فصه دمص مگصذ کم عکد ۹ص ععصهام‌ع3 40 00۳00566 ۳۵6۵۳3 0صه و8۵0 صز منک 3/0001 ۵۶ 0ات1 12 ,3/3386 70 وصنعکع وم ۳۶0۳2005 که مفصسو7 صعنصح۳ا امعم ۸۲71 تا عط 0۳ ۶ 72005ن[ه10 0صه 106610061 .(2019) .36 متقگص30۵۳0۵22 6۶ بش منصاه‌کک 2/0113 .(52/]۳5) 6216۳01965 1260 توعح ی وه العصد صذ (/1۸30) اعلومص ععصام‌عد رعمامصطع) (۳6۲۹1۵) .39-48 ,(16)34 ,)16610060 برعمامصط 1 اکآ اه م30 ات0 انعصناع 00 جمناهدوه آوه 5۳ ۵۶ ک6اممصسم وزحد8 .(0999) 0 8 ,2/0616 602 5وعصاواظ چگ 6 ع نک 67ع 5۳ تصقط) ۳05۰ هه بط کت ۵ 1۳0۵0 5 3۳۵۵06 .(2019) .7 باهنرع۸ 2 م 8۳۵1308 .۸ مصنصنصل3 .13 مصنصنقط 1/۵ ۶۳۵۳۰6 عع31060 توصنط 1 زا 2.0 ۷۷66 عت ما صمناصعاصن. وهصنا‌عاکد 1۷651168 :389655066 3360 1/0016-0 .(2017) مش بش۸ ,009۹065 م۸ .5 ,قا60لز21 ,109 ,30680 6۶ 0006۳5 386۰ ما صوفاصعاصز موز مطهط ععصعاگصز خقطا دماج عطا 0 1۳۵6۲ 136 :۷1000 [هازعز0 .(2013) 0 ,و۵ 0:60 ,لا .0 مصتصنفعط۲ ,.ل موطناطیم]آ:0 -[عصصقطه ۲ مممتعدمه عصتصنه‌اوط .(2011) 6۶ ,م2۵ گ ول وبوعا 11۵0 میگ مقت2عصابها8۳۵۵ 0 عصنانمام۴ ۵1۶ لمدس0ت معط #مصصفام که معط عطا وصنعد «منتقطعط عصنطز ی 0- 500061 مصنامانلند۳ .(2015) ۷۷۰ ,ص۷6۵ ۵4 ول وق6۲ظ 060 ۷۵0 وس مفصتنطق۴۵ 667 .(2015) .7 ۳۰ مق5ن1ه0-021ف0دمط 6۶ مق متقانهی-5 ۸۳62 سل .8 مق6 ۳۵1۳672-0073 0 5006۳۵1 2 0۳۵ 2560 کزکولههه میاه خر توسنصوعا-ه کم ععصمامعه فهه ۰ م,(10)10 ,006 2105 +صنمک وصه علنط6 صز کاصعلندی عععلای دمص [ع00 0 5ععد16لهدا) نقطم00۳ عطا سل صمتهناهه عصنصوع1 اصعلنهک .(2020) بش۸ مذعه2ع (36۲۹۵) .179-214 ,(16)55 ,برع 0ا1محل و25 آهدمن۵ ۳۵ .کعزع ما5 و ۳۵اه (001710-19) ععقععنل عنسز 00052 .(2020) کل مصنععصس۸ گ .3 .۸ ملعزد5 1-3 ,(2)1 ,5006665 [3عن2/00 اه ص70 صعنکقم ۳۳ ص0۳0 1۵۳ برععاد اد ۵ط) 516٩ 8 3۳-103۳ ۵1 ععصقام‌ع 3 "عاصعلو نی عصنامع 13۳50 .(2018) .5 .۸ بک مانمگ 60108 عم ماه عطا عصنوام‌م۸ شتا عطا هنز کاصعصصمصه تمصمناه‌اه +عطونط 3000 وبناژو ۳ تا داعنازظ عط1 .(رصمناهاممععنل [10002) (/71۸0) اعلامص ععصفامعع3 6 عزاط۳ ۱۳۳۵۲۳۵1002 4.0 0006۲210065 - 0060/۵۲02 - دز ما۸ ۲0۳۳۳۵۵۹ ۳311/6 010/11 زردتشتیان: تاثیر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده... 1۹۵۳ م3 .5 ,ص001 زک مظ 130230۵ کل قلح هط م۸ رفن11۵ مک و0توطعغلناگ 34 ۵ 1/0061 ععصقام‌ععع۸ رعوامصط1 0علممصعاجه صه عصنعتاآ .(2020) .17 مصخله1 ع .۸ ۳۰ 06 500۳6۲ 13000650 :600-19 سل تاه کم عکن "موی مصهاکع 0ص 126 0۳6-86106 8صن2ع 10650 .(2019) ۷۷۰ کل ۰ م10 :6 .ظ ,3/6 وم 5308 و1 160 .35 6 م۸ نعطنط2 عص معط هرز کعزعمامصط 2.0 ۷66 ۵۶ ععصفام‌ع2 6 ه 0ص 3 اعلومص ععصمام‌ععد رعمامصطع1 .(2008) .17 مقلفط ۵4 .۷ ,۷۵۵6۵169 .36 87 ع36) ۵۶ وفع اجه م3000 ۸ .(2000) 0 ۳۰ ,ق1288 ۵۶ و رطافعافلط۵ ۷ .37 -186 ,(46)2 ,500606 61 86 3/1303 .کعنو نی 2610 لمصنو ید10 س۳ :موم ععصهام‌ع3 ,300 82 ... وس 5130811610 ول ۷۷۵70 ول 3801665 .1 0066 ول 5 ,3089611 3 8 و۷۹96 .38 016265 کنسنهط۳م عصسل کععناوم خصعصععصصهص هه ععمل آممشک .(2020) 8 01 مه فلنطا) اععصقآ عط1 ۳۵0۰ عنامهع کرد فنمد ج :0/10-19ع عصنلو نز :132 حذ 00710-19 ۵ 16500556 .(2020) 17 8 ,837006 ۵ لا من وقآ٩ ول م6 ۷۷۵08 .39 -1341 ,(323)14 ۸0/۸[ عصناکعا عنا۳02م هه ووعمامصطعا معط مفعاتاقصه هلال هنط 40 5205130005 مق ۵۶ 136۳200 آه0 300۳ ۸ .(2005) ۶ ,1000 6 بظ ,۷۷۵۵۳ .40 زرتشتیان» شیرین؛ یوسف‌جان» بهاره. (۱۴۰۱). تأثیر مدل پذیرش فناوری توسعه‌یافته بر استفاده از آموزش برخط در دوران کرونا (مطالعه موردی دانشجویان رشته 7 ۳16۵00 ۶ علاط 156 .(2023) .ظ مصدزگه۵۹ ٩ نک مصقناطاد10 7۳ :0 ع626) 00۳0۳۵ 6 وصنل ص۳۵ مصناص0 که ععتا عمط 5 [2/006 ععصهاوع۸ .127-4 :(29) 10 ,ا07نگ ]2000۵ 0۳ ع07ع:ع .(کاصعلونهک ما۵ آمعزدرط2 6ن اعزاط۲ ۱۳3۵۲۳210021 4.0 دندز 0 ولاز 0۳ 60 00لا - یداه کصصص ۳ عناجصی کوک سوه

هدف این پژوهش، بررسی اثر مدل پذیرش فناوری توسعه یافته بر استفاده از آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت بدنی بود. تحقیق حاضر کاربردی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری تحقیق کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه های کرمانشاه، همدان، کردستان، لرستان و ایلام بودند که از بین آن ها 324 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های تحقیق، از پرسشنامه های استاندارد شرایط تسهیل کننده، سودمندی درک شده، سهولت درک شده، نگرش به استفاده، نیت رفتاری و استفاده از آموزش برخط شد. تحلیل داده ها با استفاده از معادلات ساختاری واریانس محور انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد شرایط تسهیل کننده بر سودمندی درک شده و سهولت درک شده تاثیر معناداری دارد که تاثیر شرایط تسهیل کننده بر سهولت درک شده بیشتر بود. همچنین سهولت درک شده بر سودمندی درک شده و نگرش به استفاده تاثیر معناداری دارد که تاثیر سهولت درک شده بر نگرش به استفاده بیشتر بود. سودمندی درک شده بر نگرش به استفاده و نیت رفتاری تاثیر معناداری دارد که تاثیر سودمندی درک شده بر نیات رفتاری بیشتر بود و در نهایت نگرش به استفاده بر نیت رفتاری و نیت رفتاری بر استفاده از آموزش برخط در دوران کرونا در دانشجویان رشته تربیت بدنی تاثیر معناداری دارند. براساس نتایج پیشنهاد می شود دانشگاه های دارای رشته تربیت بدنی در آموزش برخط شرایط تسهیل کننده، سودمندی درک شده و سهولت درک شده را افزایش دهند تا نگرش به استفاده، نیت رفتاری و استفاده از آموزش برخط را دانشجویان این رشته ارتقا دهند.

428712

توسعه خیره کننده فضاهای "شهری که .معلول.مهاجرت بی رویه» افزایش جمعیت و سیاست های نادرست اقتصادی است» نیاز به محل سکونت و اشتغال را ضروری ساخته است. در این میان» با افزایش ساخت"و,سازها تخلفات تهرسازی متداول گردیده است. تخلفاتی که به بهانه توسعه» باعث از بین رفتن چهره شهر آثار تاریخی» نابودی محیط زیست و افزایش آسیب های اجتماعی می گردند. برخی افراد با عدم رعایت قوانین موجب نقض مقررات شهرسازی و به تبع آن تضییع حقوق دیگران می شوند. به همین منظور قانونگذار (8) فصلنامه علمی- حقوقی قانون‌یار - دوره چهارم- شماره سیزدهم- بهار ۱۳۹۹ برای برخورد با آن ها قوانینی وضع کرده که دارای مجازات های کیفری هستند. در نوشتار حاضر که به شیوه توصیفی تحلیلی و با تکیه بر روش مطالعات کتابخانه ای فراهم آمده است. جرم انگاری در شهرسازی مورد بررسی قرار گرفته است. ماحصل آن که» قوانین و مقررات جزایی فعلی برای مقابله با تخلفات گسترده شهرسازی ناکا رآمد بوده و نیازمند بازنگری جدی وا ژ گان کلیدی: جرم انگاری» مقررات جزایی» حقوق عمومی» شهرسازی» مجازات حقوق شهرسازی جزئی از حقوق شهری و زیر مجموعه حقوق عمومی است.! ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی» بخشی از حقوق شهری جامعه است که محدودیت ها و اختیارات افراد و نهادها را در شکل دهی به شهرها و حقوق ساکنان مشخص می کند." موضوعات شهرسازی شامل به نظم درآوردن و آماده ساختن زمین های بزرگک» تسطیح» خیابان کشی» نصب شبکه آب و برق» درختکاری و قطعه بندی برای خانه سازی و ساختن مدرسه و سایر بناهای مورد احتیاج شهر است." استفاده از فضاهای عمومی برای این امور ممکن است باعث صدمه و آزار شهروندان شود لذا دخل و تصرف در محل باید از این جهت بررسی شود که آیا مطابق حق و حقوق عمومی هستند يا در آینده ممکن است ایجاد مشکل کنند."وقتی ضمانت اجراهای قانونی ماننن‌گجرومه‌های/ میی جزایگو نباشد» اقوانین کیفری آخرین راه حل است که به ناچار می توان "از آن استفاده کرد تا ارزش های جامعه حفظ شوند." پیراعون مسایل شهری » شهرگازن ولیشت و سا کی هو مقالات متعددی بهارشته تحریر درآمده است ولی تحقیقاتی که.دو جنبه جزایی او جنبه اعمومی را به صورت مجزا مدنظر قرار داده باشند» کوتاهند. نوشتار حاضر؛ بر آن است تا حدودی این خلا را جبران نماید. در مقاله پیش رو سعی شده است قوانین مرتبط با شهرسازی که با مجازات های کیفری گره خورده اند و به صورت پرا کنده داز سال رای منیب قوب رسیدماند از دیگر شاخه های حقوقی تفکیک شوند. به عبارت دیگر سالی که ,می توان به عنوان پرسش نخستین مطرح نمود این است که چه مقررات جزایی در برخورد با متخلفینی که در امر ساخت و ساز و ۱ کامیار» غلامرضا حقوق شهرسازی» تهران: انتشارات مجد چاپ اول» ۱۳۷۹» ص ۲۵. ". جمعی از نویسند گان» فرهنگ عمومی» معماری و شهرسازی» تهران: انتشارات زمان نو» چاپ اول» ۱۳۸۹ ص۱۰۹ ۴ آخوت» هانیه و همکاران؛ معماری و شهرسازی ستتی در کشورهای اسلامی+ تهران: انتشارات هل چاپ اول: 4۳۸۹ ۵ کامیار» غلامرضا حقوق شهری» تهران: انتشارات مجد چاپ اول» ۱۳۸۲ ص۱۱۷ (8) فصلنامه علمی- حقوقی قانون‌پار - دوره چهارم- شماره سیزدهم- بهار ۱۳۹۹ (8) فصلنامه علمی- حقوقی قانون‌یار - دوره چهارم- شماره سیزدهم- بهار ۱۳۹۹ شهرسازی نقش دارند» وجود دارد؟ مطالب حاضر اگر چه به پنج بخش جداگانه تقسیم شده است اما در جاهای مختلف با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی پیدا می کنند. بخش اول گذری بر تخلفات ساختمانی و قوانین مربوطه دارد. بخش دوم در مورد تخریب میراث فرهنگی و تاریخی» اهمیت آن و قوانینی که برای مقابله با لطمه زنندگان به این آثار وضع گردیده» به صورت مختصر پرداخته است. بخش سوم نقض محدوده و حریم و مقررات مربوطه را مورد بررسی اجمالی قرار داده است. بخش چهارم هم مطالبی پیرامون محیط زیست» جنگل ها مراتع» فضای سبز و بالأخره مقرراتی که قبل و پس از انقلاب در حمایت از جنگل ها به تصویب رسیده را بررسی نموده است. در بخش پنجم» تغییر کاربری به ویژه تغییر کاربری اراضی زراعی» محل کسب و پیشه و قوانین مربوطه مورد اشاره قرار گرفته است. قرن ها فیلسوفان» متفکران و مصلخان در اندیشه مدینهفاضله بوده اند." در دوران حاضر مقررات شهرسازی در زمره قواعد؛آمره کشورهای پیشرفته محسوب می گردد و تخلف از مقررات معماری و ساختمانی با ضمانت اجراهای متّغددی همراه است. در گذشته نیز خانه سازی به قدری اهمیت داشته که در لوایح سنگی منعکس شده بود. معروف است که حمورابی - پادشاه بابل در قرن ۱۸ قبل از میلاد- حکم. کرده بود که اگر یک معمار خانه ای را محکم نسازد و در اثر ریزش ساختمان» صاحبخانه کشته شود» آن معمار به مرک محکوم می گردد." پس از فرمان مشروطیت و حاکم شدن امجلس قانونگذاری در ایران» ظاهرا اولین مقرره ای هم که مجازات حبس و جزای نقدی را برای تخلفات ساختمانی در نظر گرفت» آئین نامه امور خلافی مصوب ۱۳۲۴ بود." بعدها «قانون شهرداری» مصوب ۱۳۳۴ در مواد گوناگونی به موضوع ساخت و سازها پرداخت و ایجاد خیابان» کوچه» توسعه معابر احداث بناهای عمومی ".شاظریان» مخمود: آسیب شناسی حقوق شهری» تهران: انتشارات سخنوران؛ چاپ اول ۱۳۹۸+ ص ۴۱ آبند۳۸۰ماذه ۲ ی بندا۵/مافه:۳ آیین نامه مور نخلافی مصوتب ۱۳۷۴  مورد نیاز شهر و صدور پروانه ساختمانی را از وظایف شهرداری بر شمرد که هنوز نیز پا برجاست." همچنین «قانون نوسازی و عمران شهری» مصوب ۱۳۴۷ با تاکید بر اصلاح» توسعه» نگهداری و گرفتن عوارض اراضی و ساختمان ها توسط شهرداری مقرراتی را وضع و در مواردی حتی ضمانت اجرای حبس را هم قرار داد." باید گفت با وجود اینکه معماری در بیان هنجارهای اجتماعی قدرت بالایی دارد و در زندگی مردم تأثیر گذار است» اما برخلاف آن» حقوق به تنهایی نتوانسته آن طور که شایسته است موفق عمل کند. لذا برای اینکه مردم به آن پایبند شوند باید شایستگی خود را نشان دهد." اگر چه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به عنوان بالاترین نهاد در حوزه سیاستگذاری و تصویب ضوابط و آیین نامه های شهرسازی در سال ۱۳۵۱ تأسیس شد اما در کنار فلسفه تشکیل این شورا (که برای اعتلای هنر معماری عنوان گردیده) نحوه عملکرد آن» انتقاداتی را از جمله:.کثرت.اعضا» عدم حضور فعالانه و مسئولانه و نبود ارتباط سازمانی مناسب بین وزالت امس موف اداری ۲ برانگیخته. است ." متأسقانه شهرسازی ایران»:مدت:هاست که جرلانگایوات و ناز وا همساحبان قدرت:و ثروت شده است که در سایه نقص نهادها و نارساتی قوانین» آسیب ها شهری را دامن می زنند. یکی از معروف ترین و بحث برانگیزترین مقررات4فهای»پطماده" صد قانون شهرداری» است: که مالکین اراضی و املاک را مکلف کرده قبل از هرگونه ساخت و ساز مجوز بگيرند» در غیر اینصورت از عملیات ساختمانی ‏ آن .ها جلوگیری به عمل خواهد آمد."اين مقرره با یازده تبصره» تخلفاتی را (مثل: رعایت نکردن اصول فنی-بهداشتی» اضافات ساخت و سازهای خلاف پروانه» عدم احداث پار کینگ یا غیرقابل؛استفاده بودن آن» تجاوز به معبر عمومی» عدم استحکام بنا و...) پیش بینی نموده و برای آن ها گزینه «جریمه» يا «تخریب» را قرار داده است ۳ رحمت» محمدرضا پیشگیری از جرم از طریق معماری و شهرسازی» تهران: انتشارات میزان» چاپ دوم» ۱۳۹۰ ص۲۴ *. شاطریان» محمود» ارائه الگوی مطلوب حقوق شهری و مقایسه آن با نظام حقوق شهری ایران» پایان نامه دکتری در رشته حقوق عمومی» تهران: دانشگاه تهران (پردیس فارابی)» ۱۳۹۳» صصض ۱۰۳ و ۱۰۴ "قبادی نظیرین» حقوق معماری» تهران: انتقارانت روشنگران» چاپ اول» ۱۳۷۱»:صن ۳:۷ (8) فصلنامه علمی- حقوقی قانون‌پار - دوره چهارم- شماره سیزدهم- بهار ۱۳۹۹ () فصلنامه علمی- حقوقی قانون‌یار - دوره چهارم- شماره سیزد‌هم- بهار ۱۳۹۹ که حسب مورد» توسط کمیسیونی تحت عنوان «کمیسیون ماده صد» بررسی می شوند. اخیرا ریاست دستگاه قضا به درستی» از کمیسیون ماه صل رو نگاه درآمدزایی آن به تخلفات انتقاد کرده و بر لزوم اصلاح آن تأکید نموده است.! همچنین نظارت اصولی بر ساخت و سازها توسط دو نهاد (شهرداری و سازمان نظام مهندسی) اعمال می گردد. " طبق ماده صد قانون اخیر و (قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان» مصوب ۱۳۷۴ مهندسینی که در امر نظارت بر ساخت و سازها مرتکب تقصیر شده باشند به جزای نقدی محکوم و علاوه بر این به شورای انتظامی معماری نیز معرفی خواهند شد که عواقب آن محرومیت از کار درج در پرنده اشتغال و انتشار نام در روزنامه ها خواهد بود و در صورتی که عمل ارتکابی مهندسان ناظر و مأمورین شهرداری واجد جنبه جزایی نیز باشد از این جهت نیز قابل تعقیب خواهند بود." به نظر نمی رسد این پیش بینی قانونی نیز چندان کازساز باشد..چرا که اجرای سلیقه ای قانون توسط برخی از مقامات دولتی و محلی» شهرسازی را با قشکل جدی روبرو کرده است. زلزله کرمانشاه در سال ۱۳۹۶ که حتی منجر به تخرای,پوخی از ساختمان,های"«مسکن مهر» شد» زنگ هشدار و سنگ محکی بود تا اجرای واقعی*الن" قانی, الا قرابرخورد با مهندسان خاطی نشان دهد! ناگفته نماند که در مورد ماهیت «کیفری» یا.«غیزکیفری» بودن تخلفات ساختمانی اختلاف نظر وجود دارد. یک دسته» بر این باورند مراجعی که قبل و بعد از انقلاب (مانند: داد گاه صلحیه» دادگاه کیفری دوه کمیسیون تعزیرات حکومتی).به تخلفات؛ساختمانی رسیدگی می کرده اند ماهیت کیفری داشته اند. همچنین وجود ضمانت اجرای حبس در مقررات گذشته» حضور شخص قاضی در کمیسیون ماده صد.و صدور جریمه هایی که در حقیقت همان جزای نقدی محسوب می شوند این نظر را تقویت می کند. اما دسته دوم» عقیده دارند که حکم به مجازات ". رئیسی» سید ابراهیم» نشست هم اندیشی با موضوع احیای حقوق عامه در برنامه‌ریزی شهری و منطقه ای «کمیسیون های ماده ۵ و ۱۰۰ تهران: پرتال جامع قوه قضائیه ۱۳۹۸/۱۰/۱ کد خبر: 92790. ". عباس زاده» عبدالرضا قوانین و مقررات ساخت و ساز و نظارت اصولی بر آن ها [تهران]: سازمان شهرداری ها و دهیاری ۳ تبصره ۷ ماده ۱۰۰ قانون شهرداری و ماده ۴۰ قانون نظام مهندس و کنترل ساختمان.  فقط از طرف دادگاه صادر می شود و چون کمیسیون ماده صد» دادگاه نیست و مرجع تجدید نظر آن هم دیوان عدالت اداری ! می باشد» لذا ماهیتی غیر کیفری دارد. علاوه بر اين» جریمه ها صرفا جنبه جزایی ندارند بلکه می توانند جریمه های حقوقی را هم شامل شوند. از سوی دیگر جزای نقدی به خزانه دولت واریز می شود ولی جریمه تخلفات ساختمانی در حساب شهرداری قرار می گیرد." به هرحال» به نظر می رسد که برای برون رفت از این سرد رگمی» تأسیس یک دادگاه تخصصی شهرسازی (وابسته به قوه قضائیه) ضرورت داشته باشد که بتواند به عنوان شعبه ای از دادگاه های عمومی و انقلاب هر شهرستان» به کلیه تخلفات شهرسازی رسیدگی کند." همچنین آقانون تغزیرات.و مجازات هام بازذارنده» مصوب: ۱۳۷۵ ذر مواذ گوناگزنی برایق کسن کهاغلمدا غمارت؛ بنا و شخل مسکونی و. ملق بهادیگری را تفریب ,یا تلق نماد مجازات حبس و جزای نقدی پیش ببنی کرگ»لینف .ینوا مجازات اسلامی» مصوب: ۱۳۹۲ نیز در بخش دیات» کسی را که بدون رعایت نکات.ایمنی و ضوابط فنی در استحکام بنا سبب صدمه به دیگری شود» ضامن دانسته و حتیمسئولیت مهندسان ساختمان را نیز مورد توجه قرار داده است." به عنوان مثال» شخصی که دیوّاز با بنأی؛دیگر ی ژا بدون اذن او متمایل به سقوط نماید» عهده دار صدمه و خسارت ناشی از سقوط.آن می باشد. باز ذکر این نکته که آیا «دیه» وصف کیفری دارد یا غیرکیفری حایز اهمیت است. به عبارت دیگر» پرسشی که وجود دارد این است که آیا دیه مجازات محسوب می شود با خسارت؟ جواب این سوال برای قبول یا رد اینکه ذکر «قانون مجازات اسلامی» در این بخش لازم بوده .یا نه» مهم است. در پاسخ باید گفت نظرات مختلفی در این زمینه ابراز شده است: یک گروه»+عقیده دارند که چون دیه» شیوه ای برای جبران جنایت و زیان وارده به مجنی علیه است و ویژگی هایی از مجازات مالی در آن . صمدی قوشچی» زیدا...» تخلفات ساختمانی در نظام حقوقی ایران؛ اصفهان: انتشارات جنگل» چاپ چهارم» ۰۱۳۸۸ شاطریان» محمود» ارائه الگوی مطلوب حقوق شهری و مقایسه آن با نظام حقوق شهری ایران؛ پیشین» صص ۲۵۹ و ۲۶۰. (8) فصلنامه علمی- حقوقی قانون‌پار - دوره چهارم- شماره سیزدهم- بهار ۱۳۹۹ () فصلنامه علمی- حقوقی قانون‌یار - دوره چهارم- شماره سیزدهم- بهار ۱۳۹۹ قابل مشاهده است و فقهای اسلامی نیز در تقسیم بندی مطالب خود معمولا" بعد از موضوع قصاص» موضوع دیات را آورده اند و ماده ۱۴ («قانون مجازات اسلامی» هم آن را در زمره مجازات ها حساب کرده» حکایت از ماهیت کیفری داشتن و مجازات بودن دیه دارد. اما گروه دوم» بیان می دارند که چون دیه به قربانی جرم پرداخت می شود نه به خزانه دولت» آن را به خسارت نزدیک تر می کند. زیرا اگر آن را جزای نقدی (که نوعی مجازات است) حساب کنیم باید به صندوق دولت واریز گردد. همچنین قانونگذار در مواردی» دیه را بر عهده بیت المال هم قرار داده است» لذا قابل مجازات دانستن بیت المال معنا ندارد. علاوه بر اين» ماده ۲ (قانون مجازات اسلامی» نیزه احکام و آثار مسئولیت مدنی را بر دیه حاکم دانسته است. به هر صورت» به نظر می رسد که (دیه» خصوصیات مشترکی از مجازات» کیفر» غرامت و جبران خسارت را به طور همزمان دارا می.باشد:".در آخر بررسی ها نشان می دهد که نقص در قوانین ساختمانی» نبود قوانین بومی» ناهماهنگی مدیریت های مختلف شهری» کمبود تسهیلات برای اقشار کم درآمد و نبود نظارت شبانهروزی"و.نقصان حمایت های قضایی از عوامل تخلفات ساختمانی در شهرهات کوچکی مثلبابسر می باشد." علاوه بر این ها» طولانی بودن روند صدور پروانه» گرانی مصالح» نقض مدیریت شهری,» نگاه اقتصادی به جریمه ها از طرف شهرذاری و سو استفاده از اختیارهایآقانونی از غوامل موثر بر تخلفات ساختمانی در کلانشهرهای ایران همچوّن امفهان ناسین بل بهی! انیت _که#عع این مشکل به آسانی مقدور . میرمحمد صادقی» حسین» جرایم علیه اشخاص» تهران: انتشارات میزان» چاپ سیزدهم» ۱۳۹۲ صص ۲۱۵-۲۱۲. ". پژوهان» موسی و همکاران» بررسی و تحلیل عوامل موثر بر تخلفات ساختمانی در شهرهای کوچک (نمونه موردی: شهر بابلسر)» فصلنامه پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری» دوره دوم شماره ۲ ۰۱۳۹۳ ص۲۳۹ محمدی» جمال:و همکاران تین وضعیت و شناخت عوامل سور بر تخلفات,ساخعمانی در کلانشهرهای ایران (مطالعه موردی: مناطق پانزده گانه شهر اصفهان)» فصلنامه تحقیقات جغرافیایی» سال سی ام» شماره ۲» ۱۳۹۴» صص ۲۰۴ و ۲۰۵. میراث فرهنگی» دستاوردهای مادی و معنوی یک ملت در طول حیات تاریخی آن است. خطر تخریب بافت های تاریخی شهرها و استحاله آن ها از طریق ساخت و سازهای نامتناسب امری است که باید مورد توجه واقع شود.! میراث فرهنگی» شامل آثار باقیمانده از گذشتگان است که نشانگر حرکت انسان در طول تاریخ می باشد و با شناسایی آن زمینه شناخت هویت و 0 س | اج ۰ پس ۰ ۲ ۰ 9 خط حرکت فرهنگی او میسر می گردد و از این طریق زمینه های عبرت برای انسان فراهم می آید." حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی در زمره اهداف برنامه ریزی کشورهای پیشرفته به شمار می رود." (قانون راجع به حفظ آثار ملی» سوب ۱۳۳۹ از قدیمی تزین فرانین* کقوره این مهم را از نظر دور نداشته و آسیب به ابنیه تاریخی را ممنوع اعلام کرده و مرتکب را به پرداخت خسارت:و جزای نقدی وعده داده‌د) سالاما/عیاشنز, قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۷ با تأ کید بر نظازت) حفظ و اخیای آثار گذشتگان» این وظیفه را بر عهده سازمان میراث فرهنگی گذاشت. در این راستا با گسترشن روزافزون فناوری ها تغییر شکل آثار و پدید آمدن مجرمان متعدد».قانونگذار را ناگزیر ساخت تا با وضع مجازات های کیفری ویژه» چتر حمایتی ود را بر اموال فاهنکی ۹ صولات دو چندان بگستراند." دز حال حاضر با روی کار آمدن «قانون تعزیرات و مجازات های بازدارنده» مصوب ۱۳۷۵ مواد ". جمعی از نویسند گان» پیشین» صص ۱۵۶ و ۱۵۷. ". به قول خاقانی (شاعر قصیده سرای قرن ششم):«هان!.ای آدل؛عبرت بین» از دیده عبر کن» هان! / ایوان مدائن را آیینه از جمله قوانین "قایمی می توان.به ماه ۱۷۷ قانون مجازات غمومین مضصب ۱۳3۴ و ماذه ۴۶نقانون تعزیرات مضصوب ۱۳۶۲ تصیرزاده:بهناز و همکازان»:برزسی او حمایت: کیفری: از اموان فرهنگی در احقوق ایزان»:دوفصلنامه تخصصی,جاتقن مرمت و میراث فرهنگی» سال پنجم» شماره۴» ۱۳۸۸» ص ۰۴۵ ‏(8) فصلنامه علمی- حقوقی قانون‌پار - دوره چهارم- شماره سیزدهم- بهار ۱۳۹۹ متعددی درباره تخریب اموال تاریخی و فرهنگی وضع شد که علاوه بر پرداخت خضسازته مجازات حبس را نیز برای مجرم در نظر گرفته است.! برای نمونه» تجاوز به اراضی» تپه ها و اماکن تاریخی و مذهبی که به ثبت آثار ملی رسیده و مالک خصوصی نداشته باشد جرم انگاری شده است. البته مجازات مرتکب مشروط بر آن شاه که سازمان میراث فرهنگی قبلا حدود مشخصات این قبیل مناطق را تعیین و علامتگذاری کرده باشد. به نظر می رسد با توجه به اينکه اکثر اراضی تاریخی» تحدید حدود نشده اند» بهتر بود قانونگذار به جای این شرط «علم» مرتکب را در مورد ثبت بودن اماکن مذ کور برای شمول ماده» لازم و کافی می دانست. علاوه بر این در مواد دیگری» تعمیر» تجدید و توسعه بدون مجوز اماکن فرهنگی و تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی» قابل مجازات دانسته شده است. بدیهی است ارتکاب این جرم از سوی مالک نیز قابل تصور می باش) سپ »اه« ۵۶ قانون مذ کور بیان می کند : «هر کس بدون اجازه از سازمان میرزاث فرهنگی کشور» يا با تخلف از ضوابط مصوب و اعلام شده از سوی سازمان مذکور در«حریم آثاز فرهنگی-تاریخی مذکور در این ماده مبادرت به عملیاتی نماید که سبب-تزلزل بنبان آن ها شود» یا در نتیجه آن عملیات» به آثار و بناهای مذ کور خرابی يا لطمه وارد آید؛ علاوه بر رفع آثار تخلف و پرداخت خسارت وارده به در توضیح این ماده گفته شده» عملیاتی که نوعا سبب تزلزل بنیان يا ایراد خرابی شود باید به صورت فعل مادی مثبت باشّد" (مثل/عملیات" حمّاری؟" و احداث بنا). به بیانی دیگر اگر مالکان آثار فرهنگی در نگهداری آن ها کوتاهی کنند و کوتاهی ایشان موجب خرابی یا لطمه شود مشمول ماده قرار نمی گيرند. علاوه بر اين» شخص باید آگاهانه و با علم به اینکه عمل او از نظر قانونی ممنوع است مرتکب این کارها شود. در اینجا احراز قصد لطمه يا خراب کردن ر.رک: بند ۱ ماده واحده (لایحه قانونی راجع به جلوگیری از انجام اعمال حفاری های غیرمجاز...» مصوب ۱۳۵۸.  آثار فرهنگی لازم نیست. همچنین تصرفات ممنوعه باید در «حریم» واقع گردد» بنابراین اگر کسی در فاصله دور و جایی که جز حریم نیست. عملیاتی انجام دهد (که حتی موجب لطمه در همین مورد» برخی از نویسندگان بر این باورند که منظور از لطمه» لطمات فیزیکی و مادی است. (مثل اینکه بر اثر گودبرداری در نزدیکی تخت جمشید بخشی از کنگره های موجود بر روی دیوارها فرو ریزند) نه اینکه صرفا صدمه معنوی به اثر تاریخی وارد آید. مثلا با احداث یک برج بلند در حریم تخت جمشید ابهت بنای تخت جمشید از بین برود." روشن است که در سایه این غفلت قانونگذار» دست برج سازان و مخصوصا صاحبان سرمایه و ثروت کاملا باز خواهد ماند. چرا که یکی از معضلات پیش رو احداث ساختمان های مرتفع در سطح شهرهاست که موجب لطمه به منظر آثار تاریخی گردیده است» هر چند آن ساختمان ها شهرستان کاشان» سال هاست که با پدیده ساختمان سازی در منظر مکان های تاریخی به ویژه «تپه های باستانی سیلکک» دست و پنجه نرم.می:کند و اداره میراث فرهنگی با پشتوانه قوانین ناقص» در مصاف با حریفان پرنفوذ و ثروتمند خود» درمانده و منزوی شده است!" همچنین ساخت و سازهایی در کنار «برج طغرل تهران» و «باغ دولت آباد یزد» که در ردیف آثار ملی و حتی جهانی ثبت شده اند» موجب بروز حساسیت ها و نگرانی هایی برای آسیب !. زراعت» عباس» شرح قانون مجازات اسلامی» بخش تعزیرات» ج۱» تهران: انتشارات ققنوس» چاپ اول» ۱۳۸۲ صص . میرمحمد صادقی» حسین» جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی» تهران: انتشارات میزان» چاپ بیست و سوم» ۱۳۹۲ شاید اگر فردوسی زنده بود این بیت را جور دیگری می سرود: دریغ است ایران که ویران شود/کنام پلنگان و شیران دیدن آن ها گردیده است.! به نظر می رسد حریم مدنظر قانونگذار» مشخصا حریم حفاظتی و فنی باشد و عملا به حریم نظری و زیست محیطی توجهی نشده است بنابراین بهتر است ضمن بازنگری در قوانین» تعریف جامعی هم از این موارد به عمل آید." همچنین جا دارد در کنار نهادهای مداخله کننده در امر ساخت و ساز سازمان میراث فرهنگی را نیز در این امر به حساب آورد." گفتنی است» با وجود مقررات قانونی؟ و همچنین بخشنامه ای" که به منظور حفاظت از آثار تاریخی به تصویب هیأت وزیران رسیده و در آن اعلام شده کلیه دستگاه های اجرایی بایستی قبل از آغاز عملیات های عمرانی از سازمان میراث فرهنگی استعلام بگیرند» اما هنوز اصطکاک ادارات میراث فرهنگی با شهرداری ها یک معضل اساسی به ویژه در شهرهای تاریخی است. البته نباید توقع چندانی هم داشت» چرا که وقتی (قانون» در موارد بسیاری مهجور واقع می گردد و اجرای آن دستخوش سلایق شخصی و گروهی قرار می گیرد» دیگر تکلیف چنین («بخشنامه»هایی روشن است! به "هر صورت با تبدیل شدن این سازمان به وزارتخانه » امید است که قدم مخکمی بهاسمت حفظ میراث فرهنگی برداشته شود. در نهایت اشاره می گردد که با وضع جدید.یکک"ماده در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ به سازمان های مردم نهادی که دارای مجوز هستند اجازه داده شده است تا نسبت به جرائم ارتکابی در زمینه هایی همچون محیط زیست و میراث فرهنگی اعلام جرم !. ر,کک: اشرف زاده» محبوبه» بررسی آسیب هاق ناشی از عدم توجه به تخریم آثار تاریخی (نمونه موردی: باغ دولت آباد یزد)» شیراز: کنفرانس پژوهش های معماری و شهرسازی اسلامی و تاریخی ایران» ۱۳۹۶./ تحلیل آسیب پذیری حریم آثار تاریخی برای مستندنگاری میراث فرهنگی» کاویان» وحید و همکاران» دوفصلنامه معماری و شهرسازی پایدار سال ششم» . طبسی» محسن و انصاری» مجتبی» قوانین جزایی حوزه میراث فرهنگی (ضرورت بازنگری در اندیشه ها و روش ها)» رضایی زاده جرا حقرق برناعه ری شیر ی یر انا آشقارانی سره جاپ ال ۳۹۹ ابرسمی 1307 و ۳  کنند و در تمام مراحل دادرسی نیز شرکت نمایند." این مقرره» شاید بتواند قوت قلبی برای دلسوزان حوزه شهرسازی و نقطه امیدی برای تداوم محیط زیست و حفظ میراث گذشتگان در فرهنگک لغت فارسی» حریم به پیرامون خانه و عمارت و آنچه که به آن تعلق دارد و همچنین مکانی که حمایت و دفاع از آن واجب باشد» تعریف شده است." به عبارت دیگر حریم به معنای محدوده ای است که در اطراف یک ملک قرار دارد و دیگران از تصرف در آن ممنوع و بازداشته شده اند" (قانون مدنی»» حریم را مقداری از اراضی اطراف ملک و قنات و نهر و امثال آن دانسته که برای کمال انتفاع.از آن ضرورت دارد." در معماری سنتی ایران ضمن اینکه طراحی ها با شرایط اقلیمی"و بومی.سازگار بوه»بزای حفظ آرامش و حریم خانواده " نیز» فضاهای مسکونی به «اندرونی» .و" ابیرونی) تقسیم.می:شد. حال آنکه در فضاهای ناهمگون امروزی با باز شدن درب ورودی» خحصوّصی آتزین اجای منزل نمایان است و از پشت بام و طبقات دیگر همسایه» در معرض دید قرار می.گیرند و امنیت حریم مسکن سلب می شود.* در معماری گذشته» کنترل دید اغیار و عدم اشراف ساختمان ها بر یکدیگر اهمیت ویژه ای داشت." «مادهاصد قانون شپوداری) که سنس دنبخش ,تخلغلت وسلممانی به آن اشاره‌شد» مقرراتی در این زمینه وضع کرده و ضمانت اجراهایی مانند قلع و قمع» تخریب و جریمه را ۲ معین» محمد» فرهنگک فارسی معین» تهران: انتشارات میلاد» چاپ اول» ۱۳۸۷» ص ۴۸۲ منتظرالقائم» اصغر» مجموعه مقالات نخستین همایش آرمان شهر اسلامی» اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان» چاپ دوم» حریم عشق را درگه بسی بالاتر از عقل است/کسی آن آستان بوسد که جان در آستین دارد! (حافظ). برای اضافه بنای زاید بر پروانه در نظر گرفته است.! عدم رعایت حریم دیگران در «قانون تعزیرات و مجازات های بازدارنده» مصوب ۱۳۷۵ هم در قالب «هتک حرمت منازل و املاک غیرا کنچانده شده و برای آن مجازات: حبس در نظر گرفته شدهه است»" اما چه سود که دز روزگار کنونی با برج سازی هایی که انجام می شود حفظ حریم دیگران» عملا مورد بی توجهی واقع گردیده است و گویا قوانین شهرسازی فعلی هم توانایی چندانی را برای مقابله با گفتنی است» در سال های اخیر به دلیل گسترش بیش از حد افقی شهرها شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برای مرهم نهادن بر اوضاع به وجود آمده» «ضوابط جلوگیری از افزایش محدوده شهرها» را در سال ۱۳۷۸ تصویب کرد و تفکیک زمین» تغییر کاربری اراضی زراعی و احداث بنا را حتی برای ارگان های دولتی ممنوع اعلام نمود" و بعدها نیز «قانون ایجاد ایجاد شهرهای جدید» مصوب ۲۱۳۸۰مقرراتی را مشابّه: آن معین کرد.؟ اما این ضوابط هم نتوانستند موثر واقع شوند." شاید.یکی از دلایل+آن وجوّد اصطلاحات پراکنده ای (مثل: محدوده قانونی» حریم قانونی» حوزه شهرداری» حدود "امصوب شهر حوزه استحفاظی» محدوده نفوذی و غیره) بود که سبب آشفتگینهادها و وقوع تخلفات شد. خوشبختانه (قانون تعاریف محدوده و حریم شهر روستا و شهرک و نحوه تعیین آن ها» در سال ۱۳۸۴ به این اختلافات خاتمه داد و مقرراتی راجع به مناطق (مسکونی) معین نمود. همچنین نظارت بر ساخت و ساز در حریم های مصوب شهری و روستایی را نیز»ه حسب مورد بر عهده شهرداری ". رک: ماده ۶۹۶-۶۹۰ قانون تعزیرات و مجازات های بازدارنده. خوب است در کنار قوانین یاد شده» تبصره ۲ ماده ۷۷ و تبصره ۵ ماده ۱۰۱ قانون شهرداری نیز اضافه گردد کهاساخت و ساز غیرمجاز تفکیک و افراز غیرقانونی زمین را در محدوده و حریم شهرها جرم تلقی کرده و متخلف را به قلع و قمع بنا جریمه وعده داده و طبق قانون مجازات اسلامی قابل پیگرد دانسته است.  یا دهیاری ها قرار داد و هر گونه تخلف از این قانون را به عنوان تجاوز به حقوق عمومی» جرم تلقی کرد و فرذ متجاواز را بر اساس #قانون سجازات: اسلامی انذار تمود.! اما باز مشاه می شود به دلیل ناهماهنگی میان ۳۶ نهاد و مقام (۱) در اداره کردن شهر تفاوت هایی در حد و حدود تعریف شده هر یک از آن ها وجود دارد." به طوری که با وجود این مقررات و آیین نامه های, اجرایی "» اخیرا قورای ,غالی شهرسازی و هماری غمن ابراژ نگرانی از ساغت او سازهای غیرقانونی در حریم شهرها خواستار آسیب شناسی این موضوع» پیش گیری» جرم انگاری و افزایش ضمانت اجرای تخلفات شهرسازی در سطوح مختلف شده است." به هر حال» بی توجهی به این امر» حاصلی جز تخریب زمین های کشاورزی و باغات پیرامون شهرها تحمیل هزینه های گزاف به دستگاه های مسئول تأمین خدمات شهری» دشوارتر شدن مدیریت شهری» عدم ارائه خدمات مطلوب به شهرونذان.و پراکنده" سازی و زشت شدن سیما و منظر شهر ندارد. به نظر می رسد بهبود شرایط ,زندگین ,دز" محله هام مرکزی و قدیمی با حفظ هویت معماری بومی و بلند مرتبه سازی اصولی ساختمان ها.از راه.حل های این موضوع می باشد." شاید تدوین یک قانون جامع مدیریت شهری بر "اساش «برنامه پنجم توسعه کشور» راهگشا باشد." در مورد حریم میراث فرهنگی قبلا مطالبی گفته شد. با وجود اهمیت بسیاری که قوانین مختلف" برای حفظ حریم آثار تاریخی و فرهنگی ذکر کرده اند» ظاهرا مقررات ".ماده ۱۲ قانون تعاریف محدوده و حریم شهر روستا وآشه رکقاو نحوه تعیین آن‌ها. . شاطریان» محمود» آسیب شناسی حقوق شهری» پیشین» ص ۰۱۱۲ رک: آیین نامه استفاده از اراضی» احداث بنا و تأسیسات در خارج از حریم شهرها و محدوده روستاها مصوب ۱۳۹۱. مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران پیرامون ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم شهرها» شماره ماده ٩ نظامنامه اجرای قانون راجع به حفظ آثار عتیقه ایران» بند ۱۲ ماده ۳ قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور دفیقی برای این انر وجوه ندارد." اختلاقات: موجود عیان بعغضی از ساژمان ها نیز موید این ادعاست! این خلا قابل توجیه نیست» بنابراین ضروری است حریم دقیق آثار تاریخی برای شهر و شهرداری اعلام شود و این نهاد شهری قبل از صدور پروانه اراضی مجاور آثار تاریخی مراتب را از سازمان میراث فرهنگی استعلام نماید. " سایر ضوابط مربوط به حریم (از جمله: راه ها راه آهن و رودخانه و نظایر آن) را بایست در قوانین خاص دیگری جستجو کرد. «قانون ایمنی راه ها و راه آهن» مصوب ۱۳۴۹ و اصلاحات بعدی» ایجاد هرگونه ساختمان و دیوار کشی و تأسیسات و نظایر آن به شعاع صد متر از انتهای حریم راه ها و راه آهن کشور را بدون کسب مجوز از وزارت راه و شهرسازی ممنوع ساخته است. متخلف به پرداخت خسارت. حبس و جزای نقدی محکوم می گردد. همچنین مأمورینی که در اطلاع دادن وقوع جرم به مراجع قضایی تسامح کنند» مجازات می.شوند."همچنین «آیین نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه ها و...» مصوب ۱۳۷۹ حریم رودخانه زا از یک تا بیست متر با تعیین وزارت نیرو دانسته است و نهادهای دولتی.واغمومی را نیز مکلف کرده که.قبل از اجرای طرح های مربوط به خود و صدور پروانه لازم بستر و خریم رودخانه ها را استعلام نمایند. مع الوصف, متصرفان مشخلف طبق مقرراث موضوعه تعتیگ وایمشاوایگ خواهند شد.؟اما در سایه این آیین نامه ضعیف و غفلت مسئولین» مقررات حریم زیر پا گذاشته می شود. مثال بارز آن» ساخت و سازهای غیر قانونی بود که باعث تشدید خسارات سیل ویرانگر نوروز ۱۳۹۸ در برخی مناطق کشور از جمله: گلستان» لرستان و شیراز گردید. ای کاش بطور واضح و روشن اعلام می گشت که در آن حادثه شمشیر غدالت در مورد چه کسانی از نیام کشیده شده است! گفتنی است» قوانین و ضوابط دیگری نیز پیرامون سایر حریم ها (همچون: چاه ها قنوات» مخازن» . تبصره ۱ ماده ۸۷ تبصره ۴ ماده ۶ قانون اصلاح قانون ایمنی راه ها و راه آهن. ماده ۱۳ آیین نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه ها و... .  تأسیسات آبرسانی» لوله های نفت و گاز» خطوط انتقال نیروی برق» فرودگاه ها و معادن) وجود دارد که به دلیل جلوگیری از طولانی شدن بحث, از آن جرف نظرسی کرو" افزایش جمعیت و پیشرفت فناوری» تغبیر شکل طبیعت را در پی دارد. در کنار آن» تأثیرات سوثی که انسان ها بر طبیعت وارد می سازند می تواند به اوضاع آشفته ای منتهی گردد که به عنوان «بحران زیست محیطی» از آن یاد می شود." مسأله حفاظت از محیط زیست» آنقدر مهم است که ساختمان نیز باید در جهت حفظ زیستگاه های طبیعی و سازگار با آن ها طراحی و ساخته شود و مصالح آن در عین با دوام بودن بتواند به راحتی در محیط زیست استحاله گردد." جنگل ها و مراتع به عنوان یکی از شاخه هایامحیط زیست» از این جهت مورد بحث قرار می گیرند که ممکن است با سالخت "و سازهایی ارویرو شوّند" که این فضاها را به نابودی می کشانند. در کار اضول پیش بیش ارات اساسی اادرگان تمهیدات پرا کنده قانونی» حفاظت از محیط زیست در مقررات جزایی جایگاه نسبتا.مناسبی یافته است.* نمونه مهم آن» «قانون تعزیرات و مجازات های بازدارنده» مصوب ,۱۳۷۵ است که بیان می دارد هر کس عالما و عامدا و برخلاف قانون» درختان موضوع قانون گسترش فضای سبز را قطع يا موجبات از بین رفتن آن ها را فراهم آورد» علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس تعزیری و جزای نقدی 0 برای مطالعه بیشتر ر.کک: «قانون راجع به قنوات مصوب ۱۳۰۹»» (قانون منع احداث بنا و ساختمان در طرفین خطوط لوله انتقال گاز مصوب 4۱۳۵۰ «لایحه قانونی رفع تجاوز از تأسیسات آب و برق کشور مصوب ۱۳۵۹ «قانون توزیع عادلانه آب مصوب ۱۳۶۱ اقانون اصلاح قانون معادن مصوب 4۱۳۹۰ «مصوبه حریم خطوط هوائی انتقال و توزیع نیروی برق مصوب ۱۳۹۴ و «دستورالعمل تعیین محدوده کمی چاه ها و قنوات مصوب ۱۳۹۷. داریوش» بابکک» انسان طبیعت معماری» تهران: انتشارات علم و دانش» چاپ اول» ۱۳۸۹ ص۳۴۶ *. شاطریان» محمود ارائه الگوی مطلوب حقوق شهری و مقایسه آن با نظام حقوق شهری ایران» پیشین» ص۲۳۹ محکوم خواهد شد.! همچنین مقررات دیگری نیز مجازات هایی برای اشخاصی که باعث قطع درختان شوند را در نظر گرفته است که عبارتند از: (قانون راجع به جنگل ها" مصوب ۳۳۱ «قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع»" مصوب ۱۳۴۶ «قانون گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی رویه درختان) ا مصوب ۱۳۵۲ «لایحه جلوگیری از هر گونه تجاوز به املاک زراعی» باغات» جنگل ها اراضی ملی و...»" مصوب ۱۳۵۸ (لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها" مصوب ۱۳۵۹ (قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور»" مصوب ۱۳۷۱. البته ناگفته نماند که گاهی اوقات ضرورت ایجاب می کند که برای ساخت بعضی از بناهای آموزشی» مسکونی» مخابراتی» نظامی يا احداث جاده و نظایر آن درختانی نیز قطع گردند. این مورد نیز در قوانین مربوطه با کسب مجوز از ارگان هایی مانند همانطور که مشاهده شد تصوصارتواین آبراگند۹اگر چه ممکن است دغدغه قانونگذار را برای جبران خلاهای موجود برای برخورد با متخلفین نشان دهد» اما این گمان را نیز تقویت می کند که قوانین قبلی و حتیافعلی کفایت و کارآمدی لازم را ندارند . به راستی نگارش یک قانون جامع و کامل که برای سالیان طولانی باثبات باشد و صرفا برای به روز شدن با مقتضیات زمانه گاه به صورت مختصر اصلاح گردد» احساس می شود. الگو و نمونه بارز آن» «قانون مدنی» مضوب ۱۳۰۷ "می باشد؛ که از اچنان استحگانی دلی‌انگارش برخوردار است. که نزدیک به یک قرن» دوام آورده است. جای.تأمل است که با وجود سابقه طولانی قانونگذاری ۲ مواد ۲ ۴و ۱۳ قانون راجع به جنگل ها. ۳ بند ۴ ماده ۴ و مواد ۴۲ تا ۵۲ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع. مواد ۴ ٩ و ۱۱ قانون حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی رویه درختان. تبصره ۲ ماده واحده لایحه جلوگیری از هر گونه تجاوز به املاک زراعی» باغات» جنگل ها اراضی ملی و.... تبصره: 1 ماده #۶ لاییحه قانوتی حفظ و گسترش فضای سبز دراشهرها. تبصره ۳ماده ۱ قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور.  در ایران» روز به روز شاهد تغییر چهره روستاها و تبدیل شهرهای سرسبز به جنگل های سیمانی(!) هستیم. نگاهی به وضعیت شهرهای شمالی ایران» گویای این واقعیت است. بدون شک ضعف در نظارت» مماشات دستگاه قضایی و مداخله افراد بانفوذ خسارات جبران ناپذیری را به همراه دارد. حافظه تاریخ فراموش نخواهد کرد که در دهه ۱۳۶۰ شمسی» برخی از دادگاه ها با متجاوزین به مراتع و جنگل های ملی با تساهل و تسامح برخورد نموده اند. از همین رو بارها بخشنامه های تذکرآمیزی از طرف رئیس وقت شورای عالی قضایی به داد گستری های سراسر کشور صادر شده است.! برای اینکه حساسیت موضوع مشخص گردد» «هرچند طی بخشنامه شماره 40.63.ب.ش مورخ ۱۳۶۳,۶,۱۸ به قدر مستوفی در خصوص نحوه رسیدگی به اتهام متجاوزین به مراتع و جنگل های ملی» ارشاد و راهنمایی شده است» مع هذا به قراری که بازرسی کل کشور اطلاع می دهد برخی مراجع قضایی متأسفانه در رسیدگی به پرونده ها» روشی اتخاذ کرده اند که" مایه دلسردی مافورین حفاظت این منابع را فراهم ساخته و بر جرأت و جسارت متجاوزین به حقوق مردم افزوده؛است. علی هذا موکدا متذ کر می شود هر چند اعمال تخفیف در مجازات مقصرین در موارد لزوم مغایر سیاست قوه قضاییه نیست» لکن ارفاق نباید به حدی به کار رود که موجبات تشویق تبهکاران را فراهم کند و نتیجتا اموال عمومی و ثروت ملی را.به مصارف خصوصی افراد مبّدل سازد. به منظور سهولت دسترسی» رونوشتی از بخشنامه سابق الذکر به پیوستمجددا ابلاغ می شود و نسخه ای نیز به دادسرای انتظامی قضات ارسال می گردد تا در صورت مشاهده تخلف» موضوع را تحت تعقیب قرار دهند.» این امر» یعنی جدیت در برخورد با متجاوزین بعدها نیز مورد تأکید قوه قضائیه قرار گرفت» تا جایی که اختصاص شعبه ای خاص برای رسیدگی خارج از نوبت به پرونده ها لازم شمرده شد. همچنین قضات و بستگانشان به طور مستقیم و غیر مستقیم از تحصیل زمین و کسب امتیازات ملکی از سازمان هایی که مسئول حفظ و حراست اراضی ۱. بخشنامه های شورای عالی قضایی مورخ ۱۳۶۴/۶/۱۸ و ۱۳۶۷/۹/۱۴ هستند برحذر داشته شدند." شهرسازی نابخردانه» محیط زیست را در معرض زوال قرار داده یا به دلیل تقابل نهادهای ملی و محلی» به حال خود رها شده اند. انگار ابلاغ مجدد بخشنامه های کذایی برای تلنگر به مراجع نظارتی و قضائی» دوباره احساس می شود ! کاربری یعنی نوع استفاده از ساختمان که در پروانه ساختمانی قید شده است و تغییر کاربری یعنی اخذ جواز استفاده از زمین» به گونه ای متفاوت از آنچه در طرح های مصوب شهری پیش بینی شده است. " تعیین کاربری» بر اساس مطالعات اساسی انجام می شود که برای شناخت شهر آشنایی با چگونگی و پراکندگی فعالیت ها و کاربری های شهری است که شامل: مسکونی» آموزشی» فرهنگی» مذهبی» فضای سبز ورزشی» بهداشتی» پا رکینگ و... می شوند. " منطقه بندی وسیله ای ات برای اینکه/نوغ آستفاده از زمین» تراکم جمعیت» وسعت ساختمان ها و تأسیسات در نقاط"مختلف شهر به اطرّز صخیحی با یکدیگر هماهنگک گردند.* در میان برخی از ضوابط و مقررات» ضمانت اجراهایی برای تغییر غیرمجاز کاربری پیش بینی شده اند. با توجه به «قانون شهرداری» اصلاحیه ۱۳۵۲ در صورتی که بر خلاف پروانه ساختمانی در منطقه غیرتجاری» محل کسب و پيشه یا تجارت داثر شود بعد از احراز تخلف مالک یا مستأجر طبق شرایطی آن مکان تعطیل می گردد. و کسی که عالما پس از تعطیلی» دوباره از آن محل برای کسب و پيشه یا تجارت استفاده کند به حبس و جزای نقدی محکوم خواهد شد:و محل کسب نیز میجناملگطیل) مر شود الیهه: از این مقرره» بر خی از سقاغل مغل ۱ بخشنامه های قوه قضائیه مورخ ۱۳۷۹/۵/۳ ۱۳۷۹/۶/۳۱ و ۱۳۸۳/۲/۲۸ سید صدر سیدابوالقاسم» مجموعه کامل حقوق شهرسازی و معماری» تهران: انتشارات خیام» چاپ اول» ۱۳۷۸» ص۶۶ هاشمی» فضل ا...+ حقوق شهری و قوانین شهرسازی» [تهران]: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران؛  پزشکان» وکلا» مهندسین» سردفتران و روزنامه نگاران استثنا شده اند. صرفنظر از درست یا غلط بودن اقدام قانونگذار در استثنا قراردادن اینگونه مشاغل» یکی از نویسندگان کتب حقوق شهری علت آن را ارزش اجتماعی بالا خدمت به مردم» کمک به عدالت و ارتقای سلامت و بقای جامعه ذکر کرده است و اینکه صاحبان این حرفه ها را نباید به دیده تاجر و کاسب نگریست. هر چند. یکت نقاله علمی» جایگاه درد ادن یست اما جالب است: بدانید:در نقطه مرکزی شهر کاشان» وجود خیل عظیمی از مراکز درمانی بیداد می کنند (چه ساختمان هایی که از ابتدا به عنوان فعالیت پزشکی پروانه گرفته اند و چه مغازه ها و خانه هایی که بعدا تغییر کاربری داده اند ) و معلوم هم نیست که چرا همه آن ها میل خدمت در مرکز شهر را داشته و دارند! ناگفته نماند که گاهی مواقع تغییر کاربری لازم است» ولی این اقدام زمانی موجه و قابل قبول خواهد بود که با دلایل فنی و کارشناسی,باشد و.چنانچه تغییر کاربری (حتی از سوی مراجع صلاحیتدار) با انگیزه کسب در امد يا تحصیل امتیاز باشد) تأدرست و ناعاقلانه است." همچنین (قانون زمین شهری» مصوب ۱۳۶۶ راجع به تفکیکک» فروش» تغییر کاربری» عمران و احداث بنا در اراضی (شهری»آموات,باتز و...)"اشاراتی*دارد. این قانون» اگر چه بیشتر پیرامون امور مدنی وضع شده اما در قسمتی از آن» برای کارمندانی که در اجرای این قانون به تشخیص دادگاه صالح رعایت مقررات دقیق آن را ننموده و تخطی کرده باشند علاوه بر جبران خسارت وارده به دولت یا اشخاص و اعاده وضع» حسب ورد به انفصال موقت يا دائم از خدمات دولتی در نظر گرفته است, "یه نظر| هار سدا با گذشت سه دهه از عمر این قانون» یک نفر هم بر اساس آن منفصل گردیده باشد یا حداقل در کنکاش و جستجوی نگارندگان ". کامیار» غلامرضا» حقوق شهرسازی» پیشین» صص ۶۳ و ۶۴. ؟. بهشتیان» سیدمحسن» تملکک اراضی توسط شهرداری ها تهران: انتشارات مجد» چاپ اول» ۱۳۹۰» ص۲۷۷ قانون دیگری که به موضوع تغییر کاربری» موارد ضروری و مرجع تشخیص کاربری زمین ها در محدوده شهر پرداخته است. (قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها» مصوب ۴ می باشد. بر اساس آن» متخلف از این قانون به پرداخت عوارض» جزای نقدی و در صورت تکرار جرم به مجازات حبس محکوم می گردد.! البته دیوان عالی کشور "در جریان دعوایی» تغییر کاربری اراضی زراعی تا پانصد متر مربع را برای سکونت شخصی صاحبان زمین با اجازه کمیسیونی خاص, مجاز دانسته است و بیان داشته که این موضوع» به معافیت از مجازات افرادی که بدون اخذ مجوز از کمیسیون اقدام به تغییر کاربری کنند دلالت نمی نماید و تغییر غیرمجاز کاربری اراضی زراعی و باغ ها نیز به منظور سکونت مطلقا ممنوع و مرتکبین آن قابل تعقیب کیفری می باشند."افسوس که نگاه خصوصی و لحاظ کردن منافع مالی » قوانین را بی خاصیت جلوه می دهد.همانطور که قبلا گفته شد"» از بین رفتن فضاهای سبز و گسترش بی حد و حصر سآختمان هااعواقتی جبرآل‌آناپذیر در پی دارد. متأسفانه برخی شهرداری ها به بهانه کمبود بودجه واچبران آن, با گرفتن مبلغی.پول» تغییر غیرمجاز کاربری ها را تجویز می کنند! این شبوه که نتایجآزبان باری زا به دنبال دارد انتقاداتی را در پی داشته است» چرا که سبب از بین رفتن کاربری ها» عدم تحقق برنامه های شهری و بروز برخی بی عدالتی ها خواهد شد." با همه این اوصافی که ذکر شد جالب است که در نزدیکی بنای هفت هزار ساله سیلک کاشان» زمینی وسیع که کاربری ورزشی داشته به مجتمع عظیم مسکونی در ماده ۳ قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها. ".ری وحدت رویه شماره ۷۲۴ مورخ ۱۳۹۱/۱/۲۲ هیأت عمومی دیوان عالی کشور. برای آشنایی بیشتر با قوانین» آیین نامه ها دستورالعمل های اجرایی» آرای وحت رویه دیوان عدالت اداری و دیوان عالی کشور» نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه و معاونت حقوقی ریاست جمهوری و بخشنامه های سازمان امور اراضی کشور به کتاب «مجموعه قوانین و مقررات حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها؛ اثر عبدا... عونی رجوع نمائید. کوش اگر کون نو و ناله اگر تال /آنچه البته:به جایی ترس فریادست! (یغمای سای  و بالاخره در جمع قوانین و مجازات های ذکر شده» یادی از (قانون منع فروش و واگذاری اراضی فاقد کاربری مسکونی...» مصوب ۱۳۸۱ (که بر ممنوعیت برخی از انتقال ها واگذاری ها تفکیک ها و تغییر کاربری های غیرمجاز تاکید ورزیده و برخورد با متخلف را پیش بینی تموهه )ای از لطس نیست ۱1" متاسفانه به این قانون نیز اسلاق نیس نوشتار حاضر گذری کوتاه بر مقررات کیفری در حوزه شهرسازی بود. می توان گفت که در کنار (قانون مجازات اسلامی» و (قانون تعزیرات»» مناقشه برانگیزترین مقرره برای برخورد با تخلفات گوناگون ساختمانی» «ماده صد قانون شهرداری» می باشد. البته انتقادات موجود به نگاه اقتصادی کمیسیون ماده صد» برخوزد غیرشفاف با مهندسان و مأموران خاطی در انجام وظایف و اختلاف نظر پیراموّان ماهیت: کیفزیی وی کیفری تخلفات ساختمانی» ضرورت تأسیس یک دادگاه تخصصی شهرسازی را به عنوان شعبهای از دادگاه های عمومی از سوی دیگره حفظ آثار تاریخی و فرهنگی ده ها ال است مورد حمایت قانونگذاران ایران قرار گرفته است و بر نظارت» حفظ و احیای آن ها تأکید فراوانی شده است. با این وجود» ممکن است با ساخت و سازهای غیرقانونی مورد لطمه واقع گردند. (قانون تعزیرات» تا حدودی مجازات های کیفری را برای لطمه زنندگان به این" آثاز پیش بینی نموده است اما آنچه به عنوان جدی ترین چالش فعلی در این زمیّنه مطرح است» اختلاف و سردرگمی ادارات و نهادها در تشخیص حریم و چشم انداز بناهای تاریخی می باشد. لذا لازم است که قانونگذار خردمند» به تعیین تکلیف این خلا قانونی نیز همت گمارد. به علاوه» موضوع رعایت حریم هایی همچون: حریم اشخاص و منازل» راه ها» رودخانه ها و نظایر آن در قوانین عام و خاص متعددی تصریح گردیده است. اما گویا مقررات فعلی در .مواد ۷۴ ۶ و ۷ قانون منع فروش و واگذاری اراضی فاقد کاربری مسکونی... . برابر اصحاب قدرت و ثروت ناتوان شده اند. مید این ادعا وجود برج های بلند و عدم رعایت حریم منازل و نادیده گرفتن حریم رودخانه ها و... است که در سال های اخیر پدیدار گشته اند. بی شکک» شکستن این حریم ها نتیجه اجراهای سلیقه ای و شکستن حرمت قانون است. همچنین لزوم حفظ محیط زیست به ویژه جنگل ها و مراتع که در (قانون اساسی» حایز اهمیت شمرده شده» در (قانون تعزیرات» و بسیاری از قوانین خاص دیگر نیز مورد حمایت قرار گرفته است و در آن ها قید شده اشخاصی که به بهانه ساخت و ساز و بدون مجوز از مراجع ذیصلاح» موجب قطع درختان شوند به مجازات محکوم خواهند شد. اما در عمل دیده می شود که به راحتی فضاهای سبز جای خود را به ساختمان ها می دهند و اتفاقی هم نمی افتد! قطعا اگر به قوانین کیفری به عنوان جملاتی نصیحت آمیز(!) نگاه شود» وضع به همین منوال ادامه خواهد یافت. از طرف دیگر از بزه تغییر,کاربرینیز صحبت شد. «قانون شهرداری» و «قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها» از جمله قوانین مهمی هستند که در مقابل کسانی که کاربری ساخشمان يا زمین های‌پویظرگریلگون نجوزوگلیهگیوا کنش جزایی نشان داده است. بدیهی است که قوانین هر چقدر هنم خوب باشند اگر درست اجرا نگردند فواید آن برای جامعه مشخص نخواهد شد. کسب درآمد.برخی از نهادهای شهری به وسیله فروش قانون و تغییر غیرمجاز کاربری» نتایج زیانبار و ناگواری به همراه داشته و در آینده تشدید خواهد گردید . در پایان همانگونه سک ی گنتی شد (تخلمات,اشهرسازی ّساختمانی برای جامعه آسییی جدی به همراه دارد. مجازات» آخرین مرحله ای است .که می توان برای جلوگیری یا متوقف کردن اعمال غیر قانونی اشخاص بکار گرفت. در کنار:عوامل اجتماعی» اقتصادی و فرهنگی موجود باید نقص قوانین» نبود ضمانت اجرای موثر» ضعف اجرای مقررات و عدم نظارت صحیح را نیز افزود که موجب پدید آمدن فجایع شهرسازی می شوند. در این راستا تدوین قوانین مناسب و مجازات های بازدارنده و همکاری دستگاه های ذیربط از قبیل فرمانداری » شهرداری» سازمان میراث فرهنگی و در صورت ضرورت» استفاده از نیروی انتظامی می تواند ۱ اخوت» هانیه؟؛ الماسی فر» نینا و بمانیان» محمدرضا معماری و شهرسازی سنتی ۲ اشرف زاده» محبوبه» بررسی آسیب های ناشی از عدم توجه به حریم آثار تاریخی (نمونه موردی: باغ دولت آباد یزد)» شیراز: کنفرانس پژوهش های معماری و شهرسازی اسلامی و ۳ بهشتیان» سیدمحسن» تملک اراضی توسط شهرداری ها» چاپ اول» تهران: انتشارات ۴ پژوهان» موسی؛ داراب خانی» رسوّل؛ جعفری» المیرا وّ#زینل زاده» اردلان» بررسی و تحلیل عوامل موثر بر تخلفات ساختمانی در شهرهای کوچک (نمونه موردی: شهر بابلسر)» فصلنامه پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری» دوره دوم» شماره ۲ ۱۳۹۳. ۵ جمعی از نویسندگان» فرهنگت عمومی6گاری) شمه رسازی (نجموعه مقالات)» چاپ ۶. داریوش» بابکک» انسان طبیعت معماری» چاپ اوّل» تهران: انتشارات علم و دانش» ۰۱۳۸۹ ۹ رحمت» محمدرضا پیشگیری از جرم از طریق معماری و شهرسازی» چاپ دوم» تهران: ۸ رضایی زاده» محمدجواد» حقوق برنامه ریزی شهری (مداخله قدرت عمومی در () فصلنامه علمی- حقوقی قانون‌یار - دوره چهارم- شماره سیزد‌هم- بهار ۱۳۹۹ ٩ رئیسی» سیدابراهیم» نشست هم اندیشی با موضوع احیای حقوق عامه در برنامه ریزی شهری و منطقه ای «کمیسیون های ماده ۵ و ۱۰۰ تهران: پرتال جامع قوه قضائیه» قابل ۰ زراعت» عباس» شرح قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات» جلد اول» چاپ اول» ۱ سید صدر سیدابوالقاسم» مجموعه کامل حقوق شهرسازی و معماری» چاپ اول» ۲ شاطریان» محمود» ارائه الگوی مطلوب حقوق شهری و مقایسه آن با نظام حقوق شهری ایران» پایان نامه دکتری درزشته متی/ عهومی» دانشگاه تهران (پردیس فارابی)» ۳ شاطریان» محمود» آسیتب«شنانتی خقوق #شهری» چاپ اول» تهران: انتشارات ۴ صمدی قوشچی» زیدا...» تخلفات ساختمانی در نظام حقوقی ایران» چاپ چهارم» ۶ عباس زاده» عبدالرضا [جزوه ] قوانین و مقررات ساخت و ساز و نظارت اصولی بر آن ها [تهران]: مر کز مطالعات برنامه ریزی شهری و روستایی سازمان شهرداری ها و دهیاری های ۷ عونی» عبدا...» [جزوه ] مجموعه قوانین و مقررات حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها چاپ اول» تهران: انتشارات نویسنده (به سفارش سازمان امور اراضی کشور)» ۰.۱۳۹۷  ۸ کامیار» غلامرضا حقوق شهرسازی» چاپ اول» تهران: انتشارات مجد ۰.۱۳۷۹ ۹ کامیار» غلامرضا حقوق شهری» چاپ اول» تهران: انتشارات مجد» ۰.۱۳۸۲ ۰ محمدی,» جمال و میرزایی» سارا تبیین وضعیت و شناخت عوامل موثر بر تخلفات ساختمانی در کلانشهرهای ایران (مطالعه موردی: مناطق پانزده گانه شهر اصفهان)» فصلنامه ۱ منتظرالقائم» اصغر مجموعه مقالات نخستین همایش آرمان شهر اسلامی» چاپ دوم» ی میرمحمد صادقی» حسین» جرایم علیه اشخاص, چاپ سیزدهم, تهران: انتشارات ان میرمحمد صادقی» حسین» جرایم علیه امنیت و.آسایش عمومی» چاپ بیست و سوم» ۴ هاشمی» فضل ا...» حقوق شهری و قوانین شهرسازی» چاپ سوم» [تهران]: مرکز

رعایت مسایل شهرسازی و حفظ حقوق شهروندی از ضروریات زندگی در جامعه امروزی است. توسعه خیره کننده فضاهای شهری که معلول مهاجرت بی رویه، افزایش جمعیت و سیاست های نادرست اقتصادی است، نیاز به محل سکونت و اشتغال را ضروری ساخته است. در این میان، با افزایش ساخت و سازها، تخلفات شهرسازی متداول گردیده است. تخلفاتی که به بهانه توسعه، باعث از بین رفتن چهره شهر، آثار تاریخی، نابودی محیط زیست و افزایش آسیب های اجتماعی می گردند. برخی افراد با عدم رعایت قوانین موجب نقض مقررات شهرسازی و به تبع آن تضییع حقوق دیگران می شوند. به همین منظور، قانونگذار برای برخورد با آن ها، قوانینی وضع کرده که دارای مجازات های کیفری هستند. در نوشتار حاضر که به شیوه توصیفی تحلیلی و با تکیه بر روش مطالعات کتابخانه ای فراهم آمده است، جرم انگاری در شهرسازی مورد بررسی قرار گرفته است. ماحصل آن که، قوانین و مقررات جزایی فعلی برای مقابله با تخلفات گسترده شهرسازی ناکارآمد بوده و نیازمند بازنگری جدی است.

450092

ژوهش‌های اقتصاد پولی» مالی دوره جدید سال بیست و هفتم» شماره۱۹ بهار و تابستان ۱۳۹۹ یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های همیشگی آسرمایه گذاران انتخاب بهترین فرصلت‌های سرمایه گذاری با بیشترین ارزش سرمایه گذاری است و با توجه به گزینه‌های مختلف برای سرمایه گذاری» تنوع بخشی در سبد ژی مفید و مطرح در مباحث سرمایه گذاری می‌باشد. اما استراتژی سرمایه گذاری در بین دارایی‌های مختلف نظیر بورس اوراق بهادار» طلا ارز و رمز ارز نامشخص بوده و معلوم نیست که علیرغم رکود و رونق موقت برخی از دازایی‌ها (همانند بورس و طلا) و همچنین تأثیرات آن‌ها بر یکدیگره اولویت‌بندی سرمایه گذاری (به لحاظ ریسکک و.بازده) بین دارایی‌های فوق چگونه تخصیص یابد. هدف از انجام این تحقیق» پيشنهاد اوزان بهینه سرمایه گذاری بین دارایی‌های بورس اوراق بهادار تهران» سکه بهار آزادی» دلار آمریکا و بیت کوین از طریق حداقل‌سازی ارزش در معرض ریسک شرطی با روش میانگین- ارزش در معرض خطر شرطی می‌باشد. بدین منظور با توجه به دم‌پهن بودن توزیع بازدهی دارایی‌های مالی جهت پیش‌بینی توزیع دنباله‌ها از نظریه ارزش فرین» رویکرد فراتر از آستانه استفاده شده است. همچنین برای محاسبه ارتباط بین این دارایی‌ها از ترکیب روش همبستگی شرطی پویا و کاپولا استفاده شده است که همبستگی علاوه بر غیرخطی بودن» پویا و متغیر با زمان نیز باشد. با استفاده از اطلاعات روزانه شاخص دارایی‌های فوق در فاصله زمانی مهر ۱۳۹۳ تا فروردین ۱۳۹۷ مرز کارای سرمایه گذاری رسم شده است. نتایج نشان می‌دهد در سطح ریسک (ارزش در معرض ریسککک شرطی) صفر به دلیل تغییرات کم واریانس» بیش‌ترین وزن سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار و در بالاترین سطح ریسکک» بیش ترین وزن سرمایه گذاری در رمز ارز (بیت کوین) به دلیل بازده بالاتر تخصیص یافته است. همچنین مقایسه پرتفوهای بهینه با استفاده از نسبت شارپ شرطی حاکی از عملکرد بهتر پرتفوهای متنوع نسبت به هر دارایی است و بهترین عملکرد را پرتفو شامل سکه با اختصاص بیش از ۷۰ درصد و دلار و بیت کوین با وزن برابر داشته است. همچنین با توجه به نسبت شارپ شرطی در پرتفو بهینه حداقل وزن سکه ۶۰ درصد وحداکثر سهم دلار و بیت کوین ۲۰ درصد می‌باشد. وا ژگان کلیدی: همبستگی شرطی پویا نظریه ارزش فرین» کاپولا ارزش در معرض ریسک شرطی» اساس هرگونه سرمایه گذاری دست‌یابی به بازده است. سرمایه گذار برای دست‌یابی به بازده باید ریسک وابسته به سرمایه گذاری را نیز بپذیرد. تعامل بین ریسک و بازده منجر به تصمیم گیری یکی از استراتژی‌های مطرح در مباحث سرمایه گذاری» تنوع بخشی در سبد سرمایه گذاری می‌باشد. تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری سنتی که تنها شامل پول نقد و اوراق بهادار است با دارایی‌های جایگزین از جمله کالا ارز و املاک از طریق کاهش همبستگی بین دارایی‌ها به افزایش مقاومت آن در برابر تغییرات شدید بازار سهام کمک می‌کند و سبب بهبود عملکرد سبد سرمایه گذاری می گردد (2010 ,00-8372606۲ ۵۶ ۳1967). همچنین به‌دلیل همیسگی کم بین دارایی‌های سنتی و رمز ارز و بازده بسیار بالا رمز ارز» ابزار مناسبی برای ترکیب با سبد سرمایه گذاری متنوع می‌باشد و سبب افزایش نسبت شارپ می گردند (2017 ,.21 61 0060)). با توجه به اینکه استراتژی سرمایه گذاری در بین دارایی‌های مختلف نظیر بورس اوراق بهادار» طلا ارز و رمز ارز (بیت کوین") نامشخص بوده و معلوم نیست که علیرغم رکود و رونق موقت برخی از دارایی‌ها اولویت‌بندی سرمایه گذاری (به لحاظ ریسک و بازده) در بین دارایی‌های فوق چگونه باید باشد تا سرمایه گذار به بالاترین سود با کمترین ریسک دست یابد لذا لازم است تا در طی یک تحقیق مشخص شود که پربازده ترین و کم ریسک ترین دارایی در بلندمدت کدام دارایی‌ها از مهم ترین چالش‌های اساسی در مبحث ارزش در معرض خطر تعیین تابع توزیع مناسب برای دارایی‌های مالی است. در اکثر روش‌های متداول برآورد ارزش در معرض خطر توزیع شناخته شده‌ای برای سبد دارایی فرض می‌شود و به‌طور معمول توزیع نرمال مورد استفاده قرار می گیرد در صورتی که طبق مطالعات مالی انجام شده» بازده دارایی‌های مالی دارای دنباله پهن" می‌باشند و از توزیع نرمال پیروی نمی کنند» بنابراین برای پیش‌بینی بهتر توزیع دنباله‌ها از نظریه در این پژوهش با استفاده از مذل میانگین - ارزش در معرض "خطر شرطی *» به کمک نظریه ارزش فرین" و با اتکا به توری کاپولا" و محاسبه ساختار همبستگی میان سری‌ها به صورت متغیر با زمان با استفاده از روش همبستگی شرطی پویا» ضمن محاسبه توزیع مشترکی برای دارایی‌ها فارغ از هرگونه فرض نرمال بودن و همبستگی خطی» اولويت‌ها و وزن‌های سرمایه گذاری در بین اول» آنکه از روش 12ا7-200 100-117 در بهینه‌سازی سبد سرمایه گذاری متنوع استفاده دوم» آنکه از رمز ارز بیت کوین در راستای متنوع‌سازی سبد سرمایه گذاری استفاده می‌شود که در ادامه پس از بیان مبانی نظری و پیشینه پژوهش به بیان روش‌شناسی تحقیق و نتایج پژوهش می‌پردازیم و در انتها نتیجه گیری و پيشنهادات ارائه می گردد. برای اولین بار» در سال ۱۹۵۲ مار کویتز الگوی حل مسئله انتخاب مجموعه بهینه دارایی‌ها (نظریه میانگین -واریانس) را ارائه داد. وی مسئله را به صورت برنامه ریزی کوادراتیک با هدف کمینه سازی واریانس مجموعه دارایی با این شرط که بازده مورد انتظار از یک مقدار ثابت بزرگک‌تر مساوی باشد» مطرح کرد. این مسئله یک محدودیت کارکردی دیگر نیز دارد که بر اساس آن مجموع اوزان دارایی باید برابر با یک باشد. همچنین وزن هر یک از دارایی ها در با فرض 11 ورقه بهادار» بازده ورقه 1 ام (بازده یک متغیر تصادفی محسوب می گردد) را با 8و میانگین (بازده انتظاری) آن را با او واریانس ورقه سهام زا با 0 نمایش می‌دهیم. از طرفی فرض دیگر آن است که زره کوواریانس بین بازدهی دو سهم:است. شکل استاندارد مدل میانگین - در این پژوهش» ریسک نوسانات دارایی با استفاده از معیار ارزش دز معحرض خطر شرطی محاسبه گردیده که در ادامه به معرفی این معیار پرداخته شده است. این شیوه اندازه گیری ریسک ابتدا تیل گولدیمن" در سال ۱۹۸۰ ارائه شد. این شاخص حداکثر خسارت انتظاری یک پرتفولیو (یا بدترین زیان ممکن را برای یک افق زمانی مشخص با متغیر را به‌عنوان بازده پرتفولیو در نظر بگیرید. تابع توزیع تجمعی آن (2 ک 872 < () یرگ می‌باشد و (۶ تابع کوانتایل یا تاب معکوس ( ست. بر اساس سطح اطمینان 8 -- 1 با توجه به شکل ۱ (که توزیع نرمال بازده پرتفولیو را در یک دوره زمانی نشان می‌دهد) عبارت شکل ۱. ارزش در معرض ریسکت در توزیع نرمال بازده )۲( [ه <() اه 17- - (ق)1 << یرجه ۲ یکی از مفروضاتی که در مورد توزیع بازده سری‌های مالی در نظر گرفته می‌شود» نرمال بودن آن‌هاست» درحالی که توزیع بسیاری از سری‌های بازده مالی» نرمال نیستند. و به‌طور فراگیری دارای چولگی و کشیدگی هستند. در زمانی؛ که توزیع بازده‌ها نرمال نیست» ارزش در معرض ریسک به‌عنوان سنجه مناسب ریسکک مطرح می گردد (2011 ,8677۵81). ارزش در معرض ریسکک یک سنجه ریسکک منسجم نبوده و به دلیل نداشتن خاصیت زیر جمع پذیری» ممکن است کارایی لازم را در بهینه‌سازی سبد سرمایه گذاری نداشته باشد. به همین منظور محققان ارزش در معرض ریسکک شرطی را به‌عنوان یک سنجه‌ی منسجم به‌عنوان جایگزین ارزش در معرض ریسک شرطی با سطح اطمینان 04 بیانگر امید ریاضی مقدار بازده‌ای است که در افق زمانی معین مشروط و سطح اطمینان ‏ درصد کمتر یا برابر با ارزش در معرض ریسکک اگر 3 بیانگر مقدار زیان سبد سرمایه گذاری بوده و ,1787» رابطه ارزش در معرض ریسکک اگر 3 بیانگر مقدار زیان سبد سرمایه گذاری بوده و ,1727» رابطه ارزش در معرض ریسکک همچنین می‌توان ارزش در معرض ریسک شرطی را به‌صورت رابطه (۵) نیز نمایش داد: رابطه (۵) بیانگر این است که ,0۷۵ میانگین ,۷۵۳ به:ازای [0.1] ۴ 8 می‌باشد ( ,ات5۳ در شکل ۲ می‌توان محدوده‌ی ارزش در معرض ریسک و ارزش در معرض ریسکک شرطی را روش‌های محاسبه ۷214 به دو نوع پارامتریک و ناپارامتریک تقسیم می‌شود. روش پارامتریکث به روش واریانس - کوواریانس و برخی روش‌های تحلیلی خلاصه می‌شود. روش ناپارامتریک نیز در این پژوهش برای محاسبه ارزش در معرض خطر از روش‌های اقتصادسنجی سری‌های زمانی نظیر واریانس ناهمسانی شرطی تعمیم يافته چند متغیره » نظریه ارزش فرین و کاپولاا استفاده شده‌است که در ادامه به طور مختصر معرفی می گردد. اگر واریانس غیرشرطی (یا بلندمدت یک سری زمانی در طول زمان ثابت باشد اما در دوره- هایی تغییرات واریانس سبتا زیادباشد سار ی ۹4 ان ام#طلاحا ی‌ناهمسانی واریانس شرظی یک حالت ساده برای تفسیر اف رآیند (۸۳۹67)1 می‌باشد. که عبارت:است از (رابطه (۶)): در حقیقت یک شوک بزرگک در دوره :۳-1 موجب یک واریانس بزرگک (شرطی) در دوره مدل ساده 0۸7677 به‌صورت فرآیند (۸۹2077)1,1) و رابطه (۷) است: میانگین» واریانس غیرشرطی به‌وسیله 62 < و6 < 62 < ( ت89 رابطه (۸) به دست می- برای مدل‌های مانا مجموع پارامترهای 8 + 82 بایستی از یک کمتر باشد ( ,88116750 یکی از مدل‌هایی که عدم تقارن واریانس را در نظر می گیرد مدل 007-0۸17۹077 می‌باشد که اولین بار توسط گلوستن! و همگارآن فر سال 1۹4۳ معرقی گردیه: این مهل مد اصلی 57 را با استفاده از یک متغیر موهومی تعدیل و اصلاح می‌نماید. این مدل در واقع اثر اهرمی را مد نظر قرار می دهد و بر این فرض مبتنی است که تغییرات غیرمنتظره در بازده بازار مدل ۲۸1۹617 چندمتغیره بسیار شبیه مدل ۲۸۳۹017 تک متغیره می‌باشد. با این تفاوت که شامل تعداد معادلات خاصی است که حرکت کوواریانس را در طول زمان در برمی گیرد. در هر یک از مدل‌های ۳۸7۹۴17 چندمتغیره» برای سادگی بیشتر» فرض شده است که تنها دو دارایی وجود دارد که واریانس‌ها و کوواریانس‌ها مدل شده است. چهار سیستم اخیر این مدل عبارت‌اند که در این مدل‌های در حل مسائل مربوط به قیمت گذاری دارایی» سرمایه گذاری و نوسانات نظریه ارزش فرین بر روی مقادیر حدی تمرکز دارد و در نهایت نشان می دهد که چه تابع توزیعی بهترین تابع توزیع برای برازش بر روی داده هاست. همچنین مقدار پارامترهای این تابع توزیع را تخمین می‌زند. این نظریه به خوبی می‌تواند جهت مدلسازی دنباله توزیع بکار رود. در عمل برای به کار بستن تئوری ارزش فرین دو رویکرد اصلی وجود دارد که عبارت است از رویکرد بیشینه بلوک! و رویکرد فراتر از آستانه ۲ (001). کاپولا اولین بار در سال ۱۹۵۹ توسط اسکالر" مطرح شد که مورد استقبال بسیاری از پژوهشگران در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه مالی برای بررسی توزیع توأم متغیرهای تصادفی قرار. گرافت: آولین بان آمبرچتس؟ و همگارانش قرستالل 4۹ این توابع را در علوم مالی برای مدل‌سازی ریسک استفاده کردند. در مباحث مالی هنگامی که موضوع مورد بررسی سبدی از دارایی‌های مالی و يا بررسی رفتار هم‌زمان تعدادی از ابزارهای مالی است از این توابع استفاده قضیه اسکالر: فرض کنید ۲ یک تابع توزیع مشترک با توزیع‌های حاشیه‌ای ۳1۰۰۰۰۴۵ باشد» آنگاه یک کاپولای [0.1] + *[0.1] :2 وجود دارد بطوری که به ازای هر ع:3:1۰۰..۰3 در بر طبق این قضیه حاشیه‌های تک متغیره و ساختار وابستگی:چندمتغیره را می‌توان برای توابع توزیع چند متغیره پیوسته تفکیک کرد. و ساختاز وابستگی می‌تواند توسط یک کاپولا نشان داده مهم‌ترین ویژگی نتیجه یاد شده آن است که هیچ الزامی مبنی بر تشابه توزیع‌های حاشیه‌ای وجود ندارد. همچنین لازم نیست که انتخاب کاپولا به توزیع حاشیه‌ای محدود شود ( ,51616۵7 دنگ و همکاران (2011 .21 61 160۳8) به بهینه‌سازی پرتفوی متشکل از چهار شاخص بازار سهام چین» با استفاده از مدل 0۷7۵4 -۳۷7 -0۸7۹677 -12ا000 28۶ پرداختند. از این مدل جهت اندازه گیری ریسک پرتفوی و تعیین نوع ساختار وابستگی بین دارایی‌ها استفاده می‌شود. در ادامه برای بهینه‌سازی پرتفوی» این مدل را با شبیه‌سازی مونت کارلو و مدل 0۷72 -1/620 ترکیب می‌کنند. نتایج پیشنهاد می‌دهند که مدل 012ا۲00 281۳۲ ساختار وابستگی را بهتر توصیف می‌کند» همچنین در بهینه‌سازی پرتفوی مدل 0۷2 -1 ۳۷ -0۸۳0177 -۵[ا0۵0) 727 نسبت به مدل 0۷72 -17 8۷ -0۸7۹6017 -12ا00) - عملکرد بهتری دارد و همچنین مدل بهینه‌سازی سینر و همکاران (2013 ,.[2 61 16۲)) طلا و نفت و ارز (دلار) را به سبد سنتی خود اضافه نمودند. آنان برای محاسبه ساختار همبستگی بین دارایی‌ها از 6۸7۹۴177 -206 استفاده نمودند. آنان با استفاده از رگرسیون به این نتیجه رسیدند که طلا و نفت دارایی‌های مناسبی برای ترکیب شدن با سبد دارایی‌های سنتی به جهت پوشش ریسک آن می‌باشند. برگر (2013 ,367867) به پیش‌بینی ارزش دز معرض خطر پرتفو سنتی همراه با ارز با روش 1060-۳۷1-000۵ پرداخت. او نتیجه گرفته است که روش ترکیبی مورد استفاده عملکرد هموده و همکاران (2013 ,.له 61 11۵00۷0613) اقدام به متنوع‌سازی پرتفو با طلا و نفت و دیگر فلزات گران بها نمودند. آنان با حداکثر کردن نسبت شارپ بر حسب ارزش در معرض خطراقدام به یافتن پرتفو بهینه نمودند. آنان نتیجه؛ گرفتن که پرتفو متنوع با نشت و طلا عملکرد بهتری (نسبت شارپ بیشتری) نسب به پرتفو سنتی و پرتفو فلزات گران‌بها دارد. برایر و همکاران (2015 ,.[2 2۲ ع1371۵۲) علاوه بر املاک» ارز طلا و نفت» رمزارز (بیت کوین) هم به سبد سنتی خود اضافه کردند. آنان همچنین از صندوق‌های پوششی در پرتفو خود استفاده کردند. آنان از مدل میانگین- واریانس با حداکثر کردن نسببت شارپ جهت مقایسه کارایی پرتفو در حضور و نبود بیت کوین استفاده کردند. نتایج نشان می‌دهد که بیت کوین جهت متنوع‌سازی پرتفو بسیار مفید است و درصد اند کی از بیت کوین در یک پرتفو متنوع تعامل بین ریسک و بازده گنگوال (2016 ,[0208/۵) با هدف بررسی تأثیر اضافه شدن بیت کوین بر پرتفو متنوع (اوراق بهادار املاک, طلا و نفت) به مقایسه نسبت شارپ پرتفوها در حضور و نبود بیت کوین پرداخته و نتیجه گرفته است که اضافه شدن بیت کوین باعث افزایش نسبت شارپ در پرتفو متنوع می گردد. آندرپانتوو دیپو ترا (2017 ,ان 8۶ 304712010) با هدف بررسی تأثیر رمز ارز بر پرتفو متنوع ( اوراق بهادار» ارز طلا) از سه رمزارز بیت کوین» لیت کوین! و ریپل " استفاده کردند. آنان با استفاده از مدل میانگین- واریانس با حداکثر کردن نسبت شارپ نتیجه گرفتند که اضافه شدن رمزارز به پرتفو متنوع باعث افزایش نسبت شارپ پرتفو می‌شود و رمز ارزها بازده بالایی را برای افراد با تحمل ریسک بالا فراهم می‌کند. همچنین وزن بهینه اختصاص يافته به رمز ارزها در پرتفو آنان بسته به ریسک‌پذیری افراد» بین ۵ تا ۲۰ درصد متغیر بوده است. چوین و همکاران (2017 ,.[2 6۲ 01160)) به سبد سنتی خود علاوه بر املاک. طلا و نفت. شاخص رمزارز هم که از رمزارز برتر تشکیل شده است., افزودند. آنان از مدل میانگین- واریانس با حداکثر کردن نسبت شارپ و از روش 1۳۳-6۸7677 برای محاسبه همبستگی بین دارایی‌ها استفاده کرده‌اند. آنان نتیجه گرفتن که به‌دلیل همبشتگی کم بین دارایی‌های سنتی و رمز ارزها و بازده بسیار بالا رمز ارزها آن‌ها ابزار مناسپی برای تر کیب با دارایی‌های سنتی می‌باشند و رازا و همکاران (2018 ,.[۵ 6۵1 228) با هدف بررسی امکان پوشش ریسک املاک با کالا در پرتفو خود علاوه بر اوراق قرضه» املاک, طلا نفت و شاخص کالاها را جای دادند. آنان برای محاسبه همبستگی بین دارایی‌ها از ۸1000-0۸167 استفاده کردند. نتایج نشان می‌دهند که می‌توان از نفت برای پوشش ریسک کوتاه مدت و از طلا برای پوشش ریسک بلندمدت املاک سهام‌خادم و همکاران (2018 ,.له 61 581121016020200) با استفاده از دو مدل پیش‌بینی ۵۵م3-۳0 6۸677-۳۷۷ و 3-۳0۱2 ۸677-8۷ ۸3/۸0 و سه مدل بهینه‌یایی حداقل واریانس» حداقل ارزش در معرض خطر شرطی و 0۳ (/(ع1286 6007210066 روصنم ع) اوزان بهینه دارایی ها در پرتفو را بدست آوردند. همچنین برای محاسبه ساختار همبستگی بین دارایی‌ها از کاپولاهای بیضوی (تی استیودنت و گوسین) و کاپولاهای ارشمیدسی استفاده کردند. نتایج نشان می‌دهند که کاپولای تی استیودنت و گوسین برای مدل پیش‌بینی مناسب‌تر هستند. پیروی (2011 ,۳6(/۲۵۱1) با هدف پيشنهاد اوزان بهینه سرمایه گذاری در دارایی‌های سهام» ارز (دلار)» طلا و املاک و مستغلات با تم رکز بر روابط بین این بازارها از رویکرد -۲۷۸۹ 7 1010۵۵16 و مدل میانگین- حداقل ارزش در معرض خطر استفاده کرده است. نتایج نشان می‌دهد در سطح ارزش در معرض ریسک صفر به‌دلیل تغییرات کم واریانس» بیش‌ترین وزن سرمایه گذاری در املاک و مستغلات و در بالاترین سطح ارزش در معرض ریسکک» بیش‌ترین وزن سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران به‌دلیل بازده بالاتر» تخصیص يافته قلی زاده و طهوری متین (2011 ,3/8 :8 00112200)) با هدف بررسی تاأثیر حضور مسکن در سبد دارایی خانوار» پرتفو شامل سهام» ارز» سکه» سپرده بانکی» اوراق مشارکت و مسکن تشکیل دادند. آنان با به کارگیری مدل میانگین-واریانسو استفاده از نرم‌افزار متلب» ترکیب دارایی‌ها در سبد دارایی خانوارها را استخراج کردند. آنان با رسممرز کارایی در حضور مسکن و نبود آن» نتیجه گرفتند که مسکن دارایی مهمی در سبد دارایی در دوره رونق قیمت مسکن می‌باشد نصیری (2015 ,ل3291) به مقایسه مدل‌های مختلف گارچ - کاپولا در تخصیص بهینه دارایی‌ها پرداخت و از مدلهای کاپولا همراه با توزیع‌های حاشیه‌ای گارچ کلاسیک برای مدلسازی ریسک و بازده پرتفویی شامل بازده‌های روزانه سکه, دلار آمریکا و شاخص بورس اوراق بهادار تهران استفاده کرد» که نتایج بیانگر آن بود که تخصیص بهینه سرمایه در تمام مدل‌های کاپولا" مشابه می‌باشند و کاپولای تی استیودنت نسبت به سایر مدل‌ها در توصیف ساختار محمودی و همکاران (2017 ,.[2 61 ن1/12122000) به بررسی عملکرد املاک و مستغلات در برابر سایر فرصت‌های سرمایه گذاری شامل سهام» ارز (دلار آمریکا)» طلا اوراق مشارکت و تأثیر حضور آن در پرتفو سرمایه گذاران پرداختند: آنان با به کارگیری مدل میانگین- واریانس» مرز کارایی را در حضور املاک و مستغلات و نبود آن ترسیم کردند و نتیجه گرفتند که حضور املاک و مستغلات در پرتفوی» مرز کارایی را به سمت بالا انتقال داده و موجب بهبود ریسک و زاغفر و آجرلو (2016 ,۸07100 :۵ 7281۵۲) با هدف محاسبه ارزش در معحرض خطر پرتفوی ارزی یک بانک نمونه شامل ارزهای دلار یورو وون کره» ین ژاین» لیر ترک و درهم امارات» از روش (6۳2) 12ا1-000 ۸1077-۳۷7 استفاده کردند. آنان از مدل خود رگرسیون همراه با ناهمسانی واریانس آستانه‌ای (078-0۸611) برای توزیع بازده‌ای متغیر در زمان دارایی‌های فردی» همچنین تئوری ارزش فرین برای توزیع‌هایی که دنباله پهن هستند و توابع کاپولا" برای ساختار وابسته به تمام دارایی‌های یک سبد دارایی استفاده کردند. نتایج نشان می‌دهد که مدل 0۳0 نسبت به دو روش واریانس- کواریانس و شبیه‌سازی تاریخی بهتر است. شکاری (2018 ,51616271) با هدف محاسبه ارزش در معرض خطر از روش -1060-۳۷7 ۵[ا000) همراه با 1-0۸61 [ی) استفاده نموده است. نتایج حاصله با روش 0002۷12 -]۳۷ مقایسه شده و نتیجه گرفته شده است که 12ا100-000 از روش 000112 -3۷71 بهتر عمل کرده در این پژوهش برای تخصیص بهینه سرمایه بین چهار دارایی بورس» طلا ارز و رمز ارز از بازده روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار (77701750)» بازده روزانه قیمت سکه بهار آزادی طرح قدیم بر حسب ریال» بازده روزانه قیمت دلار آمریکا بر حسب ریال در بازار آزاد تهران» بازده روزانه قیمت بیت کوین بر حسب ریال ذر فاصلهیلمهر ۱۳۹۳ تا فروردین ۱۳۹۷ و روش -7160۴ 0002 -1 ۳.۷7 و مدل بهینه‌سازی 0072174 -3/1620 استفاده شده‌است. بازده هر دارایی» به صورت زشد لگاریتم قیمت آن مخاسبه گردیده است. با توجه به اینکه پایه و اساس تجزیه و تحلیل سری های زمانی» مانایی است» به بررسی این آزمون در سری زمانی هر یک از دارایی‌های مورد نظر تحقیق پرداخته شده استهمچنین چون در محاسبه ارزش در معرض خطر جهت تعیین توزیع حاشیه‌ای تابع کاپولا از نظریه ارزش فرین استفاده می شود و با توجه به اینکه این نظریه نیاز به سری‌هایی مستقل و هم توزیع دارد» وجود خودهمبستگی و ناهمسانی واریانس بین سری زمانی بازده دارایی‌ها با آزمون‌های مرتبط بررسی شده است. از آنجا که سری‌های مالی فاقد این ویژگی می‌باشند» برای رفع این مشکل» می‌توان از مدل‌های خودتوضیحی و ناهمسانی واریانس بهره برد که در اینجا ابتدا از یک مدل میانگین متحرکک خودتوضیحی (۸1۹3/۸) و سپس یک مدل ناهمسانی واریانس شرطی تعمیم‌یافته -6:71 (1,1) 6۳۸1۹6017 بر روی داده‌ها استفاده شده است. برای تخمین پارامترهای مدل واریانس ناهمسانی شرطی تعمیم‌یافته از روش حداکثر درستنمایی استفاده شد و پس از استاندارسازی» در این پژوهش» از یک توزیع نیمه پارامتریک که شامل استفاده کردن از یک کرنل با تابع 2 ۰ اش 5 اس ی تچ و و ۰ چ گوسین به عنوان تابع کرنل» برای قسمت داخلی توزیع سری و توزیع تعمیم‌یافته پرتو برای قسمت دنباله توزیع استفاده می‌شود» دلیل استفاده از کرئل این است که توزیع تجربی پله‌پله داده‌ها را هموار می‌کند. همچنین برای پیاده‌سازی نظریه ارزش فرین از رویکرد فراتر از آستانه استفاده شده رویکرد فراتر از آستائه مشاهداتی را که انلایگه/ سانه از پیش تعریق شده بززگک‌تر هستند» مشخص می‌کند. این مفهوم در شکل ۳ قابل مشاهده است. فرض کنید ,و1,3:2,۰.۰:3ت3 متغیرهای تصادفی مستقل و هم توزیع با توزیع حاشیه‌ای # باشند. توزیع مقادیر فراتر از یک آستانه (14) به‌وسیله رابطه (۱۰) که یک احتمال شرطی است بیان می- رابطه (۱۰) بیانگر احتمال مقدار 3 وقتی حداکثر به‌اندازه 37 از آستانه 4 بزرگ‌تر است» می- باشد. بالکما هان! (۱۹۷۴) و پیکاندز " (۱۹۷۵) نشان دادند برای مقادیر به اندازه کافی بزرگک آستانه» توزیع مقادیر فراتر از این آستانه به سمت توزیع تعمیم‌یافته پرتو رابطه (۱۱) همگن می‌شود: در رابطه (۱۱) چ پارامتر شکل توزیع است. اگر 0 < ج باشد» توزیع حاصله پرتوی تعمیم‌یافته که یک توزیع دم‌پهن است» خواهد شد. همچنین اگر 0 > ی باشد» توزیع حاصله پرتوی نوع ۲ است. در نهایت اگر 0 < ب باشد» توزیع حاصله نمایی می‌باشد. اهمیت این نتیجه این است که با انتخاب 8 ,ه و تعیین آستانه به اندازه کافی بزرگ می‌توان توزیع مقادیر فراتر از آستانه را به‌وسیله توزیع پرتوی تعمیم‌یافته تخمین زد. پارامترهای این توزیع را می‌توان به‌وسیله رویکرد حداکثر درستنمایی يا رویکرد گشتاورهای موزون تخمین زد. احتمال مقادیر موجود در دم توزیع را می- توان به‌وسیله رابطه (۱۳) که با ضرب دو طرف رابطه (۱۰) در هم به دست آمده» محاسبه کرد. (0۲ (می) ۶ + (ر) ,5 [(سا۸۶ - 1] < ا۴ برای مقادیر بزرگک‌تر از آستانه» (ت9) .5 را می‌توان به‌وسیله توزیع پرتوی تعمیم‌یافته و همچنین (۳)24, که احتمال مشاهده مقداری فراتر از آستانه است را نیز با توجه به داده‌ها می‌توان به صورت بنابراین تخمین زننده دم توزیع به صورت رابطه زیر می‌باشد. برای هر احتمال ٩ احتمال نظیر در دنباله توزیع (چ) را می‌توان با معکوس رابطه (۱۴) به‌صورت رابطه (۱۵) به دست آورد. مهم‌ترین گام در پیاده‌سازی توزیع تعمیم یافته پرتو تعیین حد آستانه مناسب می‌باشد. اگر مقدار آستانه بدرستی تعیین نشود ممکن است دقت تخمین پایین بیاید و یا تخمین پارامترها اریب شوند. اگر مقدار آستانه پایین انتخاب شود تعداد مشاهدات افزایش يافته و تخمین دقیق‌تر خواهد بود از طرفی تعداد زیاد مشاهدات ممکن است موجب ورود مشاهداتی که از مرکز توزیع در محاسبات شده و تخمین پارامترها اریب خواهند شد (2017 ,8/]0139۵1). در این پژوهش از حد آستانه ثابت و روش تجربی استفاده شده است. در روش تجربی حد آستانه» 16 امین داده آماری که ۹۰ درصد داده‌ها قبل آن باشند» انتخاب می گردد. پس از تعیین توزیع دارایی‌ها ساختار همبستگی میان دازایی‌ها محاسبه می گردد. برای محاسبه ارتباط بین این دارایی ها از ترکیب روش همبستگی شرطی پویا و کاپولا استفاده شده است که همبستگی علاوه بر غیرخطی بودن» پویا و متغیر با زمان نیز باشد. در ادامه توضیح روش همبستگی شرطی پویا و کاپولا و ترکیب آن دو ارائه گردیده است. مدل همبستگی شرطی پویا تعمیم‌یافته مدل همبستگی شرظی ثابت می‌باشد چرا که ثابت بودن همبستگی شرطی برای داده‌های مالی در طی زمان فرض درستی نمی‌باشد. مدل 1266 به علت تعداد کمتر پارامترهای تخمینی نسبت به مدل‌های 26 ,120 ,)131 از انعطاف پذیری بالاتری نیز برخوردار است. این مدل کلاس جدیدی از مدل‌های گارچ چند متغیره است که در آن رابطه بین متغیرها با در نظر گرفتن حوادث طی دوره مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد در این صورت همبستگی بین دو متغیر ممکن است مستقیم» معکوس و یا صفر باشد. این مدل خطی نیست اما می‌تواند به آسانی اغلب توسط روش‌های تک متغیره یا دو مرحله ای براساس تابع درست‌نمایی" تخمین زده شود. مدل 16060 هنگامی که در داده‌ها انحراف معیار وجود دارد مفید می‌باشد. این مدل توسط انگل ارائه شد که فرم کلی آن به صورت رابطه (۱۶) می‌باشد: (ووتره ۰ که 0ه ت00 (مموره ۰ مرها ۵۵ حمط 2 رابطه (۱۷) ماتریس معین مثبت متقارن 1 3 آ است به نحوی که: 7 ماتریس واریانس غیرشرطی لا با ابعاد 107 * آاا است. ۷ و گر پارامترهای اسکالر غیرمنفی هستند که شرط 1 > 8 + 66 را تأمین می‌کند. محدودیت‌های مطرح شده برای 8 و 8 تضمین می‌کند که 42 معین مثبت باشد و این خود شرط لازم و کافی برای معین مثبت بودن ماتریس #2 تحت فرض شرطی بودن به‌صورت نرمال» پارامترهای مدل, ۳۸1۹617 چندمتغیره توسط تابع ۸ (یع تام + | ماو مایت مهد وم 5 - (7)8 بنابراین تابع حداکثر درستنمایی مقدار 8 را تخمین می‌زند (2008 ,8700[68). قضیه اسکالر نشان می‌دهد که زمانی که متغیرها پیوسته می‌باشند هر تابع توزیع احتمال چندمتغیره می‌تواند با استفاده از یک توزیع حاشیه‌ای و یک ساختار وابسته نشان داده شود که به ((00 و1 (ما...مم 0اه - کل ور که ها ۶ - ...ومد / که در رابطه (۱۹) را ها توابع چگالی حاشیه‌ای, (ز)زه تابع توزیع حاشیه‌ای و ۴۲ تابع چگالی کاپولاهای گوسی و تی از دسته خانواده کاپولاهای با توزیع بیبضوی شکل» هستند که برای کاپولای گوسی» کاپولای توزیع نرمال چند متغیره می‌باشد که به صورت رابطه (۲۰) تعریف که در رابطه (۲۰) تابع توزیع مشت رک نرمال استاندارد.باماتریس همبستگی 8 و 1 معکوس تابع توزیع نرمال تک متغیره می‌باشد.(2004 ,.۵1 .۵۳ 1طط0۵۳۵ح). در برآورد 7814 یک پرتفوی نیاز است توزیع حاشیه‌ای مربوط به هر یک از اقلام موجود در پرتفوی مشخص و با استفاده از عملگری» توزیع توام را محاسبه گردد. تابع کاپولا این امکان را ایجاد می‌نماید تا بدون هیچ فرضی بر توزیع بازدهی دارایی‌ها توزیع مشترک پرتفوی بدست آید. از آن‌جایی که روش کاپولای کلاسیک ساختار وابستگی را به صورت متغیر با زمان محاسبه نمی‌کند» اگر پارامترهای همبستگی شرطی پویا حاصل از مدلسازی رابطه (۲۱) با کاپولا گوسین ت ر کیب شود منجر به مدل پویا 00012-160 (رابطه (۲۲)) می‌شود. برای تخمین پارامترهای کاپولا از رویکرد حداکثر درستنمایی استفاده می‌شود. با توجه به تابع چگالی کاپولا که در رابطه (۱۹) بیان شد» می‌توان لگاریتم تابع درستنمایی را به صورت رابطه (۲۳) (مرتد) 7 ور ميهد + (میرت) یک (موت) یک (موک) اه 2 - (1)80 تابع درست‌نمایی کاپولا (رابطه (۲۳)) در جهت حداکثر کردن مقادیر 8 و ق حاصل از روش همبستگی شرطی پویا مورد محاسبه قرار می گیرد (2018 ,ل501۵). سپس جهت پیش بینی بازده دارایی‌ها از شبیه‌سازی مونت کارلو استفاده شده است که در آن 11 سری بازده بر اساس اطلاعات در زمان ] شبیه‌سازی می‌شود. به‌عبارت‌دیگر برای یک قدم بعدی یا یک روز بعد ۱۰۰۰۰ سناریو برای بازده‌ها شبیه‌سازی می‌شود. در انتها اوزان بهینه سرمایه گذاری را با استفاده از حداقل سازی ارزش در معرض ریسک شرطی تعیین می‌شود. راکفلر و اوریاسف! (۲۰۰۲) با تر کیب 0۷214 و ۷۵14 (0)به کمک شبیه‌سازی مونت کارلو به حداقل‌سازی ارزش در معرض خطر اش ی با استفاده از رابطه (۲۴) پرداختند. اگر وزن هر دارایی در پرنقو :2 واتتازده مربوطه لول باشت) 7 37 < وان و2 و ۴ جایگزینی برای عبارت (0 , [:6 -- *7 27-] )1223 باشده مدل میانگین - ارزش در معرض خطر متغیرهای تحقیق عبارت اند از: بازده روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار (۳81])» بازده روزانه قیمت سکه بهار آزادی طرح قدیم بر حسب ریال» بازده روزانه قیمت دلار آمریکا بر حسب ریال در بازار آزاد تهران» بازده روزانه قیمت بیت کوین بر حسب ریال» که به صورت لگاریتمی در فاصله مهر ۱۳۹۳ تا فروردین ۱۳۹۷ محاسبه شده است. آمار خلاصه‌ای از داده‌ها در نام سری زمانی | میانگین ‏ انحراف معیار | بیشترین.| کمترین | چولگی ۱ کشیدگی همان‌طور که در نمودارهای زیر و جدول فوق مشاهده می‌شود» نوسانات تغییرات قیمت در بیت کوین از سایر متغیرهای دیگر بیشتر می‌پاشد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که سرمایه گذاری در بیت کوین بیش ترین ریسک را نسبت به سایر دارایی‌های این تحقیق دارد و بالتبع آن بالاترین بازده مورد انتظاری نیز داراست. همچنین نوسانات تغییرات قیمت در شاخص بورس نسبت به سایر دارایی‌های مورد نظر تحقیق کمتر بوده و کمترین ریسکک نوسانات را شامل می‌شود و به همین با توجه به اینکه بازده دارایی‌های مالی دنباله پهن تری نسبت به توزیع نرمال دارند با استفاده از آزمون جا رک - برا » فرض نرمال بودن توزیع همه متغیرها رد شد. همچنین جهت بررسی مانایی و آزمون ريشه واحد از آزمون دیکی فولر تعمیم‌يافته استفاده شد که در سطح بحرانی 7۵ تمامی متغیرهای تحقیق فاقد ریشه واحد بوده و بنابراین مانا هستند. جهت بررسی خودهمبستگی بین سری‌های زمانی» نمودارهای خودهمبستگی برای هر یک از متغیرهای مسئله ترسیم و آزمون جانگ- باکس با مقدار ۲۰ وقفه و همچنین آزمون لاگرانژ (۸160771-124) جهت بررسی وجود ناهمسانی واریانس در متغیرهای تحقیق انجام شده است که او مه . 8 و 2 ۹ ۳ : - 0 ۸ نشان دهنده رد فرض عدم خودهمبستگی و وجود ناهمسانی واریانس برای تمامی متغیرهای تحقیتی می‌باشد. نمودارهای خودهمبستگی بازدهی و مربع بازدهی برای شاخص کل بورس اوراق بهادار 0 وو مج اه ۸۲ ملوومگ موم اه ۸۲۳ هام 500 شکل ۵. خودهمبستگی بازدهی و توان دوم بازدهی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با توجه به رد فرض عدم خودهمبستگی و وجود ناهمسانی واریانس برای تمام متغیرهای مسئله از یک مدل (۸۳3/۸)1,1 و (078-0۸76077)1:1 استفاده.شدهاست. پس از برازش مدل ناهمسانی واریانس و استانداردسازی دوباره آزمون جانگک- باکس به منظور بررسی خودهمبستگی و آزمون لاگرانژ بر روی باقی‌مانده‌ها انجام.شده است که نتایج آن حاکی از نبود خودهمیستگی و در این پژوهش از روش فراتر از حد آستانه استفاده و حد آستانه از روشن تجربی» به طوری که ۰ درصد داده‌ها خارج از این محدوده و ۰ درصد در داخل این محدوده قرار گیرد» در واقع صدکک ۹۰ ام داده‌ها تعیین شده است.پس تعیین مقدار آستانه از ظریق رویکرد حداکثر درستنمایی پارامترهای توزیع تعمیم‌یافته پرتو محاسبه می‌گردند که مقادیر آن در جدول ۲ گزارش شده است. در این پژوهش» از یک توزیع نیمه پارامتریک که شامل استفاده کردن از یک کرنل با تابع 2 ۰ اش 5 اس ی تچ و و ۰ چ گوسین به عنوان تابع کرنل» برای قسمت داخلی توزیع سری و توزیع تعمیم‌يافته پرتو برای قسمت دنباله توزیع استفاده می‌شود» دلیل استفاده از کرنل این است که توزیح تجربی پله‌پله داده‌ها را نام سری زمانی | نوع ضریب . دم بالا | دم پایین همچنین توزیع تجربی پرتو برازش شده برای بازدهی شاخص کل بورس اوراق بهادار در نمایش داده شده است. همچنین به منظور ارزیابی نیکویی مدل برازش شده» نمودار توزیع تجمعی برازش شده و توزیع تجمعی بازدهی شاخص کل بورس اوراق بهادار در رسم شده است» که هر چه این دو نمودار به یکدیگر نزدیک‌تر باشند» نشان‌دهنده این است که مدل به خوبی برازش شده است. همان طور که مشاهده می‌شود. توزیع پرتو تعمیم‌یافته به خوبی دنباله متغیرها را مدل می کند. در این بخش جهت پیش‌بینی ساختار همبستگی متغیرها از روش همبستگی شرطی پویا استفاده می‌شود. در این روش همبستگی میان متغیرها با گذر زمان تغییر می‌کند. پیش‌بینی آخرین دوره ماتریس همبستگی حاصل از این مدل در جدول ۳ ارائه گردیده است. نمودار ۱. توزیع تجربی بازدهی شاخص کل بورس اوراق بهادار نمودار ۲. توزیع تجمعی بازدهی و برازش شده شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران همان‌طور که در جدول فوق مشاهده می‌شود» همبستگی بین برخی دارایی‌های فوق منفی بوده و نشان می‌دهد که وقتی یک دارایی بازدهی بیشتر از متوسطش را کسب نماید» دارایی دیگر نیز چنین روندی نخواهد داشت. بنابراین سرمایه گذار می‌تواند بنا به این قضیه» سبد دارایی خود را در این بخش بازده مورد انتظار متغیرها با استفاده از توزیع حاشیه‌ای هر یک از متغیرها که از طریق تابع کاپولا که در آن از ساختار همبستگی بدست آمده از روش 100 استفاده شده است. شبیه‌سازی شده است. مقادیر میانگین بازدگهمتغر ماالرای دورواآخر پیش‌بیشی شده و در جدول ۴ نتایج فوق نشان می‌دهد که مقدار بازده روزانه بورس اوراق بهادار از سایر دارایی‌های این تحقیق کم‌تر می باشد. به طور کلی نتایج حاکی از این است که بازده روزانه مورد انتظار سرمایه گذاری به ترتیب در بیت کورین»اسکا دلاری وا بیشتر لست. تخصیص دارایی بر اساس رویکرد میانگین - ارزش در معرض خطر شرطی در این بخش, با استفاده از نتایج حاصل از پیش‌بینی ماتریس همبستگی و همچنین مدل‌سازی انتخاب سبد دارایی با استفاده از رویکرد میانگین - ارزش در معرض خطر شرطی» سعی در تعیین اوزان بهینه سرمایه گذاری شده است. مدل میانگین - ارزش در معرض خطر شرطی با هدف حداقل‌سازی ارزش در معرض خطر شرطی با استفاده از رابطه (۲۴) که قبلا بیان گردید» می‌باشد. با استفاده از بازده‌های شبیه‌سازی شده و نرم‌افزار 4۸77.۸ اوزان بهینه سرمایه گذاری در هر دارایی به ازای م های مختلف در جدول ۵ ارائه شده است. جدول ۵- اوزان بهینه سرمایه گذاری در مدل میانگین - ارزش در معرض خطر شرطی دارایی‌ها اوزان بهینه به ازای انواع حداقل بازده مورد انتظار بیت‌کوین ۷ ۱ ۱۰/۰۵۲۱ ۱۰/۱۵۸۳ ۰۱۲۸ ۴ ۵ ۶۴ ۱ بازده مورد انتظار ۱ ۰/0۰۴ | ۰/00۳ | ۲۳ن/ | ملد ال | همادا را هم 62-0 ۵ ۲ع۶ ها ۶۸۴ ادا ۶۶ ا ملاع ۱/۵۶۵ عها با بررسی جدول فوق مشاهده می‌شود که هرچه بازده مورد انتظار سرمایه گذار افزایش می‌یابد» ارزش در معرض خطر شرطی آن نیز افزایش می‌یابد. همچنین با افزایش حداقل بازده مورد انتظار سرمایه گذار سهم سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار کاهش,» برای سکه و دلار ابتدا افزایش و ردیف آخر جدول فوق اختصاص به نسبت شارپ شرطی ! دارد و با توجه به آن, اختصاص وزن بین ۶۰ در صد تا ۰ درصد در سکه, حداکثر ۰ درصد در دلار و ۵ درصد تا ۲۰ درصد در به طور خلاصه نتیجه می‌شود که هر چه نوسانات دارایی شدیدتر و بازده آن پایین‌تر باشد» وزن سرمایه گذاری در آن کاهش می‌یابد. همچنین در سطح ارزش در معرض خطر شرطی صفر به دلیل تغییرات کم واریانس» بیش‌ترین وزن سرمایه گذاری در بورس و در بالاترین سطح ارزش در معرض خطر شرطی» بیش ترین وزن سرمایه گذاری در بیت کوین به دلیل بازده بالاتر تخصیص یافته است. به عبارت دیگر هر چه قدرت ریسکک‌پذیری سرمایه گذار افزایش یابد» وزن سرمایه گذاری مرز کارایی سرمایه گذاری در دارایی‌های تحقیق در نمودار ۳ارائه گردیده است. نمودار ۳. مرز کارایی مدل میانگین - ارزش درمعرض خطر شرطی همان طور که مشاهده می‌شود مرز کارا مشابه خطی است و با افزایش حداقل بازده مورد انتظار سرمایه گذار» ارزش در معرض خظر نیز افزایش یافته است. هدف از انجام این پژوهش» پیشنهاد اوزان بهینه سرمایه گذاری در هر یک از دارایی‌های مالی نظیر طلا ارز» رمز ارز و بورس اوراق بهادار با استفاده از ارزش در معحرض شرطی (۷7۵)) و محاسبه ساختار همبستگی بین متغیرها با تر کیب همبستگی شرطی پویا (1۳6) و کاپولا (1۵ا۴۰0) می‌باشد» تا سرمایه گذاران با استفاده از نتایج این تحقیق در هر یک از دارایی‌های فوق به چه میزانی سرمایه گذاری نمایند. در این پژوهش به علت حضور ارز دیجیتال بیت کوین که دارایی نوظهور است» از داده‌های روزانه استفاده شده که باعث عدم حضور املاک که کوتاه‌ترین توالی داده‌های آن به صورت فصلی می‌باشند» در بین دارایی‌های مورد نظر این پژوهش و محدود شدن بازه مورد بررسی داده‌ها با توجه به محدودیت بازده‌های روزانه بانک اطلاعات بانک مرکزی در ادبیات کلاسیک مدیریت ریسک توجه بیشتر بر ریسکک کل پرتفو می‌باشد» اما در ادبیات نوین» محققین بیشتر بر ریسک نامطلوب تمرکز می‌کنند. لیکن در این پژوهش سعی بر ارائه روشی مناسب و نوین برای اندازه گیری ریسک با توجه به روابط بین دارایی‌هایی نظیر بورس» طلا ارز و رمز ارز و به تبع آن متنوع نمودن اجزای پرتفو سرمایه گذاری در جهت کاهش ریسک نامطلوب دراين پژوهش همبستگی بورس اوراق بهادار باسکه و دلار منفی بوده و این نشان می‌دهد که وقتی یک دارایی بازدهی بیشتر از متوسطش راکسب نماید» دارایی دیگر نیز چنین روندی نخواهد داشت. بنابراین سرمایه گذار می‌تواند بنا به این قضیه» سبد دارایی خود را با دارایی‌های فوق متنوع با توجه به سطح ریسک‌پذیری سرمایه گذار اگر سرمایه گذار تحمل کم‌ترین ریسکک را داشته باشد» پيشنهاد بیش‌ترین سهم سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار می گردد. با افزایش حداقل بازده مورد انتظار سرمایه گذار سهم سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار کاهش» در سکه و دلار ابتدا افزایش و سپس کاهش و در بیث کوین افرّایش می‌یاید. بنابر این پیشنهاد می گردد که سرمایه گذاران با ریسک‌پذیری بالا» در بیت کوین و همچنین سرمایه گذاران با ریسکک پذیری پایین با توجه به نسبت شارپ شرطی پرتفوی متنوع عملکرد بهتری از هر دارایی داشته و بهترین عملکرد را پرتفو شامل سکه با اختصاص پیش از ۷۰ درصد و دلار و بیت کوین با وزن برابر داشته است. همچنین با توجه به نسبت شارپ شرطی در پرتفو بهینه حداقل وزن سکه ۶۰ درصد وحداکثر 070100۳6۲ ۵۶ امعالط عط1 (2017) ۷ م200۵ ۵۶ لا ,ر0اصقا ۸0۹ [1] و5 ,۸۲۲0۲۲9 03۵ ۳1۵۲6۵ ۳۲٩ ,70۵ .ککعصعن0ع11 منا20۳ اصعصا6 13۷ 8 عقلنامم هصنوه۷ عسنا عصنعت عاعنساه-ع 2 هصناعی 3۵۳ .(2013) .1 معط [2] ازع 122 رو‌صعسه ۷۳۳۵1 .(2015) به ,2تقگه572 6 وا ,005161104 ,بط ,587۳16۳6 [3] ,1/00967671 ۸۹۹6 ]۵ ,70۳۵ مصنمعقنط حز صمنعناند هبل منل20۳6 +۲ ن115۸] .(.۵۵0 2) 8۵۲۵ ۵۲ ۵۲۵۵۵۵ 7۳۵2۵0۲ .(2008) ب ,فاه870 [4] 7172100۶ 10سام00 .(2004) ۷۷۰ مصاقنط۷ +۵ مط ,10۵00 ولآ بنصطاتسعط) [5] ۷7 ۸ :07010036207 .(2017) ۷۰ ,۷۷۵۵8 ۵ سا و00 .10 وطظنآ کل ت6ناظن0) [6] -16 ,(20)3 7۷630675 ۸1۸۵۲۵۷۵ ]0 ۵1 70 7۳۵ انس 0000 13۷651601 ۸ :71376۳5 عکد؟ 200 5عع01ع11 .(2013) 2۰ 3/0 ۵ سس ,16ع ۳ سس قطن [7] [ 3۵۷10۷ 710۲11۵10۳۵۱ .10۵۳ وصه آن0 ,10م6 ,83000 ,کغل 510 ۶و صمتامصتصصده -0[2ام00 منه2 2 ۵05 م0 20۳06 .(2011) ۷۷۰ م۷۵۵۵ 6 مس م38 سل ,168 [8] ۳[ 2۲۵۵۲۶ ,31۲1۵ 0۳۵ ,7۳60۲۵۵ .(2001) کل ,5۳0600۵۳0 62 مسظ بعاقط۳ [9] مه 8۳6۵ 310005۵1 :همه 6اه 1 :60۲۳۵1۵0 ۵ ۲0۳۵10 ع0 ر از ومن[20۳0 لفصام0 .(2010) یک برع اه 10-8 ۵ .0 8 ,تعط۳[9 [10] 80۳1100۰ ۵ صنزم‌عانط وصنو۸0 نم عامعلام عطا عصنموامس۸ :(2016) .5 ,هصق [11] ۸565 ۵۶ منا20۳ ۸ عصنده ما .(2011) 1 37 ص38 چگ م۸ .۸ ,ع06ه2نامطی [12] 6 ]۹ ,70۳۵ 00۵۲۶ 5009 0ص مدع ص770 ۸ عصس10 عادزد 1025106 .(2013) .۸ مهد ۸1-772 .8 ,صاصق مزتهجش۸ یک ,11۳0۵6 [13] 0 لذه ,کلاع کبا۳600م 1۵۳ کمنامگا موم تفصنامه 0عع هد ۷ وصه 1328660 318-4 ,25 ,۳20766 0710 65 007ع ]۹ ,7۳۵ م۸۳۵۳ 30۳۳ حعلماد 6[ 156 وصناه‌عناکه 137 .(2017) .5 .8 ,۳۵۳0 6 .3 ,۳۳۳۵۳۵005 و 3/2000 [14] [ 70۳۵1 0۵۲۲۵۲۶ 1۳۵0۰ 1 130۷681075 ۵1 منا 20۳ اموع۸ 156 صز عاماعم لمع 1و [ 000ع, 06۲۹1 ]۳ :5216000 207/۵110 :(1959) 36 1 ,3/2003 [15] 40 014 ,0۳۳۲۵ 1۳6 1 0002000 10م]207 .(2015) ۳۰ مفطذقهها2 [17] ,(5600666 0۶ 7عاق0/3) 1006۰ 6۵۲۳-۲۵۵ ۵ ۹۳۵ ۲۹۵0 ۷ وصاعتا ماع 1/0 6 4 : 6۲۵۵/۵16۶ ۹01160 ۵ 1۳۵۵۶۲۵ ۸۵ .(2000) .0 کل ,3811675029 [18] 1 ۷۵911 00 1۷۵۹۵۶ ۳۵ ۲٩ ۸001۳۵۲۵ .(2011) بش۸ ,267۵6 [19] 06 ۳0۵۲6۱9۱ ,ل[6۵ ,۳۵۳96 51066 76۳0 ۵۳۵ درت اف 28۵100 1 کم (36۳۹1۵ 1۳) .1۳.37.1600 ,(عع50060 01 7عاک/3) 107۵۹۰ وساعم 7 0۵ ۳۳۰۵65 00 .(2018) .۸ .5 م3۵7۵ 6 ولآ .7 .5 280طقهط5 ویک بنل۸ .2 ق3۵27 [20] 166 عاعصص رکه علمک- ناه ۸ معاعند عاهاعه لمع عولط واعن‌عناه منا20۳ .(2018) 8 ق0569 6 بش۸ مصقطمعا5 3 ملق غلصقطهک [21] - م6 ۹۵۵ ۷۵ ۶۲ 0۵۵2۵۵۳ م207۳ .(2017) کل بش۸ هدک [22] <۳آ) هط ,(عع5062 ۵۶ جعاقق/3) 6و ماگ ۳۳۵۵ع1 ۳۵ ۵۵ علسرمن 7 432 کهأسام۵) و۷۵0 11۳6 وساعتا ۷۵۳ و ۳۰۲۰۶۳ .(2018) .5 متهاعطاک [23] (367512 ۳ت) 162۰ ,(ععع50 ۵۲ 23167 /0) ک 0 اطع ۳ منا20۳ دعس عط1 تم ۷8 مصتامصسنادت .(2016) 37۰ بمماحوز۸ ۶ 1 متدگطاهد7 [24] [ 7۵۳۳۵۱ 0۵۲۵۲۶ بقلام1-00 0۸077-۳8۷ طانم ملصهطظ عامسدک ۸ ۵۶

یکی از مهم ترین دغدغه های همیشگی سرمایه گذاران انتخاب بهترین فرصت های سرمایه گذاری با بیشترین ارزش سرمایه گذاری است و با توجه به گزینه های مختلف برای سرمایه گذاری، تنوع بخشی در سبد سرمایه گذاری یک استراتژی مفید و مطرح در مباحث سرمایه گذاری می باشد. اما استراتژی سرمایه گذاری در بین دارایی های مختلف نظیر بورس اوراق بهادار، طلا، ارز و رمز ارز نامشخص بوده و معلوم نیست که علیرغم رکود و رونق موقت برخی از دارایی ها (همانند بورس و طلا) و همچنین تأثیرات آن ها بر یکدیگر، اولویت بندی سرمایه گذاری (به لحاظ ریسک و بازده) بین دارایی های فوق چگونه تخصیص یابد. هدف از انجام این تحقیق، پیشنهاد اوزان بهینه سرمایه گذاری بین دارایی های بورس اوراق بهادار تهران، سکه بهار آزادی، دلار آمریکا و بیت کوین از طریق حداقل سازی ارزش در معرض ریسک شرطی با روش میانگین– ارزش در معرض خطر شرطی می باشد. بدین منظور با توجه به دم پهن بودن توزیع بازدهی دارایی های مالی جهت پیش بینی توزیع دنباله ها از نظریه ارزش فرین، رویکرد فراتر از آستانه استفاده شده است. همچنین برای محاسبه ارتباط بین این دارایی ها از ترکیب روش همبستگی شرطی پویا و کاپولا استفاده شده است که همبستگی علاوه بر غیرخطی بودن، پویا و متغیر با زمان نیز باشد. با استفاده از اطلاعات روزانه شاخص دارایی های فوق در فاصله زمانی مهر 1393 تا فروردین 1397، مرز کارای سرمایه گذاری رسم شده است. نتایج نشان می دهد در سطح ریسک (ارزش در معرض ریسک شرطی) صفر به دلیل تغییرات کم واریانس، بیش ترین وزن سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار و در بالاترین سطح ریسک، بیش ترین وزن سرمایه گذاری در رمز ارز (بیت کوین) به دلیل بازده بالاتر، تخصیص یافته است. همچنبن مقایسه پرتفوهای بهینه با استفاده از نسبت شارپ شرطی حاکی از عملکرد بهتر پرتفوهای متنوع نسبت به هر دارایی است و بهترین عملکرد را پرتفو شامل سکه با اختصاص بیش از 70 درصد و دلار و بیت کوین با وزن برابر داشته است. همچنین با توجه به نسبت شارپ شرطی در پرتفو بهینه حداقل وزن سکه 60 درصد وحداکثر سهم دلار و بیت کوین 20 درصد می باشد.  

501884

برخی مطالعات نظری مانند مطالعه ۳۴۲۵۲۳۵۳۲۳ (1990) و (2013) ۳۵۲۱۵0۵ با پرداختن به مسایل شناختی در بازنمایی و بازیابی اطلاعصات به این موضوع پرداختند. افرومن» اگرچه مستقیما از لفظ بازنمایی گرایی استفاده نکرده» اما به نظر می‌رسد که با ارائه تصویر بازنمایی گرايانه متخصصان دیگر مانشد «بگتول» و ۱. اصول «گرایس» (67100) که به اصول همکاری شهرت دارند» دارای چهار اصل کیفیت» کمیت.» ارتباط» و شیوه است که رعایت آنها در هر نوشتاری باعث ایجاد ارتباط کامل و مشت رک می‌شود. تحلیل و نقد بازنمایی گرایی در کنش بازیابی اطلاعات ۱ فراشباشی آستانه و دیگران اطا(غاتا «ون‌دیکک» از نمایه‌سازی» برنگاه حاکم بر نمایه‌سازی که همواره تحت سلطهه ذهن گرایی و رویکردهای شناختی بوده است, تا کید دارد و اگر نه به‌طور مستقیم» ولی به‌طور ضمنی این رویکرد را مورد انتقاد قرار داده است. گرچه از نظر وی» توجه به قوانین ذهنی در ساخت نمایه‌ها کارساز است» اما این مسئله از یک سوه بستگی به میزان درک مقدماتی از اعمال اجتماعی تشکیل دهنده بازیابی متن دارد و از سوی دیگر به‌لحاظ تاریخی به دنیای اجتماعی واقعی وابسته است. «یورلند» نیز به‌همین دلیل» به تردید متخصصان به پارادایم شناختی اشاره کرده؛ چون نقش فرهنگ و جامعه در رویکرد و پارادایم شناختی نادیده گرفته شده واین عوامل به حاشیه رانده شده بودند. همچنین, مطالعهه «یورلنشد» نقد بازنمایی گرایی را مرتبط با تجربه گرایی و پوزیتیویسم دانسته و معنقد است که این سنت‌ها ضد رثالیسمی هستند و اشتباها با رثالیسم خلط شده‌اند (2004 071۵۳۵ز۳). از این رویکرد به نظر می‌رسد که این مفاهیم ضد رئثالیستی همان ایده‌های بازنمایی گرایانه است که وی مسوزدانقد قراز می‌ده ]یلک «یورلند» ضمن رد روبگردهای شناختی در نمایه‌سازی معتقد است که رویکردهای مبتنی بر فهم اجتماعی-تفسیری مانند نظریه‌های پراگماتیک و انتقادی نمایه‌سازی,» اساس بهتنری برای بهبود نمایه‌سازی در بافت‌های مختلف فراهم می‌سازد (2011 ۵1200ز۳).«مای» نیز ريشه مسایل بازنمایی را در نمایه‌سازی تحلیل کرده و نمایه‌سازی را شامل تفسیر و بازنمایی مدا رک می‌داند. «مای» در مقایسه با «بلر» که نظریه‌های «ویتگنشتاین) متأخر را مفید می‌داند» نشانه‌شناسی «پرس» را دارای بنیانی مناسب برای فهم چگونگی بازنمایی مدا رک قلمداد می کند. از نظر وی مهم‌ترین صورت بنیادین سازماندهی دانش» پیوند زبان با معناست و واژه‌ها و عبارات در موقعیت‌های فردی هر شخص به‌صورت متفاوت تولید می‌شوند (2001 ,2000 [۸/2). مشابه با دیدگاه «مسای» پژوهش‌های (2006) ۲۱۲۵۳۵ و (2001) ۵/16۲۷ در تحلیل نشانه‌شناسی در کنش بازیابی اطلاعات جالب توجه است. این مطالعات در وجه نشانه‌شناسانه با یکدیگر اشتراک دارند» اما می‌توان به‌وضوح مشاهده کرد که هر یک مسئله بازنمایی دانش را در پیوند با نشانه‌شناسی در رده‌بندی‌ها از زاویه‌ای متفاوت دنبال کرده‌اند. با توجه به دو پژوهش تحلیلی «مای» می‌توان چنین تفسیر کرد که هرچند وی بازنمایی را به‌طور آشکار در وجه زبانی به‌صورت مستقیم نقد نمی کند» اما در کلیت آن و در تطبیق با نشانه‌شناسی «پرس» کاملا با بازنمایی به‌شیوه‌ای که تاکنون در پژوهش‌های علم اطلاعات رایج بود» مخالفت می‌ورزد و آن را پدیده و فرایندی تفسیری می‌داند (2001 ,2000 [۱/۵). در حالی که اطلاهان: ‏ زمستان ۱۶۰۰ ۱ دوره ۳۷ ۱ شماره ۲ (مای») تم رکز خود را بر تفسیر نمایه‌ساز از مدرکک» توصیف مدرک و تحلیل موضوعی قرار می‌دهد. (ه وآنگگ؛» مثلث نشانه‌شناسی را در پیوند با روابط بین کاربر اطلاعات» بازنمایی اطلاعات و معنای اطلاعات می‌بیند و «رافرتی» بر نشانه‌های رده‌بندی فی‌نفسه و اصطلاحات موضوعی رده‌بندی در سطح روابط دال و مدلولی تمرکز داشته و به‌بیان دقیق‌تر بر مسئله تفسیر و تطبیتق دال و مدلول‌ها در بازیابی اطلاعات تا کید دارد. همان گونه که از سه پژوهش «ئورنلی و گیب آشکار می‌شود» گرچه آنها در پژوهش اول» معنا و مدل دیالکتیکی آن را در معضلات بازیابی اطلاعات پررنگک نشان می‌دهند» اما در مطالعه سوم» از منظر آنان این بازنمایی است که با نقص‌ها و کمبودهای ماهیتی خود بر ظهور دقیق معنا اثرگذار است. چنان که در این مطالعه مشاهده شده نشان دادن معنا به‌واسطه بازنمایی حتی با وجود پیشرفت‌های فناورانه به‌سادگی میسر نیست و بازنمایی از این حیث همواره دچار ضعف بوده است؛ چراکه بازنمایی تنها یک جنبه از معنا را فراهم می‌کند و جنبه دیگر محتوای مدا رک پنهان باقتی می‌مانند. هرچند «ثورنلی» این مسئله را به محدودیت واژه‌ها مرتبط می‌داند» اما به باور «نیل» و «باکلشد» شاید بتوان آن را بیشتر مرتبط بانبود تمامیت بازنمایی دانست. از اینجا معلوم می‌شود ‏ که نشان دادن وجوه مختلف معنا در رویکرد بازنمایی گرایی به‌دلیل نود تمامیشت بازنمایی گرایی امکان‌پذایر نبوده و این مسئله به سبب آن است که این رویکرد.آقتشواره بر وجّه ذهنی و شناختی تأ کید داشته و از دیدن زوایای دیگر مبتنی بر بافت و مبتنی بر فرهنگک غفلت ورزیده است. چنان که ملاحظه شده سه پژوهش نظری دیگر یعنی تحلیل (2003) ۲ن2ا8» 5۷۵۳۵/۶ (2004) و (2011) 1۳۵1۱۵196 8 ۳۲1۵0۳۵ از منظر فلسفه زبان بر بازنمایی دانش تمرکز کرده و بازنمایی گرایی را مورد نقد قرار داده‌اند.افریدمن و تلفسن) ضمن توجه بر مفهوم بازنمایی فی‌نفسه بازنمایی‌های دانتش را در کنش بازیابی اطلاعات بررسی می‌کنند و بر این باورند که بازنمایی دانش باید با توجه به مفهوم بازیمایی در حوزه‌های فلسفی مورد تحلیل قرار گیرد. «بلر» و «سونونیوس» بازنمایی گرایی را در تطبیق با نظريه تصویری «ویتگنشتاین» متقدم می‌بینشد و معتقدند که زبان‌های بازیابی» بازنمایی را با توجه به نظريه ابزاری «ویتگنشتاین) به بهترین وجه ممکن در نظام‌های بازیابی و سازماندهی دانش نشان می‌دهند. گرچه هر دو بر نظريه ابزاری تأکید دارند» اما «سونونیوس» راهکار کنترل مفهومی در زبان‌های بازیابی اطلاعات را در جایگزینی نظريه ابزاری معنا به‌جای نظريه تصویری می‌جوید و این در حالی است که «بلر» بر معنای امعنا در فلسفه زبان تأکید تحلیل و نقد بازنمایی گرایی در کنش بازیابی اطلاعات ۱ فراشباشی آستانه و دیگران اطا(غاتا داشته و از حیث یادشده» نظريه ابزاری «ویتگنشتاین» را در این مسیر کارساز می‌یاید. در مجموع» همان‌گونه که از پژوهش‌های نقادی‌کنشده ضمنی بازنمایی گرایسی در کنش بازیابی اطلاعات برم ی آید» رویکرد بازنمایی گرایانه به زبان» ريشه در نظريه بازنمایی گرایی در فلسفهه ذهن دارد» یعنی ذهن را در مرکز شناخت قرار داده و با تصویر آینه‌وار ذهن در زبان به‌مثابه یک میانجی» نقشی ثابت برای واژه‌ها قایل می‌شود. از این‌رو» با تمرکز بر مسایل شناختی و مبتضی بر ذهن کاربران زبان زوایای دیگر یشی زیست‌بوم و متعلقات دیگر رانادیده گرفته و از آن غفلت می‌ورزد. چنان که ملاحظه شد. تا کید برخی پژوهش‌ها بر نشانه‌شناسی «پرسی» و استفاده از آن در مسایل سازماندهی و بازیابی دانش بیانگر توجه به وجه پررنگ و پراگماتیک زبان است. این درحالی است که در رویکرد بازنمایی گرایی» که در فلسفه زبان مبتنی بر وجه ثابت و پوزیتیویستی از زبان است» و به تعبیری وجه تحویل گرایانه! به زبان و معنا در آن غالب است. دست کم نمی‌توان از موضوع‌هنا و مفاهیم دانش, بازنمایی‌ای مبتنی بر خواست مفهومی کاربران در کنش بازیابی؛اطلاغات ارأنّه داد و به نظر می‌رسد که از این منظر کاربران دخیل در کنش بازیابی اطلاعات» دست پر نیستند. در واقع» در اینجا نیاز به بازنمایی محتوایی» موضوعی, معنایی و درایک کلام» مفهومی با رویکردی غیر از رویکرد بازنمایی گرایانه به زبان عمیقا وجود دازد. بر این اسّاس» تغییر نگاه و رویکرد در این زمینه بنا بر آنچه گفته شد. به نظر می‌رسد که چشم‌اندازی که در افق دید کنش بازیابی اطلاعات مورد انتظار است» چشم‌اندازی نظری و فلسفی به معناشناسی و به تعبیری دقیق‌تر و دیالکتیکی ضد بازنمایی گرایی ] لايه زبانسی[ در بازنمایی گرایی ]فیزیکی [باشد. در این چشم‌انداز به مسایل معنا و معناشناسی در فلسفهه زبان» نه از وجه مورد نظر فلسفه تحلیلی» یعنی تحلیل زبانی» بلکه از وجه پراگماتیک و ارتباط زبان با انسان و جهان در زیست‌بوم اینگورسن» پیتر. ۱۹۹۲.تعامل بازیابی اطلاعات. ترجمه هاجر ستوده. ۱۳۸۹. تهران: کتابدار. پائی میراندالی. ۹ مفاهیم با ز یاب ی اطلاعات. ترجمه اسدالّه آزاد و رحمت‌اله فتاحی. ۱۳۸۰. مشهد: | خندان محمد.۱۳۹۳ تحلیل بن‌مایه‌های بازنمایی» عینیت و جهان‌شمولی د رگفتمان مدرن رده‌بندی داش و نفاد یآن از دی دگاه پست‌مدرن. پایان‌نامه د کتری,» دانشگاه تهران» تهران. 4 ۵۲0۲۵۶51 ۱۲۲۵۲/۳۵۵ 000/۵۲۹۰ ۵ 200655 امفزاناه 1۵ ۱۵ ۱۳۵۵1۵۲۱۳۵۵ 1986 6 .۵ بانهاه ,۱۱0۲۹۱۱ ۴۱9616۲ :۷۵۶۲ ۵۷۷ .۲۵/۵۷۵ ۵/۳۵۵0 ۱ 12110 ۲۵0۲۵56/0 200 2۵96و ۰۱۵ .1990 (3): -35200 [۵ 30۲ 00/01۵۲ 7۳۵ 296۰و ۱2 آ۵ بو ام‌مکمان ام 1۳۵ 200 ۲۵۵۷۵۱ ۰۱۳۲۵۲۳۵۵ .1992 ۲۵0۲۵56/1311017 200 ۱۵۳۱9۵96 ۱۳ 296۰و ۱۵ ۵1 بوحام مکماز۷ام ۳۵ 200 ۲۵۵۷۵۱ ۰۱۳۲۵۲۳۵۵۵ .2003 8۲606۲, 3. ۴۰ 2011 00 ۲۵0۲656121100 1۳ 110۲۲۵0 1601/۰ ۱/۵/۳۵07 2560-578 :)3( . 5 :620۲1096 .۵1936/120 200 0۲9۵0231100 ۱۲۵۲۳۵۵ ۵۲ ۴2۵۵۹5 .2017 .۸ بعفزعاند 2۳ 0 ۲۵0/۵56/1317007 ۱۳۳۵۲/۵۵۲ ۱ ۸۳۱۵۷۵۲۷۱۵۷۷۰ :۲۵۱۵۷۵۱ 200 ۲۵0۲۵801۵1100 ۱۳۵۲۵0 2010۰ ۷۰ ,۴۳۳۶ 0 ۸۱7 ,۱/۵۵۲۵ .(1-25 .00) (5ع56۲ ۱۵۲۵9۲۵۵ ۸5۱57) .6و5 لعازوزه ۵ ۱ (ظ۱۳) ۲۵۷۵۱ 30/۵ 0۲920123110۰ ۵۷۷۱۵096 ۱ 561101165 200 1360۷ 6000601 2011 1۳۵۱۱۵136۰ ۱۷۰ ی .۸ ,۴۳۳۸۵۵۲۳۳۵۵۰ 7 |/۵ 30/۳ 1۵0۲/۰ ۲۵1۲۱۵۷۵۱ ۱۱1۵۲۲۵0 ۱۵ ۵1۵1513 آ۵ عاونا 2 :و۱۵۵۳ اه کعاج .1990 8۰ ,۳۴۲۵۳۳۳۵۳۵ :(2) 48 00 0000/6/1۵ 07 30/۵ 50666۰ ۱۲۵۲۳۵۵0 ۱۵ امعزطناه" اه امع0 00 1۳۵ 1992 8۰ ,۲۵۲۱۵۵ ۵ ۸۵0۲0۵0۳ ۸۵۷-1۳۵۵۲۵۵۵ ۸ :۲۵0۲۵9۵6۲1۵10۳ امعزطناگ 200 و5220 ۱۲۵۲۳۳۵۵۵۵ .1997 .۰ ۰ 1998: ۱۳۵۲۳۵0 ۲۵۵۷۵, 1۵(1 60۱005100, 200 56112065. ۴۳۵۷/۵۵96 093/122000 25 )1/2(: 2 77205 بر۲۵۲طنا 5016066۰ 110۲۳۳۵0 200 0۲۵زا ۱ «۲کالهع۲ هزم مکماام ۵۲ کامع سوم ۸ 2004 ۰ 86-0 :(3/2) 35 0۲92/2310 ۴۲۵۷/۵096 ۵(۶) 0۵0۲9201221100 ۹۵۱۵۵96 دز ۷۷۳۵۱ .2008 ۰ 0 که ۲۵۲۲۱۵۷۵۱ ۱۳1۵۲۵0۲ 2۵0۵0 و۱۵۵۵ :۵۱۵۵96 ۵۲ 1۳60۲65 ۵۲ 1۵۵۲۵۵۵۵ 1۳6 2011 ۰ 1(1) 62 71860۳۵/۵9 20 50666 ۱۵۲/۳۵۵ 0۲ لوگ ۸۳۳۵۲۵۵ ۳۵ ۵۳ ا۵ 30۲ 6۰ام 0320 ۲ دراه 27 11160۲6162 ۸ :0۲9201221100 ۵/۱۵96 ما 65 اع2 0 امه 06و60 200 0عع56۲-02ا۱ .۰2013 7 71۳۵0/105 ۱۵ 01529۲60616۲۰ ۵۲ داعها تکام 20۳۵ 6۵۲6 از 200 ۹0666 ۱۳1۵۲۳۵۵ 2014 ۰ -113 :(2) 42 0۲9201220 ۴۲۵۷/۵۵9۵ ۵5(۰) 551615 0۲9202100 ۵۳۱۵۵96 عبق 1۳6065 .۰2015 تحلیل و نقد بازنمایی گرایی در کنش بازیابی اطلاعات ۱ فراشباشی آستانه و دیگران اطااانتا 06 ۹۵1۲۱۵۷۵۱۶ ۱۵۵۵۲۱۱۲۵۲۳۵0 ۱۱ ۳۱۵66 2 ۳۱۵۷۵ 71۳65205 1۳301002 16 0065 .۰2016 6و .(15 00016 آ۵) آمفزداناگ :۵۲92012200 ۳۵۳/۱۵۵96 ۱۵ کام‌6۵۳۵ ۵۲ ۲۵۷۱۵۳۹ بع2017 ۰ ۴۲۱۵۷/۵9۶ 0125911162100۰ :0۳920122100 ۵/۱۵96 ۱۱ کام 60۱۱6 ۵۲ ۹۵۷۱۵۷5 ۰20170 609-۰ :(7) 45 0۲9302200 ۳۳۱۵/۵096 1۳۵۵۷۰ 200 کام‌ ۲0۵ :و۱۵۵۳ .۰2018 لآ 210002100 25 56110165 :01۱۳10۵۲۲۳۱21100 ۷1۵۷۷ 2006۰۸56۲106 6۰ .5 ,و۳۵۵۵ :(1) 43 ,780۳۵/۵9۷ 200 5006۵ ۱۲۵۲/۳۵۵۳ ۵۲ بواع هوک ۸۳۳۵۲۵۵۳ 1۳۵ ۲٩ ۲۲۵۵۶0۳95 0۵۳۵۱۵۲۳۰ 0 ۱1۵۲۵۲۷ ۱۳ 1۳60۲ 1م 606 ۰ .51۳365 ۱۷۵۱۵ 06 6۰ 0۰ ۱۷۰ ۸ بقااام۹۵2-۸ ۱۵۳۷۳ 0۰ ,0۰ ۱۷۰ با ,۱۷۳۵00 876-9 :(4) 75 ۵00۷/۳۵/1۵۵ 01 30۲۵ .کاکبرله 20 اهعزو 16۵۱۵ م6 20 :501666 ۱1۵۲۲۳۵0 .269-28 :23 ۱۵۲۵۲۵۳۶۳۵ ۱ ۸0۷۵۳۵۹5 .0۲06655 ۱۱۵۵9 1۳۵ وهای 0600 .1999 ۴۰ .3 بنع۱ ۵۷۷۱۵۵960 ۱۵ 0۲001615 ۵ ۱۷659200 20 :0۳06655 و۱۵۵ امعزطاناک 1۳6 2000۰ ۰ ۸ اه 18225 0۲ بوازد 10۳۱۷۵۲ ,886۲100 ال لو 0000۲ ل300۲2۵ ,۵۲۵۵۹5 و۱۵۵۳ امعزداناه 1۳۵ ۵۲ کاکرله 20 20 :و۱۵۵۳ 200 کعلاوا 50۳ 2001 ۰ 0 ۲۵۷/۵96 ۲۵۲۵8612100۰ 200 بلزاناه۲۵ ,رد۲۵۱ ناهام ۵ 00ه10اففدا0 2004 ۰ 2060006 اهعزا0 ۵00010 20 :(۵05) 5/5160 20 2 و۵۲ ۴۹۵۱۵96 .2018 ۴۰ ,زو اعع مدع ۱۷ () ۷۵لا 200 ۲۵۶۵۳ ۱۵ ,۲۵۵۲۵96121100 00۷6و ۵۳ کاععم‌عه ۳۳۵۵۳۵۳۵۱ 1978 .۴ .5 ,۲۵۱۳۳۵۲ 7 ل2 30 501666۰ 110۲۳۵1100 200 56065 نصواه که ۱۳1۵۲۳۳۵۵ .2003 8000۰ ۱۰ .3 200 .۵ ,اعطق۴ 0 500165 162000افق23ا0 ۲۵۲۷ط۷ ۱۵ ۵۷۷۱۵۹96 ۵۲ ۲۵۲۵۵۵1۵00 1۳۵ 2001 ۳ م۴ 200 ۳۵۲ ,اتهاماد۷ ۱۵ ۲۵۱۵005۰ , صناساا0 6۷ ,و۵۳ :506066 ۱1۵۲۲۵0 .1992 16100۰ ,غامد ید5 1۵0۲/۵102 20 ۱۲۵۵۱م ۵۱۳ ,ل2 510/6 :5066۵ ۱۱۵۲/۳۵/۵ 200 ۲۵لا ۵۶ ۵5مع00۱ ,مک 60 مععنه‌اظ 2 77205 ۱۳۲۵۲۷ ۲۵۵۲۵56121105۰ ۵۶۷۱۵۵96 ۵1 ۳۵۵1005 لهعزو۵۱۵ 16۲ کام6 1۳6 2004۰ ۴۰ ,560۲5 ,0 30/۵/0 ۲۵۲1۵۷۵۱۰ 1۵۱۲۵۲۳۵0 ۱ اع02 مه اهوناععلدا0 2007۰۸ 6۱00۰ ۴ 2 6 ,1۳۵۲۸۵۷ 7 300/۵ ۱۴(۰) ۲۵1۵۷۵۱ ۱۶۵۲۳۵۵ ۱۵ و۲۵۵۳ 200 رام فان ام ۵ و۵۳۳۵ع۱۷ :2009 ۴و 9 ۱۳۹(۱) ۲۵۵۷۵۱ 1۵۲۵0 200 (5ا) 506066 ۱۵۲۳۵0 ۱۵ ۵6۱۳۵۹ .2009 6۰ ,1۳۵۲۸۵۷ .323-330 :(3) 61 06۲50601065 ۱۳۵۲/۵0 ۱۷۵۷۷ :5و موم طزاع۸ ۱۵ +5 نامک ۱۵۷۷ ۵۲ کعوو المع 6 200 601511061150 ,2۲۵92310 .2016 ۱۷۱۵۳۵ .8 ۷۷۰ یه ,6۲ عفق8۲ ۱۷۰ 6 با ,۱۷/55 7 ۳۵۲۹06017۷05 20 0۳۵/۱۵965 :۷/۵۲۱۵ علاط نهاکناگ 2 10۲ 0۲920123110 ۳۹۵۷/۵۵96 0۲920122100۰۱۳ 2118۰ .0 ,500/8 00۵۵1۵0 ۵ ۱۳ و52 7100۵۱902 300 ,50006 باهساان 110۲۲۵0۱559 1۳ 6561121100 20-1601 200 ۲۵0۲۵561200 آ۵ 1005 :ا۸ 200 ۱۳۴ 2004۰ ۷۰ ,۱۷/۱۹ :۳۵۹۵۵۱0۵۲ ,86/0 .12-26 00۰ ,ق۲۵۵۷ ۱۳۵۲۳۵۵۵۳ ۵ 0012/06 ۲0006۵0 ۱ متولد سال ۱۳۶۰ دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد در رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی از دانشگاه فردوسی مشهد است. ایشان بازیابی اطلاعات, سازماندهی اطلاعات و فلسفه زبان از جمله علایی از دانشگاه فردوسی مشهد است. ایشان هم‌اکنون استاد رشته علم اینترنتی» اطلاع پاسی» رفتار اطلاعاتی و موتورهای جست‌وجو از جمله متولد سال ۱۳۵۸ دارای مدرک آدکتری رشته علم اطلاعات و دارای مدرک دکتری فلسفه تعلیم و تربیت از دانشگاه تربست مدرس است. ایشان هم|کنون استاد فلسفه تعلیم و تربیست در دانشکده علوم تاریخ فلسفهه تعلیم و تربیت در ایران و روش‌شناسی پژوهش در فلسفهه تعلیم و تربیست و موضوعات عصب-پدیدارشناسی در تعلیم و تربیست

دکترین بازنمایی گرایی ریشه در فلسفه ذهن و علوم شناختی دارد، اما در فلسفه زبان نیز ردپای آن را می توان دنبال کرد. هدف از این مطالعه آن است که رویکردهای بازنمایی گرایی به زبان و معنا با پژوهش های علم اطلاعات تطبیق داده شود. روش این مطالعه فلسفی است. روش های فلسفی، روش های پژوهش عقلانی هستند و شاخصه روش فلسفی نظرورزانه بودن آن است. به این منظور در بخش اول، کاربرد و دستاوردهای بازنمایی گرایی برای کنش بازیابی اطلاعات تحلیل شده است. پژوهش ها با توجه به میزان پرداختن به مسایل زبان و معنا در سازماندهی و بازیابی اطلاعات دسته بندی شده اند. سپس، در بخش دوم با عنوان نقد رویکرد بازنمایی گرایی در پیوند با کنش بازیابی اطلاعات، رویکرد بازنمایی گرایانه به زبان در کنش بازیابی اطلاعات در قالب پژوهش های مرتبط تحلیل و نقد شده است. بازنمایی گرایی در سازماندهی و بازیابی اطلاعات با تأکید بر بُعد زبانی نظریه ای است که به دلیل وجود رابطه ثابت بین واژه ها و جهانی که آنها بازنمایی می کنند، از آن طرفداری می نماید. بازنمایی گرایی در ابزارهای معنایی (مانند اصطلاح نامه ها، سرعنوان های موضوعی و رده بندی ها) که در این مطالعه از کلیه فرایندهای صورت گرفته بر روی آنها با عنوان کنش بازیابی اطلاعات یاد شده، به اشکال مختلف قابل نقد است.

466582

واژگان کلیدی: استقرار آموزش مجازی» آموزش مجازی» آموزش و پرورش» نظام آموزش مجازی مداوم. امکان‌سنجی استقرار نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان ۱۶۱ قرن حاضر با پیشرفت‌های فناورانه سریع و تغییرات فرهنگی, اجتماعی, سیاسی اجتناب‌ناپذیر همراه است (آلتینوز, کاکیروگو و کپ" ۲۰۱۳). بهره‌وری از فرایندهای تکنولوژیکی به‌شدت به تداوم و نبود هر نوع سو عملکرد بستگی دارد (موخانو" و همکاران» ۲۰۱۵). فضای مجازی محیطی مشتمل بر شبکه‌های رایانه‌ای» رسانه‌های ارتباطی و کاربرانی است که به تبادل داده‌ها و اطلاغات می‌پردازند و هر فرد مشغول کار و تأمین نیازها و علایق خویش است. این فضا باعث کوتاه‌شدن فاصله‌ها و استقلال از مکان شده است که بارزترین تفاوت دنیای واقعی و فضای مجازی است؛ زیرا در دنیای واقعی انسان‌ها در طول زمان و در چارچوب مکان محصورند و محدوده فعالیت‌هایشان متأثر از این واقعیات است؛ اما در دنیای مجازی با فناوری‌های نوین ارتباطی و رایانه‌ها نقاط ضعف انسان شامل سرعت, دقت.» حافظه و خستگی و مشکل جوامع کاری که همانا زمان, هزینه نیروی انسانی و محدودیت‌های جغرافیایی است. برطرف می‌شود و با سرعتی نزدیک به سرعت نور خواسته‌ها و پاسخ‌ها بهامقصد.و مبدا انتقال می‌یابد..در هر حال, فضای مجازی در هر تعبیری و با هر تعریفی» قلمرویی وسیع» بدیع و.بکر است که:پرای ساکنان خود امکانات. آزادی‌ها فرصت‌ها دلهره‌ها آسیب‌ها و محدوّدیت‌های تاه ای همّراه دارد"(شاههمحمدی, ۱۳۹۵). در دنیای پر شتاب کنونی» بسیارق از روش‌های آموزنیجی نام کند هستند و قدرت کافی را براق انتقال مفاهیم به فراگیران را ندارند. بنابراین» باید از ابزارهایی که فناوری‌های نوین در اختیار قرار می‌دهند. در این زمینه به نحو احسن به‌کار گیرد. از جمله این فناوری‌ها فناوری اطلاعات و ارتباطات است که موجب خدمات و پیشرفت‌هایی بسیار در عرصه آموزش و یادگیری شده است. بنابراین» می‌توان با بهره‌گیری از ابزارها و.روشن‌هایی ,که این فناوری ایجاد کرده‌اند. ضمن افزایش سرعت در یادگیری» شرایط یادگیری را برای استعدادها و سلیقه‌های گوناگون فراهم کرد (قربانخانی ۱۶۲ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی دوره ٩» شماره ۶ زمستان ۱۳۹۹ امروزه با توسعه روزافزون شبکه‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات. واژه‌های نو ایده‌های نوین و اشکال بدیعی از فعالیت‌های مرتبط با اینترنت و فناوری اطلاعات در حوزه‌های مختلف ظهور یافته‌اند. مفاهیمی از قبیل تجارت الکترونیکی» دولت الکترونیکی, بازاریابی الکترونیکی روز به روز در حال توسعه و گسترش هستند. از جمله حوزه‌های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات که می‌تواند نقش موّثری در انتقال دانش بشری داشته باشد آموزش الکترونیکی است. وب» پديده نوینی است که تأثیرهای اجتماعی, فرهنگی» سیاسی و اقتصادی انکارناپذیری بر جوامع بشری گذاشته است. یکی از کاربردهای وب استفاده از آن در حوزه‌های آموزشی است. امکانات محیط الکترونیکی وب هم اکنون رویکرد نوینی را در زمینه آموزش مطرح کرده است که می‌تواند موجب تحولات شگرف در حوزه روش‌ها و سبک‌های آموزشی شود (رفیعی, غفاری و خرمی» ۱۳۹۹). امروزه آموزش‌های الکترونیکی تبدیل به بخش جدانی‌تاپذیر نظام‌های آموزشی شده است. نسل جدید یادگیرندگان نمی‌توانند یادگیری را بدون تمرینات مبتنی بر کامپیوتر شبیه‌سازی‌های تعاملی, چندرسانه‌ای‌های آموزشی یا بازی‌های, ویدئویی آموزشی آتصور کنند. بنابراین» طراحی اثربخش محیط‌های آموزشی - یادگیری الکترونیکی اهمیت روزافزونی.برای موفقیت یادگیرندگان برخوردار دارد (نواک!» ۲۰۱۶). مطالعات انجام‌گرفته .در حوزه آیادگیری"الکترونیکی نشان داده است که سیستم‌های آموزش الکترونیکی با طراحی ضعیّف و نامناست می‌توانند کاربران را ناامید» سردرگم و علاقه آنان را به یادگیری را کاهش دهد. به نظر می‌رسد به همین دلایل باشد که یادگیرندگان دوره‌های الکترونیکی گاهی از انگیزه و علاقه لازم برای شرکت.در: کلاس‌ها و استفاده از مواد آموزشی برخوردار نیستند» پیشرفت تحصیلی اندکی آذارند و نرخ افت تحصیلی و ترک تحصیل در میان آن‌ها زیاد است. براساس پژوهش‌ها»این ترخ دنبسیاری از موارد بیشتر از ده برابر دوره‌های در اغلب کشورها تعداد داوطلبان ورود به دانشگاه بیش از ظرفیت آن‌هاست. در آستانه قرن امکان‌سنجی استقرار نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان ۶۳ بیست و یکم تحولات بنیادین در فرایندها و محصولات آموزش عالی در جهان صورت گرفته است. انفجار اطلاعات» توسعه ارتباطات» تحولات در نظام‌های اداره حکومت. تحولات فرهنگی و به هم پیوستگی جوامع جهانی نیاز به آموزش عالی را تغییر و تحول اساسی داده است. مهم‌ترین پيامد این تغییر و تحول» چالش‌هایی است که نظام آموزش عالی در سده جدیدی با آن‌ها مواجه شده است اين چالش‌ها را می‌توان به شرح ذیل بیان کرد: ۱. سرعت تولید دانش و لزوم نظام آموزش مستمر و مادام‌العمر به منظور همراه‌شدن با قافله شتابان تغییرات شگرف در نظام آموزش جهانی؛ ۲. تقاضای روزافزون برای ورود به نظام دانشگاهی برای دستیابی به سواد اطلاعاتی و تحقق جایگاه مناسب و همگرا با پدیده جهانی‌شدن؛ ۳ ضرورت پاسخگویی به تقاضای روزافزون برای آموزشی که عدالت و کاربرمحوری هسته اصلی آن است و جذب دانشجویان با استعداد داخلی و خارجی را در بطن خود می‌پروراند. بسیاری از مسسات آموزش عالی و دانشکده‌ها در پی سازماندهی و بهینه‌سازی یادگیری الکترونیکی هستند تا به طور موثراو صحیح فرایند یادگیری را دنبال کنند. در این میان» سایر دانشگاه‌ها و مسسات آموزش عالی به انتظار بهره‌مندی از.این دستاوزدها هستند» زیرا تمایل ندارند از قافله یادگیری الکترونیکی عقب بمانند (کشاورزی و:همکاران» ۱۳۹۲). نظام آموزش مجازی در صورتی امکان استقرار می‌یابد که شرایّط.قابلیت او امکانات. اسلتقراز و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی در محیط سازمانی بررسی شود و زمینه‌های .کاربردی و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی, عوامل تسهیل‌کننده امکان استقرار نظام آموزش مجازی مشخص شود. استقرار نظام آموزش مجازی در آموزش و پرورش یک راه اصولی و منطقی برای هدایت تلاش‌های کارکنان در آموزش و پرورش است و باعث به‌کارگیری استعدادهای نهفته, به‌کاراندازی قدرت تخیل و به‌وجودآمدن استفاده از محیط‌های چندرسانه‌ای با امکان انتقال اطلاعات به صورت صوت., تصویره متن. نقاشی و با استفاده از اصول طراحی وب موجب ایجاد علاقه و انگیزه در یادگیرندگان شده است. انعطاف پذیری در طراحی محتوا تعاملی‌بودن» استفاده از مشارکت گروهی, انفرادی کردن آموزش و یادگیری مستقل از دیگر مزایای استفاده از یادگیری الکترونیکی است که با فراهم‌کردن تصاویر زیبا ۱۶۴ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی دوره ٩» شماره ۶ زمستان ۱۳۹۹ گرافیک و صدای جذاب. انگیزه یادگیری برای مخاطب را چندین برابر کرده است. همچنین» با استفاده از این وسیله معلم تنها منبع انتقال دانش نبوده» بلکه نقش وی تسهیل آموزش است. بر همین اساس» بسیاری از نظام‌های آموزشی در دهه‌های اخیر سعی کرده‌اند با ورود و کاربرد اين تکنولوژی جدید. یادگیری را با کم‌ترین زمان بهبود بخشند (جباری و همکاران» ۱۳۹۹). از مهم‌ترین زمینه‌های کاربردی آموزش مجازی امکان ارائه و فراگیری آموزش در زمان و مکان دلخواه با حذف انواع محدوديت‌ها انتخاب دلخواه محتوای دروس» برخورداری از بهترین مشاوره‌های آموزشی به صورت هوشمند از طریق سامانه‌های آموزشی, برخورداری بهترین شیوه‌های ارزیابی و تحلیل فرایند آموزش و سنجش میزان پیشرفت فراگیران است (فارغ‌زاده و کاشی, ۱۳۹۲). اکثر کشورها به علت افزایش روزافزون جمعیت با کمبود کادر آموزشی متخصص و نیاز به ارتباط چهره به چهره بین معلم و شاگرد؛ نیاز به افزایش فضای آموزشی و ظرفیت پذیرش محدود نظام‌های آموزش حضوری امکانارائه آموزش همگانی را با استفاده از نظام آموزش حضوری ندارند. بنابراین»یکی از راه‌های امکان ارائهآموزش همگانی استفاده از نظام آموزش الکترونیکی است. رشد کمی بی‌توجه به کیفیت آن امانع اثربخش و کارآمدی اين نوع از آموزش‌ها در توسعه پایدار می‌شود:آموزش الکترونیکی فرضتی جدید در زمینه آموزش و یادگیری است که امروزه اکثر نظام‌های آموزشتی به منظور یشبرد اهداف خود و دستیابی به کارایی و اثربخش بیشتر آن را به خدمت گرفته‌اند (مقصودی و ملکشاهی, ۱۳۹۵). پژوهش حاضر با هدف ۱ آیا شرایط قابلیت و امکانات استقرار و به‌کازگیری نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش ۲ آیا زمینه‌های کاربردی و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و پرورش پژوهش حاضر از نظر هدف, کاربردی است. این پژوهش» به روش توصیفی- پیمایشی است. آمکان‌سنجی استقرار نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان ۸۳۵ توصیفی به این دلیل که درصدد شناخت بهتر و بیشتر شرایط. امکانات و منابع موجود به منظور امکان‌سنجی استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی مداوم در آموزش و پرورش شرق استان گیلان است. پیمایشی به این دلیل که درصدد بررسی دیدگاه‌های فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان از طریق تجزیه و تحلیل پاسخ به پرسش‌هایی است که بدین منظور تدوین شده‌اند. جامعه آماری شامل ۱۵۳۹ نفر فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان است که براساس جدول مورگان ۳۰۹ نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای وبه صورت نسبی انتخاب پرسشنامه پژوهش توسط کاظم‌پور و غفاری (۱۳۹۰) ساخته شده است و شامل ۲۵ گویه است. این پرسشنامه با طیف چهاردرجه‌ای لیکرت نمره‌گذاری می‌شود و شامل مژلفه‌های شرایط و قابلیت و امکانات استقرار و به‌کارگیری نظام" آوزش متجازی (هفت گویه)» زمینه‌های کاربردی و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی (نه گویه)» عوامل تسهیل‌کننده امکان استقرار نظام آموزش مجازی برای تأیید روایی پرسشنامه, نظرات افراد تخبره و کازشناس به‌کار گرفته شد. پایایی پرسشنامه نیز با محاسبه آلفای کرونباخ اندازه‌گیری و بررسی شد»برای تحلیل,داده‌ها آزمون تی تک‌نمونه‌ای اجرا شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار 8۳558 انجام؛گرفت. ۱۶۶ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی» دوره ٩ شماره ۶ زمستان ۱۳۹۹ یافته‌های پژوهش به تفکیک پرسش‌های پژوهش در ادامه بیان شده است. آیا شرایط قابلیت و امکانات استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و برای پاسخ به این پرسش» آزمون تی تک‌نمونه‌ای اجرا شد که نتایج آن در جدول ۲ بیان شده جدول ۲. نتيجه آزمون تی برای معیار شرایط و قابلیت استقرار و به کار گیری نظام آموزش مجازی معیار میانگین | انحراف استاندارد | آماره تی سطح معناداری شرایط و قابلیت استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی ۳,۲۸۱ ۹ ۳۹۵ ره از آنجا که سطح معناداری کمتر از ۰,۰۵ است. می‌توان نتیجه گرفت آماره تی در سطح اطمینان ۵ درصد معنادار است. این بدان مفهوم است در جامعه‌ای,که.این نمونه از آن انتخاب شده است.» پاسخگویان وضعیت معیار شرایط"و قابلیت استقرار و به‌کارگیری نظام,آموزش مجازی را بالاتر از حد متوسط و مطلوب ارزیابی کرده‌اند. میانگین معیار شرایط و قابلیت استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی (۳,۲۸) که بالاتر از سطظح«میانگین نظری ۲/۵ اسّت. آنشان می‌دهد معیار شرایط و قابلیت استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش "مجازی بالاتر از" حد متوسط است. در نتیجه. می‌توان گفت وضعیت شرایط و قابلیت استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی در آموزش و پرورش آیا زمینه‌های کاربردی و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و پرورش شرق برای پاسخ به این پرسش» آزموّن تی تک‌نمونه‌ای اجرا شد که نتایج آن در جدول ۳ بیان شده جدول ۳. نتيجه آزمون تی برای معیار زمینه‌های کاربردی و به کارگیری نظام آموزش مجازی معیار میانگین | انحراف استاندارد " آماره تی ؛ سطح معناداری زمینه‌های کاربردی و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی | ۳,۲۹ ۹ ۳۹۳ ره آمکان‌سنجی استقرار نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان ۱۶۷ از آنجا که سطح معناداری کمتر از ۰,۰۵ است. می‌توان نتیجه گرفت که آماره تی در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنادار است. این بدان مفهوم است که پاسخگویان وضعیت معیار زمینه‌های کاربردی و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی را بالاتر از حد متوسط و مطلوب ارزیابی کرده‌اند. میانگین معیار زمینه‌های کاربردی و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی (۳۲1) که بالاتر از سطح میانگین نظری ۲,۵ است» نشان می‌دهد معیار زمینه‌های کاربردی و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی بالاتر از حد متوسط است. در نتیجه. می‌توان گفت وضعیت زمینه‌های کاربردی و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی در آموزش و پرورش شرق استان گیلان بالاتر از حد متوسط است. آیا عوامل تسهیل‌کننده امکان استقرار نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و پرورش شرق برای پاسخ به این پرسش» آزمون تی تک‌نمونه‌ای اجرا شد که نتایج آن در جدول ۲ بیان شده جدول ۶. نتيجه آزمون تی برای معیار عوامل تسهیل کننده امکان استقرار نظام آموزش مجازی مداوم معیار میانگین .. انحراف استاندارد. آماره تی | سطح معناداری از آنجا که سطح معناداری کمتر از ۰,۰۵ است. می‌توان نتیجه گرفت که آماره تی در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنادار امنت..این بدان مفهوم است که پاشخگویان وضعیت معیار عوامل تسهیل‌کننده امکان استقرار نظام آموزش مجازی مداوم را بالاتر از حد متوسط و مطلوب ارزیابی کرده‌اند. میانگین معیار عوامل تسهیل‌کننده:امکان اشتقرار انظام آموزش مجازی مداوم (۳,۳۱) که بالاتر از سطح میانگین نظری ۵ است. نشان می‌دهد معیار عوامل تسهیل‌کننده امکان استقرار نظام آموزش مجازی مداوم بالاتر از حد متوسط است. در نتیجه, می‌توان گفت وضعیت عوامل تسهیل‌کننده امکان استقرار نظام آموزش مجازی مداوم در آموزش و پرورش شرق استان گیلان ۱۶۸ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی» دوره ٩ شماره ۶ زمستان ۱۳۹۹ آیا امکان استقرار نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان وجود جدول ۶. نتیجه آزمون تی برای معیار امکان استقرار و به کار گیری نظام آموزش مجازی مداوم معیار میانگین ‏ انحراف استاندارد | آماره + | سطح معناداری امکان استقرار و به کارگیری نظام آموزش مجازی مداوم | ۳,۲۹ ۰.۳۷ ۳۱/۸۰ ۰ از آنجا که سطح معناداری کمتر از ۰,۰۵ است» آماره تی در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنادار است. این بدان مفهوم است که پاسخگویان وضعیت امکان استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی مداوم را بالاتر از حد متوسط و مطلوب ارزیابی کرده‌اند. میانگین امکان استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی مداوم (۳,۲۹) که بالاتر از سطح میانگین نظری ۲,۵ است» نشان می‌دهد وضعیت متغیر امکان استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی مداوم بالاتر از حد متوسط است. در نتیجه, وضعیت امکان استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی مداوم در آموزش و پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی استقرار او به‌کازگیری نظام آموزش مجازی در آموزش و پرورش شرق استان گیلان انجام گرفت. نتایج پاسخ به پرسش اول پژوهش نشان داد وضعیت شرایط و قابلیت استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش: مجازی در فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان بالاتر از حد متوسط است. این نتیجه: با پژوهش علی‌پور (۱۳۹۶) همخوانی دارد. امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری (زیرساخت) از دیدگاه فرهنگیان نقش اساسی و تعیین‌کننده در نظام آموزش مجازی مداوم دارد. برای "استقراز" نظام آموزش متجازی مولفه‌هایی مورد نیاز است. فقدان هر یک از این مژلفه‌ها خلل جدی را در راه‌اندازی و استقرار این نظام نوین به دنبال خواهد داشت. زیرساخت مخابراتی و اینترنتی. زیرساخت منابع انسانی و کارشناسان مجرب. زیرساخت تغییر پارادایم یاددهی و یادگیری» زیرساخت و مقبولیت عمومی» همچنین ارتباط و تعامل با مراکز علمی و فراملی و ده‌ها زیرساخت دیگر به نقش آن در نظام آموزش مجازی مداوم تأکید دارد. امکان‌سنجی استقرار نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان ۶۹ بدیهی است دسترسی به نظام آموزشی مداوم بدون توجه اساسی به شرایط و قابلیت استقرار و همچنین, نتایج نشان داد وضعیت معیار زمینه‌های کاربردی و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی در فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان بالاتر از حد متوسط است. این نتیجه با فتحی واجارگاه و نصیری (۱۳۸۹) همخوانی دارد. کاربردهای مختلف نظام آموزش مجازی می‌تواند دسترسی آسان‌تر کاربران به خدمات مورد درخواستشان را تسهیل کند. جانسون» هرنیک و سالاس! (۲۰۰۷) به این نتیجه رسیدند که در پیاده‌سازی موفق آموزش مجازی» نپذیرفتن آموزش مجازی توسط کاربر باعث واردآمدن خدشه به این امر می‌شود. با توجه به این بحث می‌توان بیان کرد استقرار موفقیت‌آمیز نظام آموزش مجازی مداوم در آموزش و پرورش باید طوری باشد که زمینه‌های کاربردی مختلف را در برگیرد تا رضایت کاربران را فراهم کند. بدین دلیل که اگر نظام آموزش مجازی مداوم نتواند موجب رضایت. کاربران شود.باعث نپذیرفتن و مقاومت آنان در برابر این سیستم می‌شود. زمینه‌های کاربزدی در" نظام آموزش مجازی"مداوّم.در این تحقیق بالاتر از حد متوسط به دست آمد و این نشان می دهند,کاربران‌برای اکاربودی.بودن آن اهمیت قائل می‌باشند. در زمینه پرسش سوم پژوهش, نتایجنشان داد وضعیت معیار عوامل تسهیل کننده امکان استقرار نظام آموزش مجازی در فرهنگیان آموزش"و پروزش شرق استان گیلان بالاتر از حد متوسط است. این با نتایج پژوهش کشاورزی و همکاران (۱۳۹۱) همخوانی دارد. بنابراین» برای داشتن نظام آموزش مجازی کارآمد پاید عوامل تسهیل کننده این نظام در وضعیت مطلوبی قرار داشته باشند. در همین راستا بسترسازی فرهنگی می‌تواند پذیرش نظام آموزش مجازی مداوم را در بین فرهنگیان/ آسپان کند و موّجبات مشارکت گسترده افراد در این سیستم را ایجاد کند. داشتن قابلیت به‌روزرسانی سیستم و سازگاری آن با مرورگرهای مختلف موجب استفاده سریع و آسان از این نظام آموزشی می‌شود. آنچه مشخص است. فرهنگیان, عوامل تسهیل ۱۷۰ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی» دوره ٩» شماره ۶ زمستان ۱۳۹۹ کننده اين نظام در فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان را بالاتر از حد متوسط می‌دانند که تقویت و تاکید بیشتر بر روی این عوامل خواهد توانست استقرار نظام آموزش مجازی در فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان را با موفقیت روزافزون همراه سازد. به طور کل» امکان استقرار و به‌کارگیری نظام آموزش مجازی در فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان وجود دا رد که با نتایج پژوهش‌های ناتانل موسی‌آلوز و وسنیاکوز! (۲۰۱5۹)» و حرکت‌های اخیر آموزش و پرورش در استقرار فضای مجازی, اختصاص صفحات الکترونیکی سجازی براق آموزش. ضمن خدمت فرهنگیان: اتوناسیون‌سازی بخشی از انوره انجام‌دادن: پرشخی امور اداری از طریق فضای مجازی, خرید فناوری‌های نو همگی در بالارفتن و امکان استقرار آن را از دید فرهنگیان در سطح بالایی مشخص کرده,اششت. در همین راستا آموزش و پرورش باید وجود استادان ماهر و مجرب برای استفاده از نرم‌افزارهای دیجیتالی و محیط‌های رایانه‌ای و اینترنتی» وجود متخصصان و برنامه‌ریزان درسی, برای تهیه محتوای دیجیتالی و رایانه‌ای را بیشتر آمکان‌سنجی استقرار نظام آموزش مجازی فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان ۱۷۱ جباری» کامران, ایمان‌زاده» علی, احمدزاده پورناکی, رعنا و همراه زاده ملیکا (۱۳۹۹). مقايسه تأثیر آموزش الکترونیکی با روش ستتی بر یادگیری مهارت‌های زبان انگلیسی دانش‌آموزان. رفیعی» مجتبی» غفاری» هادی» و خرمی میثم (۱۳۹۹). ارزیابی کارآمدی روش یادگیری الکترونیکی در آموزش منابع انسانی: مطالعه موردی دانشگاه پیام نور استان مرکزی. زندی» طالب» حاتمی» جواد» فردانش, هاشم» و طلایی» ابراهیم (۱۳۹۹). ترکیب عوامل انگیزشی و کنترل ارادی در آموزش الکترونیکی "و" تأثیر آآن بر یادگیری و انگیزش دانشجویان. شاه‌محمدی, غلامرضا (۱۳۹۵). راهبردهایی"برای پیشگیری وضعی از آسیب‌های فضای مجازی. علی‌پور» وحیده (۱۳۹۶). امکان‌سنجی استفاده از آموزش مجازی, در آموزش‌های کوتاه‌مدت کارکنان از دیدگاه اعضای هیئت علمی,«دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. علوم رفتاری» فارغ‌زاده» نفیسه, و کاشی علی (۱۳۹۲). بررسی روش‌ها و ابزارهای آموزش مجازی به منظور ارتقای کیفیت آموزش از ادیدگاه "اساتید. دانشگاه آزاد*واحد "خدابنده. رهیافتی نو در فتحی واجارگاه» کورش» و نصیری» فهیمه (۱۳۸۹). بررسی عوامل محدودکننده و تسهیل‌کننده استقرار نظام آموزش ضمن خدمت مجازی در وزارت آموزش و پرورش» پژوهش در نظام قربانخانی» مهدی,» و صالحی» کیوان (۱۳۹۵). بازنمایی چالش‌های آموزش مجازی در نظام آموزش عالی ایران فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی» ۲(۷)» ۱۲۳-۱۸۶۸ ۱۷۳۲ مطالعات آموزشی و آموزشگاهی دوره ٩» شماره ۶ زمستان ۱۳۹۹ کاظم‌پور اسماعیل, و غفاری» خلیل (۱۳۹۰). امکان‌سنجی استقرار نظام آموزش ضمن خدمت مجازی در دانشگاه آزاد اسلامی. رهیافنی نو در مدیریت آموزشی, ۵(۲)» ۰۱3۷-۱۹۳ کشاورزی» محمدحسن, صلاحی» معصومه, حبدری» سید تقی» صالحی» و مسلم» امیریان‌زاده» مژگان (۱۳۹۲). امکان‌سنجی استقرار آموزش الکترونیکی در دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی آزاد اسلامی واحد مرودشت در سال ۱۳۹۱ آموزش الکترونیکی, ۱(۶)» ۲۷- مقصودی» سمیه: و ملکشاهی» محبربه (۱۳۹۵). تأثیر آموزش الکترونیکی ذر برنامه فرسی پنهان. 13۵2866۲ اصعلها ۵۶ ۵اع ۳ .(2013) بک بصم ک 10 بناایم له .36 ,۸1002 ,9۰ ,قعع 22671 361100107۵ 01۵ ۳۳۵00-000 واگ ملعم خ اقا امد وناهمنصدع 0۳ 5 مه متفه لمعامسه مش .(2007) ظ بفقاهگ ۶ پگ بعان1109 بط بطق صط10 04 60/16۶5 .631065 همخصع 6-1 بمب ۵۶ دوهی ۵طا ما عصاشس‌کهصی 2 .0 227870۷8 7مگل .5 بق 20110 .3 بق۷ممقصنل۸ 2 ملع طخ0 ,.ظ ,قطان 2 ۲و دمناهاحند 10۳ دننامه عمتصنه آهیو ی ۴و اعلمه ۸ .(0..)2015 ,ماه صنه8ظ ۳ 6۵120 0ص 10010601 .(2016) 0 03 ,دمعلهندی ۷ عک میگ بقصلهند۸/0 .1 ,113132036 0۳08۳۵۹84 ۳۵006 عطتاحصه ۰ ۶۵۳ اصعصص ماه عصنصنده ۳۵1 2 40 ,۷۵10 مط0ا2 امد ۵۶ غامد عناق عطاهه ۵ 10۵۳0 .(2014) 8 مکلق210۷ 600605 آه ۳ 67اه 310 که دنه عط1 .(2016) ۳۰ ,02006 عک ما م12 ۵ 0۳68606 200 عمنصسع1 آهناهمد فص نادمه اعاص ود جاک نهد صعصط 8

هدف پژوهش حاضر امکان سنجی استقرار و به کارگیری نظام آموزش مجازی در آموزش و پرورش شرق استان گیلان بود. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر نوع، توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر فرهنگیان آموزش و پرورش شرق استان گیلان به تعداد 1536 نفر بود. از این میان، 306 نفر برای نمونه به روش تصادفی طبقه ای به صورت نسبی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که شامل 25 گویه است. این پرسشنامه با طیف چهاردرجه ای لیکرت، نمره گذاری شد و شامل سه حیطه با مؤلفه های شرایط و قابلیت و امکان استقرار و به کارگیری نظام آموزش مجازی، زمینه های کاربردی امکان استقرار و به کارگیری نظام آموزش مجازی، عوامل تسهیل کننده امکان استقرار نظام آموزش مجازی است. پرسشنامه پژوهش از لحاظ صوری روایی محتوا دارد و پایایی آن با محاسبه آلفای کرونباخ 85/0 تأیید شد. داده های پژوهش در سطح توصیفی با محاسبه فراوانی، میانگین و انحراف معیار توصیف شدند و در سطح استنباطی، با آزمون تی تک نمونه ای پرسش های پژوهش پاسخ داده شد. نتایج پژوهش نشان داد امکان استقرار و به کارگیری نظام آموزش مجازی در آموزش و پرورش شرق استان گیلان مطلوب است. همچنین، از لحاظ شرایط و قابلیت، زمینه های کاربردی، عوامل تسهیل کننده نظام آموزش مجازی در آموزش و پرورش شرق استان گیلان وضعیت مطلوب است.

341476

بدین منظور ۲۹نف راز والدین دان شآموزان ناشنوا ‏ و ۳۷نف راز والدین دان شآموزا ن کم‌توان ذهن یکه در سال تحصیلی ۸۹-۹۰ در مدار سکرج مشغول به تحصیل بوده‌اند» انتخاب شده و پرسشنامه‌های سلامت عمومی و سبک فرزند پروری بامریند را تکمی ل نمودند. نتایج نشان دا د که بین سلامت عمومی و سبک فرزند پروری این د وگروه از والدین تفاوتی وجود ندارد. همچنین سبکک فرزندپروری نمی‌تواند سلامت عمومی را پیش‌بی یکند. واژه‌های کلیدی: خانواده » ناشنوا » کم توان ذهنی» سلامت عمومی. دارد و این نقش تربیتی در دوران کودکی بیشتر است عاطفی سالم و سازنده و ابراز محبت و پذیرش کودک با تعیین ملاک‌ها و معیارها از طریق یک سرمشق با ثبات از شدن و بنای یک تربیت صحیح را فراهم کنند (ماسن» و آرامش خاطر» اعتماد به نفس» توان سا زگاری و در نهایت الب این انتخاب الزاما از روی آگاهی نیست و ممکن ب رگزینند. انتخاب هر نوع سبکک و شیوه‌ی تربیت فرزندان سلامت والدین هم موثر است. این که والدین چگونه با واکنش‌هایی از خود در مواجه با فرزندان نشان می‌دهند و موثر باشد» یعنی والدین علاوه بر این که به تربیت فرزندان خود همت می گمارند به نوعی نیز به سلامت خود دست تعاملات بیشتر میان والدین و فرزندان منجر شده است و به 00/۱ ۱۱۵060 1۲۵۲۱ ۷۷۷/۷۷۰۵۲۵ ۵110۵16021100۰۱۲ 2 10:54 ۱۳۵۲ ۵۵ 50۵ 36 141۱ 5 از فشار روانی است که توسط والدین تجربه می‌شود و جهانیان را به خود معطوف کرده است و چندین روز به است تا اهمیت آنان در اجتماع مشخص تر شده و به رفع روانی نه تنها بر کودکان بلکه والدین نیز خواهد گذاشت. معلول بر روابط زن و شوهر اثر می گذارند. اثرات جنسیت متوسط ناچیز یا هیچ است» اما در خانواده‌هایی که به مخرب تری بر تعامل والدین دارد تا وجود دختر معلول. شاید تفاوت» ناشی از آن باشد که در خانواده‌های تهی- دست» هنوز از فرزند پسر انتظار می‌رود در د رآمد خانواده نقشی به عهده بگیرد. در حقیقت اثرات افتراقی دختر با دارد (تاجری و بحیرایی» ۱۳۸۷). نکته‌ای که در اینجا باید استثنایی نیز به علت حضور یک يا چند کودک استثنایی در خانه به مخاطره می‌افتد یعنی علاوه بر اینکه سبکک آستتتایی نیز ذر سلامت روانی آنها تأثی رگذار است,یتر و روانی را تجربه می کنند که در ارتباط با انتظاراتی است که از نقش والد گری آنها می‌رود. این فشار روانی منجر به قاطعیت سلامت روانی را در ارتباط و تأثیر مستقیم سبکک به عهده دارد و این نقش تربیتی در دوران کودکی بیشتر است. والدین با ایجاد روابط عاطفی سالم و سازنده و ابزاز محبت.و پذیرش کودک با تعبین ملاک‌ها و معیارها از طریق یک سرمشق با ثبات از رفتارهای مطلوب. بهترین و فرزندپروری وجود دارد. بررسی اثر گروه در هر یک از بیشتر از مادران عادی است. در پژوهشی که برای ۴۰ دانش آموز ناشنوا بین سنین ۳ تا ۱۸ سال صورت گرفت» 00/۱ ۱۱۵060 1۲۵۲۱ ۷۷۷/۷۷۰۵۲۵ ۵110۵16021100۰۱۲ 2 10:54 ۱۳۵۲ ۵۵ 50۵ 36 141۱ 5 می‌تواند بر این استرس تأثیرگذار باشد» اما از نظر میزان استرس بین پدر و مادر فرزند ناشنوا تفاوتی دیده نشد (۱۳۸۷) نیز نشان داد که نمره کلی سلامت روانی و نیز ولی در تغییرات پس آزمون نسبت به پیش آزمون زیر مستبدانه در این میان بیشتر است. در پژوهشی» دنما رککآ که فرزند ناشنوای آن‌ها دختر باشد. این محقق در ادامه‌ی دارند (به نقل از شریفی» ۱۳۸۲). میکاییلی منیع (۱۳۸۷) در 00/۱ ۱۱۵060 1۲۵۲۱ ۷۷۷/۷۷۰۵۲۵ ۵110۵16021100۰۱۲ 2 10:54 ۱۳۵۲ ۵۵ 50۵ 36 141۱ 5 اضطراب و ترس مرضی از وضعیت مطلوب ‌تری نسبت به فی نفسه همراه با ناسا زگاری اجتماعی همراه باشد» تأیید یافت: ۱. بین عوامل تنیدگی زا و نشانگان و تنیدگی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. ۲. بین راهبردهای مقابله با تنید گی و نشانه‌های آن رابطه وجود دارد» به گونه‌ای که کودکان ناشنوا انجام داد به این نتیجه رسید که بیش‌ترین نشان داد که غمده‌ترین تأثیراتی که کود کک ناشتوا بر سایر پدر بیش از بقیه مولفه‌های پژوهش قادر به تبیین سلامت به این نتیجه رسیدند که والدین هر دو گروه تقریبا از یک می‌شود. لازم به ذکر است که آن‌ها دریافتند که بین عزت پژوهش گرجی (۱۳۸۹) حاکی از آن بود که بین سلامت 00/۱ ۱۱۵060 1۲۵۲۱ ۷۷۷/۷۷۰۵۲۵ ۵110۵16021100۰۱۲ 2 10:54 ۱۳۵۲ ۵۵ 50۵ 36 141۱ 5 ناشنوا و بیش از یک فرزند ناشنوا تفاوت معناداری وجود دانش آموزان ناشنوا در حدود ۲۰۰ نفر می‌باشند. از این میان تعداد ۶۶ نفر از والدین دانش آموزان (۳۷ نفر کم‌توان» ۹ آنفر ناشنوا) به صورت تصادفی به عنوان گروه حاوی ۳۰ سوال با پاسخ‌های ۵ گزینه‌ای است که هر مشخص شده‌اند و والدین باید یکی از آن‌ها را که به دم وکراتیک از دیگر سبک‌ها مناسب‌تر و ایده آل‌تر به نظر می‌رسد و والدینی که از این شیوه تربیقی استفاده می کنند در وضعیت بهتری به لحاظ تربیت فرزندان خود قرار دارند تا والدینی که از دو سبک دیگر استفاده ۴ به نقل از حسینیان و همکاران ۱۳۸۶). در پژوهش حاوی ۲۸ سوال ۴ گزینه‌ای است استفاده شده است. در این پرسشنامه جواب‌های والدین از ۰ تا ۴ نمره گذاری کمتری را نشان دهد در وضعیت بهتری به لحاظ سلامت 00/۱ ۱۱۵060 1۲۵۲۱ ۷۷۷/۷۷۰۵۲۵ ۵110۵16021100۰۱۲ 2 10:54 ۱۳۵۲ ۵۵ 50۵ 36 141۱ 5 این پرسشنامه با استفاده از سه روش باز آزمون» دو نیمه کردن و آلفای کرونباخ به ترتیب ۰/۷۰ و ۰/۹۳ و ۰/۹۰ آزمون‌ها با نمره کل و تحلیل عوامل استفاده شده است که در روش روایی همزمان» ضریب روایی ۰/۵۵ و در مجموع بیش از ۵۰ درصد واریانس کل آزمون را تبیین در ابتدا با مراجعه به هر یک از مدارس در کرج و صحبت با مدیران مدارس و مشخص نمودن گروه نمونه به شرحی که قبلا گفته شد و اعلام آمادگی آن‌ها یک روز عمومی و يک فرم مشخصات داده شد. پس از ارائه جمع آوری گردید. بعد از جمع آوری فرم‌ها» داده‌های به دست آمده از پرسشنامه‌ها با استفاده از نرم افزار 5755 نتایج مربوط به نمرات سبکک فرزند پروری در هر یک 00/۱ ۱۱۵060 1۲۵۲۱ ۷۷۷/۷۷۰۵۲۵ ۵110۵16021100۰۱۲ 2 10:54 ۱۳۵۲ ۵۵ 50۵ 36 141۱ 5 همان گونه که از جدول! می‌توان فهمید میانگین هر معناداری بین این دو دسته از والدین از آزمون تحلیل دو گروه از والدین در شیوه فرزند پروری قاطع از دو واریانس چند متغیری و آزمون‌های معنی‌داری پیلایی - سبک دیگر بالاتر است و این میانگین در والدین دارای ‏ بارتلت"» لامبدای ویلکز"» اثر هتلینگک - لالی " و بز رگترین فرزند کم‌توان ذهنی بیشتر است. برای تعیین تفاوت ریشه روی استفاده می‌شود. جدول ۲ آزمون 31۸7370۷۸ برای مقایسه سبک فرزند پروری دو گروه با توجه به ج دول ۲ (۳<۰/۰۵. ۳-۱/۹۷۲ل. فرضیه دوم: آیا تفاوت معناداری میان سلامت عمومی ۳ 7130308 ۶5 و۷۷ می‌توان نتسه که کرد والدین دارای فرزند ناشنوا و کم‌توان ذهنی وجود دارد؟ که بین شیوه های فرزند پروری والدین دارای فرزند کم- ابتدا شاخص‌های توصیفی مربوط به نمره سلامت عمومی توان و ناشنوا تفاوت معناداری وجود ندارد. و خرده مقیاس‌های آن در هر یک از والدین محاسبه می‌شود. 00/۱ ۱۱۵060 1۲۵۲۱ ۷۷۷/۷۷۰۵۲۵ ۵110۵16021100۰۱۲ 2 10:54 ۱۳۵۲ ۵۵ 50۵ 36 141۱ 5 والدین دارای فرزند کم‌توان ذهنی است و این مید این مطلب است که سلامت عمومی این دسته از والدین در برای پی بردن به این موضوع که آیا این تفاوت معنادار است يا نه» از آزمون 1 مستقل استفاده می‌شود که نتایج آن جدول ۶ - نتایج آزمون ۲ برای مقایسه سلامت عمومی دو گروه در ادامه با توجه به اینکه آزمون سلامت عمومی دارای شاخص آماری گروه میانگین ‏ انحراف استاندارد 1 درجات آزادی ۱ سطح معنی‌داری جدول ۵ آزمون‌های معنی‌داری 1۸7701۷۸ برای اثر اصلی متغیر گروه بر خرده مقیاس‌های سلامت عمومی با توجه به آن که ]محاسبه شده در سطح کمتر از نمود که بین سلامت عمومی این دو دسته از والدین جدول1 نتایج ضریب همبستگی بین شیوه فرزند پروری با سلامت عمومی 00/۱ ۱۱۵060 1۲۵۲۱ ۷۷۷/۷۷۰۵۲۵ ۵110۵16021100۰۱۲ 2 10:54 ۱۳۵۲ ۵۵ 50۵ 36 141۱ 5 نشان می‌دهد که میانگین نمرات هر دو گروه از والدین در سبک فرزندپروری قاطع از دو سب دیگر بالاتر است اما همسو نیست. شاید دلیل این عدم تفاوت را بتوان این گونه کودکان به مراتب بیشتر از گذشته می باشد و همین امر دو گروه از والدین) نیز تفاوت معناداری دیده نشد. هرادو باشند با کسب آگاهی و مطالعه منابع مختلف بهتر می‌توانند با شرایط پیش آمده کنار بیایند و همچنین با مشارکت تمام خود و سایرین را تأمین کنند. البته عوامل دیگری چون پیش‌بینی؛ کند. به عبارت دیگر نمی‌توان این ادعا را داشت تخلیل.مجدد قرار گیرد و نتایج آن با دقت بیشتری مورد اسلمی,.الهه. (۱۳۸۵). بررسی رابطه‌ی سا زگاری زناشویی وشبک‌هات فرزند پروری والاین و سلامت عمومی فرزندان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. پرند» اکرم. (۱۳۸۶). تحول زبان در کود کان ناشنوا.نشریه تعلیم وتربیت استتنایی» ۰۷۲ ۳-۱۳ تاجری» بی وک و بحیرایی» احمدرضا. (۱۳۸۷). بررسی رابطه استرس» نگرش مذهبی وآگاهی باپذیرش کودکان پسرکم‌توان ذهنی در مادران. تقوی» محمدرضا. (۱۳۸۰). بررسی روایی و اعتبار پرسش‌نامه سلامت عمومی. مجله روان‌شناسی» جلد پنجم» شماره ۴. حسینیان» سیمین؛ پورشهریاری» مه سیما و نصرا... کلانتری» فاطمه. (۱۳۸۶). رابطه‌ی بین شیوه‌های فرزند پروری مادران و عزت‌نفس دانش آموزان دختر ناشنوا و شنوا. فصانامه پژوهش در حیطه کو دکان استایی؛ ۰۴۵ ۳۶۷-۳۸۵ 00/۱ ۱۱۵060 1۲۵۲۱ ۷۷۷/۷۷۰۵۲۵ ۵110۵16021100۰۱۲ 2 10:54 ۱۳۵۲ ۵۵ 50۵ 36 141۱ 5 چنگیزی؛ فرهاد. (۱۳۸۵). بررسی و مقایسه وضعیت بهداشت روانی والدی نکو دکان نایینا و ناشنو/ و عادی تهران. پایان‌نامه کارشناسی|ارشد. دانشکده سپهوند؛ تورج» نی» بیژن و زمانی» رضا. (۱۳۸۵). رابطه سبکک‌های اسناد با رخدادهای استرس‌زای زندگی وسلامت عمومی. مجله پژوهش‌های شریفی د رآمدی» پرویز. (۱۳۸۲). تأثیر آسیب شنوایی کودک بر واکنش‌های عاطفی خانواده. مجله دانش و پژوهش در روان‌شناسی» ۰۱۲۱-۱۴۲۱۵ عرب» محمودرضا. (۱۳۷۵). بپررسی مشکلات و استرس‌های حاصل از داشت نکو دک ناشنو| و روش‌های مقابله و اث رآن‌ها بر سلامت روانی والدین در شهر زاهدان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی. قدرتی میر کوهی» مهدی. (۱۳۸۴). تنی دگی والدین دان شآموزان ناشنوا: عوامل تنی دگی‌زا؛ راهبردهای مقابله با نی دگی و سخت رویی. پایان‌نامه گرجی» رضا. (۱۳۸۹). مقایسه رابطه‌ی بین سبکک فرزندپروری و سلامت عمومی والدین با یک فرزند ناشنوا و بیشتر در شه رکرج. پایان‌نامه ماسن» پاول؛ جرم» کیگان؛ هوستون» آلتا کاردل و کانجر جان جین وی. رشد و شخصیت کودک. مهشید یاسایی» (مترجم» ۱۳۸۰). تهران: انتشارات متولی پور عباس ورشیدی,» ابوالفضل. (۱۳۸۸). استرس فرزندپروری در والدین کودکان دارای اختلال نارسایی توجه /بیش فعالی. نشریه تعلیم مرتضوی کیاسری» فاطمه. (۱۳۸۷). بررسی رابطه سلامتروان و سبک‌های مقابله پا یخران دز والدی نکو دکان عادی و ناشنوا در شهرستان ساری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مر کزی. میکائیلی منیع» فرزانه. (۱۳۸۷). مقایسه بهزیستی روان‌شناختی مادران با و بدون دانش آموزان ابتدایی کم‌توان ذهنی: اثرسبک های مقابله‌ای. فصلنامه نریمانی» محمد؛ آقامحمدیان» حمیدرضا و رجبی» سوران. مقایسه سلامت روانی مادران کودکان استثنایی باسلامت روانی مادران کود کان عادی. یکتاخواه» سرور. (۱۳۸۸). مقایسه میزان تنیدگی و شیوه مقابله باآن در مادران دارای دانش آموز کم‌توان ذهنی» نابینا ناشنوا و عادی مقطع ابتدایی [مدا و۳ صناع.عد نا ععنو #عط هه کعععطاومچط 0[ عصم5 اصعصاعدزوه فلنط فصه کی عصناص 2 .(1998) مک 0600 عادع 1 ۶عل 0صه وعن000ه گمعل ۵۶ 70۹1 5000606۰ کدعل ۶و اصعصاعد زود هو دمح روم عصنا‌عگکد ۳30۳ .(2003) سنا ما۲0 00/۱ ۱۱۵060 1۲۵۲۱ ۷۷۷/۷۷۰۵۲۵ ۵110۵16021100۰۱۲ 2 10:54 ۱۳۵۲ ۵۵ 50۵ 36 141۱ 5

هدف پژوهش حاضر مقایسه سبک فرزندپروری و میزان سلامت عمومی والدین دارای فرزند ناشنوا و کم توان ذهنی در شهر کرج می باشد. بدین منظور 29نفر از والدین دانش آموزان ناشنوا و 37نفر از والدین دانش آموزان کم توان ذهنی که در سال تحصیلی90-89 در مدارس کرج مشغول به تحصیل بوده اند، انتخاب شده و پرسشنامه های سلامت عمومی و سبک فرزند پروری بامریند را تکمیل نمودند. نتایج نشان داد که بین سلامت عمومی و سبک فرزند پروری این دو گروه از والدین تفاوتی وجود ندارد. همچنین سبک فرزند پروری نمی تواند سلامت عمومی را پیش بینی کند.

502480

در متون عرفانی, موّلف با"ه"کارگيری زبان ارجاعی از امکانات ادبی زبان از جمله «تمثیل» استفاده می‌کند تا به تبیین مفاهیم انتزاعی بپرداژد. عمده‌ترین هدف تمثیل‌ها تعلیم سالک برای طی مراحل سلوک و شوق,رسیدن به کمال است»:پازیابی تمثیل‌ها در متون عرفانی یکی از راه‌های دستیابی به آموزه‌ها و اصول موّرد نظر اغرفاست. کاربست زبان تمثیلی در عرفان, به «ابوالحسین نوری» منسوب است. در. پژوهش حاضر ضمن اشاره‌ای کوتاه به مباحث مربوط به پیشینه و کارکرد تمثیل» با استفاده از شیوه توصیفی.- تحلیلی اطلاعات و منابع کتابخانه‌ای. محتوا و درونمايه رساله «مقامات‌القلوب» و گونه‌های تمثیل از قبیل تمثیل‌های قرآنی» استعاره و تشبیهات تمئیلی, با تکیه بر نظریه‌های پژوهشی «یّل نویا» از منظر مبانی نظری,» بازیابی و تحلیل شده:است. یافته‌های پژوهش‌‌نشان می‌دهدا که هامات و اضولگ رد نظر اهل طریقت: دز انتزاعی‌ترین شکل خود. در این رساله جای گرفته‌اند. تمثیل غیر روایی تصویر معنا به همراه استعاره» تشبیهات و اضافه‌های تمثیلی, از پربسامدترین نوع تمثیل در رساله مقامات‌القلوب کلیدواژه: ابوالحسین نوری» رساله متامات‌التملوب. زبان تمثیلی» تمثیل غیر روایی» تمثیل تصویر معنا.  ۴ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... متون عرفانی از نظر محتوا بیشتر آثاری هستند که شیوه سلوک عرفانی و دقایق آن برای رسیدن به معرفت الهی را بیان می‌کنند. آنچه در این متون مطرح می‌شود در سه حوزهه کلی قرار دارد: دسته‌ای از این مباحث با مسائل نظری و اصول عقاید ارتباط دارند. بخشی دیگن مربوط به مکاشفات و حالات روحی عارفان هستند. بخش سوم» بیان راهکارهای عملی برای سلوک است. این راهکارها آموزه‌هایی در توکل» توب خلوت, خلوص و... را شامل می‌شوند. نگاه عارف به کل هستی, نگاهی سلسله مراتبی است. عارف» نظام هستی را در قالب ساختاری مخروطی از حق تا خلق می‌بیند و کاربرد تصویر برای بیان این نگاه ساختاربین» یک ضرورت است؛ زیرا اندیشه‌های عارفانه» غیرمحسوس و درونی, با زبان تمثیل و تصویر در مطالعه متون عرفانی, یکی از.راه‌های آشنایی با توانایی‌های گوناگون زبان از جمله تمثیل است. پژوهش و بّرشی»این متون)«نان««هند این واقعیت است که تمثیل یکی از پرکاربردترین فنون بیان در ادبیات .عرفانی‌ست. سابقه کاربرد تمثیل در متون دینی و تفسیری به روزگارانکهن بازمی‌گردد. در اوستا و انجیل. نمونه‌هایی از کاربرد تمثیل».برای بیان موئر انديشه به:کار رفته است. (ر.ک. لوقا ۵ اهل عرفان با الگو گرفتن از این توانایی زبانی» برای رسیدن به اهدف خود مبنی بر تبیین و القای بهتر معانی عرفانی» از تمثیل» تشبیه» رمز» حکایت و استعاره به عنوان ابزاری که می‌توانستند ضمن زیبایی بخشیدن به مقولات عرفانی» گزاره‌های ذهنی پیچیده و اصطلاحات پیچیده عرفانی را به تصاویر عینی و قابل «(عرفا و نویسندگان حوزه عرفان, تمثیل را بدون در نظر گرفتن شکل ظاهر و قالب متن به کار می‌گیرند و بدیهی است که از تصاویری استفاده می‌کنند که برای مردم زمان ملموس باشد. از این رو می‌توان تمثیل‌ها را با توجه به رابطه بین مثال و  س ۱۸-ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نفد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۴۵ ممثول» آیینه‌ای قابل اعتماد برای انعکاس واقعیت‌های اجتماعی دانست.»» (بهبهانی ضرورت و اهمیت این پژوهش از این جهت است که رسالهه مقامات‌القلوب از نظر وجود تمثیل‌های فراوان به‌کار رفته در آن, به عنوان کتابی که هم زمان با دوران شگوفایی. عرقان و تصرف تألیف شده استه می‌تواند به علوان سرچشمه زبان تمثیلی و یکی از مآخذ مهم معرفی شود ضمن اینکه رساله مذکور متعلق به مولفی نامدار است که پدید آوردن زبان تمثیلی در عرفان منسوب به اوست. از این‌رو به ثبت مهم‌ترین مقامات و آموزه‌های عرفانی و ارائه آن‌ها در بیانی غیرمعمول» در هیئت عالی‌ترین تصویرهای تمثیلی از سوی ابوالحسین نوری به عنوان الگویی اثرگذار و درخور توجه در شیوه کاربرد این اتوانایی زبانی و پیرو آن, القای مفاهیم عقلی و انتزاعی سلوک در اقوال و.آثار عارفان سده‌های بعد می‌پردازيم. در این پژوهش به منظور بازنمایی انواع تمثیل‌های به کار رفته در رساله و همچنین معیّن تحلیل اطلاعات منابع کتابخانه‌ای و منطبق با نظریه‌های پژوهشی «بّل نویا» از منظر مبانی نظری را مورد بررسی قزار می‌دهیم و سپس آگونه‌های پر بسآمد تمثیل و اغراض ثانويه مولف از نظر کاربرد..این ,صتعت و تناسب موضوعی در آن عرفان و باورهای عرفانی, با اموری برهان ناپذیر همراه هستند که در چهارچوب استدلال‌های برهانی مطرح نمی‌شوند. این تجربیات معرفتی» به واسطه دیریابی و بیان‌ناپذیر بودن, لازم است تا برای انتقال به جامه لفظ و تصویر درآیند. نزد اهل  ۶ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... معرفت. قصه‌ها و تمثیل‌های عرفانی» از جایگاهی ویژه برخوردارند تمثیل‌ها مقدمهه واقعی شناخت و راه ورود به معرفت محسوب می‌شوند. مأخذ این تمثیل‌ها را می‌توان در کتاب‌های اهل عرفان یا در اقوال مشایخ جست‌وجو کرد. در هر پژوهشی, یافتن مأأخذ منشای زمان پدید آمدن و شناخت پدید آورنده آن از اهمیتی فراوان برخوردار است. نظر به این که رساله مقامات‌الفلوب» اثری تمثیلی و عرفانی» از مولفی نام‌آور است که در بین اهل عرفان به عنوان آغازگر زبان تمثیلی شناخته می‌شود. مهم‌ترین مسئله این پژوهش,» دست‌یابی به نوع نگرش ابوالحسین نوری به مقوله تمثیل در رساله مقامات‌القلوب و همچنین بررسی و نقد و تحلیل انواع تمثیل‌های به کاررفته در آن است. پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی ۱-نوع نگرش ابوالحسین نوری به مقوله تمثیل در بیان تجربیات روحی و اصول مورد نظر اهل طریقت در «رساله مقامات القفلوب) ت+گونه است؟ ۲- گونه‌های تمثیل و پربسآمدترین انواغ,.آن دز (رساله مقامات املوب» چیست؟ در حوزه مفاهیم اساسی مرتبط با این مقاله» تاکنون. پژوهش‌های فراوانی انجام گرفته است. از آن میان می‌توان به تفسنیز قرآنی و زبان عرفانی از پل نویا (۱۳۷۳) اشاره کرد. پل نویا دراین کتاب, ضمن تأکید بر تأثیرگذاری زبان قرّن» تجربه عرفانی را در تفسیر عرفانی قرآّن» اصل و مبنا قرار می‌دهد و بر این باور است که رشد زبانی عارفان در مراحل بعدی برای بیان این تجربه‌ها به طور مستقل به کار رفته است. مجد (۱۳۸۹)» در مقاله «جایگاه و آثار ابوالحسین نوری در عرفان» ضمن معرفی ابوالحسین نوری و بیان مبانی اعتقادی و فکری او به گردآوری روایات منقول او پرداخته و در بخش آثار با معرفی مجمل بخش‌های رساله مقامات  س ۱۸ -ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۴۷ اللوب. شیوه ورود زبان تمثبلی به ادبیات عرفانی را بیان کرده است. این مقاله با پژوهش حاضس در بخش روشن رد3 افکار و معرفی بخش‌های «رساله مقامات القلوب» دارای بخش‌های مشترک است. واعظ و همکاران (۱۳۹۳)» در مقاله «نگاهی به کاربرد تمثیل شجره طیبه در بازنمود اصطلاحات عرفان و تصوف» مصادیق شجره طیبه در متون عرفانی و از جمله رساله مقامات القلوب. به عنوان کهن‌ترین منبعی که دربردارنده این تمثیل بوده» بررسی شده است. همانندی این دو مقاله در توصیف تمثئیل شجره طیبه در مفهوم معرفت است. اکبری و علینژاد (۱۳۹۶)» در مقاله «جلوه‌های تصویری اندیشه‌های نسفی در رساله انسان کامل» تمثیلات تشبیهی, با تصویرهای محوری, «درخت. نور و ظلمت» را مورد بازیابی قرار داده‌اند. عابدی و همکاران (۱۳۹۷)» در مقاله «بررسی تطبیقی منازل سلوک عرفانی در تصوّف اسلامی و عرفان یهود مرکاوا و قبالا» به توصیف قصر و تالارهای مرکاوایی و قبالایی در این رساله پرداخته شده است. این توصیفات در مقاله عابدی با تصویرهای تمثیلی و ذهنی رال وال آن‌هق‌ها و هفت‌مفام تصوف» در پرده هشتم رساله نوری در یک طراز قرار دارند. این رساله تقلیدی محض از رساله مقامات القلوب نوری است. سلمانی و خیاطیان (۱۳۹۸)» در مقاله «بررسی عوامل زمینه‌ساز معنا در نگرش ابوالحسین نوری و ویکتور فرانکل» در دو اثر انسان در جستجوی معنا و رساله مقامات القلوب.نقش محوری معنا در آرا فرانکل و نوری را مقایسه کرده‌اند. هر چند به طور عام آثار عرفانی گوناگون از این دیدگاه ویژه بررسی شده‌اند و به طور ویژه شخصیت ابوالحسین نورین اوق آثار ایشان ار سحون اصلی بسیاری از پژوهش‌های عرفانی بوده است. اما آنچه این پژوهش را از سایر پژوهش‌ها متمایز می‌سازد آن است که تاکنون رساله مقامات الملوب» از نظر نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری مورد پژوهش قرار نگرفته است که در این جستار به  ۸ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... تمثیل را یکی از پرکاربردترین عناصر زبانی و یکی از عوامل زیبایی‌آفرین در کتب آسمانی: متون تعلیمی و عرفانی به‌ویژه تفسیری برشمرده‌اند. در علم بیان «تمثیل» در لغت به معنی شبیه» مانند. قصّه. قول مشهور و در اصطلاح» تشبیه حقایق عقلی کرده بر اهمیت بی‌نظیر آن در روشن کردن مطالب پیچیده تأکید ,ذاشته‌اند. سکاگی «تمثیل» را یر مسظعت تسه آوررهه است و می‌افزاید «اگر در تشبیه» وجه شبه» صفت غیر حقیقی باشد و مشبه و مشبشه دارای چندین وجه‌شبه باشند که از امور مختلف انتزاع شده باشد آن را تشبیه تمثیل گویند.» (۱۹۷۳: ۱۵۸) شمیسا می‌نویسد: «در تشبیه تمثیل» مشبه» امری معقول"""مرکلت"است که برای تقریر و اثبات آن؛ مشبه‌بهی محسوس و مرکب ذکر می‌شود.» (۱۱۰:۱۳۷۸) هاشمی تشبیه تمثیل» بلیغ‌تر از دیگر انواع تشبیه می‌داند؛ زیرا در چهارچوب تفصیلی آن نیاز به دقت نظر است. (ر.ک. هاشمی ۲۳:۱۳۸۳) جرجانی نیز با هدف اثبات.اعجاز قرّن از منظر شیوه‌های بلاغی» مباحثی مهم در مورد تشبیه تمثیل و استعاره تمثیلی مطرح کرده است. وی اولین کسی است که به تفصیل از تمثیل سخن گفته است. از دیدگاه او هر تمثیلی تشبیه استه اما هر تشبیهی تمثیل نخواهد بود. او تشبیه را دو گونه می‌داند: ۱- تشبیه غیر تمثیلی يا تشبیه عام که وجه‌شبه آشکار؛است و نیازی به تأویل نیست؛۲- تشبیه تمثیلی یا تشبیه خاص که وجه‌شبه آن آشکار نیست و نیاز به تأویل دارد. «تشبیهی که وجه‌شبه آن بدون تأویل درک شود تمثیل نیست.» (جرجانی ۱۳۶۸: ۹۵) جرجانی تفاوت تشبیه و تمثئیل را به صورت زير بیان کرده است: الف) وجه شبه در تمثیل عقلی و در تشبیه حسی است. ب) وجه شبه در تمثیل» نیاز به تأویل دارد اما در تشبیه بدون تأویل درک می‌شود. ج) وجه شبه تمثیل, منتزع از امور گوناگون است و اگر مفرد بود تأویلی است اما وجه شبه در تشبیه به طور مستقیم به مشبشبه برمی‌گردد. (جرجانی ۱۳۶۱: ۵۳-۵۷)  س ۱۸-ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نفد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۴۹ دیدگاه جرجانی» نظری است که تمثیل را استعاره‌ای گسترده می‌داند و از آنجاکه زیربنا و پايه هر استعاره‌ای» تشبیه است» پس اساس تمثیل نیز تشبیه خواهد بود. اما تمثبل با تشبیه تمثیلی یکی نیست. در توضیح استعاره تمثیلی و پیوندی که با تشبیه تمثیل دارد نیز می‌توان گفت.» گاه ساختار و زیربنای استعاره تمثیلی را تشبیه تمثیل تشکیل می‌دهد به بیانی دیگر استعاره تمثیلی نوعی از استعاره مصرحه است که در آن؛ مشبه محذوف که شکلی انتزاعی از امور گوناگون است: به مشببه مذکور که آن نیز شکلی از امور گوناگون و بیشتر از امثال رایج است. تشبیه می‌شود. در حالی که به جهت مبالغه. ادعای دخول مشبه در جنس مشبه‌به می‌شود و جامع آن نیز مرکب و برگرفته از امور گوناگون است و قرینه آن هميشه حالیه است. عبدالقاهر در مورد استعاره تمثیلی» به روشنی به تمثیل بالاستعاره اشاره کرده و آن را تمثیلی که:مجاز است/و ههاد اینظاره آورده می‌شود معرفی کرده است. آنچه از کتاب دلائل الاغتجاز و اسرار البلاغه جزجانی برداشت می‌شود این است که استعاره تمثیلیه از نظر ایشان چند ویژگی دارد. نخست اینکه جمله‌ای است که در غیر معنی اصلی خود با علاقه مشابهت به کار رفته باشد. دوم اینکه او بر مرکب بودن مشبه‌به تأکید دارد و سوم اینکه مشبه محذوف باشد و سرانجام اینکه وجه‌شبه صورتی باشد که از امور گوناگون برگرفته شده باشد. با تأمّل در تعاریف مطرحشده و نگرش تصویرهای تمثیلی در متون ادبی و مذهبی» زیباترین نوع بیان و استدلال به روش تمثیلی را در قرآن می‌یابیم. قصّه‌ها آیات و مثّل‌های قراّنی سراسر رم زوا تمتّیل هستند.آبرای دستیابی به اسرار و رموز این آیات. ناگزیر از ورود به حيطه تفسیر تأویل و مصداق‌یابی هستیم. ورود زبان در ساحت و شکل‌های مختلف به حوزه‌های تفسیر و تأویل» حلقه اتصال زبان عرفان و زبان دین به‌ویژه قرآن است. بیشتر مفاهیمی که در عرفان و متون عرفانی به میان می‌آید از نوع مفاهیمی است که با استدلال‌های عقلی راهی به درکشان نیست. به همین سبب است که هجویری گوید: «چیزی که حقیقت آن اندر عقول ثبات نیابد زبان از آن چگونه عبارت کند.» (۱۳۸۴: ۴۸۹) عرفا از رهگذر فرزانگی و  ۰ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... معرفتی که در مسیر متعالی به آن دست یافته بودند میل به خاموشی داشتند. اما به واسطه رسالتی که در راهنمایی انسان‌ها برای خود قائل بودند سخن می‌گفتند و می‌کوشیدند علاوه بر رفتار و مشی خود» زبان نیز یاریگر انتقال معرفت و تجربیات مورد نظرشان باشد. «آنان برای بیان و انتقال این تجربیات که سنخی خاص از معانی هستند واژگان عام را وارد حوزه تخصصی خود کرده با تعریف و تبیین ویژگی‌هایی که از آن کلمات داشته‌اند آن‌ها را به «اصطلاحات» خاص عرفان و تصوف تبدیل می‌کردند.» (تبریزی ۱۳۷۷: ۸۴) زبان تصویير با پیچیدگی‌های خاص خود. همراه با زبان «اشارت» با بهره‌گیری از عنصر «رمز»» (نماد» و «تمثیل» محرمان اسرار الهی را به سوی دستیابی به مفاهیم پیچیده عرفانی رهنمون می‌شود و نااهلان را از دستیابی به این رموز بی نصیب می‌گرداند. کاربرد تمثیل در متون عرفانی بسامد بالایی دارد زیرا عرفا ناگزیرند از.زبان تمثیل برای ملموس کردن قضایای ذهنی و داستانی کردن: آن‌ها ب راو الا یه /مخانی )هچ بگیرند. (ر.ک. جعفری ۱۳۵۷: ۳) نمونه اعلای تصویرهای,تمثیلی در متون عرفانی». در نوی معنوی جلوه‌گر است. مولوی با بهره‌گیری از امکانات آطبیعت و نظایر آن طريقه سلوک را به سالکان و حتی افراد عامی می‌آموزد. (ر.ک: طهماسپی و بدرلو ۱۳۵۹: ۲۰۷) بر اساس شرحی که در طمّات الصوفيه سلمی آمده» ابوالحسین نوری از مشایخ از تأثیرگذارترین عرفای مکتب تصوف بغداد بود. خانواده‌اش خراسانی بودند. اما به قول سّلمی نوری «بغدادی المنشا الموالد» است. در زمينه کاربرد زبان عرفان» از ابتدا بین «نوری» و دیگران اختلاف نظرهایی وجود داشت. از آن جمله اختلاف او با غلام خلیل حنبل بر سر ماهیت زبان دینی است. «برای حنبلی» سخن گفتن از خدا جز بدان گونه که او در قرآن از خود سخن گفته است جایز نیست.» (رک. نوری ۸۲:۱۳۸۶) بین نوری و چنین طرز تفکری نمی‌توانست تفاهمی حاصل شود.  س ۱۸ -ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۵۱ زیرا در نظر اهل تصوّف سخن خدا را نه تنها در قرآن, بلکه در تجربه شخصی نیز می‌توان شنید. به باور «نوری» مقامات اهل عرفان دارای اشکال گوناگون است. این دیدگاه مبین این موضوع است که زبان آنان نیز یک وجهی» ثابت و بدون دگرگونی نیست؛ بلکه پیوسته در تحول است تا بتواند همه گوناگونی تجربیات را به طور در یک دسته‌بندی کلی. سامساله عمده «مکتب ایثار» «زبان تمثیلی» و «سماع به کمال رسیده» معرفی‌کننده شخصیت نوری هستند. از میان این موارد؛ آنچه موضوع محوری پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهد زبان تمثیلی و چگونگی ایجاد و کاربرد آن در رساله مقاماتالوب» است. در امور معرفتی هر چند نمی‌توان مقطع ویژه‌ای را نقطد آغاز و پایان یک دگرگونی دانست, اما تاثیرگذارترین عامل می‌تواند نقط شروع آن در نظر گرفته شود. در سیر تاریخ تصوّف» ابوالحسین نوری زا پدید آوزنده زبان: تمثیلی دانصوه‌الل ین سین هه به‌ویژه انریا برآن تأکید می‌کند و رساله مقامات‌الفلوب«را. تأییدی بر نظر خیش می‌داند و در مورد آن می‌نویسد: «رساله نوری» در حقیقت» شعر منثوری است که حقایق تجربه روحانی را به شکل تمثیلی و با هدفی آشکارا تعلیمی,بیان می‌کند.» (۲۷۲:۱۳۷۳) نقشی که نوری در پدیداری زبان عرفانی ایجاد کرده از مهم‌ترین جلوه‌های برجسته کارهای او به ویژه:در؛ایجاد. زبان تمثیلی در.عرفان است. «پّل نویا»(؟ یکی از افرادی است که از آغاز تفسیر قرآن تا رسیدن به زبان تمثیلی نوری» در این زمینه پژوهش‌های گسترده‌ای انجام داده اس" نویا در کاب تفسیر قرآن و زبان عرفانی به نقش زبان و مفاهیم قرآنی در شکل‌گیری زبان تجربه محور عارفان مسلمان پرداخته است. او بر این باور است که: «زبان قرآنی در عرفان و تصوف اسلامی جذب شده است و نظام مفاهیمی را می‌سازد که صوفی آن‌ها را برای تبین تجربه خود (و نه تفسیر قرآن) به کار می‌گیرد. در واقع زبان قرآن زبان تفسیر تجربه شخصی عارف می‌شود و نظام مفاهیم مربوط به مقامات و منازل سلوک را شکل می‌دهد.» (نویا ۱۳۷۳: ۲۷) پل نویا در جستجوی یافتن منشا واژه‌های عرفانی در گام  ۳ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... نخست «تفسیر کبیر» از «مقاتل بن سلیمان» را بررسی می‌کند و به این نتيجه می‌رسد که هر چند مقاتل آغاز کننده حرکتی است که به خلق واژه‌های قرآنی تصوف رسیده است. اما محرک اصلی در ایجاد و ظهور واژه‌های عرفانی» امام جعفر صادق(ع) است. از نظر او روش تفسیری منتسب به امام صادق(ع) دیگر نه قرائت قرآن» بلکه قرائت تجربه درونی در تفسیر نویی از قران است. (نویا ۱۳۷۲: ۱۳۲) یک قرن بعد» حکیم ترمذی به گسترش این معنی پرداخت و در دسته‌بندی الفاظ عرفانی» تجربه‌های مذهبی را به‌طور کامل وارد این حوزه کرد. پس از او در قرن سوم» ابوالحسین نوری واژه‌های عرفانی را با زبانی تمثیلی به میدان مفاهیم عرفانی کشاند. در پایان قرن سوم» استقلال زبان عرفانی به اوج خود دست یافت و با ایجاد زبان خاص و اصیل» زبان قران را در نظام پیشرفته‌ای به کار بست. پل نویا این زبان را به «اصالت تجربه» و«علم تجربه» تعبیر می‌کند و نمونه بارز آن را در آثار ابوسعید خراز (پایان قرن"سوم) می‌یابد: پس"از آن زبان تمثیلی و نمادهای بدیع در رساله مقامات‌القلوب نوری,(۲۹۵ق) و آثار نقری (نيمه دوم قرن چهارم) «مقامات القلوب» رساله‌ای تمثیلی با هدف تعلیمی است. «مقامات‌القلوب» در بلکه در قالب استعاره‌هایی که از طریق اشاره به ذهن خواننده القا شده است» تحلیل می‌شوند. این رساله در حقیقت شعری مظور است که مقامات سلرک: آمرزژه‌قای عرفانی و حقایق تجربه روحانی را با روح شاعرانه. رم کنایه تشبیه, استعاره و تمثبل بیان می‌کند. به همین دلیل متن این کتاب» نمایی زیبا از بیست پرده يا تابلو از مفاهیم بنیادین سلوک عرفانی را در قابی از تصویرهای تمثیلی و تشبیهی» به اضافه یک مقدمه کلّی همراه با مراحل و مقامات عروج قلب به نمایش می‌گذارد. تا قبل از کشف رسالهه مقامات‌الملوب» ابوالحسین نوری را فقط از راه حکایات و  س ۱۸ -ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۵۳ اقوالی که در کتاب‌هایی نظیر نذکرهلاولیا آمده بود» می‌شناختند. هر چند در النعرّف» آمده است که «نوری یکی از کسانی است که به‌طور اشاره درباره تصوف کتاب نوشته است.» (کلابادی ۲۵:۱۳۷۱) ولی تا مدت‌ها امکان دسترسی به این کتاب ممکن نبوده و نتوانسته‌اند از آن نشانی بیابند اما با توجه به اشاره‌ای که کلابادی به وجود این کتاب داشته است وقتی از کشف رساله‌ای از نوری تحت عنوان مقامات/لفلوب» در یک جنگ خطی کتابخانه ناف پاشا در استانبول سخن به میان آمد وجود چنین نسخه‌ای تعجب برانگیز نبود. «نوری رساله خود را با سلسله تعاریفی آغاز می‌کند که به عناصر پایه روانشناسی قرآن مربوط است. سپس بیست پرده یا تابلو می‌آید که در آن‌ها سبک تمثیلی بر گفتار منطقی غلبه دارد. این تمثیل‌ها ذیل سه عنوان اصلی گروه‌بندی می‌شود: تمثیل‌های (آب» نش و درخت.»» (نویا ۴۳ ۲۷۶) آنچه در هقامات الملو» مشلهود اسیکت وابستگی گسترده آن به زبان قرآنی است؛ یعنی زبان صوفیه هنو به استقلال مفاهیم آدست نیافته و حضور لغات. نوری در روشن کردن مسیر تحول «و تکامل, زبان تمثیلی» بر محوریت تجربه‌های عرفانی به عنوان منشا اساسیق آدرزاکات و تبین‌های صوفیان تکیه دارد و آن‌ها را در قالب تصویرهای تمثیلی آو محسوس در سخنان» حکایات و نوشته‌هایش عرضه می‌کند. تضویرپردازی او بر پايه.«تشبیه» بنا شده» اما از نظر ساختار ادبی تمثیل‌ها ذکر این نکته قابل توجه انست که تمثیل‌های او در این رساله هنوز به طور کامل پرورش نیافته‌اند. زیرا در آن زمان زبان تمثیلی برای بیان مفاهیم عرفانی مراحل ابتدایی را طی می‌کند و تکامل آن نیازمند زمان است تا در قرن‌های بعد در دست عارفانی چون عطار و مولوی به زبانی پر رمز و راز تبدیل شود. در اصالت این رساله نکثه حائز اهمیت آن است که طرز فکر شاعرانه بیان اشارت‌آمیز و پاره‌ای سخنان منسوب به او آمده است. اقوال نوری در رساله مقامات: عقاید او را در باب قلب و عوالم مربوط به آن تا حدی بیان می‌کنند. آنچه در صحت انشساب همه رساله به ابرالحسین نوری تا حدی مزجب اشکال می‌شود آن  ۴۳ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... است که در کتاب سّلمی یک بخش از عبارات او به ابوعثمان حیری منسوب شده است. به علاوه ذکر یک کلام منسوب به شاه‌بن شجاع کرمانی در موضوع دیگر آن عجیب می‌نماید. انتساب تعدادی دیگر از جملات این رساله به دیگران موجب شده است تا عده‌ای» این موضوع را بهانه قرار دهند و رساله «مقامات القلوب» را فاقد اصالت بدانند» حال آنکه این موضوع نمی‌تواند اصالت این رساله و تعلق داشتن آن به نوری را زیر سوّال ببرد و به عنوان دلیلی قاطع ارائه شود» زیرا نسبت دادن مطلبی به افراد گوناگون در متون عرفانی» امری بی سابقه نیست. ماجرای (انداختن زر در آب به جنید: و نورق از این دست مطالب: است: آ(ر.گ. زوین کوب در تحلیل تمثئبل‌های رساله مقاماتالقلوب» ابتدا توضیح مختصری از شکل و ارکان تمثیل بیان می‌شود و سپس نمووناهاوع آن در این راساله#ورسی خواهد شد. در متون عرفانی» شکل تمثیل‌ها به سه دسته (غیر زوایی)» «نیمه روایی» و «روایی» هستند. در بخش غیرروایی» با دوشاخه «اسلوب معادله» و «تمثیل تصویر و معنا» روبه‌رو می‌شویم. در بخش «نیمه روایی» با «تمثیل رمز گشوده» و در بخش «روایی» با ۱ا- «اسلوب معادله): در این نوع تمثیل» در یک‌سو اندیشه‌ای و در سوی دیگر تصویری معادل آن قرار دارد. در واقع» تصویر برای بیان موکّد و موئر یک معنا به کار می‌رود بخش‌های مختلف مقامات‌القلوب, انواع تمثیل‌های غیر روایی را در برمی گیرند. مید اين کلام» دز پرده سوم این رساله آشکار است» با کاربست آیات قرآن, اندیشه‌ای در برابر تصویر معادل آن قرار گرفته است. «ختم ال علی قلوبهم؛  س ۱۸ -ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۵۵ ۲ - «تمثیل تصویر - معنا»: شکل‌گیری معنا در متون عرفانی» فرایندی پیچیده را در «تمثیل تصویر- معنا»» «تمثیل رمز گشوده» و «تمثیل اندیشه» که همراه با زبان استعاری هستند. در بردارد. تمثیل «تصویر - معنا» نامی‌ست برای اشاره به شکلی دیگر از اسلوب معادله که در آن ترکیبی از اجزا انديشه و تصویر در کنار هم برای بیان معانی واحد به کار می‌روند. پرده شانزده رساله گویاترین نمونه این تمثیل است. در آن اندیشه‌هایی ذهنی و معقول در کنار تصویرهایی عینی و ملموس قرار گرفته‌اند و در گزاره‌ای ذهنی, قلب مژمن به خانه‌ای تشبیه شده است. (ر.ک. نوری ۶ ۳) ویژگی بارز «تمثیل تصوير - معنا» ساختار آن است که از دو بخش اندیشه و تصویر مرکب با زبانی استعاری تشکیل شده است. تصویر مرکب از چند جز اسلوب معادله با به‌کارگیری استعاره و آوردن اضافات تشبیهی شکل می‌گیرد. مهم‌ترین کارکردهای «تمثیل تصوير -معنا» در نثر نوری آن است که خواننده را به معنای ضمنی و مفهومی ملموس نزدیک می‌کند و موجب تأکید بر انديشه مورد نظر او می‌شود. این نوع تمثیل د مهتم 7 ه,رشالانمود يافته و در آن از «هفت دژ قلب» و باروهای آن به شکلی آعینی و غیرمعقول رونمایی شده است. (همان: در بخش نیمه روایی» با «تمثیل رمز گشوده» روبه‌رو هستیم. تمثیل رمز گشوده با کاربرد اضافات تشبیهی و استعاری» با ساخحت ترکیب و تعبیراتی چون «باران بلا رعد جدایی و نظایر آن» همراه شده تا مفاهیم انتزاعی و معقول» ملموس و عینی گردند و پیام اصلی در ساختار نحوی جملات بی پرده نمایان شوند. در واقع «تمثیل رمز گشوده» همانند «تشبیه تمثیل» است ولی در آن اثری از روایت و داستان نیست» جنبه تشبیهی آن غالب و محسوس‌تر است و «وجه‌شبه) آن نیاز به تأویل دارد. در آخرین پرده رساله, تشبیه باران به «رخمت ز پلا) از نمونه تمثیلات نیمه روایی  ۶ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... این تمثیل‌ها دارای ساختاری روایی مانند تمثیل انديشه» حکایت و روایت هستند. در تمثیل انديشه اگر بیان انديشه عرفانی را بیان نوعی تجربه شهودی بدانیم» بدیهی است که جنس این شهود از تصویر است که در قالب واژگان و تصاویر مادی, هستی می‌یابد. در این تمثیل» مشبه و مشبه‌به یکی هستند و نویسنده از ساختار روایی و فضاسازی تصاویر زنده یعنی ساختن فضایی خیالی با زبان استعاری برای بیان انديشه مورد نظر بهره برده است. در پرده هفتم رساله روایت تمثیلی سخن گفتن خداوند با حضرت موسی, از ساختار روایی و تصاویر پویا برخوردار است. مراد از ارکان تمثیل» عناصری.از متن است که نقش کلیدی دارند و معنای تمثیل حول آن‌ها شکل می‌گیرد به عبارت ساده‌تز»؛در محر منل یا مشببه تمثیل» مورد نظر است. اگر در تمثیلی دریا مشبه‌به باشد. آرکن تمثیل در نظر گرفته می‌شود. در کتب عرفانی» در اغلب موارد ترکیبات تشبیهی و تمثیلی» ارکان اوليه تمثیل به حساب می‌آیند. نمونه این آرکان"ذ رآرساله مقامات القلوتب» چنین نمود می‌یابد که در پرده اول هفتم و شانزدهم دل به خانه تشبیه شده و به‌عنوان یکی از ارکان تمثیل» خوشه‌های مرتبط را در برگرفته است. (همان: ۱۱۳) در تحلیل ارکان» تمثیل‌ها از حیث حوزه‌های معنایی در هشت دسته «مکان»» («امهات اربعه»» «جانوران»» «گیاهان»» زانسان»» «آسمان)» «اشیا» و «عناصرغیر مادی» طبقه‌بندی شده‌اند در این طبقه‌بندی اساس هر دسته, اصالت عناصر است. به‌طور مثال «باد» در طبقه «امهات اربعه» و «مومن» و «دل» در حوزه معنایی «انسان» قرار می گیرند. در بازیابی تمثیل‌ها پس از تشریح انواع تمثیل و ارکان آن‌ها به تحلیل ساختاری و بازیابی شگردهای  س ۱۸ -ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۵۷ تصویری ذر رساله مقامات‌/لفلرب پرذاخته شده است: نان که ذکز شد: محتواق این رساله از بیست پرده یا تابلو تشکیل شده است که در آن‌ها سبک تمئیلی برجسته‌تر از گفتار منطقی است و برآن تسلط دارد» ضمن اینکه وابستگی به زبان قرآنی و تمثیل‌های قرآنی در متن رساله به طور کامل قابل مشاهده است. اساس ذهنیت تصویری و فرآیند بیان نوری در این رساله متشکل است از تابلو و پرده‌هایی با موضوع واحد که به بیان سلسله مراتب خلقت. داستان آفرینش انسان و سیر او تا رسیدن به کمال می‌پردازد. نوری در هر پرده به گونه‌ای متفاوت. اما مرتبط این موضوع را به تصویر کشیده است. هر یک از این بخش‌ها به طور جداگانه از اين در پرده اول با بیانی تمثیلی, داستان خلقت انسان.په تصویر کشیده شده است و با ارائه تصویر «خانه» و «دل» به همراه خوشه‌های تصویری مرتبط با آق از خمله «تخت» فرش پشتی» در قندیل» روغن» چراغ کلید. نگهبان» توصیف شده است. نوری در این بخش استعاره‌هایی می‌آورد که بعضی از آن‌ها در پرده‌های بعد بسط داده می‌شوند. استعاره‌های «درختی که ريشه در قلب مومن:دارد»» «باغی که آب از نهر فضل الهی می‌نوشد» و «چراغی که خانه زا به نور تقوا روشن می‌کند» از جمله آن‌ها هستند. او با کاربست تمئثیل‌های غیر روایی تصویر - معنا که با اضافات تشبیهی و استعاری در هم تنیده شده‌اند و مشبه آن‌ها امری انتزاعی و عقلی و مشبه‌به محسوس و غیرانتزاعی است به تصویرسازی پرداخته است. نسیم کرم» ابر فضل,» تخت توحید فرش رضا نهال معرفت, پشتی‌های شریعت, بوستان رحمت. ریاحین ستایش. ذریای هدایت. جویبار فضل, قندیل‌های فضل, روغن پالودگی» چراغ تقوا از جمله این تشبیهات تمثیلی هستند. (ر.ک. نوری ۱۳۸۶: ۷٩)  ۸ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... از جمله ابتکارات نوری در این رساله» بهره‌گیری از یات قرآنی است. در پرده دوم تصویر غالب» برگرفته از «تمثیل‌های قرآنی» است. نوری در این بخش با ذکر آیاتی از قرآن, از مواهب وگنج‌هایی یاد می‌کند که خداوند در دل مومنان جای داده است. چنان که گشادگی را در آيه ۲۲ سوره الرمّر نشان می‌دهد «أقمن شرح ال صّدرو للاسلام فهرّ علی نور» مراد از گشادگی» این است که انسان توانایی پذیرش معرفت خداوند را دارد» در حالی‌که آسمان و زمین از پذیرش آن سرباز زدند. پرده سوم رساله نیز اختصاص دارد به آیات تمثیلی در بیان. آنچه خداوند با دل دشمنان انجام می‌دهد تا جایی‌که انکارش کنند یات «یشف صدورشم قوم مومنین» (توبه/۱۴) و «و قالوا لوبّنا غلف) (بقره/۸۸)او ید «و من برد آن بضلّه یجغل صدره ضبّقا حرجا» (انعام/۱۲۵) از جمله این آیات هستند. سپس برای تفهیم معنا از دو مفهوم فیزیکی و محسوس نور و ظلمت استفاده می‌کند. اگرچه به کاربردن بردن نور و ظلمت در روشنائی و تاریکی درون از سنخ تشبیه معقول بر محسوس می‌باشد ولی تشبیه ایمان و کفر به نور و ظلمت درونی به طور مستقیم از قبیل تشبیه معقول بر معقولی است که به جهت مشابهت آن با نور و ظلمت محسوس: در پرده چهارم» جایگاه و درجات دل‌های عارفان مشخص شده و با تشبیه دل به «ویرانه» خانه» خزانه» تفاوت مقام و منرلت قلوب عاصیان. مطیعان و مخلصان از در پرده پنجم» دل عارف به بوستانی برتر و با عظمت‌تر از بهشت تشبیه شده است. در این دو بخش نیز حضور تمثیل تصویر و غیر روایی برای تاأکید معنا  س ۱۸ -ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری» در رساله .../ ۵۹ انديشه و تصاویر مرکب با زبان استعاری همراه با مشبه انتزاعی به مشبهّبه عقلی و محسوس اضافه شده تا مفاهیم عقلانی. شکلی عینی و محسوس بیابتد: در پرده ششم» با استفاده از تصاویر قرآنی» مخاطب را به رمز مکان و موضوع قلب ارجاع می‌دهد و در قالب استعاره‌های تمثیلی قرآنی با هدف واداشتن مخاطب به تجزیه و تحلیل مفهوم مورد نظر آیه. کوششی در تأثیرگذاری هر چه بیشتر مفاهیم به قصد عبرت آموزی دارد. به قلب اشاره می‌کند «از پایین» به وفاداری» از بالا به رضای الهی» از چشم» به گریه, از چپ. به آرزوها از روبه‌رو به دیدار و از پشت سره به جاودانگی.» (ر.ک. نویا۲۸۴::۱۳۷۳) شین بقلبه من تحته الی الوقا و من فوقوهه الی الرضا و من عینه الی البکا و من ۳ الی المنی و من قواهه الی القا و من وّرائه الی البقا.» (همانجا) بعید نیست مراد نوری از سخن مقابله مژمنان با رفتار شیطان بوده که بر ایشان .از پیش و از پس و راست و چپ می‌تازد. (ر,ک. در این بخش, نوری با بهره‌گیری.از داستان حضرت موسی(ع)» به تبیین دیدگاه خود و بیان مفاهیم بنیادین عرفان پرداخته و این داستان را دستمایه خلق تصویری نو می‌سازد و به رمزگشایی از رموز بزرگ طبیعی چون: امهات اربعه, آسمان» زمین. خورشید.» ماه» ستاره» ابر باد» باران می‌پردازد. شگرد تصویری غالب در این پرده از نوع تمثیل روایی حکایت بر پايه تشبیه تمثیلی از نوع معقول به محسوس با هدف تفهیم چهار اصطلاح عمیق و ریشه‌دار تاریخ عرفان؛ یعنی تخلّی, تحلّی. تجلی و فناست. او با نگاهی تمثیلی و اشاره به این حکایت, بار دیگر به استعاره  ۰ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... دل و خانه باز می‌گردد و با کاربست تمثیل تصویر -معنا در هیئت اضافات تشبیهی نظیر میدان حب» آفتاب شوق» ماه محبت» چشمه‌های واردات» ابر تفر باد توفیق» باران فضل و نظایر آن. مفاهیم انتزاعی را در تابلویی مصور و ملموس» چون جاری ساختن جویباری از دقایق علم ازلیت و برآوردن ستارگانی از واردات در شب در پرد هشتم» از «هفت دژ قلب» و باروهای آن به شکلی عینی و غیرمعقول رونمایی می‌شود. فقبیلت‌سای باطنی انسان به دژهایی فولادین تشبیه شده که انسان در حریم آن‌ها از پلیدی و هواهای شیطانی در امان می‌ماند. در یه ۴۲ سوره حجر آمده «ان آعبادی لیس لک علیهم سلطان»»(تو را ای قلیطان بر بندگان من تسلطی نیست). نوری در توصیف دل از دو نوع تمثیل بهره.گزفته است. در نوع اول با تشبیه تمثیل» شیطان و اعمال نفسانی را به سگیمانند کرده که به طور دائم به تحریک انسان مشغول است. در نبا دویابا گالریست اضافات: تشبیهی او مشبه انتزاعی با تأکید بر لزوم تطهیر و سرپیچی از هوای نفس» پایبندی بر معارف» عمل به فرایض و تقوای درون» خشیت و خوف خداوند را به دژهایی مانند کرده که مانم از حضور رذایل و پلیدیایایکلاقی و نفسانی می‌شود و زمینه تابش آنوار الهی فراهم و به مقام تجلی» قرب و فنا واصل می‌شود تا جایی که جز خدای را نبیند و از حضور محبوب بهره‌مند شود. نوری برای محسوس کردن هر یک از اين منازل و مراحل با استعانت از تمثیل تشبیه و کاربست وازه دز در ترکیبات اضافات تشبیهی و مشبه انتزاعی چون دژ معرفت, دژ ایمان, دژ اخلاص و نظایر آن این  س ۱۸ -ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۶۱ در این بخش به مدد بهره‌گیری از تمثیل تصویر -معنا با کاربست عینی‌ترین تصاویر در صدد نمایاندن وجهه مثبت آتش‌های درونی آدمی اسیت در این پرده نقش و اهمیت مقام‌هایی روشن می‌شود که در طی طریق از اصلی‌ترین ابزار جهت رفع موانع و طی منازل سلوک در سیر الی‌الّه است. با زبانه کشیدن شعله‌های آتش خوف در وجود آدمی» لذت‌های مادی و دنیوی می‌سوزند و نادیده انگاشته می‌شوند تا فاصله‌های بین عبد و معبود زدوده شود و عبد به رضا و وصال حق نایل آید. مفاهیم انتزاعی این بخش در دو رکن مشبه معنا و مشبّه‌به تصویر در کاربست پرده دهم بازگشتی دوباره به استعاره باغ و دل است. توصیه به پرهیز از توجه به نفس و دنیا و ماسوی‌اله از رایج‌ترین؛تعالیم صوفیانه است. توجه و عمل به این تعالیم بذر وفاداری» حیا و امید را در.دل پرورش.می‌دهد و او را به سمت و سوی نور الهی هدایت می‌کند در ترکیب‌های باغ دل, باغ جفا باغ آلا و نعما تمثیل‌های غیر روایی:اندیشه :و تصضویس همرامبا زبان انتصازی ر اطلفات تشپیهی که وچ‌قنیه آن‌ها به تأویل نیاز دارد. دیده می‌شود. هدف از این کار محسوس و عینی کردن بین اندیشه‌های ذهنی خود در این بخش رساله با نظر به مفاهیم آیه ۵ سوره نور از تمثیل‌های قرآنی بهره برده است. اين آیه به دلیل اهمیت و به‌ویژه ساختار رمزی و نمادین آن بازتابی گسترده در متون عرفانی دارد و عرفای بسیاری کوشش در رمزگشایی مفاهیم باطنی آن داشته‌اند. در این بخش به اقتضای محتوای آن  ۳ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... تمثیل‌های نور و تصاویر مرتبط با آن از بسآمدی بالا برخوردارند. مهم‌ترین نکته قابل توجه در این بخش برابر قرار دادن نور و ظلمت و مراتب آن‌هاست. او کوشش کرده است با تأویل آیه و ایجاد تصویرهای تمثیلی مفاهیم نامشخص و غیرمحسوس را به محسوس‌ترین شکل ممکن معنا بخشد. در این پرده‌ها از دو نوع تمثیل بهره‌گرفته شده است. در نوع اول به منظور مصوّر ساختن ظهور و تجلی «وجود مطلق» از تمثیل‌های تصویری - تشبیهی نور معرفت» نور عقل و نور علم بهره می‌برد و لازمه رسیدن به دریای نور و درک و دریافت آن‌ها را قرار گرفتن در برابر ظلمت و تاریکی معرفی می‌کند. در نوع دوم» سخن خود را به تمثیل‌های قرآنی چون «متّل نوره کمشککوه فیهّا الصباح) در (نور/۳۵) مستند کرده است. سیزدهمین پرده, بی‌گمان غنی‌ترین.پرده این رساله است؛ زیرا مولف گاهی از استعاره‌ها فراتر رفته تا به رمزهای خقیقی برسد. او سیر عرفانی را به خاطر گذر از سه دریای ربوبیت» مهیمنیت و الوهیت.می‌داند. سالک با تکیه برمنازل و مقامات عرفانی» دریای ربوبیت را طی کرده وادر سیری"تدریجی و تکاملی در ساحل امن انس الهی لنگر می‌اندازد» سپس با گذر بر پل شوق و انابت به دریای مهیمنیت رسیده و در سومین مسیرسلوک. خود را به امواج معرفت دریای حق سپرده و به دریای الوهیت دست می‌یابد. در اینجا آنچه تجربیات شهودی و روحانی عارف را برای ما محسوس و باور پذیر می‌سازد نشاندن مفاهیم انتزاعی در قاب تصاویر مادی و زبانی است. تمثیلات غیر روایی با اضافات تشبیهی در کنار هم» تصویرهای رکب ساخته‌اند. و مشبهی ,ررحانی و سقلاتی یه مشیهیه» دریای مهیسیته دریاق لاهوتیّت. دریای ربوبیت» بحر فکر باد منت» پل شوق, پل محبت. پل توب باد الفت. موج کرامت» چراغ معرفت» نور معرفت و امثال آن اضافه شده است تا مفاهیم مبهم را به صورتی حسی و روشن بیان کند.  س ۱۸ -ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۶۳ آنچه در پرد چهاردهم. هفدهم و هجدهم رساله مورد تأکید و توجه قرارگرفته است در مفهوم کلی «استعاره مفهومی درخت» است که انسان در طی مراتب کمال به او مانند شده است. کاربرد وسیع استعاره «درخت» به همراه خوشه‌های تصویری مرتبط با آن (دانه بیخ, ساقه شاخه, میوه) نظام تصویری این بخش رساله را شکل دادم است: در تحلیل این بخش از رساله می‌توان یکی از دلایل گستردگی کاربرد تصویر درخت را در هستی یابی و سیر تکاملی آن» در این رساله جستجو کرد. سیر رشد درخت از ابتدایی‌ترین مرحله از دانه تا میوه» نزدیک‌ترین و ملموس‌ترین تصویر را از هستی یافتن» رشد و تعالی انسان و رسیدن به کمال را به دست می‌دهد. تصویر تمثیلی درخت تنها تصویر در قاب این رساله نیست. اما به دلیل تکرار و ساختمند بودن آن موجب برجستگی.این تصویر در متن رساله شده است. به گونه‌ای که به نظام فکری مولف ساختازی منسجم بخشیده و زبان تمثیلی او را تمثیلات تشبیهی این بخش در کل رساله دارای پسامد بالایی هستند. درخت معرفت, باران کرامت, آب سعادت,میوه مناجات. آب رحمت, علم عبرت, آب محبت» ثمره ذکر» آب توبه میوه خدمت» میوه علم میوو ذکر» تصاویری هستند که از نوع نیمه روایی اندیشه گوس با دابا اقا تشبیهی به آن پرداخته در پرده پانزدهم و شانزدهم بار دیگر به استعاره خانه رجوع می‌شود و با استفاده از تصاویر انتزاعی خواننده را به رمز مکان ارجاع می‌دهد و اصول و مفاهیمی بنیادین را که لازمه تحول باطنی است. با زبان تمثیل بیان می‌کند.  ۴ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... در عرفان اسلامی کامل‌ترین راه شناخت حق و حقیفت قلب و فاد آسشتا, ارزش انسان در پرداختن به دل و صاحبدل بودن اوست. ارباب قلوب می‌دانند که قلب در مقام سلوک مصداق واقعی «عرش رحمان» می‌گردد. از این روی» رمزگشایی از این مخزن‌الاسرار» شاه کلید فهم و درک اصولی و بنیادین ادب عرفانی و عرفان قرآنی در حوزه نظر و نشان‌دهنده مظاهر حق و رسیدن به مرتبه شهود در مقام عمل اهمل عرفان» اد را دارای چهار پرده دانسته‌اند. صدر قلب» فاد و شغاف. هر یک از این چهار پرده» خاصیتی دارد و حق به آن‌ها نظری دارد. با نظر الهی به هریک از اين مقام‌ها قلب مظهر انوار الهی می‌گردد و با توبه نمودن از راه ضلالت به سوی مقصد اصلی خویش روی می‌آورد؛ در وادی طلب قدم می‌گذارد و در تبیین این مفاهیم مبهم درازبان نوری در قالب تمثیلات غیر روایی همراه با اندیشه و تصویر منجر به خلق.تابلویی تأثیر گذار شده که در ترسیم آن از تشبیه و اضافات تن تشبیهی تمثیلی هم‌چون دز عبرات»,3ر "فکرّت. پره؟ توب پرق کر » پرده حب. زبان ‏ حمد. زبان شکر زبان شکاگ. جلال هیبت» خشوع طاعت. ترک معصیت. خحوف عاقبت. شاه یقین» وزیر خوف. وزیر رجا بهره برده است: در پرده هفدهم «درخت معرفت» مصداق روشن شجره طیبه است. نوری به زبان تمثیل و تشبیه و با استناد به واژه‌های موجود در آیات تمثیلی قرآّن» ویژگی و خوشه‌های تصویری مرتبط با آن را بر شمرده است. در سوره ابراهیم» آيه ۲۴( تر کف ضرّب اللّد لا مه طیید کشجره ی لها ثابت؟ و فرها ی السّما» درخت طیبه به توحید. نبوت و ولایت اشاره دارد و پیامبر و اهل بیت از مصادیق روشن آن هستند. اهل عرفان, نطفه را «دانه» و جسم و روح را «درخت» و اقوال. احوال و افعال نیک او را «میوه» دانسته‌اند. اگر حاصل اين درخت نیک شود آن را  س ۱۸-شل۷ا۶ تابستان ۱۴:۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری» در رسال ../ ۶۵ شجره طیبه می‌نامند. انسان» میوه درخت آفرینش است و همه مراتب انسانی» بالقوه در او موجود است. در سايه تربیت پیر» مراتب ذاتی و نهفته او چون دانه‌ای فرصت رشد و ظهور می‌یابد. در این پرده «معرفت» به درختی با هفت شاخه تشبیه شده و ثمرات آن میوه عبرت» علم» شوق» توبه» زهده امانت و دیدار هستند که در قالب تشبیهات و اضافات تمئیلی با هدف ملموس کردن این مفاهیم انتزاعی در مفهوم پرده هجدهم نیز ویژه اصطلاح تمئیل درخت با نام «درخت از و هوس» در معنای منفی است. این تمثیل مصداق «شجره خبیثه» در قرأآن است. درخت ملعونه به هر چیزی که ثمره شر شرک و ناپاکی داشته باشل: گفته می‌شود. در قرآن افراد خبیث و شرور به درختانی با ثمره‌ای آفت‌زده» مانند شده‌اند. نوری با استناد به یات قرآن در کاربست تمثیل نیمه روایی از نوع تصویر معنا خوشه‌های تصویری درخت از را تهدید و مانعی برای وصول به حقمی‌داند. به.طور کلی اندیشه‌های بنیادینی که نوری آن را با تکیه بر تصویر «درخت خبیفه» و خوشه‌های تصویری مرتبط با آن به: مخاطب ارائه داده است».در کلمات, و؛ تژکیب‌های,.«ذرّجت هوا میوه آز غیبت» کینه» شبهه و میوه حسرت» خلاصه می‌شود. شگرد غالب نوری در این بخش نیز تفهیم مفاهیم عقلانی و غیرمحسوس با کاربست تمثیلات غیر روایی با استفاده از اضافات تشبیهی و تمثیل تشبیه است. (ر.ک. نوری ۱۳۸۶: ۱۱۳) توصیه به پرهیز از پیروی از نفس و دنیا و ماسوی‌ال از رایج‌ترین تعالیم صوفیان است. این بخش نیز با وصف بستان‌های دل عارف به زبان تمثیل به تعدادی از مقامات سلوک اشاره دارد. قلب» نه تنها نماد عشق و محبت است که سرچشمه و  ۶ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... معدان هر خیر و شر منبع معرفت و مرکز حرص و حسد نیز می‌باشد. قلب مومن بستانی مفتوح است که چراغ آن هرگز خاموش نمی‌شود. اگر قلب مبتلا به قساوت نباشد» خیر و شر در مقابله با گناه مانع غلبه آن می‌شوند. در قرآن آمده است: «چرا وقتی بلای ما به آن‌ها رسید توبه و تضرع نکردند؟ قلوب آنها قساوت یافته و نکته‌های ناب و مهم اعتقادی و اخلاقی در قالب تشبیه و تمثیل, تعدادی از آن‌ها را به بوستانی تشبیه کرده که در قلب مومن جای دارند. «بوستان توحید. طریقت. رضا یقین» تواضع» حلم» سخاوت, اخلاص و علم» از جمله مقاماتی هستند که به زبان تشبیه تمثیل بیان شده‌اند. سپس نوری به مبحث توبه اشاره کرده و در زبان تشبیه تمثیلی» شرک و نفاق را به خاری مانند کرده که به پرده توبه پوشیده می‌شوند و با ذکر الهی به نیکی‌ها آراسته و با همه وجود عاشق خدا می‌شود. به‌طوری که در آخرین بخش رساله با بهره‌مندی از استعاره مفهومی - تمثیلی باران» یکی از مفاهیم عقلی و پیچيده عرفانی که رحمت الهی است» به تصویر کشیده شده و با زبانی تمثیلی, مفهوم آن را با شرح انواع شیوه‌های تمثیل عینی و قابل درک نموده است. در این بخش ابعاد گوناگون رحمت الهی, برجسته و تبیین شده است. نوری با استناد به یه ۵۰ سور روم «فّانظّر الی آثار رحمه له کف بخی الارض بخد مواتها» در زبان استعاره‌های قرآنی به اين موضوع اشاره کرده است. رحمتی که صوفیه و عرفا از لفظ «باران» اراده می‌کنند رحمتی باطنی است که بر دل مومنان و سالکان فرود می‌آید. این معنی ابتدا در تفاسیر عرفانی قرآن از جمله قدیمی‌ترین آن‌ها؛ یعنی «تفسیر ابن‌عطا» آمده و در حقایق التفسیر ابوعبدالرحمن سلمی نیز درج  س ۱۸ -ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۶۷ گردیده است. در تفسیر میبدی نیز «ما) به باران و به رحمت الهی که بر قلب مومن نازل می‌شود ترجمه شده است. (ر.ک. میبدی ۱۳۵۷: ۱۵۶) در آخرین پرده رساله نیز نوری از قابلیت زبان تمثیلی بهره برده و با تشبیه باران به «رحمت و بلا» به ساختی تشبیهی - تمئیلی دست زده است که جنبه تشبیهی آن غالب‌تر است و وجه‌شبه آن‌ها به تأویل نیاز دارد. «باران رحمت. باران کرامت. رعل هیبت» نسیم آسایش» و («باران بلا رعلر جدایی» برظ بغض, باران عداوت و باد حجاب» از جمله تشبیهات تمئیلی در شیوه نیمه ای و تمثیل زج گشوده تن که مفاهیم انتزاعی عرفانی را با کاربرد اضافات تشبیهی نشان :داده با تحلیل ارکان تمثیل در این رساله روشن شد که حوزه معنایی «عناصر غیر مادی» با ۶۸ مورد» دسته گستردهه‌ای از ارکان تمثیل زا به خود اختصاص داده‌اند. ۱ مکان خانه» بوستان. دریا؛جویبار. زمین» میدان؛ چشمه. باغ د بحر, پل بستان. ۷ عناصرغیر مادی نسیم» کرم» شرک» نفاق, فضل,» یقین» توکل, اخلاص, خوف» رجا محبت. رضا معرفت. تقوا شریعت. نور» رحمت» هدایت. پالودگی» تقوا شوق, حب. واردات. فکر, دقایق» نفس, طاعت. مناجات, بار علم» ازلیت.» شوق, جفا نعمت. حال, حلال, حلم, آلای نعماغ منت» مهیمنیت؛ توبه: لاهرتیت» الفت: معرفت» ذکر پرده» خب» یقین» هوی و هوس, کرامت. جلالت. توحید. عقل,  ۸ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... از بررسی رساله مقامات‌الفلوب به این نتیجه رسیدیم که مولف از فرایند تصویرگری و تمثیل‌سازی آگاهی کامل داشته و آن را خلاقانه به کار گرفته است. او با تکیه بر کارکرد این‌گونه ترکیبات درون ساختار نحوی جملات مطلب خود را ملموس. دقیق و تأثیرگذار بیان کرده است. یکی از رازهای زیبایی نثر مقامات‌القلوب اين است که مولف از زبان تمثیلی و تشبیهی» چون ابزاری برای بیان دانسته‌های عرفانی و تجربیات روحی خود در راستای تین مفاهیم معقول و غیرمحسوس بهره گرفته است. به همین جهت گاه کلام خود را به تصویرهایی زیبا هم‌چون مشببه «آتش» در ترکیب‌های «اتش خوف» «اتش محبت»» «اتش معرفت»» «اتش شوق) اراسته کرده و گاه از تصاویر گوناگون تشبیهی و تمثیلی برای بیان انديشه واحد بهره گرفته است. در نهایت می‌توان گفت سبک نوری در این رساله مبتنی بر خودآگاهی, اندیشه و عقلانیت است. از این جهت تصاویری که او به کار گرفته از سطح «تشبیه) فراتر می‌رود و در قالب «تمثیل»؛که در بستر عقلاتیت و خودآگاهی‌ست خود را نمایان می‌سازند. با بررسی انواع تمئیل» ویژگیی:ساختار و کارکرد آن‌ها در بیست پرده رساله مقامات‌لقلوب می‌توان ‏ گفت که" اوج«خودآگاهی او در این رساله تمتیلات غیر ,رای و تشببهات: تتقی ام کسربر قالب: پر ساختار وساله ی اندیشه‌های مولف است. نوری در تصویرسازی خود از عناصری ملموس و آشنا هم‌چون مفاهیم و آیات قرآنی» نور» اظلمت. درخت خانه دل, نفس و نظایر آن بهره برده است. این تصاویر به‌گونه‌ای شکل يافته ارائه شده‌اند که درک آن‌ها چندان پیچیده و مبهم نیست. با تحلیل این تصاویر مفاهیم پنهان تصاویر آشکار می‌شود و دنیای درونی و ذهنی نویسنده در اختیار خواننده قرار می‌گیرد. (۱) پل نویا از روی شیوه عملی کاربرد زبان در آثار عرفانی و اشارات, به تبیین زبان عبارت و اشارت می‌پردازد: «در زبان عرفانی دو نوع زبان است: زبان عبارت و زبان اشارت. زبان عبارت زبانی است روشن و زبان اشارت القای معانی است بدون گفتن آن‌ها در حقیقت زبان اشاره آن‌ها  س ۱۸-شل۷ا۶ تابستان ۱۴:۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری, در رسال ./ ۶۹ زبانی است در مرتبه بلند رمز (نماد) و فقط به همین سبب است که جنبه باطنی یافته است.» (نویا اکبری» منوچهر و مریم علینژاد. ۱۳۹۶.«جلوه‌های تصویری اندیشه‌های عرفانی عزیزالدین نسفی در رساله انسان کامل». فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و ثر فارسی (بهار ادب). ش۱. بهبهانی» مرضیه. ۱۳۸۷. «تمثیل»آیینه اجتماع سیری در تمثیل‌های عرفانی در آثار عطار و مولانم. فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. ش۱۳. تبریزی» شمس. ۱۳۷۷ مقالات شمس.,تصحیخ محم علی«موحد. چ ۲. تهران: خوارزمی. ۰ دلا یل الاعجاز فی اقفر ن..ترجمه محمد رادمنش. تهران: آستان قدس جعفری» محمد تقی. ۱۳۵۷. مولوی و جهان‌بینی‌ها. چ ۱. تهران: بعثت. سکاکی, یوسف‌بن ابی بکر. ۱۹۷۳. مفتاح العلوم. بیروت: المکتبه العلمیه الجدیده. سلمانی» یاسمن و قدرت الّه خیاطیان. ۱۳۹۸ آبررسی عوامل" زمینه‌ساز معنا در نگرش ابوالحسین نوری و ویکتورفرانکل». ادیان و عرفان. ش ۱. صص ۶۹۸۹ طهماسبی فرهاد و شهین ایامی بدرلو. ۱۳۹۵. «بازتاب تمئیلی نفس اماره در مثنوی مولوی». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. ش ۴۲ عابدی, محمدرضا و همکاران. ۱۳۹۷. «بررسی تطبیقی منازل سلوک عرفانی در تصوّف اسلامی و عرفان یهود مرکاوا و قبالا». الهیات نطبتمی. ش ۰۱۹ صص ۴۹۶۶  ۰ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... کلابادی,» ابوبکر محمد. ۱۳۷۱. النعرف لمذهب اهل تصوف. به کوشش محمدجواد شریعت. لوقا یوحنا. ۱۸۶۵م. انجیل منی. الترجمات العربي الحدئه الکتاب المقدس. ترجمه فان دایک. میبدی, محمد. ۱۳۵۷. کشف الاسرار و عد؛لابرار. به اهتمام علی‌اصغر حکمت. چ۹. تهران: مجد. امید. ۱۳۸۹. «جایگاه و آثار ابوالحسین نوری در عرفان». نشر پژوهی ادب فارسی. ش ۲۷. نوری» ابوالحسین. ۱۳۸۶. رساله مقامات‌الفلوب. تصیح پل نویا. ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو. نویا پل. ۱۳۷۳. نفسی رقرآنی و زبان عرفانی. ترجمه اسماعیل سعادت. چ ۱. تهران: دانشگاه تهران. واعظ, سعید و همکاران. ۱۳۹۳. «نگاهی به. کاربرد.تمثیل شجره طیبه در بازنمود اصطلاحات عرفان و تصوف با مصادیق کلمه طیبه). فصلنامه تتخصصی سبک شناسی نظم و ثثر فارسی (بهار هجویری» ابوالحسن. ۱۳۸۴. کشف المحجوب: تصخیح محمود عابدی. چ۲. تهران: سروش هاشمی, احمد. ۱۳۸۳. جواهر البلاغه. چ ۲. تهران: موسسهه صادق.  س ۱۸ -ش ۶۷ تابستان ۱۴۰۱ نقد و تحلیل تمثیل‌های تصویری,» در رساله .../ ۷۱ [ 770865 136 ]٩ رواک 00۳0۲۹۵ ۸۵) 00817 ۵ :1/01 70۳0۰ 0 71/270۷ ]71/51613110 1۳3۵ ۵ ]ناگ 1510016 7[ 86۳007 م72 49-6 .20 .19 .310 .7۳60109 007۳007۵126 ]٩ ,70۳۳۵ .( 3700015 1692/26 207 270307 01-2020 معاعا ع لقاع ۸۵ ع 70 6 ,70۵ 0۵۲۵۲ ۳۵۲۹1۵۲ ۵۲۹(۰ ]۲۵۲ ۱۳۵ ]٩ ۳۵۵۵۹۵ ۵ 1 1۲۳0۶9۳۷۹ ۰ .310.1 .(ع6 1706700 ]٩ 50۳۳8) 2۳۵۹6 0۳۵ و2000 مکعلعناوگ ۰۲ ,(007ع۸/1) 2018170 ۷۵ ۸11۰ 2326 007 7 ع 29 70811 207 ود [ ۵۲۵ ۵ 173 ۵116907165 ,1۳۹۵ 0۲۳۳۳۳۵9 51۳ ۹۲1۵ ۱۳۳۵۲ ۲۵ 6۰ م7516 -1810 ]۹ ,۵ 70 00 بو نس 000 ممعم۸ .0 .13 .310 ب 506 ۳۳۵02ع 7 وک و ۲700 همعش۸ مه اک 5 ن 3 1 بله 204 واگ 2/1 و 5۵۰ (0عع17] لاله[ ۳ .17 .21-00۸12027 ۸720 .(1982/1361577) عطقونلد م۸0 متصق 70 6 ۷۷ .(۳۵1191071 الاک 1۵ ۵ ۳۹۵۵۲۵۱ 1) ]1030۵ ۸6 71۵102۳۵۳۵ ۸3 تصقحطه 7 یله *1 باه هگ 7230 ومسحصقطا3/0 0۳۶۰ 0۳۱ 1ط 6۵۶۸1 ع7۳6) 11010 ۳77/2 .(1865/12445773) .(صطمل ععلا) 2صمط 3 م1093 0-۰ ۵1-0106 م۵5 ۳-له واه *-اه م1 0۱-1006 م۵۶ 0۳۲ -96تصمعاسله روهظ .(0لعرو2 ۷۶۸ جعان۸ ۷۵0 8اه 0)) 6و0 ۳5۵ بط .1۳ 7 ع0016 ۵1-08 ۸00 28276 ۵ 72867 .(2010/1389577) 09۳۲۵۰ ملزد/2 283-34 .20 .27 370۰ 007076۰[ ۳6۲۹10 ]٩ 50165 2۳۵۹۵ ]٩ [۵ 7  ۲ افصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناخنی سس منیژه پولادی -امیرحسین همتی ... ۰ 221 8 0۰ .(0718ع77 16 ]٩ ۸۵۲1۵65 ۵ ۹۲ 70۵۵۵۵۴ 3۳۵) ۰ص حاع م1686 عمصعزم5 نصقحط 1 بتاامدع3ند۷) 7063025 23مجتلن۸ 1۳۰۶ 1 0 1۳ .(ع909 1۵ 10 ۹۳۵ 13۵۲0۲1۵0 علض س0) زحله ماو حتصله لد ماه هملد ناتمووطظ .(عع 5216 ۵ برع [ ۱0۲۶ع0] ۳۵۵۲۲۳ ۳۵ ۲٩۰ ۵م۹) ۳۲۵۲ ۳۳۵۲ ۷:۵۲ ۷۵ 2۳۲ 69-9 .20 .1. 37۵ مصکن 150 0۳۵ 108و1ا5۵ ۲٩ 70۳۵۱ نسقح اه 7 .0۵ 204 بومططه 3/0 تن۸ مس 2/0 بوط 3۵16010 1601 907ع۸[1 )10102۰۰ ع اوه 1 نع ۸۵۵ 2/0086 6 -0 72/01 ]0 ,70۲۵ 06۲16۲ ۰( 2/0301 3۳۹ ۱۱ ۸۳۵۲۵ 706 ۰ .42 .370 37016۰ 76۳۳۵۲1 نامگ و2 ۲0 151016۸200 1100۲۳6۰ [ 0116901 ]٩ ۶6 ۳6 0 1۵۵06 ۸) ع(ع 70 ۸010066 ع220 2/08 1۹16157 ]0 12۲۹ 1۳۵ ]۹ 1۵۲۵۹۵۱۵110۱ 1۵ 13 ۳۵۵ 100600 [ 7۵۷۲۵۲ 0۵۲۲۵۲۶ ۳۵۲۹1۵۳ 7۵۳6۰ ۵۲۵ 1۳۵ ]٩ ۵۵۲۳۱۵۶ ۷1۳ 347-6۰ .20 .370.2 .( ۸6 عم طهظ) 2۳۵۶۶ مه روط  52 ,67 37۵۰ سوق پرفهسص0 عس هانگ فک و3 - م 10/3 6 512/۲60۲0 ,لاه۸ا ,ع ناه ۲عاتا مق عوصومها مدا٩۲ع۳ ۵ 60000216 ۵۰ ۳۳ 7 513۲60۲0 ,لا۸ا ,اند انا ومع عوصاومها ۳۵۲20 اه م۳۲۵5 0عند 0و۸ 1۳۵ 6 512۲60۲0 ,لاه۸ا خج غاد عانا 200 عوهاومها ۳۵۲۹۵۳ آ ۳۲۵1550۲ ۱۷/9۳۳9 1۳۵ ۲۵۶۵۳۵۸۵1 عطا عصنعت بط #مصنعامه عحه کامععدی اعقاقطه رکاجعا آمعنا یط 13 ۳۵ 1۳6 0۳/۰ععلله که حلعبای بععقتاع 1 ۵۶ کعننازطنددوم نا هصه عهمعصه1 5 ع6طا ق1۳۳0 مع ما (0له[53) 266 تجامط ۵ط 26۳ ۵ کز جرمععاند ۵1 ع005 0۳ 21168021 ۶و عفد 154۵ بصمناع۶ عم طلع۵ع۳ ما فصه ولحای عصسوز آمعتعچه ۶و 7 ۸۳۵۳۲۳ لاس20 صهکک ۸۲۵۱-۲3 ما ناه کز اوه صز ععشاع10 ,5۳00 0۳6961 36 ص وومععللد ۶ دون یگ وه وصام وله عطا ۵ و۲ ۶ ,۳۵50۳65 نانز عطا وصه دمامهصه دمص و عنم اهصه ۶و #مطاعص عطا عصنعت -لباط۸ 67 ,(7762715 01 کعنانمطاه) طمموامای-اه امسو و1۲ او معط فص خصعاصی 0 که طلعباه ومععلله که کعمق مه #عنه ۵ععط ع۷هط ,2100 م11 ع 02 33۶60 220 همه 066 ع۵۷ کعانصند آمعزمععلاد هه کدمطامهاع مدعنممععاله 0 کدم‌ناهاد ماود عط اقطا مطک کوصتو عط1 مقاو3۳ له2 ۵۶ کتعز -ط370 6۵96 قنط صز 0۳6860160 2۳6 ,005 اعقا ده اعمص نعطا صز ,0۳10165 ,3001005 هدمع لاد 40ص ,کعزرمععاله تمطمهاعج لخن عصمله موم‌ععلنه ع 22۳2۵ 0۱-6۰ 1709101۵1 دز پا مععالد ۵1 065 6۵و۳۵ اکعمص عطا دمص 276 -3100 ,1.28286 ضوع ۸1 موم اکعله +ممماوه/1 ما3 صد‌ککد ۸۶۹-۲ :1۳6۳۵۳۵۹

در عرفان، بیشتر از مسائلی بیان ناپذیر و غیرمحسوس سخن به میان می آید که اهل طریقت با آن در ارتباط هستند. در متون عرفانی، مؤّلف با به کارگیری زبان ارجاعی از امکانات ادبی زبان از جمله «تمثیل» استفاده می کند تا به تبیین مفاهیم انتزاعی بپردازد. عمده ترین هدف تمثیل ها تعلیم سالک برای طی مراحل سلوک و شوق رسیدن به کمال است. بازیابی تمثیل ها در متون عرفانی یکی از راه های دستیابی به آموزه ها و اصول مورد نظر عرفاست. کاربست زبان تمثیلی در عرفان، به «ابوالحسین نوری» منسوب است. در پژوهش حاضر ضمن اشاره ای کوتاه به مباحث مربوط به پیشینه و کارکرد تمثیل، با استفاده از شیوه توصیفی تحلیلی اطلاعات و منابع کتابخانه ا ی، محتوا و درونمایه رساله «مقامات القلوب» و گونه های تمثیل از قبیل تمثیل های قرآنی، استعاره و تشبیهات تمثیلی، با تکیه بر نظریه های پژوهشی «پُل نویا» از منظر مبانی نظری، بازیابی و تحلیل شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مقامات و اصول مورد نظر اهل طریقت، در انتزاعی ترین شکل خود، در این رساله جای گرفته اند. تمثیل غیر روایی تصویر معنا، به همراه استعاره، تشبیهات و اضافه های تمثیلی، از پربسامدترین نوع تمثیل در رساله مقامات القلوب هستند.

412635

بازار سرمایه به عنوان موتور محر که اقتصاد بر محور اطلاعات قرار دارد. جریان درست اطلاغات در این بازار منجر به اتخاذ تصمیمات صحیح و منطقی از سوی مشار کت کنندگان می‌شود و درنهایت» توسعه اقتصادی و بهبود زفاه اجتماعی را به ارمغان می‌آورد. گزارش گری مالی یک ابزار ارتباطی اصلی بین شرکت و گروه‌های مختلف ذینفع در" شرکت است: منافع زیادی را که سیستم حسابدای مدیریت برای شرکت‌های تولیدی به همراه دارد» موجب شده تا ان پژوهش با هدف برزسی پذیرش روش‌های حسابداری مدیریت در بنگاه‌های کوچک و متوسط انجام گیرد. شرکت‌های کوچک و متوسط به عنوان موتور محرکک اقتصاد کشور محسوب می‌شوند. این که این شرکت‌ها در ارزیایی‌های مالی خود زیان‌ده نباشند و همواره درامشیر پیشرفت قدم بردارند نیازمند بررسی دقیق و حتی بازنگری در عضو هیات غلمی موسسه آموزشن,غالی کار» گروه مهندسی صنایع» ایران (51(20((/2716016۵7.26:1۲) آدانشجوی رشته حسابداری صنعتی» دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد طالقان ۲ رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری» شماره ۲۰» پاییز ۱۳۹۸ ص ۷۰-۷۹ سیستم‌های حسابداری» نقش حیاتی در ساختار شرکت‌های مختلف ایفا می‌کنند. تحقیقات نشان داده است که عوامل داخلی و خارجی مختلفی بر حسابداری مدیریت تاثیرگذار می‌باشد. عوامل خارجی از قبیل عدم اطمینان محیطی و رقابت بازاره عوامل داخلی از قبیل ساختار اندازه» استراتژی» خطومشی کسب‌وکار و نوع معرفی در بازار می‌باشد (آمارا و بنفیلا!» ۲۰۱۷). امروزه اهمیت حسابداری مدیریت به ویژه در سطوح شرکت بر کسی پوشیده نمی‌باشد (الینه و ویکس- مارقتال آ» ۱). طبق تعریف انجمن حسابداران خبره مدیریت"» حسابداری مدیریت دانش و مهارت حرفه‌ای خود را در تهیه و ارائه اطلاعات مالی و سایر تصمیم‌ها به روشی به کار می‌گیرد که برای مدیریت در تدوین سیاست‌ها و در برنامه‌ریزی و کنترل عملیات مورد تعهدش یاری‌رسان باشد (بر و کر ۲۰۱۶). تحقیق در مورد شرکت‌های کوچک و متوسط (571/]۳:8)» در طول دهه گذشته» با توجه به نقش اساسی 57/1۳5 در بخش صنعت و تاثیر در عملکرد کلی اقتصاد» رش محسوسی داشقه است (رودریگراز - گیوتیرز و همکازان :۲۰۱۵). در حال حاضر سیاست‌های دولت در کشور ایران بروی 57/1۳5 متمرکز می‌باشد (جلالی و همکاران"» ۲۰۱۴). بنابراین زوم بررسی کیفیت اقدامات حسابداری مدیریت در این واحدها ضروری به نظر می‌رسد. بنا به تازه‌ترین تعریف سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران» صنایع کوچک و متوسط به صنایعی گفته می‌شود که تعداد شاغلان آن ها بین ۵ تا ۵۰ نفر باشد و صنایع بزرگک» صنایعی می‌باشند که تغداد شاغلان بیش از ۵۰ نفر داشته باشند (ابراهیمی و میربرگک اقدامات حسابداری مدیریت به دنبال بهبود و پایداری کسبوکار از طریق ایجاد مزایای پذیرش عملکردهای حسابداری می‌باشد. این اقدامات ابزارهای متنوع» روش‌ها و اطلاعات داخلی او خارجی ارزشمند برای طرح‌های سودمند شرکت‌ها و ارزیابی عملکرد مالی فراهم می‌نماید (آزودین و منصور» ۲۰۱۷): در محیط پرتلاطم تجارت کنونی» برای کسب مزیت رقابتی باید از رویکردهای نوین حسابداری مدیریت استفاده نمود. این انتظار وجود دارد که استفاده صحیح از رویه‌های مناسب حسابداری مدیریت» شرکت‌ها را حتی در شرایط وقوع رکودهای اقتصادی» در سطح قابل قبولی نگه دارد. از سوبی وجود ابزارهای نوین حسابداری مدیریت» مدیران را در دستیابی بهتر به اهداف شرکت یاری می‌کنند که در رأس این اهداف» افزودن ثروت" سهامداران و ارزش شرکت است (دیانتی دیلمی و همکاران» ۱۳۹۵). با توجه به مطالب بیان‌شده "این پژوهش قصد دارد تا ضمن ارائه مفاهیم مرتبط با حسابداری مدیریت» موانع به کارگیری این رویکرد در 51/8 بررسی نماید. پذیرش تکنیکک‌های حسابداری مدیریت در بنگاه‌های کوچکک و متوسط ۳ سیستم‌های حسابداری مدیر پیخ ۷ به منظور دستیابی به اهداف سازمانی به استفاده نظام‌مند از حسابداری مدیریت اشاره دارد. اتحادیه بین المللی حسابداران "۲ (۱۹۹۸) حسابداری مدیریت را چنین تعریف می‌کند: فرآیند شناسایی» سنجش» گردآوری» تحلیل» آماده‌سازی» تفسیر و انتقال اطلاعات مالی و غیرمالی که توسط مدیران برای برنامه‌ریزی» کنترل و استفاده کار آمد از منابع به کار می‌رود (دکامپوس و همکاران"» ۲۰۱۷). بنابراین حسابداری مدیریت یک بخش مکمل فرآیند مدیریت در موسسات مالی است که اطلاعات لازم را برای کنترل فعالیت‌های معمول یک سازمان» تدارک برنامه‌ها تاکتیک‌ها وعملیات‌های آینده‌اش» بهینه‌سازی و استفاده از منابع خود» سنجش و ارزیابی عملکرد کاهش اعمال نظرات شخصی در تصمیم گیری و توسعه روابط داخلی و خارجی را فراهم می‌کند. انتظار می‌رود سیستم‌های حسابداری مدیریت در یک سازمان به شکل صحیح برای مدیران دردسترس باشد و در صورت لزوم نیازهای مدیران به اطلاعات فراهم کند (حیدری» ۴ درواقع به گفته چنهال" (۲۰۰۳) سیستم‌های حسابداری مدیریت بخشی از سیستم کنترل مدیریت* است و به عنوان ابزار زیرنظام کنترل سازمانی محسوب می‌شود (رسیت و همکاران" ۲۰۱۷). چیا" (۱۹۹۵) سیستم حسابداری مدیریت را مکانیزم کنترل سازمانی تعریف می‌کند که فرآیند کنترل را ازطریق اطلاع رسانی و ریت کار و عملکرد اعضایش را آسان می‌کند (رنته و همکاران" ۲۰۱۷). نیاز سیست های حسابداری مدیریت به اطلاعات برای تصمیم گیری» برنامه‌ریزی و کنترل را می‌توان :در چارچوب ویژگی‌های اطلاعات عمومی به شمار آورد که اين ویژگی در حوزه به‌موقع بودن» ادغام و گردآوری طبقهبندی می‌شوند (تیلماه ۲۰۰۵). در متون و نوشتارهای تخصصی سابداری» مراحل تکامل خسابدازی:مدیریت به صورت زیر در نظر گرفته شده است که مرحله اول يا مرحله گذار""» دورانی است که در آن شرکت‌ها و امور تجاری با نیت گسترش موقعیت فعالیت می‌کنند. در این مرحله سیستم حسابداری مدیریت جایگاه مستقلی ندارد و شرکت‌ها با اطلاعاتی که توسط حوزه حسابداری مالی تهیه وارائه می‌شود کنترل و اداره می گردند. در.این مرحله استفاده از تجزیه‌وتحلیل نسبت‌های مالی و ارقام ۴ رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری» شماره ۲۰» پاییز ۱۳۹۸ ص ۷۰-۷۹ مرحله دوم که حسابداری مدیریت سنتی ! نام دارد» دوره تکوینی و ابتدائی حسابداری مدیریت است و اشاره به مقاطع زمانی دارد که در آن تأثیر به‌سزای بودجه دولت در آن دوره خاص قابل مشاهده است. در این مرحله روش‌های سنتی کنترد بودجه‌ای» بهایابی استاندارد و تجزیه و تحلیل انحرافات متداول بوده‌است (سونارنی ؟» ۲۰۱۵). مرحله سوم که مرحله کمّی " نام دارد با اتخاذ روش‌های ریاضی جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و تفسیر نتایج آن‌ها همراه است. بخش عمده فعالیت‌ها در این مرحله به کنترل» برنامه‌ریزی و پیش‌بینی آینده تجاری اختصاص دارد. در اين مرحله برای برنامه‌ریزی و تخصیص منابع و مواد از تکنیک‌های برنامه‌ریزی خطی» رگرسیون چندگانه و نقدینگی تنزیل مرحله چهارم که بالاترین سطح از حسابداری مدیریت در دیدگاه شرقی است با نام حسابداری مدیریت یکپارچه" شناخته می‌شود. در این سطح اطلاعات به‌دست آمده از حسابداری مدیریت با دیگر روش‌های کنترلی مدیریت در حالتی منظم و با قاعده یکی می‌شود تا در نهایت سیستم بهایابی و حسابداری مدیریت اثربخشی منطبق با سیاست‌های اصلی مدیریت به‌دست آید. از تکنیک‌های مورداستفاده در این مرحله می‌توان به سیستم بهایابی برمبنای فعالیت» مدیریت برمبنای فعالیت» بهایابی هدف» مدیریت کیفیت جامع» کارت ارزیابی متوازن و... را نام برد (اسمیت و همکاران؟ ۲۰۰۸). هزینه‌یابی برمبنای هدف یکی از ابزارهانیی است که به‌صورت امستقیّم» ناشی؛از بازارهای رقابتی در صنایع مختلف است. در این شیوه هزینه‌یابی» قیمت رقابتی» مقدار هزینه‌های تولید و غرضه یک محصول را تعیین می کند. به گونه‌ای که شرکت بتواند به سود مطلوب (موردنظر) خود دست یاب (مایسنباچر و همکاران"» ۲۰۱۵). بیشتر نویسندگان هزینه‌یابی برمبنای فعالیت را به‌عنوان تخصیص هزینه براساس هزینه‌های کامل تعریف کرده‌اند و مفهوم فعالیت را در جهت تهیه اطلاعات مربوط به شرکت درنظر می گیرند.(الهاما و موالا""» ۲۰۱۵). هزینه‌یابی برمبنای فعالیت دانشی است که محصولات و خدمات به‌وسیله آن به‌صورت مستقیم از منابع گوناگون استفاده نمی‌کنند» بلکه استفاده از فعالیت‌ها مطرح می‌شود. سطوح فعالیت‌ها شامل فعالیت‌های سطح واحد محصول» فعالیت‌های سطح دسته محصول» فعالیت‌های سطح محصول» فعالیت‌های سطح مشتری و فعالیت‌های متحمل شده سازمانی است (سجادی و علی پذیرش تکنیکک‌های حسابداری مدیریت در بنگاه‌های کوچکک و متوسط ۵ مدیریت کیفیت جامع به‌عنوان تعهد سازمان برای جلب رضایت مشتریان از طریق بهبود مستمر هر فرآیند تجاری مرتبط با تحویل کالا و خدمات تعریف می‌شود (یاسا ۲۰۱۹). به‌طورکلی» مدیریت کیفیت جامع را می‌توان چنین تعریف کرد: اقدام هوشمندانه» آرام و مستمر» که تأثیری هم‌افزا در جهت تأمین اهداف سازمان دارد و درنهایت به رضایت مشتری» افزایش کارآیی و ارتقا وضعیت رقابت در بازار ختم می‌شود. درواقع مدیریت کیفت جامع» یک سیستم مدیریتی با مجموعه‌ای از اصول عملیاتی است» که پایه و اساس بهبود تدریجی و پیوسته سازمان بوده و در راستای اجرای آن» تمام اعضای سیستم درگیر شده و تلاش می‌کنند. هدف از اجرای این سیستم» جلب رضایت مشتری» چه در حال حاضر و چه تکنیک تولید به موقع رویکردی است که از ژاپن نشأت می‌گیرد. این تکنیک اکنرا به‌عنوان تکنیک کنترل موجودی‌ها و یا روش خرید شناخته می‌شود که به کمک آن کالا درست در لحظه‌ای که به آن نیاز هست» به دست خط تولید می‌رسد؛ هدف آن حذف ضایعات و اتلاف از تمام قسمت‌های فرآیند تولید از مرحله طراحی محصول گرفته تا مرحله توزیع می‌باشد. هدف این تکنیک اولا بهبود کیفیت محصولات ازطریق عدم انباشت موجودی‌های بلااستفاده و دوام کنترل به‌هنگام بودن تولید و انتقال به موقع محصولات جهت"فزوش آن‌ها می‌باشد. این رویکرد نشان‌دهنده کاهش انباشت مواداولیه و کالای در جریان ساخت» کنترل ضایعات» تثبیت تولید» ایجاد انعطاف پذیری و ساده کردن فرآیند تولید محدودیت در سازمان به هر عاملی گفته می‌شود که سازمان را در رسیدن به اهدافش محدود کند؛ نظریه محدودیت‌ها شیوه‌ای است برای اداره کردن فرایندهای محدودشده به‌منظور بیشینه‌سازی سود ازطریق ارزش افزوده. بدین ترتیب هر سازمانی حداقل دارای یک گلوگاه است که باعث محدودیت در تولید می‌شود. درغیر اين‌صورت» سازمان می‌توانست به تولید مقدار نامحدودی از آن‌چه در پی آن است (مثل سود)» بپردازد (رضایی دولت آبادی و مه رآذین» ۱۳۹۲). شش‌سیگما را می‌توان به‌عنوان یک متدولوژی اویژهبرای توسعه و به‌کارگیری رشد کیفی در فرآیندهای حیاتی سازمان از طریق سنجش دقیق و تشخیص تفاوت با ویژگی‌های مورد نظر مشتری و تنظیم يا اصلاح آن‌ها و يا ایجاد تمامی فرایندهای جدید برای نگهداری تفاوت‌ها در سطحی قابل‌قبول تعریف کرد. به‌طور خاص شش‌سیگما تمرکز یک سازمان ۳- به‌کارگیری واحد متریک برای کمینه کردن اختلافات در فرآیندها رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری» شماره ۲۰» پاییز ۱۳۹۸ ص ۷۰-۷۹ آکسویال و آیکان! (۲۰۱۳) نیز تکنیک‌های حسابداری مدیریت را به شرح زیر بیان می کنند: <هزینه یابی کیفیت: هزینه‌یابی کیفیت از هزینه‌های ارائه کیفیت مطلوب و همچنین هزینه‌های به‌وجود آمده به <هزینه یابی هدف: یک رویکرد ساختاریافته برای تعیین هزینه در طول عمر محصول است» به گونه‌ای که تعیین کند محصول موردنظر با چه شاخص‌های عملکردی و کیفیتی می‌باید تولید شود تا در هنگام فروش با قیمت پیش‌بینی شده» به میزان سود دلخواه در طول عمر خود دست یاید. <الگوبرداری: اقتباس از شیوه‌های مفید و کامل دیگر شرکت‌ها در همان بخش يا بخش‌های متفاوت» و تلاش برای بهبود فعالیت‌ها به وسیله ارزیابی مقایسه‌ای را الگوبرداری گویند (آکسویال و آیکان» ۲۰۱۳). <ارزشیابی برفد: این تکنیک شامل ترکیبی از عوامل متعدد است که توسط نام تجاری (برند) از طریق عوامل استراتژ یک به‌دست آمده‌اند؛ مانند منافع نام تجاری طراحی شده» موقعیت نام تجاری در بازار و سطح حمایت آن <سنحش 8 وقس؟ آازن تکشکت را هت رون ین با در نظر گرفتن اطلاعارت ها سای رفا سنجش عملکرد رقیب: این تکنیک با تجزیه‌و تحلیل مالی و با در نظر گرفتن ت صورت‌های مالی رقب همچنین کادیز و گویلدینگ" (۲۰۰۸) نیز در پژوهش خود تکنیک‌های زیر را برمی‌شمارند: 0 هزینه یابی چرخه عمر محصول::اين تکنیک به‌عنوان محاسبه همه هزینه‌های یک محصول در سرتاسر چرخه عمر محصول تعریف شده‌است. چرخه عمر محصول می‌تواند شامل طراحی» معرفی» رشد» بلوغ» و درنهایت 0 هزینه یایی زنجیره ارزش: رویکردی مبتنی بر فعالیت است که در آن هزینه‌ها به فعالیت‌های موردنیاز برای طراحی» تأمین» تولید» بازاریابی» توزیع» خدمات پس از فروش» تخصیص می‌یابد. ۰ هزینه‌یابی ویژگی محصول: هزینه‌یابی ویژگی خاص محصول است که به‌وسیله مشتریان درخواست می‌شود. ویژگی‌هایی که ممکن است شامل این هزینه‌یابی شوند؛ مانند تقویت تزئینات» قابلیت اطمینان عرضه» ترتیبات 0 هزینه‌یابی استراتژزیک (مدیریت هزینه استراتژیک): استفاده از داده‌های هزینه براساس اطلاعات استراتژ یک و بازاریابی برای توسعه و شناسایی استراتژی‌های برتر که باعث ایجاد مزیت رقابتی پایدار می گردد. 0 قیمت گذاری استراتژیک: تجزیه‌وتحلیل عوامل استراتژیک در فرآیند تصمیم گیری قیمت گذاری است. این عوامل غبارتنداز: واکنش رقبا به نوسانات قیمت» کشش قیمت رشد بازار» صرفه‌جویی ناشی از مقیاس و تجریه. 0 ارزیابی هزینه رقیب: تکنیکی که به وسیله آن به صورت منظم و به روز هزینه هر واحد رقیب بر آورد می گردد. پذیرش تکنیکک‌های حسابداری مدیریت در بنگاه‌های کوچکک و متوسط ۷ 0 نظارت بر موقعیت رقیب: این تکنیک شامل تجزیه‌وتحلیل موقعیت رقبا در صنعت با ارزیابی و نظارت بر فروش رقیب» سهم بازار» حجم معاملات» هزینه‌های واحد و بازده فروش رقبا می‌باشد. این اطلاعات می‌تواند ۰ تجزیه‌و تحلیل سودآوری مشتری: این تکنیک شامل محاسبه سود به‌دست آمده از یک مشتری خاص است. منفعت به‌دست آمده براساس هزینه‌ها و فروش‌هایی که توسط یک مشتری خاص ترسیم می‌شود. ۰ تجزیه‌وتحلیل چرخه عمر سودآوری مشتری: این تکنیک شامل گسترش افق زمانی برای تجزیه‌وتحلیل ۰ ارزیابی مشتریان به عنوان داراایی: روشی است که روی محاسبه ارزش افزوده مشتریان برای شرکت تمرکز ۴-۲. موانع به کار گیری تکنیک‌های حسابداری مدیربت در 57/1۳5 در سال‌های اخیر تعداد بسیار معدودی از روش‌های حسابداری مدیریت در واحدهای تولیدی مورداستفاده قرا رگرفته است. ذکر این نکته لازم است که رویکردهای حسابداری مدیریت باتوجه به نوع نگرش در کشورهای مختلف متفاوت است. در جستجو برای یافتن علل و موانع عدم استفاده از روش‌های حسابداری مدیریت در شرکت‌های تولیدی می‌توان نبود دانش مدیران نسبت به مفاهیم و روش‌های حسابداری مدیریت, نبود. اطلاعات لازم برای انجام دادن پیش بینی‌های لازم» نبود هماهنگی و همکاری سایر بخش‌های واحد تولیدی با امور مالی»مشکل بودن تفهیم روش مورد عمل به مدیران تولید» آشنا نبودن به تفکیک هزینه‌های ثابتت منم وان نمود (خانگلی ولا ی۱۳۹۳۹). در سال‌های اخیر تحول تأمل برانگیز در حسابداری مدیریت رخ داده که منافع بسیاری برای مدیران و صاحبان شرکت‌ها به ارمغان آورده است. با ظهور ابزارهای جدید و کارآمد» حسابداری مدیریت با یاری سایر ابزارهای موثر قبلی به شکل مفیدتری مدیران را در جهت برنامه‌ریزی» ارزیابی و کنترل عملیات سازمان کمک می‌کند. با گسترش جوامع بشری» بازارهای تجاری نیز گسترش يافته و واحدهای تجاری متنوع و متعددی از جمله شرکت‌های کوچک و متوسط پدید آمده‌اند و به رقابت با یکدیگر می‌پردازند. در این شرایط مدیران در راستای افزایش کارایی واحدهای تجاری تلاش‌های بیشتری را مبذول داشته و بدین منظور اطلاعات موردنیاز خود را معمولا از سه منبع عمده اقتصاددان‌ها تحلیل گرهای مالی و حسابداران مدیریت تأمین می‌کنند. نقش حسابداری مدیریت در بنگاه‌های اقتصادی کشور با توجه به شرایط اقتصادی در دو دهه گذشته کاملا جلوه کرده‌است. با حرکت به سوی خصوصی‌سازی» تغییرات در الگوهای رقابت» تولید ساختار شرکت‌ها سرعت توسعه فناوری و نیز مطرح‌شدن تجارت جهانی» اهمیت مدیریت حسابداری مدیریت در بنگاه‌های اقتصادی به خوبی مشهود می‌باشد. با توجه به رقابت روزافزون شرکت‌ها بسیاری از شرکت‌ها به‌منظور ادامه بقا در بازارهای رقابتی» ناگزیرند با استفاده از روش‌های نوین در جهت بهبود مستمر کیفیت و کنترل کاهش بهای تمام‌شده محصولات خود بکوشند و بدین‌منظور می‌توان بر روی استفاده از روبکرد حسابداری مدیریت توجه ویژه‌ای نمود. شرکت‌های کوچک و متوسط به‌عنوان موتور محرکک اقتصاد کشور محسوب می‌شوند. این که این شرکت‌ها در ارزیابی‌های مالی خود زیان‌ده نباشند و همواره در مسیر پیشرفت قدم بردارند نیازمند بررسی دقیق و حتی بازنگری در ۸ رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری» شماره ۲۰» پاییز ۱۳۹۸ ص ۷۰-۷۹ روش‌های مدیریتی و حسابداری می‌باشد. برای این مهم نمی‌توان از نقش سیستم‌های حسابداری مدیریت چشم‌پوشی نمود و لزوم توجه به آن بیش از گذشته ضروری است. ۱ احمدپور کاسگری, احمد و سودبخش., امیر. (۱۳۹۴). رویکرد مدیریت کیفیت جامع و بهبود عملکرد مالی در بانکک‌ها و ش رکت‌های بیمه و سرمایه گذاری» حسابداری مدیریت» سال مهم شماره ۰۲۶ ۳۸-۲۱ ۲ حیدری» نرجس. (۱۳۹۴). بررسی اثر واسطه‌ای سیستم‌های حسابداری مدیریت بر متغیرهای متنی و عملکرد سازمانی, ۳ خانگلی زیولایی» مرضیه. (۱۳۹۴). بررسی پذیرش روش‌های حسابداری مدیریت در بنگاه‌های متوسط و کوچک (62/9) (مطالعه موردی: شه رکک‌های صنعتی استان مازندران)» پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران. ۴ دیانتی دیلمی» زهرا و علم بیگی» امیر و برزگر مرتضی. (۱۳۹۵). بررسی رابطه بین کاربرد ابزارهای پیشرفته حسابداری مدیریت و ارزش افزوده اقتصادی» حسابداری مدیریت» سال ٩» شماره ۳۰ ۹۶-۸۷. ۵ رسولی» فاطمه. (۱۳۹۲). ناثیر یادگیری سازمانی بر بکا رگیری اطلاعات حسابداری مدیریت و عملکرد نولیدی ش رکت‌های پذیرفته شده بوررس تهران» پایان‌نامه کارشنا سا شد دانشگاه مروذشت: ۶ رضایی دولت آبادی» حسین و مهرآذین» سمیرا.(۱۳۹۳). تحلیل«نقش حسابداری مدیریت در ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان‌ها در محیط‌های متغیر و پویا پژوهش "حسابداری» شماره ۹۹-۸۹. ۷ اسجادی» حسین و علی صوفی» هاشم. (۱۳۹۴). حسابداری مدیریت . چاپ هفتم» تهران: انتشارات اشراقی کعاونصطاعا وصتاصنامعه خصعصع هصق لزع 5026 که عا ۲ .(2013) .بط مصفاچش۸ 2 وک و۸۵ :8 -1004 ,(10)10 ,۸۵7750۳00 عزاطسط ممش-کت ۱٩ ام سمل کععععصتعتط ۵۶ ععصقص0م 0عنم 06 8 333028616۲ ۵۶ 00 ماه ماه م۸ ب(2011) ب ,القطاعه ۷۵۵-3 چ ,8 ,۸116706 .9 50001 0۳۵ 82811655 ]۹ ,70۳۳۵ ,710۲۵۵۳۵ .005 80 ه کعتصقصصیی عصاسط تمسق هنز کععنا 0۳ 1 ع۳ ۲۳ 0۳ ۳33610۳5 1216۳0۵1 وصه لمصعاط کم اعدمها] ۵عط1 .(ر2017) .ک مدقناع06 6 و ۸۳۳۵78۶ .0 46-۰ ,(6)2 ,۸۴60۷9 ۵۳۵ ۹۲۳۹۱۵۲۲۵ ,70۳۳۵ ,16۳۳۵۵۳۵ .کععنا 3۳۵ عصتاصم۸ اعدمصطز 1۳56 :52/88 ۶و کععنا هم عصتاهمعه اصعصععههق/3 .(2017) .37 ,3/3080 مش ,نت۸20 1۰ 1 ۳0676 #ع۸ عمط لفدمناد 00 فصه لمتصعامم دععصنعط ,1072۸ نهد مناهمتصهع0۳ 1 0۳0116۳۵05 ۷۵۳1۵06 عط وصه کعامتمصخم عصناصمه ادعصع همم لذطاملی .(2016) 8 .2 ,5066۲ .2 0061 رطع صناصم 2160 ع عاصذ هه ۶و ماع ناک ۷ص ماه ماه م۸ .(2008) ۰ معصنولندی ۶ مک 62062 .3 836-3 ,(33)7-8 500160 0۳۵ 0۳9020008 م9 م۸۲ عصتاصامععه اصعص هصق عزع ده او 1 ۶٩ ع6ام8 1856 .(2017) .3 30 .5 ,70786 ۵7 سل با ,فعتاق 8۵00 .2 2 0 ,033008 عل .4 ۰ 100۳36 ۸ نکاععل2 که دمناسعص۲0 عطا فص کلمانم‌ی70 عزاط2 صز عصعفرک عصتاصم۸ 289-3 .00) 0105ع1آمرج۸ 0۳4 ,دا700 ,کع16و0 17010001 ,کاطع 00 :۷۷۵/0۲۵ 0۳۵ ۵0/۸ع37 ع1اط2 13 8 1۵۳ 020ص 6ع۳ع فصه منطکس م6006 ص۳66 ب(2017) 32 .5 وحفاوه 300 6 .8۳ مفطتنط۳۵ط8 .5 203-۰ ,(7)2 ,6۷16۷ 655 1کاظ که معا اه ۲ععاحقص هل 0661006 0اه ۳۵ منم تنعل هه جصنتعاعهت ۶و دمص .(2015) .7 مقالد2/0 6 م۸ ,81538۵ .6 148-5 ,(3)2 ,0165 اک ۳600165 ۵۵ و۸۲0 ۹۲ 70۳۳۵۱ ,736۳۳۵۵۳۵ معکد هصناعمی هزم صظ نسقصاع۷ حز کععناج 2۳ وصتاصامع۸ خصعصع 3/202 .(2018) 1۰ .ظ ,008 6۶ .0 .۳ ,تاع116 .7 1616-6۰ ,(3)07 ۵ 70 1/0962 ,۵ ۳۵ 00 م۸ فن5 عل :06۳10۵6 هه جمتاهاصعخه عزس 30۳0 .(2014) 1۰ مطقحقصقط 6 .36 متقکقه7 .۸ مطلقله[ 40 ۲۵۲۱۵960۱۵۲۳ ,۳۳۵۲۵۳۵۷۳۹۳۳۵ ]۹ 70۳۹۵ ۷۵۳/۵ ملعنمی +عصماعته ۶و معککه 05نا 1016۳۵ - ۳810668 عجله ۷ 2160ع 36 ] (لتخص۸ ,2015) ۳۰ ,ععلمصطعط +6 3 متعنعصاعصهاک مک تع 2 معکند/1 5 ۸۳۵/۳ 132015 عصنهحده اعز ه که کام‌ععصی دنل کععععد ما حلعق0 200۳ 12010 عطا 3/6028 که صعاکبرک وصناصامع۸ اصعصععصقصد/31 .(2017) بش۸ منسطصعهز1 گ مسط منوزدمط بش۸ ,ع6اص38۵ 71 1۳6۵۲190411 ,7۳۳۵ 36۳10۳۵۲۵۰ لهنمع 2/1 0۳ علواک منطعفهم.] هه دمناه‌منند ص166 ۵۴ ۳۲۵ 01 ط3/12028606 .(2017) .۲ .ظ 3 1 بلتا مطتقل۸ 6 مگ مصنل0لمتهنه7 .۸ منلحقط مش .72 مالقق1 ماگ منطک 0 آقمدمنم‌کنصدع 0۳ فوصه صعاکیرک 3/6 عع 2610۳20 نایک 40 نامه لهس 360۳66 .(2015) .2 ق1630 6 .8 ,3/0760 ول 3 3001867-1662 0۲902۵0۵۱706 ]۹۲ [۵ 70۳ نز کععز ی عطا هل 52/1885 ۶ 0671066 600 فصه للقصسد ۶م (و0۸2) عععنادم عصناصمعد ادعصعع 2/20 .(2013) 1۳ ممصنکت8۸ 40 لمعزع10مصط) که صمنعنطگنه عط1 .(2008) ب ملقتقط و۸ 6۶ 7 مطقال۵ط۸ .36 مطانص5 -197 ,(16)3 ,۸۲609 ۳٩ 0۷10۷ جوزع۸ مدع 6۷00 صعزدوعلم/2 نصصناهمصصذ هصتاصامعه 1332866۲ ۷۵8/26278۰ صذ دوعصزعاظ بوازاهازم130 که کععنا3۳ وصتاصمع۸ خصعصعع 3/20 .(2015) ۷۰ ۰ مفطتقصناگ 0۰ ,(4)1 ,3636076 ۳01۵/65 0۳۵ کک116کظ ۲7119۳۵0۶۵٩ 3610 بهزدع 13000 6 ندنام تمد 31۸5 +0 ۳۵60۳۶ بوصععصناصی 0عادععاصذ هه 10۵۳05 .(2005) .5 مقصعالذ1 1 ۵۳۳۵69 کقع 0ص 006 حلاص کاصع ماع همه کم عم عطا ۵0 کعن0د 8 طز (/002) اصعصععقصقص ناهن ماما ۶و 660000 1مصصز 15۵ .(2019) کل با مققق٩ ۹۵۵1 ۵۵ 17 ,۵۳۹961۵۲ ]۹ 0۲۳۵[ ,۲۵۹۵۵۲۵ ,71167۲۵10۳۵ له وصنصه‌کسنله8 ۷۷ که خصعصحه0ع0 ۱ رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری» شماره ۲۰» پاییز ۱۳۹۸ ص ۷۰-۷۹ 0 ألهسرک دز 5ع 0 ونسطا16 فاصم ۸ 303 اه م۸ 1 060 0نط 201 کز ومتاقص دمص ۵۶ ععصقاممصذ عطا فصه دمص مکصنذ ۵1 عهد عطا کز ۷۵۳1۵ و100 6۲00 ۵۵ مکصذ وصه بونلخطهاصمععه کم حقالزم خصقامصصذ صه کز صمتافصحصماصذ تممصحصت عاطمحعصصهی هه 2960 کز اع6اتقص نهازمی 156 اصعصم 06۷10 عنصمصمعه که علعناصمععه عطا ۶و عصده فصه تنعل ۵ 16205 ۲ع6احقص عنطا صز ماه مکصذ ۵۶ 110۶7 ععصی عط1 موصمدمعه عطا او ۵۳۵ عصنضل عطا که مناقص 0ص 6۲000۳6 عطا ما اعامسنله وصه مکاصه‌صنتاسدم عطا بط عفهه عممعنعل هزوم[ وصه طونم عطا 6 0616۳ ]۵۵ صمناهنصتصصم رما ۵ عز هصاممم لحتمصعصن۲ معندگا ۶ آهنفود ۶و خصعص ۷ محمطحذ ۵صه 8 333028660۲ اقطا معط تحصقه 156 موصعصصی عطا صز کل امطععلهای عتمق۷ فصه صقصصیمی و عع0122ععع3 ۳۵ عسنصتصفحه اه #عصنه و5 عنطا ما 16۵ عمط کعنصعصصی عهصاسه ۳۵۵ 1۵۳ ۵۷6 کصعاک ری 6۳65 60 2 زک توعد وصه امک .کععم عاصه صسففوعص وصه امد صز ماع امه 13328660۲ جنعطا صز 0616۳۵۵ ۵6 ۵ 0عع2 امد مل کعتصعصصی ع9عط 1 موهمدمع کی عطا کم 1۵۳۵ عصنضل عطا عجه 0۳0۷667 ۵ ۳۵۵0 عطا 0۵ هل عجه هه کدمتاه هه م0 ص11۳ 3/6065 هه سک ,کعن ونصط 16 عصتاصمع۸ ا مدع ععهصد/3 موصتاصهام ۸ 61 1/3028 7 ,۳۵813667108 لهنع 130 ۶و اصعصا 3060 اطعا 3۳۵۵0 +عطاع 1 مگ مه +عطصعص چاله۳ 1 ,36608 لهنساعوصز ۵۶ خصعصا 13602 ,عم امصط1 فصه ععصعنک معنامص۸ که جندنصن] مهمطوعلد1 .4 ,3 ,2

دنیای امروز، عصر اطلاعات است و اهمیت اطلاعات بر کسی پوشیده نیست. وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه، رکن مهم پاسخ گویی و تصمیمات اقتصادی آگاهانه و از ملزومات بی بدیل توسعه اقتصادی محسوب می شود. بازار سرمایه به عنوان موتور محرکه اقتصاد بر محور اطلاعات قرار دارد. جریان درست اطلاعات در این بازار منجر به اتخاذ تصمیمات صحیح و منطقی از سوی مشارکت کنندگان می شود و درنهایت، توسعه اقتصادی و بهبود رفاه اجتماعی را به ارمغان می آورد. گزارش گری مالی یک ابزار ارتباطی اصلی بین شرکت و گروه های مختلف ذینفع در شرکت است. منافع زیادی را که سیستم حسابدای مدیریت برای شرکت های تولیدی به همراه دارد، موجب شده تا این پژوهش با هدف بررسی پذیرش روش های حسابداری مدیریت در بنگاه های کوچک و متوسط انجام گیرد. شرکت های کوچک و متوسط به عنوان موتور محرک اقتصاد کشور محسوب می شوند. این که این شرکت ها در ارزیابی های مالی خود زیان ده نباشند و همواره در مسیر پیشرفت قدم بردارند نیازمند بررسی دقیق و حتی بازنگری در روش های مدیریتی و حسابداری می باشد.

403516

واژگان کلیدی: جرائم علیه اموال جرائم خشونت آمیز نابرابری درآمدی, علیت دوطرفه آزمون ۱ استادیار و عضو بای علمی دانشگاه مفید 00510) نصزم 05 هه ۳ دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی دانشگاه مفید. 00721000.607ن160۳02100200 .2/0220 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۴ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی, ناصر الهی و محمد کردعلیوندی نابسامانی های اقتصادی- اجتماعی در جوامع امروزی باعث بروز انواع جرائم می شود که در این میان, نابرابری درآمدی» یکی از ريشه ای ترین عوامل آن است؛ زیرا هنگامی که درآمدها برای رفع نیازها کافی نباشد. این امر موجب پیدایش ناهنجاری های اجتماعی و فساد می گردد و افراد به مقایسه سطح درآمد خود با درآمد دیگر افراد جامعه می پردازند. همچنین افرادی که زمینه اختلاس و ارتشا برایشان فراهم است. ممکن است بدان دست بزنند. افرادی هم که از چنین امکانی برخوردار نیستند. با گسترش این انحراف ها و تبدیل ناهنجاری ها به هنجارهای اجتماعی» ريشه های نظام اجتماعی به خطر می افتد. از طرفی جرائم- با تضعیف سرمایه های انسانی و مادی جوامع- به عنوان یکی از موانع رشد و توسعه کشورها به شمار می رود. جرائم و آسیب های اجتماعی با ایجاد نااطمینانی و افزایش ریسک در فعالیت اقتصادی» موجب کاهش انگیزه سرمایه گذاری و کارآفرینی در فضای کسب و کار می شود. همچنین جرائم باعث انحراف نیروی کار شاغل در فعالیت های قانونی به سمت فعالیت های غیر قانونی می گردد. به علاوه: بخش قابل توجهی از منابع مالی کشورها برای کنترل و پیشگیری از جرائم در بخش های امنیتی و قضایی هزینه امی شود. بنابراین افزایش جرائم در بلندمدت»زشد و توسعه کشورها را باامشکل مواجه می کند. ضمن اینکه در بلند مدت. یک رابطه دو سویه بینانواغع جرائم بالاخص جرائمعلیه اموال و نابرابری درآمدی به چشم می خورد. همچنین اطلاعات آماریخاکی از گسترش معضل جرا درایران طی دو دهه اخیر بوده ولی شاخص های نابرابری درآمدی (از جمله ضریب جینی) نشان از بدتر شدن توزیع درآمد ندارد. لذا مطالعه حاضر در صدد است تا رابطه علیت دوسویه میان جرائم و نایرابری درآمدی را مورد مطالعه در مقاله حاضر پس از مقدمه بخش دوم به مبانی نظری تحقیق و تبیین رابطه علیت بین جرایم و توزیع درآمد می پردازد. در بخش سوم» مطالعات پیشین مرور» و سپس در بخش چهارم» مبانی نظری تحقیق با توجه به علیت هیسائو عرضه می شود. بخش پنجم» به آزمون علی هیسائو بین جرائم و نابرابری درآمدی و بخش آخر به ارائه پیشنهادهای"سیاستی و پژوهشی اختضاص یافته است. آسیب‌های اجتماعی به هر رفتاری گفته می‌شود که برخلاف هنجارهای اجتماعی از فرد سر زده و کار کرد وی را مختل کرده و به تبع آن» کارکرد خانواده و جامعه را تحت الشعاع قرار می دهد (ساروخانی ۰ ۵۲۴). در تعریفی دیگر آسیب يا کجروی اجتماعی به هر نوع عمل فردی یا جمعی اطلاق 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال نوزدهم - شماره اول - بهار ۱۳۹۸ ۸۵ می شود که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عام عمل جمعی جامعه» محل فعالیت کنشگر قرار نمی گیرد و لذا با منع قانونی و قبح اخلاقی و اجتماعی مواجه می گردد (عبداللهی» ۰۱۳۸۱ ۱۵). در رابظه پا تحلیل اقتصادی جرم:. نظریات: منسایهی ارائه شده است: مطالعات کری.یگر جر مهم ترین پژوهش های پیرامون اقتصاد جرم می باشد. وی با بهره گیری از یک تحلیل اقتصادی, رقتار عقلایی انسان ها را مورد تأکیدآقرار می دهد از دیدگاهبگره نجرم یکت فعالیت یا یک صبعت اقتصادی است (1968 ,166۲ع136). به نظر او افراد بر اساس نظریه انسان عقلایی و با تحلیل هزینه- فایده» به مقایسه میزان درآمد ناشی از کار در فعالیت های قانونی و غیر قانونی می پردازند. او برای تبیین موضوع از بعد اقتصاد خرد» تابع زیان اجتماعی فرد مجرم را طراحی می کند که با حداقل سازی تابع زیان اجتماعی نسبت به دو متغیر احتمال دستگیری و اندازه مجازات. می توان به نتایج مهمی در زمینه انگیزه افراد نسبت به جرم پی برد. ارتکاب جرائم با افزایش احتمال دستگیری و مجازات کاهش می یابد. و در واقع» مطلوبیت مورد انتظار ناشی از جرم کاهش می یابد. همچنین با افزایش درآمد و آموزش» انگیزه افراد برای ورود به فعالیت های غیر قانونی کاهش می یابد (177 :10104). بورگیگنون(2004 ,له 6۲ 130۳8180) معتقد است. مجرمان افرادی هستند که منابع اقتصادی آنها در سطح پایین تر از یک سطح آستانه درآمّدی"للی باشد که در واقع» تابعی از مطلوبیت انتظاری ناشی از فعالیت مجرمانهاست.هام*دوم. ارزش انتظا(2))ارتکاپ*فعالیت مجرمانه است که با متغیر احتمال دستگیری, مجازات و شاخص درستکاری مرتبط است. نرخ ارتکاب جرم» تابعی از متغیرهای توضیحی است که به.نخوی با.سطح:درآمد و توانایی مالی افراد.در ارتباط اند. در شرایط نامناسب اقتضادی نظیر پایین بودن اسطحلاه یمرد ,و درل احتهالا شرکت: افراد: در فعالیت:های مطابق نظریه بارنبویم (2008 ,۳2۵۲6100110)» جرائم می توانند نابرابری درآمدی را افزایش دهند. فرض کنید که افراد می توانند با خرید محصولات امنیتی» از اخود در برابر جرائم حفاظت کنند. حفاظت نهایی که با فراهم شدن کالاهای امنیتی ایجاد می شود. با سطح وسایل حفاظتی از قبل تهیه شده توسطمالکان اموال«(مطلی ادلکع امتیتش:/کاقشی می این بتابراین» افواه‌کم ذرآمت:برای رسیفق به نقطه بهینه از جهت امنیتی» نسبت به افراد ثروتمند» می باید بخش بزرگتری از درآمدشان را برای خرید کالاهای حفاظتی هزینه کنند. در نتیجه. توزیع درآمد قابل تصرف با لحاظ هزینه های حفاظت در مقابل جرائم» نابرابرتر از قبل خواهد بود. بر اساس این نظریه» جرائم توزیع درآمد قابل تصرف را محدب می کند؛ زیرا از انجا که ثروتمندان برخلاف فقرا نسبت کمتری از درآمدشان را برای رسیدن به نقطه بهینه تأمین امنیت صرف می کنند. منحنی توزیع درآمد آنها. کمتر به سمت راست انتقال پیدا می کند. وقتی نرخ جرائم صفر است درآمد و درآمد قابل تصرف دقیقا یکی هستند. اما با افزایش 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۶ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی, ناصر الهی و محمد کردعلیوندی جرائم. درآمد قابل تصرف افراد در سطوح مختلف درآمد. به سمت پایین انتقال یافته و این به معنای در نظریه بی سازمانی! شاو و مک کی (3/107)۵7 200 502۷) نابرابری های اقتصادی- اجتماعی. موجب مهاجرت افراد کم درآمد به مناطق با نرخ تحرک جمعیتی و تنوع فرهنگی بالا می شود. در چنین مناطقی» نهادهای معمول کنترل کننده اجتماع نظیر خانواده و مدرسه ضعیف هستند و توانایی کنترل رفتارهای اجتماعی افراد را ندارند. به همین جهت. نرخ بزهکاری و جرائم در مرتن با ظرح نظريه قشضار ساختتازی #,رفتارهای |اتجرافی .و آسیب زا را تتيجه قشارهای جانمه می داند که بعضی مردم را وادار به انحراف می کند. در این نظریه عدم توازن میان اهداف و آرزوهای آفراد (نظیر پول, قدرت.و مقام) و آمکانات در ذفسترس افراد برای: رسیدن.یه این اقداف مشبع اولید بی هنجاری شمرده می شود (شلر و کریستین» ۱۳۹۰). بخشی از جامعه به علت فقدان امکانات و فرصت های لازم جهت دستیابی به اهداف شان» دچار سرخوردگی و ناامیدی می شوند؛ و همین امر زمینه ارتکاب جرائم مختلف را در جامعه افزایش می دهد. جرائم علاوه بر هزینه های مالی و روانی که برای آسیب:دیدگان و قربانیان خود دارد. مبالغ گزافی را برای پیشگیری» تعقیب و مجازات افراد متخلف بر کشورها تحمیل می کند. پژوهشگران در زمینه هزینه ها و آثار اقتضادی جرائم: از تعاایف یرای تک 4 افاوقشادی جرائم استفاده می کنند؛ اما به صورت کلی, می توان آثار اقتصادی جرائم را به دو دسته آثار خردو کلان تقسیم بندی کرد. آثار اقتصاد خردی» بیشتر به صورت هزینه های مستقیم مرتبط با افراد قربانی و قربانیان بالقوه که در معرض خطر جرائم قرار دارند» شناخته می شوند که بر افراد» شرکت.های تجاری و مالی و بخش * هزینه های پیشگیری از جرائم: نظیر طرح ها و اقداماتی که برای جلوگیری از جرائم مختلف صورت می گیرد. مانند فراهم کردن تجهیزات امنیتی و هشدار دهنده؛ ۹ هزینه های خسارت به اموال و هزینه های درمان قربانیان؛ ۹ هزینه های واکنش به جرائم مختلف: هزینه های مراجعه به دستگاه قضاییه جهت محاکمه زیان های جرائم صرفا به هزینه های اقتصادی يا فیزیکی محدود نمی شوند» بلکه عمدتا دارای تأثیرات غیرمستقیم اقتصادی ناحیه ای و ملی هستند. که از آنها تحت عنوان اثرات کلان اقتصادی 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال نوزدهم - شماره اول - بهار ۱۳۹۸ ۸۷ جرائم یاد می شود. همان گونه که دتتو و اترانتو معتقدند که جرائم شبیه مالیات. بر کل اقتصاد تحمیل می شود و سرمایه گذاری های داخلی و خارجی را با مشکل مواجه می سازد +۵ 1610110) (2010 ,01۳2010. جرائم دارای آثار اقتصادی متعددی هستند که در اینجا به آنها اشاره می کنیم. آثار اقتصادی جرائم عبارتند از: افزایش فقر که این مشکل زمانی شدیدتر می شود که فساد با افزایش انگیزه ها به سرمایه گذاری در پروژه های سرمایه بر و کاهش سرمایه گذاری در پروژه های کاربر فقر را افزایش می دهد. گرایش به چنین استراتژی سرمایه گذاری, فقرا را از فرصت های شغلی و کسب درآمد محروم می کند(5 ,1998 ,ل۵ 21 ۲1012)) . همچنین صدور چک های برگشتی یکی از جرائم است که با کاهش امنیت اقتصادی: افزایش ریسک قعالیت های اقتصادی: تحمیل هزینه های قضایی به افراد و بنگاه های تجاری و افزایش هزینه های مبادلاتی» موجب افزایش هزینه های تولید و کاهش کارآیی بنگاه های تجاری(7-8 00 ,100) و به دلیل نامتقارن بودن اطلاعات در فضای نااطمینانی, تخصیص ناکارآمد منابع تشدید می گردهد (190 ,2002 ,13۳6۲008). همچنین افزایش فساد و جرائم اداری با کاهش يا تضعیف نقش های اساسی دولت (در اعمال قوانین» حمایت از حقوق مالکیت و غیره)» موجب کاهش توانایی دولت در اجرای قوانین می شود. به همین جهت. با افزایش فساد و گسترش جرائم همچون رشوه و اختلاس, توانایی دولت ها درابهبود فضای کسب وکار و شرایط اقتصاد کشور کاهش می یابد (27 ,7302,:1998)* نکته جالب توّجّه؛کاهشی"قیمت دارایی ها به سبب افزایش جرائم است. پژوهشی که در ریودوژانیرو برزیل برای دوره زمانی ۲۰۰۸-۱۱ انجام شد. نشان می دهد که با ارتقای اقدامات‌پیی ود هجراتم نظیرق یه تگهقیمت اموال در این مناطق افزایش یافته است(23 ,2012 ,2/2061 8 ,126 ۳1901) . با گسترش فساد و جرائم علیه اموال انگیزه افراد برای افزایش کارآیی وابهره وری درافعالیت های مولد. کاهش می یابد. عمده مطالعات در این باب بر تأثیر نابرابری درآمدی بر جرائم متمرکز است و مطالعاتی که به تحلیل رابطه علّی جرائم بر نابرابری درآمدی بپردازد. را می توان به دو بخش تقسیم کرد. بخشی که به نحو صریح به علیّت جرائم برای نابرابری بپردازد که مطالعات آن» کمتر از مطالعات تأثیر نابرابری درآمدی بر جرائم است. بخش دیگر مطالعات. اثر جرائم بر نابرابری را از کانال عوامل دیگری مثل اقتصاد زیر زمینی یا اقتصاد سایه تحلیل کردند. همچنین مطالعات فراوانی به رابطه ‏ علّی فساد و نابرابری پرداخته اند که عمده هدف نویسندگان از فساد فساد اداری و فساد بوروکراسی در دولت و اثر آن بر متغیرهای اقتصادی از جمله رشد اقتصادی و نابرابری درآمدی است. گرچه اگر ما فساد اداری و فساد بروکراسی در دولت را نوعی از جرائم تلقی نماییم؛ می توان این نوع مطالعات را با هدف تأثیر جرائم 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۸ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی, ناصر الهی و محمد کردعلیوندی ۳-۱. مطالعات مرتبط با تأثیر نابرابری در آمدی بر جرائم حسینی نژاد (۱۳۸۴)» با استفاده از یک مدل تحلیل بازاری جرم نشان می دهد که افزایش نابرابری» اثری افزایشی بر میزان سرقت اتومبیل و در مقابل, افزایش هزینه های انتظامی و نیز رشد اقتصادی دارای اثر کاهنده بر میزان سرقت اتومبیل دارد. از سوی دیگر افزایش نابرابری دارای اثر مثبت و صادقی و همکاران (۱۳۸۴)» با استفاده از داده های مقطعی- سری زمانی عوامل اقتصادی جرم را در ۲۶ استان طی دوره (۱۳۷۶-۱۳۸۰) مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیدند که متغیرهای نرخ بیکاری, نابرابری درآمدی و صنعتی شدن» از جمله متغیرهای مهم و تأثیرگذار بر سرقت در کشور بوده و افزایش یک درصدی در متغیرهای نرخ بیکاری و نابرابری درآمدی» به ترتیب» منجر به افزایش ٩۹ درصد و ۰۶*۹۸ درصدی در نرخ سرقت می شود. مهرگان و گرشاسبی فخر (۱۳۸۸)» با استفاده از مدل نیلسون» به بررسی ارتباط میان سرقت و نحوه توزیع درآمد در ایران در دوره زمانی (۱۳۸۵-۱۳۶۳) می پردازند. نتایج نشان می دهد که بین توزیع درآمد (با استفاده از هر دو معیار نابرابری درآمد) و نرخ سرقت» رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. مجید مداح (۱۳۹۰) :رابطه میان نابرابر یکی وا رامل مانتد فقر را با جرائمی مثل قتل عمد» خشونت و سرقت وسایل نقلیّهبا؛استفاده از الگوی دادهقای تلفیقیی در سطح استان های کشور مورد بررسی قرار داد. نتایج حاصل از تخمین مدل های جرم؛ رابظه مستقیم میان نابرابری درآمدی و جرائم قتل عمد و سرقت وسایل نقلیه را با ضرایب (۰,۰۸۴) و (۱,۳۳۲) تصدیق می کند. این یافته نشان می دهد بالا بودن نابرابری درآمدی منجر.به افزایش جرائم.در سطح استان های کشور شده است. و نابرابری درآمدی اثر قوی تر بر جرم سرقت نسبت به قتل عمد دارد. سیداسداله (۱۳۹۲)» اثبات کرد که افزایش نابراتژیآمنجر به افزایش جرائم خشونت آمیز می شود. مداخ و متقی فراهانی (۱۳۹۳): در پژژوهشی ائگل کردند که رابظه تعادلی بلندمدت بین ارزش چک های بلامحل و شاخص بهای کالاها وخدمات مصرفی, نرخ بیکاری و ضریب نابرابری درآمدی وجود دارد. در این مقاله اثر شوک های متغیرهای اقتصادی بر ارزش چک های بلامحل با به کاربردن مدل خودرگرسیون برداری مورد آزمون قرارگرفته است. نتایج حاصل از استفاده مدل خود رگرسیون برداری» نشان می دهد که واکنش چک های بلامحل نسبت به شوک های وارده از سوی شاخص قلیست :هاراترخ بیکاری ونابرابری ,که اقلی) متمیه ب رک راد دای رانه مشفی می باشف: مطالعات خارجی فراوانی نیز به بررسی ارتباط علّی بین نابرابری درآمد و جرائم پرداخته که نتایج برخی از آنها حاکی از وجود رابطه علّی مثبت و معنی دار بین نابرابری درآمدی و جرائم بوده ولی نتایج بعضی از تحقیقات. نشان از عدم اثبات رابطه علی بین این دو می باشد. 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال نوزدهم - شماره اول - بهار ۱۳۹۸ ۸۹ ارلیچ (1993 ,طع۶11ظ۳) ۰ در مطالعه خود با استفاده از روش پانل دیتا و با لحاظ کردن اثرات ثابت برای مقطع زمانی ۱۹۵۰-۵۱ در ایالات امریکا نشان داد که افزایش یک درصدی در نرخ زندانی و نرخ متوسط جریمه» به ترتیب ۰,۵۳ و ٩,۰ درصد از ارتکاب سرقت در ایالت های آمریکا می کاهد. در خالی, که افزایش یک درضدی :در اضریب جینی و نرخ بیکاری: ارتکاب سرقت‌برا به ترتیب 1,۷۹ دونگ و زونگ (2010 , 71081۳7 6۲ ,7۵ 1208700)» با استفاده از داده های پانل (اثرات ثابت و تصادفی) برای ۳۷۷ منطقه مختلف از انگلستان و ولز در دوره زمانی ۲۰۰۲-۲۰۰۷ نشان می دهد که ضریب نابرابری (دستمزدی) در سطح معناداری ٩۹ درصد برای جرائم انواع سرقت و کلاهبرداری» مثبت ومستاذار استته در حالی که.یرای جراتم خضونت: آمیزنمواد مسختر اثر متفی آدارد: ۱ واحف افزایشن در نابرابری دستمزدی,» سرقت را ۰,۱۷ درصد و کلاه برداری را ۶ درصد افزایش می دهد. مورگان کلی (2000 ,/([[ع)7)» بر اساس اطلاعات ۷۰۰ شهر آمریکا در سال ۱۹۹۱ با استفاده از مدل اقتصاد سنجی 781۸6 رابطه بین نابرابری و جرائم علیه اموال و جرائم جنایی را بررسی می کند. یافته های پژوهش نشان داد که نابرابری درآمدی بر جرائم جنایی» اثر قوی و معناداری دارد؛ در حالی براش (2007 ,۳3۳۵۶)» نیز بااستفاده از داده های سری زمانی:و.داده های مقطعی در دوره زمانی ۹۰-۰ ارتباط مثبت بین نرخ جرم و افزایش نابرابری درآمد.را بر اساس تحلیل مبتنی بر داده های سری زمانی و تحلیل داده های سری زمانی نشان می دهد: دورنته (2012 ,1722016)» با استفاده از داده های پانل و مدل اثرات ثابت و تصادفی» نشان می دهد که بین نابرابری درأمدی و جرائم علیه اموال, جرائم خشونت آمیز در ایالات متحده» ارتباط منفی قوی وجود ذارد: اما با وجود افزایش آابرا یه ر یط در دوره زمانی ۱۹۸۱-۱۹۹۹+انرخ جرائم بدشذدت کاهش یافتد است که.می تواند: پل دلیل عواس9 ذیگر باگد: مطالعه فاجینزیلبر و همکاران (2002 ,أ۵ 61 ۳12[1271067)» برای یک نمونه از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و با استفاده از مدل /۸/18ت) نشان می دهد که افزایش در نابرابری درآمد نرخ بورگیگنون و همکاران (2003 ,له 61 130۵1۳8118100)» دزیافتند که تجزیه و تحلیل های مقطعی. اثرات مثبت قابل توجهی بین نابرابزی و نرخ جرم و جنایت را نشان.می دهد. آنان با استفاده از داده های پانل و سری زمانی در ۷ شهر از کشور کلمبیا برای سالهای ۰۱۹۸۵-۲۰۰۰ به این نتیجه دست یافتند که ارتباط اندکی میان نابرابری درآمد و میزان جرم و جنایت وجود دارد. نیلسون (2004 ,8111890)» تأثیر سطوح مختلف نابرابری درآمدی در طی این دوره بر انواع جرائم 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۹۰ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی, ناصر الهی و محمد کردعلیوندی را بررسی می کند. نتایج مطالعه نشان می دهد که یک واحد افزایش در نسبت افراد با درآمد کمتر از درصد از درآمد متوسط جامعه, نرخ کلی جرم را ۲,۹ درصد افزایش می دهد. گوستاوسون و دالبرگ (2005 ,120106۲8 :68 ,7118121۷89012))» نشان می دهند که در سوئد. تفکیک اثرات درآمد دائمی و موقتی مهم است. در حالی که افزایش در نابرابری درآمد دائمی» ارتباط مثبت و قوی با انواع جرائم سرقت دارد اما افزایش در نابرابری در درآمد موقتی و زودگذر اثر معناداری دمومبنیز و اوزلر (2005 ,0216۲ :۵ ,068/[ط6101(آ) در آفریقای جنوبی نشان می دهند که نابراپری (شاخص آنتروپی تعدیل شده) در نواحی مختلف» ارتباط معناداری با سرقت دارد؛. و مجرمان در مناطق پر درآمد بیشتر مرتکب جرم می شوند که حاکی از این است که درآمد و بازدهی حاصل از جرم؛ از عوامل اصلی در وقوع جرائم علیه اموال می باشد. ضمن اینکه ارتباط بین جرائم خشونت آمیز و سطح هزینه ها به صورت [آ معکوس است. اسکارزافا و سوآرز (2009 ,502765 :6۵ 50072212۷6)» اثر نابرابری درآمدی بر جرائم مالی را با انتخاب ۶۳۹ نمونه از ایالت سائوپلو برزیل در دوره ۲۰۰۰-۲۰۰۴ و با بهره گیری از روش حداقل هوهتا (2012 ,۳1۷01۵)» با استفاده:از ذاده های ۳۳۷ شهر فنلاند. در دوره زمانی ۱۹۹۵-۲۰۰۹ ارتباط بین نابرابری درآمدی و نرخ جرائم را مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان می دهد که بین سرقت و نابرابری درآمدی. ارتباط مثبت"و معنادازی وجود دارد؛ دز حالی: که بین؛نابرابری درآمدی و جرائم ۳-۲. مطالعات مرتبط با تأثیر جرائم بر نابرابری در آمدی مطالعاتی که به تحلیل رابطه علّی جرائم بر نابرابری درآمدی بپردازد» را می توان به دو بخش تقسیم کرد. بخشی که به نحو صریح به علیت جرائم برای نابرابری بپردازد و بخشی که به اثر جرائم بر نابرابری از مسیر عوامل دیگری مثل: اقتصاد. زیر زمینی یا اقتضاد سایه و یا فساد ادازری و فساد بروکراسی در دولت و اثر آن بر متغیرهای اقتصادی از جمله رشد اقتصادی و نابرابری درآمدی پرداختند. گرچه اگر ما فساد اداری و فساد بروکراسی در دولت را نوعی از جرائم تلقی نماییم» می توان این نوع مطالعات را با هدف تأثیر جرائم بر نابرابری تلقی کرد لذا تحلیل اين بخش, ظریف تر از بخش قبلی است؛ و دلیل عمده آن اثرگذاری مبهم جرائم بر نابرابری درآمدی است؛ زیرا اولا؛ توزیع درآمد (و نقطه مقابل آن نابرابری توزیع درآمد)» از متغیرهای بسیار پیچیده در اقتصاد بوده و عوامل فراوانی بر آن موثر است و ثأنیا جرائم به صورت چند وجهی و متضاد می تواند بر نابرابری موثر باشد. لذا میزان تأثیر 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال نوزدهم - شماره اول - بهار ۱۳۹۸ ۹ جرائم بر آن را نمی توان به طور مشخص نشان داد و شاید به همین دلیل است که محدوده ت در این زمینه بر اساس فرم های خلاصه شده اقتصاد سنجی, به جای فرم های ساختاری انجام پذیرفته است. مضافا اينکه عوامل نابرایری توزیع درآمد به حسب جوامع مختلف؛ متفاوت بوده و درجه اثرگذاری عوامل بر آن و اینکه نابرابری از کدام مسیر و به واسطه کدام عامل موّثر می تواند بر نابراپری اثربخش باشد نیز به حسب جوامع می تواند متفاوت باشد. همچنین» این هدف مهم اقتصادی از اموری است که بسیار کند بهبود می یابد» و در نتیجه, تبیین علیّت جرائم بر آن» محدودیت های خاص خود را دارد. گرچه همچنان که در مقدمه این بخش عنوان شنه عمذه سطالغات: بذ علیت فساه برای نابزایری: پرذاختنه: کل با عموسیتا تفسیر جراقم که قنامل فساد (فساد اداری و فساد بروکراسی اداری) می گردد. می توان تحقیقاتی که به اثبات رابطه ‏ علّی جرائم برای نابرابری درآمدی پرداخته اند را نیز از زمره این تحقیقات تلقی کرد. در عین حال, تنها تحقیقی که به طور مستقیم به تأثیر جرائم بر نابرابری درآمدی پرداخته, کار فریدریش و مندل (2012 ,3/2006 :6 1۵ ۳۳190) است. آنها در پژوهشی تحت عنوان «جرم ارزش مسکن و نابرابری»» نشان دادند که با افزایش اقدامات پلیس ریودیوژانیروی برزیل دردوره زمانی ۲۰۰۸-۲۰۱۱ با کاهش جرائم سرقت» قتل و افزایش امنیت و سرمایه گذاری » قیمت مسکن در این مناطق ۱۵ درصد افزایش یافته است و نابرابری در درآمد واثروت«در ای مناطق کاهشن"یّافته,است: ولی بقیه تحقیقات عمدتا بر تأثیر فساد ابر نابرابری توزیع ادزآمد,متمرکز اند که ذیلا به تعدادی از تانزی (1998 ,172702)» معتقد است که فساد.اداری» نقش باز توزیعی دولت را تغییر می دهد و از این رو افراد با نفوذ از منافع سرشار پروژه های دولتی بهره می برنند و توانایی دولت را در بهبود توزیع درآمد و عادلانه تر کردن سیستم اقتصادی کاهش می دهند. هونگ لی و همکاران (2000 ,ل۵ 61 بآ .7)» نشان می دهند که تأثیر فساد بر روی ضریب جینی به صورت 7آ وارونه است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که تأثیر مخرب فساد در اقتصادهای با بخش دولتی بزرگ» بیشتر است و در کشورهای با توزیع دارایی های نابرابرتر فساد اثر اندکی بر روی نابرابری درآمدی دارد اما زشد اقتصادی را به شدت کاهش می دهد. پالدم مارتین (2000 ,ط8/2710.88۵1027)» در مقاله ای تخت عنوان «الگوی فساد کشورها» برای دوره زمانی ۱۹۹۰-۱۹۹۹ با بررسی متغیرهای.رشد درآمد سرانه؛ نرخ تورم» شاخص آزادی اقتصادی و متغیر مجازی فرهنگ برای کشورهای مختلف جهان, نشان می دهد. با حرکت از اقتصادهای فقیر به سمت کشورهای توسعه یافته و با درآمد بالا فساد به شدت کاهش می یابد. هم چنین در دوره 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۹۲ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی, ناصر الهی و محمد کردعلیوندی گوپتا و همکاران (1998 ,ل۵ 61 .71018)) ۰ با استفاده از مدل 01.5 و استفاده از داده های مقطعی- سری زمانی در دوره ۱۹۸۰-۱۹۹۶ بااستفاده از متغیرهایی همچون» ضریب جینی» فقر تولید ناخالص داخلی, و شاخص نابرابری آموزشی» نشان می دهند که یک واحد افزایش در انحراف استاندارد نرخ رشد فساد ضریب جینی را ۵,۴ درصد افزایش و نرخ رشد درآمد فقرا را ۷.۸ درصد در سال کاهش می دهد. همچنین نتایج مدل, حاکی از این است که افزایش نابرابری درآمد ناشی از فساد مالی رشداقتصادی را کاهش و به همین جهت. فقر را شدت می بخشد. جونگ سونگ و سنجیو کگرام (2005 ,161287270 520[66۷ 6 ,7008-5108) » با استفاده از داده های ۱۲۹ کشور در جهان در دوره زمانی ۱۹۹۶-۱۹۹۸ با بهره گیری از مدل 251.8 نشان می دهند که فساد رابطه معناداری با نابرابری درآمدی دارد. همچنین یک واحد افزایش در انحراف آیختانداره واخصی رل شیاه( اتخراف استانها ترا بر کرامدق ارضویتب خیی را ۳ب کاحی می دهد. علاوه بر این شواهدی وجود دارد که نابرابری درآمدی باورها و هنجارهای جامعه را نسبت به فساد تحت تأثیر قرار می دهد به همین جهت فساد با گسترش نابرابری درآمدی در جوامع آنها را در دور باطل نابرایری و فساد قرار می دهد. دینسر و گانالپ (2008 ,01۳۵10 ۵ 67ع12106) ۰ اثر فساد بر نابرابری درآمدی و فقر را با استفاده از داده های مقطعی و سری زمان‌وبرای«دوژه: 1۹۹۷+ (3۷۹۸ر۵۸#,ایالت آمریکا مورد بررسی قرار داده اند. برای آمار فساد» از آمار مقامات«وولسی )که به جهات"خاائم‌یظ تبط با فساد محکوم شده اند» استفاده شده است. آنها با استفادهه از درجات مختلف تنفر از نابراثری درشاخص اتکینسون» نشان می دهند که با افزایش ضریب تخمینی فساد و افزایش. درجه تنفر از نابرابری» تأثیر فساد بر کرانه پایین توزیع درآمد» بیشتر و این به معنای تأثیرشدیدتر فساد بر گروه:های کم درآمد است. در این بین» مطالعاتی نیز به تأثیر جرائم بر نابرابری از کانال اقتصاد سایه پرداختند. محققان معتقدند که افزایش اقتصاد سای درآمفمالیاتی دوگ (اندازهگهه) را کاگش داده و بر اسان دیدگاه: کیتژی و نتوکلاسیکی, آثرات متفاوتی را بر رش اقتصادی کارد و بانقیم»آثر آق بر نابرایری:درامدی میهم است: محققانی مثل تراساوا و گاتس (1998 ,662165 200 1673921۷2) معتقدند که رابطه بین اندازه دولت و رشد اقتصادی در کشورهای کمتر توسعه یافته. مثبت و در کشورهای توسعه یافته» منفی است؛ لذا می توان بیان کرد که رابطه بین اقتصاد سایه و ازشد اقتصادی به سطح توسعه یافتگی همچنین در مطالعه توماس (1999 ,11301389) نیز به مرحله توسعه یافتگی (بر اساس 17۳ سرائه) آشاره شده است: که پیشرفت اقتصادی ارتباط منفی .با اندازه اقتضاد سایه دارد. 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال نوزدهم - شماره اول - بهار ۱۳۹۸ ۳ کار و ساها (2012 ,52102 200 16۵۲) ۰ معتقدند که در کشورهای آسیایی» در صورت وجود اقتصاد بررسی نیکوپور و شاه حبیب اه (۲۰۱۰)» نشان از رابطه مثبت بین اقتصاد سایه و فقر برای کشورهای در حال توسعه و رابظه: احتفی برای کشورهای توسعه یافته است: والنتینی (2007 ,1ط172160) معتقد است که انحراف درآمدی که جذب اقتصاد سایه می شود با توجه به مقیاس دستمزدهای قانونی» منجر به کاهش نابرابری درآمدی می گردد. در مطالعه احمد و همکاران (2007 ,۵1 61 ۸۳۳64) رابطه بین اقتصاد سایه و نابرابری درآمدی, مطالعه اشنایدر (2005 ,521361067) و اشنایدر و همکاران (2010 ,أ۵ 61 521261067) » نشان می دهد که اقتصاد سایه اثر معناداری بر رشد اقتصادی کشورهای دارد؛ ولی این اثر برای کشورهای در حال گذار و 01۳270 مثبت و برای کشورهای در حال توسعه, منفی است. این در حالی است که چانگ و گرادستین (2004 ,6۳208161 200 308))) و روسر و همکاران 2000 ,له 6۲ ,30996۲) (2003 :8» رابطه بین اقتصاد سایه و نابرابری درآمدی را مثبت گزارش کردند. تانزی (1999 ,7202)» معتقد است افزایش,خجم وادخالت دولت در اقتصاد ممکن است زمینه آینگر و همکاران (1988 ,[۵ 2۲ ۸38106۲) در مطالعه ای اثر افزایش اندازه دولت بر گرایش به لوآیزا (1996 ,ق0872.]) » نشان داد که در بسیاری از کشورهای امریکای لاتین در سایه مقررات سخت سنتی و نهادهای دولتی ناکارآمد گسترش:دامنه اقتصاد غیررسمی باعث کاهش رشد اقتصادی در مطالعات داخلی تنیز می توان بهمظالعه: اسلا و جلیلگ (۱۳۹۴: ۹۱-۱۰۹) اشاره کرد. آنها با آزمون شکست ساختاری و استفاده از مدل برای دوره زمانی ۱۳۵۰ تا ۱۳۸۹ نشان دادنن که اثر اقتصاد سایه بر نابرابری» مثبت است. همچنین گسترش دولت موجب افزایش نابرابری گردیده است. علاوه بر آن» اثر اقتصاد سایه در هم زمانی با رشد اقتضادی و اندازه دولت, حاکی از آن است که در همان طور که در مقدمه این بخش اشاره شد. عمده مطالعات صورت گرفته مرتبط با موضوع تحقیق بر تأثیر نابرابری درآمدی بر جرائم تمرکز دارند» و نابرابری درآمدی را در کنار عواملی نظیر گسترش حاشیه نشینی» فقر» بیکاری و تورم» از علل اصلی بروز جرائم برمی شمرند و پژوهش هایی نیز به تأثیر و نقش جرائم بر گسترش نابرابری درآمد پرداخته اند. به همین جهت در این تحقیق به 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۹۳ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی, ناصر الهی و محمد کردعلیوندی بررسی اثرات متقابل و تعیین رابطه علیت میان نابرابری درآمدی و جرائم پرداخته می شود. هدف عمده این تحقیق» آزمون علیت دوطرف بین جرائم و متغیر اقتصادی توزیع درآمد با استفاده از آزمون علیت هیسائو! می باشد. این آزمون در واقع» تعدیل شده و یا اصلاح شده آزمون علیت گرانجر می باشد. آزمون علیت گرانجر زمانی معتبر است که متغیرهای سری زمانی» هم انباشته نباشند. آزمون علیت گرانجر نسبت به انتخاب طول وقفه بسیار حخساس است (دباغ و آفنداک. ۶۱۳۹۱ ۰ اگر در این آزمون» طول وقفه انتخابی کمتر از طول وقفه واقعی باشد. نتایج؛ تورش دار خواهد بود و درصورتی که طول وقفه انتخاب شده» بیشتر از حالت بهینه باشد. در این حالت پارامترهای برای رفع این مشکلات. از آزمون هیسائو استفاده می شود. این روش» ترکیب دو روش علیت گرانجر و خطای پیش بینی نهایی آکاییک؟ می باشد که به عنوان میانگین مربعات خطای پیش بینی" روش علیت هیسائو دو مرحله دارد در مرحله اول, مدل های خودرگرسیونی متغیر وابسته تخمین زده می شوند. نخست متغیر وابسته :با ایک وقفه برآورد می شود سپس با بهره گیری از دو وقفه. متغیر وابسته را برازش داده و به همین شیوه ادامه می دهیم. در حقیقت» 1 رگرسیون به صورت زیر که در آن» 1 از اتا 30 و نشان دهنده طول وقفه است. جهت تعیین:13(وقفه بهینه)» بهتر است ابتدا طول وقفه را بزرگ انتخاب کرده و پس از هر تخمین, متناسب با 1 مقدار 11۳16 (خطای پیش بینی) را برای هر کدام از رگرسیون ها به شکل زیر محاسبه می کنیم. در این معادله 1 بیانگر تعداد. نمونه و ۳8۳۳ و 155 به ترتیب» خطای پیش بینی و مجموع مربعات خطا می باشد. مقّار بهینه (*) طول وقغّلا ای است که کمترین ۳81 را ایجاد کند. در مرحله دوم این آزمون» با استفاده از *133 انتخاب.شده» رگرسیون متناسب با آن تخمین زده می شود. اما این بار متغیر دیگر اضافه شده و فرآیند تکرار تخمین با توجه.به *13 ثابت و تکرار وقفه 13 برای 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال نوزدهم - شماره اول - بهار ۱۳۹۸ ۹۵ متغیر جدید» انجام می شود. در این حالت. رگرسیون تکراری به شکل زیر خواهد بود: ی یه + ( روز ساا2 + ۸0 2 < ماه جایی که ز از اتا 1۵ تغییر کرده و نمایانگر طول وقفه برای متغیر ع/[ می باشد. در نتیجه. طول وقفه بهینه (*1)7, جایی است که ۳۳۳ زیر حداقل شود: در رابطه فوق, *10 طول وقفه بهینه برای متغیر ع7 و 10 طول وقفه متغیر ع/[ می باشد. هم چنین ]7 تعداد نمونه است. هر عددی که رابطه (۴) را به حداقل برساند به عنوان طول وقفه بهینه (*1)77 تعیین خواهد شد. در نهایت با تعیین طول وقفه (*12)13 رگرسیون زیر برازش می شود: (۵) مه + ( رس 4ر6 2 + هن + > 00اه جهت آزمون علیت هیسائو بین ع و ع[ با حذف یکی از متغیرها و مقایسه آن با ۳8 متناسب با *10 و *12 که متغیر حذف شده را نیز پوشش می دهد. نتیجه علیت را مشخص خواهد کرد. ملاک اگر عل« را از رابطه (۵) حذف. و (*171) ]۳۳ را محاسبه کنیم و سپس آن را با 118 متناسب با *5 و *71 که در برگیرنده متغیر ع2 نیز می باشد مقایسه می کنیم. نتایج به شرح زیر خواهد بود: رابطه (۷)» نشان می دهد که 7 علت 2 است. ۵. برآورد رابطه علیّت بین جرائم و نابرابری در آمدی شاخص جرائم علیه اموال متشکل از اختلاس» ارتشا جعل سرقت و چک برگشتی می باشد. همچنین شاخص جرائم خشونت آمیز شامل آمار جرائم قتل عمد. ایجاد ضرب و جرح و تصرف عدوانی و مراحمت است. داده های/ انا مرا ناخ وال ازشالگیه‌های آماری مرکز آمار و اطلاقات مربوط یه ضبریب گچینی از بانک مرکزی در درد زمانی ۱۳۶۲-۲۷۹۳ فراع شدهاست. 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۹۶ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی, ناصر الهی و محمد کردعلیوندی 1363 1365 1367 1369 13711373 1375 1377 1379 1381 1383 1385 1387 1389 41 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال نوزدهم - شماره اول - بهار ۱۳۹۸ ۹۷۷ اطلاعات آماری» حاکی از این است که متاسفانه تعداد جرائم در کشور برای دوره مطالعه, در حال افزایش بوده و در سال ۱۳۸۱ به اوج خود یعنی ۱۸۰۵۵۴۵ رسیده و بعد از آن کاهش یافته است. گرچه آمار مربوط طی سال های مظالعه وان داشته اظا ال بلندمگات. رشد داشته و در هر سال, به اندازه ۲۸ هزار مورد به مقدار جرائزاآضافهاشیده است. به‌رطزار میأنکیل در هر سال» ۳۸۷۹۹۲ جرم علیه اموال و ۲۹۹۹۱۲ جرم خشونت آمیز محقق شده اشت. اما شاخص نابرابری (ضریب جینی) گرچه با نوساناتی مواجه بوده ولی طی سال های مطالعه نابرابری توزیع درآمد کاهش یافته است؛ به نحوی بر اساس معاذله: بلنذمنته هر ساله مقذار ۰۹۹۶ ۰۰,۰از مقذار آراسته شده و تنها در سال های ۲۳۸۰ تا ۱۳۸۷ از مسیر بلدمذت خودبه سمت نایرابری کیشتر افاصله؛دارد: جداکثر مقذار ضریتب:جینی 0 در سال ۱۳۸۱هورجدلقل1آن در سال ۰۹۳۵۶ در سال ۱۳۹۲ وهمجّانکین آن برای این دوره رشد اقتصادی, از نوسانات بیشتری برخوردار بوده» به نحوی :که در سال های آغازین و پایانی مطالعه یعنی ۱۳۶۳ و ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷ و ۱۳۵۲۲ ۸۲۸۲۵ منفیبوده. به نخوی که در سال ۱۳۶۵ به رقم ۹,۱- درصد رسیده و در بقیه تشال ها کشور رشد اقتصادی مثبت را تجربه کرده است؛ که حداکثر آن در سال های ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ به ترتیب» ۱۴,۱ و ۱۳,۱ درصد بوده و میانگین رشد اقتصادی برای 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۹۸ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی, ناصر الهی و محمد کردعلیوندی برای برآورد علیت هیسائو, در مرحله نخست مطابق با جدول (۱)» عدد یک به عنوان طول وقفه بهینه و کمترین خطای پیش بینی نهایی برای نابرابری درآمدی استخراج شده و در مرحله دوم با استفاده از طول وقفه بهینه مطابق با جدول (۲)» خطای پیش بینی نهایی را در حالت اضافه شدن متغیر جرائم علیه اموال محاسبه کردیم. همان گونه که پیش تر اشاره شد. اگر کمترین مقدار ۳۳ (خطای پیش بینی نهایی) به دسته! هه در حالت اول» بزرگتر از کمترین مقدار ۳۳۳ (خطای پیش بینی نهایی» در حالت دوم باشد وجود رابطه علیت بین دو متغیر تأیید می شود. بنابراین» علیت از طرف جرائم علیه اموال بر نابرابری درآمدی» تأیید می شود. تعداد وقفه مجموع مربعات خطا 155 تعداد نمونه | خطای پیش بینی نهایی ۳8 جدول ۲. تعیین وقفه بهینه و علیت میان جرائم علیه اموال و نابرابری در آمدی تعداد وقفه مجموع مربعات خطا :1155 تعداد نمونه خطای پیش بینی نهایی ۳8۳ حال جهت علیت از طرف نابرابری درآمدی به جرائم علیه اموال زا بررسی می کنیم. همان طور که در جدول (۳) مشاهده می شود. طول وقفه بهینه جرائم علیه اموال عدد یک است. از آنجایی که مقدار خطای پیش بینی نهایی محاسبه شده در حالت دوم. مطابق با جدول (۴) کمتر از حالت اول می باشد. بنابراین» می توان بیار کرد. که*نابرابری: درآمدیی غلیت جرائم علیه امول است. به: این ترتیب» ثابت شد که طبق آزمون علیت هیسائو نابرابری درآمدی و جرائم علیه اموال علیت دوطرفه 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال نوزدهم - شماره اول - بهار ۱۳۹۸ ۹۹ تعداد وقفه مجموع مربعات خطا 1۹55 تعداد نمونه خطای پیش بینی نهایی ۳8۳ جدول ۴. تعیین وقفه بهینه و علیت میان نابرابری در آمدی و جرائم علیه اموال تعداد وقفه مجموع مربعات خطا 1155 تعداد نمونه خطای پیش بینی نهایی ۳8۳ به جهت اینکه مطابق با جدول (۵)» خطای پیش بینی نهایی در حالت دوم کمتر از خطای پیش بینی نهایی به دست آمده از جدول (۱):در حالت اول است. جرائمخشونت آمیز, علیت نابرابری جدول ۵. تعیین وقفه بهینه و علیت میان جرائم خشونت آمیز و نابرابری درآمدی تعداد وقفه مجموع مربعات خطا 155 | تعداد نمونه خطای پیش بینی نهایی 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۰ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی» ناصر الهی و محمد کردعلیوندی تعداد وقفه مجموع مربعات خطا 1155 تعداد نمونه خطای پیش بینی نهایی ۳8۳ جدول ۷. تعیین وقفه بهینه و علیت میان نابرابری در آمدی و جرائم خشونت آمیز تعداد وقفه مجموع مربعات خطا 155 تعداد نمونه خطای پیش بینی نهایی ۳8۳ طول وقفه بهینه برای جرائم خشونت آمیز مطابق با جدول (۶» عدد ۲ به دست آمد و با استخراج خطای پیش بینی نهایی مطابق با جدول (۷)» در گام دوم رابطه علّیت بین نابرابری درآمدی با جرائم خشونت آمیز ثابت می گردد. بنابراین؛"ناترابزی آذرآمدیآو جرائم"خشونت آمیز با یکدیگر علیت دو طرفه دارند. در جدول (۸): نتایج‌آم ور فلت ساب ک رت ا هگ ارانه شده است: جدول ۸. نتایج آزمون علیت هیسائو میان نابرابری در آمدی و جرائم نأبرابرین اد رآهدی غلیت جراتم علیه انوالی آسکت: ۱ زر در نتیجه علیت دو سویه میان نابرابری درآمدی و جرائم علیه اموال وجود دارد. درنتیجه علیت دو سویه میان نابرابری درآمدی و جرائم خشونت آمیز وجود دارد. 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال نوزدهم - شماره اول - بهار ۱۳۹۸ ۱ در این پژوهش» ضمن بیان مهمترین نظریه های مرتبط با نابرابری درآمدی و جرائم» به آثار زیان بار جرائم علیه اموال و خشونت آمیز در اقتصاد و افزایش نابرابری درآمدی, اشاره شد. با گسترش جرائم مالی نظیر رشوه و اختلاس در یک جامعه, شاهد کاهش کارآیی و رقابت پذیری, کاهش درآمدهای مالیاتی» کاهش بهره وری نیروی کار افزایش نااطمینانی در اقتصاد و گسترش رانت جویی در فضای کسب و کار هستیم. جرائمی مانند سرقت و قتل» علاوه بر هزینه های مستقیمی که بر قربانیان خود تحمیل می کنند. موجب کاهش ارزش دارایی و اموال و افزایش نابرابری درآمدی در این مناطق برای تعیین رابطه علیت میان نابرابری درآمدی و جرائم» از آزمون علیت هیسائو بهره گرفته شد. نتایج آزمون علیت هیسائو نشان می دهد که بین جرائم علیه اموال و نابرابری درآمدی» رابطه علیت دو سویه وجود دارد. همچنین علیت دوسویه بین نابرابری درآمدی و جرائم خشونت آمیز تأیید می شود. با توجه به تأیید رابطه علیت دو سویه میان نابرابری درآمدی و جرائم (جرائم علیه اموال و جرائم خقونت آمیز: اتخاه سیاست هام کارآمق: اقساذی برامز کاهش نابرابری ذرآمنی و جراتم نظر به نقش جرائم مالی نظیر اختلاس و رشوه در افزایش نااطمیتانی در فضای کسب و کار می باید سیاست های مناسب در جهت کنترل این جرائم و کاهش نابرابری درآمدی توسط دولت ها اتخاذ گردد. همچنین با توجه به نقش فقر او کاهش رشد اقتصادی در افزایش آسیب های اجتماعی و نابرابری درآمدی» اتخاذ سیاست های محرومیت زدایی و رونق تولید به صورت همزمان ضروری به برای تحقیقات آتی» توصیه می شود با استفاده از سایر متغیرهای اقتصادی,» به آزمون فرضیه مبنی بر روابط متقابل بین نابرابری درآمدی و آسیب های اجتماعی پرداخته شود. بر اساس این پژوهش, با جایگزین کردن فقر به جای نابرابری درآمدی» می توان به بررسی رابطه علیت. تعیین روابط کوتاه مدت و بلندمدت این متغیر با آسیب های اجتماعی, اقدام ورزید. همچنین می توان تأثیر آسیب های اجتماعی نظیر طلاق بر توزیع درآمد و فقز را بررسی نمود. و در نهایت» پیشنهاد می شود که بررسی رابطه علیت میان نابرابری درآمدی و جرایم مختلف. به صورت پنل استانی مورد تحقیق 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۲ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی, ناصر الهی و محمد کردعلیوندی اسدزاده» احمد و زهرا جلیلی (۱۳۹۴). اقتصاد سایه و نابرابری درآمدی در ایران. فصلنامه مدل سازی حسینی نژاد» مرتضی (۱۳۸۴). بررسی علل اقتصادی جرم در ایران با استفاده از یک مدل داده های تلفیقی موردسرقت: مجله برنامه و بودجه, ش. ۹۵. دباغ رحیم و آفنداک, بابک (۱۳۹۱). بررسی رابطه علی بین نرخ بیکاری با متغیرهای کلان اقتصادی با استفاده از مدل های علی اقتصادسنجی و آزمون هیسائو. اولین همایش بین المللی اقتصادسنجی سیداسداله مینا السادات (۱۳۹۲). بررسی مقایسه ای اثر فقر و نابرابری بر آسیب های اجتماعی در شلر کریستین» آکر رونالد (۱۳۹۰). نظریه های بی سازمانی اجتماعی» بی هنجاری و فشار. ترجمه صادقی » حسین و همکاران (۱۳۸۴). تحلیل عوامل اقتصادی اثرگذار بر جرم در ایران. مجله علمی مداح» مجید (۱۳۹۰). بررسی و تحلیل رابطه میان نابرابری آذرآمدی«وانرخ انواع جرم در ایران. نامه مداح, مجید و متقی فراهانی,.نازنین (۱۳۹۳). بررسی اثر برخی متغیرهای اقتصادکلان بر ارزش چک های بلامحل ایران. فصلنامه مجلس و راهبرد» س. ۰۲۱ ش: ۷۸ تابستان. مهرگان, نادر و گرشاسبی فخر سعید.(۱۳۹۰). نارابری دژآمد و جرم:دز ایران. فصلنامه پژوهش های ,۲70076351 13۵20 مونامدو6 1 86۵۵ عصهن ع00 .(2008) مه مصزه‌ ص380 6 156 01 2۵۳ ۵۲ط ۷۷ .(2003) ۳۰ م2 5206 ۵۶ ول 370062 :۳ ,81009 فتاق 5800۳ ,00103 0۶ ع028) 156 2 عسن) 2۳0060 مصنصنه امد دوگ 2/1 نا 05 ]0۲۵[ 00۳ عنصم ۳05 م۸ خصعصطعنص2 فصه عصن) .(0968) .6 ععلعطظ تلو16 لمعم1 مصه عصن .(2005) تعضقطمی ,کعصرو ص30 ۶ ,0260 معط م۸ 06۶ ۳۵۳۵ ۵ فمعل هنتفموعصز عمصمعصنز ک206 .(2007) ععععل مطفتسطظ 3/0061 حلمدع5 طام7-عطد0 م۸ .(2003) خطع۷ 8 6 ,قفا 8 یک ااعلسط 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) - سال نوزدهم - شماره اول - بهار ۱۳۹۸ ۱۳ 5606 ,22067 ۷۷۵۵۵۵۵ 21۳ خصعص روما مصصعصت] وصه ونلمدوعصا معصضس 6 خععگکهه دماصصدی ععمل .(0998) ب معدملن۸ 6 و3 ۵دمط زک .ی ,128۷000 ,161105 8۳0/2۰ عنصمد0ع خععاکد عصتض ععمل .(2010) 3۳۰ ,ص00 6 ۰ ,12600 13600۵111 13606 600۳۳00۰ .(2008) علعساطظ ملقهنی فصه ز سک مقطع0 ,16 ۰ 310 73067 ۷۷۵۳۵۵۵ ۳۳۳3/۲ .کعاهاک ۵عننمت عطا ص 206۳۵ 0هه . 5 دم کلع156 «منصعک .کعاهاک معلنصتا عمط صذ عصنی که کعتاعه ۷ هه 0 1هع0ع0۳ع1۳ ۸ نععننن۸ و7110 نز صمناه‌مننسه2 .(1973) عفذعا مطناحطاط ,(81)3 7۵[۰٩ 370۰ ,۳60۲0 0۲20110001 ۵ سمل دامع نک 1 هام۳ ۷30166۲۰ فعقته ۵۲ط ۷۷ .(2000) 1۵22 .31 ,1606۳۵9 عع 20 .8 ,106۲ زد ۳ 0 7۳10657 770096 رعصنت) .(2012) صنصع‌زدط8 .ج ,3/2006 فصد منفحهاع کلماحا‌کز ۳۳ 6 376۷7 01 ملصه8 3696۳۵ 3۵00۵1 .منطظ دز و17۳2 ۶و معط عط1 +وتلم0 1 6+8 200 ات1360 .(2005) 3/87 ,و06 م1 ۸ ,3/2805 651315505۰ ۰ 7206۴۲ ۷۷۵۳۵۵۵ ,ت1۳۸ +عصمعصز صمانعصده فص خصعصمصصصم اه کا‌عگگه ع -183 :3 .310 ,3 7۵۰ و 600۷6۲۵/6 ]0 36010168 ممعنگ۸ ص نامدوعصز عصمعحز 5 لو ه هزم هی ناهد وعصا عصمعصگ وصه عص6 2۳007 .(2012) مس۸ 1۳۳۳۵۰ 16 200 تمد 1360 13606 ,206۳۶ .(3993) ع20 :0 :3/8 فص نط6-وصنطا0 13۹165 06 آ۵ 0 .500065 1322 عادو و۸ معط کم عزفرراه 2/۱۸ ۸ +عصضس 13602 0۶ 7و ناک 0002206 ۸ :(2005) مرگ صح یه 1 2 ۵۵۶ ,7028-528 8۳0۷ 00 مط0نا تنل ع تمعن 00۳۳009 .(2000) 7200 .13 ما2 ام با .1۳ نآ ,540665 ۵۳۵ ۳600168 ]۵ 6۷10 م+عصف فص کنامدوعص .(2000) صهع3/0 ,۱۶ 3۵60 عصش) عطا ۵۶ کمن ص36 .(2000) مفلو و0 خمماع/2 وصه هص۸ مصعهنج/2 40 ,13۷۵6 ما60 6۳۵ ص00۳ که عاعنلط عط .(3996) ملمه2 ,2/006 ت۳۸ ,5۳6۵62 ۵۶ ععی عط1 نعصی فصه بوتلمموعصن عصهمصا «(2004) حصصم۸ مصمععاز721 بع 77 هز < 60 ع ص۳0 ۳ دنام که دمص .(2014) ممملصد310 م06 ب[فرم۸ ,6 370۰ 5 7۵[۰ ,561671665 ]5000 ]٩ 70۳۳۵۱ ۵۵۵۲ 7/00۳۳ 4 130602۳6۲ بصمتاصتصم که صعاخدم هام ععمی 156 .(2000) ص30 مصعفلد 0 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵  ۴ رابطه علیت میان نابرابری در آمدی و.../ سید ضیاالدین کیاالحسینی, ناصر الهی و محمد کردعلیوندی 300 وتا 1۵11 121 ناک 276 ص0۵ ۷۷۳۵۲ .(1996) .5 مطعحا0 6 .3 مط0ن۵[1 8۵۷ 3206 ۷۵۳1۵ 156 206/7۰ هه دصنا نع ص کععصعط6 خصعع 3 هنسه36 فصه ونامدوع 1 عصمعصت .(2009) مانمگ ,کع‌جهوک 0هه مسآ ,6 گه 502 ,6۰ ,0096006665 ,0۵865 :۸۵۳1۵ عطغ امه م0۳ .(01998) ۶۵٩ مفقصح 1" م۵۶ 0286 166 تعصس هه عسساک عن9م۳0۵ .(3996) محنطه‌که/3 مفصنطعتاه]" 9 141۱ راب3 5۳۵۵ ۵ ۱۳۹۵۲ 11:24 21 600۲۰۵۵۵۲۵5.2۶۲ 00/۱۱۵۵601۵

تشدید نابرابری درآمدی و جرائم، موجب از دست رفتن امکانات و منابع انسانی و مالی جامعه می شود. اینکه کدامیک از این دو معضل اجتماعی، علت دیگری است، از موضوعات قابل مجادله و مورد تحقیق می باشد. این پژوهش درصدد است تا علیت میان نابرابری درآمدی و جرائم را بررسی کند. به همین جهت و به دلیل هم انباشته بودن متغیرهای سری زمانی، از آزمون علیت هیسائو برای بررسی رابطه علیت بین نابرابری درآمدی و جرائم در دوره زمانی 139۳-1363 در ایران استفاده شده است. جرائم مورد بررسی در این تحقیق، شامل جرائم علیه اموال (اختلاس، ارتشاء، جعل، سرقت و چک برگشتی) و جرائم خشونت آمیز (جرائم قتل عمد، ایجاد ضرب و جرح، تصرف عدوانی و مزاحمت) بوده، و از ضریب جینی به عنوان شاخص نابرابری استفاده شده است. طول وقفه بهینه برای جرائم علیه اموال، یک دوره و با استخراج خطای پیش بینی نهایی وجود رابطه علّیت دوطرفه بین آن و نابرابری درآمدی تأیید شد. همچنین طول وقفه بهینه برای جرائم خشونت آمیز، دو دوره به دست آمد و ثابت شد که نابرابری درآمدی با جرائم خشونت آمیز، علیّت دوطرفه دارد.

486758

سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۲)» بهار و تابستان ۹٩۹ (۳۰-٩) (9-30) 2020 6۳ جاگ یک 50۳۵8 ,(12 ب5665) 2 .310 ,6 ۱۷۵1۰ ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی اجرای ۱ دانشیار» گروه حسابداری, دانشکده مدیریت دانشگاه تهران» تهران» ایران. ۲ استادیار گروه خسابداری: واحد بستان آباد, ذانشگاه آزاد اسلامی, بستان آباده آیران, ۳ دانشجوی دکتری حسابداری» دانشکده اقتصاد و مدیریت و حسابداری» واحد تبریز دانشگاه آزاد اسلامی» تبریز ایران. 1 ۳۳۸005 عسل۳ خصعستت اه ۳00 عط) اه ۳۵۵00 6 مهم ۲۵5۵ [۵ ۳ ۲اه 612000 016سا عطا 1۵۶ امس و ۲۳۶ ط ۵۵ مش ۲۳۵۵۹ تنسقطع ۳0۳ ۳۰ ,325۳ اه 302 بش۸" ,انصوسط 3 .5 ب1۳8 ,16323 نانک نتنآ صعحط 1 ماع قصه 3/1 ۶و وا۵ ۳ معصناص م۸ که اصع 13602 م3۳۵1 عاهنممدع۸ 1۰ 1 ,2 ۸ 805۵0 ,ناخ مطعصو۳ط مداخ صعاد0ظ معصناصامعع۸ ۶و اصعحصا 13602 م۳۳۵1 اصهاعندع۸ .2 ,1202 ,تناها بطاعصم۳ط 2ط2 1 معصاصامععش هه اصعحصع 3/202 مکعنص م۳0 کو وال۳۵ رتم۸ و اعد 0۵۰ط2 .3 موضوع و هدف مقاله: هدف پژوهش حاضر ارزیابی تطبیقی کارآمدی سیاست‌های کلی اصل ۴۴ و شیوه‌های نوین قیمت‌گذاری بنگاه‌ها است. روش پژوهش: این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا توصیفی است. نرخ پایه هر سهم بر اساس پیش‌بینی سود سنوات آتی با سه روش پیشنهادی و تنزیل آن به نرخ ۳۰ درصد به تاریخ ارزیابی» و نیز نرخ پایه محاسبه شده توسط کارشناسان رشته مالی طبق مدل‌های مشخص شده توسط شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اسبایی, اه رای بااقلت اوانی سامله رو منانکی ند 0 شش ماهه اول بعد از پذیرش در بورس مقایسه شده است. میانگین قیمت شش ماهه اول پس از ورود به بورس تفاوت معنی‌داری نتیجه گیری» اصالت و افزوده آن به دانش: مدل ارزیابی سهام شرکت‌ها به روش پیش‌بینی و تنزیل جریان‌های نقدی آتی از کارایی مناسب‌تری (حداقل به‌صورت عمومی) در محیط ایران نمی‌تواند به نتایج معتبری بيانجامد و بایستی از روش‌های اقتضایی و موردی برای ارزش‌گذاری وازه‌های کلیدی: اصل ۴۴ قانون اساسی» بورس اوراق بهادار تهران» ۳ عدو ام 156 نعلعنس۸ عط کم عدممس۳ هد کمعزانگ 6 ۵ 02860 کز 5۳۵۳6 طععه ۵۶ 6اه ۵۵۵ عط1 4 |۳۶ 136 6اه اجه وصه مصمنانزاقط0) عطا ۶و 44 ۵ 10 نحص ۸ ۲اه قطاصم زد ا5 عطا او 30286 6 لماع مهم 2 دز 6۳6 1 +عوصزو ۳ م1 012921 01 عفد 16۵ ,۷۷۵۳۵۹ +عطاه صا اصعن که 106 ۱۰ دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۳)» بهار و تابستان ۹۹ است. موفقیت سیاست خصوصی‌سازی و اجرای آن به یکی از شده و مباحث زیادی را به دنبال آورده است (بحری ثالث و واگذاری سهام از طریق بورس اوراق بهادار است و یکی از سهم نیز با ایجاد شبهات متعدد در زمینه نحوه واگذاری اموال گردیده که با توجه به شرایط اقتصادی» سیاسی» منطقه‌ای و پس از شکل‌گیری بازار اوراق بهادار در ایران» این بازار به مستمر شرکت‌های پذیرفته شده در آن بوده است. یک جریان دستیابی به این بازار بزرگ سرمایه» می‌کوشند هر چه سریع‌تر پذیرش در بورس دست یابند و جریان دیگر مربوط به که سعی دارد بار مدیریت دولت را کاهش داده و با واگذاری دیون هنگفت بخش دولتی شود. در این فرآیند یکی از سرگردان و راکد مردم و به کارگیری آن در چرخه‌های مولد خرید سهام به دنبال کسب بازده بالاتر نسبت به سایر انتقال سرمایه قیمت اوراق بهادار عرضه شده است که در و اولین قیمت با اولین معامله مشخص می‌شود و سپس در رسمی و قیمت تعیین شده سهام در بازار می‌شود. به نظر نها و معرفضی روش های برتر در بازار سرمایه ایران از سال ۱۹۸۰ به بعد به‌طور فزاینده‌ای در بیشتر نقاط جهان سطح اقتصاد یک کشور که نهایتا به رشد اقتصادی آن کشور نقش نیروهای بازار تعریف شده است» در صورتی که حداقل دولتی به بخش خصوصی يا غیردولتی واگذار شود (استناد شده در اصل چهل و چهارم قانون اساسی با اشاره به این که استوار است» صراحتا به نقش بپخش خصوصی و مردم در نظام بخش‌ها چنین بیان شده است که مالکیت در این سه بخش تا نونهال نهر و همکاران: ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی... ۱۱ جایی که با اصول دیگر این فصل مطابق باشد و از حدود قوانین اسلام خارج نشود و موجب رشد و توسعه اقتصادی کشور گردد و مایه زیان جامعه نشود مورد حمایت قانونی سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی از سوی مقام معظم آن گروه از سهام قابل واگذاری که دارای بازار فعال است طبق روش مندرج در بند (الف) این ماده و بقیه سهام قابل قیمت پایه و قیمت واگذاری در مورد سهام با عرضه تدریجی دارای بازار فعال برابر قیمت تابلوی بورس در زمان معامله سهام است. حداقل قیمت پایه در مورد سهام دارای بازار فعال که به شکل بلوکی از طریق بورس اوراق بهادار عرضه مبلغی را به قیمت پایه بیافزاید و بدین ترتیب قیمت جدید پایه در این روش» قیمت سهام از حاصل تقسیم میانگین موزون شرکت با لحاظ کردن عوامل تعدیل‌کننده سود که در زیر تعیین می‌شود» سپس این قیمت پس از لحاظ کردن عوامل بهترتیب نسبت به سودهای تعدیل شده قبل از کسر مالیات, سال اول قبل از قیمت‌گذاری ضریب سه سال دوم قبل از ضریب یک در نظر گرفته شود و سپس مجموع این حاصل که میانگین موزون سود سال‌های گذشته قبل از کسر مالیات ها پش از لخاظ کردن غوامل تعدیل گننده سود دستا کم تلفیقی قبل از کسر مالیات تا سه سال آخر قبل از سال جاری کلیه دارایی‌ها پس از کسر کلیه بدهی‌های شرکت که ۱۲۳ دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۳۲) بهار و تابستان ۹۹ در شرایط خاص و درصورتی که برای تعیین قیمت سهام طبق روش‌های توصیف شده در بندهای (الف) تا (ج) بالا به دلیل جزیی بودن میزان يا ارزش سهام اعمال روش‌های فوق ارزش اسمی یا ارزش خالص دفتری دارایی‌ها (ارزش ویژه) و از داخلی و خارجی» سهم تولیدات شرکت در بازار را در روش‌های مندرج در بندهای (ب) و (ج) بالا به نتایج؛کاملا نسبت‌های مالی و روندها قیمت‌های به دست آمده را تحلیل و در نهایت قیمت واحدی برای پایه سهام شرکت که معرف بود که شهرت متعهد پذیره‌نویسی بر بازده های اولیه تعدیل شده با بازده بازار اثر اندکی دارده در حالی که این متغیر بر عرضه‌های عمومی اولیه در بورس لندن نشان دادند که بین بازاری که سهام در آن عرض می‌گردد و شهرت عرضه کننده مدیریتی را استفاده نمود. نتایج تحقیق وی نشان داد که رابطه معناداری دارد و همچنین دوره الزام به نگهداشت سهام و بازده پایانی دوره الزام به نگهداشت سهام با مخاطرات بوروکراتیک استفاده نمود. او با استفاده از این مدل انگیزه‌ها و توضیح دهد که با منافع بین سازمانی مرتبط بود. او چنین حفط وظایف مهم آن» خصوصی‌سازی را منحرف می کنند و اوراق بهادار تهران پرداخته و در این راستا قیمت پایه معامله در بورس اوراق آبهادار تهران عرضه شده است را با توجه به مدل‌های تئوریک و علمی مورد ارزیابی قرار داده تا میزان نمی آورد و فقدان چنین امکانی بدون تردید به کند شدن هر محاسبه شده بر مبنای مدل نسبت قیمت بازار به سود هر نونهال نهر و همکاران: ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی... ۱۳ تا حدود زیادی به ارزش ذاتی محاسبه شده برای سهام عرضه تدریجی سهام (۳/1) مدل نسبت قیمت بازار به سود پرداخته و نشان می‌دهد که در بورس اوراق بهادار تهران به بلکه در ارتباط با اینگونه سهام گران فروشی صورت می‌گیرد. همچنین» افت قیمت سهام عرضه عمومی اولیه در بلندمدت با وقفه زمانی ۶ ماه پس از عرضه اولیه در بورس ایجاد می‌شود. عرضه به بورس بسیار محدود است» در نتیجه پس از ورود این شرکت‌ها به بورس و با توجه به ارائه گزارش‌های میان در واگذاری مراکز تلفن به بخش خصوصی پرداخته و نشان پیاده‌سازی در سازمان دولتی نیاز به مطالعه و بررسی دقیق دارد تا امکان انتخاب روش بهینه فراهم گردد و از تحمیل استفاده از دو معیار گردش معاملات بازار و عدم نقدشوندگی مالکیت بر قیمت‌گذاری کمتر از واقع سهام به هنگام عرضه تأثیری بر قیمت‌گذاری کمتر از واقع سهام به هنگام عرضه اولیه عمومی سهام در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته و سهام در عرضه‌های عمومی اولیه با استفاده از مدل عصبی ژنتیک پرداختند. آنها یک شبکه پیشنهادی چند لایه رو به ورس را ارائشه نموده و نشان دادند که این مدل یرم فرداخته و نشان دادند که میان غملکرد شرکت‌ها از نظر ۱۴ دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۲) بهار و تابستان ۹۹ ۱- ارائه شواهد علمی و تجرب‌ی به مسئولین و کارشناسان اصل ۴۴ قانون اساسی در ارتباط با میزان کارایی روش‌های این تحقیق از نظر هدف با توجه به اهداف عینی و کاربردی آن» از نوع تحقیقات کاربردی است؛ البته با توجه به ارائه الگوهای جدید و ارزیابی اعتبار و دقت آنها در محیط ایران» از قیمت‌های محاسبه شده طبق بند ۲ فوق و استخراج اختلافات ۵- در نهایت» اقدام به مقایسه تفاوت‌های دو مدل (مدل ارائه شده در تحقیق و مدل قیمت‌گذاری مصوب شورای عالی نمود. طرح کلی اجرای تحقیق حاضر در شکل ۱ نشان داده با میانگین قیمت شش ماهه اول پس از ورود به بورس تفاوت قیمت شش ماهه اول پس از ورود به بورس تفاوت معنی‌داری نونهال نهر و همکاران: ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی... 1۵ قیمت پایه سهام توسط کارشناسان رسمی بر اساس بند (ب) شواری عالی مزبور به سه روش به شرح ذیل محاسبه می‌شود. لازم به ذکر است که در جمع بندی گزارش و تعیین قیمت پایه نهایی» میانگین مبالغغ حاصل از سه روش مزبور اضافه شده و به‌عنوان قیمت پایه سهام با در نظر گرفتن در این روش ارزش شرکت از تقسیم سود قبل از کسر مالیات و پس از تعدیل بابت هزینه‌ها و درآمدهای استثنایی به نرخ لازم به ذکر است که سود استفاده شده در داخل فرمول اقلام استثنایی» کسری ذخیره و .... ) بر اساسمیانگین موزون سود گزارش شده شرکت در سه سال قبل می‌باشد: لازم به ذکر است قبل از محاسبه میانگین موزون سود شود سال‌های سوم با ضریب یک و سال دوم با ضریب ۲ و سال اول درصد) محاسبه می‌شود و در گزارشات بررسی شده از ۲۱ درصد در سنوات قبل تا ۲۵ درصد متغیر بوده است. در این روش ارزش روز دارایی‌ها و بدهی‌ها محاسبه و خالص دارایی‌ها پس از کسر ارزش دفتری بدهی‌ها که عبارت است از ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام شرکت در ترازنامه (به آنها با نتایج روش‌های مورد استفاده کنونی مورد مقایسه و در این روش سود نقدی بر اساس اطلاعات تاریخی سه سال قبل» برای سه یا پنج سال آتی پیش‌بینی و به تاریخ ارزیابی بر اساس نرخ مشخص (به شرح ذیل) تنزیل می‌شود. لازم به ذکر است که پیش‌بینی سود نقدی می‌تواند با نرخ رشد یا سال قبل ارزیابی) و يا بدون رشد و پا کاهش باشد. مقایسه‌ای سه سال قبل می‌باشند و مبلغ سود سهام مصوب به صورت‌های مالی» و یا از طریق صورت جریان وجه نقد آتها نزدیک به ۳۰ شرکت از سایت سازمان بورس جمع‌آوری شده پیش‌بینی سود نقدی برای۳ یا ۵ سال بعد از تاریخ ارزیابی بر اساس اطلاعات تاریخی سه سال قبل از تاریخ ارزیابی و در دو حالت با نرخ رشد يا کاهش و يا بدون تغییرات خواهد بود؛ سنوات بعد از ورود به بورس نیز انجام گیرد. تنزیل بر اساس نرخ بهره بدون ریسک و نرخ مورد انتظار سرمایه‌گذاران در بورس (۳۰ درصد بر اساس تحقیقات قبلی و همچنین حداقل نرخ تورم و یا سایر نرخ‌ها) می‌باشد در ضمن بدیهی است استفاده از نرخ‌های متنوع نیاز سرمایه‌گذاران را برآورد نموده و مبلغ ارزش ویژه دفتری سهام در تاریخ ارزیابی (که در انباشته تقسیم نشده (با نرخ رشد و یا نرخ ثابت) پیش‌بینی سود انباشته تقسیم نشده نیز بر اساس پیش‌بینی سود ۳ یا ۵ سال ۱۶ دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۳۲) بهار و تابستان ۹۹ بعد از تاریخ ارزیابی بر اساس اطلاعات تاریخی سه سال قبل از تاریخ ارزیابی به کسر سود نقدی پیش‌بینی شده خواهد بود. سهام آنها بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی از طریق بورس لذا در حد دسترسی به اطلاعات مندرج در سامانه‌های بورس و فرابورس تقریبا کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در آنها از طریق اصل ۴۴ قانون اساسی مورد بررسی قرار گرفته است. طبق اطلاعات موجود, کلا ۹۵ شرکت از طریق اصل ۴۴ قانون اساسی جهت واگذاری در قلمرو زمانی تحقیق (تا پایان سال ۱۳۹۲ به دلیل امکان پیشی بینی چند سال آتی با استفاده از روش‌های مورد نظر) مشخص شده است که از این تعداد ۶۱ شرکت به‌دلیل عدم انجام معامله» دارا بودن زیان انباشته و یا عدم وجود اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از نمونه آمازی لاف و اطلاعات کامل ۲۴ رکقتا به آززش مان بوده و تمامی محاسبانت نیز بر اساس اطلاع ات مرن پذیرفته شده در فرابورس از طریق اصل ۴۴ قانون اساسی قیمت پایه و مبلغ معامله و مبلغ میانگین شش ماهه اول می‌گیرد که در بخش‌های قبل توضیح داده شده است. قیمت در این تحقیق» پیش‌بینی سود (زیان) برای سه سال آتی از رسمی به شرح فوق» بر اساس روش‌های ذیل انجام گرفته در این روش از تحقیق میانگین هندسی و میانگین سود سه سال قبل از تاریخ ارزش‌گذاری محاسبه و بر اساس آنها سود سه سال آتی محاسبه شده است. میانگین سود سه سال قبل کلی اصل ۴۴ قانون اساسی) محاسبه شده است به نحوی که سود سال اول و دوم و سوم قبل از تاریخ ارزیابی» به ترتیب با ضریب ۰۳ ۲ و ۱ جمع جبری و بر عدد ۶ (۳+۲+۱) تقسیم پیش‌بینی سود سنوات بعد از تاریخ ارزیابی با لحاظ حصول به اعتبار آماری بر اساس اطلاعات موجود به شرح محاسبه سال اول بعد از ارزیابی: میانگین سود سه سال قبل سال دوم بعد از ارزیابی: سود سال اول پیش‌بینی بعد از سال سوم بعد از ارزیابی: سود سال دوم پیش‌بینی بعد از موجود در سامانه پورس ایران» مربوط به دوره‌های مربوط به زمان سه سال قبل از تاریخ ارزیابی توسط اصل ۴۴ قانون اساسی به روش میانگین هندسی سه سال محاسبه و به‌عنوان فوق در سطح صنعت به شرح ذیل محاسبه شده است: هر شرکت در سه سال قبل از تاریخ ارزیابی اولیه توسط نونهال نهر و همکاران: ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی... جدول ۰۱ پیش‌بینی سود سنوات بعد از تاریخ ارزیابی با روش هندسی بر اساس اطلاعات موجود (ارقام بر اساس میلیون ریال) 1۱۸ دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۳۲) بهار و تابستان ۹۹ جدول ۳. میزان تغییرات شاخص در سطح صنعت به روش میانگین هندسی ( نونهال نهر و همکاران: ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی... 1۱۹ دوم: میانگین سود سه سال قبل با در نظر گرفتن محاسبه شده است به نحوی که سود سال اول و دوم و سوم قبل از تاریخ ارزیابی به ترتیب با ضریب ۳ ۲ ۱ جمع جبری و سوم: پیش‌بینی سود سنوات بعد از تاریخ ارزیابی آنها به سال اول بعد از ارزیابی: میانگین سود سه سال قبل (محاسبه شده به شرح فوق) # میانگین هندسی تغییرات سه سال دوم بعد از ارزیابی: سود سال اول پیش‌بینی بعد از ارزیابی (به شرح فوق) * میانگین هندسی تغییرات سه سال سال سوم بعد از ارزیابی: سود سال دوم پیش‌بینی بعد از ارزیابی (به شرح فوق) * میانگین هندسی تغییرات سه سال انجام گرفته به شرح فوق و ارزش فعلی خالص ارزش در این بخش سود سه سال آتی محاسبه شده به سه روش مزبور بر اساس نرخ تنزیل ۳۰ درصد تنزیل و ارزش فعلی آنها محاسبه گردیده و با خالص ارزش دفتری سال ارزیابی جمع و نرخ تنزیل ۳۰ درصد نیزبا توجه به شرایط دوره زمانی مورد بررسی تحقیق و با در نظر گرفتن نرخ بهره بدون ریشک (:۲ درصد) به اضافه ۱۰ درصد حداقل ریسک بازده بازار سرمایه محاسبه ارزش فعلی پیش‌بینی سود سه سال آتی انجام گرفته به شرح فوق و ارزش فعلی خالص ارزش دفتری هر یک از براساس میانگین هندسی سود سه سال قبل از تاریخ ارزیابی محاسبه ارزش فعلی پیش‌بینی سود سه سال آتی انجام گرفته به شرح فوق و ارزش فعلی خالص ارزش دفتری هر یک از آنی انجام گرفته به شرح فوق و ارزش فعلی خالص ارزش دفتری هر یک از شرکت‌ها به روش پیش‌بینی سود سئوات نی (نینه ساله) مخاسبات بر اساس میانگین تقی رات خی مقایسه نتایج حاصل از مدل تحقیق با قیمت پایه تعیین حاصل از مدل تحقیق به روش پیش‌بینی سود سنوات آتی (سه ساله) پر اساس میانگین هندسی سود سه سال قبل از و قیمت میانگین شش ماهه اول بعد از عرضه اولیه این‌گونه سود سنوات آتی (سه ساله): مقایسه نتایج حاصل از تحقیق و قیمت میانگین شش ماهه اول بعد از عرضه اولیه این گونه دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۲) بهار و تابستان ۹۹ جدول ۳. جمع جبری ارزش فعلی جریان آتی ناشی از سود پیش‌بینی سه سالانه به اضافه حقوق صاحبان سهام اول دوره براساس میانگین هندسی سود سه سال قبل از تاریخ ارزیابی (ارقام بر اساس میلیون ریال) جمع جبری ارزش فعلی جریان آتی ناشی از سود پیش بینی نونهال نهر و همکاران: ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی... ۳۱ جدول ۴. محاسبه ارزش فعلی پیش‌بینی سود سه سال آتی براساس میانگین تغییرات شاخص در سطح صنعت - میانگین ساده جمع جبری ارزش فعلی جریان آتی ناشی از سود پیش بینی ۲۳۳۲ دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۲) بهار و تابستان ۹۹ جدول ۵. محاسبه ارزش فعلی پیش‌بینی سود سه سال آتی انجام گرفته براساس میانگین تغییرات شاخص در سطح صنعت-میانگین هندسی ردیف نام شرکت جمع جبری ارزش فعلی جریان آتی ناشی از سود پیش بینی ۱ | سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه-بلوک اول ۳۳۳ ۱ ]| توسعه صنایع حمل و نقل ریلی گسترش ۳۳۶۵ ۵ | مختلط امور حمل و نقل ایران و روسیه (ایرسوتر) ۵۸ ۳۸ تولید و بهره برداری سد و نیروگاه دز ۳۹ نونهال نهر و همکاران: ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی... جدول ۶. مقایسه نتایج حاصل از مدل تحقیق به روش دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۳)» بهار و تابست نونهال نهر و همکاران: ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی... ل تحقیق به روش پیش‌بینی سود سنوات آتی (سه ساله) ۳۶ دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۲) بهار و تابستان ۹۹ ۵ | شرکت کالای پتروشیم ۳۳/۴ ۳۳۳۱ ۰ 0 ۳۶ 0۲ رپ (سرمایه گذاری گسترش ۶ و۶( ۱۱۹۵۴ ۱۵۴ 1 ه ات ۹ افن آوا کارت ۱۹۵۲ ۵۵ ۵۵ ۰ ۰ هط ۱ | ایران دوچرخ ۱۳۳ ۳۸۷ جهن ۰ ۳ ۳۱ ۳ | سنگ آهن مرکزی ۳۳۶ ۱/۹ ۱ ۰ ۳ ۸۷ دهه قبل به‌صورتی نسبتا جدی مشاهده شده است. بیان شد اوراق بهادار از مهم‌ترین و رایج‌ترین روش‌ها است. در این از مسیر اصلی و غایی خود دور سازد و آن را با شکست مواجه کاملا جدی به این امر وجود دارد. ضمنا در این تحقیق آتی شرکت‌ها نیز مطرح گردید که نتایج آنها نیز چندان بر بازار سرمایه ایران و یا شرایط حاکم بر ارزش‌گذاری کارایی لازم برخوردار باشد و نیازمند این است که الگوهای نونهال نهر و همکاران: ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی... ۳۷ این فرضیه بیان می‌کند که بین قیمت سهام ارزیابی شده توسط کارشناسان با میانگین قیمت شش ماهه اول پس از حاصل از این فرضیه بر مبنای روش‌های موردنظر نیز بیانگر تأیید فرضیه اصلی و فرعی اول می‌باشد. به‌طوریکه بین قیمت ماهه اول پس از ورود به بورس تفاوت معنی‌داری وجود دارد. این نتایج مطابق با نتایج تحقیقات طالبی (۱۳۷۴)» ودیعمی و این فرضیه بیان می‌کند که مدل ارزیابی سهام شرکت‌ها به شش ماهه اول پس از ورود به بورس تفاوت معنی‌داری وجود دارد و لذا فرضیه اصلی و فرعی دوم تایید نمی‌شود. نتایج این فرضیه نیز مطابق با نتایج تحقیقات حق بین (۱۳۸۷) اثنی دل دوست (۱۳۹۲) و تا حدودی مغایر با نتایج تحقیقات ودیعی یک نهاد ناظر در این بخش با وظیفه بسیار حساس حفظ مورد انتظار و بازگشت سرمایه خود هستند؛ لیکن این امر در خصوص سهامداران خرد و عمده بسیار متفاوت است. در این راستا کیفیت نقدی سود به خصوص برای سهامداران خرد که نقش اساسی در تعیین قیمت سهام در بازار سرمایه (تابلو) دارند بسیار مهم است. بنابر این به ایشان اصلاح ساختار تعیین قیمت سهام و استفاده از روش‌های مبتنی بر جریان (- با توجه به حجم زیاد ورود شرکت‌ها به بورس اوراق بهادار تهران دز سال های اخیر و ایجاد مکانیزم های حمایتی متعدد از سوی دولت» به پژوهشگران آتی پیشنهاد می‌شود تا در موضوع اصل ۴۴ قانون اساسی و استفاده از روش‌های نوین ۲ همچنین» با توجه به تغییرات گسترده ای که در کشور پیشنهاد می‌شود تا با در نظر گرفتن تغییرات مستمر در ۳۸ دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۳۲) بهار و تابستان ۹۹ مربوط به عرضه عمومی اولیه سهام در بورس اوراق بهادار اخلاقی و عدم تقارن اطلاعاتی در قیمت‌گذاری کمتر از حد قیمت بازار به سود هر سهم (۳/16) شرکت های مشابه. ارزش سهام و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام. ۰ یحیی زاده فر» محمود؛ شمس» شهاب الدین و حسینی دل بخش عمومی ۲۵ سال اخیر و تأثیر آن بر بازار سرمایه نونهال نهر و همکاران: ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه‌های فعلی قیمت‌گذاری بنگاه‌های مصوب شورای عالی... ۳۹ (00)) .5 منصه 20 رد۸ 6 17 .36 ,۷۷/۵066 ۰ ۳۰ دو فصلنامه علمی حسابداری دولتی؛ سال ششم» شماره ۲ (پیاپی ۱۳)» بهار و تابستان ۹۹

موضوع و هدف مقاله: هدف پژوهش حاضر ارزیابی تطبیقی کارآمدی شیوه های فعلی قیمت گذاری بنگاه های مصوب شورای عالی اجرای سیاست های کلی اصل 44 و شیوه های نوین قیمت گذاری بنگاه ها است. روش پژوهش: این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا، توصیفی است.  تعیین نرخ پایه هر سهم بر اساس پیش بینی سود سنوات آتی با سه روش پیشنهادی و تنزیل آن به نرخ 30 درصد به تاریخ ارزیابی، و نیز نرخ پایه محاسبه شده توسط کارشناسان رشته مالی طبق مدل های مشخص شده توسط شورای عالی اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی، محاسبه و نتایج با قیمت اولین معامله و میانگین هندسی معاملات شش ماهه اول بعد از پذیرش در بورس مقایسه شده است. یافته های پژوهش: بین قیمت سهام ارزیابی شده توسط کارشناسان با میانگین قیمت شش ماهه اول پس از ورود به بورس تفاوت معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری، اصالت و افزوده آن به دانش: مدل ارزیابی سهام شرکت ها به روش پیش بینی و تنزیل جریان های نقدی آتی از کارایی مناسب تری برخوردار می باشد. به عبارتی روش های ارزیابی کلاسیک ارزش گذاری (حداقل به صورت عمومی) در محیط ایران نمی تواند به نتایج معتبری بیانجامد و بایستی از روش های اقتضائی و موردی برای ارزش گذاری شرکت های مورد واگذاری استفاده نمود.    

337650

ازور روا ما س! رن »سال هفتم؛ شماره اول بهار ۱۳۹۲ ازدواج یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی انسان است؛ زیرا آدمی وارد رابطه‌ای می‌شود که داشتن مسئولیت و تعهد در برابر همسر و فرزند از لوازم آن است؛ رابطه‌ای که اگر همراه با یک انتخاب مناسب باشد. لذت‌بخش و روبه رشد. و اگر با انتخاب نامناسب همراه باشد» زجرآور و مانع رشد و شکوفایی استعدادهای انسان می‌شود (جاسبی و همکاران, ۱۳۸۹ ص ۵۰۰). بر این اساس» انتخاب درست همسر نقشی بسیار مهم و سرنوشت‌ساز در موفقیت ازدواج و سعادت خانواده ایفا می‌کند. کارشناسان امور خانواده بر این باورند که بسیاری از مشکلات و اختلالات خانوادگی ناشی از ضعف مجاری اطلاع رسانی, شتاب‌زدگی و عدم انجام مطالعات دقیق در مرحله گزینش, اعتماد بی‌مورد به اظهارنظرهای واسطه‌ها و اطرافیان» جدی نگرفتن برخی نقاط ضعف مهم یا توجیه آنها بزرگ‌نمایی برخی ویژگی‌های غیرمهم» کم توجهی به اوصاف بایسته و در مواردی فریب‌کاری و آغفال آگاهانه می‌باشد (بستان, ۱۳۸۳ ص ۱۷۳). بنابراین» می‌توان گفت که مشکلات مربوط به انتخاب همسر, ناشی از دو ريشه اصلی است: نخست. تعیین نادرست معیارهای انتخاب همسر و سپس, ناتوانی در تطبیق معیارهای همسر مطلوب بر فرد موردنظر. در این میان تعیین معیارهای انتخاب همسر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و دیدگاه‌های متعددی در این خصوص از سوی نظریه‌پردازان روان‌شناسان اجتماعی ارائه شده است. این مقاله درصدد است این نظریات را مورد بررسی قرار داده و دیدگاه مورد قبول اسلام را ارائه نماید. بررسی این دیدگاه‌ها براساس دیدگاه اسلام در خصوص همسرگزینی و نیز مطالعه پژوهش‌های روان‌شناسان و جامعه‌شناسان در این این پژوهش در چارچوب تحقیقات توصیفی- تحلیلی قرار دارد که هدف آن بررسی و نقد نظریه‌های مطرح در باب همسرگزینی است. این پژوهش, دو مرحله اصلی دارد: یکی جمع‌آوری و توصیف دیدگاه‌ها و دیگری نقد و بررسی آنها. در مرحله نخست» ابتدا با مراجعه به منابعی که مشتمل بر تبیین نظریه‌های همسرگزینی بود دیدگاه‌های مطرح‌شده استخراج و با کمک سایر منابع» توضیحات تکمیلی در مورد هریک از نظریه‌ها ارائه و دیدگاه‌های مذکور توصیف شد. در مرحله دوم با استفاده از منابع اسلامی, دیدگاه‌های ارائه‌شده بررسی گردید. بدین منظور علاوه بر آیات و روایات» سیره معصومان+: نیز مورد بررسی نظریه‌های همسرگزینی و نقد آنها با تکیه بر منابع اسلامی و روان‌شناسی ۳ ۳۳ توجه قرار گرفت. افزون بر نقد نظریات با رویکرد اسلامی, با بهره‌گیری از نتایج تحقیقات تجربی» هریک در مورد اینکه همسرگزینی براساس توجه به چه ویژگی‌هایی صورت می‌پذیرد. نظریات متعددی ارائه شده است. در اینجا به چهار نظریه مهم اشاره می‌شود: یکی از اصلی‌ترین دیدگاه‌ها در خصوص انتخاب همسر, نظریه همسان‌همسری است. همسان‌همسری معمولا به ازدواج بین همسران از یک گروه اجتماعی یکسان اشاره دارد (بیرکلاند و همکاران؛ ۰۲۰۰۳ ص ۲). براساس این اصل» افرادی که درصدد ازدواج برمی‌آیند. معمولا کسی را برای همسری برمی گزینند که از بیشترین سطح همسانی و مشابهت با آنان برخوردار باشد (بستان, ۱۳۸۳ ص ۳۸). همسان‌همسری, مبتنی بر وابستگی گروهی می‌تواند- و واقعا هم این‌گونه بوده است - به صورت‌های گوناگونی تعیین شود؛ به وسیله زمینه اجتماعی» گروه نژادی» گروه دینی» پراکندگی منطقه‌ای» جمعیت‌شناختی یا اجتماعی؛ به لحاظ پیشرفت تحصیلی, از طریق گروه منزلتی يا طبقه اجتماعی فعلی (بیرکلاند و همکاران, ۰۲۰۰۳ ص ۲). افراد مشابه از لحاظ سن» نژاه مذهب, ملیت.» تحصیلات» هوش, سلامت. منزلت» نگرش, و ویژگی‌های بی‌شمار دیگر, به مقداری بیش از آنکه به‌صورت تصادفی یافت شود تمایل به ازدواج با یکدیگر دارند (هاگس و همکاران, ۲۰۰۲ ص ۳۲۹). به‌عنوان نمونه» جاکویسن و همکاران اظهار داشته‌اند که اطبق سرشمارتی سال, :81/4:44۹/ زنان سفیدپوست:ذر ایالات فتحده با فرذان سفیدپوستگه و 1۹۷/۲ مردان سفیدپوست ایالات متحده نیز با زنان سفیدپوست ازدواج کرده‌اند (جاکویسن و همکاران, ۰۲۰۰۶ ص ۶۶۳). با اینکه قوانین مخالف با ازدواج‌های بین نژادی در آفریقای جنوبی تغییر کرده است. اما ازدواج با افراد همسان آشکارا قانونی مانده» و ازدواج‌های بین نژادی واقعا استثنایی است (همان). البته برخشی پژوهش‌ها حاکی از آن است که برخی از انواع ازدواج‌های همسان‌همسری, رو به کاهش گذاشته است. مانند مطالعه (فریمل و همکاران» ۰۲۰۰۸ ص ۲۳) که نشان می‌دهد همسانی بر حسب دین و نژاد در استرالیا کاهش یافته است. با اینکه معیارهای بسیاری در انتخاب یک همسر ایفای نقش می‌کند. اما جامعه‌شناسان اغلب همسان‌همسری و درون‌همسری را در خصوص نژاده دین و منزلت اقتصادی- اجتماعی مورد بررسی قرار داده‌اند (کالمین» ۱۹۹۸). در مواردی نیز ازدواج با افراد غیرهمسان ترجیح داده ۴ روا مس رل سال هفتم شماره اول» هار ۱۳۹۲ می‌شود. چنانچه تحقیق بیرکلاند و هلدال در خصوص همسانی تحصیلی در نیمه نخست قرن بیستم در نروژه حاکی از آن است که در میان ازدواج‌های ناهمگن, مردان احتمالا بیش از زنان تمایل دارند تا با افراد دارای سطح تحصیلات پایین‌تر از خود ازدواج کنند. این انعکاس این مطلب است که مردان از پیشرفت تحصیلی برابر یا بیشتر از زنان برخوردار بوده‌اند (بیرکلاند و همکاران ۲۰۰۳ ص ۱۹). محققان تأثیر همسانی را بر استحکام زناشویی مورد بررسی قرار داده‌اند. ازجمله کالمین (۱۹۹۱) خاطرنشان ساخت که پایداری زوجین غیرهمسان پایین‌تر از زوج‌های همسان است (همان, ص ۵). البته تأثیر انواع همسانی بر استحکام ازدواج متفاوت می‌باشد. تحقیقاتی که در پی می‌آید. گویای اين تفاوت است: هرچند به نظر می‌رسد که همسان‌همسری در مورد ویژگی‌های اجتماعی موثر واقع شود. اما عوامل روان‌شناختی همچون شخصیت و خلق و خو از تأیر کمتریی برخوردار است (هاگس و همکاران, ۶*۲ ص ۳۲۹ بررسی فینکس (۱۹۹۷) در مورد ارتباط یکپارچگی اجتماعی» ناهمگنی و طلاق در دو گروه با زبان‌های مختلف در فنلالند نیز نشان داد که همسانی زبانی همسران؛ نرخ طلاق را کاهش داده اما راجع به تأثیر هملائی‌لشن با تحصیلات آنان تأییدی یافت نشده است. تحقیق کرافت و نیمان نیز نشان می‌دهد که تأثیر ثابت همسانی برای سن می‌تواند یافت شود: خحطر طلاق با افزایش اختلاف سنی رو به تزاید می‌رود (کرافت و نیمان ۲۰۰۹ ص ۲۸). در مقابل» تأثیر ثابت راجع به تحصیلات و حضور در کلیسا تنها در مورد افرادی از گروه‌های خاص یافت می‌شود. مانند زوجینی که هر دو همسر از سطح تحصیلات متوسط يا بالا برخوردار بوده یا هر دو در مراسم کلیسا حاضر شوند. در منابع اسلامی بر لزوم همسانی زوجین و تأثیر آن در زندگی مشترک تأکید و از همسانی زوجین با عنوال۸#کفریت» یاد شده است. البته برخلاف,دیدگاه همسان‌همسری ذر روان‌شناسی اجتماعی که همسانی زوجین را در تمامی عرصه‌ها یا لااقل در عرصه‌های نژاده دین و منزلت اقتصادی -اجتماعی لحاظ کرده است (هاگس و همکاران, ۲۰۰۲ ص ۳۲۹ منابع اسلامی معیار همسانی را هماهنگی سطح دینی طرفین ازدواج می‌دانند (کلینی» ۱۳۹۵ ج ۵ ص ۳۳۷ این منابع لزوم همسانی زوجین را در برخی زمینه‌ها همچون نژاد» منزلت اقتصادی--اجتماعی» و حتی برخی از صفات اخلاقی نفی کرده‌اند. اهتمام کم اسلام به همسانی نژادی از آنجا استفاده می‌شود که اولا؛ اسلام به نژاد به‌مثابه عاملی برای شناسایی افراد نگاه می‌کند» نه امتیاز و برتری اقوام و ملل بر یکدیگر (حجرات: ۱۳). ثانی ازدواج اولیای الهی با افرادی از نژادهای دیگر همچون ازدواج امام حسین #: با شهربانو دختر يزدگرد پادشاه ساسانی (طبرسی» ۳ج بررسی نظریه‌های همسرگزینی و نقد آنها با تکیه بر منابع اسلامی و روان‌شناسی ۹ ۳۵ ۳ ص ۳۸۷ امام صادق:: با حضرت حمیده مصفاه که از اشراف عجم بود (طبرسی» ۱۳۹۰ ص ۳۱۳ امام کاظم:» با حضرت تکتم که کنیزی از اهالی دورترین نقاط مغرب بود (مفید. ۶۱۳اق» ج ۲ ص 4۶ ) و امام حسن عسکری:* با حضرت نرجس (مجلسی,» ۱۶۰۳ق» ج ۸۱ ص 4) که رومی بوده‌اند. دلیل روایی چنین پیوندهایی است. ثالثه پیشوایان دین به ازدواج‌هایی توصیه کرده‌اند که ویژگی بارز دو طرف آن تفاوت نژادی بوده است (طبرسی» ۸۳۷۰ ص ۲۰۷ کلینی» ۱۳۹۵ ج 4 ص ۳۶۶ بستان» ۳ ص ۱۹۹3). منزلت اقتصادی- اجتماعی نیز معیار همسانی در منابع دینی به‌شمار نمی‌رود. این امسر نیز مستند به شواهد متعددی می‌باشد. از یک‌سی خداوند در قرآن تقوا را ملاک کرامت افراد در نزد خحود می‌داند (حجرات: ۱۳). از سوی دیگر ازدواج‌های اولیای دین با کنیزانی (طبرسی» ۶۰۳ اقه ج ۳ ص ۸ که با وجود رفعت علمی و معنوی (خسروی,» ۱۳۸۰ ص 1) از نازل‌ترین موقعیت اجتماعی برخوردار بودند نشانگر این مطلب است که همسانی طبقه اجتماعی, عامل بسیار موثری در موفقیت ازدواج به‌شمار نمی‌رود. در یکی از این موارد امام زین‌العابدین+ه با کنیزی که از آن امام حسن# بود ازدواج کرد. این خبر به گوش عبدالملک‌بن مروان رسید. وی در نامه‌ای به حضرت نوشت که تو شوهر کنیزان گشته‌ای! امام زین‌العابدین به او نوشت: (همانا خداوند به وسیله اسلام پستی را بلندی بخشیده و ناقص را کامل گردانیده و از فرومایگی, به ارجمندی رسانیده است. بنابراین» هیچ مسلمانی پست نیست. بلکه پستی واقعی پستی جاهلیت است. پیامبر خدات خود. بنده‌اش را [از قوم خود] زن داد و با کنیزش ازدواج کرد» (کلینی» ۱۳۹۵ ج ۵ ص ۳۶1). همچنان‌که وساطت اولیای الهی در ازدواج‌هایی که طرفین آن برخاسته از طبقات متفاوت اجتماعی بوده‌اند» گواه آشکاری بر این دیدگاه اسلام است. برای نمونه. رسول اکرم# در امر ازدواج فرزندخوانده خود. زیدین حارئه. که برده‌ای آزادشده توسط حضرت خدیجه.#: بود. با دختر عمه خوده زینب بنت جحش که از اشراف قریش بود. وساطت نمودند. خداوند متعال نیز پس از مشاهده کراهت زینب» به دلیل اختلاف پایگاه اجتماعی آنان در آیه‌ای زینبرا از مخالفت با حکم پیامبر بر حذر داشت (احزاب: ۳۹). به این ترتیب» خط بطلان بر ضرورت همسانی زوجین در طبقه اجتماعی کشید. در خصوص مورد اخیر علاوه بر روایاتی که گذشت (کلینی» ۱۳۹۵ ج ص ۲۳۹ ۳۶۱ و ۳۶۶» حدیث زیر نیز گویاست. شخصی برای امام جواد.:# نامه نوشت و در آن نظر حضرت را درباره ازدواج دختران خود و اینکه هیچ کس را همانند [و هم‌شأن خودش] نمی‌یابد» جویا شد. حضرت در پاسخ چنین مرقوم فرمودند: «آنچه را در مورد دخترانت بیان کردی و اینکه کسی را همانند خودت نمی‌یابی» دانستم؛ اما - خدایت رحمت کند -اين امر را معیار و شرط ازدواج دخترانت قرار نده؛ زیرا رسول اکرم:# فرمود: «هرگاه کسی که اخلاق و دیانت او را می‌پسندید به خواستگاری نزد ۶ زوس سم ار + سال هفتم؛ شماره اول» بهار ۱۳۹۲ شما آمد به وی همسر دهید؛ چراکه در غیر این صورت» فتنه و فساد بزرگی زمین را در برخواهد گرفت» (بستان؛ ۱۳۸۳ ص ۱۹۹). در عین حال, تأکید منابع اسلامی بر وجود برخی خصوصیات اخلاقی مانند غیرت در مردان و نفی آن در زنان (نهج‌البلاغه کلمات قصارغ۱۳)» نشانگر آن است که همسانی زوجین در همه ابعاد اخلاقی نیز از دیدگاه اسلام روا نیست. پژوهش‌های متعدد انجام‌شده در حوزه‌های روان‌شناسی اجتماعی نیز گرایش همه‌جانبه به همسانی را در همسرگزینی به چالش می‌کشد. در این میان, می‌توان به تحقیقات اسپرچر و هتفیلد (۲۰۰۹) ناکس و شاچت (۲۰۰۹) وینچ (۱۹۵۸) هاگس (۲۰۰۲) و حسین‌خانی نائینی (۱۳۹۰) اشاره کرد. جذابیت بدنی نیز در همسرگزینی ایفای نقش می‌کند. ما دوستی و معاشرت با افراد جذاب را بر افراد غیرجذاب ترجیح می‌دهیم (هاگس و همکاران؛ ۲۰۰۲ ص ۳۲۹). از نظر گنگستاد. نورنهیل و گارور-اپگارل ( ۲۰۰۵)» یک چهره متقارن جذاب‌تر است. شاید رایحه دل‌انگیز نیز با تقارن تطبیی کنل*یافته‌ها حاکی از آن است که در زمان تخمک‌گذاری» زنان بوی مردانی را که از تناسب بیشتری برخوردارند» ترجیح می‌دهند (دیبیر» ۲۰۰۹). اما به عقیده مورستین» (۱۹۷۲و ۱۹۷۹) و فینگلد (۱۹۸۸) ازآنجاکه به دست آوردن همسرانی فوق‌العاده زیبا و خوش‌ظاهر محدود است. در زندگی واقعی به آن تمایل داریم که همسرانی برگزینیم که از نظر جذابیت ظاهری شبیه به ما باشند (هاگس و همکاران, ۲۰۰۲ ص ۳۲۹). نگاهی اجمالی به زوجین در موقعیت‌های عمومی به مشاهده اين امر منجر می‌شود که افراد مایلند با کسانی پیوند برقرار کنند که از نظر جذابیت بدنی شبیه خودشان باشند. مرد خوش‌قیافه و زن جذاب. با هم قرار گذاشته و ازدواج می‌کنند. حال آنکه همتایان زشت‌تر نیز با اقران خود ازدواج می‌کنند (اسپرچر و هتفیلد. ۲۰۰۹). در یک پژوهش. روان‌شناسان اجتماعی سطح جذابیت هریک از دو طرف زوجین واقعی را اندازه‌گیری کردند. آنها این کار را به شیوه‌های مختلف انجام دادند. اما سعی کردند تا حد امکان عینی باشد. این کار اغلب با پرسیدن از بیش از یک «داور» صورت گرفت... در این‌بار» شواهد محکمی برای فرضیه همانندی يیافت شد. بین زوجین واقعی» شباهت میان سطح جذابیت جسمانی همسران تشخیص فرضیه همانندی عبارت از این انديشه است که ما نوعا زمانی بیشترین نتیجه و کمترین هزینه را تجربه می‌کنیم که در جست‌وجوی همسرانی دارای میزانی از جذابیت بدنی در حد خودمان باشیم (هاگس و بررسی نظریه‌های همسرگزینی و نقد آنها با تکیه بر منابع اسلامی و روان‌شناسی ۳ ۳۷ همکاران, ۲۰۰۲ ص ۳۵۳). اما افراد گاهی اوقات در روابطی وارد می‌شوند که در آن بسیاری از ویژگی‌های مطلوب را پیشکش می‌کنند. یک فرد می‌تواند فقدان جذابیت را با یک شخصیت فریبند» مهربانی» موقعیت. پول و مانند آن جبران کند. این تصور که افراد گهگاه می‌توانند فقدان جذابیت را با ارائه سایر خصلت‌های مطلوب جبران کنند. «همانندی پیچیده» نامیده شده است. آنچنان‌که روان‌شناسان اجتماعی خاطرنشان می‌کنند؛ نوع سنتی جور شدن آن است که یک مرد ثروتمند موفق مسن‌تر» با یک زن مهم‌ترین نقدی که بر این فرضیه وارد است» فرو کاستن اهداف ازدواج به بعد ناچیزی از ابعاد ازدواج» یعنی جذابیت بدنی است. حال آنکه از هدف‌های مهم ازدواج» تحصیل آرامش روانی و سکون قلبی زن و شوهر در سایه برقراری روابط عاطفی و اجتماعی بسیار نزدیک با هم است (سالاری‌فر ۱۳۸۵ ص ۵۲). خداوند متعال در یات متعددی به این کارکرد ازدواج اشاره می‌کند: «از نشانه‌های خداوند این است که از نوع خودتان, همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و میانتان رحمت و دوستی نهاد» (روم: ۲۱) و «او خدایی است که (همه) شمارا از یک فرد آفرید؛ و همسرش را نیز از جنس او قرار داد تا در کنار او بیاساید» (اعراف: ۱۸۹) و «آنها لباس شما هستند؛ و شما لباس آنها» (بقره: ۱۸۷). بررسی منابع اسلامی نشانگر آن است که عوامل تکامل ناشی از رفع نقص و نیاز وحدت جنس زن و شوهر ایجاد مودت و رحمت در میان همسران» و پوشندگی (حسین‌خانی, ۱۳۹۰ ص ۳۷-۳۹). تشکیل خانواده دارای کارکردهای دیگری همچون جامعه‌پذیری, تأمین پایگاه اجتماعی» مشروعیت, کنترل اجتماعی و کارکردهای اقتصادی نیز هست (بستان, ۱۳۸۳ ص ۸۳). همچنین تشکیل خانواده رابطه افراد را با خداوند نزدیک‌تر می‌کند. چنانچه تحقیق گودمن و دولاهایت نشان می‌دهد که مسیحیان, یهودیان و مسلمانان در مورد نزدیک‌تر شدن به خدا از طریق ازدواج سخن گفته‌اند (گودمن و دولاهایت. ۰۲۰۰۹ ص 4۹ بنابراین» نمی‌توان انگیزه انتخاب همسر را صرفا برخورداری وی از جذابیت‌های ظاهری دانست و گفت که «ما نوعا زمانی بیشترین نتیجه و کمترین هزینه را تجربه می‌کنیم که در جست‌وجوی همسرانی دارای میزانی از جذابیت بدنی در حد خودمان باشیم». ضمن آنکه نتایج پژوهش حسین‌خانی نائینی (۸۱۳۹۰ ص ۱۸۰)» نشان می‌دهد تفاوت مردان و زنان در خصوص ۸ روا مس رل سال هفتم شماره اول» هار ۱۳۹۲ نقش ویژگی‌های جسمانی در ازدواج معنادار است. مردان اهتمام بیشتری به معیارهای جسمی در انتخاب همسر دارند. این تحقیق مورد تأیید پژوهش‌فهایی خمچون بررسی فینگلد: (:۱۹۹) است که نشان می‌دهد مردان بیشتر از زنان تحت تأثیر زیبایی قرار می‌گیرند (آذربایجانی, ۵۳۸۲ ص ۲۵۰). همچنین پژوهش جیمبالو (۱۹۹۳) بیان می‌کند که برای مردان عامل جذابیت‌های جسمانی و رابطه جنسی» نقش مهم‌تری در رضایت‌مندی دارد (حفاظی طرقبه و همکاران, ۱۳۸۵). پژوهش مردانی و همکاران (۱۳۸۱) در خصوص زمینه‌یابی نگرش دانشجویان و هنرآموزان دختر نسبت به همسرگزینی و آینده ازدواج نیز نشان می‌دهد که ظاهر و قیافه پسران از دیدگاه دختران» تنها از اهمیتی برابر ۳/ نسبت به سایر مولفه‌ها برخوردار است. بر این اساس» نمی‌توان مدعی شد که هر دو گروه مردان و زنان, به میزان یکسان به جذابیت بدنی در انتخاب همسر بها می‌دهند. نظریه نیازهای مکمل بیان می‌دارد که ما به انتخاب همسرانی تمایل داریم که نیازهای آنان مخالف و تکمیل‌کننده نیازهای ماست (ناکس و شاچت. ۰۲۰۰۹ ص ۱۸۲). نظریه نیازهای مکمل به دو خصلت شخصیتی متفاوت اشاره دارد که نظیر یکدیگرند و آنگاه که به هم ملحق شوند. نوعی تکامل را فراهم می‌سازند (هاگس و همکاران؛۰۲۰۰۲ ص ۳۲۹). افراد سلطه‌جو با افراد سلطه‌پذیر ارتباط تکاملی می‌یابند و افراد پرحرف» خود را مجذوب شنوندگان خوب می‌یابند. جذابیت بین فردی بستگی به آن دارد که هر همسر چگونه انتظارات دیگری را تأمین می‌کند و متقابلا چگونه با مرسنلری اسب نقش) خوذ را می‌یابد: (همان). این نیازهای مکمل به این نکته اشاره می‌کند که شخصی علاقمند به برخورداری از مراقبت دیگری است. حال آنکه دیگری می‌خواهد ولی نعست چنین خیری باشد. نمونه‌های دیگر نیازهای مکمل می‌تواند با این موارد سروکار داشته باشد: مسئولیت در برابر وظیفه‌نشناسی» اصلاح در برابر آشوبگری» و بی‌نظمی در برابر نظم (ناکس و شاچت. ۰۲۰۰۹ ص ۱۸۲). وینچ و همکارانش براساس ویژگی‌های مکمل نه مشاب فهرستی از ۱۲ نیاز اصلی و سه خصوصیت روانی ساختند که امکان انتخاب همسر مناسب را با توجه به خصوصیات روانی هر فرد توصیه می‌کرد (هاگس و همکاران؛ ۰۲۰۰۲ ص ۳۲۹). به‌عنوان نمونه» اگر شوهر متمایل به فرماندهی باشد» بهتر است زنی را انتخاب کند که دارای خصلتی مطیع باشد و یا اگر یکی از زوجین عصبی, حساس و پرخاشگر باشند دیگری آرام و متعادل باشد والا احتمال برخورد بیشتر و شکنندگی قرارداد زوجیت در صورت ازدواج دو فرد عصبی با یکدیگر بیشتر بررسی نظریه‌های همسرگزینی و نقد آنها با تکیه بر منابع اسلامی و روان‌شناسی 2 ۳۹ خواهد بود (اعزازی» ۰۱۳۷۹ ص ۱۰۱). هلن فیشر (۲۰۰۹) در مطالعه خود بر روی ۲۸۰۰۰ نفر از شرکت‌کنندگانی که در پایگاه (01100189172/.6010) به دنبال انتخاب همسر بودند» شواهدی را برای نیازهای مکمل کشف کرد (ناکس و شاچت. ۰۲۰۰۹ ص ۱۸۲). بر حسب شخصیت., «کارگردان‌ها» (تحلیلی, قاطع» متمرکز) افراد «گفت ‌وگوکننده» (درون‌نگر کلامی» شهودی) را جست‌وجو می‌کردند (همان). این نظریه غیر از وینچ حامیان دیگری از قبیل کنسین» استروس و والر نیز دارد که ارضای نیازهای مختلف زوجین توسط یکدیگر را یک نوع اشباع و استقلال عاطفی می‌دانند و این همان چیزی است که دو همسر را به نحوی پایدار به هم می‌پیوندد. با آنکه این نظریه شواهد و طرفدارانی دارد اما نقدهای جدی آن را به چالش کشیده است: نخست آنکه» در کنار شواهدی که برای انتخاب براساس تفاوت وجود دارد. شواهد زیاد دیگری نیز وجود دارد که انتخاب بر مبنای همسانی را تأیید می‌کند. برای نمونه» به گزارش هیشون و جاکویسن (۲۰۰۰) طبقی سرشماری سال ۱۹۹۰ 7۹1/4 زنان سفیدپوست در ایالات متحده با مردان سفیدپوست» و 4۷/۲/ مردان سفیدپوست ایالاات متحده نیز با زنان سفیدپوست ازدواج کرده‌اند (جاکوبسن و همکاران؛ ۲۰۰۶ ص ۳) با اینکه قوانین مخالف با ازدواج‌های بین نژادی در آفریقای جنوبی تغییر کرده است. اما ازدواج با افراد همسان آشکارا قانونی مانده و ازدواج‌های بین نزادی واقعا استثنایی است (همان). البته ممکن است طرفداران این نظریه, تفاوت‌ها را محدود به خصلت‌های شخصیتی دانسته و آن را به سایر حوزه‌ها ازجمله حوزه‌های اجتماعی تعمیم ندهند. اما با این اشکال مواجه می‌شوند که اين رویکرد تنها خصلت‌های شخصیتی را برای ازدواج در نظر گرفته و از سایر ابعاد مهم همچون ابعاد خانوادگی» اقتصادی» جسمی نقد دیگر این دیدگاه اینکه طبق اين نظریه همه باید از نیازهای روانی خود آگاهی یابند و خود تحلیل‌گر باشند. حال آنکه گزینش همسر با آگاهی و تخصص صورت نمی‌پذیرد (داودخانی» ۱۳۸۵). البته هر فردی نسبت به برخی خصوصیات شخصیتی خویش آگاهی دارد. ولی این به معنای آگاهی و اشراف کامل به تمامی ابعاد شخصیتی خویش نیست» وگرنه نیازی به آزمون‌های متعدد شخصیت وجود نداشت. وایت نیز در مقام نقد این نظریه می‌گوید: «چون نیازهای ما متفاوت است» پس ممکن نیست که دو نفر با هم بمانند» (ناکس و شاچت. ۰۲۰۰۹ ص ۱۸۳). به این معنا که هر فرد باید برای ویژگی‌های متعدد ۳۰ روا ا ۵ ار + سال هفتم؛ شماره اول؛ هار ۱۳۹۳ خود. ویژگی‌های مقابل آنها را در طرف مقابل در نظر گرفته و او را برای همسری انتخاب کند. تحقق همچنین پرسش‌هایی در خصوص این نظریه مطرح شده است. ازجمله: آیا همچنان‌که تأمین نیازهای شخصیتی از طریق انتخاب همسر میسر است» از راه‌هایی غیر از روابط زوجین امکان‌پذیر نیست؟ آیا افراد با بررسی دیدگاه اسلام در خصوص همسرگزینی نیز می‌توان شواهدی بر ضعف این نظریه ارائه کرد: الف. اسلام همسانی دینی را شرط لازم برای تحقق ازدواج دائم دانسته (موسوی خمینی» بی‌تا ج ۲ ص ۲۸۵) و مسلمانان را از برقراری پیوند زناشویی با مشرکان و کافران برحذر می‌دارد (بقره: ۲۲۱٩ ممتحنه: ۱۰). علاوه بر اين» لازم می‌داند که افراد برای ازدواج» همسرانی هم‌تراز از لحاظ میزان دینداری ب. برخی معیارهای همسرگزینی به‌طور مطلق مورد اهتمام اسلام قرار گرفته و صرف نظر از اینکه این معیار در فرد انتخاب‌گر وجود دارد يا نه, تأکید شده که اين ویژگی‌ها را در انتخاب همسر لحاظ کند. مثلا توضیه شده همسرانی برگزینند که از خصوصیات زیر برخوردار باشند: حسن خلق (کلینی» ۰۱۳۹۵ ۵.ص ۵1۳)» شکرگزاری (راوندی» بی‌تا ص ۶۸)» عفت‌ورزی (مائده: ۵؛ نسا: ۲۵)» آرامش‌گری (روّم: ۲۰)» زایایی (کلینی» ۱۳۹۵ ج 4 ص ۳۳۳» زیبایی (همان ص ۳۲۳) و تمایل جنسی (همان, ص ج. اسلام ازدواج مژمنان با افراد آلوده را ممنوع کرده و به اين‌گونه افراد تنها اجازه داده که با همتایان نظریه مبادله تأکید می‌کند که انتخاب همسر مبتنی بر ارزیابی فردی است که بیشترین پاداش را در قبال کمترین هزینه ارائه می‌کند. این پنج مفهوم به تبیین فرایند مبادله کمک می‌کند: ۱. پاداش‌ها: پاداش‌ها رفتارهایی (طرف شما به دیده عشق به شما می‌نگرد) کلماتی (دوستت دارم)» منابعی (زیبا یا دلپذیر بودن, داشتن وسیله نقلیه آپارتمان و پول» و خدماتی (غذا پختن يا تایپ کردن برای شما) است که طرف مقابل شما فراهم می‌کند. و شما به خاطر این امور که برایتان ارزشمند بررسی نظریه‌های همسرگزینی و نقد آنها با تکیه بر منابع اسلامی و روان‌شناسی ۳ ۴۱ ۲ هزینه‌ها: هزینه‌ها جنبه‌های نامطبوع روابط‌اند. یک زن هزینه‌های مرتبط با دچار شدن به همسر خود را چنین معرفی می‌کند: «او مواد مخدر مصرف می‌کند. شاغل نیست. ٩ ساعت دور از خانه به سر می‌برد). هزینه‌هایی که همسر چنین خانمی در ارتباط با او می‌پردازد» شامل این موارد است: «او مرا آزار می‌دهد. او روابط جنسی را نمی‌پسندد» و «درصورتی‌که ما با هم ازدواج کنیم» او می‌خواهد مادرش با ما زندگی کند». اینگلدزبای و همکاران (۲۰۰۳) میزان همبستگی خصلت‌های مختلف را با کاهش جذابیت یک فرد در موقعیت ازدواج برآورد کرده‌اند (اینگلدزبای و همکاران؛ ۲۰۰۳). نامطلوب‌ترین خصایص عبارتند از: بی‌علاقگی به جنس مخالف, مشکلات الکل یا مواد مخدر داشتن, ۳ منفعت: منفعت آن هنگام اتفاق می‌افتد که پاداش‌ها بر هزینه‌ها غلبه کند. زوجین محتملا به روابط خود پایان می‌دهند و در جست‌وجوی فرد دیگری برمی‌آیند که ارتباط با او سود تضمین شاه بالاتری داشته باشد مگر اینکه آنان به دریافت منفعتی از باقی ماندن با هم اشاره کنند. ۶. زیان: زیان هنگامی روی می‌دهد که هزینه‌ها بر پاداش‌ها غلبه کند. ۵. جایگزین: فرد دیگری است که اینک در دسترس است و منفعت تضمین‌شده بالاتری ارائه می‌کند. به‌طور خلاصه, نظریه مبادله بیان می‌کند که افراد درگیر در ارتباط رضایت‌بخش متقابل به تبادل رفتارهایی می‌پردازند که هزینه اندک و سود سرشار دارد (هاگس و همکاران ۲۰۰۲ ص ۳۲۹). زن و مرد براساس نیازهای اجتماعی و درونی درمی‌یابند که تشکیل خانواده می‌تواند برای آنها پاداش‌هایی را به همراه آورد که در جای دیگری یافت نمی‌شود. این پاداش‌ها می‌تواند درون‌ذاتی و معنوی باشد. مانند محبت و احترام و عشق و تفاهم و تعالی» یا می‌تواند برون‌ذاتی باشد. مانند مهریه و جهیزیه» خانه مستقل و استقلالمادی: بر این اساس» افراد جذب یکدیگر می‌شوند. چنانچه این پاداش‌ها به نحو شایسته‌ای برآورده گردده خانواده تشکیل شده و دوام می‌یابد. جنس پاداش‌هایی» که زن و مرد در اختیار یکدیگر می‌گذارند. متفاوت است (بصیری,» ۱۳۸۹). باس و بارنز (۱۹۸۹)؛ ایگلی و وود (۱۹۹۹) و هاوارد و همکاران (۱۹۸۷) معتقدند در جامعه, زنان به نقش‌هایی واگذار می‌شوند که دارای قدرت کمتر و دستیابی کمتر به منابع است. زنان برای دستیابی به قدرت و دسترسی به منابع» خصوصیاتی را در همسر آینده خود جست‌وجو می‌کنند. به نوبت» زنان در مقابل کالایی که دریافت کرده‌اند. اموری از قبیل زیبایی جسمی, باروری و لذت جنسی را ارائه می‌کنند (شومیک و الیزابت» ۰۲۰۰۷ ص ۳۹). 7۷ روا سم ار + سال هفتم؛ شماره اول» بهار ۱۳۹۲ این نظریه بر این فرض استوار است که زنان از دستیابی به قدرت و دسترسی به منابع محروم باشند و صرفا برای رفع این محرومیت ازدواج کنند. درحالی‌که به‌ویژه در جوامع امروز بخش عمده‌ای از زنان از قدرت و امکانات لازم برخوردارند. در عین حال» خود را بی‌نیاز از ازدواج نمی‌دانند. ضمن آنکه زمینه‌یابی نگرش دختران نسبت به همسرگزینی نیز نشانگر آن است که وضعیت اقتصادی پسران در نظر دختران, تنها از اهمیتی بالغ بر ۶/ برخوردار است (مردانی و همکاران ۱۳۸۱). از سوی دیگر, این نکته نیز که مردان تنها به انگیزه دریافت اموری چون زیبایی جسمی» فرزندآوری و لذت جنسی اقدام به ازدواج کنند, قابل تردید است؛ زیرا اولا دریافت این امور منوط به ازدواج نیست و مردان می‌توانند آنها را از ارتباطات خارج از چارچوب خانواده نیز تحصیل کنند. انیا مردان با ازدواج به نتایج دیگری همچون آرامش, تکامل و... که از قبیل امور ظاهری نیستند» نیز خواهند رسید. البته براساس یافته‌های پژوهش حسین‌خحانی نائینی» میانگین ویژگی‌های اخلاقی, خانوادگی» اقتصادی و جسمانی بین پاسخ‌گویان دختر و پسر تفاوت معناداری دارد (حسین‌خانی, ۱۳۹۰ ص ۱۸۰). در ویژگی‌های اخلاقی, خانوادگی و اقتصادی» دختران نمره بالاتری دریافت نموده‌اند و در ویژگی‌های جسمانی» پسران نمره بیشتری دریافت نموده‌اند. اما این امو. ضتژّفا؛اهمیت بیشتر پسران به امور جسمی,» و دختران به امور اقتصادی را ثابت می‌کند. بنابراین» برداشت این مطلب که پسران تنها به امور جسمی و دختران تنها به امور اقتصادی بها می‌دهند. نادرست به نظر می‌رسد. این رویکرد با چشم‌پوشی از کارکردهای معنوی ازدواج» تنها کارکرد آن را تبادل امکانات مادی دانسته است. درحالی که یافته‌های پژوهش مذکور حاکی از این است که کارکزدهای فوق بخش ناچیزی از کارکردهای تشکیل خانواده از دیدگاه اسلام را در برمی‌گیرد (همان» ص ۲۸-۲۰). در منابع اسلامی, کارکردهای مهم دیگری همچون آرامش‌بخشی» پرورش فرزند. و تقویت ارتباطات اجتماعی نیز برای تشکیل خانواده مطرح شاه است که تمرکز بر در این تحقیق, چهار نمونه از مهم‌ترین نظریات مربوط به همسرگزینی مورد بررسی قرار گرفت. نخستین نظریه دیدگاه همسان‌همسری بود. براساس این اصل, افرادی که درصدد ازدواج برمی‌آیند» معمولا کسی را برای همسری برمی گزینند که از بیشترین سطح همسانی و مشابهت با آنان برخوردار باشد. اما منابع بررسی نظریه‌های همسرگزینی و نقد آنها با تکیه بر منابع اسلامی و روان‌شناسی ۳ ۴۳ اسلامی معیار همسانی را هماهنگی سطح دینی طرفین ازدواج می‌دانند. این منابع» لزوم همسانی زوجین را در برخی زمینه‌ها همچون نژاده منزلت اقتصادی- اجتماعی, و حتی برخی از صفات احلاقی نفی کرده‌اند. علاوه بر اين» پژوهش‌های متعدد انجام‌شده در حوزه‌های روان‌شناسی اجتماعی نیز گرایش همه‌جانبه به دیدگاه دوم» یعنی فرضیه همانندی عبارت از این انديشه است که ما نوعا زمانی بیشترین نتیجه و کمترین هزینه را تجربه می‌کنیم که در جست‌وجوی همسرانی دارای میزانی از جذابیت بدنی در حد خودمان باشیم. مهم‌ترین نقدی که بر این فرضیه وارد است. فرو کاستن اهداف ازدواج به بعد ناچیزی از ابعاد ازدواج یعنی جذابیت بدنی و تأمین نیاز جنسی است. پژوهش‌های انجام گرفته در اين زمینه نیز نشان می‌دهد که تفاوت مردان و زنان در خصوص نقش ویژگی‌های جسمانی در ازدواج معنادار است و مردان نظریه نیازهای مکمل به دو خصلت شخصیتی متفاوت اشاره دارد که نظیر یکدیگرند و آن‌گاه که به هم ملحق شوند نوعی تکامل را فراهم می‌سازند. بر این اساس, افراد در همسرگزینی در جست‌وجوی مواردی هستند که دارای خصوصیات شخصیتی متفاوت و در عین حال مکمل آنها باشند. با آنکه این نظریه شواهد و طرفدارانی دارد اما در کنار شواهدی که برای انتخاب براساس تفاوت وجود دارد» شواهد زیاد دیگری نیز وجود دارد که انتخاب بر مبنای همسانی را تأیید می‌کند. نقد دیگر این دیدگاه این است که طبق این نظریه» همه باید از نیازهای روانی خود آگاهی یابند و خود تحلیل‌گر باشند. حال آنکه گزینش همسر با آگاهی و تخصص در خصوص ویژگی‌های شخصیتی صورت نمی‌پذیرد. در دیدگاه اسلامی نیز این نظریه مقبول نیست؛ چراکه از نظر اسلام اساسا هم‌شأنی دو همسر بر مبتای همسانی دینی توجیه می‌شود ضمن آنکه برخی ویژگی‌های همسر شایسته از دیدگاه اسلام به‌صورت مطلق و صرف‌نظر از آنکه این خصوصیت در انتخاب‌گر وجود دارد يا نه» مورد تأکید قرار گرفته است. بالاخره نظریه مباذله تأکید می‌کند که انتخاب همسر مبتنی بر ارزیابی فرذتی است که بیشترین پاذاش را در قبال کمترین هزینه ارائه می‌کند. در جامعه, زنان به نقش‌هایی واگذار می‌شوند که دارای قدرت کمتر و دستیابی کمتر به منابع است. زنان برای دستیابی به قدرت و دسترسی به منابع» خصوصیاتی را در همسر آینده خود جست وجو می‌کنند و در مقابل کالایی که دریافت کرده‌اند. امسوری از قبیل زیبایی جسمی, باروری و لذت جنسی را ارائه می‌کنند. این رویکرد با چشم‌پوشی از کارکردهای معنوی ازدواج» تنها اکاز کرت آن را تبادل امکانات مادی دانسته است» درحالی‌که کارکردهای فوق» بخش ناچیزی از کارکردهای تشکیل خانواده از دیدگاه اسلام و مسیحیت را دربرمی‌گیرد. همچنین این نظریه بر این فرض استوار است ۴ روا مس را + سال هفتم شمار اول» هار ۱۳۹۲ که زنان از دستیابی به قدرت و دسترسی به منابع محروم باشند و صرفا برای رفع این محرومیت ازدواج کنند. درحالی‌که به‌ویژه در جوامع امروز بخش عمده‌ای از زنان از قدرت و امکانات لازم برخوردارند. در عین حال» خود را بی‌نیاز از ازدواج نمی‌دانند. از سوی دیگر اين نکته نیز که مردان تنها به انگیزه دریافت اموری چون زیبایی جسمی» فرزندآوری و لذت جنسی اقدام به ازدواج کنند قابل تردید است. در دیدگاه اسلام؛ بر همسان‌همسری دینی و هماهنگی در میزان دین‌داری و یز برخی خصوصیات اخلاقی از قبیل پاکدامنی تأکید و بر عدم اهمیت ابعاد دیگر همسانی تصریح شده است. دو پژوهش حسین‌خحانی نائینی (۱۳۹۰ ص ۹۷۶-۶۰ ۱۳۸۹ ص ۶۶-۲۱) به تفصیل, معیارهای همسرگزینی از دیدگاه اسلام و میزان اهمیت هریک را مورد بررسی قرار داده است. بررسی نظریه‌های همسرگزینی و نقد آنها با تکیه بر منابع اسلامی و روان‌شناسی ۳ ۴۵ نهج‌البلاغه, بی‌تا ترجمه ناصر مکارم شیرازی» قم» موسسه مطبوعاتی هدف. اعزازی, شهلا, ۱۳۷۹ جامعه‌شناسی خانواده. تهران؛ روشنگران و مطالعات زنان. آذربایجانی, مسعود و دیگران, ۱۳۸۲ روان‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی؛ قم» پژوهشکده حوزه و دانشگاه. بستان» حسین, ۱۳۸۳ اسلام و جامعه‌شناسی خانواده قم» پژوهشکده حوزه و دانشگاه. بصیری» هدی, (آبان ۱۳۸۹) خانواده و زناشویی به‌مثابه فراگرد مبادله. <540 006/7 /1. ازع 00010 ناه //: 310 جاسبی, منیژه و همکاران, ۱۳۸۹ «بررسی رابطه بین میزان صمیمیت در خانواده اصلی و رضایت زناشویی زنان» در: مجموعه مقالات تقویت نظام خانواده و آسیب‌شناسی آن, قم, موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ن. حسین‌خانی نایینی» هادی» ۱۳۹۰ معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه اسلام و ساخت مقیاسآن, پایان‌نامه دکتری, روان‌شناسی تربیتی» قم» موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی + سس ۱۳۸۹ معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه اسلام» اسلام و پژوهش‌های تریمی. ش 4 ص 14-۲۱ حفاظی طرقبه» میترا و همکاران؛ ۱۳۸۵ «بررسی ارتباط بین اجزا عشق و رضایت‌مندی زوجی» مجله دانشگاه علوم داودخانی» محسن, ۱۳۸۵ جامعه‌شناسی همسریابی» ب رگرفته از: 0612[82.010812.00100/021ی 17.280 سالاری‌فر محمدرضا ۱۳۸۵ خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسی, قم» پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. طباطبائی» سیدمحمدحسین, بی‌تا المیزان فی تفسیر القران. قم, جامعه مدرسین. طبرسی, احمدین‌علی» ۶۰۳ اق. الا حتجاج علی اهل اللجاج. ترجمه نظام‌الدین احمد غفاری مازندرانی» تهران» مرتضوی. قرائتی» محسن» ۱۳۷۹ تفسیر نور قم» مسسه در راه حق. کرمی حویزی» محمد. ۶۰۲ اق التفسیر لکتاب الّه المنیر قم» چاپخانه علمیه. مردانی» صدیقه و همکاران, ۱۳۸۱ «بررسی و زمینه‌یابی نگرش دانشجویان و هنرآموزان دختر نسبت به همسرگزینی و آینده ازدواج) در: خلاصه مقالات ازدواج دانشجویی راهکارها و چالش‌ها اصفهان, دانشگاه صنعتی اصفهان» ص مصباح, محمدتقی, ۱۳۸۶ اخلاق در قرآن, تحقیق و نگارش محمدحسین اسکندری, قم» مسسه آموزشی و پژوهن مفید, محمدین محمدبن نعمان, ۶۱۳ (ق الارشاد فی معرفه حجج‌الّه علی العباد. قم. کنگره شیخ مفید. با 2ع ۲10۵ ص۳۵۵ ۷/50۵۶ کعتسه/ ۷/5۵ ,2003 باه ا6 عک ,اهاط ۵ .2800 مصعص وم 6 /م ۵0/0 بصنی ملمحصمصمگل0 0/۰ //:طااط ۵ 110۳۷ یک تامدص ۶و علعسموط ههام5 2/216 ۳3۵ ها 5 ما۳0 ,2009 بجق6 06 13۵ خآ ۳۵060۳8 /حطمع آعه دا0گ ۲۰ 8050 660 مکعونیی عطا که عقع) ۵ط 1 :1206۵ هه وناتعصهع 1110 مطمناهعغاصا آهنهو5 ,1997 متعلوز۳ ,فاصم .۰ ,3 ٩ ,40 بقع وآمنهه‌گهام۸ فوصقاصز۲ ,بوصماصت۲ حز صمتقابام۳۵ عصولمه رد - 5ن5۳۵۵ بقتادنن۸ هنز 1006 هه ها عتمانودهش ,2008 بل 6 6۶ ب[۵ ۳۳ 1020/0 102/00109 1/۵۹/۵0 ۷۷۳/۳۰۵۵۵۰۵۵ تصش اه زد نامگ زد مصعطا0[ 6 اما عبامزعنام۴ 1107 ,2006 بعانطعلاه1 ۰ ,120 عک بش بامقط360 ق6000 ,2 ٩ ,48 ۷ ,168626 کناه‌زونام ۸ ۵۶ 100 بعع 3/2 ۵۳ط 1 صز 600 که مد کهآ عطا 002110 عونت 11 3/062۳ ,۵۵6 310 00۳۵ عطا نوومامنهه5 2002 مله 6۳ عگ ,کعطع 1۳ 82 .ما0 کعسعلبن دعمو۸ صمناهاه5 2/216 ,2003 مله 6 عک ب.ظ بط70ظ ول طاعلامعد1 ,با ازساد0) بوعتگ۸ طلاباه5 هنز کععمهتسم/3 لهتممط الصا ,2004 باه ۵۳ ۶ کل .0 ,72000509 3۰ .۳ ,35 ۷ ,65و50 تواته ۳ 02206 که م0[ 1۳605 ,32116۹ بک‌قته60 جصمعم 130 مش نصا ,1998 ,کزنطخه/2 مصزتصلمط ۵ همتاعامتاصا نش ندمتطاعصوتمهامط هی کعمزمطا) ,2009 مقطعقط5 مصنام‌نهایگ 1203 ,مس 6۰ بعطت وم عع هدعم :۷۷20505 .واه ۳ عطا وصه ععدسه/1 عنام فصه آهدمتام۳۵0 ۶و امومصا ,2009 مصصقطته)< بعنصطگهاگ مکعتتام مگ مادک 0 ۸ :15۵0 صمناعاه5 2/1206 ص۲۵ ,2007 ,6 بطاع ۳2۵ عک ,عکلهصمناگ .35-4 .0 ,زرع ۳۹011010 20711176 0۳ 7020۵7 م۸002 آهنه50 ۵ص بو تقص0 ۳۵ یک فلعظ 17 صا .عزفعطاوم روط وصتطن/< ,(2009/ دمم حل) بت ,11۵16 عک .5 بط 5 6 ۵۶6 3100 ومتطعصه‌تاماه مس ۶و 2نو ام روط (علل) هگ

آمار بالای طلاق زوجین در سال های آغازین زندگی، نشانگر این است که انتخاب ناصحیح یکی از عوامل مؤثر در ناسازگاری و عدم تفاهم همسران محسوب می شود. بر این اساس، انتخاب همسر مرحله ای سرنوشت ساز در زندگی هر فرد به شمار می رود. در خصوص همسرگزینی، دیدگاه های متفاوتی از سوی روان شناسان و جامعه شناسان ارائه شده و هر یک از این دیدگاه ها، انتخاب همسر را از منظر خاص خود بررسی کرده اند. بنابراین هدف این پژوهش، که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، بررسی نظریه همسان همسری، فرضیه همانندی، نظریه نیازهای مکمل و نظریه مبادله معرفی و سپس نقد آنها می باشد. در نقد دیدگاه های مذکور، علاوه بر استفاده از یافته های تجربی، منابع اسلامی نیز به کار گرفته شده است. به نظر می رسد در دیدگاه اسلامی، بر همسان همسری دینی و هماهنگی در میزان دین داری و نیز برخی خصوصیات اخلاقی از قبیل پاکدامنی تأکید و بر عدم اهمیت ابعاد دیگر همسانی تصریح شده است.

361064

 ۳۳۰ سل‌ای ی سال ۱۰ بهار و تابستان ۸۵ شماره ۱۸ از منظر کانت احراز و درک طبیعت انسانی در معنای جامع این لفظ ممکن نیست؛ زیرا تنها امور جسمانی و قابل تجربه آدمی از طریق حواس انسانی می‌توانند شناختی درباره طبیعت انسانی به ما عرضه کنند. او همچنین معتقد است دانش علمی و نظری درباره انسان تنها از رهگذر طبیمت زیستی انسان(که از این حیث با حیوانات مشابه است) مسر است؛ از طریق حواس تنها به طبیعت فیزیکی می‌توانیم راه بیاییم. روح انسان متعلق بررسی‌های علمی قرار نمی‌گیرد؛ چرا که مقوله‌ی جسمانی ای نیست. معرفت علمی تنها درباره چیزی میسر است که بتوان آن را با حواس ادراک کرد؛ اما چنین شناختی برای بر پا کردن و تحلیل یک نظام اخلاقی کافی نیست؛ چرا که ارزیابی رفتارهای ما از طریق شیوه‌های شناخت تجربی حاصل نمی‌شود. نیکی و بدی یک رفتار را نمی‌توان در آزمایشگاه‌های علوم تجربی بدست آورد و یک حکم اخلاقی را نمی‌توان زیر ذره- در حقیقت کانت این نکته را دریافت که مجموعه اموری که از طریق حواس ادراک می‌شوند برای برپایی و قوام بخشی یک نظام اخلاقی کافی نیستند؛ بنابراین در اخلاق و فلسفه عملی نیز مانند طبیعت و فلسفه نظری» در پی تبیین مبانی پیشینی است؛ چرا که معتقد است که اگر وظیفه عرضه آموزه‌ها بر اساس اصول پیشینی از فلسفه حذف شود چیزی جز مجموعه‌ای از احکام پراکنده که صرفا بر تجربه اتکا دارند و هیچ نوع کلیت و ضرورتی بر آنها حاکم نیست» باقی نمی‌ماند و این نتیجه‌ای است که او برخلاف تجربه‌گرایان به هیچ وجه آن را نمی‌پذیرد و چنانچه در نفد عفل عملی می‌بينيم, با فلاسفه‌ای که می‌خواهند قانون اخلاقی را بر طبیعت یا خصوصیتی از خصوصیت‌های حیات اجتماعی - سیاسی انسان استوار کنند اختلاف دارد و بر این نکته تأکید می‌کند که فیلسوفانی نظیر مونتنی که اخلاق را بر تربیت و اپیکور بر احساس جسمانی انسان و هاچسن بر احماساق: ز عواطف: ای وساستنی ماه آزهارانه اسول, کلی اخلاق ساجزتد. بنابراین در همان ابتدای کار دبای انم ای "اذل می‌دارد که باید میان اخلاق محض نظری يا مابعدالطبیعه اخلاق که موضوع آن اصل یا اصول اعلای اخلاق و تعهد اخلاقی من حیث هی است و اخلاق عملی که این اصل یا اصول اعلی را به شرایط طبیعت انسانی اطلاق می‌نماید و از آنچه کانت "انسان‌شناسی" یا معرفت طبیعت انسانی می‌خواند مدد می‌جوید. اما وقتی به جزئیات این تفاوت و بخش‌بندی می‌رسیم مشکلاتی پیش می‌آید؛ زیرا انتظار داریم مابقدالظبیعه پالکل از ظبیست افساتی جدا و منحصرا مربوظ به پاره‌ای اضول انساسی باشد که تسا در انسان‌شناسی عملی بر طبیعت انسانی اطلاق گردد. ولی کانت در مقدمه مابعد الطبیعه اخلانی (۱۷۹۷) تصدیق می‌کند که حتی در مابعدالطبیعه اخلاق هم غالبا باید طبیعت انسان را به بحسآب: آوره تا تتایج: آصول اخلاقی عام را اظاهر سانخت, آلبقا آیق.بذان معتی, نیستا: که مابسد الظبیعه ااخلاق, زا همگن است: پز اماس, اسان‌شناسی, استواز ساخح. ااتانندالطییعه اخلاق .زا نمی‌توان بر انسان‌شناسی مبتنی کرد ولی می‌توان به آن اطلاق نمود» (کانت» ۱۳۶۹: ۴۹). اما گر اطلای آصول اخلاقی یر طبیعت آنسانی در خزم مابغاتنلمیی اخلای خایز بافنده خروم هم اخلاق: یی آنسان‌شناسی عملی يا اخلاقی» بحث از شرایظ مساعذ و غیر مساعد برای آجرای دستورات اخلاقی خواهد شد؛ مثلا مربوط به تربیت اخلاقی خواهد گردید و هنگامی که کانت در مقدمه ماسالطیمد /خلای وظیفه و عمل انسان‌شناسی را وضصف می‌کنه می‌پينيم که مطالب آن پسن. آشکال این است کهبنا به رای کانت 6 ماد اقلبیعه اخلاقی احتیاج است که از هر عامل تجربی مبرا باشد و حتی در این باب بر ولف خرده می‌گیرد که در نوشته‌های اخلاقی خود عوامل تجربی و پیشینی را باهم مخلوط کرده است. در عین حال تمایلی از جانب کانت مشهود است. که قوانین اخلاقی را که دااطولیجاای لعدامل شج باس در جز مابعد. آلطبیعه: اخلاق بگنجاند. مقلا می‌گوید «حکم ادلرط نایدیکنت "نها گراموردآاگزادگان صادق نیست» (وگرنه معنیش این می‌شود که] ذاتهای خردمند"ذیگر ملزم به رغایت آن نیستند؛ به همین گونه است همه قوانین اخلاقی دیگر به معنای درست این اصطلاح»(کانت» ۱۳۶۹ ۰)۵ این مشکل در فلسفوی کاس رز بای از, ممطانضا نیمار چده است. برآی مقال ین خر کتاب مر مطلقامطالعای .ذر شب فسفه دق کیت به ما می‌گوید که یکی از مشکلات اساسی در فلسفه اخلای یکانت ان است9که/کمایوادفیشی میان اخلاق محض و عملی قائل نشده است. اخلاق محض» چنانچه در بالا هم گفته شد باید صرفا اصل متعالی اخلاق را مورد توجه قرار دهد؛ اما در کانت گرایشی وجود دارد به سمت اینکه سوّال درباره اصل متعالی اخلاق را به گونه‌ای گسترش دهد تا قوانین اخلاقی را هم پوشش بدهد. برای مثال: آنجا که کانت به ما می‌گوید "دروغ نباید گفت". پیتن می‌گوید که ما باید چند حوزه را از هم متمایز کنیم(۱). اصول اخلاقی؛ (۲). قوانین اخلاقی نظیر فرمان‌های دهگانه که برای انسان به ما هو اسان به: کار می‌رونده (۳): قواغد: اخلاقی,انطیر ای گزاره: که وطیفه: سرباز کشتن اسکه و (۴):  و سل‌ای ی سال ۱۰ بهار و تابستان ۸۵ شماره ۱۸ احکام اخلاقی منفرد نظیر این حکم که من نبایستی کسی را بکشم. احکام اخلاقی منفرد که اصلا نمی‌توانند بخشی از فلسفه باشند. قوانین اخلاقی و قواعد اخلاقی نیز به حوزه اخلاق عملی تعلق دارند: آنها همگی به طبیمت انسان مربوط می‌شوند. تنها اصول اخلاقی, که فرض است که برای همه فاعل‌های عقلانی به معنای دقیق کلمه معتبر هستند به اخلاق محض تعلق اینک» با توجه به آنچه که در بالا گفته شده از یک سو این سوّال پیش می‌آید که فلسفه اخلاق کانت به چ مسا پیشینی آست؟ مگر نه اینکه کاننت پارها و بارها بر این نکته تأکید می‌کنذ که وارد شدن عنصر تجربی در اخلاق زیان‌بار است و اگر اخلاق با تجربه بيامیزد نابی و پاکی آن به آلودگی می‌گراید و دیگر سزاور آن نیست که اراده‌ای نیک نامیده شود و او همچنین این خطر را به ما گوشزد می‌کند که جستجوی اخلاق در انگیزه‌ها و قانون‌های تجربی نوعی "عادت بی بند و بار و حتی پست فکری" است. از سوی دیگر این سوّال هم پیش می‌آید که به فرض اینکه کانت در ادعای خود مبنی بر پیشینی بودن اخلاق برحق باشد. آیا این امکان وجود دارد که ما بدون اتکا به هر گونه شناختی درباره انسان» به عنوان موضوع اخلاق» فلسفه اخلاقی تأسیس کنیم و سپس اصول کلی بدست آمده از این پژوهش را بر انسان اطلاق کنیم و انتظار داشته آنچه که در اینجا از اهمیت و ضرورت.بسیاری برخوردار است؛ امکان تأسیس علمی تحت عنوان انسان‌فناسی ادر نظام, فلسقی, کانت. است‌اقد عقّلن محض ظاهرا راه را برای مطاله تجربی درباره انسان بازومی‌کند؛ ابا وجود اینکه کانت در ند /ول بر اینّ‌نکته تأکید می‌کند کد موجود انسانی نمی‌تواند خودش را "آنگونه که واقعا هست بشناسد" اما مدام به این نکته اشاره می‌کند که «از طریق حس درونی ما خودمان را شهود می‌کنيم از آن حیث که به نحو درونی بواسطه خودمان مر می‌شویم و [ بنابزاین ]ما موضوع خاص خودمان را شهود می‌کنيم آنگونه که بر ما پدیدار می‌شود»(10156). در واقع می‌توان گفت» تناظر دقیقی میان حس درونی و بیرونی وجود دارد؛ همان‌گونه که از طریق حس بیرونی اشیا را آنگونه که بر ما پدیدار می‌شوند. در جایی دیگر از کتاب نقد اول همه که بر امکان آزادی تاکید می‌کند؛ به ما می‌گوید موجودات انسانی از آن حیث که در جهان پدیدار می‌شود» موضوع مطالعه تجربی قرار می‌گیرند: ماد /عمال یک مویو د/تطات ی مظالق با نظ رطع شین سی‌قنوت اک ما بتوانیم همه پدیدارها را مورد بررسی قرار دهیم» هیچ عمل انسانی وجود نخواهد داشت که ما تنوانی مآن را با ین پیش ین ی کنیم»(9 8577/۸541 کانت یک مثال جالب برای روشن کردن این مطلب می‌آورد: «یک عمل ارادی, نظیر یک دروغ مغرضانه را در نظر بگیرید؛ نخست ما می‌کوشیم انگیزه‌هایی که منجر به این دروغ شده‌اند را کشف کنیم و سپس داوری کنیم به چه سان آن دروغ به حساب دروغگو گذاشنه می‌شود. در نگاه اول» ما مشخصه تجربی اين عمل را تا سرچشمه‌هایش دنیال می‌کنیم ما این سرچشمه‌ها را در پرورش نادرست» همنشینی با بدان و... پیدا می‌کنيم. ما در این پزوهش همانند بررسی علتهای تعیین کننده یک معلول طبیعی داده شده عمل می‌کنيم. اما اگرچه ما معتقدیم که این عمل مقدر شده است. اما با وجود این فاعلآن را سرزنش می‌کنیم. اين سرزنش بر پایه قانون خرد استوار است که به سبب آن خرد را علنی لحاظ می‌کنیم که می‌پایست رفتار انسان را قطع نظر از نسبت داده می‌شود؛ چون اکنون در لحظه‌ای که دروغ می‌گوید به یکباره گناهکار است. بنابراین, خر لاوما ری جرا شدم, صد در صد آزاد «هر چیزی که رخ می‌دهد؛ بدون استتنا مطابق با قوانین طبیعت تعیین شده است» (زکانت, ۱۳۶۹: ۱۳۳) و در نقد عفل"عملی, تا آنجا پیش می‌رود که می- گوید:«گر پیش شرطهای مربوطه را بشناسیم؟ می‌توانیم عمل موجود انسانی را در آینده پیش بینی کنیم با همان قطعینی که کسوف او خسوف را پیش بینی و در رساله انسان‌شناسی از منظر پررگماتیکی» که موضوع اصلی‌اش خود انسان و طبیعتش ست؛ کانت سعی در تبیین طبیعت انسان از نگاهی پراگماتیک-نه ذات گرایانه-دارد. کانت طبیعت انسان را به وجوه اجتماعی آن مانند تمدن. جامعه پذیری» تربیت گره می‌زند. وی سعی در بر شمردن ویژگی‌های اصلی طبیعت انسان دارد؛ این ویژگی‌ها عبارتند از: وابستگی به جامعه  ۲۳۴ سل‌ای ی سال ۱۰ بهار و تابستان ۸۵ شماره ۱۸ خودمداری» موضع اول شخص داشتن» مصلحت اندیشی و اتخاذ موضع سوم شخص و..( ,3 1996:9-0). بدین ترتیب شاید بتوان» بر اساس آنچه که رساله‌ی انسان‌شناسی آمده است؛ «انسان‌شناسی دانشی تجربی, جهانی و فلسفه‌ای عملی است که با رویکردی پراگماتیستی و غایت شناسانه به وسیله‌ی خرد جزم اندیش و روش مشاهده در صدد شناخت طبیعت انسان و تعلیم و تربیت انسان‌هایی است که تنها دارای علوم نظری صرف نباشند بلکه با داشتن مهارت‌های لازم به منابه شهروندی از اما قبل از هر چیزی, مسائل و مشکلات و بالطبع روش‌هایی را که در مطالعه انسان باید به کاز گرفته شود بیان می‌کند. کانت به ما می‌گویده اولا: کسی که متوجه شود مورد مشاهده است یا الحساس, ثاامتی, می‌کند ,و دز تتیجه‌رظبیعی, عمل نمی‌کند یا اینگاه اسغی می‌کند. انگیزه‌های اصلی خودش از انجام یک عمل را پنهان کند؛ ثانا؛ اگر انسان‌شناسی بخواهد رفتارهای خود را مورد مشاهده قرار دهد نمی‌تواند این رفتارها را در زمانیکه انگیزه‌های ناگهانی‌اش دست اندر کارتد مورد مشاهده قرار دهد بلکي‌زوانی مارا مشاهده‌گمواهد کوق که انگیزه‌هایش آرام گرفته- اند. بنابراین» وی نمی‌تواند رفتارهای آنی‌اش زا مورد مشاهده قرار دهد؛ ثالثا تداوم شرایط زمانی و مکانی موجب بروز عادت می‌شوند و «طبیعت دوم» را برای انسان می‌سازند؛ چیزی که خطرات دی در مسیر مطألعه آنسان ایجاد می کی ناگرا شتا کل می‌کند که ولا در مطالعه آنسان نباید فرض کنیم که یک طبیعت سخت و سفت وجود دارد که باید آن را مورد مطالعه قرار دهیم و در ثانی» نباید انگیزه خودمان از این مطالعه را آشکار کنیم؛ چرا که در این صورت ممکن است سوژه‌های مورد مطالعه‌مان ریاکاری کنند يا وآنمود. کنند که انگیرّه‌های خودخواهانه کمتری از در اینجا همچنین لازم است که به معضل شهروند دو ساحت بودن انسان و نحوه‌ی مطالعه- ی هر یک از آنها نیز سخن گفت؛ از نظر کانت انسان متعلق به دو جهان محسوس و معقول است؛ شأن پدیداری انسان متعلق به جهان محسوس و طبیعی و همگام با نظام طبیعت است و شأن عقلانی انسان فراتر از عالم محسوس قرار داشته است و متعلق به جهان عقلانی است؛ «اگر من فقط عضوی از جهان محسوس بودم, افعال من باید کاملا با قانون طبیعی آرزوها و میل‌ها و در نتیجه با دگرآیینی مطابق می‌بود و اگر من فقط عضو جهان فهم می‌بودم» تمام افعال من مطابق با اصل خودآیینی اراده محض کاقق این ذو ساحت را دز خو علم جذاگانه بروسی می‌کتد. که سبارقتذ. از اسان ققاسنی اتجربی و انسان‌شناسی عقلی؛ اولی به شناخت وضعیت روزمرگی انسان می‌پردازد و در این حوزه است که مثلا انسانها به سفید و سیاه» نزادهای مختلف و...تقسیم می‌شوند؛ اما در انسان‌شناسی عقلی, سرشت انسان با قطع نظر از اضافات جغرافیایی او(دین» نژاده ملیّت رنگ و..) مورد تحقیق واقع می‌شود. کانت همچنین متذکر می‌شود که انسان‌شناسی تجربی به دو بخش فیزیولوژیک و پراگماتیک تقسیم می‌شود؛ انسان‌شناسی فیزیولوژیکی متضمن شناخت انسان به عنوان یکی از اشیای طبیعی است و انسان‌شناسی پراگماتیکی عبارت است از شناخت انسان به عنوان موجودی که آزادانه عمل می‌کند و به تعبیر خود کانت «شهروند جهان» است(روحانی راوری» ۱۳۹۱ ۳۳). مشکلی که این دو ساحتی بودن انسان بوجود می‌آورده این است که در مطالعات انسان- شناسانه» اکثرا یک بعد از سرشت انسانی را مورد توجه قرار می‌گیرد و بعد دیگر نادیده گرفته می- شود؛ لذا به نتایحی دست پیدامی کنند که گاها تناقض آظ است و با واقعیت همخوانی ندارد: «..کاری به جز دفاع بافی نمی‌ماند؛ یعتی برای دفع اعتراضات آنها که مدعی هستند جایی ژرفتر را در ذات مور دیده‌اند و بر این اساس» با بی‌پروایی, آزادی را ناممکن می‌خوانند تنها می‌نوان به اين دستنه گوشرد ساخت که آن به اصطلاح تماقض ی که کشف کرده‌انده صرفا ناشی از اين مطلب است که آنها ضرورتا اسان را چون پدیداری در نظر گرفته‌اند تا بنواتند قانون طبیعت را در مورد اعمال او به کار برند؛ و هنگامی که از آنها می‌خواهیم انسان را ذر مقام دارنده‌ی نیروی هوش و همچون امری فی‌نفشه نیز بیقدیشند» باز هم دراين مورد پا می‌فشارند که انسان را چون پدیداری در نظ رآوردند. بدون شک ب رکنار نگاه داشتن علیت انسان‌ایعنی اراده او) از تمام قوائین طبیعی عالم محسوس» موجب تناقضصی در از آنچه در رساله آمد» می‌توان حدس زد که تفاوت زیادی میان مشاهدات انسان‌شناسانه و نظری وجود دارد؛ یک انسان‌شناس نیاز دارد که با انسانها در تعامل باشد؛ مشاهده برای او  ۶ سل‌ای ی سال ۱۰ بهار و تابستان ۸۵ شماره ۱۸ ضرورت دارد اما باید با انسانها هم تعامل داشته باشد تا از این طریق بتواند به شناختی در خصوص انسان به عنوان موجودی که آزادانه عمل می‌کند» دست پیدا کند. به عبارت دیگر ما نمی‌توانیم از طریق مشاهده‌ی صرف انسان را به عنوان موجودی که انگیزه‌ها تمایلات» اهداف و... خاصی دارد بشناسیم؛ چرا که در این حالت ما انسان را شیای در میان اشیا دیگر در این جهان لحاظ کرده‌ایم. برای انجام چنین کاری ما نیازمند تعامل با او هستیم. تعامل با همسایگان و همچنین بیگانگان از طریق مسافرت» خواندن سفرنامه‌ها و... ابزارهای مهمی در جهت مطالعه انسان به شمار می‌روند. کانت درباره اهمیتی که شناخت همسایگان و «اگر شخص می‌خواهد بلاند که چه چیزی را باید در خارج جستجو کنده برلی اینکه سطح شناختش درباره انسان را افزایش بدهد؛ باید از طریق تعامل با انسانهایی که در خانه» در کنارش هستشد سطح شناختش درباره انسان را بلا شناخت همسایگان اساسی فراهم گام دموا شعاص هگیده‌های انسانی اطراف خود را بشناست. ذر فر حال: این اس رما که برای کت پیاگش‌های انسان‌شناسانه باید با یک برنامه پژوهشی خاص دنبال شوند. برای بدست. آوردن یک شناخت دقیق درباره انسان» گردش در جهان کفایت نمی‌کند؛ بلکه اصول و قواعدی برای پژوهش و جمع آوری اطلاعات لازم است که بدون آنها حرکت کردن»مثل این می‌ماند. که شخص بدون چراغ در تاریکی اضول او برنامدهایی مک و شاف هر اکن انا بغاولغ سناسا رتم «هر چیزی در جهان انسانی خیر است برای چیزی یا کسی»(259 :1987 ,](16۵7). این مستلزم آن است که همه- اغمال انساتی را بتوان بر ظبق)اهناظ, توهگهم/ یط کرد؛ ختی زمانیکه این آهداف, آخذافی نبافیند که آتساها خودقاگ طرح کرده‌اند: پیابرایل کات فکر میک که طبیست یک طرج نهایی برای نوع انسان» یعنی بقایش دارد و برای انجام طرحی که دارد الزامات خاصی را بر انسان به صورت استعدادها و تمایلات طبیعی تحمیل می‌کند. در واقع از نظر کانت اگر طبیعت نبود» تمام استعدادهای طبیعی شکوهمند در وجود انسان برای هميشه ناشکفته باقی می‌ماند. سان, خواستار لفق و آفاد است ایا طیست بر می‌داندچه چیزی برای بقای نوخ آر مقید‌تز استت. او برای اسان طالب خوکانگی (تضاه ذروتی) آسق: آنسان می‌خوافد. با فراقنت و آرانش زندگی کند و لیکن طبیعت می‌خواهد و اراده می‌کند که او باید از تنبلی و قناعت فاقد سعی و تلاش» خود را به کار اندازد تا وسیله‌ای بیابد که در نهایت بتواند به سعادت دست پیدا کند. انگیزه‌ها و محرکات طبیعی که تحت تأثیر آنها سرچشمه و منابع اجتماعی بودن و غیراجتماعی بودن در وجود انسان رو در روی هم قرار می‌گیرند و موجب بروز شرور بسیار می‌شوند از طرف دیگر موجب به کار افتادن قوای طبیعی می‌شوند و شرایط رشد استعدادهای طبیعی را فراهم می- کنند و نیز موجب پیدایش نظم در رفتار انسان می‌گردند(صانعی دره بیدی» ۱۳۸۳: ۱۵). این مطلب به خوبی از آنچه کانت در خصوص بازی‌های پسران مطرح می‌کند» آشکار می‌شود: «بازی‌های پسران در مجموع خطر جوبی‌های جسورانه‌ای است که بواسطه طبیعت برانگیخته می‌شود. بدین شکل که آنها همگی قدرت‌شان را در میارزه با یکدیگر می‌آزمایند؛ دوم حریفان معتقدند که آنها فقط بازی می‌کند؛ اما واقعیت این است که طبیعت با هر د وآنها بازی می‌کند. عقل به وضوح می‌تواند آنها را در اين زمینه متقاعد کند؛ به شرطی که آنها بررسی کنند که چگونه وسایلی که این نشان می‌دهد زمانیکه. ولد گاشگه آسافیان با نتیچه معکوس, با منفی مواجه می‌شوند یا دست کم با اقدافشان سازگار نیست؛ ما باید به کار کرد اجتماعی يا طبیعی رفتار برگردیم تا آن را تبیین کنیم. انسان شناس در می‌پابد دلایلی که از سوی بازیکنان برای تبیین رفتارشان» ارائه می‌شود» به هیچ وجه برای تبیین کافی نیست؛ برای تبیین رفتارشان و اینکه چرا آنها چنین کاری را انجام می‌دهند» مسئله مهم این خواهد بود که "واقعا چه اتفاقی افتاده است ؟نه اینکه این باشد که"بازیکنان چگونه درباره آن رفتار قضاوت می‌کنند؟" بنابراین» در مورد بازی‌ها بازیکنان معتقدند که آنها صرفا برای اینکه اوقات خوشی را در کنار هم ,ذاشقه پاشتهریازی.می‌کنند؟ املراین آنسای ناس آن‌ربززی پا مننظر کارکرد/طییعی‌اش: یخی ارزیابی و آزمودن قدرتشان مورد توجه قرار می‌دهد. چرا که که اگر علت وجود بازی‌ها این باشد که بازیکنان می‌خواهند سرگرم شوند, در این صورت تمرین را متوقف خواهند کرد؛ چون آن به هیچ وجه بهترین وسیله برای رسیدن به هدفشان نیست. لذا او خاطرنشان می‌کند که بازی‌های پسران اغلب با گریه پایان می‌پاید تا با لیخند!!! در راستای اهداف غایت‌شناسانه‌ی طبیمت برای انسان» کانت بر این نکته تأکید می‌کند که مسئله‌ی بزرگ نوع انسان که طبیعت» راه‌حل آن را به او نشان می‌دهد عبارت است از دستیابی به یک نظام حقوقی فراگیر در جامعه مدنی. فقط در  ۳۸ سل‌ای ی سال ۱۰ بهار و تابستان ۸۵ شماره ۱۸ جامعه‌ای که حداکثر اختیار و آزادی و بنابراین نوعی تضاد فراگیر و همه جانبه و مشخصات اختیار و تضمین حدود و تغور این اختیار در آن تحقق یافته است» و لذا انسان می‌تواند آزادی دیگران را تحمل کند- در چنین جامعه‌ای که عالی‌ترین غایت طبیعت یعنی شکوفایی تمام قوا و استعداد- های آن می‌تواند در وجود انسان تحقق یابد؛ طبیعت هم می‌خواهد این غایت مانند همه غایات به دست انسان تحقق یابد؛ بنابراین باید جامعه‌ای بوجود آید که در آن آزادی تحت قوانین خارجی یعنی قوانین حقوقی و مدنی یا اصول موضوعه ]در حد اعلای درجه امکان با قدرتی فراگیر و غیرقابل مقابله مستقر گردد؛ یعنی یک نظام مدنی قانون‌مند کامل يا یک قانون مدنی عادلانه که عالی‌ترین کار طبیعت برای نوع انسان است. زیرا طبیعت فقط به واسطه انسان می- تواند اهداف و غایات خود را به مرحله‌ی شکوفایی و اجرا در آورد. در حالت طبیعی انسان شیفته آزادی بی‌حد و مرز است؛ اما با توجه به ضرورت اجتناب ناپذیری که از ذات انسان منشا می‌گیره انسان ملزم به ورود به وضعیت مدنی است؛ زیرا تمایلات او اجازه نمی‌دهند که انسان بتواند به مدت طولانی در حالت آزادی به زندگی خود ادامه دهد. فقط در چنین محدوده‌ای به عنوان وحدت مدنی است که همین تمایلات بهترین تأثیر خود را در زندگی انسان بر جای خواهند نهاد: درست مانند درختان که اگر در جنگل کنار یکدیگر برویند چون مانع رسیدن هوا و نور خورشید به یکدیگر می‌شوند» لذا یکدیگر را مجبور می‌کنند هر کدام بلندتر از بقیه قد بکشند تا بتوانند از نور و هوا استفاده کنند و به این ترتیب مستقیم و زیبا پرورش می‌یابند؛ در حالیکه تک درخت که در نتیجه‌ی عدم مانع از هر طرف بی‌زویه.و آزادانه جوانه می‌زند و شاخه می‌رویاند» کج و ناخوش ندام رشد می‌کند. کل فرهنگ و هنر و اج امه ری رکه انسان می‌پرورده محصول خالت اجتماعی نشده اوست که به موجب ذات خود ملزم می‌شود به خود انتظام بخشد و با قدرت صناعت خود بذر کمالی که طبیعت افشانده است تا مرحله‌ی کمال بپرورد(صانعی دره بیدی؛ در هر حال, علی‌رغم اینکه کانت سعی در ارائه اصول و روش‌های دقیق در مطالعه طبیعت انسان دارد و در رساله بدنبال این است که ویژگی‌های اصلی ثابتی را در طبیمت انسان را کشف کند تا بتواند بر مبنای آنها بنیانی جهت تأسیس یک علم انسان‌شناسی با ادعاهای کلی و ضروری پیدا کند؛ اما او در یک بند موضع خود در باب انسان‌شناسی را بصراحت اینگونه بیان می‌کند: «اگرچه هیچ چیزی جالب تر از این علم (انسان‌شناسی) نیست» اما هیچ چیزی هم بی- اشاره به این نکته لازم است که کانت سعی در رد امکان نوعی علم انسانی تجربی به معنای وثیق کلمه دارد. کانت اصطلاح "علم" را تنها برای اشاره به شناختی به کار می‌برد که پیشینی است. قوانین نیوتن » برای کانت» علم لحاظ می‌شوند؛ چرا که:«جز آنچه که در مفهوم تجربی (ماده) گنجانده شده است» هیچ اصل تجربی دیگری در آن به کار نرفته است» (163701,2004:5). کانت معتقد است که قوانین نیوتن به نحو پیشینی از مفهوم ماده و ساختار پیشینی شناخت انسانی گرفته شده‌اند؛ در عوض اگر شخص با مفاهیم تجربی- نظیر وجود ذهن- آغاز کند؛ نمی‌تواند به ادعاهای تألیفی پیشینی درباره ذهن دست پیدا کند و حتی اگر بتواند به ادعاهایی درباره روان‌شناسی انسان به نحو پیشینی دست پیدا کند» نمی‌تواند ادعاهایی با کلیت وثیق(517161) بسازد. در نقد عقل محض اشاره می‌کند که: «تجربه به ما می‌گوید چه چیزی هست» ولی نمی‌تواند بگوید که بالضروره باید چنین باشد و نه صورتی دیگر. بنابراین به هیچ وجه کلینی وثیق به ما نمی- بنابراین» ادعاهای کلی درباره موجودات انسانی اگر صرفا مبتنی بر تجربه باشند؛ ظاهرا فقط نوعی افسانه است. اما در هر حال» رویه کانت در خصوص شأن"علمی و کلی انسان‌شناسی نمی- تواند مانع چیزی که او" تعلیم طبیعی نظامند در باب حس درونی " می‌خواند» شود. کانت حتی متذکر می‌شود که چون «فیزیک» شناختی درباره متعلق حس بیرونی است و شناخت موجودات انسانی به عنوان متعلق حس درونی» انسان‌شناسی تجربی» تلقی می‌شود و لذا شایسته است که به عنوان یک علم به معنای آکادمیک» همانطور که فیزیک اینگونه است» لحاظ شود»( ,]1۳810 4-7 :2004) البته منظور کانت در اینجا این نیست که انسان‌شناسی تجربی و فیزیک به یک معنا علم هستند؟ چون اهاط مکا‌بنیای) پیانفم دما لو و عاهای انسان‌شناسی: کانت حتی در تقد اوّل» نوعی از کلیت"که از طریق تجربه فراهم می‌آید را می‌پذیرد؛ اما "کلیت فرضی و نسبی" :«قواعد تجربی که می‌توانند از طریق استقرا بدست آیند کلیت نسبی (۳124/۸91). انسان‌شناسی کلیت نسبی دارد؛ در حالیکه علم به معنای حقیقی کلمه نیست؛ اما قوانین به نحو تجربی بنیان گرفته در خصوص موجودات انسانی» نوعی علم به معنای ضعیف- تر کلمه» یعنی ارائه نظامند زندگی ذهنی و اجتماعی انسان» را شکل می‌دهد.  ۳۳۰ سل‌ای ی سال ۱۰ بهار و تابستان ۸۵ شماره ۱۸ همانگونه که:در بالا مشاهدد کردیم: گانت: امگان اینکه ما بتوانیم ادعاهای کلی او ضروزی درباره طبیمت انسانی طرح کنیم را رد می‌کند و با کمی تسامح تنها از "کلیت نسبی" اینگونه ادعاها سخن می‌گوید؛ اين نکته‌ای است که وی در طرح نظام اخلاقی خود نیز به گونه‌ای خاص آن را مدنظر قرار می‌دهد. کانت با تأکید بر رهایی اخلاق از تجربه» جستجوی اخلاق در انگیزه‌ها و قانونهای تجربی را «عادت بی بند و باری و حتی پست فکری» می‌داند و نسبت به آن اعلام خطر می‌کند. زیرا نگران است که خرد انسان به هاویه سستی و ملال فرو افتد و به جای سر بردن با «شهبانوی بهشت» -که پاسدار زنان و زناشویی است-در روّیای وهم انگیز خود ابری را در آغوش کشد و موجودی حرام زاده که همچون بتی عیار» هر روز برای هرکس به رنگی درمی- آید مگر به صورت فضیلت و برتری(پیراسته از هرگونه آلایش مادی, سودگرایی و خود دوستی) کانت به ما می‌گوید باید یک علم اخلاق محض فراهم آورد که در صورت اطلاق بر انسان کوچکترین چیزی از علم انسان "عاریه نمی‌گیرد؛ بلکه قوانین پیشینیرا به عنوان موجود عاقل, به وی می‌دهد. در واقع وظبفد ارال لخاد ای لت: باید این باشد. که عناصر پیشینی در معرفت اخلاقی را جدا کرده و منشا آنها را به ما نشان بدهد. هر آنچه از خصایص طبیعت آدمی, از برخی احساسات و رغبت‌ها و حتی در صورت امکان از هر گرایش خاص عقل آدمی که ناگریز در مورد خواست هر ذات خردمندی صادق نیست. استنتاج شود؛ گرچه ممکن است آیین یک کردار را برای ما معین کند ولی قانونی بدست ما نمی‌دهد. یعنی فقط اصل ذهنی را برای ما فراهم می‌کند که بر اساس آن بتوانیم رغبت و میل به عمل داشته باشیم نه اصلی عینی که بر اساس آن» غمل به ما فرمان داده می‌شود؛ ااگرچه.همه رغبت‌ها و تمایلات و گرایش‌های ما بر خلاف آن باشد (کانت » ۱۳۶۹: ۶۷). در آرای کانت درباره‌ی نسبت میان اخلاق و انسان‌شناسی» فراز و فرودهایی دیده می‌شود که ظاهرا بیشتر به اهدافی که کانت در هر اثر دنبال می‌کند برمی‌گردد؛ برای مثال در درس‌های فلسفه‌ی اخلاق و مابسالطبیعه اخلای, که بیشتر ناظر بر جزئیات فلسفه‌ی اخلاقش است و به نوعی سعی دارد که کاربرد فلسفه‌ی اخلاقش در عمل را توضیح دهد دیدگاه نسبتا متعادل‌تری نسبت به رابطه‌ی این دو علم با یکدیگر دارد؛ اما وقتی به بنیاد مابعدالطبیعه اخلای و نقد عقل عملی نظر می‌کنیم» از آنجاکه هدف اصلی در این آثار تأسیس یک فلسفه‌ی اخلاق ناب است از همان ابتدا درباره نسبت اخلاق و انسان‌شناسی با ظرافت و احتیاط بسیاری سخن می‌گوید تا مبادا که محض بودن اخلاقش در اثر خلط با انسان‌شناسی» که تجربی است» به خطر بیفتد؛ این امر را به وضوح می‌توان از نحوه‌ی کلامش در این باب احساس کرد. در درس‌های فلسفه /خلانی در همان مقدمه به صراحت اعلام می‌کند که علم به قواعد اینکه انسان چگونه عمل می‌کند فلسفه‌ی عملی و علم به قواعد اینکه رفتارهای واقعی انسان چیست انسان‌شناسی تلقی می‌شود. این دو علم نسبت بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند و علم اخلاق نمی- تواند بدون انسان‌شناسی وجود داشته باشد؛ زیرا انسان در وهله‌ی اول باید اطلاع یابد که عملی که می‌خواهد انجام دهد چیزی هست که وجود دارد؛ آنگاه در صدد انجام آن بر آید. انسان می- تواند فلسفه‌ی عملی را بدون انسان‌شناسی يا علم به موضوع, به خوبی ارزیابی کند اما در این صورت» دانش او فقط یک دانش انتزاعی و مفهومی خواهد بود. فلسفه‌ی عملی بدون انسان- شناسی حکم اين را دارد که هميشه ما را موعظه کنند به انجام فلان کار اخلاقی ولی به این نکته توجه نداشته باشند که آیا اصلا ما می‌توانیم چنین کاری را انجام دهیم یا نه. اول باید معلوم شود که انسان توانایی انجام کاری که از او خواسته شده است را دارد یا نه و بعد موعظه را شروع کنیم. ملاحظه‌ی قواعد هنگامی که انسان میلی به پیروی از آنها ندارد و نمی‌تواند ارده‌اش را معطوف بدان کند. امری بی‌فایده است و به این جهت است که این دو علم» یعنی انسان‌شناسی و اما حالا نگاهی به موضش در این با بنیولوابس له /حهای می‌اندازيم: «اخلاقیات برای تطبیفش با انسان به انسان‌شناسی نیاز دارد؛ اما در بادی امر باید آن را مستقیما به عنوان فلسفه ناب, یی مابعطالطبیعه و چیزی که به نات خود کامل است در نظ رآوریم؟ زیرا تا زمان ی که به اين مقصود دست نیافته‌ایمو نه تنها عنصر اخلاقی وظیفه در کارها به قصد نظری بیهوده است بلکه استوار کردن اخلاقیات بر اصول راستین خود هم حتی برای مقاصد عملی» بویژه آموزش اخلاقی؛ به منظور پرورش خصال اخلافی ناب و پیوند زد ن آن به اذهان آدمیزادگان برای تأمين بزرگترین مصلحت ممکن در جهان» ناممکن خواهد بود» کانت همین مطلب را در دیگر آثارش» به ویژه مابعد الطبیعه اخلای هم مورد تأکید قرار می- دهد؛ اما در این کتاب بعد از تأکید بر ضرورت تأسیس مابعد الطبیعه اخلاق(نظامی از شناخت  ۳۳۲ سل‌ای ی سال ۱۰ بهار و تابستان ۸۵ شماره ۱۸ پیشینی مفاهیم صرف) به ما می‌گوید: همانطور که در متافیزیک طبیعت باید اصول کلی وجود داشته باشد تا بتواند عالی‌ترین قضایای بنیادی کلی در علم طبیعت را بر متعلقات تجربه اطلاق کند؛ مابعدالطبیعه اخلاق را هم نمی‌توان ناقص رها کرد و اغلب باید یک طبیعت خاص بشری, که از طریق تجربه شناخته می‌شود را به عنوان موضوع آن فرض کنیم تا بتوانیم از این طریق نشان دهیم که از اصول کلی اخلاق چه نتایجی را می‌توان استنتاج کرد؛ اما در عین حال بدون اینکه از خلوص و ناب بودن این اصول کلی کاسته شود يا منشا پیشینی بودن آنها مورد تردید واقع شود. این مطلب را به این صورت می‌توان بیان کرد که اصول اخلاقی بر خصایص طبیعت آدمی استوار نیست؛ بلکه باید به نحو پیشینی به ذات خود قائم باشند و در عین حال باید بتوان از این اصول قواعدی برای هر سرشت خردمند و از اين رو برای انسان استنتاج کرد(کانت» ۱۳۸۰: اگر به آنچه که در بالا گفته شد توجه داشته باشیم» می‌بینيم کانت عبارتی تحت عنوان "طبیعت خاص بشری" را به کار می‌گیرد.. کانت از به کار بردن این عبارت» چه چیزی را منظور می‌کند؟ قیم این مطلب: منوظسد خی سرا ملگ کملانگیر این آن کار خود را در خوزه اخلاق آغاز می‌کند. کانت برخلاف4تنک364( ر ۶ وشطر* کانصار( را ذاتا بد و شرور می‌داند بر نیکی انسان تأکید دارد و می‌گوید: در آدمی چیزی جز جوانه خیر و نیکی یافت نمی‌شود. او تنها وسیله رشد و شکوفایی این جوانه‌ها را تعلیم و تربیت می‌داند. «هر چیزی که در این جهان نصیب فرد می‌شود بر اثر تعلیم و تربیت صحیح است. باید جوانه‌های پنهان در طبیمت آدمی هرچه بیشتر رشد یابد زیرا شرارت در زمره استعدادهای طبیعی انسان نیست. بدی هنگامی ظهور می‌یابد که نتوان طبیعت آدمی را مهار کرد.» گرچه کانت با پیروی از روسو با عقیده سنتی کلیسا مبنی بر «گناه ازلی» مخالف است اما بر این باور بود که انسان. بر اساس طبیعت معقول خود. خوب و بر اساس طبیعت محسوسش بد است. او مایل است در حالت طبیعی که شبیه توحهش است و ویژگی آن احساس بی‌نیازی نسبت به قوانین است» زندگی کند. در حقیقت کانت با این سخن اعلام می‌دارد که هر چند انسان در درون خود بر قانون اخلاقی وقوف دارد؛ اما همواره از آن سر پیچی می‌کند. باید توجه داشت که در نظر کانت انسان نوعی بد و شرور نیست بلکه در او میل به خلاف و پیروی نکردن از قانون مشاهده می‌شود. عشق به آزادی تا بدان حد است که مایل است هر چیزی را فدای آن نماید. از اینرو باید به رعایت نظم و انضباط خو گیرد و به زیور فرهنگ آراسته شود. آدمی ذاتا موجودی اخلاقی نیست تنها هنگامی که به رشد عقلی نائل آمد و مفهوم قانون و تکلیف را شناخت» موجودی اخلاقی می‌شود. انسان به سبب غرایزی که دارا است میل به سوی هرگونه بدی دارد راهی را می‌رود که مورد تأیید عقل نیست. اگر از خشم و شهوت پرهیز نماید» بی‌گناه است. تنها به مدد فضیلت» کظم غیظ و خویشتن‌داری است که کانت» در پرتو همین تلقی از طبیمت انسانی» برخلاف جریانهای اخلاقی پیش از خود؛ از فاعل اخلاقی آغاز می‌کند؛ برای جستجوی خیر اخلاقی به خود فعل و غایت آن متوسل نمی- شود؛ بلکه اراده خیر را مبنای کار خود قرار می‌دهد. اما تأکید وی بر آراده خیر به هیچ وجه به معنی مبتنی ساختن نظام اخلاقی بر خواسته‌های گزاف بشر نیست؛ بلکه تحت تأثیر روسو در پی آست: که نی از آرافه و آزادی: فرضه کند که یی مناقاتی با قانون, غام و سروری ناهد باشد و نیز خواهان آن نوع قانون یا قوانینی است که نه تنها با آزادی انسان در تعارض نباشد؛ بلکه به نحو کامل‌تر و اساسی‌تر بتواند این آزادی را تأمین و تضمین کند. او برای روشن کردن ماهیت اراده خیر» مفهوم وظیفه را مورد توجه قرار می‌دهد. او می‌گوید اینکه انسان کاری را مطابق وظیفه انجام دهد با انجام آن از سر وظیفه تفاوت دارد. ممکن است کاری از سر میل به انجام برسد. و با وظیفه مطابقت نت آملو ارایگ کی ملفی نضسه خیر تباشد. او سققد است که ازاده خیر: اراده‌ای, است که به قاطا | گام دما نباید فرض کنیم که آزاده خیر ضرورتا اراده‌ای است که از سر وظیفه عمل می‌کند؛ برعکس یک اراده کاملا خیر هرگز به خاطر وظیفه عمل نمی‌کند؛ زیرا در خود مفهوم .وظیفه» اندیشه امیال و انگیزه‌ها غالب است. یک اراده خیر یا مقدس» آن چنان که کانت آن را می‌نامد» خودش را در:اعمال خیر آشکار می‌کند؛ بذون اینکه: مجبور باشد محنود کننده [#اع مابیگ #لبگی باشد؛ الا کانت کلا تحت تأثیر ما می‌توانیم فرض کنیم که:اراده خداونده مقدس است؛ اما بی‌معناست که در مورد آن به گونه‌ای صحبت کنیم که وظیفه‌اش را انجام می‌دهد. اما در مورد مخلوقات متناهی» نظیر انسان محدودیت‌های خاصی وجود دارّد؛ ,اراده یر کامل خیر نطت؛ بلکه متأثر از امیال و تمایلات محسوسی است که مانع یا سد راه آراده خیر حاضر در انسان هستند. بنابراین اعمال خیر در مورد انسان» به خاطر محدوديت‌ها به عنوان اعمالی نمایان می‌شوند که او بایستی انجام بدهد و به عبارت دیگر اعمال خیر برای او در حکم وظیفه در می‌آیند(010]). بنیاد اخلاق مبتنی بر وظیفه را نباید بر تجربه بگذاریم؛ چرا که ما با کاوش در رفتار خویش در می‌يابيم که انگیزه‌هایی به جز وظیفه اخلاقی معمولا با رفتار ما آمیخته می‌شوند. این عقل  ۳۳۴ سل‌ای ی سال ۱۰ بهار و تابستان ۸۵ شماره ۱۸ است که مستقل از هرگونه تجربه و به طور ذاتی حکم می‌راند که باید چه کارهایی انجام شود؛ تجربه قادر نیست اعتبار قانون‌هایی را برای همه آفریدگان خردمند به طور عام بپذیرد؛ به گونه‌ای که دارای ضرورت مطلق باشند. هرگاه قانون‌های مورد بحث صرفا دارای جنبه تجربی باشند و از عقل محض اما عملی برنخاسته باشند ما نمی‌توانیم آنچه را که ممکن است در وضعیت زندگی انسان دارای اعتبار باشد«فرمان عام» بنامیم و آن را سزاوار احترام بی‌حد و حصر بدانیم. پس قسیم مابعد الطبیعه اخلاق, به عنوان بخش دیگری از تقسیم اخلاق به طورکلی عبارت است از انسان‌شناسی اخلاقی که فقط به تحقیق در شرایط ذهنی مساعد یا غیرمساعد برای اجرای دستورات اخلاقی مثلا تربیت اخلاقی می‌پردازد؛ شرایطی که ممکن است باعث ایجاد خلل یا پیشرفت در اجرای قانون اخلاقی در مابعد الطبیعه اخلاق شود و به رشد و انتشار و تقویت قوانین اخلاقی کمک کند؛ از این بخش نمی‌توان صرف نظر کرد اما نباید آن را بر مابعد الطبیعه اخلاق مقدم داشت یا با آن خلط کرد؛ زیرا در این صورت احتمال خطا یا حداقل اغماض نسبت به قانون اخلاقی در انسان بیشتر می‌شود. در نتیجه مطلوب فقط به این دلیل بدست نيامده است که انسان قانون آن را به صورت خالص(که این خلوص عامل استحکام آن است) نشناخته است یا به غلط غیر قابل وصول تلقی کرده است و يا به این دلیل که انگیزه‌های ساختگی يا ناخالص برای آنچه که فی‌نفسه خیر است» به کار رفته است؛ که در این صورت هیچ قانون اخلاقی» قطعی باقی نمی‌ماند خواه برای صدور حکم اخلاقی و یا برای انضباط بخشیدن به ذهن برای تبعیت از تکلیف, که دستور آن باید صرفا به نحو پیشینی توسط عقل محض صادر شده باشد. برای فهم بیشتر این مطلب لازم می‌آید که موضع کانت در رساله‌ی انسان‌شناسی را در این باب مورد توجه قرار دهیم. در بحث درباره هدف و موضوع انسان‌شناسی پراگماتیکی» کانت به ما می‌گوید که انسان شناسی» توصیفی از سرشت انسانی اسست و مقصودش از سرشت انسانی به صورت کلی و بدون در نظر گرفتن شرایط خاص منطقه‌ای است. کانت در مورد سرشت انسانی معتقد است که تمام انسان‌ها از انسانیت ذاتی واحدی برخوردارند و نژاد تنها به این دلیل به وجود می‌آید که منشأهای درونی و زمینه‌های سرشتی به سبب علل طبیعی محیط به گونه‌ای متفاوت رشد می‌کنند. در اندیشه‌ی کانت می‌توان انسان را به مثابه‌ی موجودی با چهار پیش زمینه‌ی انسان‌شناسی توسعه غایات هر یک از اين پیش زمینه‌ها یعنی پرورش مهارت‌ها وسایل رسیدن به خوشبختی و همچنین عواملی که باعث تسریع يا تأخیر در اجرای قوانین اخلاقی می- شوند را مورد توجه قرار می‌دهد. انسان‌شناسی کمک می‌کند که انسان به اهدافش برسد و در این خصوص وابسته به شناخت چیزی است که طبیعت از انسان می‌سازد؛ این مطلب را به وضوح می‌توانیم در بحث کانت درباره‌ی مزاج های چهارگانه انسان» که متعلق به قوه حس هستند و بنابرایی چیزی است که ظبیست از آنسان ,می‌سازده ملاح کتیم. (۱). دموی مزاج: کسی که خیلی خوشبین است؛ او بیشترین اهمیت را به هر چیزی برای لحظه‌ای می‌دهد و در لحظه بعد ممکن تیه هرن آن فکر نکند. صادقانه قول می‌دهد. اما موفق نمی‌شود سر حرف خود باق بماند؛ چرا که در لحظه‌ای که:قول می‌دهد اصلا به این فکر نمی‌کند که آیا از عهده بر آوردن آن بر می‌آید یا نه(198-201 :1996 ,1۵). (۲). سودایی مزاج: کسی که بیشترین اهمیت را.برای هر آنچه که مورد علاقه او هستنده قائل است. با اکراه به کسی قول می‌دهد؛ چرا که برای وی روی حرف خود ماندن خیلی ارزشمند است. بنابراین اول همه جوانب را بر خلاف"دمدمی مزاج؛ به دقت مورد بررسی قرار می‌دهد. البته این خصوصیات همه ناشی از علل اخلاقی نیست؛ بلکه گاه طبیعت خود شخص سبب می‌شود که او به شخصی پر اضطراب» بی اعتماد و ایراد گیر بدل شود؛ کسی که اصلا ظرفیت شوخی ندارد. این حالت ذهنی» هنگامی که با ذات فرد عجین شود با احساس نوع دوست۷ که اساسا مربوط يد شخص دمدمی مزاج است در تقابل خواهد بود؛ چون او کسی است که خودش را از هرگونه لذتی محروم می‌کند و نمی‌تواند لذت و خوشی دیگران را ببیند(198-201 :1996 ,16۵). (۳). صفرایی مزاج: کسی که تندخوست و خیلی سریع همانند شعله آتش بر افروخته می‌شود. بدیین و گوشه: گیر است. پرخاش‌جویی این اشخاص به حس جاه‌ظلبی آنها کمک می‌کند؛ در حرفه خود موفق هستند و همواره خودشان را بالاتر از دیگران می‌دانند. به‌طورکلی افرادی پر-  ۳۳۶ سل‌ای ی سال ۱۰ بهار و تابستان ۸۵ شماره ۱۸ (۴). .بلغمی مزاج: بی‌تحرک» خوشبین» آرام و صبور هستند. به آسانی عصبی نمی‌شوند و در هر مورد اول خوب جوانب را مورد بررسی قرار می‌دهند و بعد عکس العمل نشان می‌دهند. هميشه مایل هستند که در کمال آسایش از زندگی بهره ببرند» علاقه به معاشرت دارند اما در مقابل سوّال سخت ناراحت می‌شوند. خونسرد» خوش برخورد و در اعین حال سست عنصر شناخت انسان‌شناسانه مزاج‌های چهارگانه هم به لحاظ مصلحت اندیشی و هم به لحاظ اخلاقی از اهمیت بسیاری برخورذار هستند؛ اما آنچه در اینجا مورد توجه ما است» صرفا بعد اخلاقی است. در بعد اخلاقی» انسان‌شناسی به ما تعلیم می‌دهد که مزاج‌های خاصی بیشتر از بقیه در معرض دستخوش انفعالات هستند؛ برای مثال فرد سودایی مزاج هیچ‌گونه انفعالی ندارد؛ در حالی که دموی مزاج گرایش شدیدی به سمت بی‌ثباتی عاطفی دارد. چون انفعالات مانع انتخاب عاقلانه اخذاقمای می‌شونن آنسان‌قنناسی توصید میو‌کند.برای آینکه یر اتضالاتمان غلیدپیدا کتید یا حداقل بتوانیم آنها را کنترل کنیم» اول قدرت کنترل بر خودمان را بالا ببریم. این کار را می- توانیم از طریق آداب و معاشرت‌های اجتماعی- شهری انجام دهیم: «اگرچه آن (آداب و معاشرت های اجتماعی-شهری) فضیلت نیست؟ اما با اين وجود به نوعی تمرين و پرورش فضیلت است. وقتی افراد» خودشان به شیوه- ای متمدن عمل می‌کنده مهربان‌تر و فرهیخته‌تر می‌شوند و خوبی را در موارد آداب و رسوم» فضیلت نیستند؛ اما از طریق تسهیل کردن روند غلبه بر خود (یا بهتر بگوییم مثال دیگری را مورد توجه قرار می‌دهیم: کسی که از یک مزاج خیرخواهانه برخوردار است (برای مثال, دموی مزاج که طبیعت خودش برای کمک به دیگران کافی است) نسبت به رنج انسان‌ها دلسوزانه‌تر است و بنابراین بهتر می‌تواند با موقعیت‌هایی که باید وظیفه خیرخواهی (نوع دوستی) خود به انجام برساند رو به رو شود(198 :1996 ,16810). البته این به این معنا نیست این مطلب را کانت در بنیاد مابعد الطبیعه /خلانی اینگونه برای ما توضیح می‌دهد: کسانی که نهادشان چنان به مهر و همدردی سرشته است که بی‌هیچ قصد و نیتی» بدون غرور و خود پرستی از ارزانی کردن شادی بر مردم پیرامون خود لذت می‌برد و خرسندی دیگران را تا به آن حد که گوبی مربوط به خودشان است خوش می‌دارند؛ ولی من می‌گویم که در اینجا چنین کاری هر اندازه مطابق وظیفه و پسندیده باشد هیچ‌گونه ارزش راستین اخلاقی ندارد بلکه همسنگ میل‌های دیگر آدمی» مانند میل به احترام است که اگر با همراهی بخت در جهتی بکار افتد که در واقع امر به سود همگان و مطابق وظیفه و در نتیجه شریف باشده سزاوار ارج‌گذاری نیست. زیرا آّیین رفتار در اين مورد مضمون اخلاقی ندارد» یعنی برخلاف این اصل است که چنین کارهایی از روی وظیفه و نه از روی میل انجام گیرد(کانت» ۱۳۶۹: ۲۰-۲۱). البته این موانع و آنچه به تحقق وظیفه کمک می‌کند به هیچ وجه ضامن فضیلت نمی‌شوند؛ زیرا دلسوز بودن و موّدب بودن به تنهایی برای اینکه حقیقتا اخلاقی باشیم» کافی نیست؛ آنها لاودن» در مقام یکی از مفسران کانت در باب نقش انشان‌شناسی در نظام اخلاقی کانت» تفسیری ارائه می‌دهد که در اینجا ره‌گشاست. او برای.تعیین جایگاه انسان‌شناسی در نظام اخلاقی کانت» از تعبیر "نقشه"بهره می‌گیزد و می‌گوید: "بدون؛انسان‌شناسی حرکت کردن دقیقا مانند مسافرت کردن بدون دافلتن نفشگااسگ"؛ یعنی دقیقا همانند کسی است که نه مقصد و نه راه رسیدن به آن را می‌داند: اما بای کون انشا نگ اصه تا مقصد را برای ما مشخض نمی‌کند» بلکه صرفا نشان می‌دهد چگونه می‌توانیم به مقصد برسیم. به عبارت دیگر آن با تشخیص اهداف (کجا بروم؟) سر و کار ندارد؛ بلکه مسیری که باید دنبال کنیم» برای اینکه به اهداف خود برسیم (چگونه به مقصد رسیدن؟) را مشخص می‌کند(-505 :2006 ,0006 تقشی که انسان‌قناسی دازده بیرطرف کر تردیدها وهانهاگاتی که دز رابظه با اینگه سا چه باید بکنیم» کجا باید برویم... وجود دارد نیست؛ تمایلات و انگیزه‌هایی که داریم» مشخص می‌کند که ما کجا باید برویم (یعنی اهداف مصلحت اندیشانه - به صورت کلی‌تر خوشبختی) عقل هم به ضوح مقصد اخلاقی‌سان؛ یعنی تحقق قانوّن اخلاقی را آشکار می‌کنذ: «عقل به خودی خود و مستقل از هرگونه تجربه» حکم می‌کند که چه کار- هایی باید انجام گیرد و از اینر و کارهایی که شاید جهان تا کنون رنگ آنها را به خود ندیده است و حنی در نظ رکسان ی که هر چیزی را بر پایه تجربه بنا می‌کننده  ۳۳۸ سل‌ای ی سال ۱۰ بهار و تابستان ۸۵ شماره ۱۸ امکان آنها محل تردید است؛ عقل به نحوی تعطیل‌ناپذیر آنها را به ما فرمان در این تعبیر فاعل انسانی تنها زمانی می‌تواند از یک نقشه» که مسیر رسیدن به هدف را توصیف می‌کند؛ بهره گیرد که مقصدش (خواه به صورت مصلحت اندیشانه» خواه اخلاقی) از قبل مشخص شده باشد. در هر حال اين تردید ممکن است ایجاد شود که تعبیر "نقشه" برای کاربردهای فنی و مصلحت اندیشانه ممکن است که مفید باشد؛ اما به نظر می‌آید که برای موارد اخلاقی چندان مناسب نیست؛ چرا که برای کانت» اهداف (برخلاف اهداف فنی و مصلحت اندیشانه) تنها زمانی از ارزش اخلاقی برخوردار هستند که از سر وظیفه يا به خاطر وظیفه باشد. همین مطلب ممکن است که شایستگی این تعبیر (قیاس) را مورد تردید قرار بدهد؛ لذا لازم است روشن است که برای کانت» انتخاب‌های اخلاقی که ما انجام می‌دهیم به واسطه عقل عملی که امر مطلق را به کار می‌گیرد. تعیین می‌شوند و این فرایند مستقل از اهدافی است که من برای داشتن انجام می‌دهم. بنابراین» بان خّاظر,نیست, هن تتهابزقانی تحریک می‌شوم از سر وظیفه عمل کنم که اهداف اخلاقی نداشته باشم؛ زیرا چیزی که قانون اخلاقی ما را واقعا به انجام آن امر می‌کند. اهداف خاصی را تحقق می‌بخشد. برای مثال» کمال خود و خوشبختی دیگران. ما اهداف اخلاقی داریم؛ اگرچه این اهداف تنها زمانی ارزش اخلاقی پیدا می‌کنند که ما آنها را صرفا از آن جهت که وظیفه ما را به انجام آنها امر کرده است انجام دهیم. اگر این درست است؛ پس تعریف راهنمای اخلاقی انسان‌شناسی بر اساس شناسایی آنچه که به اجرای قانون اخلاقی کمک می‌کند يا مانع آن است» به هیچ وجه در تعارض با اخلاق کانت نیست. عقل عملی که منجر به شناسایی مقصد می‌شود مستقل از فرایند تعیین وسیله برای رسیدن به آن هدف یا مقصد است. برای مثال» قانون اخلاقی به ما می‌گوید که باید حقیقت را بگوییم؛ اما چیزی درباره اینکه من چگونه می‌توانم حقیقت" زا ایگوم)به خصوص اک ذرطموقعیتی باشم که من تحریک شوم به دروغ گفتن چون نفع شخصی من را به دنبال دارد» نمی‌گوید. انسان‌شناسی چنین کاری را انجام می‌دهد. برای مثال» به ما تعلیم می‌دهد که چگونه بر تمایلاتمان غلبه پیدا کنیم به جچهت اینکه قادر باشیم حقیقت را بگوییم» حتی زمانیکه دلایل مصلحت اندیشانه برای انجام چنین در ضمن باید بگوییم که این تعبیر کاملا منطبق با تعبیری است که کانت در باب قانون اخلاقی به کار می‌برده با توجه به اینکه او به:ها می‌گوید که: هفقل مفترک انسان؛ :با این معیاز در سر (قانون اخلاقی) خیلی خوب می‌داند که چگونه در هر مورد تشخیص بدهد که چیزی خیر را به دنبال دارد و چه چیزی شر است» چه چیزی سازگار یا ناسازگار با وظیفه است»(کانت. ۹ ۳۰ پس می‌توانیم بگوییم اخلاق؛ قطب نمایی است که مقصد اخلاقی را نشان می‌دهد و از آنچه که در بالا گفته شد چنین بر می‌آید که تعالیم کانت درباره‌ی نسبت میان اخلاق و انسان‌شناسی متفاوت و در بعضی موارد متناقض است؛ اما با این وجود شاید بتوان اینطور نتیجه گرفت که بررسی رفتارهای انسان بدون مراعات شأن اخلاقی آنها موضوع علم انسان‌شناسی است؛ اما فلسفه اخلاق رفتارها را به دو قسمت مجاز و ممنوع تقسیم می‌کند. اين دو قسم رفتار در صورت تحقق فضیلت و رذیلت نامیده می‌شوند. به تعبیری دیگر انسان‌شناسی عبارت است از علم به این که رفتارهای انسان چگونه است؛ اما حکمت عملی علم به این است که رفتارهای انسان چگونه باید باشد. نسبت انسان‌شناسی به حکمت عملی مثل نسبت ماده به صورت است., به این ترتیب که تا رفتارهای.انسان در,علم انسان‌شناسی صرف نظر از,خیر و شر یا حسن و قبح آنها مورد مطالعه و ارزیابی واقع نشوند.علم اخلاق نمی‌تواند آنها را به دو بخش فضیلت و رذیلت تقسیم کند و در مورد آنها نفبا وااثبائا حکمصادر کند. علم‌اخلاق یا *عکمت عملی بدون انسان- شناسی صرفا بحث درباره مفاهیم يا صوزارفتار ات9۹ آنجاه‌که فلسفه عملی بخواهد به مختوای لذا باید بگوییم که کان تکرتیّان *نهاقن نظام اخلاقی آخودسکلا از عوامل تجربی و انسان- شناسی بر کنار نبوده است؛ اما باید خاطر نشان هم بکنیم که:او همانند ولف» مستقیما از این عوامل بهره نگرفته است. او به وضوح, چنانچه در مابعدالطبیعه اخلاتی هم ملاحظه کردیم» یک طبیعت خاص انسانی را پیش فرض گرفته است؛ طبیعت انسانی که گران‌بار از تمایلات و انگیزه- هایی است که اگر بخواهد مبنای اخلاق قرار بگیرده امکان تأسیس اخلاقی با ضرورت مطلق منتفی خواهد شد. تنها راه جهت رسیدن به این هدف این است که مبنای اخلاق را بر طبیعت انسان از آن حیث که موجودی عاقل و آزاد است» بنیان نهاد. با این تفسیر کانت هم اخلاقی با ضرورت مطلق بنا می‌زهد؛ اخلاقی که مستقل از رفتار انسان‌ها اعتبار دارد و در نتیجه قابل اطلاق بر همه موجودات خردمند است و هم موضع خود را از عقل‌گرایان متمایز می‌کند. در  ۰ وی سم سال ۸۰ بهار و تابستان ۹۵ شماره ۱۸ نتیجه محض بودن اخلاق کانت ممکن است به این تعبیر که به هیچ وجه متوقف بر "انسان- شناسی" نیست مورد تردید باشد؛ اما از این جهت که مستقل از نحوه رفتار انسان اعتبار دارده تردیدی در آن نیست؛ یعنی تعالیم اخلاق به هرکس بدون توجه به تمایلاتش فرمان می‌دهد؛ صرفا به این دلیل و از این حیث که او موجودی آزاد و دارای عقل عملی‌ست. این تعلیم با مجموعه قوانینش» از ملاحظه جنبه‌ی حیوانی انسان و شیوه‌های عملکرد جهان» اینکه چه رخ می‌دهد و چگونه عمل می‌کند به دست نیامده؛ بلکه حتی زمانیکه هیچ الگو و مثالی برای عمل وجود نداشته باشد؛ عقل, بدون توجه به فایده‌ای که ممکن است از این طریق حاصل گردده فرمان می‌دهد که چگونه باید عمل کرد. همین امر سبب می‌شود قوانین اخلاقی با ضرورت مطلق توأّم شوند و نه فقط برای آدمیان بلکه برای همه آفریدگان خردمند به طور عام و نه در پاره‌ای از اوضاع و احوال محتمل, بلکه در همه‌ی شرایط معتبر باشند. هیچ تجربه‌ای نمی‌تواند ما را بدان قادر کند که حتی امکان اینگونه قوانین ضروری را استنتاج کنیم؛ تنها راه این است که این قوانین را به نحوی پیشینی (مقدم بر تجربه)از عقل ناب ولی عملی استنتاج کنیم. ۹ کانت. ایمانوئل (۱۳۹۹) بنیاد"مابعدالطبیعه انحلاق, ترجمهآحمید عنایت و علی قیصری, ۰ سس (۱۳۸۵) نفد عفل عملی» ترجمه انشاال رحمتی. تهران. انتشارات ۰ سس (۱۳۷۹) مابعدالطبیعه احلاق: فلسفه فضیلت» ترجمه منوچهر صانعی دره ۰ سس (۱۳۸۰) مابعدالطییعه احلاق: فلسفه حفموی» ترجمه منوچهر صانعی دره ۰ سس (۱۳۸۰)» درس‌های فلسفه احلاق, منوچهر صانعی دره بیدی» تهران؛ ۹ زاگال, هکتور (۱۳۸۵)» داوری اخحلاقی, تهران انتشارات حکمت. چاپ اول. ۹ روحانی راوری (۱۳۹۱) انسان‌شناسی دز انديشه کانت» تهران» انتشارات امیرکبیر. ۰ صانعی دره بیدی (۱۳۸۳) رشد عقل. شرح مقاله‌ای از کات با عنوان «معنای تاریخ کلی ۹ ماهروزاده» طیبه (۱۳۷۹) فلسفه تربیتی کانت. تهران» اششاوات سروش. 5 ۹/۵۲ 0۵۹0 ۲۵ ۲۵ ۵۵۷۵۲ 1605 ,(2008) صعطام .۸زا ۸ 506-4 :00 ,086 ۲ ,ر4) (39ع ۵ ۷) عع 2 نعک تمس عط ممه 6 ۵2 رل أم0 ۵1105 1۵۲۵۲ 0۳۳۳۹۵1092 کلط 1۵ 605 0اه 495-5۰ :00 ,ع086صق0 ,ر4) (39ع ۵1 ۲7) ععع نگ هس۳7 :۵4 216۷ .بروها ۵۳۸۳۵0۵0 ۵۲۹ 0۳ کره‌کععط .(2003) معط امه[ 7 .8۳660 72065 009167۰[ ]٩ 086 (1952) [م ص132 ماک

تأسیس یک نظام اخلاقی کارآمد، منوط به شناخت دقیق و همه جانبه ی سرشت انسان، به عنوان موضوع اخلاق، است؛ اینکه ما چه تلقی از انسان و طبیعتش داریم، او را موجودی ذاتاً اخلاقی یا ذاتاً بد و شرور می دانیم، یا تلقی مان از انسان، موجودی متعلق به دو جهان محسوس و معقول است که در هر ساحتی جنبه ای از سرشتش ظهور پیدا می کند، پیش شرط لازم برای پی ریزی یک نظام اخلاقی است. در تلقی کانت، انسان یک موجود تک ساحتی نیست؛ بلکه شهروند دو جهان است: جهان محسوس و جهان معقول. انسان بر اساس طبیعت معقولش، خوب و بر اساس طبیعت محسوسش بد است. بر همین اساس، در بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق بر این نکته تأکید می کند که: «...از آنجایی که جهان فهم واجد مبنای جهان حس و در نتیجه واجد مبنای قوانین آن است؛ من باید قوانین جهان عقل را به عنوان امر مطلق و افعالی را که مطابق با آن قوانین است به عنوان وظیفه تلقی کنم.» لزوم توقف اخلاق بر انسان شناسی، که از نظر کانت از حیث روش یک علم تجربی به حساب می آید، از یک سو و امکان تأسیس فلسفه ی اخلاق نابی که به کلی فارغ از هر چیز تجربی باشد از سوی دیگر، سبب شده که برخی از مفسرین در امکان اینکه کانت واقعاً توانسته باشد یک چنینفلسفه ی اخلاقی تأسیس کند، تردید کنند. لذا در این مقاله قصد داریم به بررسی نسبتانسان شناسی با اخلاق در نظام فلسفی کانت بپردازیم تا هم ماهیت ناب بودن فلسفه ی اخلاقش و هم نحوه ی توقف آن بر انسان شناسی را آشکار کنیم.

502071

1985,2001,2002) طعدمصرصد کعاک1/0 مد ,۵28 کم ناهج اصه وصمصصععط ماکه‌طاناصه بککعد ۲016 بلعقنصوند هه +عنانم‌عاد آهعناناه‌م مصد صمناندوم اععزطاند بخمطامقاعه فص دمناهصنعمه: آهنومد مهد طارص ,00۳۲ ۵ ۹۵ رعط) اقط) فندد عط صعه از ,م1 ۶و عحسممعنل عطا ما عمش زان 1غل که ۰۳۵۶ طاعد عصنلواعصز عدسیامعنل او صعادرد عناصمههد عط) اه امعمسطعناطهاکه عطا 8 له ,لقع عطا که ااندع عط] 0۳008 بامعصطکتصحم که صمناهعناند معحمع[۲ نز5۳6 ۳15 +عتانصوند 0۳۳۵ کاز دعطدناطاهای طعنط گم جاعقه ,عفد عط) ۶۵۶ امعصصطعتنصم ۵ 156 بصنعق 06 10۳ داعم دم قاط هد عجتانصیی امناصص اه هد مقامععد0 ع از ۲۵1101۵0 دز جدمزففنک عم او امغعدم عط 0ط هز ولد اصعفعم عطا که صمنععنی 8 12608 اقطا ۵۵مطد کااهع۲ 156 کمن انامه هل 5و1 که کصمناه که دم 10۳۵808 فص علاط عصندد کعک له ک لوا مهد اعد داصعناه خنعط] ۵ عدنوساعگاع2ط عخد 65و13 باصعناه معط #معاعل ما مععلز عمموهوهم ۵ +عله هز هگ ۵ 10۳۵20۵102 عقت توعطا معله هه بحقنط 2006عع۸ عط اه محعصلد کال کحع‌نه بوشآ مصه دعناوصط او اصعصاه م36 م۳۳ عامنممدعش عمطانه عمهناود م۲0 1 1۵ بطقط ۴۳۵ وان خصت] عمش عنصهمادا ,دندومن هز اما توص 350۰ .2 1اط ب5ع 861 ۵۵ 61/6 جصقای تحص که کهمع 2 ده امد ک ععمعهه] 8 ۵۳ 1۳5 .ع ۳0 هد اعد دع ده م60 اقطا اعد آهنهود 2 که معله ۲و دععوعل اصع تنل طانس فوصد کدوناهند هنود ها ۵0عع وم کز اجعا هه اقطا 0 ع۳6 2۵ 1۵۳۲ م5۵ ,کتط] .رع 106010 هه 00۳6۶ ۵۶ مناد چ صز فصه صمناعاآهد 6 ۵ کز 06۳۵ که اهاز هه اه ,165 هم عم کمطانه عطا ۵۶ وزمعل دز اهطا ۵ وله دز کعناعنعصنا عز ص10۳ ععهنگ +عدبامکنل ما۸ مد کز عحعط) نامه هنود ع 1062 صه کلوصتا از بکصوتدعنه‌عنل 1۵۳ هز ععمدعصها عمنصنصمه که موم کندراهص2 دنل آهعنای ملحعیم عنطا هز هه ,کندواقصه عدسمعنل از علصنا دناقنداع 11 ۵عنامصد ۶و عصع۳ط ه کز مادعا عزحص۳۵۳ .وعصمناص6 6 معله هقف 6 ها علومطاع هد 66لا «مصل عناعنمعهنا نو صمنای‌نام‌مد عطا حانج علععل اهطا آهزمنوز مصه بلهنه بدمناهع 12160 بعنی م6ع02ع 130 دوع ,13 که هی 8 0۴ عمط عطا عامعنادهصز ۵ عصنه توقای امعم عط1 006 دادتولهمه عدامععنل آمعنانه عطا عصافید ک6 م00 120۳ هه هه حز 0مزکها5 06 6 صهقع 005ط61 1 06۳525100 0۵ طاعنع ۲ عطا اهط) 0160 ۲۵ فامطد 1۲ 0 ,1985) 3/0۶6 مه جهاعما ۶و طعدم مه 6 ۵۵ معط معصنصعه تواا20 ۵ 122675 ۵۶ عحسامعنل عط هز وعحد دمص دز کل ناغم عم نطا ۳۳۵۵ .(2002 40 ع دنو 0عع0) صمناندومر 00 ۶و اصعصوصصم0ه عطا ۵۵ معط معولز 06۹206 هآ اقط) 0۳001 #عانصوند هه +عقنصوند عطا هه ۳۵11 که (رعصنفوصدمی‌امدط ۵ را 13605 ,]1۳0۵ بطا کلمعل عمط (2002 ,2001 ,1985) علا3/0 200 که طلعاه 12010۳5 عمامعقنل کاصعناه عنعطا عصنزهد روط ععلجز عطا علم هم 6 طلعفط۷۷ صذ 601۳0۵۵ ۲6 ۵۳ واعدعمل الوم[ ۳۷۵ کز مفصقط +عطاه عطا 0 3660۳6 ققط 0652810 ماو 10 +حانملله عفم عم 566 رنه صقه 6 ,116 «زعط) 5۵11 ۵ ه نع دحقص عک مط دنا ۸0 محعنا 0 ۵۶ حدم آ2ع 16 ۶اط ۵ط۷ عاقلونوصی عناوم ۸ ۵۱ عناعندعصنا عنطا عقد بوانهنهی 0۳00005 91 ۵ عأم60م کعع 600 اقطا همنامتنصدیحه طالهعط عطا ۵۶ کل +عصه 160 0 ۵۶16 ۲۳6 دز مزفقا 06 همع صز بمکلخ +صصناهاد منهج عمط عصفامصد "و1010 بمعلج وصم۸ .کم قطط صمناق نحص ۴و حعصی اند که لقمع عاحهصهناآن 01 6۳ روط 1۳۵۵ رد500 عنم کع تمصع 0ص بکاصعصهعلنز مکاطاعا0ط1 066185 لهانصذ خنعط) بوط بدع‌ققنط فص کمحقطط اصعحانل حنعطا وط بدعصناه] ۲ 2 رط که ۲۵11 که ,(فععلنز بکاصعلوماعل کر هل) عاصدم حدم صنقص عط) و وونل ۳۵11 ۳۷۵ ماحقم ۳9۲ عطا 1۵ +حصمناعع5 زد که کاعتعصی وود امعم ۵6ط 1 1 ۷۷۵ ماقم 560000 عطا 1۵ بطجع۵ع عطا نو معناناد تمصع هد ماع ماه عطا 6 دا کعنو 500 60هام ومد طاعنعیع ۶و ماد عطا طاز #عاهنقسوعد اهع بجنمععایه عطا هه معناعنطعصنا لمعوعا ععدلومحصز ال ۳۵ مصمناعد فحنطا ۳۵8۵26۰ ۵6 دنل ۳۵11 ۳۵ مصمناععد ط 100 عط] 10 بصوتکقا 06 جعققه لمصنسته صز عدبامکنل "مر 1 عطا عصنصعیه ۳11 ۳۵ مصصناعد طاکظ عط 1۵ 6 بط56010 طاجزد ع6ط] هز هه مصمزقق‌ ناکم ٩ مومع نادهاز ۲۵ که جمععای عطا 2040 8 20 200 رع0010وطا۹ ۳ همع ج 0ع ۳6 ۵۵ ۳۵ بحعلقعل ۳۵۶ 1 ,316۵3361655 .۷106865 امن که کسام جز همه کاکنعصنا که 6۶ 1 آهز‌نوز صقنص1۳2 عط جز محقعط ۵۵۵ ققط ع50606 عم قلطا که عصفد عطا 0۷6 0 ع6ط)۲ حز عع0ع500 قنط) ع06 10 0ص وود ما ۵ععد عطا ملق طعنط مدرد و وود 0۳68601 عط بواعمنل م۸ اصقا دوز درد هنز معنصع۳ا عطا ۶و ۵ .01ام5۵1 ۳6 صقه #صه 1610 عنط هزغ ۵ صق اقطا کعط‌نم دی عحمطا که عد0 ۵ ۲۵1260 (ع2 1:6 عطا اه عصمد عع دمص ۵ فصعاصز حمطاده عطا 10110 عطا ها که 50۳۵ هه ما۳" فعاناهه علعنانه هه هرز (2004) سومنصنطعد80 ۲ د::عع۳0م عطا دعصنصمنه "دنل آععنای. ها صهمتکعه‌عنل ه نخحتتاهه 16 6 ۵۵۳۲۵۵ ۵ ۹عخت 0۵ صش خعطا 600 معط امه از دوعل حدم هه مزعهتا دم 1 اقطا 50۵ عمط دع و۳۵ جوم که دمنکعناعنل عطا عامعی هه هه داع0 [۵اصع عصنعمعط هه عصنصهداد هنز نکن عط مهف غاد اعد ۶ ععامنمصتم عط لمعلاناهه ولد عم صز (2004) تلععدکگ هه هنک 2 کل 06۹2۹100 هط ۹عاهاد 526 تصمزحم عم هه حلوصمعدممحم مصصناف‌تصحصم 6 ۴۶٩ 665 ۵ط۲ ۵ 00۵۵: ۵ دز عدممسم عمط ماع عناعنعهنا ۵ ۵-۷۵۷ 8 کل 136۳6 065۵105 هنز رامع 20 بصم عم 06۵060 و 005ط1/161 هد صمنصنم0 عزاط۳۵ معلاتاهه جع کنط رز (2005) نل 2/01۵ ۳ لوعل خقطا کعععز عطا از معتانصه2 هید ععلقم ما #عه ققط مصمزفهبد ۳ 262065 عصنطعع] ععمع مها صع 1۵۳ ص خقطا معاهاد محلده معط (2009) نصعا< عاطهانه هه ععدععطام ,دمتعم +عممجم طاف طاذنایدط ۳۵2 ص1۳۵ هنز 6 ۷۵ 162706۳5 ععدعهدا عحمطا 1۵۳ ععصعانهف جمزقه و کز ککعص ت ها 06 56000۷ 2 00۵106760 والمدهد کز ۳۵8 معکه کز قنط7 بطعناعست عصخولند 6 فاز ۵ عل دعدعقاه ععم م1 ۵۶ فمنوقمد عطا ما فعطعم کز فوصه آآفاد ۶ علو0ط۵1 عطا ۵۵ عصمل 0ععط ققط طاعتععق مدع مک اقطا تمه کعنویگ ,1985) ع3/0 فص جهاعم]آ ۶و مععلز عطا ده عمط مععلجز عسنوهد دم 6 2۳6 ۷۳۵۲ که دمنادعسو عطا ددع00 ۳:11 ۳۵ معلاعتاحه عنطا هز 1506106 .(2002 ۵ ع دنل اخ و13 عطا هز 101۲60 کحماعدا مد فعنععاهی عناعن 11 6 1/06 فصه جقهاعها و طعدمصمه. عط) ۵ معط مععلیز عوم هم 6 لصه عنا واه م2-ع0امنعل دز جع کنطا ۶و عفد مزع املومطاع 1656 0 بکاختا6۵ 16۳۳۵ بکاخبا۵م ۵ عهنا روط قاعل عطا معاعلام عهط دحمطاند ۲و عصع7مل هط هد حعحی که کلعحلصط عصنولهد روط مکععتاکه 13۳5 ۲و 0۵۷۵۲:۵0۳۹ ۶۰٩۵ کامعنه 50 فعتولقهد صعطا ,1397 نز فصونا2ع 11 200۳0۵6 2/10 فص تقلعشاآ هم ۵۶60:ط ردععی 10) کاصه000 02 ۵۵1 عنطا معقی ع۳0/٩ 0ص عکسمععنل هه ععصعادگ5 ۷/۵۵۵۰ کز مرها عطا که ما عط1 6 336 ۹1 1367 ۵ط) ,106106 .ی فص طععدد و 10۳۵ ۵ط) حهز +6 ۳68 هد طعععرد +عط/عنط ععلقص خقطا کاصعصمصصی معط هد 4 2162۳ دز 11 .دعولمز ۵ط) عع ص00 ما +علده صز عنناگگله هد آمعنوما ناه 7 عطا ۳۲5 عاطاناه م0 6 اک کاصعصوصصی من قطط وه عنانصعی عحعط) 40 ,أ۵۳۵ بلهنه۵د عطا ازج که ۳۵1۱ که ۳۵۳۵ 60و13 عطا طاعنطا هنز صعادرد 5اه انصند عجه ع6۳۵ط) ,15610۳6 بععقا م۳۵ ک و1 عطا که عسهنهاد لاه 6 ۶٩ فصن عطا هز داصععدم منود عصنامی +۵ عمنددنه منطو 210 +2216 0 16۵6 عکد ۵ اصقا وم دز از بحعطاهط قمع عطا امد دز عع 200 ۳ اطع 0۲0۷۵ ۵ هه امعصنقاه عطا عم ما بکعع ص۲02 هه مععهکه که طعبه 5 انز وصه لمععل دز کاعنمعصنا ۶و ععمععرم عطا ع۳عط۷ دز قنط 1 ۳۵۵۵۰ 1۵0ع2]آ ۶٩ کز همه ۵ط) صز اقا منز کعمنوهتا عطا ملمعصعع ها «احقماعط 6 مق 0665 و ونک ۵0 عطا دز عصنوسموی‌اعدط معدامعنل کطکک1/0 200 6۵ معله دز عصنلوصامعع10 فصد باه عطا ۵۶ عطایه‌هد مهد دعحعصلد 1 عطا ,بکتط1 بل۵ عطا ۵۶ دع م۳۵ فص هی ۵۳۳۵ کاعده که صمزفک‌منه ۵8 لصه کطاع 0 دامصعناه جنعطا ده و10 اعدا 0 مطد کاآناهه1 ۵ ۰۳۵6۳ هنز بوگ عطنلومامعع 10 هد عمنوممی‌امهط عطنفت. کل 65 ۵ 8 261600۵ عح 05و13 ماصعناه خنعط ومصعلعل ۵ دععلیوز عومد هم ۵ 10۳6270۵۵06 عخ وعطا ملد مه بحعنط عبناهعع عطا از دحعصلق۳ 5 3۷۵1 ۵ ع تمعن انامه عطا هز 1016165 کعو 1 وک عطا عصمصه بوانهم۳ ,95۰ ) ع۲ک3/0 مه عاعماآ ۶و دامع د همه عطا ۵۵ معط مععلیز عطا ععمصحصم عاطهانهه 2 عطا ۵۶ عکید مصصم امد عطا فعاهاد عقط دعمطانه عط ,(2002 +2001 [ 1060 929:01/320:100//:540 1/00 ۲۸۲28738 [ 306 1007:02 180822821 6:/8:0:0:7077] [ 0908010۸۵6 تدم ]13 000 3138:9330 06 11-80-6202 ] ۱ دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان‌شناسی» دانشگاه کردستان» سنندج» کردستان» ایران. پژوهش حاضر با هدف تحلیل گفطان"شیوه‌های اقناع‌اقاگی«توسط وکلا"لااذادگاه‌های کیفری و حقوقی آیران :براساس ارویکرد تحلیل گنتنان#ا۹ تال ایا ماشگه اس هگ #وش‌شناسی انجام این پژوهش به‌صورت توصیفی - تحلیلی بوده و نگارندگان برای گردآوری داده‌ها:با مراجغه.به دادسراها دادگاه‌های شهر قهران ای دقاتن وکلا با مطالعه لها برو گر مخامدف ها کازجوییالدر سال‌های ۹۳۹۷ ی ۱۳۹۸ به روش فیش‌برداری متن پنجاه پاره‌گفت از مکالمات مشارکان گفتمان (۱۰ پرونده) را در چارچوب رویکرد لاکلا و موفه (2002 ,2001 ,1985) موردبررسی قرار داده‌اند. مولّفه‌های اصلی این رویکرد عبارت‌اند از: دال و مدلول, ضدیت و غیریت, هژمونی و تثبیت معنا قدرت» اسطوره» تصور اجتماعی» موقعیت سوژه‌ای و سوژگی سیاسی. با توجه به گفتمان وکلا می‌توان گفت که وکلا از تثبیت نظام معنایی گفتمان شامل واژه‌هایی چون آزادی موکل, تخفیف در مجازات, اثبات جرم متهم و تقاضای مجازات برای متهم که هر کدام از این نظام‌های معنایی/باومگاهیمی گخاص ربه,تخبیت دآل‌های تخود رمی‌پردازنیه بهمخايه غوامل شناختی و رفتازی افزگذازن برای اقناطسازی استفادهمی‌کنتا پرسش اساسی پژومقن حاضر. آن لت که ,مین اقتاع چگونه در گفت‌وگوهای وکلا در گفتمان دادگاهنهود پیدا می‌کند؟ نتایع نشان داد که وکلا با استفاده از برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی به بیان نقاط قوت موکل خود و نقاط ضعف رقیب می‌پردازند. یافته‌ها حاکی از آن است که وکلا به‌منظور اقناع‌سازی قضات جهت دفاع از موکل خود با سوگیری منفی از حاشیه‌رانی و بیان نقاط ضعف رقیب و با سوگیری مثبت از برجسته‌سازی و ارائه نقاط قوت موکل خود استفاده می‌کنند. وازژه‌های کلیدی: تحلیل گفتمان انتقادی» زبان‌شناسی حقوقی» اقناع, لاکلا و موفه. : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 زبان نه‌تنها یک وسيله ارتباطی میان انسان‌هاست. بلکه به‌مثابه یک عمل اجتماعی نیز موردتوجه است که گفتار و نوشتار را دربر می‌گیرد؛ و هر متنی در شرایطی ویژه و با درجات متفایتی از انتخاب و در یک نسبتی از قدرت تولید می‌شود و با همین درجات متفاوت نیز در دسترس خواننده‌ای با شرایط متفاوت قرار می‌گیرد. بنابراین» هیچ متنی را نمی‌توان یافت که عاری از دیدگاه‌های شخصی نویسنده و غیره باشد و همان‌گونه که واقعیت اجتماعی نیز فرایندی از بررسی زبان در بحث‌های حقوقی است. پیوندی ناگسستنی با تحلیل گفتمان "۲ می‌یابد و در همین رابطه نیز به تحلیل گفتمان انتقادی نیز می‌توان اشاره کرد. در تحلیل گفتمان اگر مطالعه زبان در سطح بالاتر از جمله را گفتمان يا کلام بدانیم ( ,1990 ,128010 5) کاربرد زبان خواه به شکل گفتاری خواه نوشتاری عملی اجتماعی تلقی می‌شود که در تحلیل گفتمان انتقادی* کارکرد زبان را در جامعه و سیاست بررسی می‌کنند و زبان را ناب وجود ندارد» گفتمان! خنثی و بی‌طرف نیز وجود ندارد. ازآنجایی‌که ز به‌عنوان عملی اجتماعی در ارتباط با ایدئولوژی", قدرت؛ تاریخ و جامعه در سطح متن» اعم از گفتاری و انوشتاری موردمطالعه گوزروش دنط( اقا گت م۸۵ اصی.۹).. از سوی دیگن, اگر به محیطی که در آن زندگی می‌کنيم» با دقت بنگریم تلاش‌های اقناعی را به‌راحتی مشاهده می‌کنيم. درواقع؛ اقناع" به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی ما تبدیل شده است. آگهی‌دهنده‌ای که از ارتباطات: جمعی برای فرش کالاهای آخود انگفاده: می‌کنگ, دست به: اقناع می‌زند. انامزی سیاسی که مبادرت به خرید آگهی‌های روزنامه‌اش می‌کند یا سازمان بهداری که از طریق رادیو افراد را به ترک سیگار تشویق می‌کند. همچنین» به‌طورکلی» اقناع هدف اساسی و غایی همه انواع: رفتارهای اوّتباطی است. گفتترا استکه افکان: داوری‌ها ای کاظرات افزاد: اقویا به‌وسيلهه احساسات کنونی آن‌ها به‌وسيله رفتارها و سوگیری‌های مختلف, به‌وسيله برداشت‌های اوليه آن‌ها از شرکت‌کنندگان اصلی (وکلای مدافع, متهمان, قضات) و به‌وسيله مجموعه‌ای از عوامل اجتماعی دیگر» شکل می‌گیرند. ازاین‌رو؛ نوشتار پیش‌رو درصدد است تا خواننده این اثر را به‌سمت موضوعات زبانی که در گفتمان وکلا برای اقناع‌سازی رأی قضات, تأثیرگذار و دخیل هستند سوق دهد و ازجمله مباحث چشم‌گیر در حوزه تحلیل گفتمان و حمومن تملیل اکنضاق ای سس اطه استه راشای خرن کتاهه‌ای از جستارهای زبانی دوره ۱۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 زیان‌شناسی کاربردی است که به کاربرد دانش و روش‌های زبان‌شناختی در بافت قانون, زبان حقوقی, جرم بازجویی» محاکمه و رويه قضائی می‌پردازد و به پلیس و نظام قضائی در کشف حقیقت در دعاوی حقوقی يا اثبات وقوع یا عدم وقوع جرم در دعاوی کیفری در محاکم کمک می‌کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی شیوه‌ها و روش‌های به‌کارگیری اقناع در فضای دادگاه و فرایندهای حقوقی از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی بهره می‌جوید. از این لحاظ که زبان‌شناسان حقوقی با بررسی متون قضائی, مانند دست‌نوشته‌های پیش از خودکشی, اسناد و مدارک باقی‌مانده از جرم» یادداشت‌های گروگان‌گیران و پیام‌های تهدیدآمیز و نیز انجام تحلیل گفتمان به‌منظور تشخیص هویت نویسنده و شناسایی گوینده. روی صدای ضبطشده ی ازائه گزازشن‌های کارشناسی به مراجع پلیسی ۸ قضای: گارکنان نظام عدالت کیفری را دن کشف حقیقت یاری می‌دهند. آشنایی افسران پلیس» کارشناسان مسائل امنیتی و قضات دادسراها ی دادگاه‌ها با قابلیت‌ها ي‌گاوکرل های‌لین رویکه‌سان‌رشته‌ای ی کازبره آن دن تکمیل تحقیقات جنایی» می‌تواند نقش موثری در دستیابی نظام عدالت کیفری به واقعیت‌های گفتنی است که پژوهش درباره شیوه‌هاتی اقناع» بزاشاس رویکرد لاکلا" وموفه" ( ,1985 2 ,2001) کاملا قابل بررسنی است. از این مظر بیشتژین کاربرد در گفتمان وکلا در جهت اقناع‌سازی قضات براساس مولفه ضدیت (برجسته‌سازی! و حاشیه‌رانی ") و همچنین مولفه دال"" و مدلول"" است که لاکلا؛و موفه آیدان‌آها پرداخته‌اند. وکلا با استفاده از عوامل گفتمانی موکل‌شان مانند ابراز پشیمانی و ندامت. اقرار به جرم» نداشتن وضعیت جسمانی مناسب» مشارکت با دادگاه در روند رسیدگی به پرونده. سعی بر اقناع قاضی دارند. نتایج نشان داد که بیشترین روش اقناع‌سازی وکلا سوگیری مثبت» همچون برجسته‌سازی و سوگیری منفی مثل حاشیه‌رانی بوده است. ازاین‌رو در نوشتار حاضر درپی پاسخی برای این پرسش خواهیم بود که عوامل گفتمانی تأثیرگذار وکلا برای اقناع قضات کدام‌ها هستند؟ پژوهش حاضر شامل شش بخش است. در بخش نخست به مدمه و کلیات پژوهش خواهیم پرداخت. در بخش دوم با پيشينه پژوهش و مطالعات مرتبط با آن آشنا خواهیم شد. در بخش سوم به معرفی زبان‌شناسی حقوقی و مقوله اقناع خواهیم پرداخت. در بخش چهارم به روش‌شناسی پژوهش خواهیم پرداخت. در بخش پنجم به بررسی گفتمان وکلا در پرونده‌های : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 کیفری و اقناع بازیرس می‌پردازیم و در بخش ششم به یافته‌ها و نتایج پژوهش خواهیم چند دهه‌ای است که شاهد روش‌شناسی رو به گسترش و تعداد ری به افزون زبان‌شناسانیهستیم که به‌عنوان شاهدانی متخصص در دادگاه حضور می‌یابند. باوجوداین, هنوز در نظام قضائی ایران حتی نامی از اين علم نوپا شنیده نشده است که این امر لزوم بررسی و معرفی این علم را در عرصه نظام قضائی ایران حائز اهمیت می‌کند و بر این اساس؛ نوشتار حاضر از آن دسته پژوهش‌هایی است که می‌تواند در حيطه حقوقی به‌کار گرفته شود و راهگشا باشد. در ذیل» نگارندگان قصد دارند تا به معرفی برخی از پژوهش‌های باغینی‌پور (۱۳۸۳) در مقاله‌ای با عنوان «اقناع و برخی تدابیر آن: بحثی در سخن‌کاوی انتقادی» به بررسی فرایند اقناع پرداخته و آن را پدیده‌ای می‌داند که با کمک آن می‌توان بر ذهن چیره شد و بحث قدرت را پدید آورد. یافته‌ها نشان داده است که ساختارهای گوناگون سخن, بر شکل‌گیری و تغییر مدل‌های ذهنی و نمودهای اجتماعی می‌تواند موّثر باشند. کیا و سعیدی (۱۳۸۳) در پژوهشی با عنوان مبانی ارتباط تبیغ و اقناع بیان کرده‌اند که اقناع یا ترغیب, به‌مثابه یک فعال‌کننده دو سویه است و هدف آن است که به نیازهای ترغیب‌شونده پاسخ دهد و در اصل در ترغیب نوعی ارتباط دوسویه وجود دارد. متولی (۱۳۸۶) در پژوهش خود با عنوان افکار عمومی و شیوه‌های اقناع در دو بخش ما را با مباحثی که به گونه‌ای با افکار عمومی سروکار دارد؛ آشنا می‌کند. به‌ویژه که در این حوزه واژه‌ها و اصطلاحاتی مطرح هستند که گاه هم‌معنا و هم پیوند و همتراز تلقی می‌شوند و حال‌آن‌که. دارای وجوه گوناگون و حدود و تمایزاتی می‌باشند و آگاهی از چگونگی آن‌ها ما را از به کاربردنشان به اشتباه و به جای یکدیگر در گفتار و نوشتار باز می‌دارد. نامی (۱۳۸۸) همچنین, بیان کرده است که در محیط‌های آموزش زبان خارجی ایران؛ نگارش انگلیسی با انسجام» پیوستگی و قابلیت اقناع مناسب یک چالش اساسی برای زبان‌آموزان است. چراکه معمولا نگارش به‌دلیل زمان‌بر بودن مهارتی فرعی یا ثانویه تلقی و به حاشيه کلاس‌های زبان رانده می‌شود. فناوری رایانه و به‌طور خاص جستارهای زبانی دوره ۱۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 اینترنت فرصت‌هایی برای پرداختن به نگارش فراهم آورده‌اند. سپنجی و مومن‌دوست (۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان «اقناع و تغییر نگرش, جایگاه آن در سیره ارتباطی امامان معصوم 8, مروری بر مناظرات مکتوب حضرت امام رضا *» بیان می‌دارد که در فرایندهای ارتباطی هدف اصلی؛ اغلب اقناع مخاطب است و کلید اقناع را تغییر نگرش افراد می‌داند. شریفی ی حامدی شیروان (۱۳۹۲) در مقاله‌ای با عنوان «تحلیل گفتمان تبلیغات بازرگانی: بررسی کاربرد زبان و گفتمان در اقناع و متقاعدسازی مخاطبان از منظر تحلیل گفتمان» بیان می‌کنند که زبان علاوه‌بر برقراری ارتباط به‌عنوان نقش اصلی آن؛ نقش‌های فرعی دیگری را هم به عهده دارد که همچون نقش ترغیبی که علاوه‌بر نقش اطلاع‌رسانی, در کارکرد متون تبلیغاتی نقشی اساسی و بارز بورسی‌ها نشان می‌دهد که تاکنی اسان خ ینام قضات براسان اضدیشه‌های لاکلا و موفه» پژوهشی انجام. نشده است. ازاین‌رو در.این نوشتار به این پرسش خواهیم پرداخت که راهکارها و عوامل زبان‌شناسی دخیل در گفتمان وکلا برای اقناع‌سازی قضات براساس رویکنه تحلیل کنسا نو اگلر ی اه دامن :۳۵ برای تحلیل گفتمان اقناعی وکلا از نظریه لاکلا و موفه در تحلیل گفتمان انتقادی بهره گرفته شده: است که نخست: قترح مختصیظ از این یه گفتمای اراقه می‌شوه ق دن انامه ابه نظريه گفتمانی لاکلا و موفه» قابلیت فوق‌العاده‌ای در تبیین پدیده‌های اجتماعی و سیاسی دارد. این قابلیت. در سايه به‌کارگیری مفاهیمی چون «مفصل‌بندی»"" به‌دست آمده است. به باور لاکلا و موفه (1985) هر عملی که میان عناصر پراکنده در یک گفتمان ارتباط برقرار کند. به‌نحوی که هویت این عناصر اصلاح و.تعدیل شود. مفصل‌بندی نامیده می‌شود. معنای بعضی نشانه‌ها به‌واسطه مفصل‌بندی گاه آنچنان رایج و مرسوم می‌شود که از نظر ما کاملا طبیعی جلوه می‌کند. از منظر آن‌ها (0.105 ,1985) تعریف مفصل‌بندی و گفتمان به هم وابسته‌اند: «ما هر عملی را که منجر به برقراری ارتباط بین عناصر شود. به نحوی که هویت این عناصر در نتيجه عمل مفصل‌بندی تعدیل و تعریف شود. مفصل‌بندی می‌نامیم». همچنین, : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 به باور آن‌ها هر مولفه, چنانچه در درون گفتمان قرار گیرد. بعد یا وقته*" و اگر در درون هیچ گفتمانی مفصل‌بندی نشده باشند» عنصر*" نام دارند (2001 ,1/0116 :6 20120]). آن‌ها همچنین, بر خصلت ضدسرمایه‌داری نظريه خود تأکید می‌کنند او در عین‌حال, مفهوم ایدئولوژی که در مارکسیسم کاربرد وسیعی دارد؛ در نظريه لاکلا و موفه رنگ می‌بازد» زیرا این مفهوم از تمایز بین روبنای سیاسی و ایدئولوژیکی با زیربنای اقتصادی نشئّت می‌گیرد. ولی در اینجا تمام قلمرو اجتماعی, گفتمانی است و اساس تمایز زیربنا و روبنا فرومی‌ريزد. درواقع» مفهوم «گفتمان» جایگزین مفهوم «ایدئولوژی» در مارکسیسم و جانشین «زبان» در نظریه‌های پست‌مدرن شده است. ازاین‌رو» گفتمان‌ها «مفصل‌بندی‌های هژمونیک» هستند که در عرصه اجتماعی از تصور به عیتیت تبدیل شده‌اند. مفصل‌بندی» موجب تولید نظام معنایی می‌شنود: و. یک گفتمان, استیلای نطام گاس‌ها م#هیر ۷ص اجضاغی است: برای: نموت اصلاح‌طلبی یک نظام معنایی است که در برهه‌ای از زمان توانست ذیل گفتمان انقلاب اسلامی, در عرصه سیاسی - اجتماعی ایران هژمونیک شود و از تصور به عینیت مبدل شود ( 12612۷ 0 ,2002 ,2101۵ :8) به باور لاکلا و موفه (2002) گفتمان‌ها تنها دريچه شناخت انسان به سوی جهان‌اند. هر گفتمان بخش‌هایی از حوزه اجتماع را در برمی‌گیرد و به همه‌چیز در چارچوبی از نظام معانی» مفهومی خاص,می‌بخشد, مفهومی که مختص همان نظام معنایی است. در چنین حالتی» ممکن است یک فعل, سخن» نماد یا غیره. در دو گفتمان متفاوت. معنایی متفاوت و حتی متضاد با یکدیگر داشته باشند. اساسا «واژه‌ها در درون گفتمان‌های متضاد بار معنایی پیدا می‌کنند و نه در درون یک زبان عام و مشترک» (مک‌دانل» ۰۱۳۸۰ ص.۱۲۵). به همین دلیل نیز از منظر لاکلا و موفه, هر عمل و پدیده‌ای برای معنادارشدن باید گفتمانی باشد. هیچ‌چیز به‌خودی‌خود. دارای هویت نیست. اعمال, گفتار و پدیده‌ها زمانی معنادار و قابل فهم می‌شوند که در چارچوب گفتمانی خاص قرار بگیرند. نظريه لاکلا و موفه در زمينه گفتمان را می‌توان کاربردی‌ترین نظریات این حوزه دانست. اهمیت این نظریه در آن است که آن‌ها مدل زبان‌شناسی سوسور و ساختارگرایی فوکو را به عرصه سیاست کشاندند و با عرضه مفاهیمی چون ایدئولوژی» هویت» غیریت» هژمونی و غیره درپی توضیح و تبیین چگونگی تهور گفتمان برآمدند. به باور سلطانی (۰۱۳۸۷ ص. ۲۹) این دو مفهوم گفتمان فوکویی را با جستارهای زبانی دوره ۱۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 دیدگاه‌های سوسور دریدا لاکان!", گرامشی و آلتوسر درآمیختند و نظریه‌ای ارائه کردند که براساس آن» همه پدیده‌های اجتماعی تحت تأثیر فرایندهای گفتمانی شکل می‌گیرند. زبان‌شناسی ,حقوقی شاخه‌ای میان‌رشته‌ای از زبان‌شناسیق حقیق است که از ,چنن سال اخیر به‌خصوص از سال ۱۹۹۷ در محافل زبان‌شناسی و حقوق آمریکا و اروپا نضج گرفته است و از آن زمان از زبان‌شناسان در ارائه اسناد و شهادت در دادگاه‌ها جهت کشف حقایق و قضاوت دقیق‌تر بهره می‌جویند (آقاگل‌زاده» ۰۱۳۸۵ ص.۳۱). پاسخ به سوّال «زبان‌شناسی حقوقی چیست» بسته به نوع متنی که از زبان‌شناسان حقوقی خواسته می‌شود تا بررسی نمایند» متفاوت است. تقریبا هر چیزی حتی یک بلیت پارکینگ» یک درخواست, یک نامه» یک کتاب: یک مقاله: یک قرارداد: نام وزارت بهداشه ی درماقیک پایان‌نامه می‌تراند یک مت حقوقی تلقی شود. بااین‌حال» در عمل زبان‌شناشان احقوقی عمدتا توجه خود را به تعداد کمی از انواع متون که در بحث‌های دادگاهی ی حقوقی قابل بررسی هستند» معطوف می‌کنند. در تعریف واژه زبان‌شناسی حقوقی به‌عنوان ایک رویکرد جدید می‌توان گفت. همان‌طور که «پزشکی قانونی» علمی است که‌انّاظر بن امال تمام شاخههای علوگاپزشکی بر اهداف مربوط به «قانون» است يا «آسیب‌شناسی قانونی» شاخه‌ای از پزشکی است که کارش مربوط است به بیماری‌ها و اختلالات بدن از دیدگاه اصول و موارد قانونی و حقوقی یا «روان‌پزشکی قانونی» رشته‌ای از پزشکی است که کارش رسیدگی به اختلالات روحی و فکری از دیدگاه اصول و موارد قانونی و حقوقی است (آقایی» ۰۱۳۷۸ ص.۵۸۱) به روش قیاس» زبان‌شناسی حققی غلمی است که:ناظی بی خملکرن صام: قالخه‌های زیان‌شنناسی ازقبیل: آواشتاسی در تشخیص هویت» فنون نگارش متون حقوقی, معنی‌شناسی» تجزیه‌وتحلیل کلام و متن» در اهداف مرتبط با قانون در محاکم قضائی اسّت. حوزه غملگرد تخقیقات زبان‌شناسی حقوقی (قضائی) ازیک‌طرف دانش زبان‌شناختی و ازطرف‌دیگر نیازهای مجامع قانونی و حقوقی ماهیت انجام این پژوهش» از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و داده‌ها از میان ده پرونده کیفری با مراجعه به دادسراها دادگاه‌های شهر تهران و دفاتر وکلا با مطالعه ده‌ها بازجویی در : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به روش فیش‌برداری گردآوری شده‌اند. نگارندگان برای انجام این پژوهش» تعداد پنجاه گفت‌وگو را از پرونده‌های موردبررسی» گردآوری و در قالب رویکرد لاکلا و موفه (2002 ,2001 ,1985) به تحلیل و بررسی آن‌ها پرداخته‌اند. ۵ بررسی مقوله اقناع در گفتمان وکلا: توصیف و تحلیل داده‌ها: با توجه به آنچه در بالا گفته شد نگارندگان در این بخش قصد دارند تا گفتمان وکلا را براساس مفاهیم مطرح در رویکرد لاکلا و موفه موردبررسی و واکاوی قرار دهند. وکیل: اظهارات شاکی دروغ است. نامبرده و برادرش هر دی در صحنه جرم دیده شدن. در این گفتمان, وکیل در جواب متهم که اتهام خود را تکذیب می‌کند. با استفاده از عبارت «نامبرده و ابرادرش هر دی در هه هیده شدند» قاطا رات هه را نقض می‌کند و آن را برجسته می‌کند. همچنین دیده‌شدن متهم و برادرش در صخنه جرمو دروغ‌بودن ادعای آن‌ها -دیده‌شدن متهم و برادرش در صحنه جرم و دروغ بودن ادعای آن‌ها: رابطه دال و مدلول وکیل: با توجه به اينکه اثر انگشت متهم در منزل متوفی پیدا شده و همچنین اقرار خود متهم. در این پاره‌گفتمان, وکیل با استفاده از تکنیک کاربرد استدلال مبنی‌بر اثبات جرم و بیان رابطه دال و مدلول بین یافتن اثر انگشت و اثبات جرم و اقرار متهم به جرم و پذیرش آنکه نوعی ساختارشنگنی آست با برجسنته‌یپازی ت۳۶ بیان این|ادله سع ی اقتاع اقاشی دازد. - رابطه اثر انگشت و اثبات جرم: رابطه دال و مدلول جستارهای زبانی دوره ۱۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 گرفتن حق‌السکوت و اخاذی از افراد از منظر حقوقی جرم محسوب می‌شود پس وکیل با وکیل: لطف کنید فرصتی بدید تا رضایت شاکیان رو بگیریم. وکیل در این گفتمان با درخواست از قاضی مبنی‌بر فرصت خواستن از دادگاه برای جلب رضایت شاکیان به دنبال اقناع قاضی است و رابطه دال و مدلولی برقرار است. - فرصت‌گرفتن و به‌دست‌آوردن رضایت شاکی: رابطه دال و مدولول وکیل: نگاه کق: جراحت تی سواش اکن تفیگ نتاش‌ها برای شکل پرنده می‌کشن بود و هر کی می‌دید مثل این بود که با نبشی خورده. خب. يا اینکه با شيشه نوشابه‌ای چیزی زده باشد از این گلدونای کریستال تی خونتون نداشتین؟ هان؟ وکیل با تشریح بافت موقعیتی صحنهه جرم سعی دارد تا متهم محیط وقوع جرم را به یاد آورد تا بتواند به نوع وسیله‌ای که شاکی را مجروح کرده است اقرار نماید که با این کار توجه قاضی نیز به صحنه جرم بیشتر می‌شود. رابطه بین جراحت وارد شده با استفاده از نبشی» شيشه نوشابه و -جراحت در سر با نبشنی, شيشه نوشابه و گلدان‌های کریستال: رابطه دال و مدلول در این پاره‌گفتمان, با استفاده از فعل معین «باید» بر انجام قسم‌خوردن و سوگند یادکردن تأکید شده است. درواقع؛ وکیل با اعمال قدرت بر متهم قاضی را مجاب می‌کند که این فرایند صورت بگیرد تا ادعاهای متهم جنبه واقعی‌تری به خود بگیرند؛ زیرا در فرهنگ ما قسم‌خوردن و دست بر قرآن نهادن امری مقدس و محترم محسوب می‌شود و به‌دلیل اعتقادات دینی و مذهبی, اگر شخص ادعای دروغی داشته باشد به‌دلیل اعتقاد به قرآن و سوگند به خداوند این کار را انجام : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 نمی‌دهد که به نوعی وکیل به‌دلیل شناختی که از مردم و جامعه دارد با استفاده از مولفه کاربرد عوامل شناختی و رفتاری افراد در جامعه برای آشکار شدن حقیقت چنین درخواستی را از قاضی دارد. در اینجا قسم‌خوردن و دست بر قرآن نهادن بافت فرهنگی و اجتماعی جامعه را نمایان می‌سازد. سوگندخوردن نشانه راستگو بودن در هر امری است. کسی که به خدا سوگند می‌خورد در آیین مذهبی و دین ما نشانه فردی راستگوست» پس فرد دروغگو به خدا سوگند نمی‌خورد. ازاین رو قسم‌خوردن به قرآن و راستگویی به نوعی بیانگر رابطه دال و مدلول است. - قسم‌خوردن به قرآن و اثبات راستگویی: رابطه دال و مدلول وکیل: به‌دلیل ابراز ندامت و پشیمانی متهم از جرم خود؛ تقاضای تخفیف جرم با استفاده از مواد ۳۷و ۳۸ ناظر بر ماده ۱٩ از قانون........ دازم. در این گفتمان وکیل با استفاده :از گزینش واژگانی مثل ابراز ندامت و پشیمانی و ارائه مواد قانونی مستدل با استفاده از تکنیک کاربرد تبصره‌های قانونی سعی در اقناع قاضی به‌منظور دادن رای مناسب به‌نفع موکل خود دارد. رابطه درخواست تخفیف در مجازات و ابراز ندامت و پیشمانی از نوع رابطه دال و مدولی است. ابراز ندامت و پشیمانی متهم نیز به‌وسيله وکیل برجسته‌سازی - درخواست تخفیف در مجازات و ابراز ندامت و پیشمانی: رابطه دال و مدلولی در این گفتمان وکیل برای اثبات بی‌گناهی موکل خود درخواست شاهد داردتا علاوه‌بر ادعای خود متهم, شاهد نیز به تأیید ادعای آن‌ها بپردازد. بنابراین؛ رابطه حضور شاهد و تأیید ادعا نوعی - حضور شاهد و تأیید ادعا: رابطه دال و مدلولی وکیل: با توجه به دو لايحه قبلی؛ درخواست تخفیف از بازداشت موقت به قرار سبک‌تر دارم. جستارهای زبانی دور ۱۳, شماره ۲ (پیاپی 1۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 وکیل لایحه‌هایی به دادگاه ارائه کرده است که براساس آن‌ها درخواست تخفیف مجازات سبک‌تر برای موکل دارد. رابطه لایحه‌های ارائه‌شده و قرار مجازات سبک‌تر رابطه دال و مدلول - لایحه‌های ارائه‌شده و قرار مجازات سبک‌تر: رابطه دال و مدلول وکیل: موکل بنده بی‌گناه هستند و با توجه به ماده واحده .......... تقاضای آزادی ایشان را بین بی‌گناهی و تقاضای آزادی موکل رابطه دال و مدلول برقرار است. همچنین» وکیل با کاربرد تبصره‌های قانونی به اثبات بی‌گناهی وی پرداخته است و بی‌گناهی موکل را - بی‌گناهی و تقاضای آزادی موکل: رابطه دال و مدلول وکیل: ساعت چند با هم درگیر شدین؟ موکل من میگه ۱۲ شب بوده و شما رد می‌کنین» تمام شواهد هم نشون میده ساعت ۱۳ درگیری صورت گرفته و شما دروغ گفتی. در این گفتمان وکیل با استفاده از کاربرد زمان» سعی در شفاف‌سازی زمان وقوع جرم دارد و با بیان این موضوع که شواهد و قرائن به لحاظ زمانی به‌نفع موکلش است آن را در محضر دادگاه برجسته‌سازی می‌کند که همین امر باعث می‌شود کلام متهم به حاشیه‌رانده شود. از طرفی بین مشخص‌شدن زمان صحیح درگیری و دروغ‌گفتن متهم رابطه دال و مدلولی وجود دارد. - زمان صحیح درگیری با وجود شواهد و مستندات: برجسته‌سازی -ارائه صحیح زمان درگیری و مشخص شدن دروغ شاکی: رابطه دال و مدلول وکیل: به‌دلیل همکاری موکلم در جریان دادرسی پرونده برای دستگیری سایر مشارکان در : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 در این گفتمان وکیل با بیان حسن نیت موکل‌اش در جهت دستگیری سایر متهمان موضوع را وکیل: با توجه به شواهد قرائت‌شده در دادگاه, موکل من بی‌گناه هستند. وکیل بین شواهد قرائت‌شده در دادگاه و بی‌گناهی موگل خود اطمیذان دارد و برجسته‌سازی شواهد قرائت‌شده در دادگاه و بی‌گناهی موکل: برجسته‌سازی و رابطه دال و مدلول وکیل: سن‌شون زیاد بوده؛ قاعدتا پدرومادرش باید فوت کرده باشن؛ نه؟ درسته؟ - رابطه بین زیاد بودن سن و فوت کردن پدر و مادر: رابطه دال و مدلول وکیل: چک رو پدر زنت.داده و ۱۰ میلیون بابت حسن انجام کار نبوده, برای ساکت کردنت وکیل در این گفتمان با اعلام بیان مقدار پول که برای سکوت کردن متهم بوده و نه حسن - مقدار مشخص دریافتی پول از سوی متهم برای ساکت ماندن: برجسته‌سازی وکیل: ببینید. موکلم می‌گه من مشهد بودم ۷-۸ روز اومده بودم اینجا ..... در این گفتمان وکیل با بیان ادعای موکلش به این نکته تأکید دارد که طبق گفته وی در زمان وقوع جرم در تهران حضور نداشته و در مشهد بوده و ۸-۷ روز بیشتر نیست که به تهران آمده است. بنابراین؛ متهم بی‌گناه است. درواقع» نوعی دال و مدلول بین نبود متهم در تهران و بی‌گناهی - نبود اثبات ادله دعوا به‌سبب عدم حضور متهم در مکان و زمان وقوع جرم و بی‌گناهی جستارهای زبانی دوره ۱۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 وکیل: شهود دارای پرونده کیفری با موکل بنده هستند و شهادت چنین شهودی را نباید دادگاه وکیل با ادعای اینکه شاهدان پرونده قبلا با موکل وی دارای پرونده کیفری بوده‌اند» بنابراین ممکن است شهادت دروغ بدهند» به این نکته اشاره می‌کند که شهادت این شاهدان نباید موردپذیرش واقع شود زیرا در ضدیت باهم هستند؛ درواقع با تأکید بر این ویژگی‌ها برجسته‌سازی کرده است. داشتن پرونده کیفری با متهم می‌تواند به شهادت دروغ شاهدان منجر شود. بنابراین؛ رابطه دال و مدولولی بین آن‌ها نیز برقرار است. -داشتن پرونده کیفری شهود از قبل و نقش شاهد در دادگاه حاضر: برجسته‌سازی - داشتن پرونده کیفری شهود و احتمال شهادت دروغ: رابطه دال و مدلول وکیل: آیا سابقه بستری تو بیمارستان روانی یا جایی رو داری؟ وکیل با این پرسش سابقه بستری‌شدن موکلش را در بیمارستان روانی مطرح می‌سازد. زیرا براساس قوانین حقوقی این نکته می‌تواند باعث تبرئه متهم شود. درواقع بیان بستری‌شدن موکل در بیمارستان روانی به نوعی برجسته‌سازی و تخفیف در مجازات است. وکیل: با توجه به اینکه در دادگاه محترم هیچ سند معتبری از سوی شاکی دال بر اتهام آشکار به موکلم ارائه نشده اشت, تقاضای صدور قراره عم بازداشیت موکلم,را ینم وکیل با اشاره به عبارت هیچ سند معتبری از سوی شاکی, ادعای شاکی را بی‌اساس دانسته و موضوع را برجسته‌سازی کرده است. از سوی دیگر بین عدم وجود سند معتبر و قرار عدم - عدم وجود سند معتبر و قرار عدم بازداشت: رابطه دال و مدلول : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 وکیل: با توجه به قبول اتهامات وارده از سوی موکلم مبنی‌بر ارتکاب جرم و پشیمانی ایشان وکیل به این نکته تأکید دارد که متهم اتهامات را پذیرفته و اظهار پشیمانی نیز از جرائم خود داشته است. به‌عبارتی» وکیل این موارد را برجسته‌سازی کرده است. وکیل: اون موقع موکل من عصبانی بوده اصلا نفهمیده چی شد. هنوز هم که مشخص نیست در این گفتمان وکیل با بیان حالات عصبی‌بودن موکلش و اين‌که به قطعیت مشخص نیست ضربه از طرف وی بوده است یا فرد دیگر این موضوع را در محضر دادگاه برجسته‌سازی کرده - حالت روحی موکل و قطعی نبودن ضربه از سویموکل:یزجسته‌سازی وکیل: طبق نظر پزشکی قانونی بیشتر از چهار ضربه تو پیشانی» سه ضربه تو گیجگاه و دو جراحت عمیق که باعث شکستگی جمجمه موکلم شده وجود داره. در این گفتمان وکیل با اعلام نظر پزشکی قانونی که مشتمل بر ضربه و شکستگی در سر - ضربه و شکستگی سر موکل از سوی متهم و تأیید آن توسط پزشکی قانونی: وکیل: با توجه به اینکه متهم اآقای .... فردی موجه و بدون سابقه کیفری بوده و تاکنون شکایتی از وی صورت نگرفته است. از محضر دادگاه تقاضا دارم نهایت تخفیف را در صدور وکیل با برجسته‌سازی این موضوع که موکلش حسن سابقه دارد و تاکنون هیچ پرونده‌ای نداشته است سعی در اقناع قاضی برای تخفیف در رأّی دارد. جستارهای زبانی دوره ۱۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 وکیل: موکلم ساعت چهار صبح تو بیابون پیدا شده و زنگ زده کلانتری» مأمورا رفتن اونجا چطور متهم داره انکار می‌کنه» مأمورها هم که شهادت دادن. وکیل با بیان زمان پیداشدن موکلش توسط پلیس و شهادت آن‌ها موضوع را برجسته‌سازی می‌کند. همچنین, بین دروغ‌گفتن متهم و شهادت مأمورها رابطه دال و مدلولی نیز وجود دارد. - دروغ گفتن متهم و شهادت مأمورها: رابطه دال و مدلول وکیل: گواهی پزشکی قانونی حکایت از ضربه با چاقو از سوی موکل بنده ندارد و تمام وکیل با اعلام نظر پزشکی قانونی مبنی بر این‌که موکل ضربه‌ای با چاقو نزده است موضوع را برجسته‌سازی می‌کند و دروغ بودن اظهارات شاکی و شهود را به حاشیه رانده است. همچنین بین گواهی پزشکی قانونی و اظهارات دروغ شاکی و شهود رابطه دال و مدلولی برقرار است. - گواهی پزشکی قانونی و دروغ‌گویی شاکی و شهود: رابطه دال و مدلول وکیل: موکلم مدعی هستن من رو گرفتن» زدن. مأمورای شما هم این‌قدر منو زدن که نذاشتن در این گفتمان وکیل با بیان کتک‌خوردن موکلش از سوی مأموران این موضوع را نزد دادگاه وکیل: آقای الف, جلوی موکل بنده را گرفته و کتکش زده. در این گفتمان, وکیل, کتک‌خوردن موکلش را از سوی آقای الف برجسته‌سازی کرده است. : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 وکیل: معقوله که به خاطر دیدن یک شبکه تلویزیونی» پدرت رو به قتل برسونی؟ در این گفتمان وکیل با اظهار این بحث که دیدن یک برنامه تلویزیونی آن‌قدر اهمیت ندارد و عاقلانه نیست که فردی به قتل برسد موضوع را برجسته‌سازی کرده است از طرفی رابطه دال و وکیل: ایشون قبلا اقرار کردن که موکل بنده رو زدن: وکیل با بیان اقرار متهم مبنی بر کتک‌زدن موکلش موضوع را برجسته‌سازی کرده است. وکیل: متهم مدعی شدن که موکلم را نمی‌شناسن در حالی که وقتی شاکی در آگاهی بین چند نفر دیگه بوده» موکلم ری دیده و شناخته» خوب معلومه که دروغ می‌گه. وکیل با بیان این موضوع که متهم گفت است موکل بنده را نمی‌شناسد در صورتی‌که بین چند نفر دیگر» وی را تشخیص داده است برجسته‌سازی کرده است. همچنین» بین آن‌ها رابطه دال و -ادعای دروغ متهم مبنی‌بر عدم شناخت موکل: برجسته‌سازی و رابطه دال و مدلول وکیل: براساس اصل برائت بند ۱۷۷ قانون کیفری و همچنین عدم شواهد کافی مبنی‌بر مجرم بودن موکلم اعلام می‌کنم موکل‌ام بی‌گناه است و استدعا دارم از محضر قاضی بزرگوار که در جستارهای زبانی دور ۱۳, شماره ۲ (پیاپی 1۸). خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 در این گفتمان وکیل با استناد به اصل برائت و عدم شواهد کافی علیه موکل خود موضوع را برجسته‌سازی کرده و قاضی را قانع می‌کند تا در رأی تجدیدنظر صورت گیرد. همچنین, در اینجا - عدم شواهد کافی علیه متهم و درخواست تجدیدنظر: رابطه دال و مدلول وکیل: تو گزارش نوشته شده که متهم هم فرار کرده و هم سابقه کیفری داره. در این گفتمان وکیل با بیان سابقه‌دار بودن متهم و فرار وی موضوع را برجسته‌سازی کرده وکیل: موکلم از قبل نقشه‌ای برای قتل نکشیده بوده» با مقتول اتفاقی درگیر شد. در این گفتمان وکیل با بیان این بحث که موکلش بدون هیچ قصد و غرضی» کاملا اتفاقی وکیل: متهم: شاهدی: شاره که ثابت‌گنه: این امشی, در طورتی که موکل من چننین شنافد وکیل با بیان‌داشتن شاهد از سوی موکلش برجسته‌سازی می‌کند و نداشتن شاهد برای متهم را به حاشیه می‌کشاند: از طرفی داشتن شهود برای موکل خود و اثبات بی‌گناهی را ابراز می‌کند - داشتن شاهد از سوی موکل و اثبات بی‌گناهی موکل: رابطه دال و مدلول وکیل: پدر متهم که ادعاشو تأیید نکرده, شاهدی هم که نیست. : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 وکیل با بیان عدم وجود شاهد و همچنین عدم تأیید از سوی پدر متهم» موضوع را وکیل: خواستگار موکل‌ام هرازگاهی با داشتن سونیت و به قصد کسب رضایت. در محل کار یا درب منزل حضور یافته و بدین وسیله موجبات سلب آسایش و آرامش را از وی فراهم آورده وکیل ایجاد مزاحمت از سوی خواستگار و سلب آسایش موکل را برجسته‌سازی کرده است که بین این موارد رابطه دال و مدلولی نیز وجود دارد. -ایجاد مزاحمت متهم با داشتن نیت قبلی و سلب آسایش موکل: برجسته‌سازی - ایجاد مزاحمت و سلب آسایش: رابطه دال و مدلول وکیل: همسر موکل بنده قبل از ازدواج خود را مهندس راه:و ساختمان و مدیر یک شرکت ساختمانی معرفی کرده است حال آن‌که بعد از گذشت 1 ماه موکل بنده متوجه شده تمامی موارد مذکور دروغ بوده است لذا تخیظای ژسیدگره وامچارات متهمرلیناهم. چراکه موجب خسارت وکیل دروغ‌گویی زوج (تحصیلات و شغل) و درخواست جبران خسارت موکل خود را وکیل: از آن‌جا که زوجه تمکین نداشته و منزل شوهر را ترک نموده ناشزه محسوب می‌گردد و از سوی موکل بنده نفقه‌ای به وی نباید تعلق گیرد. وکیل زوج را به‌دلیل عدم تمکین و ترک منزل ناشزه می‌خواند همین امر را دلیلی بر ندادن نفقه از سوی زوج می‌داند که برجسته‌سازی می‌کند. همچنین بین ناشزه‌بودن زوجه و عدم پرداخت نفقه از سوی زوج رابطه دال و مدلولی برقرار است. جستارهای زبانی دوره ۱۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 - ناشزه بودن زوجه و عدم پرداخت نفقه از سوی زوج: رابطه دال و مدلول وکیل: از آنجا که زوج مجهول‌المکان است و مراتب از طریق روزنامه‌های کثیرالانتشار ایران آگهی شد تا خوانده از تاریخ نشر به دادگاه مراجعه کند. ولی این امر صورت نگرفت, لذا تقاضای وکیل با بیان مجهول‌المکان بودن زوج و با درخواست حکم طلاق غیابی موضوع را برجسته‌سازی کرده است. بین مجهول‌المکان بودن زوج و درخواست طلاق غیابی رابطه دال و - مجهول‌المکان بودن زوج و درخواست.طلاق غیاپی::زابطه دال و مدلول وکیل: با توجه به اتهام متهم مبنی‌بر صدور هشت فقره چک بلامحل خواهشمند است اعلام وکیل با بیان اعلام دقیق تعداد چک‌های بلامحل برجسته‌سازی کرده است که بین این موضوع و درخواست ممنوع‌الخروجی متهم رابطه دال و مدلولی مشهود است. - صدور چک بلامحل و درخواست ممنوع‌الخز‌وجی: رابطه,دال و مدلول وکیل: نظر به شواهد موجود از دادگاه محترم تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش برای وکیل با استناد به شواهد موجود مبنی‌بر عدم امکان سازش, درخواست اجرای طلاق را برجسته‌سازی می‌کند؛ همچنین بین عدم امکان سازش و درخواست طلاق رابطه دال و مدلول - عدم امکان سازش و درخواست طلاق: رابطه دال و مدلول : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 وکیل: با عنایت به اينکه وصلت بدون اخذ موافقت ولی صورت گرفته است تقاضای صدور حکم مینی‌بر ابطال عقد خواندگان به استناد ماده ۱۰۶۳ قانون مدنی را از سوی موکلم (پدر زوج) وکیل با استناد به ماده قانونی متذکر می‌شود که برای عقد و ازدواج نیاز به اجازه ولی سرکیژهاسه حال که چفق چیزی اتقاق شقتانه انسهرن بدوق اذق پسن مق ,صمو وه اگرقته ای موضوع را برجسته‌سازی کرده است و درخواست ابطال عقد را دارد که رابطه دال و مدلولی نیز -وصلت بدون اخذ موافقت ولی و ابطال عقد: رابطه دال و مدلول وکیل: با توجه به ازاله بکارت موکلم و اغاده حیئیت. تقاضنای محکومیت خوانده بابت مهرالمثل وکیل ازاله بکارت توسط خوانده را برجسته‌سازی می‌کند و تقاضای محکومیت وی را دارد؛ همچنین با درخواست مهرالمتل و جبران خسارات مادی و معنوی موضوع را برجسته‌سازی وکیل: متهم در اثر بی‌احتیاطی در رانندگی با موکل بنده تصادف کرده و منجر به ۲۰ درصد وکیل با بیان بی‌احتیاطی متهم در رانندگی او نقص عضو موکل خود موضوع را برجسته‌سازی کرده است که بین این دو مورد رابطه دال و مدلولی برقرار است. -بی‌احتیاطی در رانندگی و نقض عضو موکل: رابطه دال و مدلول جستارهای زبانی دوره ۱۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 وکیل: متهم هنگام استفاده از لودر گودبرداری به قصد ساخت‌وساز منزل خود. به‌دلیل بی‌احتیاطی خانه ملکی موکل بنده را خراب کرده و همچنین اشیا خانگی منقول را نیز از حیز انتفاع خارج کرده است. لذا از محضر دادگاه تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی‌بر پرداخت وکیل بی‌احتیاطی در استفاده از لودر به هنگام ساخت‌وساز و خرابی خانه و اشیای خانگی را برجسته‌سازی کرده است و درخواست خسارت می‌کند که بین این دو رابطه دال و مدلولی برقرار است. - بی‌احتیاطی در استفاده از لودر به هنگام ساخت‌وساز و خرابی خانه و اشیای خانگی و -خرابی خانه و اشیای خانگی و درخواست خسارت: رابطه دال و مدلول وکیل: به استناد گواهی و سوابق موجود پزشکی» زوج مبتلا به بیماری‌ای روحی به‌نام مانیاست که به‌سمت مرحله مزمن و سیر صعودی می‌رود. به‌طور قریب ایراد صدمات عمدی و جرح و حتی بیم سفک دما از ناحيه ایشان نسبت‌به موکل بنده ی فرزند خردسالش وجود دارد» درخواست صدور مجوز انتخاب مسکن جداگانه تا زمان حصول بهبودی نسبی زوج» برای موکلم وکیل با بیان بیماری روحی زوج به استناد گواهی و سوایق پزشکی» برجسته‌سازی کرده است که بین بیماری روحی وی و درخواست مسکن جداگانه رابطه دال و مدلولی موجود است. - بیماری روحی به استناد گواهی و سوابق پزشکی: برجسته‌سازی - درخواست مسکن جداگانه و بیماری روحی: رابطه دال و مدلول وکیل: به‌دلیل عدم تمکین زوجه با التفات به احراز توانایی مالی موکل‌ام برابر اوراق مالکیت و رسید: سپرده‌های قرض‌انحستای استیلاگیه اجرای عداللته تقاضای صندور اجازه اختیار قمسین وکیل تمکن مالی موکل خود و عدم تمکین زوجه را برجسته‌سازی کرده است و بین این دو مورد و تقاضای صدور اجازه اختیار همسر دوم رابطه دال و مدلولی است. : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 - احراز توانایی مالی موکل, عدم تمکین زوجه و تقاضای صدور اجازه اختیار همسر: وکیل: برای موکل‌ام درخواست حکم طلاق بدون بخشش مهریه به‌دلیل سورفتار» عدم پرداخت نفقه و ایراه ضرب و شتم و فحاشی موید زوج را دارم. وکیل با بیان سورفتار, عدم پرداخت نفقه و ایراد ضرب و شتم و فحاشی موید زوج که مسلما همین موضوع دلیل درخواست طلاق زوجه است. برجسته‌سازی می‌کند و رابطه دال و مدلولی - سورفتار» عدم پرداخت نفقه و ایراد ضرات/و شتم وافهاشی موید زوج: برجسته‌سازی - سورفتار, عدم پرداخت نفقه:و:ایزاد ضرزب و شتم و فخاشیمویدازوج و درخواست طلاق وکیل: پس از انجام معاینات متعدد پزشکی قانونی مشخص شد زوج دارای بیماری ناتوانی جنسی (عنن) است؛ لذا خواستار صدور حکم مبنی‌بر فسخ نکاح برای موکل خود را دارم. موکل با بیان بیماری ناتوانی جنسی زوج موضوع را برجسته‌سازی کرده و از طرفی بین این موضوع و درخواست فسخ نکاح رابطه دال و مدلولی مشهود است. -بیماری ناتوانی جنسی زوج و فسخ نکاح: رابطه دال و مدلول وکیل: با توجه به اموال توقیف‌شده زوج و تمکن مالی‌اش, موکلم درخواست وصول و مطالبه وکیل از تمکن مالی زوج صحبت می‌کند و این موضوع را حاشیه‌رانی می‌کند و بین این - تمکن مالی زوج و درخواست مهریه: رابطه دال و مدلول جستارهای زبانی دوره ۱۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 ابزار کار وکیل واژه» جمله و کلام است و او این ابزار را به‌صورت گفتار و نوشتار به‌کار می‌گیرد. بنابراین» وکیل باید موّلفه‌های شناختی و رفتاری را در اختیار داشته باشد که به‌ستظون اقناع قضتات: گفتار ی توشتارش زا نسا: مقشن: مشطقی ای افزگذار, کند.یاضتج اس که این مولفه‌های شناختی و رفتاری باید با نظام حقوقی‌ای که وکیل در آن کار می‌کند و همین‌طور با ساختار اجتماعی, اخلاقی و فرهنگی جغرافیای محل کار وکیل سازگار باشد. بنابراین» بین وکالت, معلمی» وعظ و خطابه و برخی مشاغل دیگر مشابهت وجود دارد؛ اما در وکالت نفس بیان مطلب يا ایجاد مفاهیم خاص در ذهن مخاطب يا دلالت و نصیحت هدف نیست. بلکه استفاده از این مشخصه‌ها همچون بند و پاره‌گفتمان برای اثبات مدعی و اثبات حق يا بی‌حقی اهمیت دارد. ازاین‌رو. کاربرد راهبردی این دانش باید توأم با علم و آگاهی کامل باشند: در اینجاست که وکودا نگ این یشان حهههورو تقضاتی می‌تواند کارگشنا باشد. به‌طور کلی» یافته‌ها حاکی از؛آن است با توجه به اینکه ان تحلیل گفتمان لاکلا و موفه. حاشیه‌رانی» بیان نقاط ضعف خود و نقاط قوت رقیب و برجسته‌سازی نیز بیان نقاط قوت خود و نقاط ضعف رقیب است. بنابراین وکلا در به‌کارگیری روش‌های اقناع‌سازی قضات برای دفاع از موکل خود به دی روش زیر عمل کرده‌اند: الف) با سوگیری منفی توسط وکیل که از حاشیه‌رانی و نقاط ضعف دلایل پرونده نشئت ب) با سوگیری مثبت توسط وکیل که از برجسته‌سازی و ارائه نقاط قوت ادله اثبات پرونده نشئت می‌گیرد که.این امر غالبا در پرونده‌های کیفری پررنگ‌تر است. در پژوهش حاضر که به بررسی پنجاه گفت‌وگوی وکلا در گفتمان دادگاه با هدف تحلیل گفتمان شیوه‌های اقناع آن‌ها در دادگاه‌های کیفری و حقوقی ایران براساس رویکرد لاکلا و موفه به‌صورت توصیفی - تحلیلی پرداخته است. این پرسش مطرح شد که پدیده اقناع چگونه در گفتمان وکلا نمود پیدا می‌کند. به‌عبارتی» عوامل شناختی و رفتاری اثرگذار وکلا برای نتایج آنشان داد. گه یکلا از قظبیت نظام معنایی گفتمان شامل واژه‌هایی چین آزادی موکل: تخفیف در مجازات, اثبات جرم متهم و تقاضای مجازات برای متهم بهره برده که هر کدام از : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 این نظام‌های معنایی با مفاهیمی خاص به تثبیت دال‌های خود می‌پردازند. در ذیل به این نظام‌مای معتایی:به‌عتوان عوامل نقناکتی ی رفتازی افرگذان,برای اقتاغع‌ساژی خرامیم پرداخد. ام ,ستایی, آزانی سول سلولی است که تقسط واکیل با استقادهاژ دال‌هایی همچیق عدم ادله کافی در پرونده» احضار شاهد به‌منظور اثبات بی‌گناهی موکل که به آزادی وی منجر می‌شود.» همچنین ارائه ادله معتبر و لوایح قانونی به‌منظور تبرئه موکل در گفتمان وکیل نظام معنایی تخفیف در مجازات مدلولی است که توسط وکیل با استفاده از دال‌هایی همچو: ابزار تدامت‌ی پیشمانی از ارتوگکسیل ت رگد مشارکت با دادگاه ذن رسیدگی به پرونده, اقرار به جرم. گرفتن رضایت از شاکیان پرونده» حسن سابقه موکل و نداشتن سابقه کیفری يا نداشتن وضعیت جسمانی مناسب به‌دلیل سن یا بیماری در گفتمان وکیل نظام مغنایی افبات جرم. متیلا تسف و یل لییت. ام سل توسط وکیل با استفاده از دال‌هایی چون» اظهارات دروغ متهم در جلسه دادگاه, وجود آثار جرم مانند اثرانگشت متهم در ضخنه: جرخ, اراقه ادله ای استان تین به‌گولیگاه حگگور شاهد ی کاربرد. تبصره‌های قانونی به‌منظور اثبات جرم متهم توسط وکیل است که در جلب توجه قاضی و اقناع وی ظام یی درخواست مجازات برا مقهم آاسحد ایج لول توسط یکیل ایا تایه از دال‌هایی چون داشتن سابقه ککفری/ حکلر شا | اتباک پاجرم با ادله کافی: قبول اهامای وارده و اظهارات دروغ توسط وکیل تثبیت می‌شود که می‌تواند موجب اقناع قاضی شود. در پایان؛ نگارندگان از میان پنجاه گفت‌وگوی وکلا در گفتمان دادگاه در جهت اقناعسازی قضات براساس مولفه‌های لاکلا و موفه بیشترین کاربرد فراوانی مولفه‌های موجود را به جدول ۱: میزان فراوانی مولفه‌های گفتمانی در بررسی پرونده‌های کیفری دععهه آمصنصنه که نامع نادهاز عطا جز کاصعصوصصمه عحسامکنل که وعصدو 166 :1 عاطه1 این نتایج در نمودار ۱ به‌صورت زیر نشان داده شده است. نمودار ۱: کاربرد مولفه‌ها در پنجاه گفتمان وکلا در جهت اقناعسازی قضات 06 6 131860565 ٩ رما 50 صذ اعد مهم او صمناه‌نامرو۸ 156 :1 عصه ۳ ] 008 20.1001.1.23223081.1401.0.0.37.9 [ ] 30102060 0۵۹ 1۰0026523۳ 0 2022-08-1 [ : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 آقاگل‌زاده سیلاخوری» ف. (۱۳۸۵). تحلبل گفتمان انتقادی. تهران: علمی و فرهنگی. آقایی, ب. (۱۳۷۸). فرهنگ حقوقی بهمن (ترجمه و تألیف). تهران: گنج دانش. ارمغانی» م. (۱۳۹۳). بررسی مقایسه‌ای بیلبوردهای فارسی و انگلیسی از منظر فنون اقناع. پايان‌نامه کارشناسی ارشد. انگ ی رخا تاه آزاد واحد تهران مرک باغینی‌پور» م. (۱۳۸۳) اقناع و ابرخی تدابیر آن:ابحثی"آدر سخن‌کاوی انتقادی. زبان بهرام‌پور» ش.ع. (۱۳۷۸). در‌آمدی بر تحلیل گفتمان. مجموعه‌مقالات گفتمان و تحلیل کیاز غا: ی سعیدیرر: (۱۳۸۳). پقانی /رتال علیع ینغ تهران: موسسه انتشاراتی سپنجی» ابع» و مومن‌دوست. آن. (۱۳۹۰). اقناع و تغییر نگرش, جایگاه آن در سیر ارتباطی امامان معصوم #, مروری بر مناظرات مکتوب حضرت امام رضا ۶ دین و سلطانی» س.ع. (۱۳۸۷). قدرت. گفتمان و زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری شریفی, ش.» و حامدی شیروان» ز. (۱۳۹۲). تحلیل گفتمان تبلیغات بازرگانی: بررسی کاربرد زبان و گفتمان در اقناع و متقاعدسازی مخاطبان از منظر تحلیل گفتمان. نخستین جستارهای زبانی دور ۱۳, شماره ۲ (پیاپی 1۸)» خرداد و تیر ۱۶۰۱ 7 * نامی, ف. (۱۳۸۸).تأثیر درس‌های آنلاین نگارش روی پیوستگی, انسجام و قابلیت اقناع مخاطب در مقالات زبان‌آموزان ایرانی. پايان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و ۵ نصاظ او صمناه‌ناط تصعحط 1 واووام ۸ 3056 0۵ .(2005) ۳۰ معلهتامعمای۸ 60 ما واه 0 2060 دوه ما مومهسشاو۶ 0999 .ظ منعهطی۸ 1 81110002۶ ماع ۵7 سک عهله مومسم ۸ .(2014) 34۰ منصعطاععمصس۸ 0 عنصقافا بکه‌عمنعمما ۳۵۳۵۵۵۵ ۵۳ وا ۳ ,دنقع 13 بش3 بع عم «ماهمموو 2۶ صمزدتعنل ۸ تفعسعده از ۵۳ عصمد هد صمتفم ۳ .(2004) 36۰ وم نصنطعد8ظ .[361۵ 10] .67-88 ,(1) :19 کاواس 07 م70 7000 و تحصه عحسوکنل آمعنانه ۵7 ۲۰۵116010 ۸ ,کلآه ۸ 706 10 1000 م۸ ب(998ل) پاک ومع طد 8 نصمطع1 لززه1 جع ممسحصحمطه/۱ روط باعلفاموظ انش عجمم ند هه عحسممند ۰ م۲ ۰ع8 1080 ۵7 مدا منم 776 .(0990) ۸ مفاوهه۳ 0٩۲70۵۳ خطعساعمه/3 بحومقاتطا1۵٩ 1۵۵ مها 04 عهمسوسا ر2003) 6 با ما0۵ 07 ۵۷۵۲/۹/۱۶ ,0۱۱۱/۲۵/0 ۳٩ کعاعه3 .(2004) ۴ بنععد5 عک بش بش هط .[3612 10] بعانااکصا ما20 مع م2710 ۳۵0 تصعط ]" بورمتجم مر 70۵۳۵۶ :۹۳۵/80 اخزله ۵0 0۵ 7728000 .(1985) .07 م0 ک مت مناهاعه] ]51۳۵1682۰ ۵0/0131 01 7768071000 .(2001) .لک 2/0 22 ۳۰ منهاعه] 0 10010 70068 1 1109 8 01ه20 .(2002) 6 3/0 ۶ 8 هام1 : مسعود دهقان و همکار بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در... 7 6 :بط 10812120 1609۰ 22060۹6 1۵ 1۳۵00۵ ۸۶۸ .(2001) ب30 ص20 .[3651 10] قمع -ع- عمق ۳ تصمط 1 بضم302 زل۸ ازطاظ تصعطع 1 ماقم صمتفمتععم #صه صمنصنمه عزاط۳ .(2005) کل بفله 1/01 ۲۵163107 ,۲016۳۵16۵ ۵۱ کا(م م۲ ۷8 ما0 7ه مهم 76۵ .(2009) .۳ مناج بکل6 1 2/۸ ۸1016 20005 ع ههام 100 ۱ ۸066 ۵7 ماحمو 2 مه [۳۵۳۹1۵ 10] ازع نآ ۸-7 بکعع همع ما ۳۵۳۵۵۵۵ ومد ع انآ که وا ۳ 6ص اه 20006 وه صمزکه‌کخعم او کههاد 156 .(2013) 31۰ باده 3/0600 م۸ مازمدمگ 5 دق ۵۳ کاحقطامه هه اه معط عخامتصحصصیی عصعصگ عاطنانداصذ عطا :۸۵۵۲/۵8 ,۲0۱۱۱۱۱۱۵۳۵۵ ۵7 کاد واه ۸ ع 70 .(2014) 2 یگ تفعصعت عگ بطد متامهطاک 8 م۱۲ ۳۵۳۹۷۵۵۵۱ 1۱ 000۹6 0۵ مسا 7٩ عحنا ۱۵۵ ام ااجه 7 [۳6۳51۵ 10] «واند نون مه متصداها دزد مگ بحمقادندعمنا ومد ععمدومما ۰ ۵ 1/200۷ :8۵8سا ۸:۵ ,700/۳۹۵ 20۵ .(2008) بش بش۸ یگ مفصفااه‌گ [361۵0 10] 3163/۰ تمقطه ]ویو [ه اسر عنم اح عز ۵ سوواط

پژوهش حاضر با هدف تحلیل گفتمان شیوه های اقناع قاضی توسط وکلا در دادگاه های کیفری و حقوقی ایران براساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی انجام شده است. ماهیت روش شناسی انجام این پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی بوده و نگارندگان برای گردآوری داده ها با مراجعه به دادسراها، دادگاه های شهر تهرا ن و دفاتر وکلا با مطالعه صدها پرونده و مشاهده ده ها بازجویی در سال های 1397 و 1398 به روش فیش برداری متن پنجاه پاره گفت از مکالمات مشارکان گفتمان (10 پرونده) را در چارچوب رویکرد لاکلا و موفه ( 1985, 2001, 2002 ) موردبررسی قرار داده اند. مؤلفه های اصلی این رویکرد عبارت اند از: دال و مدلول، ضدیت و غیریت، هژمونی و تثبیت معنا، قدرت، اسطوره، تصور اجتماعی، موقعیت سوژه ای و سوژگی سیاسی. با توجه به گفتمان وکلا می توان گفت که وکلا از تثبیت نظام معنایی گفتمان شامل واژه هایی چون آزادی موکل، تخفیف در مجازات، اثبات جرم متهم و تقاضای مجازات برای متهم که هر کدام از این نظام های معنایی با مفاهیمی خاص به تثبیت دال های خود می پردازند، به مثابه عوامل شناختی و رفتاری اثرگذار برای اقناع سازی استفاده می کنند. پرسش اساسی پژوهش حاضر آن است که مفهوم اقناع چگونه در گفت وگوهای وکلا در گفتمان دادگاه نمود پیدا می کند. نتایج نشان داد که وکلا با استفاده از برجسته سازی و حاشیه رانی به بیانِ نقاط قوت موکل خود و نقاط ضعف رقیب می پردازند. یافته ها حاکی از آن است که وکلا به منظور اقناع سازی قضات جهت دفاع از موکل خود، با سوگیری منفی از حاشیه رانی و بیان نقاط ضعف رقیب و با سوگیری مثبت از برجسته سازی و ارائه نقاط قوت موکل خود استفاده می کنند.

371113

اعتیاد یک بیماری جسمی,» روانی» اجتماعی و معنوی است که بر همه ابعاد زندگی» اثر گذاشته و سلامتی فرد خانواده و جامعه را به خطر می‌اندازد (گلانترا» ۲۰۰۶). گزارش سالانه سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۵ نشان می‌دهد که در دنیا حدود ۲۰۰ میلیون معتاد به انواع مواد افیونی وجود دارد. اعتیاد به موادمخدر یکی از چهار بحران‌جهانی هزاره سوم و در صدر تهدیدها و آسیب‌های اجتماعی و از غم‌انگیزترین معضلات جوامع امروزی است که اکثر جوامع مختلف را به چالش کشانده است و تأثیر آن در ظهور سایر آسیب‌های اجتماعی نمود عینی دارد (طباطبایی چهر ابراهیمی و مرتضوی» ۱۳۹۱). در گستره کنونی» شیوع و بروز این پدیده در جامعه ایران منجر به طیف وسیعی از آسیب‌های روانی- اجتماعی و خانوادگی گردیده است (بابایی» حسنی و محمدخانی» ۱۳۹۱). اعتیاد عبارت است از وابستگی به موادی که تکرارر مصرف*ن با کمیّت مشخص و در زمان‌های معین از نظر مصرف‌کننده ضروری بوده"واموجب وابستگی. جسمی,» روانی و پیدایش پدیده تحمل در بدن نسبت به مواد مصرفی می‌گردد (بزمی» :۱۳۹). با توجه به هزینه‌های بسیار بالای مبارزه با مواد مخدر درمان و نگهداری مغتادان و همچنین معایب مربوط به روش- های درمان و سم‌زدایی» به نظر می‌رسد پیشگیری از سومصرف مواد بسیار مقرون به صرفه و کارآمدتر باشد. از این‌رو یکی از زمینه‌های مهم پژوهش در زمینه سومصرف مواده شناسایی عوامل خطر و محافظت کننده گرایش به مصرف مواد است. عوامل متعددی در مصرف مواد نقش دارند. برای طراحی برنامه‌ای موثر در پیشگیری از مصرف مواد» درک سبب‌شناسی این پدیده و عوامل مرتبط آن ضروری است. طی چند دهه گذشته نظریه‌های مختلف تلاش کرده‌اند تا تبیین روشنی از علل گرایش افراد به سمت مواد ارائه دهند. این نظریه‌ها طیف گسترده‌ای از عوامل زمینه‌ساز ژنتیکی» روانشناختی» خانوادگی و اجتماعی را مورد بررسی قرار داده‌اند. در سبب‌شناسی گرایش به اعتیاد فرضیه‌های مختلفی بیان شده است که هیچ یک به تنهایی نمی‌تواند علت گرایش به اعتیاد را تبیین کند. در بیشتر موارد» مجموعه‌ای از عوامل و زمینه‌ها در این گرایش نقش دارند. لیکن در هر شرایط فرهنگی و اجتماعی و در هر فرد برخی از عوامل نقش بارزتری ایفا می‌کنند. در این مقاله سعی شده» به عوامل خانوادگی و شخصیتی زمینه‌ساز گرایش به مصرف مواد که بر اساس تحقیقات و پژوهش‌هایی که طی ۰ سال گذشته در ایران انجام شده به طور خلاصه اشاره شود و ار تباط عوامل خانوادگی و شخصیتی با اعتیاد و گرایش به مصرف مواد مورد تبیین قرار گیرد. خانواده نقش عمده‌ای در بروز تداوم و ابقا سومصرف مواد ایفا می‌کند. در بعضی از تحقیقات» نقش خانواده به عنوان یک عامل مهم در سومصرف مواد به قدری حائز اهمیت قلمداد می‌شود که آن را به عنوان متغیر مستقل در نظر می‌گیرند. در پژوهش‌های محمدخانی و رضایی جمالویی (۱۳۹۵)» نجفلوی و نوابی‌نژاد (۱۳۹۳) و موسوی (۱۳۸۲) به بررسی جو خانواده‌های معتادین پرداخته شده است: يافته‌ها نشان داد که در خانواده‌های دارای عضو وابسته به‌مواد» انسجام یا .به عبارتی میزان‌تعهد» حمایت و یاری‌رسانی به یکدیگر و احساس تعلق و روح‌جمعی ضعیف است. انسجام ضعیف باعث گسستگی اعضای خانواده از یکدیگر شده و اعضای خانواده؛در. مواقع بحرانی و مواجهه با شرایط دشوار از یکدیگر حمایت نمی کنند. همچنین نتایج» وجود تعارض بالا در این خانواده‌ها را نشان دادند. آشفتگی در خانواده به«ویژه اختلاف بین والدین می‌تواند عامل خطر افزایش مصرف‌مواد در فرزندان باشد. در خانواده‌های دارای فرزند وابسته به مواد» رشد فردی و پیشرفت اعضا تشویق نمی‌شود. بحث‌های منطقی و فعالیت‌های فرهنگی در محیط اینگونه خانواده‌ها اولویت ندارد. باورها و گرایش‌های مذهبی که یک عامل حفاظتی محسوب می گردد. در این خانواده‌ها کمرنگ است. سازمان خانواده» غیرساخت‌دار و سازماندهی نشده است» به این معنی که خانواده در انجام فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها از سازماندهی شفاف و ساختارمند برخوردار نیست. این امر ممکن است اعضا را با ابهام در نقش و مسئولیت‌ها مواجه سازد. و این امر احتمال مصرف‌مواد را در یکی از اعضای خانواده افزایش می‌دهد. میزان کنترل نیز در خانواده‌های دارای عضو وابسته به مواد کمتر از خانواده‌های عادی است. کنترل به تعیین قوانین و نحوه انجام هر فعالیت توسط اعضای خانواده اطلاق می گردد و به دوام زندگی خانواده کمک می‌کند. کنترل توسط والدین یا مظاهر والدینی تعیین می گردد و اعضا ملزم به رعایت این قوانین و شیوه عمل هستند. خانواده‌هایی که از کنترل کافی برخوردار نیستند یا والدینی که توان اعمال کنترل بر اعضا را ندارند بیشتر احتمال دارد خانواده را دچار آشفتگی کنند. بنابراین نیمرخ جو خانواده‌های دارای عضو وابسته به مواد با انسجام ضعیف» تعارض بالا فقدان ترغیب به پیشرفت» عدم جهت گیری منطقی و فرهنگی و ورزشی,» سازماندهی ضعیف و کنترل نابسنده مشخص می‌شود. همچنین نتایج محمدخانی و رضایی جمالویی (۱۳۹۵) نشان داد که نگرش والدین با مصرف و تمایل به مصرف سیگار و قلیان رابطه دارد. بنابراین نظر خانواده درباره مصرف قلیان و سیگار در فرزندان از اهمیت بالایی برخوردار است که این موضوع نشان‌دهنده‌ی تأثیر شگرف و نقش خانواده در شروع مصرف مواد دخانیات در نوجوانان است. خانواده به عنوان نخستین منبع تأثیرگذار در دوزان کودکی و نوجوانی» بر تصمیم فرد در انجام رفتارهای مخاطره آمیز اثر تعیین کننده‌ای دارد. شیوه‌های فرزندپروری در بروز و ظهور رفتارهای مخاطره آمیز تأثیر دارند. رفتارهای خشونت آمیز والدین موجب خود کم- بینی کودکان شده و رضایت از خویشتن را در آنان کاهش می‌دهد. این کودکان احتمال دارد با افرادی که از نظر عاطفی آن‌ها را حمایت می‌کنند و مواد نیز مصرف می‌کنند دوست شوند. کوهوت! (۱۹۷۱) آسیبعمده به شخصیت معتاد را ناشی از ناکامی‌ها و سرخوردگی‌های شدید در رابطه با مادر و عدم موفقیت در تنظیم اعمال و تنش‌ها می‌داند که منجر به ساختار روانی ناکا رآمد در تنظیم درونی اعمال و رفتار می‌شود. در ادبیات علمی» این موضوع با عنوان سبکک‌های فرزندپروری» محور تحقیقات فراوانی قرار گرفته است. تعامل والد- فرزند شامل دو بعد ارزیابی پذیرش "۲ (حمایت و پرورش عاطفه مثبت بین والد و کودکک) و کنترل (هدایت و نظارت بر رفتار کودک) است. بعد گرمی عاطفی در مقابل خصومت (بی توجهی, طرد و خشونت)» موثرترین بعد رابطه والد- فرزند و مبنای شکل گیری تجربیات آینده فرد است (آماتو و فولرا» ۲۰۰۲). بامریند"۲ (۱۹۶۷) با درنظر گرفتن دو بعد پاسخدهی در برابر عدم پاسخدهی و تقاضا در براپر عدم تقاضا سه سبکک شامل فرزندپروری مقتدرانه" (انتظارات معقول با ایجاد محدودیت‌های منطقی» ابراز محبت» و مشار کت فرزند در تصمیم گیری‌ها)» فرزندپروری مستبدانه " (انتظارات غیرواقعی و طاقت‌فرسا استفاده از تنبیه و زور» کم‌توجهی به نیازهای عاطفی) و فرزندپروری سهل- گیرانه" (بدون انتظار از فرزند و ضعف در کنترل خواسته‌های وی) را معرفی نمود. کیفیت ارتباط مادر- فرزند و کلیه ابعاد آن (سردرگمی نقش» عاطفه مثبت» ارتباط و همانندسازی) در گرایش فرد به اعتیاد نقش دارند (فراهتی» ۱۳۹۱). نتایج مطالعه یوسفی (۱۳۸۶) نشان داد که ادراک خانواده به عنوان خانواده مستبد» پیش‌بینی کننده رفتارهای ضد اجتماعی» پرخاشگری و رفتارهای تکانشی در فرزندان است. همچنین نتایج تحقیق سهیلی» دهشیری و موسوی (۱۳۹۴) نشان داد که سبک فرزندپروژی طرد با گرایش به مصرف مواد رابطه مثبت و معنادار» و سبکک گرمی عاطفی با گرایش به مصرف‌مواد رابطه منفی و معنادار دارد. سهیلی و همکاران (۱۳۹۴) در تبیین این یافته اشاره کرده‌اند که شیوه‌های پرورش فرزند بر بسیاری از ابعاد روانشناختی از جمله رشد روانشناختی»"سازگاری اجتماعی» احساس ارزشمندی» اعتماد به نفس» مدیریت هیجانات وارفتارهای فرد نقش مهمی ایفا می‌کند. محبت و گرمی همراه با آزادی موجب می‌شود که فضایی مناسب برای برون ریزی هیجانی و فرصتی برای یادگیری و کسب تجربه در کود کان فراهم شود. والدین دارای روابط سرد اغلب افسردگی» اضطراب» ترس‌های مرضی و روابط بین‌فردی مخرّبی با دیگران دارند و با فرزندان خود نیز برهمین اساس رفتار می کنند. بنابراین» رابطه سرد همراه با طرد و یا حتی توهین و خشونت با فرزندان باعث بیزاری از خانواده شده و آن‌ها را به انواع رفتارهای مخرب و ناسازگارانه سوق میدهد. سیفی گندمانی» صفاری نیا و کلانتری میبدی (۱۳۹۱) در پژوهشی به بررسی رابطه ترکیب سبک فرزندپروری پدر و مادر و گرایش به مواد پرداختند. یافته‌های این پژوهش نشان داد که داشتن پدر و مادری مقتدر بهترین نتیجه را برای فرزندان به دنبال دارد و کمترین گرایش به مواد را به دنبال داشته است و از سوی دیگر بیشترین گرایش به مواد مخدر در خانواده‌هایی دیده شده است که هر دو والد سهل- گیرند یا حداقل یک والد سهل گیر است. در بین این دو سنخ نیز گرایش به مواد مخدر از سنخ‌های در برگیرنده‌ی حداقل یک والد مقتدر تا سنخ‌های در برگیرنده‌ی حداقل یک والد سهل گیر رو به افزایش است. سنخ مادر مقتدر /پدر مقتدر که در برگیرنده‌ی پدر و مادری است که هر دو کنترل و محبت بالایی دارند» کمترین گرایش و سنخ مادر / پدر سهل گیر که در برگیرنده‌ی دو والد با محبت بالا و کنترل پایین است» بیشترین گرایش را نسبت به مواد مخدر داشتند. به بیان دیگر هرچه کنترل والدینی کمتر می‌شود» گرایش به مواد مخدر در نوجوانان افزایش می‌یابد. در این میان» مقایسه‌ی دو سنخ مادر مستبد / پدر مقتدر و سنخ مادر مقتدر / پدر مستبد نیز اطلاعات ارزشمندی را در مورد اهمیت محبت و کنترل والدینی و نیز تأثیر متفاوت پدر.ومادرّر رورش فرزندان به دست می‌دهد. اگرچه هر دو سنخ یاد شده در برگیرنده‌ی یک والد مستبذ و یک والد مقتدر است اما فرزندان سنخ مادر مستبد / پدر مقتدر گرایش کمتری به مواد مخدر گزارش کرده‌اند. شاید بتوان گفت که اقتدار پدر یعنی محبت و کنترل بالای پدرانسبت به مادر تأثیر بیشتری در گرایش طرح واره‌ها در مراحل اولیه زندگی کودکان و درنتیجه تجارب منفی با پدر و مادر و همسالان به وجود می‌آیند و فرض بر این است که این طرحواره‌ها راهنمای بسیاری از شناخت‌ها» احساسات و رفتارهای ناکارآمد هستند. پانگی ۲ طرحواره‌ها را حاصل تکامل خلق‌وخوی کودک با تجارب ناکار آمد او با خانواده و اطرافیان در سال‌های اول زندگی می‌داند که به دلیل ارضا نشدن نیازهای هیجانی اساسی» دلبستگی ایمن به دیگران مانند نیاز به امنیت» بیان نیازها و هیجان سالم» خودانگیختگی و تفریح و محدودیت‌های واقع‌بینانه در دوران کودکی به وجود آمده‌اند. پژوهش‌ها طرحواره‌های حوزه» برید گی/طرد؛ خودگردانی/ عملکرد مختل؛ دیگرجهت‌مندی و خویشتن‌داری/ خود انضباطی ناکافی را در گروه افراد وابسته به مواد بیشتر از افراد غیر وابسته گزارش کرده‌اند (منصوری جلیلیان و پزدان بخش, ۱۳۹۳» رضایی» حسین زاده» دولتشاهی» مصافی و جعفری» ۱۳۹۰). منصوری جلیلیان و یزدان بخش(۱۳۹۳) این یافته‌ها را این گونه تبیین کرده‌اند: افرادی با طرحواره‌ی بری دگی/طره.باور دازند که:دیگران به انسانت:ضرر می‌زسانند» بدرفتارند: و انسان:را طردو سرافکنده می‌کنند. درنتیجه چنین افرادی وقتی با بحران مواجه می‌شوند» نمی‌توانند به دیگران اعتماد کنند و برای رسیدن به آرامش و رهایی از احساس‌های ناخوشایند به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا می‌کنند. طرحواره‌های حوزه خودگردانی/ عملکرد مختل به‌طورمعمول در خانواده‌هایی به وجود می آید که بیش از حد از کودکک خود محافظت می‌کنند و اعتماد به نفس کودک را کاهش می‌دهند. افرادی که این طرحواره در آن‌ها فعال است اعتقاد دارند که نمی‌توانند مسئولیت‌های روزمره را به درستی انجام دهند و این حالت اغلب به صورت درماندگی. آموخته,شده ظاهر می‌شود. درماندگی باعث آشفتگی و اضطراب فرد شده» و فرد برای تسکین آشفتگی و رسیلان به آرامش به مصرف مواد روی می آورد. طرحواره دیگرجهت‌مندی دز خانواده‌هایی به وجود می آید که کودک را با قید و شرط پذیرفته‌اند. افرادی که این طرح‌واره در آن‌ها فعال شده است» احساس اجبار نسبت به واگذاری افراطی کنترل خود به دیگران دارند. این طرحواره اغلب به شکل افراطی همراه با حساسیت بیش از حد نسبت به احساسات دیگران تجلی می‌یابد. به طور کلی این طرحواره منجر به خشمی می‌شود که در قالب یک سری نشانه‌های ناسا زگارانه از جمله رفتارهای منفعل پرخاشگرانه» طغیان‌های عاطفی کنترل نشده» علائم روان‌تنی» کناره گیری از عواطف» برون‌ریزی و سومصرف مواد آشکار می‌شود. طرحواره خویشتن‌داری/خود انضباطی ناکافی مربوط به حوزه محدودیت‌های مختل است. این حوزه به طور معمول در خانواده‌هایی به وجود می‌آید که به جای انضباط» مواجهه مناسب» محدودیت‌های منطقی» وجه مشخصه آن‌ها سردرگمی پا حس برتری است. افرادی که این طرحواره در آن‌ها فعال است تحمل شکست و ناکامی را ندارند و به شدت از ناراحتی‌ها اجتناب می کنند و به هر طریقی از تعارض جلوگیری می‌کنند. این افراد در مواجهه با مشکلات به جای برخورد مسأله‌مدار» برخوردی هیجانی با مشکلات دارند و برای از بین بردن تعارض و سبکک‌های دلبستگی از جمله عواملی است که می‌تواند در گرایش افراد به مواد مخدر نقش داشته باشد. دلبستگی را به صورت پیوند عاطفی پایدار بین دو فرد تعریف کرده‌اند. با وجود اینکه عوامل شروع مصرف مواد ممکن است یک کنجکاوی ساده باشد» عوامل تدوام مصرف اعتیاد می‌تواند با سبکک‌های دلبستگی مرتبط باشد. دلبستگی باعث می‌شود وقتی با افراد خاصی در زندگی» تعامل می‌کنیم لذت ببریم و در مواقع استرس از نزدیکی با آن‌ها احساس آرامش کنیم. این تجارب مربوط به دلبستگی اولیه با مراقبان» احساسات» افکار و رفتار را در روابط بعدی هدایت می‌کند. پیرو تحقیقات بالبی در مورد دلبستگی» اینزورث سه سبکک دلبستگی ایمن؛ اجتنابی و.دوس وگزازا معرفی کرد (برکک» ۲۰۰۷٩ ترجمه سیدمحمدی» ۱۳۹۱). سومصرف مواد به عنوان یک راهبرد ناکا رآمد مقابله با آشفتگی هیجانی در افراد دلبسته اضطرابی اجتنابی بازنمایی می‌شود. از نقطه نظردلیستگی» سومصرف مواد را می‌توان به عنوان یک راهبرد غیرفعال مصنوعی و به عنوان تلاشی برای مقابله با دلیستگی ناایمن» کاهش آشفتگی هیجانی و تعدیل روابط بین فردی ادراک کرد. اختیاد را می‌توان تعامل فرّد»مّوادو امحیط داست» در عمل» موّاد واسطه بین فرد و محیط می‌شود و رابطه ایمنی بخش با محیط به واسطه مواد صورت می‌گیرد. چنین تعبیر می‌شود که فرد در پرتو مواد امنیت. پیدا"می‌کند (محمدزاده» خسروی و رضایی» ۱۳۹۰). ابوالقاسمی» محمودی و سلیمانی (۱۳۸۸) در تحقیقی با عنوان بررسی نقش سبکک‌های دلبستگی در تمیز دانشجویان سیگاری و غیرسیگاری به این نتیجه رسیدند که سبکک‌های دلیستگی ناایمن» افراد را برای مصرف سیگار و مواد آسیب پذیر می‌سازد و این افراد هیجانات منفی زیادتری را تجربه می‌کنند. همچنین یافته‌های پژوهش کاری» نواران وموسی‌زاده (۱۳۹۳) و رحمانیان» زمانی و علی‌بازی (۱۳۹۴) نشان داد که میانگین نمرات سبکک‌های دلبستگی اجتنابی و دوسوگرا در افراد معتاد بالاتر از افراد بهنجار و میانگین نمرات سبکک دلبستگی ایمن در افراد بهنجار بالاتر از افراد وابسته به مواد بود. به اعتقاد ویلیامز و کلی ! (۲۰۰۵) افراد ناایمن برای فرونشانی عواطف و احساسات منفی از مصرف مواد به عنوان یک مکانیزم خوددرمانی استفاده می‌کنند. بر اساس نظر بالبی» وقتی کودکک منبع عاطفی خود را مسئولیت‌پذیر و در دسترس نداند» در وی سبکک دلبستگی اجتنابی پدید میآید. بارزترین خصوصیات این افراد این است که خود و دیگران را منفی تلقی کرده و چون در رابطه احساس امنیت ندارند» مضطرب شده و برای غلبه بر عواطف منفی و نیازهای دلبستگی تلاش‌هایی را انجام می‌دهند که احتمال آسیب‌پذیری در آن‌ها را افزایش می‌دهد. بر اساس نظریه خود تحقیری کاپلان» افراد دارای سبک دلبستگی ناایمن ممکن است با گرایش به گروه‌های نامتعارف سعی کنند تا احساس پذیرش اجتماعی و خودارزشمندی را کسب کنند. اغلب در این بافت» امکان مواجه با دوستان و افراد تقویت کننده مصرف مواد وجود دارد. از آنجا که این افراد به خاطر عدم حمایت و تایید خانواده» احساس طرد شدگی دارند و احساس می‌کنند که برازنلگی کنترل نلارنکه,اعتماد به نفس آن‌ها کاهش یافته و احساس گناه و ناامیدی می‌کنند. درانتیجه ,اظظراب"و استرس شدیدی را تجربه کرده که منجر به عدم سازگاری با مشکلات می گرددو برای کنترل شرایط روانی خود به سمت رفتارهای پرخطر از جمله مصرف مواد می‌روند. شاید بتوان گفت که مشکل اصلی گرایش به اعتیاد در افراد با دلیستگی اجتنابی مشکل در ایجاد رابطه است. خانواده محیط مهمی است که با طیف وسیعی از رفتارهای اجتماعی و هیجانی فرزندان ارتباط دارد (ماینر ۲ و همکاران» ۲۰۱۱). تحقیقات زیادی گویای این واقعیت است که ريشه بسیاری از رفتارهای انحرافی کودکان و نوجوانان» کانون خانواده متلاشی است. از این رو روان‌شناسان و خانواده درمانگران سعی کرده‌اند با ایجاد نظریه‌ها و مدل‌هایی در مورد عملکرد خانواده به تبیین مشکلات و مسائل خانواده و نحوه برخورد با آن‌ها بپردازند. یکی از مدل‌های بومی که قابلیت نمایش نیم‌رخ روان‌شناختی خانواده را دارا است» مدل فرآیند و محتوای خانواده است که توسط سامانی (۲۰۰۵) طراحی شده است. سامانی در خصوص عوامل موثر بر کنترل و یا تشدید بحران و درگیری خانواده» مجموعه‌ای از کنش‌های خانوادگی را موثر می‌داند که در سه دسته خلاصه می‌شوند: فرایند خانواده» محتوای خانواده و بافت اجتماعی. در اين مدل فرآیندهای خانواده عبارت‌اند از مجموعه کنش‌های هر خانواده که برای انطباق و سازگاری با شرایط جدید از آن‌ها استفاده می‌کنند و شامل مواردی نظیر مهارت‌های ارتباطی» راهبردهای مقابله‌ای» مهارت تصمیم گیری و حل مسئله» انسجام و انعطاف‌پذیری و جهت گیری مذهبی است. بعد دوم یعنی محتوای خانواده شامل همه آن چیزهایی است که واقعیت کاملا ملموس زندگی اعضای خانواده را شکل می‌دهد و به کفایت و داشته‌های خانواده در زمینه‌های سلامت جسمی و روانی» شغل و تحصیلات. منابع مالی» تسهیلات آموزشی» محل سکونت» زمان با هم بودن و ظاهر فیزیکی و جایگاه اجتماعی اشاره دارد. بعد سوم» بافت اجتماعی است. بافت اجتماعی خانواده مجموعه باورها» اعتقادات و ارزش‌های حاکم بر جامعه است که خانواده در آن قرار دارد (سامانی و اسد منش» ۱۳۹۰). سلیمی» گوهری» کرمانشاهی و "جاودان"(۱۳۹۴) پژوهشی تحت عنوان پیش‌بینی گرایش به اعتیاد بر اساس مدل فرآیند و محتوای خانواده انجام دادند. نتایج نشان داد که مدل فرآیند و محتوای خانواده توان پیش‌بینی گرایش به اعتیاد را دارد. هنگامی که این عوامل تضعیف شود امکان دارد گرایش به سمت اعتیاد افزایش پیدا کند. آن‌ها در تبیین نتایج خود بیان کرده‌اند که خانواده محل آرامش و آسایش گرفتن است و لذا هنگامی که این جایگاه و این مکان آرامش‌بخش به هر دلیلی با خللی مواجه گردد می‌توان اين گونه نتیجه گرفت که فرد برای تسکین خود از آلام زندگی به سمت اعتیاد روی بیاورد. شخصیت عبارت است از الگوی نسبتا پایدار صفات» گرایش‌ها یا ویژگی‌هایی که تا اندازه- ای به رفتار افراد دوام می‌بخشد. به طور اختصاصی‌تر» شخصیت از صفات يا گرایش‌هایی تشکیل می‌شود که به تفاوت‌های فردی در رفتار» ثبات رفتار در طول زمان و تداوم رفتار در موقعیت‌های گوناگون می‌انجامد. این صفات می‌توانند منحصر به فرد باشند ولی الگوهای آن‌ها در هر فرد تفاوت دارند (فیست و فیست» ۲۰۰۲ ترجمه سید محمدی» ۷ در ادامه به بررسی ار تباط بین ویژگی‌های شخصیتی,» اختلالات شخصیت و تیپ‌های به طور کلی در روانشناسی امروز دیدگاه‌های متفاوتی در مورد شخصیت وجود دارد. یکی از رویکردهایی که از پذیرش نسبی برخوردار بوده» نظریه پنج عاملی شخصیت شامل روان‌رنجورخویی» برون گرایی» تجربه پذیری» توافق و وظیفه‌شناسی است. به نظر آیزنکک! دو گونه شخصیت بالاترین استعداد ارتکاب جرم را به نمایش می گذارند. گروه اول شامل برون گرایان روان‌رنجور يا افرادی است که به دلیل زیست‌شناسی خاص خود. به تحریک بسیار بالایی از جانب محیط نیاز دارند. غلاوه بر اين» دستگاه عصبی سمپاتیک آن‌ها در نشان دادن واکنش بدون متوازن‌سازی"تقابلی ااادشتگاه باراتتاتیکک» سرعت عمل دارد. گروه دوم یعنی روانپریش‌ها کینه جو و نسبت به دیگران پی‌احناس هستند. ارجی و حیدری پهلوان (۱۳۹۰) در پژوهشی نشان دادند که بین افراد مغتاد و غیرمعتاد از نظر عوامل شخصیتی روان نژندی» باوجدان بودن» توافق‌پذیری و برون گرایی تفاوت وجود دارد. افراد دارای نمره پایین در توافق پذیری و دلپذیربودن» منفی گرا» خودبین» مشکوک به نیات دیگران و رقابت گرا هستند. در نظریه هیجان‌خواهی زا کرمن ۲۰۰۷(۲) تا کید شده است که جستجوی تازگی همراه با آسیب گریزی پایین» هسته رفتار تکانشوری را تشکیل می‌دهد و تکانشوری با سو مصرف مواد همبشتگی"الا دارد. افرای که در عامل گشودگی به تجربه یا انعطاف نمره پایین می‌گیرند» دارای رفتار سنتی و دیدگاه محافظه کارانه هستند. این اشخاص امور آشنا و پیش پا افتاده را به پدیده‌های نو و بدیع ترجیح می‌دهند و پاسخ- های هیجانی آن‌ها تا اندازه‌ای ملایم است (مکک کرا و کاستا ۱۹۹۹). یافته‌های پژوهش اسدی» علیلوه خسروشاهی و خورسند (۱۳۹۳) و قمری» رستمی» نادر و قلعه‌نی (۱۳۹۲) نشان داد که بین افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد و افراد عادی از نظر برونگرایی» روان‌نژندی و روانپریشی تفاوت معنادار وجود دارد که بیانگر میزان بالاتر برونگرایی» روان‌نژندی و روانپریشی در بین افراد مصرف کننده مواد نسبت به افراد عادی است. برونگرایی ویژگی شخصیتی است که با جامعه‌پذیری و بشاش بودن مشخص می‌شود و از این رو با عواطف مثبت در ارتباط است. افراد برونگرا فعال بوده و طبیعت آن‌ها با رکود و ایستا بودن متضاد است. آن‌ها به دلیل برانگیختگی پایین با راهکارهای مختلفی چون سواستفاده از مواد و نیز انجام رفتارهای پرخطر عواطف مثبت خود را بالا می‌برند (کوپر» آگوچا و شلدون!» ۲۰۰۰). روان‌رنجورخویی نشان دهنده میزان تجربه احساسات و عواطف منفی از جمله ترس» غم» شرم» خشم» گناه» نفرت و کینه‌توزی در برابر استرس است. افراد روان‌رنجور مستعد استفاده از مواد مخدر و انجام رفتارهای پرخطر برای مقابله با حالات خلقی آزارنده هستند. افراد با روان‌رنجوری بالا در مقایسه با افراد عادی دارای سیستم عصبی خودکار تحریک‌پذیر هستند. در واقع روان‌رنجوری بالا با واکنش پذیری افراطی و ناپایداری روانی ارتباط دارد. همچنین آیزنک در تحقیقی با بررسی رابطه بین سه بعد شخصیت و سبکک‌های مقابله‌ای به این نتیجه رشید که افراد با ویژگی روانپریشی» بیشتر از الکل و مواد استفاده می‌کنند (به نقل؛از علیلو و شریفی» ۱۳۹۲). همچنین نتایج پژوهش حسنی (۱۳۹۱) نشان داد که افراد سیگاری دزامقایسه با افراد غیرسیگاری درجات بالاتری از خصوصیات نورزگرایی را دارا هستند. در پژوهش احمدی» نجفی» مدنی و عاشوری (۱۳۹۱) رابطه روان‌رنجورخویی با عود مصرف مواد بررسی شد. نتایج حاکی از آن بود که روان‌رنجورخویی تنها پیش بینی کننده معنادار تعداد دفعات عود است. عامل روان- زودانگیختگی» افسردگی و حرمت خود پایین است. بعد روان‌رنجورخویی/ پایداری هیجانی با قابلیت تحریک مدار لیمبیک مرتبط است به گونه‌ای که در پی تحریک القا کننده هیجان» افرادروان‌رنجور برانگیخته‌تر از افراد پایدار هیجانی هستند (حسنی» ۱۳۹۱). یافته‌های پژوهش رضائی» جهانگیرپور» موسوی و موسوی (۱۳۹۳) حاکی از رابطه بین وظیفه‌شناسی پایین و گرایش به اعتیاد بود. بدین ترتیب دانشجویانی که نمره وظیفه شناسی بالایی را کسب کردند نگرش آن‌ها به اعتیاد منفی بود. وی ژگی این افراد» عملکرد سنجیده» احتیاط در تصمیم گیری و دادن پاسخ به گونه‌ای موثر به جای واکنش تکانشی يا از روی عادت است. افراد وظیفه‌شناس قادر به مقاومت در برابر تکانه يا بروز هیجان‌های نامتناسب خود هستند و کمتر به مصرف الکل و یا مواد مخدر گرایش دارند. همچنین این افراد بیشتر مایلند از رفتارهایی که سلامتشان را به مخاطره می‌اندازد دوری نموده و در فعالیت‌های دارای پیامدهای رفتاری مثبت شرکت کنند (رابرتز والتون و بوگا ۲۰۰۵). از جمله ویژگی‌های شخصیتی که می‌تواند در سومصرف مواد موثر باشد» کمال گرایی است. کمال گرایی شامل مجموعه‌ای از معیارهای بسیار بالا برای عملکرد است که با خود ارزیابی‌های منفی» انتقادات و سرزنش خود همراه است (فراست» مارتن» لهارت و روزن بلاتآ» ۱۹۹۰). نخستین بار هماچکت"(۱۹۷۸) در تعریف خود.دو نوع کمال گرایی را مطرح کرد. کمال گرایی بهنجار و نابهنجار" تری شوّرت» اوه اسلیک,و دیویی؟ (۱۹۹۵) بر اساس تقسیم‌بندی بهنجار-نابهنجار هماچکک» در چهارچوب یک مدل نظری دو نوع کمال گرایی مثبت و منفی را متمایز کردند. نوع اول آن کمال گرایی مثبت یا انطباقی است که در آن فرد استانداردهای شخصی سطح بالا اما قابل دسترس» گرایش به نظم و سازمان‌دهی در امور احساس رضایتمندی از عملکرد خود جستجو برای تعالی در امور و انگیزش برای رسیدن به پاداش‌های مثبت را دارد. در کمال گرایی منفی یا غیر انطباقی» فرد با استانداردهای سطح بالا و غیرواقع بینانه» نگرانی مفرط درباره اشتباهات و نقایص شخصی,» ادراک فشار زیاد از محیط برای کامل بودن» ادراک فاصله زیاد استانداردها با عملکرد شخصی,» شک و تردید اجبا رگونه در امور و پرهیز از عواقب کار کردهای شخصی مواجه است. به اعتقاد بندورا معیارهای سخت برای ارزشیابی از خود به احساس بی‌ارزشی و بی‌هدفی می‌انجامد که می‌تواند زمینه استفاده از مواد مخدر را فراهم سازد (بندورا ۱۹۸۲). نتایج پژوهش +2 ,51306 ,0۷65 ,1671-5007 .4 8 عم ۷۷۵1102 ,کا7ع800 1۰ ابوالقاسمی» احمدی و کیامرثی (۱۳۸۶) نیز نشان داد که کمال گرایی منفی با پیامدهای روان‌شناختی در افراد معتاد همبستگی منفی معناداری دارد. همچنین نتایج پژوهش رنجبر نوشری» علیلوه اسدی مجره» قدرتی و نجار مبارکی (۱۳۹۲) نشان داد که میانگین نمره کمال گرایی مثبت در افراد بهنجار در مقایسه با افراد مصرف کننده مواد بالاتر است. آن‌ها این نتیجه را این گونه تبیین کردند که افراد معتاد» به‌رغم داشتن انتظارات غیرواقعی از خود و ناتوانی در پذیرش محدودیت‌های شخصی,» خود را کامل توصیف می‌کنند و به منظور پنهان ساختن احساسات بی‌ارزش» دیگران را آرمان‌سازی کرده و خود را کمتر از آنچه هستند» می‌پندارند. آن‌ها هنگام تجربه شکست. به‌جای استفاده از فعالیت‌های خود کنترلی» از طریق سرزنش خود به دنبال کامل بودن هستند. همه این عوامل باعث ایجاد هیجانات غیرقابل تحمل در آن‌ها شده و از این رو بیشتر در معرض خطر سومصرف مواد مخدر قرار اختلال شخصیت مجموعه الگوهای پایدار رفتار غیرانطباقی و انعطاف‌ناپذیر از رفتار و تجربه درونی است که در آن فردااز/انتطاوات فآهنگ متحرف است. (اتکینسون! و همکاران» ترجمه براهنی و همکاران» ۱۳۸۵). وجود شخصیت ضداجتماعی در معتادان نسبت به افراذ عادی بیشتراسّت؛(مولوی او زشول‌زاده» ۱۳۸۳) شخصیت ضداجتماعی به صورت طیفی از رفتارهایی مانند پرخاشگری,» بی‌مسئولیتی» بی‌ملاحظه بودن نسبت به اطرافیان» به خطر انداختن دیگران واناتواتی در پرداختن به تعهدات مشخص می‌شود. این اختلال با نشانه‌هایی مانند کاستی‌هایی در توانایی‌های یادگیری اجتماعی به ویژه در یادگیری اجتنابی» کم‌انگیختگی هیجانی» آمادگی ژنتیکی برای بزهکاری و نابهنجاری‌های مغزی مشخص می‌شود (سلیگمن و روزنهان» ترجمه سید محمدی» ۱۳۹۰). بسیاری از پژوهشگران معتقدند که افراد مبتلا به شخصیت مرزی بعد از اختلال ضداجتماعی» بیش از هر اختلال روانپزشکی دیگر همزمان واجد معیارهای تشخیصی یک اختلال سومصرف مواد نیز هستند (علیلو و شریفی» ۱۳۹۲). اختلال شخصیت مرزی طبقه‌ی گسترده‌ای از خصوصیات شخصیتی است که ویژگی اصلی آن ناپایداری در انواع زمینه‌های شخصیت» از جمله روابط میان‌فردی» خودانگاره» عواطف و بی‌هدفی است. یک رابطه دوسویه بین اختلال شخصیت مرزی و مصرف مواد غیر قانونی وجود دارد. مصرف مواد مخدر و برخی مواد خاص مثل آمفتامین‌ها موجب تشدید علائم اختلال شخصیت مرزی می گردد. از سوی دیگر مصرف این مواد موجب بروز عادات تخریبی و از هم پاشیدن خود کنترلی فرد و در نتیجه باعث بروز تابلوی بالینی اختلال شخصیت مرزی می‌شود (قنادی و علیلوه ۱۳۹۳). در تحقیق قنادی و علیلو (۱۳۹۳) نتایج نشان داد که میانگین نمرات اختلال شخصیت خودشیفته در زندانیان معتاد بیشتر از زندانیان غیرمعتاد و در زندانیان غیرمعتاد بیشتر از افراد عادی بود. مهم‌ترین ویژگی اختلال شخصیتی خودشیفته الگوهای بزرگ‌نمایی و خودنمایی برای تحسین شدن, فقدان همدلی و یکدلی با.دیگران» گرایش‌های بهره کشی» خیال‌پردازی درباره موفقیت نامحدود قدرت و زیبایی است (سلیگمن و زوزنهان» ترجمه سید محمدی» ۰ همچنین پژوهش نویدیان» دواچی و باردوست (۱۳۸۱) و قنادی و علیلو (۱۳۹۳) نشان داد که خصوصیات شخصیت مرزی» خودشیفته و ضداجتماعی به ترتیب شایع ترین خصوصیات شخصیتی معتادان بودند. پژوهش دلایشی‌زاده و دماوندی (:۲۰۱) نشان داد که میزان شیوع اختلالات شخصیت (به طور خاص» اختلالات شخصیت مرزی و ضداجتماعی) در افراد معتاد به طور قابل توجهی بالاتر از افراد غیرمعتاد بود. مطابق دید گاه- های روانپویشی» مصرف مواد وسیله‌ای برای جبزان عملکرد معیوب خود است. دید گاه- های اولیه بر پایه نظریه روانکاوی فروید به تمرکز بر وابستگی‌های دهانی و سایق‌های لیبیدویی گرایش داشتند. فروید انسان‌ها را دارای فطرتی ضد اجتماعی می‌دانست و بر این باور بود که از آغاز زندگی» تجسس لذت خودمیان بین و برانگیختگی‌های مخرب زیست- شناختی» افراد را در تعارض با خواسته‌های گروه اجتماعی قرار می‌دهد. از طرفی تضمین بقای جامعه» مستلزم آن است که افراد بتوانند این برانگیختگی‌ها را مهار کنند یا آن‌ها را در مسیر دیگری قرار دهند. دیدگاه‌های جدیدتر» اعتیاد را بیانگر کمبودهای احساسی در رشد و عاطفه می‌دانند. داروها برای کاستن از حالات‌های هیجانی آزارنده و يا به عنوان یک مکانیزم دفاعی در ارتباط با یک تعارض درونی مصرف می‌شوند (دادستان» ۱۳۸۹). این راهبردهای روانی نامناسب باعث تعارضات رفتاری فرد با جامعه می‌شوند. آدلر تعدادی مشکلات همگانی مانند مشکلات مربوط به رفتار انسان در قبال دیگران» مشکلات شغلی و مشکلات عاطفی در زندگی انسان‌ها را مطرح کرد. از نظر آدلر انسان‌ها برای حل و فصل این مشکلات از سبکک‌های زندگی مختلفی استفاده می‌کنند. سبکک زندگی سلطه‌جو بیشتر با رفتارهای ضداجتماعی و اعتیاد مرتبط است. آدلر نگرش سلطه‌جویانه را با آگاهی اجتماعی ناچیز نشان می‌دهد» چنین فردی بدون توجه به دیگران رفتار می‌کند. نوع افراطی این تیپ به دیگران حمله کرده و آزارگر» بزهکار یا جامعه‌ستیز می‌شود و نوع کمتر خطرناک» معتاد به مواد مخدر شده یا دست به خود کشی می‌زند» آن‌ها باور دارند با حمله کردن به خودشان» به دیگران صدمه می‌زنند (شولتز و شولتز» ترجمه سید محمدی» ۱۳۹۰). مطابق با رویکرد شرطی‌سازی و تقویت مثبت» مصرف مواد را می‌توان رفتاری شمرد که با پیامدهای خود حفظ می‌شوند: الگوهای تقویت مثبت بر آثار لذت بخش و وجدآور داروها تأکید می‌کنند و اعلام می‌دارند که این" آثار بسیار تقویت کننده» علت اصلی مصرف دارو است (سلیگمن وازوزنهان» ترجمه سید.مخمّدی,» ۱۳۹۰) بر این اساس» افراد وابسته به مواد با توجه به داشتن شخصیت هیجانی و انعطاف ناپذیری که دارند اغلب با پیامدهای وجد آور و پاداش‌های روانی تقویت می‌شوند و موقعيت‌ها و شرایط محیطی نیز رفتارهای مرتبط با صفات شخصیتی فرد را بیشتر فراخوانی می‌کنند. در برخی مطالعات» تیپ شخصیتی 17 يا درمانده را به دلیل وجود دو سازه شخصیتی ثابت شامل عاطفه منفی و بازداری اجتماعی برای گرایش به اعتیاد و تمایل کمتر به رفتارهای مربوط به تندرستی مورد تایید قرار داده‌اند. یافته‌های پژوهش سهیلی و همکاران (۱۳۹۴) حاکی از رابطه بین تیپ شخصیتی 10 و گرایش به مصرف مواد است. افراد با تیپ شخصیتی 0 به دلیل برخورداری از صفات شخصیتی خاص, استعداد بیشتری برای رفتارهای مخرب و خود آسیب‌رسان دارند. این دسته از افراد نسبت به سلامت جسمی و روانی خود بی تفاوت هستند. همچنین تجربه هیجانات منفی همراه با کاهش مکانسیم بازداری‌های اجتماعی و ضعف در حفظ و تقویت حمایت‌های اجتماعی و عاطفی دیگران در آن‌ها وجود دارد که این تجارب ناخوشایند در کنار اهمیت ندادن به سلامتی خود گرایش آن‌ها را به تجربه مح رکک‌های نامطلوب و مضر از جمله سومصرف مواد و در نهایت اعتیاد افزایش می‌دهد زمانی» محمودی و مروجی (۱۳۸۷) در تحقیقی به بررسی خصوصیات شخصیتی معتادان با استفاده از پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه سوتا پرداختند. نتایج پژوهش آن‌ها نشان داد که ۱) میزان افسردگی در آزمودنی‌ها بالاترین درجه را در نیم‌رخ روانی به خود اختصاص داد. ۲) عملکرد آزمودنی‌ها در ترکیب مقیاس‌های اسکیزوفرنی» افسرد گی و انحراف روانی اجتماعی بیانگر تابلوی بالینی افرادتی"است که تمایلات خوّدآزاری و تنش‌های فراوان» عصیان بر ضد خانواده و سایر نهادهای اجتماعی داشته و خودارا قربانی خانواده‌های خود می‌دانند. همچنین خود را جدا از دیگران احساس کرده و متعلق به اجتماعی که در آن زندگی می‌کنند؛ نمی‌دانند و از درونی ماختیاا#ش‌اهام آن غاجز بوده و سرباز می‌زنند. ۳ نمرات پایین آزمودنی‌ها در مقیاس‌های پارانویا هیستری و مانیا (شیدایی) گویای فقدان دفاع روانی در بیان پاسخ‌ها است..یعنی معتادین نسبت به افراد عادی دفاع کمتری در پاسخ‌ها داشته و شاید بتوان گفت این گرایش ناشی از آن است که گروه معتادین به هنگام آزمون» وضع مشخص و شناخته شده‌ای به عنوان یک فردمعتاد دارند و درواقع نسبت به وجود مشکلات خود معترف بوده‌اند و در بیان و افشای نقاط ضعض,» نارسایی‌ها و نابهنجاری‌های خویش حالت دفاعی و انکار کمتری به خود گرفته‌اند. بطور کلی نتایج تحقیق زمانی وهمکاران (۱۳۸۷) نشان داد که افراد معتاد در تمام مقیاس‌های بالینی از هنجار جامعه فاصله گرفته و در محدوده اختلال شخصیتی قرار گرفته‌اند. همچنین در مقیاس دروغ پردازی» نابسامدی و اصلاح نمره بالایی گرفتند که بیانگر توصیف کمال گرایانه افراطی و آرمانی از خودشان» نوعی دفاع از خود و تلاش آنان برای ارائه توصیف مثبت و غیرواقع گرایانه از خود است. پژوهش انجام يافته توسط اخوت (به نقل از زمانی وهمکاران» ۱۳۸۷) در ایران نیز به هنگام هنجاریابی آزمون شخصیتی چندوجهی مینه سوتا بر روی معتادان حاکی از آن بود که معتادین خصوصیات پسیوپاتیک و پسیکونورو تیک را نشان می‌دهند. نمرات معتادین در مقیاس‌های اضطراب» گرایش به افسردگی و احساس تنهایی» بزرگترین عدد را نشان داد که این الگو تقریبا مشابه جوامع غربی است. همچنین معتادین مرد ایرانی دارای نگرانی فراوانی هستند» احساس ناامنی و بی کفایتی و اندیشناکی فراوانی از خود نشان می‌دهند. افسردگی زودرس» نوسان شدید عاطفی» یاس و ناامیدی و احساس اینکه فردی هستند یکه و تنها و سدّی بین آن‌ها و سایر مردم وجود دارد از جمله یافته‌های مهم این پژوهش بود. پژوهش حکیمیان و رشان (به نقل از زمانی وهمکاران» ۱۳۸۷) بر روی معتادین به هروئین نیز وجود آثار و علائم فرضی شخصیت‌های پسیکوپاتیک را در آن‌ها تائید می‌کند. بنابراین چنانچه نیمرخ شخصیتی فردی در مقیاس‌های اسکیزوفرنی» انحراف روانی اجتماعی و افسردگی بالا و در مقیاس های اصلاح و دروغ پردازی پایین بود» اعتیاد به عنوان یک احتمال تشخیصی مطرح می گردد. لازم به ذ کر است که تأکید شده است که هیچ یک از مقیاس‌های فوق به تنهایی واجد ارزش تفسیری نیست مگر اینکه به صورت به طور خلاصه براساس یافته‌های پژوهش‌های گوناگون می‌توان نتیجه گرفت که عوامل مربوط به خانواده و شخصیت از جمله عوامل مهم در گرایش به اعتیاد هستند. خانواده نقش عمده‌ای در بروز تداوم و ابقا سومصرف مواد ایفا می‌کند. در بعضی از تحقیقات» نقش خانواده به عنوان یک عامل مهم در سومصرف مواد به قدری حائز اهمیت قلمداد می‌شود که آن را به عنوان متغیر مستقل در نظر می گیرند. خانواده به عنوان نخستین منبع تأثیرگذار در دوران کود کی و نوجوانی» بر شکل گیری هویت و تعریفی که از خود پیدا می‌کند اثر تعیین کننده‌ای دارد. شیوه‌های فرزندپروری در بروز و ظهور رفتارهای مخاطره آمیز تأثیر دارند. رفتارهای خشونتآمیز والدین موجب خود کم‌بینی کودکان شده و رضایت از خویشتن را در آنان کاهش می‌دهد. تجارب کودکک در کود کی باعث شکل گیری انواع طرحواره‌ها درباره خود دیگران و دنیای پیرامون می گردد. طرحواره‌ها در مراحل اولیه زندگی کودکان و در نتیجه تجارب منفی با پدر و مادر و همسالان به وجود می آیند و فرض بر این است که این طرحواره‌ها راهنمای بسیاری از شناخت‌ها احساسات و رفتارهای ناکارآمد هستند. از طرفی شخصیت فرد که محصول نهایی این تجارب در خانواده و سرشت و ژنتیک او است در کنار سایر عوامل محیطی می‌تواند به عنوان عامل زمینه‌ساز گرایش به تجربه مصرف مواد برای اولین بار و همچنین ادامه آن رفتار باشد. این نتایج و آشنایی با عوامل زمینه‌ساز کاربردهای مهمی در مفهوم‌سازی سطوح بالقوه مداخله برای پیشگیری از مصرف مواد دارد. براین اساس» می‌توان انتظار داشت با برگزاری دوره‌های آموزشی برای والدین» آن‌ها را در شناخت هر چه بیشتر نیازهای کود کان و داشتن روابط صمیمی با کود ک پاری رسانده و آن‌ها را با روش‌های بالقوه خطرناک فرزندپروری آشنا کرده و در نهایت آموزش‌های لازم را به آن‌ها داد. همچنین به درمانگران چشم‌اندازی ارائه خواهد داد تا در طرح درمان بیماران وابسته به مواد»؛ارزیابی ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها را نیز در الویت قرار داده و در کنار درمان‌های دارویی» در نظر گرفتن ویژگی‌های شخصیتی نیز لحاظ شود. بنابراین انتظار می‌رود مداخلات پیشگیرانه چند سطحی بوده و عوامل خطرساز را در حیطه‌های متعدد هدف قرار دهند. همچنین» توصیه می‌شود که در پژوهش‌های آینده به نقش عوامل خانوادگی و شخصیتی افراد وابسته به مواد بیشتر از گذشته توجه گردد. ابوالقاسمی» عباس؛ محمودی» هیوا و سلیمانی» اسماعیل (۱۳۸۸). بررسی نقش سبک‌های دالیسشگکی ومکانیزم‌های دفاعی در تمیز دانشجویان سیگاری وغیرسیگاری. دو ماهنامه علمی ابوالقاسمی» عباس؛ احمدی» محستن و کیامرثی» آذر (۱۳۸۶). بررسی ارتباط فراشناخت و کمال گرایی با پیامدهای روان شناختی در افراد معتاد به مواد مخدر» تحقیقات علوم رفتاری» ۰)۲(۵ اتکینسون» ریتا ال؛ اتکینسون» ریچارد سی؛ اسمیت, ادوارد ای بام؛ داریل جی و هوکسما سوزان نولن (۱۳۸۵). زمینه روانشناسی هیلگارد. ترجمه‌ی محمد تقی براهنی و همکاران. اسدی مجره» سامره؛ علیلو» مجیدمحمود؛ خسروشاهی» جعفر و خورسند» مریم (۱۳۹۳). الگوهای شخصیتی,» باورهای غیرمنطقی و تکانشگری در مردان مبتلا به اختلال مصرف مواد تحت درمان. فصلنامه اعتیاد پژوهی سو مصرف مواد ۳۲ (۸. ۰۱۱۹-۱۳۵ احمدی» محسن؛ نجفی» محمود؛ حسینی المدنی» سیدعلی و عاشوری, آلاله (۱۳۹۱). مقایسه سبکک‌های دفاعی و ویژگی‌های شخصیتی در افراد معتاد و عادی. فصلنامه اعنیاد پژوهی سو ارجی» اکرم و حیدری پهلوان» احمد (۱۳۹۰). ویژگی‌های شخصیتی» هیجان خواهی» سبکهای حل مساله و سیستم بازداری /فعالسازی رفتاری بر سومصرف مواد. روان شناسی معاصره ۵» بابایی» زهرا؛ حسنی» جعفر و محمدخانی, شهرام (۱۳۹۱). تأثیر آموزش مهارت نظم جویی هیجان مبتنی بر رفتار درمانی دیالکتیک در وسوسه‌ی افراد مبتلا به سو مصرف مواد: مطالعه ی تک آزمودنی. مجله روان شناسی پالینی» 0(۴: ۳۳-۴۱ برکک» لورا (۱۳۹۱). روانشناسی رشد: از قح تا کودکی » ترجمه یحبی سیدمحمدی. جلد اول» بزمی» نعیمه (۱۳۹۰). روانشاشی وابستگ یه مواد. تهرّان*نشر کتاب ار جمند. حسنی» جعفر (۱۳۹۱). خصوصیات شخصیتی افراد سیگاری و غیرسیگاری براساس الگوی پنج رحمانیان» مهدیه؛ زمانی» مریم و علیبازی» هوشنگک (۱۳۹۴). رابطه بین سبکک دلبستگی و نگرش به مواد: نقش تعدیل کننده ویژگی‌های شخصیت. فصلنامه اعتیاد پژوهی سو مصرف مواد» ٩ رضایی» امید؛ حسین‌زاده» حدیث؛ دولتشاهی» بهروز؛ مصافی» سعیده و جعفری» فیروزه (۱۳۹۰). طرحواره‌های ناساز گار اولیه در افراد وابسته به مواد افیونی و افراد غیر واسته. فصلنامه علمی رضائی» سجاد؛ جهانگیرپور» مهسا؛ موسوی» ولی‌اللّه و موسوی, حشمت‌اله (۱۳۹۳). نقش میانجی ویژگی شخصیتی وظیفه‌شناسی در رابطه بین گرایش به اعتیاد و عملکرد تحصیلی. فصلنامه رنجبر نوشری,» فرزانه؛ علیلو محمودمجید؛ اسدی مجره» سامره؛ قدرتی» یلدا و نجار مبارکی» سیده مهسا (۱۳۹۲). مقایسه راهبردهای مقابله با استرس» کمال گرایی و خودکا رآمدی در افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد و افراد بهنجار. فصلنامه اعتیاد پژوهی سومصرف مواده زمانی» صاحب؛ محمودی» احمد و مروجی, مهتاب (۱۳۸۷). خصوصیات شخصیتی معتادان مرد مراجعه کننده به مراکز درمانی شهر تهران. فصننامه اعتیاد پژوهی سو مصرف مواد» ٩ (۳) سامانی» سیامک و اسدمنش» منیژه (۱۳۹۰).تأثیر آموزش خانواده بر تغییر گونه شناسی خانواده در مدل بافت نگر فرایند و محتوای خانواده. مجله روشها و مدلهای روانشناخی, ۲ (۲)» ۱۴- سلیگمن» مارتین ای پی و روزنهان» دیوید ال (:۱۳۹). آشیب شنناسی روانی» ترجمه‌ی یحیی سلیمی» هادی؛ گوهری,» شیوا؛ کرمانشاهی,» فاطمه واجاودان» موسی (۱۳۹۴). پیش‌بینی گرایش اعتیاد بر اساس مدل فرآیند و محتوای خانواده. فصالنامه اعتیاد پژوهی سومصرف مواده سهیلی» مهین؛ دهشیری» غلامرضا و موسوی, فاطمه (۱۳۹۴). گرایش به سومصرف مواد مخدر: بررسی مولفه های پیش بین سبکهای فرزندپروری» استرس و تیپ شخصیتی. فصلنامه اعتیاد سیفی گندمانی» محمدیاسین؛ صفاری‌نیا مجید و کلانتری میبدی» سارا (۱۳۹۱). سنخ شناسی فرزندپروری خانواده تر کیب سبک فرزند پروری پدر و مادر و تأثیر آن بر گرایش به مواد مخدر در نوجوانان پسر. فصلنامه اعتیاد پژوهی سو مصرف مواد» ۷ (۲۵)» ۰۱۱-۲۴ شولتز د و آن و شولتز» سیدنی الن. (۱۳۹۰). نظریه‌های شخصیت. ترجمه‌ی یحبی سید محمدی. طباطبانی چهر» محبوبه؛ ابراهیمی ثانی» ابراهیم و مرتضوی» حامد (۱۳۹۲). اثربخشی رواندرمانی گروهی شناختی رفتاری در تغییر باورهای غیرمنطقی افراد معتاد» مجله دانشگاه علوم علیلوین محمود و شریفی» محمدامین (۱۳۹۲). اختلال شخصیت مرزی. انتشارات کتاب ارجمند. گنجی» مهدای (۱۳۹۲), آسیب شناسی روانی: تهران: انتشارات نشر ساوالان: فراهتی» مهرزاد (۱۳۹۱). رابطه بین والدین و نوجوان در در نوجوانان معتاد و غیر معتاد ۱۵-۱۸ ساله شه رتهران. ویژه‌نامه دومین همایش اعتیاد» کرج» دانشگاه خوارزمی. فیست» جس؛ فیست» جی» گریگوری (۱۳۸۷). نظریه‌های شخصیت . ترجمه یحبی سید محمدی» قمری» حسین؛ رستمی» مریم؛ نادر» مقصود و ایل بیگی قلعه نی» رضا (۱۳۹۲). مقایسه ویژگی های شخصیتی و مکانیزم‌های دفاعی در افراد معتاد و غیرمعتاد. فصلنامه اعتیاد پژوهی سو قنادی» فرنود و علیلو» مجید محمود (۱۳۹۳). پیش‌بینی گرایش به مصرف سیگار مشروبات الکلی» مواد مخدر و داروهای اروانگرهان بر استاس متغیرهای بدتنظیمی هیجان و تجربه کودکک آزاری در افراد دارای صفات شخصیت مرزی. فصلنامه اعتیاد پژوهی سو مصرف کاری» فریده؛ غفاری نواران» عذرا؛ و موسی‌زاده» ت و کل (۱۳۹۳). مقایسه ادراک خوده خود- تنظیمی هیجانی و سبکهای دلبستگی افراد وابستته به اد مخدر و بهنجار. فصلنامه اعتیاد محمدخانی» شهرام و رضایی جمالویی» حسن (۱۳۹۵). رابطه‌ی مصرف سیگار و قلیان با عوامل فردی» خانوادگی و اجتماعی نوجوانان. مجله دانشگاه علوم پزشکی سیزوار» ۲۴ (۲)» ۲۸۰- محمدزاده» جهانشاه؛ خسروی, افرا و رضایی» علی اصغر (۱۳۸۱). بررسی سبکک‌های دلبستگی به عنوان یکی از متغیرهای پیش‌بین در وابستگی به مواد مخدر در جوانان پسر شهر ایلام. منصوری جلیلیان» افسانه و کامران پزدانبخش, کامران (۱۳۹۳). پیش بینی گرایش به سومصرف مواد مخدر بر اساس طرحواره‌های ناسا زگار اولیه و کمالگرایی در دانشجویان. فصلنامه اعتیاد موسوی,» اشرف‌السادات (۱۳۸۲). بپررسی کم ی /کیفی عملکرد خانواده معتادان جوان. مطالعات مولوی» پرویز و رسول زاده» بهزاد (۱۳۸۳). بررسی عوامل موثر در گرایش جوانان به مصرف نجفلوی» فاطمه و نوابی‌نژاد» شکوه (۳). مقایسه نیمرخ جو خانواده افراد وابسته به مواد و عادی به منظور ارائه مداخلات مبتنی بر خانواده. فصنامه اعتیاد پژوهی سو مصرف مواده ۸ نویدیان» علی؛ دواچی» اقدس و باردوست. نصراله (۱۳۸۱). بررسی خصوصیات شخصیتی معتادان به مواد مخدر درمرکز بازپروری زاهدان. مجله حکیم» ۰)۱(۵ ۰۱۷-۲۲ یوسفی» فریده (۱۳۸۶). ارتباط فرزندپروری والدین با مهارتهای اجتماعی و جنبه‌هایی از م6 اک ۸ 0لنطا0) ,دع0ا۳۳۵ هصناص 22۳ .(2002) ۳۰ ,۳016 هه 8 .2 وصافس۸ 6۰ 703 ,(64)3 ,۳۵۲۳۵ 0۳۵ ۲307۲1096 ۵ سل ند چلنسد۳ فص 1 21168 ععحطا عهصنامعمعاصه کععناه۳م عم فلنطا0) بر0967) ۵ ,اهاط 43-8۰ ,(1) 75 ,ک 170097۹۵0 روهام روط 66166 ۵10۳طع0 م0۳69 [هط2/0020 ۸ .(2000) .5 .36 ,ط100ع 5 2۶ و.ظ ۷۰ ق۸800 سل .3 ,00006 01 0ص۳ه وانام 207۶00 که عمط عط1 توا قطع8 توافنط ۵۳ 36۳0606 و عع دندز 756 .(2010) .۸ فنص هص32 نلحعلن3 جع .36 مط7806 نطعنه12 -781 ,5 ,561671665 ]36۳0107۵ 0۳۵ هام5 - 2۳۵200 معتصعنل عنهنط رم 1و کدوزد دنه ع6ط1 .(2990) .8 ,ع6قاط 3096 6۶ رس ,ات202 و.8 ,3/3716 و و۳۳05 نات نزمه +ععتاطاه وسل 6 ا(مطاملد +عصمنادمصصت .(2006) .36 ,تعاصعلهی 5۰ م36 نوم ۵ عصازاه عاطاهناهی ع نکتامودمص۸ نامدای ۸ اعد 0صه تمد مه کعنصق 00 رد2 .(0978) .بط ب20 ,کلعطا 11۵ [۵ 1۲۵۲۵00 ۹۷۵۳۵ 3107 ماع5 ۳۵ ۳٩ عنفراه۸ 7۳۵ (3971) .1 ما10 4و 15۵0 300-07 ۸ .(1999) 1 .8 وت قا08) ۵ با 8 ,6ق2/]0۳0۳ 2 ,وا .0 ,83۲0۷۷6 ,مت ,3/00716[6 ,3 506۷6087 وبا ,80۵56870 و .ل (2/1600167 طاله776 وصه 00250620655 .(2005) 1۰ ,ق08ظ 6۶ کل ,۷۷۵1105 و.ظ وقا۳۵006۲ 156-7۰ ,(9)2 ونزو۳۵010ع(25 ,0016۲۵ ]0 0010 00۳۹۵۰ عکناآ عطا کعمه 0۳656160 32067 .1/0061 00۳۵۵ 0۳0۵ ۳۳۵۵۵5 بران0ه۳ .(2005) .5 متصعفصد5 ,6 20-24 ,0016۳666 برع ما مطل 25 [۵ع 100۳0 1۵۳ چاعن مک مدمه 13 (1995) ۳۰ .3 و16۷6 6 .10 .8 ,51306 وت ب8 و0628 بش سل ,1673-5007" ,016ص 8طمصه کمنطاعممنهام۳ .(2005) ۳.0۰ ,لام 6۶ مکایک وقصتد1 ۷1 5 ۶ عهسنصتصفجه نععصم و0 1[ملج صذ کصعاطامتم لد هط 0صه ماصعصط‌هانه عاادنام+ الماک :(555-۷) ۷٩ علهع5 وصفماعع5 صمناه‌کط56 عط 1 .ر2007) 34۰ مصفصحععل 2

سوءمصرف مواد به عنوان یکی از جدی ترین معضلات اجتماعی در ایران بوده و زمینه ساز بسیاری از آسیب ها و انحرافات اجتماعی است. این پدیده ی خانمان سوز یک اختلال عود کننده ی مزمن است و تخریب های پیوسته ای که ایجاد می کند، تمام گستره ی زندگی فرد شامل روابط زناشویی، شغل و تحصیل را تحت تأثیر قرار می دهد. اعتیاد پیامدهای نامطلوب اجتماعی و همچنین از بین رفتن سرمایه های انسانی جوان و مغزهای متفکر را به دنبال دارد. به طوری که مصرف مواد یکی از موانع جدی در توسعه جوامع است. با توجه به تأثیرات مخرب این اختلال در زندگی فردی و خانوادگی افراد، لزوم شناسایی عوامل زیرساز و به پیرو آن تمهید روش های درمانی مؤثر بیش از پیش آشکار می گردد. تحقیقات مختلفی نشان داده اند که عوامل شخصیتی و خانوادگی، دو مؤلفه ی مهم از عوامل مستعد کننده در گرایش به اعتیاد هستند. بنابراین در این پژوهش به گردآوری عوامل شخصیتی و خانوادگی مستعدکننده فرد در برابر اعتیاد پرداخته شده است. قطعاً آگاهی از این عوامل پیش بین، در انتخاب زمان مناسب مداخلات درمانی اثرگذار خواهد بود. همچنین توجه به خانواده و آموزش و آگاهی بخشی به خانواده ها بیش از پیش ضرورت دارد.

508458

تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با تبیین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه‌های شخصیتی با میانجیگری هوش هیجانی محمدباقر فرقانی اوزرودی . علی یعقوبی . زهرا تیموری نژاد هدف پژوهش حاضر مدل‌یابی وفاداری به برند در مشتریان محصولات ورزشی بر اساس مولفه‌های شخصیتی با نقش میانجیگری هوش هیجانی می‌باشد. روش تحقیق توصیفی و از نوع تحقیقات همبستگی بود. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه مشتریان محصولات ورزشی می‌باشند. نمونه آماری با توجه به جدول مورگان ۳۵۷ انتخاب گردید و ابزار جمع آوری اطلاعات» پرسشنامه‌های مولفه‌های شخصیتی مصرف‌کننده که توسط لین (۲۰۱۰)» وفاداری مصرف کننده به محصولات ورزشی خوارزمی و همکاران (۱۳۹۳)» هوش هیجانی برادبری - گریوز (۲۰۰۵)» با مقیاس پنج ارزشی لیکرت مورد استفاده که روایی و پایایی آن‌ها مورد تأیید قرار گرفت. برای بررسی نرمال بودن داده‌ها از آزمون چولگی و کشیدگی و برای فرضیه‌های تحقیق از آزمون همبستگی پیرسون» در سطح معناداری ۰/۰۵ک3 و برای تعیین نقش میانجی وفاداری از الگوسازی معادله ساختاری و تحلیل رگرسیون میانجی با استفاده از نرم‌افزار 50557۷ و نرم‌افزار تحلیل ساختارهای گشتاوری (۸73/05) استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که بین تمامی ابعاد ویژگی‌های شخصیتی به غیر از روان رنجوری با وفاداری محصولات ورزشی رابطه معناداری وجود دارد (۰/۰۵ک۳). بین هوش هیجانی و وفاداری مشتریان ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد (۰/۰۵ک0). همچنین بین تمامی ابعاد ویژگی‌های شخصیتی به غیر از روان رنجوری با هوش هیجانی مشتریان محصولات ورزشی رابطه معناداری وجود دارد (05۰/۰۵). نهایتا مدل اندازه گیری ویژگی‌های شخصیتی با وفاداری مشتریان محصولات ورزشی با میانجیگری هوش هیجانی از برازش قابل قبولی برخوردار بود و می‌توان از آن برای اندازه گیری ارتباط مولفه‌های شخصیتی و کلیدواژه: تدوین مدل» محصولات ورزشی» مشتریان» وفاداری به برند مولفه‌های شخصیتی, هوش هیجانی. ۱- کارشناس ارشد تربیت بدنی» آموزش و پرورش شهرستان بابل» ایران 0772ع .60870211 1ط107812 .032200281067 ۲- دکتتری تربیت بدنی» گروه مدیریت ورزشی, دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل ایران  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با تغبیر مداوم مفهوم بازاریابی» حقیقت غیرقابل‌انکاری است که در سایه تشدید روزافزون رقابت رخ‌داده است (حبیبی ساروی و همکاران, ۲۰۱۹). بازاریابی؛ لازمه بقای هر سازمانی است و هر شرکتی برای ادامه فعالیت خود. حفظ رقابت» حفظ مشتریان کنونی و جذب مشتریان جدید.» باید اصول بازاریابی را مدنظر قرار بدهد (خداداد حسینی و با ظهور محصولات مصرفی جدید و افزایش رفاه جامعه و تلاش هر چه بیشتر سازمان‌ها در پیشی‌گرفتن از رقبا رویکرد بازاریابی به رویکرد مشتری‌محور تغییریافته (یزدانی و همکاران» ۲۰۲۱)؛ و تقویت تعامل مصرف‌کننده. برند و وقاذاری سیانی است: (فرلنسی": 1:۹۹. رفاذایقی مقتری یک سهات از اغدات قررسالمرکت است یتمایلوت مصرف‌کننده به طور مداوم در حال تغییر است که بازاریابان از آن به عنوان استراتژی‌ها و تاکتیک وفاداری استفاده امروزه صنعت ورزش یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین.صنایع در جهان است که محصولات آن با رقابت‌های شدیدی در سطح جهان مواجه است. بخشی از محصولات ورزشی که در اجرا و توسعه رشته‌های ورزشی نقش مهمی دارند و با اقبال جهانی مواجه‌اند» پوشاک ورزشی است (امیرحسینی و همکاران. ۲۰۱۸). مشتری عامل کلیدی و محوری سازمان‌های خدماتی تلقی می‌شود و جهت گیری:تمام اهداف, راهبردها و منابع سازمانی» جذب و نگه‌داشتن مشتریان بررسی رفتار مصرف‌کننده از موضوع‌های جدید حوزهه بازاریابی به شمار می‌رود (رحمتی اصل و همکاران ۲۰۱۹). یکی از این رفتارها وفاداری مشتریان است که به دلیل اثر مثبت آن بر فروش» کسب سهمی از بودجه و حفظ مشتری مهم است (داگر و اوبرایان"» ۲۰۱۰)مفهوم وفاداری در مصرف‌کننده و ایجاد مصرف‌کنندگان وفادار در چارچوب کسب‌وکار به صورت "ایجاد تعهد در مصرف‌کننده برای خرید کالاها و خدمات به طور مکرر" توصیف می‌شود (قلی‌پور مرزبالی, ۹ در مقایسه با دیگر زمینه‌ها. صنعت ورزش, به طور گسترده‌ای با احساسات مشتریان خاص و عام خود (ورزشکاران و تماشاگران) مواجه هستند (همتی نژاد و معصومی, ۲۰۱۸). با وجود توسعه مداوم طراحی محصول و بازآریایی بسباری از مصیولات: جدید شکست می‌خورند (سرپنبواسان و همکاران, 1۳۵۹ این ستله سپپ: فندم تا تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با هدف اصلی از تمام فعالیت‌ها بازاریابی ورزشی تحت تأثیر قراردادن رفتار خرید مصرف‌کننده یا به‌عبارت‌دیگر فرایند دستیابی به وفاداری مشتری هدف اصلی بازاریابی است. اما ایجاد وفاداری و پاداش حاصل از آن به عنوان چالش‌های مداوم باقی می‌ماند (واتسون"" و همکاران؛ ۲۰۱۵). مطالعه روی وفاداری به بازاریابان ورزشی اجازه می‌دهد تا عوامل دخیل در تثبیت رفتارهای مشتری را مورد شناسایی قرار دهند (خوارزمی و همکاران, ۲۰۱۵). وفاداری به مارک به‌عنوان خرید مجدد و پیوسته از یک کالا یا خدمات در آینده تعریف شده است که نشان‌دهنده تعهد عمیق مشتری می‌باشد که با وجود تلاش‌های بازاریابی برای تغییر رفتار مشتری» باعث خرید تنها یک مارک می‌شود (اولیور!"» ۱۹۹۹). در واقع وفاداری از طریق تعهد به خرید مجدد از کالا یا خدمات سنجیده می‌شود (کاچرو - کارتین و وازکواز - کاسیلس ۱۲ ۱). به بیانی دیگر وفاداری به عنوان تمایل مشتری به تکرار خرید از ارائه‌دهنده خدمات فعلی‌شان مبنی بر تجارب گذشته و انتظارات آتی نیز تعریف شده است (لی و کونینگام" ۲۰۰۱). از سوی دیگر و ویژگی‌های شخصیتی افراد می‌تواند؛الگوهایی؛برای پیش‌بینی رفتار و حالت‌های روانی آنان فراهم آورد و تفاوت‌های فردی افراد عاملی مهم است که نشان می‌دهند چرا برخی از افراد بهتر از دیگران با شرایط و متغیرهای محیطی کنار می‌آیند و از سطوح مختلف انگیزش» رضایت و .سلامت روان برخوردارند (قلی‌پور مرزبالی ۹ یکی از این رفتارها وفاداری يا تمایل به"خرید اجدد. بک؛کالاننت.مک کری و کواستا۱۶ در پژوهش خود بدا این اجه هست بافتند که شخسیت از 5 عا آمانوان کم روان: رنجوخویی»: برون‌گرایی» گشردگی به تجرید, سازگاری: و سعولیت‌پذیری تشکیل شهلا است. (لایی و خلکاران, 13۸۹8 از نظر کاسفا و مکی کری ویژگی‌های اين۵ عامل بدین صورت. است که روان‌رنجورها نگران؛ ناایمن» عصبی و بسیار دل‌شوره‌ای هستند؛ بنابراین اضطراب بیشتری تجربه می‌کنند. برون‌گراها معاشرتی» حراف» لذت‌جو و با محبت. افراد انعطاف پذیر مبتکر, خلاق, مستقل و شجاع می‌باشند. دلپذیرها خوش قلب» دلسوّز ساده‌دل و مدب هستند و افراد مسئولیت‌پذیر دقیق, قابل اعتماده سخت‌کوش و منظم‌اند (اسکولتز و اسکولتز*. ۲۰۲۰).یکی از متغیرهایی که به نظر می‌رسد در اين رفتار تأثیر مثبت می‌گذارند هوش هیجانی است و به باور بسیاری از صاحب‌نظران هوش هیجانی یکی از جدیدترین  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با تعرلات و ابذاعات بشری دز درک رابطه ین تشک و میجان است (رانگ"" ر همکارات ۲۷): از زمان طرح اين سازه.ذر کتار خوش شناستی و منطقی (18) اذغا می‌شوه که تفکر ی خیجان آن‌گونه که قیلا قرض می‌شده از یکدیگر جدا نیستند این روند تحولی را می‌توانیم در همراهی و همفکری بین صاحب‌نظرانی که به استفاده‌های کاربردی‌تر اطلاعات علمی اعتقاد و باور دارند, مشاهده نماییم (گل‌پرور و خاکسان ۲۰۱۰) هوش هیجانی شامل قابلیت‌های هیجانی است که توسط مدل‌های نقش» شبیه‌سازی و از طریق قهرمانان و فیلم‌های سینمایی به افراد» قابل انتقال است. شاید ساده‌ترین و صریح‌ترین تعریف قابل ارائه این باشد که شخص چطور بتواند از تمام حواس و احساسات برای بهبود تفکر و ارتقا اثربخشی خودش استفاده کند. گاردنر"" (۲۰۰۸) هوش هیجانی را بخشی از هوش شخصی, درون شخصی و بین شخصی می‌داند. الیاس می‌گوید: هوش هیجانی مجموعه‌ای از توانایی‌هاست و کمک می‌کند در زندگی شخصی يا کاری با دیگران رابطه‌ای دوستانه و مداراگرایانه برقرار کنیم؛ عده‌ای از روان‌شناسان هوش هیجانی را سوخت موتور محرکه موفقیت یا نوعی رادار اجتماعی جهت برقراری ارتباط سازنده و اثربخش با دیگران می‌دانند (گلمن۸۸ ۲۰۱۲). از آنجا که بازار پوشاک ورزشی درضد چشمگیری از بازار کل پوشاک را به خود اختصاص می‌دهد. مطالعه رفتار مصرف‌کنندگان این بخش از بازار په شدت به انفع توّلیدکنندگان و پژوهشگران پوشاک ورزشی خواهد بود (کشگر و همکاران ۲۰۱۳)؛ رفتار مصرف‌کننده: یک عامل.عمده در رکود.و.یا به جریان افتادن تمامی فعالیت‌های بازرگانی رفتار مصرف‌کننده موضوعی بحث‌انگیز و چالشی است که درباره افراد و آنچه خرید می‌کنند» چرا و چگونگی خرید آنها بازاریابی و آمیزه بازاریابی و بازار است (رحمتی اصل و همکاران, ۲۰۱۹). شناسایی هریک از ابعاد مور بر عوامل وفاداری و اهمیت و اولویت این عوامل در وفادار کردن مشتریان؛ می‌تواند شرکت‌ها را در شناخت مشتریان و بازار و آگاهی از نیاز آنان و تولید بر اساس اين نیازها و نیز دستیابی به اهداف سودآوری شرکت ازطریق تکرار فرایند خرید از سوی مشتریان یاری دهد (همتی نژاد و معصومی, ۲۰۱۸).مطالعات جزئی و موشکافانه بسیاری از شرکت‌های بزرگ در زمینه تصمیم‌های خرید مصرف‌کنندگان در راستای پاسخ به این سوّال‌های اساسی است که مصرف‌کننده چه می‌خرد. از کجا می‌خرد. چگونه و چه مقدار» چه زمانی و چرا خرید می‌کند (کاتلر و آرمسترانگ؟"» ۲۰۱۷). بر این اساس, اهدف سیستم بازاریابی به حداکثر رساندن مصرف» حق انتخاب و ارتقای کیفینتا ازندگیی به بالاترین سطح ممکن است. این مسئله در تمام ابعاد بازار مصرفی وارد شده و بازاریابی را تحت تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با تأثیر قرار داده و به پیدایش مفهوم مشتری‌مداری منجر شده است. مطالعه رفتار مشتریان ورزشی به بازاریابان محصولات: ورژشی آجاژه می‌ذغد نا غوامل ذغیل ,ذر کیت رقتارهای مشقری را موره شنناسایی اقزار آذهند. با وجوه اینکه تحقیقات در زمینه بازاریابی پیشینه‌ای قوی دارد اما با این حال در زمینه مولفه‌های شخصیتی و عوامل موثر در خرید ورزشکاران حامی یک برند خاص اطلاعات جامع و کاملی در دسترس نیست و تفاسیر و راه‌کارهای ارائه شده مبتنی بر اطلاعات به دست آمده از افراد عادی می‌باشد. یافته‌های تحقیق حاضر به شرکت‌ها و نمایندگی‌های محصولات ورزشی این امکان را می‌دهد تا برای اتخاذ سیاست‌های بازاریابی و فروش خود در بازار هدفشان بر مولفه‌های معنی‌دار مشتریان خود تأکید نموده و بر میزان فروش و سود خود بیفرایند که این اسر در شرایط اقتسادی تجارت جهانی امروز اهمیتی انکارناپذیر در بقا و پویایی شرکت‌های تولیدی است. مطالعه‌ی بینش و نگرش‌های مصرف‌کنندگان محصولات ورزشی» سطح حساسیت و میزان تأثیرگذاری این مسائل در رفتار خرید آنها به دلیل اهمیتشان در تدوین برنامه‌های بازاریابی» ضروری به نظر می‌رسد. با توجه به آنچه اشاره شد وجود ضعف اطلاعات*و«نقش آتعیین‌کننده‌ی آن در جهت‌گیری شرکت‌های تولیدی محصولات ورزشی,» اجرای تحقیق حاضر از اهمیت و ضرورت بسزایی برخوردار می‌باشد. همچنین اهمیت اطلاعات حاصله برای بازاریابان ورزشی» فروشندگان,.نمایندگی‌ها.و تولیدکنندگان محصولات ورزشی و حتی برای تولیدکنندگان داخلی که سعی در بهبود وضعیت فروش خود دارند»آبرضرورت اجرای تخقیق حاضر می‌افزاید. با توجه به نتایج مطالعات انجام شده در زمینه وفاداری مشتریان» تحقیقی در مورد بررسی رابطه میان مولفه‌های شخصیتی و وفاداری به برند با میانجیگری هوش هیجانی در مشتریان محصولات ورزشی در کشور صورت نگرفته است؛ همچنین شناخت برند و اثرات شخصیتی آن بر رفتار امصرف‌کننده می‌توانذ به مدیران کسب‌وکار و بازاریابان کمک کند تا با برنامه‌ریزی بهتر وآایجاد برندهایی که می‌توانند بر اذهان مصرف‌کنندگان تأثیرات مطلزب و مناسب‌تری از خود به جای بگذارند. رفتار مصرف‌کنندگان و مشتریّان خود را به گونه‌ای هدایت کنند که سودآوری بیشتری به دنبال داشته باشد؛ زیرا تحقیقات نشان داده است که مصرف‌کنندگان برندهایی را ترجیح می‌دهند که با شخصیتشان همگونی و همنوایی بیشتری داشته باشد.حال این پرسش به وجود می‌آید که آیا مژلفه‌های شخصیتی و هوش هیجانی با وفاداری به برند در مشتریان محصولات ورزشی ارتباط دارد یا نه؟ مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه‌های شخصیتی با میانجیگری هوش هیجانی از برازش کافی برخوردار است؟ با توجه به موضوع از لحاظ هدف کاربردی است و از نوع تحقیقات توصیفی - همبستگی به شمار می‌رود و بر اساس میزان نظارت و درجه کنترل و گردآوری داده‌ها از نوع تحقیقات میدانی به شمار می‌رود. جامعه آماری شامل کلیه  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با مشتریان فروشگاه‌های ورزشی می‌باشد. با توجه به اینکه جامعه آماری گسترده است از تعداد دقیق آن اطلاعی در دست نیست محقق تعداد آنها را حدود ۵۰۰۰ نفر در نظر گرفت. بر این اساس, نمونه آماری بر اساس جدول مورگان ۳۵۷ نفر از سه منطقه (غرب» مرکز و شرق و شمال کشور) به صورت تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند.ابزار گردآوری اطلاعات این تحقیق» متشکل از ۶ پرسشنامه است. پرسشنامه جمعیت‌شناختی شامل سوالاتی مانند سن, جنسیت. سابقه ورزشی» نوع تحصیلات, رشته ورزشی» است. در این پژوهش از پرسشنامه وفاداری مصرف‌کننده به محصولات ورزشی خوارزمی و همکاران (۲۰۱۵) با ۶۰ سوال برای گردآوری داده‌های تحقیق در نظر گرفته شد که پاسخ‌های آن با استفاده از یک پیوستار پنج درجه‌ای با گویه‌های کامل مخالفم (امتیاز ۱) تا حدودی مخالفم (امتیاز ۲)» بی‌نظرم (امتیاز ۳)» تا حدودی موافقم (امتیاز ع) و کاملا موافقم پرسشنامه‌ی استاندارد هوش هیجانی برادبری - گریوز: در این پژوهش برای سنجش هوش هیجانی از پرسشنامه استاندارد برادبری - گریوز استفاده شده است و توسظ"مهدی گنجی ترجمه و کار هنجاریابی این پرسشنامه در ایران این آزمون حاوی ۵ سوال و ۶ مولفه می‌باشد و بر اساس مقیاس پنج‌درجه‌ای لیکرت طراحی شده است. مجموع امتیازات را برای هر یک از ابعاد پرسشنامه مخاسبه: کید او نمّره«کلی" را به دست می‌آید. پرسشنامه ویژگی‌های شخصیتی مصرف‌کننده که توسط لین (۲۰۱۰)» استفاده شد.یک. آزمون شخصیتی است و مبتنی بر یک مدل شخصیتی به نام مدل پنج عاملی شخصیت است که پنج عامل اصلی شخصیت را مورد ارزیابی قرار می‌دهد که یک پرسشنامه ۵ سوالی با طیف شش‌تایی از هرگز تا هميشه جمع‌آوری شد. روایی اين پرسش‌نامه‌ها توسط محققّین مختلف مورد ارزیّابی قرار گرفته و تأیید شد. برای تعیین پایایی آن از  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با در این تحقیق برای تجزیه تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی نظیر میانگین» فراوانی» درصد و انحراف استاندارد برای توصیف متغیرها به شکل جداول و نمودار در جامعه تحقیق استفاده گردید. در سطح آمار استنباطی از روش چولگی و کشیدگی برای تعیین وضعیت طبیعی بودن داده‌ها استفاده شد. برای آزمون فرضیه‌های تحقیق از آزمون پیرسون (در صورت طبیعی بودن توزیع داده‌ها) و برای تعیین نقش میانجی وفاداری از الگوسازی معادله ساختاری و تحلیل رگرسیون میانجی با استفاده از نرم‌افزار 5۳55۲۳ و نرم‌افزار تحلیل ساختارهای گشتاوری (۸۱/۵05) در سطح بر اساس نتایج به دست آمده ۳۵/۵۷ درصد پاسخگویان بین ۲۹-۳۵ سال بیشترین فراوانی را داشتند, ۳۰/۵۳ درصد را پاسخگویان دارای سابقه ورزشی کمتر از ۵ سال و ۶۷/۰۹ درصد دارای مدرک کارشناسی بودند. ۶۵/۳۸ درصد جدول ۲- نتایج ماتریس همبستگی برای تعیین ارتباط متغیرهای اصلی تحقیق داد در سطح ۱ و :4 در سطح ۵ معنی‌ دار اشت. نتایج جدول فوق نشان می‌دهد که بین متغیرهای تحقیق رابطه معناداری وجود دارد (0>۰/۰۵). بدین صورت که ویژگی‌های شخصیتی با هوش هیجانی (۰/۱۹۳--۲) و وفاداری (۰/۱۷۹--۲)؛ و خرید ناگهانی با وفاداری  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با جدول ۳- نتایج ماتریس همبستگی برای تعیین ارتباط خرده مقیاس‌های متغیرهای اصلی تحقیق آماره | روان‌رنجورخویی | برون‌گرایی | . وظیفه‌شناسی ۲ های | وفاداری همانگونه که در جدول ماتریس همبستگی ملاحظه می‌شود بین خرده مقیاس‌های متغیرهای تحقیق, ارتباط بین اکثر خرده مقیاس‌ها معنی‌دار است (0>۰/۰۵). ال هوش هیجانی» به عنوان؛میانجی ارتباط بین ویژگی‌های شخصیتی با  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با نوع شاخص . معیار برازش مدل حد مطلوب امقدار گزارش شده ی نسبت کای اسکوئر به درجه آزادی: 2۱۷۸۱۵۷/0۴ بین ۱ تا ۵ ۳/۹۹۸ ريشه میانگین مجذورات خطای برآورد: ۱۹۸ کمتر از ۰/۹۸ ۱ ۰/۷۶ 9 شاخص نیکویی برازش تعدیل شده ۸6۴۱ ۸و بالات ۰/۹۲۱ 1 شاخضی گر لوقیس:: ۳۷۷ ۹ و بالاتر ۰ | ۰/۹۸ شاخص برازندگی فر آیند: ۱۴۱ ۹ و بپالاتر ۰ ۰/۹۳۱ شاتجمین برازاندگی امین نت ۹ و بالاتر ۰ | ۰/۹۵ ۶ | شاخص برازش هنجار شده مقتصد: |011۴ ۵ و بالاتر ۰ |۰۸۷۳ با توجه به اینکه مشخصه‌های برازندگی جدول (۶) نشان"می‌دهد داده‌های تحقیق با ساختار عاملی و زیربنای نظری تحقیق برازش مناسبی دارد و این بیانگر همسو بودن سالات با سازه‌های نظری است. تأثیر و ویژگی‌های شخصیتی با وفاداری مشتریان محصوالات ,ورزش ۰" ۰/۷۸ ۷ ۳ نایید تأثیر هوش هیجانی با وفاداری مشتریان محضولات ورزشی ۹ نایید تأثیر ویژگی‌های شخصیتی با هوش هیجانی مشتریان محصولات ورزشی | ۰/۹۶ 1۲ اد نتایج نشان می‌دهد ضریب تعیین تأثیر ویژگی‌های شخصیتی بر وفاداری مشتریان محصولات ورزشی برابر ۰/۹۳ است. این مقدار نشان می‌دهد متغیر ویژگی‌های شخصیتی می‌تواند ۹۳/ از تغییر در وفاداری مشتریان محصولات ورزشی را پیش‌بینی یا توضیح دهد. ۷ باقیمانده خطای اندازه‌گیری را نشان می‌دهد و مربوط به متغیرهای دیگری است که مورد توجه ما در این مطالعه است. ضریب تعیین‌کننده تأثیر ویژگی‌های شخصیتی با هوش هیجانی مشتریان  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با محصولات ورزشی برابر با ۰/۷۳ است. این مقدار نشان می دهد متغیر ویژگیهای شخصیتی می تواند ۷۳/ از تغییر در هوش هیجانی را پیش بینی یا توضیح دهد. ۷ باقیمانده خطای اندازه گیری را نشان می دهد و مربوط به متغیرهای دیگری است که موضوع این مطالعه است. برای تعیین اعتبار همگرا بایستی متوسط واریانس استخراجی را بدست آوریم. متوسط واریانس استخراجی در حالت مطلوب بایستی بالاتر از ۰/۰۵ باشد و مقادیر بین ۰/۶ تا ۰/۵ با توجه به جدول (٩) متوسط واریانس استخراجی متغیرهای تحقیق در حد مطلوب می باشد. بنابراین می توان پس از طی مراحل تصدیق مدل اندازه‌گیری و محاسبات روایی"سازه و تشخیصی در این مرحله می‌توان به آزمون روابط بین سازه‌های تحقیق پرداخت. به این منظور مدل مورد نظر در نرم‌افزار ۸۱۷05 پیاده شد که در مدل ۲ قابل مشاهدهه است. در جدول (۷) مشخصات کفایت مدل برازش شده آورده شده است. همان طور که مشخضه‌های برازندگی جدول نشان می‌دهد داده‌های این" پژوهشن با ساختاراغاملی«و زیربنای نظری تحقیق برازش مناسبی دارد و این این بیانگر اغتبار یافته‌های تسحقیق از مدل ساخیاری است. شکل ۲-مقدار 1 برای بررسی معنی‌داری ضرایب مسیر برآورد شده در مدل مسیر تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با به منظور بررسی کفایت حجم نمونه برای برآورد پارامترهای مورد نیاز از ضریب قدرت استفاده شد. نتایج بررسی کفایت حجم نمونه نشان می‌دهد ضریب مدل با در نظر گرفتن بعد حجم نمونه برابر یک محاسبه شده است که نشان می‌دهد این مقدار کامل شده و لذا ضریب قدرت کارا است زیرا انتخاب‌های متعددی از بین ماتریس ایجاد شده در دست بوده است و خطای نوع اول نیز از ۵ فراتر نرفته است و ادعای رد فرض صفر در آزمون و نتایج قابل اتکا است. جدول ۷- ضرایب مسیر اثرات کل سازه‌ها و معنی‌داری پارامترهای برآورد شده مقدار شاخص جذر برآورد واریانس خطای تقریب که به وللیله استیگر۲۰ (۱۹۹۰) ارائه شده است» در این پژوهش ۸۱/۹۴۸۶ بود. این شاخص برای مدل‌های خوب برابر ۰/۰۸ يا کمتر است. شاخص جذر خحطای تقریب مورد تاکید آستین و مک کلون۲۱ (۲۰۰۰) نیز است. از نظر آنها این شاخص خحساسیت فوق‌العاده‌ای نسبت به اشتباهات مدل دارد. شاخص نرم‌نشده برازش برای مدل تدوین شده ۸۴۱-۰/۹۹ بود. لوییس و توکر۲۲ (۱۹۷۳) مقدار ۸1۴۱ برابر یا بزرگتر از ۰/۹۰ را به عنوان شاخص خوبی برای برازش مدل توصیه کرده‌اند. شاخص برازش تطبیقی مدل تدوین شده ۴۴۱-۰/۹۶ بود و چون بزرگتر از ۰/۹۰ است. مبین برازش مدل اندازه‌گیری است. شاخص برازش فزاینده برای مدل تدوین شده ۱۴۰/۹۳ بود که بنا به نظر بولن (۱۳۸۹) باید دست کم ۰/۹۰ باشد. بر اساس اطلاعات جدول (۷) مدل اندازه‌گیری ویژگی‌های شخصیتی با وفاداری مشتریان محصولات ورزشی با میانجیگری  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با هوش هیجانی از برازش قابل قبولی برخوردار است (۹۲/5۴۸-۰/۰۷۶>۰/۰۹؛ ۸۴۱-۰/۹۹۳۰/۹۰؛ ۳-۰/۹۳۳۰/۹۰ ۳۳۱-۰ ۲۱/۱۵۶۳۸۸/۲۵۳؛ 0۳-۳۵۹). بنابراین می‌توان از آن برای اندازه‌گیری ارتباط ویژگی‌های نتایج حاصل از پژوهش, حاکی از آن بود که بین ویژگی‌های شخصیتی با وفاداری مشتریان محصولات ورزشی رابطه وجود دارد. نتایج حاصل از تحقیق با نتایج لین (۲۰۱۰)» درخشانیان و باطنی (۲۰۱۳)» مقدم و عباسیان (۲۰۱۵) و کیم۲۳ و همکاران (۲۰۱۸) همخوانی دارد. ولیکن با نتایج درخشانیان و باطنی (۲۰۱۳) در مورد مولفه روان رنجور خویی ناهمخوان است. آنها دریافتند که میان مولفه‌ی روان رنجور خویی و وفاداری مشتریان همبستگی منفی و معناداری وجود دارد. علت عدم همخوانی شاید به دلیل نوع مشتریان مورد بررسی در تحقیق آنها (مشتریان شرکت زمزم) باشد که خدمات ارائه شده به آنها با مشتریان محصولات ورزشی متفاوت است. مقدم و عباسیان (۲۰۱۵) دریافتند بین ویژگی‌های شخصیتی و هوش هیجانی رابطه معنی دار وجود دارد. کیم و همکاران (۲۰۱۸) بیان کردند ویژگی‌های شخصیت مشتری اثر معناداری بر رضایت مشتری و شناسایی نام تجاری مشتری (وفاداری) دارد: در بازار رقابتی امروز دانستن زنجیره هایی" که از اظریق آن بتوان به شناخت بالاتری از سلائق و ویژگی های مشتریان هدف دست یافت به یقین می‌تواند منجر.به.بالاازفتن اسطح رضایت مشتریان و افزایش وفاداری آنها گردد. لین (۲۰۱۰) بیان کرد که بین ویژگی های شخصیتی"مصرف کننده"وّیژگی همای شخصیتی برند و وفاداری به برند رابطه معنادار وجود دارد. بنابراین شرکت ها می توانند با ایجاد نمودن ویژگی های خاص در شخصیت برند های خود. مشتریان با تمایلات متفاوتی را به خود جذب کنند و از مزایای وفاداری مشتریان به برند خود منفعت ببرند. همچنین بین هوش هیجانی با وفاداری مشتریان محصولات ورزشی رابطه وجود دارد. نتایج حاصل از تحقیق با نتایج هفرنان ۲۶و همکاران(۲۰۰۸) به بررسی هوش هیجانی او اعتماد بر وفاداری مشتریان پرداختند. نتایج تحقیق آنها بیانگر آن است که متغیرهای مستقل تحقیق همبستگی مثبتی با وفاداری مشتریان داشته است همخوانی دارد ولیکن با نتایج نصیری اصل (۲۰۱۱) همخوانی ندارد. نصیری اصل (۲۰۱۱) دریافت بین هوش هیجانی و وفاداری مشتری رابطه معناداری وجود ندارد. علت عدم همخوانی شاید سنجش هوش هیجانی کارکنان و ارتباط آن با از دیگر نتایج حاصل از پژوهش, آن بود که بین ویژگی‌های شخصیتی با هوش هیجانی مشتریان محصولات ورزشی تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با رابطه وجود دارد. نتایج حاصل از تحقیق با نتایج قیابی و بشارت (1:)۲۰۱۱ت۲۵۱ و همکاران (۲۰۱۳)» کانت۲۹ (۲۰۱۶)» مقدم و عباسیان (۲۰۱۵) و کیم و لی (۲۰۱3)» محمدی و اورکی (۲۰۱۹) همسو است. ولیکن در مورد مولفه روان رنجورخویی با نتایج قیابی و بشارت (۲۰۱۱) و کانت (۲۰۱۶) متفاوت است. محمدی و اورکی (۲۰۱۹) نتیجه گیری کردند که بین ویژگی‌های شخصیتی برون‌گرایی» دلپذیری» گشودگی به تجربه و وظیفه‌شناسی با هوش هیجانی رابطه معنادار مثبت وجود دارد درصورتی که بین ویژگی شخصیتی روان رنجوری با هوش هیجانی رابطه معناداری وجود ندارد. نتایج تحقیق کیم و لی (۲۰۱۹) نشان داد عوامل مرتبط با مشتری مداری» ویژگی‌های شخصیتی آزمودنی‌ها با هوش هیجانی رابطه مثبت و معناداری دارد. همچنین کانت (۲۰۱۶)دریافت که بین ویژگی شخصیتی گشودگی به تجربه با هوش هیجانی رابطه معناداری و منفی وجود دارد. علت عدم همخوانی شاید بررسی تأثیر جنسیت در آزمودنی‌ها و همچنین نوع شغل آنها (معلمین) بوده باشد. آتا و همکاران (۲۰۱۳)» دریافتند که بین ویژگی‌های شخصیتی برون گرایی» دلپذیری» گشودگی به تجربه و وظیفه‌شناسی با هوش هیجانی رابطه معنادار مثبت وجود دارد درصورتی‌که بین ویژگی شخصیتی روان رنجوری با هوش هیجانی رابطه معناداری و منفی وجود دارد. نهایتا مدل ارتباطی بین سه متفیر از برازش کافی برخوزدار اسنت. در این پژوهش, ویژگی‌های شخصیتی از یک مسیر مستقیم و یک مسیر غیر مستقیم بر وفاذاری,مشتریان تأثیرگذاربوده ات در مسیر اول ویژگی‌های شخصیتی به طور مستقیم بر وفاداری مشتریان تأثیر می‌گذارد در مسیر آذوم» ویژگی‌های شخصیتی با تأثیرگذاری بر هوش هیجانی بر وفاداری مشتریان تأأثیر می‌گذارد. با توجه به میزان ضریب تأثیر متغیر ویژگی‌های شخصیتی بر وفاداری مشتریان از طریق متغیر میانجی هوش هیجانی و همچنین ضریب بدست آمده از مدل ارائه شده می‌توان بیان نمود مدل اندازه گیری ویژگی‌های شخضیتی "و وفادای مشتریان محصولات ورزشی با هوش هیجانی از برازش قابل قبولی برخوردار است. بنابراین می‌توان از آن برای اندازه‌گیری ارتباط ویژگی‌هایی شخصیتی و وفاداری مشتریان در نهایت می‌توان بیان نمود وجود اطلاعات مناسب و کافی در ارتباط با ویژگی‌های شخصیتی مشتریان از سوی فروشندگان, موجب افزایش آگاهی آنان در برخورد نسبت به مشتریان وفادار در فروش محصولات ورزشی گردد. علاوه بر آن نتایج حاکی از آنند که هوش هیجانی بر وفاداری مشتریان محصولات ورزشی اثر گذار است. از این رو می‌بایست اقداماتی در جهت ایجاد هیجان خرید در فروشگاهها به وسیله چیدمان, پخش موسیقی» ایجاد هارمونی. افزایش کیفیت و تنوع در محصولات ورزشی به صورت هر چه بهتر و بیشتر این در رسانه‌ها تابلوهای حاشیه  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با مسابقات., ژورنال‌های ورزشی» فروشگاه‌های محصولات ورزشی و غیره اقدام نمود تا بر اثر تبلیغ درست» تصویر این محصولات در ذهن مشتریان ورزشی, تداغی شود. قیمت مناسب بر وفاداری مشتریان ورزشی نیز تأثیر دار بنابراین تولیدکنندگان محصولات ورزشی با اتخاذ استراتژی های مناسب می‌توانند قیمت گذاری این محصولات را به صورتی انجام دهند که هم بتوانند در بازار با محصولات دیگر رقابت کنند و هم تمایل مصرف‌کنندگان را نسبت به پرداخت هزینه این محصولات را جلب کنند. در کنار این عوامل» سبک محصولات ورزشی و کیفیت محصولات این برند بر قصد خرید مجدد مشتریان و ایجاد وفادری نسبت به این محصولات ورزشی اثرگذار است. با توجه به وجود تکنولوژی‌های نوین مانند نانوتکنولوژی در تولیده طراحی» رنگ بندی محصولات ورزشی در کنار توجه به فرهنگ» آداب و رسوم و گروه‌های سنی مختلف در مصرف‌کنندگان این محصولات که در مناطق مختلف کشور می‌تزان کیفیت محصولات: را ارتقا ذاهه ی تمامی سلایق. و دائقّه‌ها را به صورت .یگ جا ,پوشش فاد تا با اتخاد استراتژی‌های مناسب بازاریابی محصولات ورزشی در بازارهای هدف به صورت همه جانبه به معرفی گردد. با توجه به وجود ارتباط بین ویژگی‌های شخصیتی بااوفاداری مشتریان محصولات ورزشی پيشنهاد می‌شود خدمات ارائه شده در فروشگاههای ورزشی به وسیله پرسنل زبده و دازای روابط عمومی بالا انجام شود زیرا مشتریان این نوع محصولات از ثبات شخصیتی بیشتری نسبت. په مشتریان گذری که خرید.ناگهانی انجام می‌دهند. برخوردارند و می‌تواند یک رویکرد سود آور برای حفظ مشتریان وفادار نسبت به این برند ایجاد نماید. با توجه به وجود ارتباط بین هوش هیجانی با وفاداری مشتریان محصولات ورزشی پيشنهاد می‌گردد در مدیران فروش برای فروشندگان دوره های آموزشی کسب مهارت‌های هوش هیجانی را برگزار نمایند تا جلب رضایت و ارائه خدمات به مشتریان با هوش هیجانی بالا بهتر انجام شود زیرا تأثیر مثبت و مستقیمی بر روی وفاداری آنها نسبت به استفاده از محصولات ورزشی خواهد داشت. با توجه به وجود رابطه میان ویژگی‌های شخصیتی با هوش هیجانی مشتریان محقق پيشنهاد می‌نماید تا در صورت امکان از طریق ارائه/پرسشنامه یا به صوّرت"ارسال پیامک يا از طریق ایمیل پرسشنامه های ویژگی‌های شخصیتی و هوش هیجانی برای کلیه مشتریان محصولات ورزشی ارائه و جمع آوری و تحلیل گردد تا با شناخت ویژگی های هر مشتری به او خدمات ارائه گردد زیرا افرادی که از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند. قدرت کنترل و انعطاف‌پذیری و درعین‌حال, سازش‌یافتگی بیشتری داشته باشند که این عوامل بر روی ثبات شخصیتی آنها و به طبع بر وفاداری آنها نقش تعیین کننده‌ای دارد. تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با ۷ ۵۲۹۷۲۱۵۲ ۵۶ ۲۵۱۵0۶۳۵ 1۳۵ .(2014) ۱۷۰ ,۱۷۵۳۵۲۳۵۵ .۸ ۴۵26۲۳۶ ولا راطصز۸۵0 ۰ ۱5۳۵۳۱۵ ۵ ۵۲5 ۲۷۵۵۱ ۵۳ 0۷۵۲۹ 200 0۷/۳۵۲۹ :5۳0۷ ۲356 ۵۵۲۶۵۳۵۱۳۷ ۵۲۵۵۵ 300 کاز۲۵] ۱ ۴۵0۲۶۱۵۱ ۴0۶۲۵۲ 0۴ ۲۲۲۵ 1۳۵ .(2018) ۳۰ |۳۵۲۳ ۲۰ ۹۵۶۳۵۵۶ رمک ۸۱۳۳۵۹۵0 ,500۲666 8۵۶63۲۵ لعزامم۸ ۵۰ ماع 500۲۳ ۵۶ ۷۵۱۷ما 8۲۵۵ 2۳۵ ۲۵۹۵۵۳۵۲۵۳۳ 68 1۳۵1۶ ۳۵۲۹۵۳۵۱۲۷ 300 ۱۹۵۱۱18۵۳۲۵ ۴۳۵3۵۳۵۱ .(2013) ۱۷۰ 8300۶ ۱۷۶ ۸۲۳۵۲۶ ۱۷.۶ ما۸ 5 ۴٩ |0۲۳۵( ۱۳1۵۲۵110۲۵۱ 017۳6۲۵۳۵5۰ 6606۲ 300 ۸۵۱310۳۶۳۵ :1206۲5 1۱۳۱۷۵۲۹۷ -ع 1۳۲۵۷۵۳ ۱۵۷۵۱۲۷ 6۵۳۶۲۵۲ 80۱۱01۳8 .(2021) 8۰ رکه‌ااعاف ۷۵200672-2 ۵۸ ریک ,6۲۵-۱۵۲62 ۲30 ۲ م۸ 8۵1۵۱۱۳8 0۶ |0۲۳۵( 6۳۳۵3۵۹۰ ۵۳ ۲۵۱۵ ۳۵۵1۵18 1۳6 :۵006۲1665 5۳۵۵۵۱۳۵8 ۳۴ ع6 1۳۱ ۵۵-۵۱-۲(۰) ۱۳۷۵۳۲۵۲۷ ۵۵۲۹۵۳۵۱3۷ ۱۵۵ ۲۵۷۶۵۵0 1۳6 .(2008) 8.۵۰ ۱۷۲۲۵6۵۶ ۲.۲۶ رقاو۲0 0 ۲ ۵۲۵۳۵۶ :۳۵۵۲ ۵00006۲۵6 0065 (2010) 1 ,0۵08۲60 رک رمععهد۲ 6 606۲1۵۲۵ 300 ۱۵۷۲۵ 1۵۲ ۱۵۷۵۱۲۷ 300 ۵۳۲۳۳۵۳۳ 1۳۳۷۵5 ,531151301100 رکاا۳۵۲عط 6 ۴۲۵۱۵۱۱۳8 200 ۱۳۷۵۹۲162۵11۳8 .(2013) ۴۰۰ 6۳33۲۳305 ۵۵160۱ ۷.۶ ,06۲3۳۶۳۵۳1۵۳ :1 ع۴396) ۵۷۵۱۷ ۲10۵۲ 300 1۲۵9 ۰۳۵۲۹۵۵۱۷ ۲۶۵۲۵۲ 6۵۳۷۷۵۵۳۵ ۸۵۱۵10000 7۲ ۲۵۷۵۲۳۵ ,۹۵۲۳۹۶۵۲ ,۴۵۲۵۲۷ 60 ۵۵۷۱۵۵8۵-825 200 کع ۵۵۱۳6 ۴۳۳۵۵۲۵۳۵۶۲۵۱ 835 ۵۲30166۰ 3200 1۳۵۵۲۷ ۱۵ ۵۲۱205 ۱۵۷ :۵3 ععزاا۱۳۵ 6ام ۱۱ .(2008) ۲۰۴۰ ,63۲006۲ ۲۵۱۵11050 1۳۵ ۵۲ 0۷۵۹6۵1100 ۸۵۵ (2011) ۸ ۱۷ 865۳۵۲۵ ب ر.ظ زا6۱۵0 0 1۲۵۱۲۶ ۳۵۲۹۵۳۵۱۱۲۷ ۵۳۷۵۵۵ ۸۵۱۵110۳۶۳۵ 1۳۵6 ۱۳۷۵۹362۵1108 (2016) 8۰ رزاه ۳۵۲2۵ 6۳۵۱۵۵۲۶۲ 6۰ ,0۴۳۱6 1616601۳۷۳1۵1۵0۵ |8300 ۵۶ اما ۲10۳۵۲ ۲۳۵ا ۱۳۵۱۱۱6۵۳۲۵ ۴۳۵۵۳۵۱ 5 ۱۵۵86۲۱۵۲ ۵۲ ۵۵0۵۲1۳۵۳۲ ,۴۲۵۷۲۵0۳ ۷۵۳۵۲ ۵۶ ۱۹۳۳۲۵ ۱۵2۱۵۲ رکافع1۳ ۷ ) ۱۵ 1۳۵۳ ۵۲۵ ۵۵۲ 0ف از ۷۷۷ نع ععزاا۵ ۱۵ ۴۳۳۵۹۵۵۵۱ .(2012) 0۰ ,60۱6۳۵ از 300 1۵۱۱186۳۲6 6۲۳۵۹۵۳۵۱ ۵۳۷۷۵۵۳۵ ۲۵۱۵0۶۳۵ 1۳6 .(2010) ۴۳۰ ,۴۳۵۵۲ ۱۷۰۶ 60۱03۳۷۵۲۶ )۳۵۲۹۵۳۵۱۲۷ 300 ۲۳۹۷۳۵۱۵۵۷ اهاصزاع ۱۹۳۵۳۵۵۰ ۱۵ ۷۷۵۲۵۲۶ 1۵۵۹۲۳۵۱ ۵۳ 0۵۲۲۵۲۳۳۵۵۲۵ 1۱6 ۳ ۳3۲۵11۳8 8۲660 0۳ 21۲۵0 1۳6 (2016) سا 23۳60 ,۱۷۰ رازه530 رگا را53۳۷ ۲۵۱۵۱ 5 ۵۶ ۸۶۹۵03100 506011616 ۵۶ 60۶۵۲۵۳۲۵ |۵ ۱3۵300 ۲دک ۵ 0106۲۹ 500۳۶5 ۵۳۷ 1۵ 4 1۳6 :۳۵۲۵1۱۳۵ 8۵۱۵110۳۶۵0 (2008) ۱۰ 0۲۵۱۵۲۶ ر7 1۳3۷38۱1006 ,6 اازعل۸ 0 ر[ ۲۵۶۲۵۲۳۵۵ 16 0۶ 0۲۳۵۱ ۱۵1۵۲۵1۵۵۱ ,۵۵۲۲۵۲۲۵۲۵ ۵۵۵ ۵۵ ۳۷۵۹۲ 3200 ۱۳۵۱۱۱6۵۳۲۵ 6۲۵۵۵۱ ۵۶  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با ۷ م6۲3۱ 0۵۳۷۷۵۵۵ 8۵۱31100500 1۳6 .(2018) ۲۰ ,۱۷۵۶۵۵۲ ۱۷۰.۸ ,۱۵2۳۵0 ۲۷۵۳۳۵ 0 ۱۷۵۱۵86۲۵۲۲ 500۳۶5 01۷۰ ۹۵5۳۳ ۱۵ 8۲۵۳۵۶ 500۳۶ 1۵ ۷۵۱۹۷ما 6۵0۳۶۳۵۲۶ 300 0۱۳۳۵۳۹1۵۳۹ ۰ ۳۵3۲۹0۱ 300۲0300۰ ۲۵۱۵10۳۶۵ ۸ :۳۵۳۵8۵۵۳۲ ۱۷۵۲۵۳۵8 .(2019) یک ,۲۵۱۱۵۳۹۵ 40 وااه۲م5 ۵۳ 63560 5۳۷۱۵5 060510۳-۳3۳8 05106۲ .(2010) .۸ رز۵ع۲۵۱۷۵ ریک راعا۸2 ولا ,13230 ۰[ ۱۳] :9-24 ,(3)36 ,۳۵۲۹۵۵۷6 ۱۷3۵38661 ککعزا8 ۵۳ |0۲۳3 ۴۵۳۵۵۱۱۳۵۵۶۱۹۰ ۱۳۳۵۱۱۱8۵۳۵ ۴۳۳۵1۵۵۵۱ 300 کاا1۳۵ ۲۵۲۹۶۵۳۵۱۷۲۷ 6۵۳۷۷۵۵۵ ۱۳1۵۲۲۵۱۵1105۵ .(2014) 8۰ ,۴۵۳ 8۵۶۵2۲۱ 200 ۴۲۷۵۱۵۵۵ ۵۶ 0۲۳۵۱( ۱۳۳۵۲۳۵11۵۳۵۱ ۱۳۵۱۵۰ ۱۵ 16366۲5 5600002۳۷ ۷ 2300 53115۳361100 ۵۳۷۷۵۵۳۵ 8۵۱31100۶0 1۳6 .(2013) .ل راقط 130 2 ,531۲۳۵0 یک 6۳۵۲ ۵۶ 0۲۳۵۱( 8۵۵۵۷6۱۱0۵۲۹۰ ۲۳۵۳۵۱۵ ۱۵ 63۲۵۳۲۶ ۹۵۲۲ ۳۵۲۵|۵۵ ۵۳۵ ۵۵۲۵۹۲۵ ۷۷۱۲۳ 5 835 0۲ 0616۲۲۱۳۵ ۵۳ 5۳۷۵۷ .(2015) ۲۷۰ ۸۲۳۳۵۵۶ ۱۷۶ ,)02۳0 ۳۵۲۵۳۵۵۱ رت ۴۱۵۲۵2۲۳۵۶ 500۲۲1 ۴۱۵16۹۰ 200 8۲۵۵۵۶ 500۳۶ ۵ 1635 |3 ۱131100 0۶ اعلعا ادا ۸۳۱۵۲۵۶ 40 1۳۵۳۵۶ 6۲66۳ (2015) .۸ ,۲۱۵۶۳۵۳2۵۲ رمک زا131۵ ,۱۷۰ ,۵۲۱۳1۵ راک راصاع ۲۵۹۹ ۴۳۵۵۵9۵۵0 ,8۰ ۱۷3۵۱۵86۲۱۵۲ 8510655 0۳۲ |۲2 ول 00۵۹۰ 60۴زا ۵۶ 6۳۵3100 1۳۵ ۵ 8۵۱۵ 1۶5 ,۱۳۳۵۱۵ ۴۳۵۹۵۳۵۱ رکاا۲۲۵ ۲۵۲۶۵۳۵۱ ۵۵۳۷۷۵۵۵ کمزای ۸۵۱3100 .(2016) بل رععا ربظ ,۴۱۳۳ 1 ۵۲۵3۱ 1۳ 0۲1۵131100 10۵۲ 300 ,۱۷۵38660 56۳۷۲۵ ,ق ۱۷۵۲۵۳ ۱۳1۵۲۳۵۱ 0 ۱۳۶۱۵۲۱۲۵ 1۳۵۲5 ۲۵۲۶۵۳۵۱۷ ۲۹30۵۲ ۲۵۷۷ .(2018) یک ,۲۵۱۱۵۳۵0 ۵ ۵ ,۴۱۳ رانک ,۴۱۳۳ |۱۱۳۵۲۵۲1۵۳۵ ,1۷065 8510655 ۵۳ ۵۵۱۵ ۱۵۵۵۲۵۳۵ 1۳۵ :۱۵۵۷۹۳۷ م5۳۵6 60۲۲۵۵ 1۳۵ ۱۵ ادا 0 ۲۵۱۱ ۳۲۵۳۲۱۲۵ :76۲۹6۷ ۱۵۷ ,رع ۳۵۲۵۳ 0۲ دام ۲۲۱۳۵ .(2017) 6۰ ,ع ۸۲۳۶:3۲۵۳ ۵۸ ۲۳۰۶ ,۵۲۱۵۲ ,۱۵۷3۵۱۷ 56۳۷۱۲۵ ۵۵۲۹1۵00108 1۵ 300۲036 ۵۳۵۲۲ / ام ۸ .(2001) ۴۰یا 000۹۳8۵ ۷۶ بععا 0 200 0۵۲۹۵۳۵۱۱۲۷ 6۲۵۵۵ راا1۳۵ 06۲۹۵۵۱1۷ ۵۳۶۳۳۵۲ ۵۴ ۲۵۱۵10۶۳۵ 1۳6 .(2010) ۷۰ برصنا 0 6 ۳۲۵۵۲۲ ۵۶ 0۲۳۵۱( ,0۷6۲۹ 83۳65 ۷۱060 300 1۵۷5 ۵۳ 5۳۳۵۷ 6۲۵۱۳۲۵۱ ۵۳ :۱۵۷۵۱۷ ا3عل0 1۵ ۱۳۵۱۱1666 6۳۳۵3۵۳۵۱ ۸00۱۷۱۳8 :۵۵86۲5 1۵۳6 ۵۶ 1۷۲۵۵۷ 1۳6 .(2004) ۵۰ قاطا | 6۲۱۵31۵۳۵ 200 1۳۲۵|۲۶ ۱۷ ۵۲۹۵۳۵م 0۵۳۷۷۵۵۳ مزای ۸۵۱3100 .(2015) ۲۷۰ ,صهاعدطط۸ .لا ,۱۷۹۵۵۶۳۵۵0۵۲ |۱۳۵۲۳۵11۵۲۵ ۳۵۷۶۲۳۳ ۵۲۳۵۱۵۷۵۵۹۰ ۲۵3۲۵۳۵۳۲۵۱ 130۲2 ۵۵۳۵ ۵۲۳۹۵۶۲ ۲۳۵ا۶ 6 0ععز۱۳۳۵۱۱ عع ۴۲۵1۵۳۵۱۱۵۱۱۱8۵۱ ۵۶ ۲۳۵۵0 1۳6 .(2016) ۱۷۰ رفا0۲۵ 8۰۶ ۱۷۹۵۳۵۳۳۵۵۶ ۱۷۹۳۵۳۳۳۵۵ .87-78 ,(2)3 ,05۷۳۵۱۵۵۷ 60031100۵ ۵ ۲۶62۲ لمعزامم۸ مکاا1۳ ۲۵۲۹۵۳۵۷ "ق5060 ۱ وا5ع 1۳ ۱۷۵51۵۲ .(65 8۲306 ۱۳۹۷۳۵۳۲۵ ۱۳۵۵ :5۳0۷ 356ع) اما 510۳۵۲ 200 ۱۳۳۵۱۱۱86۳۵ ۰[ ۱ [] ۱۳۱۷۵۲۹۱۲۷۰ 65130 |83 ۸۵ 55130 ,۱۷1۵2۵86160 8510655 63:33 ,۱۷۸۵۲۵1۳8 0۳ |۵۱ 0۲۳ل ۱۵۷۵۱۷۶ ۵۳۶۲۳۳۵۲ ۷۷۳۵۳۲۵ .(1999) ا.8 ,01۷6۲ تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با ۲ کاع 2۲۲ 1۳6 .(2020) ۱۷۰ .2 ,5300 8 ۵۰۱۰ رقلز۵ ۸۱۳۳ 06 .۸ ,۲۷۵۳۵۵ ,8۰۸ ,01۳۵ عاد؟ 2116۲ 200 ۲۵۲۱۳۳1۲۵10۳ ۳۵۲۵۳۵ ۱۳1۵8۲211۳8 ۵۷ ۱۵۷۵۱۹۷ 010۳۵۲ 200 531151300100 + ۱ 56۲۷۱۵5 |ع1۲3۷ ۱۳۲۵۳ ۵۶ |۳۵۵۵ ۳ ۳۵۲۵۳۵ |۵ 1۳3011100 1۳۵ ۱۵۲۵ 56۳۷۲۵ ۱۳۳۵۷۵۱۷۵۳۵۶۶ ۴۵0۳۶۳۵۲ ۵۶ ۲۲۲۵ 1۳۵ .(2019) .۸ راع ۲۱۱۵2۵ .8 ,۷۵۵۹۵۶۷ 2 باف۸ 8۵۳۳۳۵۲۱ ۰[ ۱۳] :93-108 ,(11)54 رکعز0 5 ۱۵۳۵86۲۵۳ 500۲1 ۴۱۵1۳۱۳۵۰ 500۳۵ ۵۶ ک6ا/5 5۳۵۵۵۱۵8 85 .(2020) .۸۵ ,۵۲۳ ۸8 ۱۷ ,ما۱۵ ۵۰۶ ,8۵۳۳۳۵ ۱۷۶ ۵۳۳۳۵ ,۳۷۰ لا ۵۶ ,8۵۳۱0 7 :83066 ۵۳۶ ۲۵ ۳۱۵۳۵۵۱۳۵۲۲۵۲۳۳۵ 200 ۷۵۱۲۷ما 510۲۵۲ 6۵۳۷۷۵۵۵ ۸۵۱۵10۳۶۳0 1۳۵ 0 ,۱۷۵۲۴۵۲ ,ر۷ع۳۳۵۱۵ع1۵ :۱۳۵۳۵۷۵3۵۵ ۵060 ۵۶ ۵۲۳۵۱ ۲۵۲۶۵۵۷۵۰ ۱۳۵۳۵۷۵3۵۵ ۵0060 ,۷3۳۷3۵ ,۱۷۱۵۳۵۶ 5660 ,1۳۵05131100 ,1۳۵۵۲65 ۳۵۲۹۵۵۱۳۷ .(2020) 0.۳0۸۵۰ ,رققا 5۳ ,0.۳ ,5۳2 ,۱۳۳۵۷۵105 ۲۲۳۵۵۵۲ .(2009) ۱۰ ۵۰ ,۲۱۵۹۹605 8 رل ,5۷3-8550 رگا ر5اع ۳۵۷۷ ریگ ,5۲۱۳۵۱۷۵۹۵0 39-1 ,(73)1 ,۱۸۵۲۵1۳ ۵۳ |0۲۳۵( ۲۵۳۲۳۹۰ 5106 300 رع 30۷6۲51۳ 0 ,۲۳۵۵5۳۳8 ,رع زانط .(2015) ۰۷/۰ ,۲۵۱۳۳۵۵۲ رع ,۲۷۵۳۵۵۲۹۵0 وال ما8۵ .6 ۱۷۷۵00 790-5۰ :(43)6 ,50606 0۳۱/۵۲۵3۳8 ۸306۷ 0۶1۳۵ 0۲۳۵۱ ۱۵۷۵۱۲۰ 0510۵۲ ۶2۲۵۲ 0۳۵۹۳۵ 5 0۴۴ انا اهع۲3م 1۳۵ ۵۵ ۲۷۱۵۵۳۲۵ .(2007) بک6 رها ,۲:۵ ,ق۷۷۵۵ رک ,۷۷۵۳8 0۲۳۵۱( ۲۵۵۶۱ دزی۸ ۲۳۱۳۵۰ 300.۱۵10۱300 ۴۵۳۵ ۲۱۵۳۵ ۵ عافد 66 0ععز۵۱ 1۵ 6۳۳۵3۵۵۱ 585 061۷۵۵۲0 8۵۱31100500 .(2021) :۸۵ ۷۵2۵0 ۱۰8۰۶ 02۳۵۱۶ ۳۵۲۵۳۵۵۱ ۴۳۰ ,۷3۵2030 ۰ ۵۳۵۵۲۶ 500۲۶ ۵۶ ۱۵۷۵۱۷ 1۳۵ ۷۱۲۳ ۵۲۵۵۵۲۶ ۵۴ کعاعد ۳ |۵۳۳۵ 1۳6 300 ۳6۳۲۹۵۵ جه 32560 ۳۳۵5 کامرو رک اه 300061 اند وم 5۵۵ عط) صنداوم 05 00۳5٩ ۵۶ کتعصماعتته حل م1 0۳00 آعومص ما کز بوفحی عنطا غم عومجم ع165 6۰ص مدمنامصه هستهنموعصد ۶و غامد عطا عنم کاصعصوصصی بتلفدم عم ۵۳ 02860 512051 156 مطجو‌عوع۲ لمدمناداعمومیمی لصه عبخاموععل کز #مطاعص لجع 1656 85 عامصسد5 لدعناعتاهاد عط1 .ک0 00 کام50 ۶و کعصهماعته لد کز حون کنط ۶و ماعلا م00  تببین مدل وفاداری به برند محصولات ورزشی بر اساس مولفه های شخصیتی با ,و۵05 صمناعلامی حاعله 0هه 357 علطد1 ص2ع2/0 ۵ مناد غامد ۵ والهلرمآ +عصعد02 ,(2010) شا روط کعحتفصدمناکعا0 بوماصع 10 تنلهمو 805 () ععطععنلاه نصا لمدمتامسط کعبعنی-روس 200 ,(2005) بله کع نصمه‌حقط 8۳۵۵۹5 0 00۳۵۰ ۷۷۵۲۵ بخنانطاهناه< فصه صنفنند ععمطام علهی اعملنآ خصزمم-6 ه وصندتا ۳۳۵1۵0 3۳62780 0صه ۶۲ کزکماسگ1 -وکع تاک برط عاعل که نتمموومد عطا عامع ناک دز عط عصنصعاعل ماک 0.05ک2 16۷۵1 خصعه‌کنصوند عطا که دعععطاومچط طاصند6:ع1 1۵۳ 1651 600200 هه هستاعامص صمناهنوه لسه5 بط دروم1 ۵۶ علمد وصنادن۵ 1 5 (7/05ه) 50۶۳۵۲۴ کورلهمه 5006 06و1۳ 156 501236۰ و5855 هطزکت کزدااهمه لد ۳۷۴۵ع منطعدمنه1ع۳ خصی‌گنمهند ج ک۵ عمعطا معط مد کزوتحلقصه 1022 1۶60۰ ۰( ) رما الم امد هه امس هد امععنه اند نموم که حدمزعصعصنل وه عع0ععنا[ع از هدمنامصه 666 منطعصو‌ناعاه+ عبجتنعوم فصه خصی‌گنصهند ۵ عز ع۳عط1 له ۳۵۲۷۵۵ مصنطعصمنها۲ خصه‌گنمهند ۵ که عمعطا رمعل۸ .(۳<0.05) جلدرما +عمصماعه ۲و ععدمعزااهاصز لمدمنامسه فصه کننا‌عد امععنده اند اونلفدم‌کعم ۶ه کدمزعصعصنل کانه هدعم عمتسکه‌ع 01۳ آعومم عطا ملنهسنط .(0<0.05) د+عمهماعنه 22005 م5 7۳ کقط 602160 ععمععنااماصز آهدمامصه طلخذم لدهوم1 +عصماعتنه 02000۲ کاخ500 60 کانه 06750۷ 066 منطعدمنها۵ عطا عجعهعص ۵ #ععت 06 ی فصه + عاطهامعد

هدف پژوهش حاضر مدل یابی وفاداری به برند در مشتریان محصولات ورزشی بر اساس مؤلفه های شخصیتی با نقش میانجیگری هوش هیجانی می باشد. روش تحقیق توصیفی و از نوع تحقیقات همبستگی بود. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه مشتریان محصولات ورزشی می باشند. نمونه آماری با توجه به جدول مورگان 357 انتخاب گردید و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه-های مؤلفه های شخصیتی مصرف کننده که توسط لین (2010)، وفاداری مصرف کننده به محصولات ورزشی خوارزمی و همکاران (١٣٩3)، هوش هیجانی برادبری - گریوز (2005)، با مقیاس پنج ارزشی لیکرت مورد استفاده که روایی و پایایی آن ها مورد تأیید قرار گرفت. برای بررسی نرمال بودن داده ها از آزمون چولگی و کشیدگی و برای فرضیه های تحقیق از آزمون همبستگی پیرسون، در سطح معناداری 05/0P≤ و برای تعیین نقش میانجی وفاداری از الگوسازی معادله ساختاری و تحلیل رگرسیون میانجی با استفاده از نرم افزار 22SPSS و نرم افزار تحلیل ساختارهای گشتاوری (AMOS) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها نشان می دهد که بین تمامی ابعاد ویژگی های شخصیتی به غیر از روان رنجوری با وفاداری محصولات ورزشی رابطه معناداری وجود دارد (05/0≥P). بین هوش هیجانی و وفاداری مشتریان ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد (05/0≥P). همچنین بین تمامی ابعاد ویژگی های شخصیتی به غیر از روان رنجوری با هوش هیجانی مشتریان محصولات ورزشی رابطه معناداری وجود دارد (05/0≥P). نهایتاً مدل اندازه-گیری ویژگی های شخصیتی با وفاداری مشتریان محصولات ورزشی با میانجیگری هوش هیجانی از برازش قابل قبولی برخوردار بود و می توان از آن برای اندازه گیری ارتباط مؤلفه های شخصیتی و وفاداری مشتریان محصولات ورزشی استفاده کرد.

473714

واژگان کلیدی: فرهنگک یادگیری الکترونیکی, پذیرش فناوری اطلاعات» مدیریت اجتماعی ارتباط با مشتری (/56738)» ودنآ صوناه‌طان۸ کصمصصم) عنخهمی عط ام کصصع عطا هلت معاس‌طخطعنل علعه مه عم صه وز کنط7 مصقطداع و بوانکه‌خستي م202کگا وضو ۳ از انوع0 برعطا که ود0ا1 که صعطاه از از مدای وه 0۳6 کنطغ م1 0ل ما کعطاه انصصوم طعنطای ر(/0 .4 / وج حرط /کععصع نا روصم هی // 0 ) .هت مه از عق ۵۳ ۳۵7 توصه صز از عمعصقا انصی روط  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار .../ میثم کیوانی و همکاران /۶۰ روند تحولات جهانی با محوریت توسعه پدیده فناوری اطلاعات در حال گسترش است. برهمیناساس» هم‌زمان با تغییرات سریع فنون و مهارت‌ها و ظهور پدیده‌های نوین در فناوری اطلاعات و تأثیر آنها بر شیوه‌ها و روش‌های زیستن» فرایند آموزش نیز متحول و دگرگون شده است؛ بنابراین» باتوجه‌به اینکه دنیای کسب وکار رقابتی قدرتمند کنونی به‌سرعت در حال تغییر است» شرط پیشی گرفتن از سازمان‌های رقیب» برتری در نیروی انسانی و لازمه آن» توانایی سازمان در آموزش مداوم کارکنان خود است؛ زیرا واقعیت‌های موجود نشان‌دهنده آن است که روش‌های سنّتی بیش از این پاسخ گوی جهان متغیر و متحول امروز نیست (پاول او همکاران» ۲۰۱۵). شرکت سیمان شرق یکی از شرکت‌هایی است که.ذر سال‌های اخیر همواره تلاش کرده است تا از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی مختلف به‌منظور ارائه خدمات به مشتریانش بهره‌مند شود. باتوجه‌به چشم‌انداز سازمان درزمینه دست یابی به رشد و سودآوری پایدار این سازمان به استقرار سیستم /5213 اقدام کرده است؛ اما تاکنون به‌دلیل اینکه کارکنان یادگیری مناسبی نداشته‌اند» بازدهی سیستم فوق‌اند ک بوده و نتوانسته است اهدافی را که سازمان ازطریق آن دنبال کرده است» تا حد قابل‌قبولی محقق کند. اعتقاد مدیران سازمان دراین‌باره آن است که نبود فرهنگک یادگیری فناوری‌های جدید باعث شده است تا کار کنان نیز تمایل چندانی به یاد گیری نداشته باشند. همچنین» این امر باعث شده است تا سازمان به‌منظور کاهش چالش‌های استقرار 5۳1436 در درون خود. به‌دنبال الگویی باشد که فرهنگ یادگیری الکترونیکی در سازمان را افزایش دهد و ازاین‌طریق بر چالش‌های فرهنگک یاد گیری الکترونیکی فائق آید و از قابلیت‌های فرهنگت باد گیری الکترونیکی: فرهنگ به‌معنی ساخت معناست؛ به‌طوری که افراد این معنا را ازطریق تجریه» تفسیر» تفکر و تصوراتشان می‌سازند. یادگیری الکترونیکی از فناوری اینترنت به‌عنوان روشی برای بهبود دانش و رفتار استفاده می‌کند. همچنین» به آن به‌عنوان یادگیری برپایه وب» یادگیری آنلاین» یادگیری توزیع شده» آموزش توزیع‌شده یا یادگیری مبتنی‌بر اینترنت اشاره می‌شود (رویز ۲و همکاران» ۲۰۰۶). یادگیری الکترونیکی مزایای بسیاری دارد؛ ازجمله قابلیت اجرا مقرون‌به‌صرفه‌بودن» سرعت دسترسی به اطلاعات به‌روز و امکان با دگیری مشارکتی که در آن تعاملات بین یادگیرند گان را می‌توان برای بسیاری از فراگیران در همان زمان در دسترس قرار داد (کالا و همکاران» ۲۰۱۰). آموزش از راه دور روشی برای آموزش است که شامل ۵ عنصضر اصلی است :که عبارت‌اند از: جدابودن یاددهنده و یاد گیرنده» تأثیر یک سازمان آموزشی,» استفاده از رسانه فنی برای برقراری ارتباط و امکان دست‌یابی به اهصداف آموزشی و اجتماعی (چویی؟ ۲۰۱۷). یادگیری الکترونیکی» جدیدترین شیوه از سیر تکاملی آموزش از راه دور است (لی» ۲۰۰۶). پژوهش‌های تفسیری در حوزه یادگیری در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ از زمانی آغاز شد که پژوهشگران رویکرد خودرراآ از فرد گرایی و تبیین نشانه‌شتاختی موفقیت و شنکست یاد گیری».به شناخت شباخت‌ها و تفاوت‌هنای افرهنگنی میآن خانه و محیط آموزشی تغییر دادند و استفاده از فناوری‌های آموزشی نظیر یادگیری الکترونیکی» خود به ایجاد فرهنگی  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار .../ میثم کیوانی و همکاران /۶۱ خاص منجر شد (لوی! ۲۰۰۱)؛ ازاین‌رو برای دست‌یافتن به پیاده‌سازی فناوری‌های نوین مدل فرهنگ یادگیری توسعه فناوری اطلاعاتآباعث ایجاد پیشرفت درزمینه‌های مختلف ازجمله امور مالی» تجارت» بهداشت» آموزش شده است؛ ازآن‌رو» آموزش‌وپرورش به‌سرعت رشد کرده و موجب پذیرش یادگیری الکترونیکی شده است؛ بنابراین» ادغام آموزش و فناوری به‌عنوان وسیله‌ای قدرتمند برای یادگیری شناخته شده است (الفراهات و همکاران؟ ۲۰۲۰). در انگلستان» ۹۵ درصد موسسات آموزش عالی برای پشتیبانی از خدمات آموزشی خود روش یادگیری الکترونیکی را به بنابراین» هر فناوری بهتر است باتوجه‌به مختصات فرهنگی گروه‌های مخاطب در نظر گرفته شود؛ چراکه هدف فناوری ب رآورده کردن خواسته‌ها و نیازهای مادی و غیرمادی گروه‌های هدف است. آموزش الکترونیکی نیز باید باتوجه‌به نیازها و خواسته‌های مادی و غیرمادی گروه‌های مخاطب مورد توجه قرار بگیرد (لیوا ۲۰۱۹). متغیر پذیرش فناوری اطلاعات: فناوری اطلاعات با مسائلی مانند استفاده از رایانه‌های الکترونیکی و نرم‌افزار سروکار دارد تا تبدیل» ذخیره» حفاظت» پردازش,» انتقال و بازیابی اطلاعات به‌شکلی مطمئن و امن انجام پذ یرد (اکبری» ۱۳۹۷). طبق مطالعات قبلی» رابطه معناداری بین گروه‌های عوامل اجتماعی و قصد پذیرش فناوری اطلاعات وجود دارد (وبر و کافمن1 ۲۰۱۱). این یافته نشان می‌دهد رفتار پذیرش فناوری اطلاعات عضو در گروه تحت ‌تأأثیر دیگران در همان گروهی است که قبلا فناوری رای9/ل9 پوااند ابر پکیلاه "یت تعامل اجتماعی و فرهنگک یادگیری را متغیر مدیریت ارتباط با مشتری اجتماعی: عبارت است از مجموعه گام‌هایی که به‌منظور ایجاد» توسعه» نگهداری و بهینه‌سازی روابط طولانی‌مدت و ارزشمند بین مشتریان و سازمان برداشته می‌شود. مدیریت ارتباط با مشتری به سازمان کمک می کند به‌شیوه‌ای سازمان‌یافته ارتباط با مشتریانش را مدیریت کند و به‌این‌شکل» اهمیت یاد گیری متنوع شیوه‌های ارتباط با مشتری را با استفاده از الگوی فرهنگک یادگیری دوچندان می کند: قنبری و کریمی (۱۳۹۶) در مقاله‌ای با عنوان «بررسی تأثیر آموزش 107 بر پذیرش اثربخش فناوری اطلاعات» نشان دادند بین کار کنان آموزش‌دیده و کارکنانی که آموزش ندیده بودند» در ۵ متغیر پذیرش فناوری» تفاوت معنادار وجود دارد. براساس تحلیل داده‌ها همه روابط بین متغیرهای ساختاری گروه آموزش دیده باتوجه‌به تأثیر آموزش مثبت و معنادار به دست آمدند و باتوجه‌به شاخص‌های برازش» ساختار پذیرش فناوری گروه آموزش‌دیده دارای برازش مناسب بود و حیدریه و مصطفی پور (۱۳۹۵) در مقاله‌ای با عنوان «یک مدل مفهومی برای پذیرش سیستم مدیریت ارتباط با مشتری 8 در شبکه‌های اجتماعی» بیان داشتند که این پژوهش با بررسی چند مدل مفهومی پژوهشگران» درزمینه پذیرش  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار .../ میثم کیوانی و همکاران /۶۲ فناوری و باتوجه‌به نظریه‌ها و تئوری‌های منتشرشده دراین زمینه» به ارائه مدلی بومی‌سازی‌شده در پذیرش فناوری 5601424 در بانک‌های ایران پرداخته شده است. به‌این‌منظور» با مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای و با استفاده از پرسشنامه» عوامل تأثیرگذار در پذیرش این فناوری در ۳۰ بانک ایران بررسی شد. نتایج پژوهش به ارائ مدلی مناسب برای پذیرش فناوری اردلان و همکاران (۱۳۹۴) در مقاله‌ای با عنوان «تحلیل رابطه فرهنگک سازمانی براساس مدل دنیسون و پذیرش فناوری» بیان کردند که نتایج نشان داد فرهنگ سازمانی براساس مدل دنیسون بر پذیرش فناوزی ازسوی کارکنان موثر است. باتوجه‌به شاخص‌های نکویی برازش» مدل مفهومی پيشنهادشده معتبر است و قابلیت به کارگیری در جامعه موردنظر نجفدر و همکاران (۱۳۹۱) در مقاله‌ای با عنوان «بررسی تأثیر عوامل موثر بر پذیرش و کاربرد فناوری اطلاعات براساس مدل دیویس» بیان کردند که پذیرش خدمات مالیات الکترونیکی ازسوی مودیان مالیاتی با متغیرهای سهولت استفاده از خدمات اینترنتی» سودمندبودن استفاده از سیستم اینترنتی» دسترسی به امکانات فناورانه و ویژگی‌های جمعیت شناختی مودیان رابطه مثبت و مستقیم و با ریسک استفاده از سیستم اینترنتی رابطه معکوس دارد. صفدری و همکاران (۱۳۹۰) در مقاله‌ای با عنوان «بررسیعوامل انسانی موثر در بهکارگیری فناوری اطلاعات توسط مدیران» بیان کردند که نتایج این مطالعه نشان می‌دهد.عوامل انسانی.(ادراک و تصمیم گیری) از مهم‌ترین عوامل در به کار گیری فناوری اطلاعات است که مدیران ارشد شازمان‌ها و کارشناشان امر باید به جنبه‌های مهم عوامل انسانی و عوامل تأثیرگذار بر آن توجه کنند و درصدد مرتفع کردن آنها باشند. کیان و عطاران (۱۳۸۹) در مقاله‌ای با عنوان «واکاوی فرهنگک یادگیری الکترونیکی در دانشگاه‌های ایران: یک پژوهش نظریه‌مبنایی» بیان کردند که پژوهششان درصدد فهم فرهنگ یادگیری» به‌عنوان بازنمایی از برنامه درسی تجربه‌شده» در فضای یاد گیری الکترونیکی دانشگاه لزان اس ۷۳ حسینجانی (۱۳۸۹) در مقاله‌ای با عنوان «نقش یادگیری الکترونیکی در ارتقای آموزش منابع انسانی در سازمان‌ها» با بهرهگیری از پژوهش بنیادی و توصیفی و براساس منابع» به بررسی نقش و کاربرد یادگیری الکترونیکی در توسعه و سولانگری!(۲۰۱۸) در مقاله‌ای با عنوان «عوامل موثرابر استقرار فناوری‌های اطلاعاتی جهت یادگیری الکترونیکی» بیان کرد که توجه به فرهنگک سازمانی» زیرساخت‌های اطلاعاتی» منابع مالی و به کار گیری مناسب فناوری نقش مهمی در گوآو همکاران (۲۰۱۷) در مقاله‌ای با عنوان «تأثیر عوامل خارجی سازمان بر پذیرش فناوری مدیریت ارتباط با مشتریان اجتماعی» بیان کردند که توجه به نوع فناوری» زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و حمایت از شبکه‌های طراحی مدل فرهنگک اد گیری الکترونیکی درجهت پذ برش فناوری اطلاعات و استقرار 520143 .../ میثم کیوانی و همکاران /۶۳ گاتانی ۲۰۱۶(۱) در مقاله‌ای با عنوان «یک مدل بررسی پذیرش و به‌کارگیری یادگیری الکترونیک» بیان کرد که توجه به هنجارهای ذهنی» سهولت استفاده» سودمندی استفاده» کیفیت سیستم» تصور از سیستم» زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری نقش مهمی در پذیرش یادگیری الکترونیک در سازمان‌ها دارد. الخارانگ"(۲۰۱۴) در پژوهشی با عنوان «عوامل موثر بر پذایرش یادگیری الکترونیکی در سازمان‌های دولتی) بیان کرد که توجه به فرهنگک سازمانی» مقاومت‌نکردن دربرابر تغییر» توجه به نوآوری‌های سازمانی» نگرش‌های فردی و مدیریتی نقش مهمی در پذیرش فناوری‌ها برای یاد گیری الکترونیکی دارند. طی بررسی‌های به‌عمل آمده در پیشینه نظری و تجربی پژوهش‌های داخلی و خارجی مشخص شد که بیشتر پژوهش‌ها بر عوامل موئر بر پذیرش فناوری‌های اطلاعات متمرکز شده‌اند و از دید فرهنگک یادگیری توجه چندانی بدان نکرده‌اند و ازسوی دیگر باتوجه‌به نیاز مبرم این شرکت به الگوی مناسب فرهنگک یادگیری الکترونیکی» در پژوهش حاضر بدان پرداخته شد که نتایج می‌تواند بدیع و نو باشد. این ابعاد و مولفه‌ها که ازطریق تحلیل محتوای پیشینه پژوهش نگزش فزدتی الخارانگ (۲۰۱۴) فرهنگک یادگیری نوتن و الیس (۲۰۰۶)  طراحی مدل فرهنگک اد گیری الکترونیکی درجهت پذ برش فناوری اطلاعات و استقرار 520143 .../ میثم کیوانی و همکاران /۶۴ در این پژوهش» برای تلفیق داده‌های کیفی و کمّی از روش تلفیقی اکتشافی متوالی» طبق مدل ایجاد طبقه‌بندی با تا کید بر داده‌های کیفی استفاده شد. همان‌طور که مشاهده می‌شود» شکل ۱ مراحل اجرای پژوه ترکیبی (اکتشافی-متوالی) با اولویت داده‌های کیفی را نشان می‌دهد؛ بنابراین» می‌توان گفت که این پژوهش ازنظر هدف کاربردی است و ازنظر فرایند انجام کار» جز پژوهش‌های توصیفی از نوع اکتشافی است. در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته به‌منظور شناسایی مهم‌ترین معیارهای ارائه مدل مناسب فرهنگک پادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار 50748 از تحلیل تم استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل مضمون (تحلیل تم) نوعی روش کیفی برای تعیین» تحلیل و بیان الگوهای (تم‌های) موجود درون داده‌هاست. بنابر روش تحلیل تم» نخست مرحله کدگذاری باز انجام می‌شود و پس از استخراج کدها و بررسی پیشینه و مبانی نظری» به ساخت در بخش کمّی پژوهش نیز با استفاده از اصلی ترین محورهای شناسایی‌شنده در مرحله کیفی پژوهش, با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل مسیر متغیرها و سازه‌های پژوهش و نیز پرسش‌های (گویه‌های) مربوطه برای اندازه گیری متغیرها به دست می آید و پس از بررسی پایایی و روایی آنها (روایی محتوایی» روایی صوری» روایی سازه) با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی اعتبار مدل و مقیاس نهایی سنجیده می‌شود و نیز با روش الگوی معادلات جامعه آماری این پژوهش» عبارت است از کليه کار کنان شاغل در شرکت سیمان شرق که مشتمل‌بر ۲۲٩ نفر بودند. با استفاده از فرمول کوکران از میان جامعه آمازی موردنظر ۱ نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند که ٩ نفر زن و ۲۶۲ نفر مرد بودند و به ترتیب فراوانی ۰/۰۳ و ۰/۹۷ داشتند. در پژوهش حاضر چهار سوال مطرح شده است که یافته‌های آن در زیر تشریح شده است. سوال اول پژوهش: مولفه‌ها و ابعاد مدل فرهنگ یادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار به‌منظور پاسخ گویی به سوال اول» ابتدا در بخش کیفی از مصاحبهه نیمه‌ساختاریافته که سوالات باز داشت» برای شناسایی و ارزیابی عوامل استفاده شد. سپس در بخش کمّی با تحلیل عاملی اکتشافی مولفه‌ها و ابعاد مدل تعیین شد.  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار .../ میثم کیوانی و همکاران /۶۵ همان‌طور که گفته شد» برای به‌دست آوردن ابعاد مدل اولیه از رویکرد تحلیل محتوا استفاده شد. مصاحبه‌های انجام‌شده با ۵ نفر از مدیران شرکت سیمان شرق و خبرگان به‌روش نمونه گیری هدفمند ابا انتخاب آگاهانه ش ر کت کننده‌های خاص براساس معیارهای ازقبل مشخص شده مربوط به سوال ویژه پژوهش صورت گرفت. در این پژوهش برای تحلیل تم» اساس روش‌شناسی براون و کلا رک؟(۲۰۰۶) استفاده شد. در مرحله اول» داده‌ها از مصاحبه‌ها استخراج شد و به‌دقت بررسی شد. در مرحله دوم» جنبه‌های جالب‌توجه داده‌ها به‌روشی نظام‌مند در کليه مجموعه داده‌ها کدگذاری شد و داده‌های مرتبط با هر کد مرتب شد و درنتیجه در متن حاصل از ۲۵ مصاحبه» ۱۴۶ کد استخراج شد ( فرایند شناسایی کدها رفت‌وب رگشتی بود؛ بدین‌معنی که ابتدا با بررسی پيشینه موضوع مفاهیم اولیه و کلی پیرامون فرهنگک یادگیری الکترونیکی استخراج شده سپس با انجام مصاحبه‌ها و مطرح‌شدن مفاهیم جدید و جزئی‌تر» دوباره به پیشینه مراجعه شد تا معادل بحث‌های مطرح‌شده در مصاحبه‌ها در پیشینه نیز جست‌وجو شود). در مرحله سوم و چهارم برخی از کدها تم‌های اصلی را تشکیل دادند» برخی هم تم‌های فرعی را شکل داده‌اند و بقیه نیز حذف شدند. به‌عبارت‌دیگر از مجموع ۱۶۴ کدگذاری انجام‌شده» ۷۵ کد منحصربه‌فرد استخراج شد. در مرحله پنجم» کدهای شناسایی‌شده براساس میزان تشابه مفهومی» دسته‌بندی و ترکیب شدند و ۷۵ مفهوم استخراج شد و در مرحله آخر از تحلیل تم» گزارش برای پژوهش کنونی حاوی نقشه تم و داستان کلی داده‌ها و تحلیل آن ارائه شد. درنتیجه پاسخ به سوال اول پژوهش مولفه‌ها و ابعاد در بخش کمّی پژوهش نیز با استفاده از اصلی‌ترین محورهای شناسایی‌شده در مرحله کیفی با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی "و تحلیل مسیر متغیرها و سازه‌های پژوهش و نیز پرسش‌های (گویه‌های) مربوطه برای اندازه گیری متغیرها به دست آمد و پس از بررسی پایایی و روایی آنها (روایی محتوایی» روایی صوری» روایی سازه) با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی اعتبار مدل وامقیاس نهایی سنجیداه شد وانیز روش الگوی معادلات ساختاری» بررسی روابط تعیین‌شده در ارائه مدل مناسب فرهنگ یاد گیری:الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار 52774 انجام شد. پس از استخراج ابعاد و نام گذاری آنها با استفاده از روش کیفی و همسانی درونی بین مفاهیم» سوال‌هایی برای تحلیل عاملی اکتشافی» روشی است که اغلب برای کشف و اندازه‌گیری منابع مکنون‌پراش و هم‌پراش در اندازه گیری‌های مشاهده‌شده به کار می‌رود..قبل از استفاده از: تحلیل عاملی اکتشافی قابلیت و شایستگی آن با اجرای محاسبه آمار شاخص کفایت نمونه 1210و آزمون کروی‌بودن بارتلت*ارزیابی شد. در پژوهش صورت گرفته مطابق جدول ۲ مقدار 128/0 برابر ۰/۸۷۳ است و نشان می‌دهد داده‌ها برای تحلیل عامل اکتشافی کافی است. همچنین» آزمون کرویت بارتلت برابر با ۱۲۱۴۳/۴۵۳۲ است که در سطح 41 معنادار است و نشان می‌دهد هیستگی داده‌ها در جامعه طراحی مدل فرهنگک اد گیری الکترونیکی درجهت پذ برش فناوری اطلاعات و استقرار 520143 .../ میثم کیوانی و همکاران /۶۶ برای انجام تحلیل عاملی اکتشافی از روش تحلیل مولفه‌های اصلی و چرخش واریماکس استفاده شد که ۷ بعد به‌عنوان ابعاد مدل که شامل عوامل ساختاری» عوامل رفتاری» عوامل محیطی» عوامل فرایندی» خروجی» پيامد و اثر به همراه زیرموژلفه‌ها استخراج شده بودند» در این بخش بررسی شدند. این ۷بعد به‌طورکلی ۸۹/۰۷درصد از واریانس کل را تبیین می‌کنند. معیار انتخاب شاخص, به‌عنوان یک شاخص برای عوامل» داشتن ارزش ویه بالاتر از یک و همچنین بار عاملی ۰/۷۰ و بالاتر بوده است؛ به‌شرطی که در دیگر عوامل کمتر از این مقدار ظاهر شود و درنهایت ۷۵ شاخص موردنظر که در روش کیفی انتخاب شده بودند بررسی شدند. در نتيجه پاسخ به سوال اول پژوهش مولفه‌ها و ابعاد مدل طراحی مدل فرهنگک اد گیری الکترونیکی درجهت پذ برش فناوری اطلاعات و استقرار 520143 .../ میثم کیوانی و همکاران /۶۷ طراحی مدل فرهنگک اد گیری الکترونیکی درجهت پذ برش فناوری اطلاعات و استقرار /5):143 .../ میثم کیوانی و همکاران /۶۸ جدول ۳: [دنباله] نتایج حاصل از انجام تحلیل عاملی اکتشافی سوال دوم پژوهش: روابط بین مژلفه‌ها و ابعاد مدل فرهنگک یادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و تحلیل عاملی تأییدی ادرواقع مدل آزمون تئوری است و مشخص می‌کند کدام متغیرها با کدام عامل‌ها و کدام عامل با کدام عامل‌ها باید هم‌بسته شوند. جدول ۴ نتایج مربوط به پرسشنامه را نشان می‌دهد که میانگین پاسخ‌های به‌دست آمده  طراحی مدل فرهنگک اد گیری الکترونیکی درجهت پذ برش فناوری اطلاعات و استقرار 520143 .../ میثم کیوانی و همکاران /۶۹ بین ۲/۱۹ تا ۴/۳۵ است و ارزش ] بین ۱/۳۴ تا ۶/۵۴ است که این اعداد نشان می‌دهد پاسخ‌ها در دامنه مناسبی قرار دارند و بین عوامل اصلی و زیرمولفه‌های آن رابطه وجود دارد و می‌توانند عوامل اصلی را اندازه گیری کنند. درنتیجه پاسخ به سوال دوم پژوهش روابط بین مولفه‌ها و ابعاد مدل بررسی شد. طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار آ/118ن)5 .../ میثم کیوانی و همکاران /۷۰ جدول ۴ [دنباله] نتایج حاصل از انجام تحلیل عاملی تأییدی  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار /118ن)5 .../ میثم کیوانی و همکاران /۷۱ جدول ۴ [دنباله] نتایج حاصل از انجام تحلیل عاملی تأییدی سوال سوم پژوهش: برازش مدل فرهنگک یادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار 527334 یکی از روش‌های سنجش روایی واگرا پژوهش آزمون فورنل‌نلا کر است. جدول ۵ نشان می‌دهد سازه‌ها کاملا از هم جدول ۵: شاخص فورئل.لا کر برای بررسی شاخص روایی تشخیصی يا واگرا برای بررسی کیفیت مدل از شاخص بررسی افزونگی و ضریب تعیین استفاده می‌شود. اعداد مثبت نشان‌دهنده کیفیت مناسب مدل هستند. معیار اصلی ارزیابی مدل ساختاری» ضریب تعیین است. جدول ۶ نشان می‌دهد که ۷۷/۶درصد از تغییرات مدل را متغیرهای مستقل (ابعاد مدل) پیش‌بینی می‌کنند. اگر شاخص افزونگی بیشتر از صفر باشد» مقادیر مشاهده‌شده خوب بازسازی شده است و مدل توانایی پیش‌بینی دارد. در این پژوهش» این شاخص برای متغیر مدل فرهنگک یادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار /5273 بالای صفر است. مدل فرهنگک یا دگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار 5۳17۹7 ۶۶ ۳۲  طراحی مدل فرهنگک یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار ]/5201438 .../ میثم کیوانی و همکاران /۷۲ کمی‌سازی مدل: باتوجه‌به اینکه مشخص شد مدل مفهومی چگونه بوده است» میزان حجم نمونه مناسب است و کليه ابعاد شناسایی‌شده بر روی مدل موردنظر موئر هستند. با استفاده از تکنیک مربعات جزئی و آزمون 1 بوت استراپینگگ به کمی‌سازی مدل پرداخته شد که نتایج به‌شرح شکل‌های ۲ و ۳ هستند. نتایج شکل نشان می‌دهد که کلیه ضرایب به‌دست آمده برای ابعاد مدل مثبت است و کليه مقادیر به‌دس تآمده ] بیشتر از ۱/۹۶ است که می‌توان نتیجه گرفت مدل شکل ۲: روابط علی میان متغیرهای مدل در حالت تخمین استاندارد شکل ۳ روابط علّی میان متغیرهای مدل در حالت تخمین معناداری باتوجه‌به جدول ۷ می‌توان گفت کليه عوامل ساختاری» رفتاری و محیطی به‌میزان ۰/۸۳ با مقدار 1 ۱۲/۴۵ بر فرایندها تأثیر گذاشته‌اند و کليه عوامل ساختاری» رفتاری و محیطی به‌میزان ۰/۷۵ و مقدار ۲ ۱۰/۳۴ بر نتایج به‌دس تآمده موثرند و همچنین کلیه ابعاد فرایندی به‌میزان ۰/۸۷ و مقدار ‏ ۱۲/۶۷ بر نتایج تأثیرگذار هستند و می‌توان گفت روابط صحت علّی موجود در مدل پژوهش تأیید شده است و مدل نیز مناسب است.  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار /118ن)5 .../ میثم کیوانی و همکاران /۷۳ ۱ عوامل (ساختاری» رفتاری» محیطی) نتایج (خروجی» پيامد. اثر) ۸۳ 06۵ تأیید برازش مدل: در مبحث معادلات ساختاری برای ارزیابی مدل طراحی‌شده از نرم‌افزار لیزرل از شاخص‌های کای دو به درجه آزادی» شاخص برازندگی» شاخص تعدیل برازندگی» میانگین مجذور پس‌مانده‌ها شاخص نرم‌شده برازندگی» شاخص نرم‌نشده برازندگی» شاخص برازندگی فزاینده» شاخص برازندگی تطبیقی و شاخص بسیار مهم ريشه دوم برآورد واریانس خطای تقریب استفاده شده است. جدول ۸ محدوده شاخص‌های برازش را نشان می‌دهد که مقدارهای به‌دست آمده از مقدار مطلوب بیشتر است. درنتيجه پاسخ به سوال سوم پژوهش,» برازش مدل فرهنگ یادگیری جدول ۸: مقاد پر شاخص‌های برازش مدل و نتيجه برازش ۱ سس ۸00۳070210 ۶ ۳۲ هوک 3/620 001 (۸ ۳ 3/5) سوال چهارم پژوهش: مدل‌سازی مژلفه‌ها و ابعاد مدل فرهنگک یادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری باتوجه‌به مطالب عنوان‌شده» مشخص شد که کليه مسیرها معنی‌دار هستند و درنتیجه ابعاد اصلی ۳ گانه و مولفه‌های مرتبط با مدل تأیید شد و در مدل عملیاتی و نهایی ارزیابی مدل فرهنگک یادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار 50143 در شکل ۴ (در سطح اطمینان ۹۵درصد) ارائه شد. درنتیجه پاسخ به سوال چهارم پژوهش,  طراحی مدل فرهنگک یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار .../ میثم کیوانی و همکاران /۷۴ دراین‌باره می‌توان گفت که خبرگان در بعد عوامل ساختاری سعی کرده‌اند تا باتوجه‌به زیرمولفه‌هایی چون ساختارهای غیرهرمی» ارتباطات مناسب و توجه به سبکک‌های مدیریتی» ساختار سازمان را به ارگانیک‌شدن و کاهش هرم سوق دهند که باعث افزایش فرهنگ یاد گیری الکترونیکی در سازمان خواهد شد. ازسوی دیگر» در بعد رفتاری مشخص شد که توجه به آموزش» یادگیری» پرورش استعدادها.و همچنین اخلاق گرایی می‌تواند باعث بهبود رفتارهای کاری و غیرکاری کارکنان شود و به سازمان برای رسیدان به اهداف خود کمک کند: همچنین» در بعد محیطی مشخص شد که ذی‌نفعان» یعنی مشتریان» دولت» کارکنان و... باید همواره باتوجه‌به قوانین.و مقررات» تغییرات و هم‌سویی با تحولات جهانی سازمان را اداره کنند و باغث استقرار /۲13 یدای نیاو لچنین در بعد فرایندها توجه به مدیریت فرایند؛ توجه به به کا رگیری فناوری‌ها در انجام امور و درنهایت توجه به بهبود منابع انسانی برای انجام فعالیت‌های کاری نقش مهمی در بهبود فرایندهای سازمان برای استقرار 50148 دارد و همچنین تمامی این عوامل شرایطی را فراهم می آورند که خروجی,» پيامدها و اثراتی دارد که درنهایت می‌توانند بر انسجام سازمانی» پاسخ گویی سریع» افزایش خلّاقیت و نوآوری» مشتری‌مداری و کسب رضایت ذی‌نفعان موثر واقع شوند و به‌نوعی کليه نتایج به‌دست آمده باعث خواهد شد تا به فرهنگگ پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل فرهنگک یادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار مدیریت ارتباط با مشتری اجتماعی !انجام شده است؛ به‌این‌منظور» از روش تحلیل تم استفاده شد. درنهایت» یافته‌های پژوهش حاکی از هفت تم اصلی که عبارت‌اند از عوامل ساختاری» عوامل رفتاری» عوامل محیطی» فرایندها» خروجی»  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار .../ میثم کیوانی و همکاران /۷۵ تجزیه‌وتحليل‌ها نشان داد در پاسخ به سوال اول با استفاده از تحلیل عامل اکتشافی ۷۵ مولفه با بار عاملی بیش از ۰/۷۰ تعیین شد. در پاسخ به سوال دوم پژوهش» روابط بین مولفه‌ها و ابعاد با استفاده از تحلیل عامل تأییدی بررسی شد و اعداد نشان داد پاسخ‌ها در دامنه مناسپی قرار دارند و بین عوامل اصلی و زیرمولفه‌های آن رابطه وجود دارد. در پاسخ به سوال سوم» نتيجه شاخص‌های برازش مدل از مقدار مطلوب بیشتر شد. باتوجه‌به شکل‌های ۲ و ۳ می‌توان گفت مدل ارائه‌شده دارای روابط علیی بین ابعاد مدل در شرایط استاندارد و معناداری است و می‌توان به نتایج به‌دست آمده استناد کرد. مدل نهایی و عملیاتی پژوهش براساس مدل معادللات ساختاری با سطح اطمینان ۵درصد در پاسخ به سوال چهارم طراحی شد. باتوجه‌به شکل مدل نهایی پژوهش, می‌توان گفت در بین عوامل اصلی عامل فرایندها بیشترین تأثیر را بر نتایج داشته است که این امر نشان می‌دهد شرکت سیمان شرق برای فرهنگک یادگیری الکترونیکی باید به فرایندهای کاری خود توجه بیشتری داشته باشد که این فرایندها در سه مقوله اصلی خلاصه می‌شود. شرکت ابتدا باید ازطریق ترسیم نقشه فرایندهای کاری خود. تمامی فعالیت‌های سازمان را شناسایی کند و سپس باتوجه‌به رویکردهای فناوری اطلاعات سعی کند کلیه فرایندها را به‌سوی سیستمی‌شدن ببرد و سپس ازطریق ابزارهایی چون مهندسی مجدد. زنجیره ارزش کلیه فعالیت‌های ناکارا و غیرضروری و مازاد را حذف کند و یا با یکدیگر ترکیب کند که باعث کوتاه‌شدن جریان فرایندی و افزایش سرعت و دقت انجام کارها می‌شود و سپس باتوجه‌به فرایندهای جدید نیروی انسانی را آموزش دهد و نحوه عملکرد کار کنان را ارزیابی کند و ازطریق نیازسنجی آموزشی به ارائه آموزش‌های دوره‌ای توجه کند و همواره مورد پایش قرار در بعد عوامل ساختاری» شرکت بای طراچوامچلد سازمان من 7 امافزایگل*انعطاف‌پذیری ساختاری برای ایجاد تغییرات لازم و نهادینه‌سازی روابط غیررسمی کاری برای بهبود عملکرد سازمان در کنار روابط رسمی باشد که موجب افزایش تأثیرگذاری عوامل ساختاری بر فرهنگک یاد گیری الکترونیکی در شرکت می‌شوند. ازسوی دیگر» شرکت سیمان شرق باید باتوجه‌به تجارب کاری کارکنان» آموزش‌های دوره‌ای» ایجاد فرهنگ یادگیری» توجه به استعداد فردی و پرورش آن» نهادینه‌سازی اخلاق کاری» توجه به پيشنهادها و انتقادات فردی و درنهایت بهبود روابط انسانی باعث افزایش میزان فرهنگ یادگیری شود که این امر باید درقالب چشم‌انداز سازمان» اهداف عملیاتی» اهداف راهبردی» منشورهای اخلاقی و تدوین قوانین و مقررات سازمانی. به‌همراه. دستورالعمل‌های موردنظر تحقق یابد. سپس سازمان ازطریق مدل‌سازی فرایندها طراحی فرایندها و برنامه‌های "کاربردی» یکپارچه‌سازی براساس معماری مبتنی‌بر سرویس» اجرای فرایندها کنترل و تحلیل فرایندها و تطبیق فرایندها با اهداف سازمانی و بهینه‌سازی آنها ازطریق به کارگیری فناوری‌های اطلاعاتی موجب افزایش سرعت و دقت در انجام فعالیت‌های سازمانی شود که درنهایت باعث افزایش کارایی فرایندها نیز خواهد شد. ساده‌سازی فرایندها کاربردی کردن نرم‌افزارها و امکان استفاده از سخت‌افزار لازم برای ارائه ایده‌ها ازجمله اقدام‌های تأثیرگذار است. همان‌طور که نتایج نشان داد» با بهبود فرایندهای سازمانی» سازمان شاهد نتایجی ملموس و محسوس خواهد شد که می‌تواند باعث افزایش کیفیت خدمات به مشتریان» افزایش سرعت پاسخ گویی سازمانی و تأمین خواسته‌های کليه ذی‌نفعان شود و درنهایت ازطریق رویکرد فرایندگرایی به اهداف دست یابد که  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار .../ میثم کیوانی و همکاران /۷۶ نتایج به‌دست آمده از مدل نهایی با نتایج پژوهش‌های مختلف بررسی‌شده در ابعاد (ساختاری» رفتاری» محیطی)» فرایندها نتایج (خروجی» پيامد و اثر) مقایسه شده است که در زیرمولفه ساختار سازمانی و تفویض اختیار با نتایج پژوهش جوئن و همکاران (۲۰۱۶)» در زيرمولفه تقسیم بهینه وظایف» نظارت و کنترل با نتایج پژوهش ونها و همکاران (۲۰۱۵)» در زیرمولفه تعدد اجزای کاری» سبکک مدیریتی با نتایج پژوهش فرانک و همکاران (۲۰۱۵)» در ارتباطات سازمانی با پژوهش رونیکا و همکاران (۲۰۱۴)» در زیرمولفه اصلاح فرایندهای کاری و گردش کار با نتایج پژوهش رونیکا و همکاران (۲۰۱۴)» در زيرمولفه تفکر سیستمی» عملکرد فرایندی با نتایج پژوهش الوانی (۱۳۸۳)» در زیرمولفه اصلاح و تجدید طراحی و عارضه‌یابی سازمانی با نتایج پژوهش ژاوو (۲۰۱۶)» در زیرمولفه انسجام و انعطاف‌پذیری ساختاری» تابآوری ساختاری با نتایج پژوهش دتیس (۲۰۱۳)» در زیرمولفه ارتباطات همه‌جانبه» کاهش هرمی‌بودن ساختار» وحدت فرماندهی» سطح افقی اند کک» تجربه» آموزش» یادگیری» سبکک رهبری» قوانین و مقررات» خواسته‌های ذی‌نفعان و سیاست‌های دولت با نتایج پژوهش ماکای (۲۰۱۴)» در زيرمولفه افزایش آزادی عمل» تناسب مسئولیت و اختیار با نتایج پژوهش لین (۲۰۱۷)» در زیرمولفه ارتباطات غیررسمی» روشن‌بودن نقش‌ها و وظایف کاری» دسترسی به اطلاعات» پژوهش و توسعه با نتایج پژوهش لی (۲۰۱۲)» در زیرمولفه مشارکت» تیم‌سازی» توانمندسازی کارکنان» و محتوای آموزشی با نتایج پژوهش سان (۲۰۱۶)» در زیرمولفه استعدادیابی» منش رفتاری و اخلاقی» رهبری مشارکتی» خودارزیابی» تیم‌های دارای عملکرد با نتایج پژوهش بیک (۲۰۱۴)» در زيرمولفه چشم‌انداز مشت رکک» پذیرش حاکمیت مشتری با نتایج پژوهش طیبی و همکاران (۱۳۸۸)» در زیرمولفه میزان زقابت‌پذیری» تغییرات محیطی,» جهانی‌شدن با نتایج پژوهش ابراهیمی و همکاران (۱۳۸۳)» در زيرمولفه استقرار فناوری و نیازسنجی بازاز تأمین مناسب منابع با نتایج پژوهش ژونگ (۲۰۱۶)» در زيرمولفه ارزیابی عملکردا برنامهریزای‌اآقوزشی انم رکز بر غملیات روزانه» افزایش خلاقیت و مسئولیت‌پذیری و اعضای شایسته و هم‌افزایی با نتایج پژوهش لنتز (۲۰۱۳)» در زيرمولفه میزان رقابت‌پذیری» تغییرات محیطی, جهانی‌شدن با نتایج پژوهش ابراهیمی و همکاران (۱۳۸۳)» در زيرمولفه اخلاق کاری» پيشنهادها و انتقادهای فردی با نتایج پژوهش میانداری و همکاران (۱۳۹۲)» در زيرمولفه استعداد فردی با نتایج پژوهش نوریانی و همکاران (۲۰۱۴)» در زیرمولفه مدیریت عملکرد با نتایج پژوهش آرنون (۲۰۱۱)» در زیرمولفه خود کنترلی» ایجاد انگیزه با نتایج پژوهش گااو (۲۰۱۴)» در زيرمولفه چشم‌انداز مشترکک» پذیرش حاکمیت مشتری با نتایج پژوهش طیبی و همکاران (۱۳۸۸)» در زيرمولفه شرایط اقتصادی با نتایج پژوهش"انصاری و محمدی (۱۳۸۳)» در زيرمولفه استقرار فناوری و نیازسنجی بازار و تأمین مناسب منایع با نتایج پژوهش ژونگ (۲۰۱۶) و در زیرمولفه پاسخ گویی سریع و مناسب سازمان و خلق ارزش برای مشتریان» نو آوری با نتایج پژوهش هونداز (۲۰۱۱) هم‌سو است و هم‌خوانی دارد. هریک از پژوهشگران فوق زیرمژلفه‌های موردنظر را بر فرهنگک یادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار 5۴77/4 بنابراین» به‌طور کاربردی» پيشنهاد می‌شود شرکت پيشنهادها و انتقادهای کارکنان و مشتریان را منبع اطلاعاتی مهم بداند و سعی کند به‌طور واقعی به پيشنهادها و انتقادهای سازنده توجه کند. به دانش‌های تجربی و آکادمیک کارکنان توجه بیشتری داشته باشد و سعی کند ازطریق ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی به حفظ و ذخیره‌سازی دانش‌های موجود و تسهیم آن بین کارکنان مبادرت ورزد. با ایجاد تیم‌های کاری و گروه‌های خودگردان در سازمان با افزایش همکاری و  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار .../ میثم کیوانی و همکاران /۷۷ توجه به تعاملات کاری بین افراد توجه بیشتری داشته باشد. همواره یک گروه تحقیق و توسعه برای رصد تغییرات محیطی و خواسته‌های مشتریان ایجاد کند و با دریافت گزارش‌های لازم به بهبود ارائه خدمات کمک کند. فرایندهای کاری خود را مبتنی‌بر فناوری‌های اطلاعاتی طراحی کند و سعی کند خدمات غیرحضوری بیشتری را برای اجتناب از همچنین, به پژوهشگران پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آتی به بررسی وضع موجود فرهنگک یادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار /5)2073 در شر کت باتوجه‌به مدل ارائه‌شده یا ارائه راهکارهای مناسب برای دسترسی به شرایط مطلوب باتوجه‌به مدل ارائه‌شده بپردازند و همچنین» برای تعیین اولویت و اهمیت هریک از ابعاد شناسایی‌شده برای مدل» از روش‌های تصمیم گیری چندمعیاره استفاده کنند. اردلان» محمدرضا.؛ نصیری» فرخ‌السادات. و سرچهانی» زهرا. (۱۳۹۴). تحلیل رابطه فرهنگک‌سازمانی براساس مدل دنیسون و پذیرش فناوری. فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی» ۴(۱۵)» ۰۱۲۱-۱۴۴ اکبری» مرتضی. و علیشاهی, محمد. (۱۳۹۷). رشد به‌واسطه نوآوری: مدیریت کسب‌وکارهای مبتنی‌بر فناوری. امان‌زاده» آمنه. و نعمان‌اف» منصور. (۱۳۹۴). بروشتی اثربخشی آموزش مبتنی‌بر وب» رایانه و یادگیری سیار بر مهارت تفکر انتقادی و تفکر خلّاق دانشجویان دانشگاه‌های استان مازندران» فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و او تارخانی, علی. (۱۳۸۷). تأثیر فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی بر ارتباط سازمانی. تهران: نگاه دانش. حسینجانی» ابوالفضل. (۱۳۸۹). نقش یاد گیری الکترونیکی در ارتقای آموزش منابع انسانی در سازمان‌ها اولین کنفرانس حیدریه» سیدعبدالله. و مصطفی‌پور» مجتبی. (۱۳۹۵). یک مدل مفهومی برای پذیرش سیستم مدیریت ارتباط با مشتری در شبکه‌های اجتماعی (مورد مطالعه» بانک‌های ایران): اولین همایش بین‌المللی انسجام مدیریت و اقتصاد در توسعه شهری,» تبریز دانشگاه اسوه» دانشگاه آتاتو رک ت رکیه. صرافی‌زاده» اصغر. (۱۳۸۸). فناوری و اطلاعات در سازمان (مفاهیم و کاربردها). تهران: میر. صفدری» رضا.؛ درگاهی» حسین.؛ اشراقیان» رضا. و برزه کار» حسین. (۱۳۹۰). بررسی عوامل انسانی موثر در به کا رگیری فناوری اطلاعات توسط مدیران میانی دانشگاه علوم پزشکی تهران. مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم قلاوندی» حسن. و علی‌زاده» معصومه. (۱۳۹۳). بررسی عوامل موثر بر پذایرش فناوری اطلاعات: گسترش مدل پذیرش  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار /118ن)5 .../ میثم کیوانی و همکاران /۷۸ قنبری» سیروس. و کریمی» ایمان. (۱۳۹۶). بررسی تأثیر آموزش 1017 بر پذیرش اثربخش فناوری اطلاعات» چشم‌انداز کیان» مریم.» عطاران» محمد. و فاضلی» نعمت‌الله. (۱۳۹۰). واکاوی فرهنگک یادگیری الکترونیکی در دانشگاه‌های ایران: یک پژوهش نظریه‌مبنایی. فصلنامه انجمن ابرانی مطالعات فرهنگی و ار تباطات. ۰۲۴ ۹۵-۱۲۸. نجفدر» علیرضا.» شمیرانی» رضا. و روستا محمود. (۱۳۹۱). بررسی تأثیر عوامل موثر بر پذیرش و کاربرد فناوری اطلاعات براساس مدل دیویس (مطالعه موردی مودیان اداره کل امور مالیاتی جنوب استان تهران). پژوهشنامه هومن» حیدرعلی. (۱۳۹۱). مدل‌ یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل. تهران: سازمان مطالعه و تدوین 1 5۳0۷ آ16۵ 010 000 و 0-1007 ]٩ 0000000 ۳۵ 10۵۵ ۵۵ ۳۵00۹ .(2014) 34 معصده ۸1 [۳۵ظ کناهص6 2/3 فص 6صا2صم) کیک صمناعمصوگدآ ۶و (ممحلک عتفع طلغ ۵۵ :5 751606٩ وصنمدعل1-ه وصناه ۳۷۵۳ .(2020) .7 و تقاعصنک ,36 م60 8۵ ,3 و70 و10 ماقطاند۸1-۳ 67-۰ ,(99)4 ,له ساو7 7م ماع موس ما هس00 خفن تمصع ص۸ 5نسصصمی فصه صمنامصصم‌کصت .(2014) کل ق1۸۳۵ 6 با 0 وفتاح .۸ ,۸3080 9966 لهدمنزوع+ مصه ند ماع ۸ +علننه نعانونه عطا فص خمعصمماععل0 برعمامصنا 0 6 0۵11106 67۰ ماآم نردم هنز کنوتمصه عناهصعط عصندنا .(2006) ۷۰ معغاتقان0 6۶ ۷۰ ,5تا7۵ظ 0 1227006 داکناع ۳ 0ع1کزدکه-6۳ م۲0 .(2017) کل ۷۰ مصنکلگ ۷۷۰ .0 ,1۷0 کل .5 قطن ۵ طز لله۲ 150۹62 چگ ۵۳20167 با ,۵۳۵/4 کل هل عنطم بط صمناه 00۷ ۳۵۵ ۵۵ 02860 370۲ 00۱ 00005 0۳اه بصمتاعصنوصی لذطاملی خصعلحاطاط ۵ وصناطملد +عوصعی ۲و عامصنل ۸ :0۳اه انصزدعه فص ععصفامععه عمصنصسم‌علا-ه که صمناه‌عنادع دز معط .(2016) مک منصقاطهی 27-۰ ,(12)3 ,707۵88 ۵۳۵ و هام0 #عزاورم۸ +لعومح نموه و5۳ ٩5۵0 ۵۶ صمنام200 0۳ کعنانلم ماه و مملکه 156 .(2017) ۷۰ مصط0ل سظ و0۵0 ول و1818 و۲7 مقایج ۵ 27016660160۲5 36 130208 .(2016) منن۸ مقطصقاصه‌ دی 165 ,لنصدل منعزمط ,مطععطه1 مفصه‌1128 5 ۵0 70100065 .کعن0۳2۲0 صناتهاد بلط دعزعمامصطلا 560207 ۶و صمنام00ه ۲۳۵ ۸ نصکا نا ساکصم مصه کعصنصع1 عندم ۲100 .(2010) بش۸ ,20028 .۸ بک منقل2 152۳20 مگ رقلقگ1 61-6۰ ,(30)1 ,7000 506 26 ماه 60 کصنده 1۵۳ [006 30 اتا0تاق علصنط) جا0 1107 .(2012) بش۸ 0 وکصعلاد ۷۷ 6 36 30 ,370667 و.ظ بظ و08نک1 1۵11186066 نز ۵۶ 6065 ۶و عم عط7 تل(ممطی صز [۵ع1 منز ت#مط کعصتصصعاعل ععوعع زا10۵1  طراحی مدل فرهنگ یاد گیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار /118ن)5 .../ میثم کیوانی و همکاران /۷۹ -ع جق که 20000 عطا وصصعاکصز صماج؟ ماصن هیناه ۷ص (معسنصصه ص۸۵ .(2006) 0۰ .۷ ,ععا ,0۳655 2/0065013 ۵۲ باژد 17036 معسعلت ان ۵ رومام ۹۲ ۵ 7۳6 (2001) .8 معا و ععصذام‌ععه معط ۵۳۵ کعناعنعا ده معصعهی که کاعانط .(2018) 30 1 بصن .۷۷ .7 و1487 7 ۹۲۲ 60070۲۹ 7065 07000 خصععلگنه عصمصه کدمکسمصهم۲ تعهصلم‌ممطک عصنلمه وم 1ع0م ععصقامععق برع مامصطل) عطا عصزوام‌م۸ .(2019) ۰[ ۰ ,عطع27 2 سل .17 ومقف]آ ول .5 وقالنآ ,5467715 (گ 771]071100011 10 کعافکآ 063۵0 ععصقامع2 "کععت کصنصه۳-16 عصتلصه ما وتوعط] 110 1 1637068 ۵1 ۷6 انا رعمامصدلعماعم ۸ .(2009) ۳۵۰ .7 ,ق1100 6۶ بل .1 بالنک/2 1۵ کاک لقاع 0-162 0صه 1601 .(2015) 31۰ 3/۰ مناق 3162‏ .۸ ,۳۳۵۲۵ و.80 .۸ ,ل[ع83806 704-1 ,23 ,۳17107066 0۵00 07۱۵۲65 ۳۲۵۵۵ هه +عطاونط صز تقو فصه 01 جز هصنصمعل-ه ۶و دز 156 (2006) 37 8 ,ع نهآ ول 36 ,1806 و بل و2لقا14 ما60 صه +عع امه عصنصه‌عز-ه ۵۳ عاصعصنصع106 .(2013) .طظ مفعاناه/3 .ظ مق0[1 ..ظ و143۲ ,7300060171671 3811685 ۵۳3۵ [۵ا۳ع2 7 ۹۲ ,7۳۵ ۸۵۳۵۳ اعصهی صهتعتصته عطا صز 5۳0 1 و50۳ نهصنصهج‌عاآه که دمناهاصعصهاصطنز . احمدعع ند هصنا‌هکند ات۳ .(2018) .7 مفقهصقاه5 223-۰ ,(1)3 ,20067 ماک معنطاه م۸ ن520 تکط «منع5 کعانناعصذ وصه معوعلای و عزدتاهس۸ :20020020 101 لماع کل ۷۷۵5۵۲ .(2011) .7 بج مصقصکانه 6 32 .30 ,۷۷6۲ 683-7 ,(10)6 ,قمع نامرچش 0۵ :3660 001۵۲۵ 160006 مخصمنا من حلجدع ۳

این پژوهش با هدف طراحی مدل فرهنگ یادگیری الکترونیکی درجهت پذیرش فناوری اطلاعات و استقرار مدیریت ارتباط با مشتری اجتماعی[1] انجام شده است. در این پژوهش، از روش پژوهش آمیخته (اکتشافی متوالی) استفاده شد. برای این منظور، با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش تحلیل تم به تحلیل های کیفی پرداخته شد و پس از دست یابی به شاخص های اصلی، به هریک از مؤلفه های مربوطه، مبتنی بر داده های نرم مستخرج از نظر خبرگان این حوزه پرداخته شد. یافته های پژوهش حاکی از هفت تم اصلی است که عبارت اند از عوامل ساختاری، عوامل رفتاری، عوامل محیطی، فرایندها، خروجی، اثر و پیامد. در بخش کمّی پژوهش با استفاده از فرمول کوکران از میان 922 نفر جامعه آماری کارکنان سیمان شرق، 271 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. پرسشنامه حاصل از مقوله های کیفی با استفاده از طیف لیکرت کمّی سازی شد و با استفاده از نرم افزار لیزرل تجزیه وتحلیل شد. ابتدا اطلاعاتْ تحلیل عاملی اکتشافی شد. سپس در مرحله بعدی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی، اعتبار سازه ای پژوهش آزمون شد و رابطه آماری بین متغیرها با شاخص های آن با میانگین پاسخ های بین ۱۹/۲ تا ۳۵/۴ تأیید شد. این اعداد نشان می دهد پاسخ ها در دامنه مناسبی قرار دارند و بین عوامل اصلی و زیرمؤلفه های آن رابطه وجود دارد.همچنین، برای آزمون فرضیه های آماری از آزمون t استیودنت برای استنباط تأیید و یا رد فرضیه های آماری پژوهش استفاده شد. درنتیجه، ابعاد اصلی سه گانه فرایندها، عوامل و نتایج و مؤلفه های مرتبط با مدل در سطح اطمینان 95درصد تأیید شد. باتوجه به شکل مدل نهایی پژوهش، می توان بیان کرد که مدل ارائه شده دارای روابط علّی بین ابعاد مدل در شرایط استاندارد و معناداری است و می توان به نتایج به دست آمده استناد کرد

461176

گول و کارنکی (۲۰۱۷) در پژوهشی نشان دادند یکی از عوامل موثر در رشد پس از تروما در زنان» برخورداری از ویژگی شخصیتی وظیفه‌شناسی است که موجب می‌شود آنها در موقعیت‌های مختلف به صورت هوشیارانه و متعهدانه رفتار کنند و کار درست را انجام دهند و رفتارهای مراقبت از خود و دیگران در آنها بیشتر است. لوفر و همکاران» (۲۰۱۶) در پژوهشی به بررسی نقش دینداری» آشفتگی روانی و بخشش در رشد پس از سانحه بر روی ۱۴۸۲ نوجوان ۱۶ ساله سنتی و سکولار اسرائیلی که در معرض حوادث ناگوار بودند پرداختند. نتایج نشان داد که جوانان سنتی به سطوح بالاتری از رشد پس از سانحه نسبت به جوانان سکولار دست می یابند. علائم و نشانه‌های رشد پس از سانحه در نوجوانان سکولار و سنتی دارای ارتباط مستقیم با عفو و بخشش نیز بود. نتایج تحقیق نشان داد که بخشش با رشد پس از سانحه در ارتباط نیست. اما با شدت حادثه مرتبط می باشد. هارلبات و 41 121۱ 1و۸ 1۳۲۹۵۵۵ ۵۳ 0430+ 0:25 21 ۱0.۱۲ز 1۲۵۲۱ 00۶/۱۱۵۵۵0  دیتمیر (۲۰۱۶) در پژوهشی که با بررسی نقش معنویت در بهزیستی روانی زنان بی‌خانمان انجام داد نتایج حاکی از تأثیر مثبت باورهای معنوی و معنویت در بهزیستی روانشناختی این زنان داشت. از جمله اهداف پژوهش می‌توان بدین موارد اشاره داشت: پیش‌بینی رشد پس از سانحه زنان مطلقه بر اساس بهزیستی معنوی و سخت‌رویی روانشناختی با نقش میاتجی اننظیم میجانی رو از چملهاامذاف اتختصاصی آن می‌توان,به پیشی‌پیمی رشتهچس از مساتجه زکان مطلقه یز اسان بهریستی مسوی با تفش میانجی تنطیم سیجالی و پیش‌بیتی روشه پس از سانعه رنان مطلقه یر اساس سخترویی پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و طرح پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. از این لحاظ پژوهش حاضر همبستگی می‌باشد که رابطه بین ۲ متغیر پیش‌بین با یک متغیر ملاک با میانجیگری یک متغیر میانجی مورد بررسی قرار گرفت. متغیرهای پیش‌بین: سخت‌رویی روانشناختی و بهزیستی معنوی؛ متغیر ملاک: رشد پس از سانحه؛ متغیرهای جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی زنان مطلقه تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی در سال ۱۳۹۸ می‌باشند. با توجه به ماهیت تحقیق که از نوع همبستگی می‌باشد. با استناد به نظر هویت و کرامر (۰۲۰۰۴ ترجمه پاشا شریفی و همکاران» ۱۳۸۹) مبنی بر انتخاب ۲۰-۴۰ نفر برای هر متغیر و با توجه به اینکه پژوهش حاضر دارای ۴ متغیر است نمونه انتخابی ۱۶۶ نفر برآورد شد که با اختمال افت به :۱۸ نفر افزایش بیدا خواصد کنرد. روش نمونه‌گیری به صورت در دسترس بود. برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز تحقیق از پرسشنامه‌های ذیل استفاده شد و بین نمونه آماری ۱- پرسشنامه رشد پس از آسیب آ۳1)7: در سال ۱۹۹۶ توسط تدسچی و کالهون به منظور ارزیابی تغییرات خود ادراکی این پرسشنامه شامل ۲۰ سوال و دو خرده مقیاس است. سّالات فرد آزمون مربوط به خرده مقیاس بهزیستی مذهبی بوده و میزان تجربه فرد از رابطه رضایت‌بخش خود با خدا:را مورد سنجش قرار می‌دهد و سوّالات زوج مربوط به خرده مقیاس بهزیستی وجودی است که احساس هدفمندی و رضایت از زندگی را می‌سنجد. پالوتزین و الیسون (۱۹۸۲) در پژوهشی ضریب آلفای کرونباخ بهزیستی مذهبی و وجودی و کل مقیاس را به ترتیب برابر با ۰۰/۹۱ ۰/۹۱ ۰/۹۳۰ گزارش کردند. ۳ پرسقنامه سرسخقی روانشناختی کویاساز۴ ۲۱۹۹ ای مقیاس یک پرسق فاگ ۵سادهای استا که قنامل تقبرده مقیاس‌های چالش (۱۷ سوال) تعهد (۱۶ سوّال) و کنترل (۱۷ سوال) مي‌باشد که بر اساس مقیاس لیکرت (چهارگزینه‌ای) شکل گرفته و دارای دامنه‌ای از نمره صفر (اصلا درست نیست) تا ۳ (کاملا؛درست است) می‌باشد. ۴- پرسشنامه دشواری‌های تنظیم هیجانی (۳.1)5(]) توسط گراتز درسال ۲۰۰۴ ساخته شده است. مقیاس اولیه دشواری در تنظیم هیجان یک ابزار سنجش ۴۱ آیتمی خودگزارش‌دهی بود که برای ارزیابی دشواری در تنظیم هیجانی از لحاظ ابتدا با کسب مجوزهای لازم از مددکاری کمیته امداد امام و بهزیستی شهر تهران» ضمن انعقاد تعهد مبنی بر محرمانه بودن اطلاعات و ارائه یافته‌ها و نتایج به سازمان‌های مذکور در جلسه‌ای توجیهی از زنان مطلقه دعوت به عمل آمده و ضمن توضیح اهداف پژوهش و رعایت موازین اخلاقی از افراد حاضر در جلسه درخواست شد در صورت امکان همکاری‌های لازم را با پژوهشگر انجام دهند و به پرسشنامه‌ها با صداقت پاسخ بدهند و هیچ سوالی را بدون پاسخ نگذارند. نوشتن نام و نام‌خانوادگی ضرورتی نداشت. سپس پژوهشگر پرسشنامه‌ها و پاسخ نامه‌ها را در اختیار آنان قرار داد و از آنان خواسته شد قبل از پاسخ به پرسش‌ها اطلاعات خواسته شده (فرم جمعیت‌شناختی) را تکمیل کنند. پس از پاسخ گویی شرکت‌کنندگان» ضمن تشکر از همکاری آنان» پرسشنامه‌ها و پاسخ نامه‌ها جمع‌آوری شد. لازم به ذکر است که محدودیت 41 121۱ 1و۸ 1۳۲۹۵۵۵ ۵۳ 0430+ 0:25 21 ۱0.۱۲ز 1۲۵۲۱ 00۶/۱۱۵۵۵0  زمانی برای تکمیل پرسشنامه‌ها وجود نداشت, لازم به ذکر است از انجا که تعداد افراد حاضر در جلسه کفایت نمونه آماری را نداد ٩۸ پرسشنامه به صورت حضوری و با مراجعه به محل زندگی و محل کار زنان مطلقه تکمیل شد. در نهایت. از ۱۸۰ پرسشنامه توزیع‌شده در بین زنان سرپرست خانوار حاضر در جلسات کمیته امداد امام (ره) و بهزیستی تعداد ۸ پرسشنامه تکمیل شده دریافت شد. همچنین» برای تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش از روش‌های آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد. بخش آمار توضیفی: شامل جداول؛ نمودارها: میانگین؛ انحراف استانداره می‌باشد و در بخش آمار استنباطی با توجه به نرمال بودن داده‌ها و رعایت پیش‌فرض‌های آزمون‌های پارامتریک از ضریب همبستگی پیرسون در این بخش ابتدا با استفاده از روش‌های آمار توصیفی ویژگی‌های جمعیت‌شناختی (سن» میزان تحصیلات» مدت زمان ازدواج. تعداد فرزندان و وضعیت اقتصادی) گروه نمونه بررسی می‌شود و سپس یافته‌های توصیفی (شامل میانگین و انحراف معیار) مربوط به متغیرهای اصلی فرضیه‌های پژوهش در گروه نمونه گزارش می‌شود و در ادامه ضرایب همبستگی بین متغیرهای پژوهش را در گروه نمونه مورد بررسی قرار می‌گیرد. در جدول ۱ ویژگی‌های جمعیت‌شناختی (سن,» میزان تحصیلات, مدت زمان گذشته از طلاق, تعداد فرزندان و وضعیت مدت زمان گذشته از طلاق بین 5:۵ ,۱۰سال ۳۷ ۹ همانطور که نتایج جدول ۱ نشان می‌دهد درصد بیشتر از زنان مطلقه تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی گروه نمونه در دامنه سنی ۴۵ تا ۵۵ سال قرار داشتند (۵۵/۳۶ درصد). از نظر تحصیلات درصد بیشتری از زنان مطلقه 41 121۱ 1و۸ 1۳۲۹۵۵۵ ۵۳ 0430+ 0:25 21 ۱0.۱۲ز 1۲۵۲۱ 00۶/۱۱۵۵۵0  تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی گروه نمونه دارای زیر دیپلم بودند (۴۱/۶۷ درصد). بین ۱ تا ۵ سال از زمان طلاق اکثریت از زنان مطلقه تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی گروه نمونه گذشته بود (۶۳/۰۹ درصد). همچنین درصد بیشتری از زنان مطلقه تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی گروه نمونه گزارش نمودند که ۱ فرزند دارند (۴۱/۶۷ درصد). در نهایت. اکثریت زنان مطلقه تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی گروه نمونه گزارش نمودند که وضعیت اقتصادی خانواده آنان ضعیف است (۴۷/۶۲ درصد). در جدول ۰۲ یافته‌های توصیفی متغیرهای بهزیستی معنوی» سخت‌رویی روان‌شناختی» دشواری در تنظیم هیجانی و رشد پس از سانحه در گروه همان‌طور که در جدول ۲ مشاهده می‌شود. میانگین (انحراف معیار) بهزیستی معنوی زنان مطلقه گروه نمونه به ترتیب ۶ اند میانگین و اانخرات معیارمسخت روبهروان‌شساهی رتان مطلقه گرود‌اتموته نیی بهانزتیپ ,۱۷۸/۶۲ (۸/۱۳) می‌باشد. همچنین میانگین و (انحراف معیار) دشواری در تنطیم هیجانی زنان مطلقه گروه نمونه به ترتیب ۹۸/۳۸ (۲۲/۷۳) می باشد. در نهایت. میانگین و (انخراف معیار) رشد پس از سانحههازتان مطلقه گروه نمونه به ترتیب ۴۳/۹۷ برای استفاده از روش‌های آماری ابتدا باید مشخص شود که داده‌های جمع‌آوری شده از توزیع نرمال برخوردار است یا غیرنرمال؟ چون در صورت نرمال بودن توزیع داده‌های جمع‌آوری‌شده:برای آزمون فرضیه‌ها می‌توان از آزمون‌های پارامتریک استفاده نمود و در صورت غیرنرمال بودن از آزمون‌های ناپازامتریک استفاده کرد. در این آزمون (نرمال بودن)» اگر مقدار سطح معنی‌داری (۳) بزرگتر از مقدار خطا ۰/۰۵ باشد. نرمال بودن داده‌ها تأیید می‌شود. با توجه به نتایج جدول ۳ چون مقدار سطح معنی‌داری برای متغیرهای بهزیستی معنوی» سخت‌رویی روان‌شناختی» دشواری در تنطیم هیجانی و رشد پس از سانحه بزرگ‌تر از مقدار خطا ۰/۰۵ می‌باشد (0.05 <0) پس نتیجه گرفته می‌شود توزیع داده‌های مربوط به این‌متغیرها نرمال می‌باشند. بر این اساس» چون توزیع داده‌های مربوط به متغیرهای بهزیستی معنوی» سخت‌رویی روان شناختی» دشواری در تنطیم هیجانی و رشد پس از سانحه نرمال هستند جهت بررسی جدول ۴ ضرایب همبستگی ساده بهزیستی معنوی» سخت‌رویی روان‌شناختی» دشواری در تنطیم هیجانی و رشد پس از 41 121۱ 1و۸ 1۳۲۹۵۵۵ ۵۳ 0430+ 0:25 21 ۱0.۱۲ز 1۲۵۲۱ 00۶/۱۱۵۵۵0 همانطور که نتایج جدول ۴ نشان می‌دهد. کلیه ضرایب همبستگی به دست آمده بین متغیرهای پژوهش در سطح ۰/۰۱ > معنی‌دار است. در واقع» نتایج ضریب همبستگی پیرسون (جدول ۴) نشان داد که بهزیستی معنوی با رشد پس از سانحه زنان مطلقه رابطه مثبت معنی‌دار دارد (۰/۰۱ >0 , ۰/۳۹ <1). از طرف دیگر نتایج ضریب همبستگی پیرسون (جدول ۴) نشان داد که سخت‌رویی روان‌شناختی با رشد پس از سانحه زنان مطلقه نیز رابطه مثبت معنی‌دار دارد (۰/۰۱ >0 ,۰/۲۴ <۲). همچنین» نتایج ضریب همبستگی پیرسون (جدول ۴) نشان داد که دشواری در تنطیم هیجانی با رشد پس از سانحه زنان مطلقه رابطه منفی معنی‌دار دارد. (۰/۰۱ >0 و۰/۵۰- <۲). به علاوه, نتایج ضریب همبستگی پیرسون (جدول ۴) نشان داد که دشواری در تنطیم هیجانی با سخت‌رویی روان‌شناختی با بهزیستی معنوی (۰/۰۱ >0 , ۰/۳۲- <۲) و سخت‌رویی روان‌شناختی (۰/۰۱ >0 , ۰/۲۶- <۲) زنان مطلقه رابطه منفی معنی دار دارد. همچنین» نتایج ضریب همبستگی پیرسون (جدول ۴) نشان داد که بهزیستی معنوی و سخت‌رویی روان‌شناختی در زنان مطلقه با هم رابطه مغبت معنی‌دارادا رد( اک ,۰/۷۱ جهت آزمون رابطه مستقیم و غیرمستقیم بین متغیرهای پژوهش با در واقع» جهت بررسی نقش بهزیستی معنوی, سخت‌رویی روان‌شناختی و تنطیم هیجانی در پیش‌بینی رشد پس از سانحه زنان مطلقه و همچنین» جهت بررسی نقش میانجی‌گری تنظیم هیجانی در رابطه بین بهزیستی معنوی و سخت‌رویی روان‌شناختی با رشد پس از سانحه زنان مطلقه از تحلیل مسیر استفاده شد» ولی قبل آزمون فرضیه‌ها مربوطه به بررسی مفروضه‌های اجرای تحلیل مسیر پرداخته می‌شود. قبن از تحلیل داده‌ها و بزای اطمینان از اینکداده‌هایل ی زوم مفاوگهای زیرگایی اجزای تحلیل مسیز زا برآوزه می‌کنند چند مقروضه اضلی معادلات ساختاری شامل چاه‌های‌کنشده مان بودن*" و هم‌خطی چندگانه"" مورد در تحلیل مسیر چنانچه برآی تحلیل آزفدادوهایآورودی خام استفاده شودراین داده‌ها و کال و بدون:مقادیر گمشده باشنند (خومن» ۱۳۹۳)؛ در پژوهقش خاضوواز روش جایگرین) " داذمهای کمشده با میانگیمیلتغیر استفاده شناد یکی دیگر از مفروضه‌های مهم مدل‌یابی معادلات ساختاری» نرمال بودن توزیع متغیرها است. هنگامی که داده‌ها توزیع نرمال ندارد» مقدار خی دو افزایش يیافته و خطای استاندارد کمتر از برآورد واقعی می‌شوند که این امر منجر به معنی‌دار شدن شاخص‌های برآورد شده می‌شوند درحالی که واقعا معنی‌دار نیستند. جهت بررسی نرمال بودن متغیرها علاوه بر استفاده از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف که نتایج آن در جدول ۳ گزارش شده است. از کجی و کشیدگی متغیرها استفاده گردید؛ به این ترتیب» متغیرهای پژوهش همگی دارای قدرمطلق ضریب کجی کوچک‌تر از ۳ و قدر مطلق ضریب کشیدگی کوچکتر از ۱۰ بودند و لذا تخطی از نرمال بودن داده‌ها قابل مشاهده نبود. علاوه‌براین» اگر دو متغیر پیش‌بین با یکدیگر همبستگی بالایی داشته باشند.» مثلا ۰/۹۰ آنها واریانس یکسانی از متغیر ملاگ را تبیین می‌کندد این وضسیت را نت عنوان سمخطی چندگانهامی‌ناسند که در آزموی‌مای تعلیل چدد میرن 41 121۱ 1و۸ 1۳۲۹۵۵۵ ۵۳ 0430+ 0:25 21 ۱0.۱۲ز 1۲۵۲۱ 00۶/۱۱۵۵۵0  باید از آن اجتناب کرد. هم‌خطی چندگانه متغیرهای پیش‌بین با استفاده از آماره تحمل"" و عامل تورم واریانس*" (71۳) مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد که ارزش‌های تحمل بدست آمده برای متغیرها بالای ۰/۱۰ هستند و نشان دهنده عدم وجود هم‌خطی چندگانه متغیرهاست و همچنین» مقدار عامل تورم واریانس بدست آمده برای متغیرها کوچکتر از ۱۰ بودند که نشان‌دهنده عدم هم‌خطی چندگانه بین متغیرهاست. بنابراین» با توجه به نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه‌های اختصاصی مربوط به ارتباط غیرمستقیم بهزیستی معنوی و سخت رویی روان‌شناختی با رشد پس از سانحه زنان مطلقه از طریق میانجی گری تنطیم هیجانی می‌توان گفت که فرضیه اصلی پژوهش مبنی بر اینکه بهزیستی معنوی و سخت‌رویی روان‌شناختی به طور مستقیم و با واسطه‌گری تنطیم هیجانی, رشد پس از سانحه زنان مطلقه را پیش‌بینی می‌کنند. نیز تأیید می‌شود. بر طبق نتایج» مسیر غیرمستقیم سخت‌رویی روان‌شناختی به رشد پس از سانحه زنان مطلقه به طور مستقیم از طریق میانجی گری تنطیم هیجانی با ضریب استاندارد غیرمستقیم معنی‌دار می‌باشد. حد بالا و پایین این فرضیه در روش بوت‌استراپ صفر را در بر نمی‌گیرد که این نیز حاکی از معنی‌دار بودن مسیر غیرمستقیم بین متغیرها می‌باشد. این نتیجه حاکی از معنی‌داری نقش واسطه‌ای تنطیم هیجانی در رابطه بین سخت‌رویی روان‌شناختی و رشد پس از سانحه زنان با توجه به نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه‌های اختصاصی مربوط به ارتباط غیرمستقیم بهزیستی معنوی و سخت‌رویی روان‌شناختی با رشد پس از سانحه زنان مطلقه از طریق میانجی‌گری تنطیم هیجانی می‌توان گفت که فرضیه اصلی پژوهش مبنی بر اینکه بهزیستی معنوی و سخت‌رویی روان‌شناختی به طور مستقیم و با واسطه‌گری تنطیم هیجانی» رشد پس از سانحه زنان مطلقه را پیش‌بینی می‌کنند» نیز تأیید می‌شود: نتایج نشان داد که ضریب مسیر بهزیستی معنوی به دشواری در تنظیم هیجان معنی‌دار است. همچنین مسیر مستقیم بین این متغیر به رشد پس از سانحه معنی‌دار می‌باشد و مسیر غیرمستقیم بهزیستی معنوی به رشد پس از سانحه زنان مطلقه از طریق میانجی‌گری تنظیم هیجانی با ضریب استاندارد غیرمستقیم,(۰/۲۳- -15) معنی‌دار می‌باشد به طور کلی نقش واسطه‌ای تنطیم هیجانی در رابطه بین بهزیستی معنوی و رشد پس از سانحه زنان مطلقه معنی‌دار می‌باشد. نتایج این فرضیه همسو با پژوهش بحرینی و همکاران (۱۳۹۸)» حسین لو و اسماعیلی (۱۳۹۷)» موسوی و وطن‌خواه (۱۳۹۴)» سالمی و همکاران (۱۳۹۶)» حیدرزاده و همکاران (1۳۹۴)» بنی‌هاشمی و همکاران (۱۳۹۴)» نیک‌منش و همکاران بنی‌هاشمی» کوروش؛ انعامی» عبد الزهرا؛ زرگری» یدالله؛ ارشدی, نسرین و داوودی,» ایران (۱۳۹۴). رابطه تنظیم هیجانی و رشد پس از آسیب» مجله تحقیقات علوم رفتاری, ۴(۱۳)» ۶۰۸ -۶۰۲ حیدر زاده» مهدی,» رسولی» مریم محمد شاهی» فرحناز علوی مجده حمید. میرزایی» حمیدرضا طهماسبی» مامک. (۱۳۹۴). بررسی ابعاد رشد پس از سانحه ناشی از سرطان در بیماران نجات‌یافته از آن. پرستاری و مامایی جامع‌نگر, سالمی» صفورا رشیدی» علیرضا؛ زهتاب نجفی,» عادله و سید موسوی,» سیده افروز (۱۳۹۶). رابطه ساده و چندگانه باورهای مذهبی سخت‌رویی روان‌شناختی و حمایت اجتماعی ادراک‌شده با رشد پس از سانحه در بیماران مبتلا به مولتیپل موسوی» ولی‌اللّه و وطن‌خواه» محمد (۱۳۹۴). پیش‌بینی رشد پس از سانحه بر اساس دینداری, معنی زندگی و حمایت اجقمامی در زتان مبقلایه سرطان سیعه مجلهدستازردهای بالیبی+دانشگاه شهیه چمران اهوازه ۷ رخ ۳۳۴۸ نیک‌منش, زهرا میرعبدالهی, نسرین, امام هادی, محمد علی (۱۳۹۲). پیش‌بینی رشد پس از آسیب بر اساس معنویت و حمایت‌های اجتماعی در افراد مبتلا به سرطان سینه. فصلنامه بیماری‌های پستان ایران» سال ششم» (۲)» ص: ۳۵-۴۲ 41 121۱ 1و۸ 1۳۲۹۵۵۵ ۵۳ 0430+ 0:25 21 ۱0.۱۲ز 1۲۵۲۱ 00۶/۱۱۵۵۵0  ۰ ۳۵00 .1006 ۵۵۵ عطا عصلونعدممع 1 «ر2011) .5 کعصعل رظطل عصعکل ,28 ماعصس۸ کان۳60م 5ععصنلوسهط مزع م1محا رد۳ .(17.)2008 کصسعنلز/۷۷ مت[ مصعزط بط فصقامط ,27 عصماحهط 78-8 :(16)1 :2008 .۸89695 561601 7 1771 .عاقلونومی 1۵۳۵۶ م5060 تسه 15 صز 55عععن5 ,۵4 316۷ ,87695 ع018 ام .(13-14مم) صعحفلنط مامطاز ,0ع101007 .(2008) .10 ومفلهاعه) 6۷05 علنزا [55ع50 .(2018) .85 .5 ,۸1806 6 ۷۷ 0۰ ,لق0,316 و سل ,3/1066 و.ظ ۳۰ ,1607637 نع هه دععصانگلوصنص ۵1 کعلمد عطا نله عصنزوعصه هنز کصماصصرک عصن فاص هه [هنع10م دلوم ۵۶ عستعهع چ صز کقنط فص ععمعله دوه +ع00عع مامت 5۷۷ ۹۵0و 69-7۰ :(4)4 :2012 .کعنون50 مزع و[ ملبر۹ ۳ ۶و م70 مممتمصعاصا «دععصن هط 60۲ 3051۵۳۵6 هه کصماصصهیک عناهص 305 .(2006) 7 مطمصمامگ گ بش۸ ,1۵066۲ لهنصناع مصه هنهک ۶و لقص 70 ص100 100۶ ما مه ۷۵۵۵۳ ناعدتع همه و وعماعزد0 صز 776160800600 (2017) .هی مصصق0۳ط مظآ رع هه ,3 نامتدولد/2 صناح .نله دمص 1۵۳ ماعند (متاصعقغنل طکزم ۵عاهنمععه دز ع ۳و ما عکصم ۳ صز منک 060۳ 4 واناهدو 0صه ,عسن6 -۵11 منم ,ککعصناع5م.1 .(1982) ۷۷۰ .6 ,811190 6۶ و۳ 8 ,8310۱012180 106 006 ع امک ۸ هام1 ,(ف۳0) ق2619 .0 6 ,هام86 بش۸ بل 10 بعقنا ,8۳26۰ ناهن هسنمک .(2018) ۳۳۳1 بمامنط 1نامندسکل حهکنص 7۳ 1وحعصسط ۸ علقه 1 1نوصه‌انگ 1 م0۶ ما۳0 2010 عطا که 505 عط مدمه لمع عنامهص همم هه 3006 ,«(5,18)1ع6ن0ن50 17۵۵ مه +عاکه‌ک 0 ۲و ماه معنعمله‌ع۸ بهزدع 13000 م7802 صز زصه1/60 0(۰)) .85 16۵0026۷ ,6 1۵00280۷2 و 52000۷2 وک هصتلولنه۸ ,366 عصساع6 ,6 60۵ م51 منک 7۳۵13000 عطا ز۳ه ععصه‌عنا1ماصنز ‏ امممنامصه فص عصنصطی کم عقحصز عط1 [هزع10م لدم وصه رنه خصعصک وه ممصته اعقم ۳۵۳۵ +6 من دکع‌جای عنام 005102 65 [۵ت0مع 600 بطامع عناه 2052 .(2004) ی سل مصامطلق) ع .ی .8 منط9ع160" 1-8۰ :8 و15.لاتجاوصا آمزع م1 مطل رد2 +ععصع له لمعخسزمصه هه 1۷610۲:85 870۵ 205102206 166 .(1996) کمل مصتامطلف) گ .ی .بط منط9ع0ع1" 455-1 :7 ,9 ,56855 1۳۵26 ۵1 ما30 تفه ۵۴ ی‌دع1 00906 ۳3۵ 41 121۱ 1و۸ 1۳۲۹۵۵۵ ۵۳ 0430+ 0:25 21 ۱0.۱۲ز 1۲۵۲۱ 00۶/۱۱۵۵۵0

هدف پژوهش حاضر پیش بینی رشد پس از سانحه زنان مطلقه بر اساس بهزیستی معنوی و سخت رویی روانشناختی با نقش میانجی تنظیم هیجانی بود. طرح پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل زنان مطلقه تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی شهر تهران در سال 1398 بودند که 168 نفر با روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند، با استفاده از پرسشنامه های رشد پس از آسیب تدسچی و کالهون (1996)، پرسشنامه بهزیستی معنوی (پالوتزین و الیسون [1] ، 1982)، پرسشنامه سرسختی روانشناختی کوباسا (1994)، پرسشنامه دشواری های تنظیم هیجانی ( DERS ) گراتز (2004)، داده ها جمع آوری شد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد بهزیستی معنوی و سخت رویی روانشناختی به طور مستقیم و با واسطه گری تنطیم هیجانی، رشد پس از سانحه زنان مطلقه را به طور معناداری پیش بینی می کنند.

504060

عط عنطا هصنواممه 8 5 رز کععهاکنص عع هس کعص نع و5 کعنانه 2۲ و0 اک حل‌تومعع۳ کنط1 +عنونانیه کم هه ۳۵۵۵8 0اه ع۷هط وصه وصنصعص اصعله‌شوه عنصحصیل فص لقصد؟ عطا 2 که ۶6۵ 066 کقط ومع کعلونم31 ام اج عط عازمکعل ,کعکق ع50 10 +کصوتاهاعهو0ا عنطا 1۳۵۳ ماع نله صقن ج صز فعبمص لاد عمونخه ۳۵ ماصعصککعکعد عطا 10۵۳ کنعد 1300۳201 ۵ ۶و بوانانطتاه معط عطا ۵ عحل کز عععی عصمک صز لفط ,1۳36/04 ,50 2100 1[کصه1۳ 0۳۵۳ مقلنم1< ,ع0ع5 1 1۳۵۵۹1200 :۵۹ ۵۳و16 ۳۵3216 عنق 10 #صه [۳۳۵ ,1/006 ۳۷۵۵0 ناه [ک 1۳0" 1360۷ 5 1202+ ۶و صمناهنامرص۸ عط) و عسفات .(2021) .5 .ظ منصطادم11 +عاز0 ۵ 110۳۶ ۸۵6 ۳۵ 1۱ 6560۳6۵5 7۳0۳31001 بصع سا عط که کده‌ناهاعص1۳ عصناها۳۷۵  -- پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی سس نقد و بررسی کاربست نظريه نایدا در ارزیایی ترجمه‌های قرآن انسیه سادات هانمی * 0۵ ۱ استادیارع گروه اژباق :و آدبیانت عربی»:دانشگاه تمراته رات ایرات نزدیک به یک دهه است که نظریات ترجمه به ارزیابی ترجمه‌های قرآن راه پیدا کرده‌اند. هدف از انتخاب چارچوب نظری برای پژوهش» نظام مند شدن نقد و بررسی است تا از نقدهای پراکنده و سلیقه‌ای اجتناب شود اما دیده می‌شود که در مواردی ناقدان از چارچوب نظریه خارج شده‌اند و یا فهم نادرستی از نظریه داشته‌اند و مطابق آن فهم نادرست به نقد ترجمه پرداخته‌اند. پژوهش حاضر به منظور بررسی این ارزیابی‌ها با روش توصیفی- تحلیلی آميخته با نقد» پنج پژوهش مبتنی بر نظریه نایدا را در زمینه نقد قرآن به عنوان مطالعه موردی» مورد بررسی قرار داده تا لغزشگاه‌های پژوهشگران رادر کاربست این نظریه بررسی کند. این پژوهش نشان می‌دهد ناقدان گاه در فهم معنای معادل صوری و پویا دچار اشتباه شده‌اند و مصادیق آن را به اشتباه در ترجمه‌ها يافته‌اند. در مواردی نیز با وجود اینکه نظریه نایدا را مبنای نقد خود قرار داده‌اند» اما نقد همچنان در مسیری متفاوت از این چارچوب حرکت کرده که در مواردی علت این امر به عدم تناسب چارچوب نظری کلیدواژه‌ها: نظریه‌های ترجمه. نایدا نقد ترجمه قرآن, الگوی ارزیابی ترجمه معادل صوری و زمان زیادی از آغاز روند نقد ترجمه قرآن نمی‌گذرد» زیرا ترجمه‌های کهن غالبا تحت‌اللفظی بوده‌اند و تنها چالشی که مترجمان با آن مواجه می‌شدند» چالش معادل‌یابی وا ژگان بوده است. این در حالی است که نقدهای نیم قرن اخیر نشان می‌دهد که بیشتر نقدها به عدم رعایت ساختارهای نحوی دو زبان مبدا و مقصده دخالت عنصر تفسیر در ترجمه و عدم رعایت مقتضیات زبان فارسی برمی گردد که عمدتا در ترجمه تحت‌اللفظی قابل طرح پس از اینکه ترجمه قرآن کریم از ترجمه تحت‌اللفظی فراتر رفت و ترجمه‌های زیادی از قرآن صورت گرفت» ضرورت نقد و ارزیایی این ترجمه‌ها احساس شد. اولین مقاله‌ای که مشخصا در مطبوعات ایران به نقد یکی از ترجمه‌های قرآن کریم به زبان فارسی پرداخته» نقدی است که شهید مطهری در مجله یغما در سال ۱۳۳۷ بر ترجمه ابوالقاسم پاینده نوشته است. نقدهای مستقل بعد نیز توسط محمد فرزان بر ترجمه ابوالقاسم پاینده در همان مجله در سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۳۸ و نقد سوم برهمین ترجمه توسط غلامرضا طاهر در سال ۱۳۴۰ چاپ شد. پس از این مقالات» تاریخچه نقد ترجمه‌های قرآن کریم با رکودی ۱۸ ساله مواجه شد؛ زیرا از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۸ که آغاز مرحله جدید نقد به‌شمار می‌رود» هیچ مقاله‌ای در مجلات و روزنامه‌های ایران در این زمینه به چاپ نرسید. سال ۱۳۷۲ با چاپ کتاب قر آن‌پژوهی توسط بها الدین خرمشاهی شاهد چند نقد جدی و جدید بود. این روند ادامه یافت تا اینکه در سال ۵ نقد ترجمه‌های قرآن کریم با چاپ حدود ۲۳ مقاله در نقد و جواب نقد به نقطه اوج خود رسید؛ روندی که پس از آن با سیر نزولی مواجه شد (همان: ۵۵-۵۲). تا دهه گذشته اکثر این نقدها تجربی و به شیوه سنتی بودند. آین نقدها گاه صوری بودند و تمرکزشان بر ساختارهای نحوی يا نکات ویرایشی و نگارشی بوده است. بعضی از این نقدها مانند نقدهای محمد علی کوشا(۱۳۸۶) در کتاب «ترجمه‌های ممتاز قرآن در ترازوی نقد» ترتییی و برخی مانند نقدهای مرتضی کریمی‌نیا (۱۳۸۹) در کتاب «ساخت‌های زبان فارسی و مسأله ترجمه قرآن» موضوعی بودند. گاهی نیز نقدها محتوایی بود و منتقد در سطح ژرف‌ساخت به مباحث فراواژه‌ای و فراجمله‌ای از جمله بازتاب کلامی و اعتقاد در ترجمه  ۸ | پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ تا دهه 4۰ نقدهای ترجمه قرآن کریم به همین شکل صورت می‌گرفت. مجموعه اين مقالات در هشت جلد با عنوان «مجموعه مقالات فارسی ترجمه قرآن مجید» از سوی موسسه از دهه ۰ نظریات ترجمه که به تدریج در مقالات نقد ترجمه‌های قرآن راه پیدا کرده» مبنای نقد قرار گرفتند. با وجود اینکه به نظر می‌رسد ورود نظریه‌های ترجمه به حوزه نقد ترجمه قرآن کمکی به علمی و چارچوب‌مند شدن این نقدها دارد» بررسی این پژوهش‌ها نشان می‌دهد در موارد بسیاری این امر صورت نگرفته است؛ گاه برای نقد ترجمه‌ای» نظریه متناسپی انتخاب نشده و گاه نقد خارج از چارچوب نظریه صورت گرفته است. به نظر می‌رسد در برخی پژوهش‌ها نقد همچنان شیوه سنتی خود را طی می‌کند و نظریه تنها در حد نامی در عنوان نقد جای گرفته است. یکی از این نظریات» نظریه نایدا! است که در پنج مقاله مبنای نقد ترجمه قرآن قرار گرفته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی آميخته با نقد این مقالات را به ترتیب تاریخ نگارش مورد بررسی قرار می‌دهد تا به سوالات زیر پاسخ - این پژوهش‌ها تا چه اندازه در چارچوب نظريه نایدا به نقد ترجمه قرآن پرداخته‌اند؟ - کاربست نظریه نایدا چه تأثیری در کیفیت و نتیجه‌بخشی این پژوهش‌ها داشته است؟ - پژوهشگران در چه مواردی داچار:برداشت نادرست از اصطلاحات نظريه نایدا شده‌اند؟ همان‌طور که گفته شد نزدیک به یک دهه است که نظریه‌های ترجمه به نقد ترجمه‌های قرآن راه یافته‌اند. نظریه نایدا در پنج پژوهش مبنای نقد ترجمه قرآن قرار گرفته است که این پژوهش‌ها در مقاله حاضر مورد ارزیابی قرار می گیرند و به همین دلیل از بیان آن‌ها در پیشینه خودداری می‌شود. این پژوهش برخلاف پژوهش‌ها ی گذشته که به نقد ترجمه براساس نظریه‌ها می‌پرداختند» درصدد است اصل اين مسأله را مورد بررسی قرار دهد که آیا این نقدها در چارچوب نظریه به درستی انجام گرفته‌اند یا خیر. طبق جست‌وجوهای صورت بوجین نایدا" (۲۰۱۱-۱۹۱۴) فارغ‌التحصیل دانشگاه میشیگان در سال ۱۹۴۳ به کارکنان انجمن انجیل آمریکا ملحق شد و در سال ۱۹۴۹ مجله مترجم انجیل را دایر کرد. وی در سفرهای خود به آفریقا و آمریکای لاتین به کمک مترجمان مبلغ پرداخت (ویلیامز"» ۱۳۹۶). نایدا که به ترجمه و نظم بخشیدن به ترجمه‌های کتاب مقدس می پرداخت با استفاده از دستور زایشی-گشتاری چامسکی" تلاش کرد ترجمه را علمی کند. نایدا به ترجمه کلمه به کلمه پایان داد و با مطرح کردن اصطلاح معادل پویا گفت که واژه» معنا را از طریق بافت کسب می‌کند و می‌تواند براساس فرهنگک پاسخ‌های متفاوتی تولید کند. او ترجمه را این‌طور تعریف می کند: «ترجمه عبارت است از بازتولید نزدیک‌ترین معادل طبیعی پیام زبان مبدا در زبان گیرنده» اولا از نظر معنا و ثانبا از نظر سبکث» (1969 ,87102). او همچنین تأ کید می کند که ترجمه باید درجه بالایی از هم ارزی درواکنش را داشته باشد وگرنه به هدف خود نایدا معنا را به سه دسته زبان‌شناختی» ارجاعی و ضمنی تقسیم کرد و برای تعیین هریکث از آن‌ها تکنیکک‌های تحلیلی:ارائه داد (1964 ,31102)+او برای"تحلیل ترجمه» الگوی چامسکی را برعکس کرد و گفت می‌توان از زوساخت متن مبدا به هسته کلام رسید که بین تمام زبان‌ها مشت رک است. در مرحله بعد نایدا معادل را به صوری و پویا تقسیم می‌کند و از معادل پویا که مبتنی بر اصل تأثیر یکسان است» حمایّت کرده و می گوید باید ارتباط بین دریافت کننده و پیام متن مبدا با ارتباط بین دریافت کننده و پیام متن مقصد مساوی باشد. در دیدگاه نایدا هدف از ترجمه» طبیعی بودن و کاهش بیگانگی و ایجاد واکنش مشابه است (ماندی» ۱۳۸۹). این واکنش به طور محسوس وابسته به بافتار فرهنگی است که خواننده در آن پرورش يافته است. به عبارت |دیگر»چوانیده, معنای امین را براساس تجربیات: خود از محیط فرازبانی درک می‌کند و به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد. نایدا اصطلاح (هم‌ارز بودن» را در مقابل «یکسان بودن» مطرح کرد و معتقد است که در ترجمه» هم‌ارز بودن متن اصلی و متن ترجمه شده به مراتب مهم‌تر از یکسان بودن آن‌هاست.  ۰ | پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ در سال ۱۹۶۹ نایدا با همکاری تیبرا مدلی سه مرحله‌ای با عناوین «تحلیل»» «انتقال» و با توجه به آنچه گفته شد» روشن می‌شود که نظريه نایدا در دو بخش, قابل کاربست در نقد ترجمه است؛ یکی بررسی ترجمه از دیدگاه تعادل پویا و صوری و دیگری مطالعه براساس مدل سه مرحله‌ای تحلیلی» انتقال و بازسازی. با توجه به اينکه نایدا در ترجمه کتاب مقدس از تعادل پویا دفاع می‌کند و بر انتقال پیام و ایجاد تأثیر مشابه تأکید دارد» کاربست این بخش در نقد ترجمه قرآن می‌تواند به این شکل باشد که ترجمه از نظر موفقیت در انتقال پیام و ایجاد واکنش مشابه در مخاطب فارسی‌زبان بررسی شود. این نقد در سطح پیام صورت می گیرد و برای نقد ترجمه‌های مخاطب محور و محتوایی مناسب است؛ زیرا در نقد باید بین الگوی نقد و روش ترجمه اتحاد رویکرد وجود داشته باشد. در مدل نایدا و تیبر ترجمه در سه مرحله مورد مطالعه قرار می گیرد؛ ابتدا متن مبدا و سپس متن مقصد مورد تحلیل ساختاری قرار می گیرد آنگاه این دو با یکدیگر مقایسه می‌شوند تا میزان موفقیت مترجم در مرحله انتقال و بازسازی روشن شود. این نقد که در سطح ساختار و با توجه به مدل چامسکی صوزت می گیرد. قابل اعمال در ترجمه‌های صوری و پویا است و میزان حفظ تعادل در روساخت و ژرف‌ساخت در ترجمه مورد بررسی قرار می گیرد. حال باید دید که در کاربست نظريه نایدا در مقالاتی که تاکنون در نقد ترجمه قرآن صورت گرفته‌اند» چه میزان این هماهنگی رعایت.شالاه اسیّااوه‌نقدها تا چه اندازه در این مسیر پیش به منظور بررسی میزان کارآمدی نظريه نایدا در نقد ترجمه قرآن و تأثیر به‌کارگیری این نظریه در کیفیت و نتیجه‌بخشی پژوهش» پنج پژوهش را مورد بررسی قرار می‌دهیم. مطالعه این پنج پژوهش نشان می‌دهد که بجز پژوهش اول که به نقد کاربرد نظريه نایدا در ترجمه قرآن می‌پردازد» سایر پژوهش‌ها در استفاده از این نظریه دچار اشکالات اساسی شده‌اند. در پژوهش اول» تنها پژوهشی است که با درک درستی از نظريه نایدا به نقد کاربرد آن پرداخته» مقاله‌ای تحت عنوان «نقدی بر معروف‌ترین روش‌های ترجمه قرآن کریم (براساس جدیدترین تئوری‌های ترجمه و زبان‌شناسی)» است. این مقاله به معرفی روش ترجمه پویا صوری و به موازات آن‌ها تفسیری و لفظی پرداخته و مزایا و معایب هر یک از آن‌ها بیان کرده و در نهایت به این نتیجه رسیده که شیوه‌های مختلف ترجمه در صورتی مفید خواهند بود که همدیگر را تکمیل کنند و در پی هم به کار گرفته شوند. بخشی که در این پژوهش مرتبط با نایدا انجام شده به نقد کاربرد معادل پویا در ترجمه قرآن پرداخته است. مثال‌ها و نقدهای این پژوهش نشان می‌دهد نویسندگان به خوبی منظور نایدا را از معادل پویا دریافت کرده‌اند و بر آن اساس» کاربرد آن را در ترجمه قرآن مورد نقد قرار داده‌اند. در این پژوهش با اشاره به اینکه شیوه ترجمه پویا اجازه هرگونه دخل و تصرف در متن اصلی را به مترجم می‌دهد» آن را برای اینکه به تنهایی در ترجمه قرآن اجرا شود» مناسب نمی‌دانند؛ زیرا قرآن تنها کتاب آسمانی است که از تحریف دور مانده است و این روش باعث می‌شود بسیاری از اصطلاحات ویژه قرآنی مانند «صوم» و.«صلاه) با معادلی دیگر بیان شده و تحریف شوند. نویسندگان پژوهش مدنظر» نظر نایدا را مبنی بر اینکه معادل یابیصوری قادر به انتقال و توصیف مفاهیم فرهنگی نیست» رد.می کننداو می گویند؛نایدا معتقد است که خوانندگان زبان مقصد توانایی درک مفاهیم فرهنگی دیگر ملت‌ها را ندازند و این فرض درست نیست. سپس به نقد نیوما رک! اشاره می‌کنند کهامعتقد است ز.دنیای کنونی» تلویزیون این مشکل را حل کرده و نایدا فراموش کرده است که ارتباط ملل مختلف با یکدیگر سبب درکک و ملاحظه مفاهیم و اختلافات فرهنگی خواهد شد (صیادانی و بازیار» ۱۳۹۴). آن‌ها سپس ترجمه تفسیری را به عنوان جایگزین مناسب و راه‌حل ایده آل برای شرح و بیان اختلافات فرهنگی و زبانی قرآن و ترجمه‌هایش معرفی کرده» می گویند اگر حد و مرز ترجمه پویا را مشخص کنیم و ضابطه و قانون معینی"بزایش قائل شویم» می‌توانیم آن را یکی از زیرمجموعه‌ها و از انواع ترجمه تفسیری به‌شمار آوریم (همان: ۱۵-۱۴). در واقع در این پژوهش» ترجمه خاصی براساس رویکرد نایدا نقد نشده» بلکه کارایی روش ترجمه پویای نایدا در ترجمه قرآن در کنار سایر روش‌ها مورد بررسی قرار گرفته و به  ۲ | پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ سایر پژوهش‌ها دچار اشکالاتی هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود. اولین پژوهشی که از الگوی نایدا برای نقد ترجمه قرآن استفاده کرده» پژوهشی با عنوان «بررسی چند ترجمه سور ناس به زبان آلمانی براساس نظریه یوجین نایدا» (۱۳۹۵) است. در این پژوهش تئوری نایدا مبنا قرار گرفته» اما جدایی نقد از این چارچوب کاملا مشخص است. در معرفی تئوری نایدا در این مقاله به سه عامل «ذات پیام»» «هدف مولف و مترجم» و «نوع مخاطب» اشاره شده» اما اثری از این سه عامل در نقد ترجمه آیات دیده نمی‌شود. به عنوان مثال» پس از نقل ترجمه روکرت! از سوره ناس» نکات زیر در نقد ترجمه بیان شده -(آنچه در ترجمه روکرت بیش از سایر ترجمه‌های قرآن مجید به چشم می‌خورد» وفاداری وی به شکل و ساختار منظوم قرآن است» (فیروزآبادی و ابراهیمی» ۱۳۹۵). وفاداری به شکل و ساختار در معادل صوری نایدا مطرح است که در اینجا به آن اشاره‌ای نشده است. سپس نویسنده نقاط قوت این ترجمه را ذکر می کند: - «ر و کرت دراین ترجمه تلاش کرد برای اولین بار سب قرآن و زیبایی کلام آن را به آلمانی زبانان آنچه نایدا در ترجمه انجیل بر آن تأکید داشت» انتقال پیام متناسب با فرهنگ مخاطب بود. از نظر نایدا آنچه در فرآیند ترجمه از اهمیت بیشتری برخوردار است» نحوه انتقال پیام است؛ به طوری که تأثیری یکسان در مخاطب زبان مقصد ایجاد کند (نایدا ۱۹۶۹). بنابراین» انتقال سبکک قرآن و زیبایی کلام آن در ترجمه چیزی نیست که در نظريه نایدا در اولویت باشد» مگر اینکه این انتقآل باعث تأثیر مشابه شود سایر نکاتی که به عنوأن نقاط قوت ترجمه بیان شده نیز ارتباطی به نظریه نایدا ندارد. از جمله اشاره به نوع آشنایی روکرت با قرآن و ترجمه‌های دیگر قرآن در مقدمه» برتری ترجمه او براسایر ترجمه‌های آلمانی» شماره گذاری آیات» آسان‌تر بودن این ترجمه نسبت به ترجمه‌های پیشین (فیروز آبادی و ابراهیمی» ۱۳۹۵). این نکات همان نکاتی است که در نقدهای سنتی به صورت کلی بیان می‌شد و نظریه نایدا یکی از نقاط قوت این ترجمه» توضیحات مترجم در مقدمه» توصیف اسامی قرآنی در پیوست و توضیح برخی آیات و کلمات در پاورقی (همان: ۴۴) بیان شده است. در حالی که نایدا در رابطه با این گونه اضافات در ترجمه کتاب مقدس می گوید: «اکثر خوانند گان کتاب مقدس از مشخصه‌های تکمیلی مانند مقدمه‌ای که گویای شالوده متنی ترجمه و نیز اصول و روال کار آماده‌سازی متن باشد» استقبال می‌کنند. آنان همچنین مایلند در ترجمه متن» واژه‌نامه لغات نامتعارف و نمایه و نقشه‌های مربوط وجود داشته باشند» اما اغلب با پانوشت‌ها و پیشگفتار به شدت مخالفند. این قبیل اضافات در متن به نظر می‌رسد خودکفایی آن را از بین می‌برد و حاکی از آن است که انگار روح‌القدس اصلا نمی‌دانسته چه کسانی باید متن را دریافت کنند». نایدا تنها پانوشت را زماتی ضروری می‌داند: که به دلیل تفاوت فرهنگی و آداب و سنن و اصطلاحات متفاوت نیاز به توضیح واژگان فرهنگی باشد (بیکر و سالدنیا» بی‌ارتباطی نقد با نظریه نایدا در بیان نقاط ضعف این ترجمه نیز دیده می‌شود. از جمله اینکه «بسم امه الرحمن الرحیم» در شماره گذاری آیات جزو سوره به حساب نیامده و نویسنده به حفظ نام سوره‌های قرآن مقید نبوده و گاهی نام آن‌ها را از محتوای سوره گرفته است (همان: ۴۵). این نقد» براساس اعتقاد,مسلمانان به تراجمه,قرآن؛است» نه براساس نگاه نایدا به ترجمه کتاب مقدس که پیام راادز اولویت قرار می‌دهد. اتفاقااطبق نظر نایدا چنین کاری در تعادل پویا مانعی ندارد و نمی‌تواند نقطه ضعف تلقی شود. از نظر نایدا وظيیفه اصلی مترجم یکی دیگر از نقدهایی که بهاين ترجمه,وارد شده اين است که دار کنار ترجمه آلمانی متن عربی قرآن نوشته نشده است (فیروزآبادی و.ابراهیمی» ۱۳۹۵). این مطلب نیز از شروطی است که مسلمانان برای ترجمه قرآن بیان کرده‌اند. اما در ترجمه انجیل که مبنای کار نایدا بوده است» چنین شرطی مدنظر نیست. آیت‌الّه معرفت می‌نویسد: «لازم است متن ترجمه شده قرآن» کنار متن عربی قرار بگیرد تا مراجعه کننده در صورت مواجه شدن با اشکال» بدان مراجعه کند و این توهم پیش نیاید که ترجمه می‌تواند جای قر آن را بگیرد» (معرفت» ۱۳۸۱). رضائی می‌افزاید که امروزه در ترجمه متون مقدس دینی در سطح دنیا از روش نشر ترجمه  ۴ | پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ همانطور که می‌بینيم هیچ‌يک از این نقاط قوت و ضعف ارتباطی با نظريه نایدا ندارد و در آن چارچوب قرار نمی گیرد. استفاده از نظریه برای چارچوب بخشیدن به پژوهش است؛ در حالی که این پژوهش در چارچوب نظریه قرار نگرفته و همانند نقدهای سنتی» ترجمه را از تمام ابعاد بررسی کرده است. نویسنده سپس در یک پاراگراف به توضیح ترجمه پویا اشاره کرده» اما موفق نشده ارتباطی بین آن با نقد خود ایجاد کند: «ترجمه قرآن فریدریش روکرت به ترجمه‌ای پویا نزدیک است, اما آنگونه که باید پیام قرآن» این کتاب آسمانی را به خوانندگان آلمانی زبان نمی‌رساند. در ترجمه پویا مترجم می‌تواند بخش‌هایی از متن را حذف کند مطلبی را اضافه کند و یا حتی صورت آن را تغییر دهد» اما این کار نباید به خدشه‌دار شدن پیام متن منجر شود» [چراکه] در این صورت حتی اگر متن ترجمه شده با زبان و فرهنگ جامعه مقصد نیز انطباق داشته باشد از نظر کارکرد و تأثیر بر مخاطب» معادل متن مبدا نخواهد بود» (فیرو زآبادی و ابراهیمی» ۱۳۹۵). نویسنده به این نکته اشاره کرده» اما داده‌های پژوهش را مبتنی بر این امر تبیین نکرده اشّت. ا گر نویسنده می‌خواست در چارچوب نظريه نایدا کار کند باید مواردی را که مترجم مطابق فرهنگ آلمان در ترجمه تغییر ایجاد کرده» مشخص می‌کرد؛ زیرا.تا کید نایدا در ترجمه کتاب مقدس قابل فهم کردن عناصر فرهنگی برای مخاطب است. سایر نقدهای این پژوهش نیز به همین شکل و بدون چارچوب در نتيجه بحث نیز نشانی از نظریه نایدا دیده نمی‌شود: «در بررسی ترجمه‌های قرآن درمی‌یابیم که به دلیل وجود تفاوت‌های اساسی که میان زبان و فرهنگ زبان مبدأ و مقصد وجود دارد دستیابی به متنی که هم به لحاظ سبک و بلاغت و هم به لحاظ محتوا و معنی به زبان عربی نزدیک باشد کار آسانی نیست» (همان: ۵۲). در نظریه نایدا» قرار نیست چنین اتفاقی بیفتد و از همین روست که نایدا تعادل را به دو دسته صوری و پویا تقسیم می‌کند و در ترجمه کتاب مقدس از تعادل پویا دفاع.می کند. نویسنده سپس در نتیجه گیری به تجویز روی میآورد و به نکاتی درباره ترجمه می‌پردازد که تطابق مبنایی با نظریه نایدا ندارد. به عنوان مثال» تا کید می کند که مترجم خوب باید عناصر اصلی زبان مبدا را شناسایی و ارزیابی کند و آن‌ها را تا حد امکان به زبان مقصد برگرداند. مترجم باید بتواند بین دنیای زبان مبدا و زبان خویش و زبان مقصد تفاوت قائل شود و همزمان بین آن‌ها ارتباط ایجاد کند (همان) این در حالی است که مدل سه مرحله‌ای نایدا و تیبر (۱۹۶۹) همین مطلب را به شکلی دقیق تر بیان می کند» اما هیچ اشاره‌ای به آن نشده است. به نظر می‌رسد این پژوهش کاملا مستقل از نظريه نایدا صورت گرفته و نقدها بدون چارچوب خاصی و به صورت تطبیقی انجام شده و با حذف نظریه نایدا از پژوهش هیچ چیز در پژوهشی دیگر با عنوان «تطبیق ترجمه فولادوند و امید مجد با تکیه بر نظريه نایدا در سوره بقره» (۱۳۹۸) نقد ترجمه‌ها در تقسیمی صورت گرفته که حاصل دسته‌بندی خود نویسنده است و ارتباطی با نظریه نایدا ندارد. این دسته‌بندی به این شکل است: حفظ ساختار نحوی زبان مبد معنای صحیح واژگان» حفظ ساختار معنایی عبارات و جملات» تلاش در به کار بردن واژگان مأنوس زبان مبدا زیبا جلوه دادن ترجمه برای تأثیر بیشتر بر مخاطب» قابل فهم کردن ترجمه و تأثیر دادن شرایط زمان,و مکان‌اد ترجمه(خانلری و دیگران» ۱۳۹۸). مولفه «حفظ ساختار نحوی زبان مبدا» از ویژگی‌های تعادل صوری است. چهار مود بعد» ارتباطی با نظريه نایدا ندارند. مولفه «قابل فهم کردن ترجمه و تأثیر دادن شرایط زمان و مکان در ترجمه» از ویژگی‌های تعادل پویاست که در این مقاله خارج از چارچوب نظریه نایدا و طبق دسته‌بندی سلیقه‌ای نویسنده بیان شده‌اند. در واقع نویسند گان صرف‌نظر از نظریه نایدا به تطبیق این دو ترجمه پرداخته و در نهایت تلاش کرده‌اند ارتباطی بین این دو ترجمه و دو نوع ترجمه مطرح شده توسط نایداایجاد کنند که.این ارتباط نیز به دلیل فهم نادرست تعادل صوری و پویا به شکل نادرستی تبیین شده است. مثال‌های این مورد در قسمت مربوط پژوهش دیگری جنبه‌های بلاغت حال ام کد معنای عامل را در ترجمه‌های فارسی قرآن کریم با کاربست تئوری هم‌ارزی نایدا بررسی کرده است (حیدری و سلیمان‌زاده نجفی» ۹ در این مقاله ترجمه حال مو کد به خوبی و با دقت بررسی شده» اما تطبیق آن با نظریه هم‌ارزی نایدا روشن نیست. این پژوهش به سوال سوم (انطباق پذیری این ترجمه‌ها با تئوری هم‌ارزی نایدا به چه میزان است؟) پاسخی نداده است. نویسندگان در مبانی نظری پژوهش» هم‌ارزی صوری و پویای نایدا را تعریف کرده و ضوابط حاکم بر آن را بیان کرده‌اند اما این مبانی در تحلیل داده‌ها نقش به‌سزایی ندارند. علت این ابهام در چارچوب نظری پژوهش  ۶ | پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ را می‌توان در انتخاب این چارچوب جست. آیا تئوری هم‌ارزی نایدا چارچوب مناسپی برای بررسی ترجمه حال موکد است؟ آیا تا کید تئوری هم‌ارزی نایدا بر چنین ساختارهایی است؟ برای پاسخ به این سوال» مقایسه‌ای بین این دو موضوع صورت می‌دهیم. در مبانی نظری این پژوهش سه مبحث معناشناسی بلاغی تأکید»» «معناشناسی حال موکد» و «تئوری هم‌ارزی نایدا» پررسی شده‌اند و سپس با تقسیم نقد ترجمه به سه سطح واژگانی» نحوی و معناشناختی» این نتیجه حاصل شده که ترجمه حال موکد به حوزهه نحوی و از نظر بلاغی به بعد معناشناختی ارتباط پیدا می کند. سپس به ضوابط حاکم بر هم‌ارزی صوری و پویا اشاره شده است (همان: ۳۱-۰)» اما این ضوابط در ارزیابی ترجمه‌ها نقشی ندارند. به عنوان مثال» در نقد تطبیقی ترجمه آیه (و انا لوفوهم نصبیهم عر منقوص ۱4 پس از بیان ترجمه‌ها ابتدا بعد بلاغی و معنایی حال موکده را با استفاده از منابع آغوی, بلاغی و تفسیری بررسی کرده» سپس به چالش ترجمه این دلالت پرداخته و گفته‌اند: «نخستین چیزی که مترجم در ترجمه این آیه بدان برمی‌خورد فقدان وا ژگانی است که مطابق با عامل حال باشد. در این آیه» اگر فعل به فارسی ترجمه شود برای تکمیل معنا نیازمند قیدی اضافیاست و اگر این قید همراه فعل بیان نشود عبارت «غیرمنقوص» .وال که" عامل نخواهدوبوههیپظراگ#یمعنایش در عامل نيامده است». تا اینجا بحث ساختاری و خارج از چارچوب نظريه نایدا است. سپس در بررسی ترجمه مترجمان می‌بینیم که انتقال لفظی .حال موکده در ترجمه» نشانگر تعادل پویا در نظر گرفته شده است: «فولادوند الگوی معنایی «تمام... خواهیم داد» را برای برگردان عامل «موفون» و واژه «ناکاسته» را بر نهاد حال (غیر منقوص) قرار داده است. در ترجمه خرمشاهی نیز تکرار پی‌درپی دو عبارت تأکیدی «به تمام و کمال» و «بدون کم و کاست» نوعی اطناب را برای مدلول تا کیدی خواسته شده در آیه به دنبال دارد که با انتقال مطلوب پیام تا کیدمحور خواسته شده» هم‌ارزی پویا نیز به شکل قابل قبولی لحاظ شده است؛ زیرا «وفی» بیانگر «به تمام و کمال دادن؛ است (2009 ,191۵11871 128](0)» نه مدلولی برای صرف معنای دادن. بنابراین» مترجم امانت‌داری و دقت نظر خود را با اشراف بر قواعد زبان مقصد و ترجمه روان و قابل فهم برای خواننده نشان داده است» (همان: ۳۴). همان‌طور که می‌بینیم» این نقد و بررسی از نظر نحوی و بلاغی دقیق است. اما ارتباط آن با نظريه نایدا روشن نیست» جز آنجا که در بررسی ترجمه خرمشاهی اشاره‌ای به هم‌ارزی پویا شده است. این جمله نشان می‌دهد که از نظر نویسندگان هم‌ارزی پویا در ترجمه» حال موکد ترجمه مقبول است. با چنین فرضی باید ضوابط حاکم بر این هم‌ارزی در ترجمه بررسی شود. پیشتر در مبانی نظری پژوهش این ضوابط بیان شدند: «انطباق حداکثری ترجمه با زبان و فرهنگک دریافت کننده و سازگاری ترجمه با بافت پیام از نظر سبکک و ترکیب‌بندی عناصر تشکیل‌دهنده» (همان: ۳۱). در حالی که در این نقد بر انتقال تا کید است و اشاره‌ای به زبان و فرهنگ مخاطب و سبکک و بافت پیام نشده است نکته‌ای که نایدا بر آن در تعادل پویا تا کید دارد «اصل تأثیر معادل» و «طبیعی بودن برای خواننده» است (ماندی» ۱۳۸۹). در حالی که نقد نویسند گان در این مقاله اشاره‌ای به میزان تأثیر ترجمه ندارد» بلکه بر ساختار و تساوی واژگانی متمرکز است و اتفاقا اصرار دارد کهامترجمان حال موکد را که از ویژگی‌های خاص زبان مبدا است در ترجمه به زبان مقصد که چنین ساختاری در آن وجود ندارد منتقل کنند. در واقع نویسندگان» هم‌ارزی پویای نایدا را حمل بر معنای مدنظر خود مواردی که به هم‌ارزی پویای نایدا اشاره شده» نشان می‌دهد که از نظر نویسندگان» افزودن واژگان دال بر حال مو‌کده و اضافه تفسیری باعث.رعایت هم‌ارزی پویا می‌شود. - ترجمه فولادوند در راستای ارسال و انتقال پیام و هم‌ارزی پویا گیراتر و پویاتر عمل کرده است. فولادوند با آوردن عبارت «در حالی که پشت کرده بودید» و همین طور اضافه تفسیری (به دشمن)» هم امانت‌داری و صحت را در ترجمه حال «مدبرین» لحاظ کرده و هج:عامل حال «ولیتم» را به درستی آورده است تا انتقال پیام به مطلوب ترین شکل خود صورت پذیرد (همان: ۳۷). - فولادوند دو واژه «از روی دشمنی» و «به نادانی» را با اضافه تفسیری واو در کروشه به هم عطف کرده است. این اسلوب از میان دیگر شیوه‌های بازگردان شده به بهترین صورت» معنای تأکیدی بافت زبان مقصد را افاده می‌کند. این ترجمه ضمن رعایت هم‌ارزی پویا در ارائه و انتقال پیام» وجه بلاغی تعدد حال را نیز به بهترین شکل با زگردان کرده است (همان: ۳۹). در حالی که این افزایش‌ها بیشتر به یکسانی اشاره دارد تا هم‌ارزی؛ در تأیید این مطلب آمده است: «یکی از نقدهای اساسی که در واکاوی آسیب‌شناسانه ترجمه‌های پارسی قرآن در حوزه دلالت‌های معنایی حال مو کد قابل طرح است» ترجمه نشدن ساختارهای نحوی و  ۸ | پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ الگوهای زبانی مشابه یا ترجمه شدن آن‌ها به گونه‌های ناهمسان و چه‌بسا نامتعارف آن‌ها در باز گردانشان به زبان پارسی است» (همان: ۴۳). این در حالی است که در نظريه نایدا بر تفاوت یکسانی و هم‌ارزی تأکید شده است. یکسان بودن به معنای وجود تعادل یک به یک بین واحدهای ترجمه اعم از واژه» جمله و يا پاراگراف و متن است» حال آنکه هم‌ارز بودن از حوزه زبان فراتر می‌رود و تعادل را بین ویژگی‌های فرازبانی در ترجمه؛ یعنی موقعیت و بافتار متن مبدا و متن مقصد و نیز تأثیر آن بر مخاطبان دو جامعه زبانی متفاوت برقرار می‌کند که طبعا مستلزم تعادل یک به یک بین واحدهای متن اصلی و ترجمه آن نیست (حقانی» ۱۳۹۸). آنچه در این پژوهش خودنمایی می کند عدم ارتباط چارچوب با داده‌های پژوهش است. علت این ناهماهنگی در نقد و نظریه این است که نویسندگان» ترجمه حال مو کد را به خوبی و با دقت و مستدل بررسی کرده‌اند» اما چارچوب مناسبی برای نقد آن انتخاب نکرده‌اند. برای نقد چنین ساختاری بهتر بود از نظریه‌هایی استفاده می‌شد که بر ساختارهای بلاغی تا کید دارند. نظريه نایدا بر بافت و فرهنگ مخاطب تا کید دارد و این چیزی نیست که بتوان آن را در مقاله «پیوند ویرایش با سه عنصر ترجمه در نظريه نایدا (موردپژوهشی در ترجمه قرآن کریم)» تلاش شده بین سه عنصر افزایش» حذاف و تغییر در نظريه نایدا و سه نوع ویرایش ساختاری» محتوایی و فنی تطبیق صورت بگیرگلا در این مقاله آمده: «نظريه نایدا در زمینه ترجمه و به نوعی مربوط به بحث زبان‌شناسی است» اما با این حال در موارد بسیاری مترجم در محتوا نیز دخل و تصرف می‌کند. در حالی که وبراستاری هم مربوط به بحث زبان است و هم در پیوند با بحث محتواست». نویسندگان در نتیجه این مقایسه می‌گویند که مقولد «افزایش ترجمه‌ای» بیشتر در «ویرایش فنی و محتوایی»» (خذف ترجمه‌ای» بیشتر در «ویرایش محتوایی و ساختاری» و «تغییر ترجمه‌ای» بیشتر در «ویرایش ساختاری و فنی» مشاهده می‌شود (مستعلی پارسا و دیگران» ۱۳۹۶). این در حالی است که ارتباطی بین این سه عنصر با سه نوع ویرایض, باق شده جرد اندارد..نایدادر تعادل پربا به این تغیبرات اشازه می کند. که میات به نفع پیام صورت بگیرد. به عقیده نایدا یک ترجمه خوب باید در زبان جدید به یک نقشه جدید تبدیل شود و بدین منظور باید در معرض یکسری تغییرات قرار بگیرد. این تغییرات علاوه بر کاهش و افزایش» شامل تغییرات دیگری نیز می‌شوند که می‌توان آن‌ها را در طبقات «دلالت معنایی صداها دسته‌بندی‌ها» تقسیم‌بندی واژگان» ترتیب عناصر عبارات و ساختار جملات» مشکلات معنایی مربوط به تک وا ژگان و عبارات برون محوری» بیان کرد ( ,771042 4). در این پژوهش,» کاهش, افزایش و تغبیر به صورت کلی بیان شده و به این دسته‌بندی هیچ آشاره‌ای نشده است. همچنین تقسیم ویرایش به ساختاری» محتوایی و فنی تقسیمی براساس سطح است که با سایر نظریات ترجمه تناسب بیشتری دارد. به عنوان مثال گارسس!" در الگوی خود به سه سطح واژگانی» ساختاری» گفتمانی و سبکی اشاره می کند ( ,6787669 4) که می‌توان عناصر این سطوح را با این سه سطح ویرایش مورد بررسی تطبیقی قرار این تفاوت مبنایی در دو طرف مقایسه -هم در بررسی داده‌ها و هم در نتیجه گیری- خود را نشان می‌دهد. به عنوان مثال» در مقايسه کاهش ترجمه‌ای و ویرایشی در این مقاله آمده: «در ویرایش ترجمه‌های قرآن می‌توان حرف ندا را حذف کرد يا منادا را مختصر کرد و حشو ترجمه‌ها را نیز کاهش داد. در آیه «یا اه دی منوا استعینوا بالصیر و الصّلاه4: «ای افرادی که ایمان آورده‌اید» می‌توان به جای «ای افرادی که ایمان آزردداید) از ای مومنان!/ گروند گان» استفادهکرد. بهعلاوه در ندا می‌توان حرفت.ندا را نیز حذف کرد» کاهشی که در تعادل پویای نایدا مطرح است در خدمت پیام است. نایدا معتقد است در تعادل پویا می‌توان صورت را به نفع پیام تغییر داد (حقانی» ۱۳۹۸). در حالی که این کاهش‌ها ارتباطی به پیام ندارد و تنها برای ایجاز لفظ صورت می‌گیرد. در مثال حشو آمده است: #یا ها ادن منوا لا تقولوا4*: «ای افراد با ایمان! (هنگامی که از پیغمبر تقاضای مهلت برای درک آیات قرآن می‌کنید) نگویید...». در این متن به جای جمله زیر خطدار می‌توان گفت: «هنگام تقاضای مهلت از پیغمبر برای درک آیات قرآن» (همان: ۱۶). در این مثال نیز کاهش» صرفا ایجازی در حد صورت است. ته به نفع انتقال پیام. علاوه بر اين» در این نمونه‌ها پیوند کاهش ترجمه با کاهش ویرایش مشخص نیست و نظریه نایدا نیز جایگاه خود را نشان  ۰ | پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ قسمت سوم مورد بررسی در این مقاله» تغییر و جایگزینی است. در اینجا به نظر نایدا اشاره شده که می‌گوید پیام با متن مبداه پیش از برگردانده شدن و انتقال از لحاظ معنای کلمات و ترکیبات و نیز روابط دستوری در محور همنشینی تحلیل می‌شود. بنابراین دست مترجم در تغییر و جایگزینی متن اصلی باز است که این موارد بسیار اند کند. سپس برای مثال به تغییر ساختاری اشاره می‌کنند: (و استعینوا بالصر او الصّلاه و نها لکییره !لا علّی الخاشعین4: از شکیبایی و نماز یاری جویید. و به راستی این (کار) گران است» مگر بر فروتنان». سپس ترجمه فولادوند را این گونه ویرایش می‌کنند: «از شکیبایی و نماز پاری جویید و به راستی این (کار) مگر بر فروتنان گران است». در مثال دیگری برای تغییر و جایگزینی جمله به مفرد: فلا نجعلوا له دادا و ار تعلمون ۲4: پس برای خدا همتایانی قرار ندهید» در حالی که خود می‌دانید آورده‌اند: جمله حاليه پایان آیه را می‌توان به حال مفرد ویرایش کرد:«پس برای خداوند» دانسته همتایانی نیاورید». در این دو مثال» تنها شاهد ویراستاری ترجمه مطابق دستور زبان مقصد هستیم که در سطح ساختار صورت گرفته و اهمیت پیام» بافت و فرهنگ مقصد -آنطور که نایدا بر آن نویسندگان پس از بررسی مثال‌هایی که عدم.ارتباط آن‌ها با نظریه نایدا در بخش قبل روشن شد در نتیجه گیری نکاتی بیان می‌کنند که بی‌حاظتلی این مقایسه را نشان می‌دهد. به عنوان مثال» در نتیجه آمده است: «لازم است مترجم در حین ترجمه به هنر و علم ویرایش نیز مسلط باشد و در غیر این صورت که امروزه بیشتر دیده می‌شود» بازنگری و ویرایشی در متن ترجمه و به تبع آن» همکاری مترجم و ویراستار کاملا محسوس است تا بدین گونه» متنی بدون خطاهای زبانی» ساختاری و محتوایی عرضه شود؛. این تجویز» حاصل بررسی تطبیقی نظریه نایدا و ویراستاری نیست. بلکه پیش از آنانیز لزوم چنین امری واضح بوده و برای اثبات اهمیت آشنایی مترجم با علم ویرایش) نه نیازی به استفاده از نظريه نایدا است و نه اصلا همچنین در نتیجه آمده: «در ترجمه‌های قرآن» مانند هر ترجمه دیگری» نیاز میرم به ویرایش است و در بسیاری از موارد» برابرهای مناسب‌تری می‌توان جایگزین کرد» يا در برخی موارد» دست به حذف زد». این مطلب نیز از بدیهیات ترجمه است و نمی‌توان آن را حاصل مقایسه اصول ویرایش با نظريه نایدا به‌شمار آورد. نویسندگان به همین ترتیب مطالبی را در نتیجه قید کرده‌اند که هیچ یک خروجی این مقایسه و تطبیق به‌شمار نمی آیند و همگی در مقاله «پیوند ویرایش با سه عنصر ترجمه در نظريه نایدا» (۱۳۹۶) دسته‌بندی صورت گرفته دچار بی‌نظمی و آشفتگی است. این پژوهش سه حوزه افزایش» حذف و تغییر را به دو دسته ویرایشی و ترجمه‌ای تقسیم کرده» اما در کاربرد و بررسی مثال‌ها دچار آشفتگی شده و به غنوان مثال» در حوزه افزایش 7 افزایش‌ ویر جمه‌ای, ویرایشی اشاره شده و افزایش ویرایشی خود به دو دسته افزودن جمله توضیحی و افزودن علایم سجاوندی تقسیم شده است. در مثال افزایش جمله توضیحی در ویرایش آمده: توضیح و جمله توضیحی در متن» مثل این آیه می‌فرماید: «فأمّا این منوا فرادنهم یمان وه یسیذیرون۱4. در ترجمه فیض‌الاسلام آمده است: «و آنان چون اعتقاد و باور دارند که برای خود همکیشانشان نفع و سود دنیا و آخرت دارد به فرود: آمدن آن شاد می‌شوند» (مستعلی پارسا و دیگران» ۱۳۹۶). در این مثال مشخص نشده کدام افزوده از سوی ویراستار و کدام از سوی مترجم صورت گرفته است. با رجوع به ترجمه فیض‌الاسلام با این ترجمه مواجه می‌شویم: «کسانی که (به خدا و رسول) ایمان آورده,و گرویده‌اند این سوره بر ایمانشان افزوده است و آنان (چون اعتقاد و باور دارند که برای خود و همکیشانشان نفع و سود دنیاو آخرت دارد به فرود آمدن آن) شاد می‌شوند» (فیض‌الاسلام» ۱۳۷۸). بنابراین» این مثال»انمونه‌ای از افزایش تفسیری در افزایش در ترجمه قرآن را به دو دسته افزوده‌های تفسیری و افزایش نشانه گذاری تقسیم کرده است؛ به عنوان مثال» به ترجمه آیه زیر از اشاره کرده‌اند:  ۲ | پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ لا کون للناس علیکم حجّه لا ین ظلموا مهم اقلا نحعوهم واختونی...4: (ای مسلمانان) از مردم نترسید» تنها از (عدم اطاعت) من بترسید»"» (... تا مردم» جز ظالمان (که دست از لجاجت برنمی‌دارند») دلیلی بر ضد شما نداشته باشند (زیرا از نشانه‌های پیامبر که در کتب آسمانی پیشین آمده» این است که او به سوی دو قبله» نماز می‌خواند)»" (مستعلی پارسا و دیگران» ۱۳۹۶). سپس ترجمه‌ها را به شکل زیر ویرایش کرده‌اند که ارتباط آن با ویراسته مترجم: ۱- عدم طاعت < نافرمانی» ۲- ظالمان (که دست از لجاجت برنمی‌دارند)< جز ظالمان «لجباز/ لجوج» و ۳- «زیرا از نشانه‌های پیامبر که در کتب آسمانی پیشین آمده» این است که او به سوی دو قبله نماز می‌خواند < زیرا از نشانه‌های پیامبر در کتب آسمانی پیشین» نماز به سوی دو آنگاه در توضیح افزایش نشانه‌گذاری.به رعایت نشدن علائم سجاوندی از سوی «( و الهکم !له واحد لا زله لا هیالرحمن الرّحیم 4: «و خدای شما خداوند یگانه‌ای است» که غیر وبراسته ترجمه: «وخدای شما خیراژند_ بکانه‌ای«است کر ازاییمگودی نیست...» (بذون کاما و اگر افزایش نشانه گذاری» افزایشی در راستای بهبود ترجمه است» مثال بیان شده» مثال نقض خواهد بود؛ چون در ویرایش» علائم اضافه حذف شده‌اند و به جای افزایش» شاهد کاهش هستیم. در واقع این مثال باید در کاهشن ویرایشی بیان می‌شد نوبسندگان تلاش کرده‌اند بین گزینه افزایش در تعادل پویای‌آنایدا و.افزایش ویرایشی پیوندی ایجاد کنند. اما بررسی مقاله «تطبیق ترجمه فولادوند و امید مجد با تکیه بر نظريه نایدا در سوره بقره» (۱۳۹۸) نشان می‌دهد که برداشت نویسندگان از مفهوم معادل صوری و پویای نایدا اشتباه بوده است. این پژوهش» اثر امید مجد را جز ترجمه‌های پویا و ترجمه فولادوند را تحت‌اللفظی و صوری به‌شمار می آورد. بر این اساس که ترجمه فولادوند کاملا براساس ذات پیام متن اصلی صورت گرفته» اما ترجمه امید مجد در برخی موارد به خاطر وزن شعر و قافیه و ردیف و قالب شعری معانی تا حدی تغبیر کرده است. این در حالی است که برخلاف آنچه در تعریف ترجمه صوری آمده است» ترجمه فولادوند تغییرات ساختار زیادی به نفع محتوا صورت داده است. ترجمه امید مجد را نیز به هیچ وجه نمی‌توان ترجمه پویا به‌شمار آورد. این ترجمه کاملا در مقابل چیزی قرار دارد که نایدا آن را ترجمه پویا می‌نامد» زیرا در ترجمه پویا معنا بر سب اولویت دارد و آنچه مهم است طبیعی بودن معادل و هم‌ارزی در واکنش مخاطب است (نایدا ۱۹۶۹). این برخلاف چیزی است که در ترجمه منظوم اتفاق می‌افتد. همین که مترجم قالب نظم را برای ترجمه برمی گزیند» نشان می‌دهد: که صورت را به محتوا ترجیح داده است. همچنین در ترجمه پویای نایدا تعدیلات» تغبیرات و حذاف و اضافه‌ها همگی در خدمت پیام اتفاق می‌افتند» در حالی که در ترجمه منظوم این تغییرات در خدمت وزن و قافیه صورت گرفته‌اند. نایدا در توضیح تعادل صوری می گوید که در این نوع ترجمه برای انتقال پیام» هم به شکل و هم به محتوا توجه می‌شود و نموه آن ترجمه شعر به شعر» جمله به جمله نویسنده با اشاره به ترجمه آیه الا لین تابوا و أصلخوا و بینوا ولیک أنوب علیهم و نا اقب الرحیم4: «مگر کسانی که توبه کردند و (خود را) اصلاح نمودند و (حقیقت) را آشکار کردند» پس بر آنان خواهم بخشود و من توبه‌پذیر مهربانم» ترجمه فولادوند را ترجمه صوری دانسته و چنین استدلال کرده که مترجم ساختار زبان مبدا را از لحاظ شیوه قرارگیری افعال و نقش‌های اصلی و فرعی و حتی معانی حروف رعایت کرده است و اگر موارد داخل کروشه را بردایم» کاملا ترجمه‌ای تحت‌اللفظی و يا به گفته وجین نایدا ترجمه‌ای صوری؛  ۴ | پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ اتفاقا این ترجمه» نمونه ترجمه پویاست و دلیل آن عبارات داخل کروشه است و تمی‌توان هنگام نقد از آن‌ها صرف‌نظر کرد. همچنین علت حفظ ساختار متن مبدا شباهت ساختاری زبان مبدا و مقصد در این آیه است وگرنه اگر در آیه تفاوت ساختاری وجود داشته باشد» فولادوند زبان مقصد را اولویت قرار می‌دهد و از ترجمه تحت‌اللفظی اجتناب می‌کند. برای اثبات این امر می‌توان به چند نمونه از ترجمه‌های فولادوند در آیات مشابه اشاره کرد. مثلا در سور آل‌عمران که همین عبارات به شکلی دیگر آمده در ترجمه فولادوند شاهد ۹ لین تابوا ی بعدر ذلک و أسلخوا فان ال فور رحیم4: «مگر کسانی که پس از آن توبه کردند و درستکاری [پیشه ] نمودند» که خداوند آمرزنده مهربان است». همان‌طور که می‌بینيم در ترجمه, معادل فعل «تابوا».به انتهای جمله منتقل شده است. در سوره غافر نیز فعل طبق دستور زبان فارسی مفوخر شده است: «فاغیر للذین تابوا و انوا سبیلک 4+ «کسانی را که:توبه.کرده وراه تو را دنبال کرده‌اند بنابراین ترجمه فولادوند ترجمهه صوری نیست و ساختار زبان مقصد بر ساختار زبان مبدا اولویت دارد و چند نمونه تشابه ترجمه با ساختار مبدا دلیل بر صوری بودن ترجمه نمی‌شود. تا زمانی که ساختار زبان مقصد اجازه می‌دهد» مترجم ناچار به تغییر ساختار متن مبدا نیست. به گفته وینی و داربلنه"» ترجمه تحت‌اللفظی را تنها باید به.خاطر الزامات ساختاری و فرازبان‌شناختی و صرفا پس از اطمینان کامل از حفظ معنا قربانی کرد (ماندی» ۱۳۸۹). دلایلی که نویسنده برای پویا بودن ترجمه منظوم مجد می آورد نیز نادرستند. به گفتد نویسنده» ترجمه امید مجد به علت اینکه ساختار ظاهری و نحوی را به هم ريخته و در ترجمه» یک فعل و یک جمله را چند فعلی و چند جمله‌ای ترجمه کرده و به معنی واژه‌های دیگر افزوده یا معانی غیراصلی آورده» ترجمه‌ای تفسی رگونه به شمار می آید (همان: ۴۱). در حالی که علت تغییرات ترجمه مجد. انتقال پیام (طبق تعادل پویای نایدا) نیست» بلکه علت آن حفظ وزن و قافیه است. انتخاب واژه‌ها و حذف و اضافه‌ها نیز همگی در همین راستا است و برخلاف آنچه نویسنده می گوید که «تفسیر و شرح واژه برای آن که معنی آن واژه در زبان مقصد بیشتر قابل فهم شود» (همان) به نظر می‌رسد افزوده‌ها برای پر کردن وزن شعر بوده با بررسی سایر مثال‌های این مقاله روشن می‌شود که نویسنده» معادل صوری را با معادل دقیق و معادل پویا را با معادل غیردقیق اشتباه گرفته است. مثلا در بررسی ترجمه یه ۱۹۷ سوره بقره آورده است که اند نجد در نی واژگانی مانند.«آشهر, رفت النقوی؛ معتایی نزدیک به آن‌ها و یا معنایی غیر از معنی ظاهری آن‌ها به کار برده» اما معنی اصلی آن‌ها را نیاورده است اما فولادوند کاملا معنی هم‌راستای این واژگان را به کار برده است (همان: ۲ به تعبیر نویسنده» امید مجد «به هر دلیلی» ساختار معنایی واژگان را حفظ نکرده است. این کاملا خلاف آن چیزی است. کیلدسهاد )9 بای‌نایهل آمدي‌است؛زیزا در نظريه نایدا تغییرها بی‌دلیل صورت نمی گیرند» بلکه همگی دز خدمت پیام و ارتباط مخاطبند» اما همانطور که قبلا گفته شد انتخاب واژه‌ها در ترجمه منظوم تحت تأثیر وزن و قافیه قرار با وجود اینکه نظریات ترجمه می‌توانند به چارچوب‌بندی و علمی شدن نقدهای ترجمه کمک کنند» اما در برخی پژوهش‌های اخیر این غرض حاصل نشده و نظریه؛ جایگاه صحیح بررسی پژوهش‌هایی که نظريه نایدا را مبنای نقد ترجمه قرآن قرار داده‌اند» نشان می‌دهد پژوهشگران با وجود انتخاب این نظریه در موارد بسیاری همچنان خارج از چارچوب این نظریه به نقد پرداخته‌اند. در مواردی شیوه نقد تفاوتی با نقدهای سنتی گذشته نکرده و تنها نام نظریه بر عنوان پژوهش‌ها قید شده است و در مواردی به جای اینکه نظریه به نقد جهت دهد نقد خود را بر نظریه تحمیل کرده است؛ یعنی پژوهشگر تلاش کرده نقد خود را به نحوی با نظریات نایدا مرتبط کند در حالی که امکان برقراری چنین ارتباطی به دلیل تفاوت  ۵۶| پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ بررسی نتایج این پژوهش‌ها نشان می‌دهد کاربست نظریه نایدا در نقد ترجمه» تأثیر بسزایی نداشته و با حذف این چارچوب همچنان نتایج حاصله زیر به دست خواهد آمد: - از میان پنج مقاله مورد بررسی» تنها یک پژوهش فهم درستی از تعادل پویای نایدا ارائه کرده» اما آن را مبنای نقد قرار نداده و تنها کاربست آن را در ترجمه قرآن مورد بررسی قرار - گاه نقد کاملا خارج از چارچوب نظریه نایدا و براساس مبانی قدیمی نقد ترجمه‌های قرآن انجام شده است و حتی در مواردی بیان نقاط قوت و ضعف ترجمه کاملا برخلاف دید گاه - در مواردی تطبیق و مقایسه اشتباه صورت گرفته و باعث شده بررسی داده‌ها نیز دچار آشفتگی شوند. مثلا در پژوهش تطبیق بین عناصر ترجمه نایدا و عناصر ویرایش به دلیل عدم تطابق بین آن‌ها این مقایسه نیز نتوانسته نتیجه‌ای کاربردی ارائه کند و تحلیل داده‌ها به شکلی آشفته خارج از چارچوب صورت گرفه‌اند. نتیجه‌ای که از اين پژوهش حاصل می‌شود» ضرورت همکاری مترجم و ویراستار است که عدم ارتباط آن با نظريه نایدا روشن است. - گاهی برداشت نادرست از مفهوم تعادل صوری و پویای نایدا باعث نقد اشتباه شده است. بررسی این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ناقدان» نظر یه نایدا و مثال‌های او را مورد مطالعه دقیق - در مواردی تناسبی بین داده‌های تحقیق و چارچوب نظری وجود ندارد. به عنوان مثال» در مقاله بررسی ترجمه حال مو کده» پژوهشگران برای بررسی ترجمه در سطح ساختار و بلاغت باید نظریه‌ای مرتبط با آن را مبنای کار قرار می‌دادند» نه هم‌ارزی پویای نایدا را که بر فرهنگک بیکر» مونا و سالدنیا گابریثلا. (۱۳۹۶). دایرتالمعارف مطالعات ترجمه. ترجمه حمید کاشانیان. چ ۰۱ جنی» ویلیامز. (۱۳۹۶). نظریه‌های ترجمه. ترجمه بابک یزدانی فضل آبادی. چ ۱. تبریز: انتشارات حجت. هادی (۱۳۷۹). طبقه‌بندی نقدهای نوشته شده بر ترجمه‌های فارسی قرآن کریم. ترجمان (۱۳۷۸). تاريخچه نقد ترجمه‌های فارسی قرآن کریم. ترجمان وحی» ۶ ۶۱-۴۹ حقانی» نادر. (۱۳۹۸). نظرها و نظریه‌های ترجمه. چ ۲ . تهران: امی رکبیر. حیدری,» بدالله و سلیمان‌زاده نجفی» سید رضا. (۱۳۹۹). واکاوی جنبه‌های بلاغت حال موکد معنای عامل در ترجمه‌های فارسی قرآن کریم با کاربست تئوری هم‌ارزی نایدا (مطالعه موردی ترجمه‌های فولادوند» خرمشاهی, حداد عادل). مطالعات"سبک‌شناسی قرآن کریم, ۲(۲)» ۲۶- خانلری» جواد» نامداری» ابراهیم و عذایزی» احسان (۱۳۹۸). تطبیق ترجمه فولادوند و امید مجد با تکیه بر نظريه نایدا در سوره بقره. پژوهش دیی» ۳۹ ۵۰-۳۱ رضائی اصفهانی» محمدعلی. (۱۳۹۱). منطی ترجمه قرآن. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر صیادانی» علی و بازیار» رسول. (۱۳۹۴). نقدی بر معروف‌ترین روش‌های ترجمه قرآن کریم (پراساس جدیدترین تئوری‌های ترجمه و زبان‌شناسی). پژوهش‌های قرآنی در ادبیات» دانشگاه لرستان» فیرو زآبادی»سید سعید و ابراهیمی» زهرا. (۱۳۹۵). بررسی چند ترجمه سور ناس به زبان آلمانی فیض‌الاسلام» سید علی نقی. (۱۳۷۸). ترجمه و تفسی رقرآن عظیم. چ ۱. تهران: انتشارات فقیه. کریمی‌نیا» مرتضی. (۱۳۸۹). ساخت‌های زبان فارسی و مسأّله ترجمه قرآن. چ ۱. تهران: هرمس. کوشا محمدعلی. (۱۳۸۶). ترجمه‌های ممتا ز قرآن در ترازوی نقد. چ ۱«تهران: کناب عبیق: گارسس» کارمن والرو. (۱۹۹۴). پیشنهاد روش شناختی برای ارزیابی آثار ادبی ترجمه شده. بای ماندی» جرمی. (۱۳۸۹). د رآمدی بر مطالعات ترجمه؛ نظریه‌ها ‏ وکاربردها. ترجمه الهه ستوده‌نیا و  ۵۸| پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیّات عربی | سال ۱۱ | شماره ۲۵ | پاییز و زمستان ۱۴۰۰ مستعلی پارسا غلامرضا قاسمی پرشکوه» سعید و برزگر کلورزی» منصوره. (۱۳۹۶). پیوند ویرایش با سه عنصر ترجمه در نظریه نایدا (مورد پژوهی در ترجمه قرآن کریم). پژوهش‌های ادبی- موسسه فرهنگی ترجمان وحی. (۱۳۹۴). مجموعه مقّالات فارسی ترجمه قرآن مجید. چ۱. قم: ۰ 31253۳6 :168۳20 13 ۵ بصقتصه عم 11۵900 روط ۵عاماعس۳] +کعز فشک ۰ 6۳6۵۴ ۵ ]۹ 1۵۲۲۵۲۵۵۱ 0۵ 7۳۵۳۶100 .(1999) .۸ ,۳61201651۵ 6 هاگ ققق1< 02۵ 7و5 ۸ .(2016) .7 منصتط۳۳۵ +6 ویک ق۸080 ۳۵۳۵۵۶ 6 007۳67۲۵1۷6 360۰ 1 و200 عمععبط ۵۵ معط کممناهاعصه 1۳ و ددع۸9 ۵ 16۵۶ 2۳0005۵1 لمع 3/0001 ۸ .(1994) 7۰ ب مقعته6 :16۵0 .۳2 1۳08101107 ۳۲٩ 71860۳65 004 مهو م۸ .(2019) .31 منصعطاعه1 6 0۶ کاعع ۸0 8 نع 10650 .(2020) .مک مطکه زه27 (ع 20 مصه نز501 6 و۰ مفتق11000 26۳51 6 صز عصتصهع/3 ۵۲۳ 0۶ +عصص/3 عصاعهط0 ۳ ۵۶ عصنعط [م0ع 3 ت20 ۶ ۱:۳۶ ۲لصصصصصصصمر ره عطا عمط مقس عط ۶و دمنهاعصه1۳ رام ع1 ۳٩ 50165 کعناعاآواک ]٩ اه سمل .(۸01 00:0 منطعطاعصح 0 ط 1 36۳۹1۵5 0 ۷7۳۳6 65 ناونازس که صمنای‌نزدعها0 .(2000) 17۰ ماه‌ززه17 [36۳۹1۵ 10] .72-82 ,(4)8 ,۷۵۳ 70770107 ص00 و730 عط 01 7 ع ] ۵۶ 1200508ک1۳20 صهزو26۳ او صدعنناس) که وماعن .(0999 .۰ ]٩ 596 3۵ ۵3۵ 5۳66۶ ۵19096 ۳6۲۹10 .(2010) 34 مقتصتصضسفگ1 0۶0 00۳۵۶0 ۸ .(2019) ۳۰ ,0276 :6 وس 313027 ول مفتقلصم 1 05 0۳ 82۶60 (2قو۸1-82 طلعساک 0۶ کدمنماعص1۳ کفوزه/2 ون09 ۸۵ [ 520168 ۵ ۵۳ 0۳۵ ۳6 ]٩ 1۳۵۹10005 36۵110 .(2007) .3 بقطفتگ [36۳۹1۵ 10] هگ تصق0طع 1 م84 و70 00 .(2002) 3/۰ بادکجه/1 هل صز کاصعصعاط معط فصه هسننلط ص066 صمتقاعط عط1 .(2018) 1160۵-276 .( ق2020 1عص1۳ عنصه سا که عع) عط) معط 1 دمنهاعص۳ 1 .۳ مصلطاعم11 هط ,فص 50100 بط کصمنهاعهد۳ 1 ک ما۸ [ .7 3۰ 02060 ۳۲7۳۵۳۹/9۰ 50-016۵ ۵ 70۵۲۵ .(1964) ۸۰ ۳۰ ق2710 [ 7۳۵۲۵ ۵۵ (ر0ع7 786 .(1969) .1 8 وعلتقا0 6 .۸ ۳۵66 ,727108 -[۸ :۷0 0۵۰ ۲6 71۲۵۳۵10 ]٩ 10916 7۳6 .(2012) .38 منصقطد‌وآ عع72ع3 [26۲51۵0 1۳] 0616۲۰ ما2 وصه مه [عص۳ 1 آمد ناه 106 حگماد 72/۲ 05 3370۶ ۵51 عط ۵۶ عون ۸ .(2015) 8 تق م8 چگ بش۸ نصقفهچدک5 0 02 1۳6065 121651 56 00 860 ) صع م73 عطا عصناماعهه1۳ 1و <۳] .1-17 ,(2)1 ,110670۳6 1 5۳00165 ۵۳۵۶ ]٩ ام سمل .(کناعناههن]آ 40هه ۸۳0166 صوزد267 ۵۶ 6001160 .(2015) عاتاعها امسعلت بطه ۷۷ صقصمزن2 1" [ 36۳5320 10] + اچطه ۷ عضو ز20 1 نم 81۰ بسعسا۷) ام73 عط اه دمناهاعص1۳ عط 37020 م3202 بط 0ع ص1۳ 7۳0۳51010۰ ]۵ 1607168 .(2017) .7 وفصتع11ز/۷۸ استناد به این مقاله: هاشمی» انسیه سادات. (۱۴۰۰). نقد و بررسی کاربست نظریه نایدا در ارزیابی ترجمه‌های قر آن. دوفصلنامه پژوهش‌های ترجمه در زبان ‏ وادیّات عربی» ۲۵(۱۱)» ۳۰۹-۲۸۵ 10.22054/01۸77.2022.67806.1625 نز0۵0 کز 16۳200۳6 0صه ع6عق نع 12 عزطو۸ عطا هنز کع دعوم مناد اک 1۵0 هت (ه) 1316۳2021 4.0 لهن م00 71ص منا طخ۸ کصمصصمع عخاهع ج +عله ۵معصععنا

نزدیک به یک دهه است که نظریات ترجمه به ارزیابی ترجمه های قرآن راه پیدا کرده اند. هدف از انتخاب چارچوب نظری برای پژوهش، نظام مند شدن نقد و بررسی است تا از نقدهای پراکنده و سلیقه ای اجتناب شود، اما دیده می شود که در مواردی ناقدان از چارچوب نظریه خارج شده اند و یا فهم نادرستی از نظریه داشته اند و مطابق آن فهم نادرست به نقد ترجمه پرداخته اند. پژوهش حاضر به منظور بررسی این ارزیابی ها با روش توصیفی- تحلیلی آمیخته با نقد، پنج پژوهش مبتنی بر نظریه نایدا را در زمینه نقد قرآن به عنوان مطالعه موردی، مورد بررسی قرار داده تا لغزشگاه های پژوهشگران را در کاربست این نظریه بررسی کند. این پژوهش نشان می دهد ناقدان گاه در فهم معنای معادل صوری و پویا دچار اشتباه شده اند و مصادیق آن را به اشتباه در ترجمه ها یافته اند. در مواردی نیز با وجود اینکه نظریه نایدا را مبنای نقد خود قرار داده اند، اما نقد همچنان در مسیری متفاوت از این چارچوب حرکت کرده که در مواردی علت این امر به عدم تناسب چارچوب نظری با داده های تحقیق برمی گردد.

501215

آما ایمان کشفی و استدلالی در برابر شبهات مقاوم است» زیرا از روی علم و آگاهی است. صدرا المتالهین» ضمن ضعیف دانستن ایمان افراد عامی و یا متکلم» ایمان صاحبان کشف و شهود را که از مشکات عالم نبوت و ولایت به‌دست آهده است» غیرقابل شک و تردید می‌داند. (صدرا ۶ ۱ ۵۱۱) البته استناد ایمان بر آّیات قرآن و روایات» هرچند ایمان سمعی و نقلی است» ولیکن بعد از اثبات وجود خدا و نبوت پیامبر اسلام:لهه با براهین عقلی» استدلالی و برهانی است و این نوع ایمان فرق دارد با ایمان موروثی و تقلیدی که از منظر قرآن مردود است: «..می گویند: پدرانمان آیینی داشتند و ما از پی آنها می‌رویم» (زخرف / ۲۲) «چون به ایشان گفته شود که از آنچه خدا نازل کرده است ۹ و التحقیق في المقام: ان الایمان ایمانان: تقليدي کایمان العوام ومن يجري مجراهم وایمان علمي کشفیي بررسی تحلیلی نظریه جهش ایمان کی‌ی رکه گور و نقد آن از نظر ایمان اسلامی ۲3 ۱۵۱ پیروی کنید گویند: نه ما به همان راهی می‌رویم که پدرانمان می‌رفتند. حتی اگر پدرانشان بی خرد و کبراد پوده اند (بترم 7 *۱۷) این ایمان تقلیدی از پتران :و مانند آقهاه صرفا پذیرش کورکورانه است زیر هیچ نوع دلیلی مبتنی نیست؛ نه عقلی و نه سمعی و نقلی معتبر, با توجه به این مطالب» روشن می‌شود که ایمان مورد ادعای کی‌یرکه‌گور که عاری از برهان» و استدلال و آگاهی است همانند ایمان عوام الناس و کودکان است که در برابر شبهات و چالش‌ها هیچ نوع مقاومت ندارد و ازاین رو سودی به حال صاحبش ندارد. کی پر که گور معتقد است که پژوهش‌های عینی» نمی‌توانند مبنای ایمان قرار گیرند. همچنین» وی عقل و استدلال را از مبانی ایمان نفی می‌کند» درحالی که اين امر جوینده آن را با خطر برگزیدن مصداق کاذب مواجه می‌کننه گذفته از اینهمراه بوذن انمان با استقال و آرزیاشی عقلاتی جلوذیانشت‌های کاذب و تقدس مآبی را سد می‌کند. علاوه بر این همراه بودن ایمان با علم و معرفت خردیسنده نه تنها ایمان را در حجاب قرار نمی‌دهد. بلکه سبب افزایش آن می‌گردد: این امری است که وجدان بر آن شاهد است. کی‌پر که گور به‌دلیل تأکید جدی بر پژوهش ذهنی و نفی پژوهش عینی؛.خود را گرفتار مغالطه و تناقض گویی می‌کند. تفکر کی‌ی رکه گور بیش از اندازه ذهنی و شخصی است و راه تفهیم و تفاهم و توافق بر سر امر واحد را امری که افراد انسانی ذاتا اجتماعی» نیازمند آنند به‌طور کل مسدود می‌کند. نظریه جهش ایمان بدون معرفت عقلی با پرسشی جدی مواجه است و آن این است که در عالم واقع گزینه‌های ایمانی متعددی» فرا روی افراد انسانی قرار دارند. اگر بپذیریم که ایمان نوعی چهش است. طالب ایمان» چگونه می‌تواند از میان گزینه‌های مختلف» خدای خود را انتخاب کند؟ کی‌ی رکه گور در برابر این پرسش‌ها جواب ندارد. بدون تردید در مقام انتخاب» ضروری است که پاره‌ای روش‌های معقول در اختیار داشته باشیم تا برمبنای آنها بتوانیم نظام‌های اعتقادی رقیب را مورد سنجش قرار دهیم. ۲ ابن‌عربی» ابی‌عبد ال محمد بن علی» محی‌الدین» ۱۶۲۳ فصوص الحکمم با تعلیقات ابوالعلی عفیفی» ۳ اونامونو د میگل, ۱۳۷۰ درد جاوداتگی (سرشت سوکناک زن دگی)» ترجمه بهاالدین خرمشاهی,» ۲ ۲۱ فصلنامه انديشه نوین دینی سال ۱۸ بهار ۰۱۴۰۶۱ ش ۶۸ ۶. برقی» احمد ابن‌خالد» ۱۳۷۱ ق» محاسن,» تصحیح» جلال‌الدین محدث, قم» دار الکتب الاسلامیه. ۵. بوخنسکی» ۱. م» ۱۳۷۹ فلسفه معاص راروپایی» ترجمه شرف‌الدین خراسانی» تهران» علمی و فرهنگی. ٩. پترسون» مایکل و همکاران» ۰۱۳۷۹ عقل و اعتقاد دیسی» ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی» ۷ حسن‌زاده» صالح» ۱۳۸۷ سیر و تطور مفهوم خدا از دکارت ا نیچه» تهران» نشر علم. ۸ حسن‌زاده» صالح» ۱۷ «تحلیل و نقد برداشت کانت از خدا»» آینه معرفت» دوره ۱۸ ش ۰۱ 4. خادمی» مهدی,» ۱۳۹۶ «نقد و بررسی ایمان گروی کی‌ب رکه گور» دوفصلامه علمی - تخصصی تحول در علو مانسانی» دوره ۳ ش ع ص ۷۱ تا ۳۷. ۰ ژیلسون» اتین» ۱۶۰۲ ق» نقد تفکر فلسفی غرب» ترجمه احمد احمدی» تهران» حکمت. ۱ رفاعی» الشیخ عبد الجبّاره ۱۶۲۱ ق» محاضرات ف یأصول الفقه (الرفاعی)» قم» دار الکتاب الاسلامی. ۲ رضی» شریف» محمّد بن حسین» ۱۳۸۷ ق» نهج‌البلاغه» مقدمه او تصحیح صبحی صالح» بیروت» بی‌جا. ۳ صدوق محمّد بن علی» ۱۳۹۸ الّتوحید» تصحیح» هاشم.حسینی» قم» جامعه مدرّسین. ۶ صدر محمد باقره ۱۳۷۸ ش» قواعد کل ی اننتتباط, ترجمه و آشرخ:.رضا اسلامی» قم» بوستان کتاب. ۵ صدرا (صدرالدین شیرازی) محمد بنّ ابراهیم» ۱۳۸۳ شرح#صول الکافی» تحقیق و تصحیح, ٩۹ صدرا (صدرالدین شیرازی) محمد بن ابراهیم» ۱۳۸۹ مفاتیح الغیب» تصحیح و تحقیق» نجفقلی حبیبی» با اشراف» سید محمد خامنه‌ای» تهران» انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا ۷ صدر الامام محمّد باقر» ۱۶۲۶ ق» الاأسس المنطقیه للاستقرا» ج ۲ قم» موسوعه الشهید الصدر ۸ طباطبانی» سید محمّدحسین» ۰۱۳۸۸ علی و فلسفه الهی» ترجمه سید ابراهیم سید علوی» قم» دفتر ۹ سارتر» ژان پل» ۱۳۸۰ اکزیستانسیالیسم ‏ و اصالت بشر ترجمه مصطفی رحیمی» تهران» نیلوفر. ۰ فریتبوف» برانت» ۰۱۳۷۳ کی‌پ رک هکور» ترجمه جاوید جهانشاهی» بی‌جا بی‌تا. ۱ قمی» عباس» ۱۶۱۲ ق» مفاقیح الجنان» بیروت» موسسه الاعلمی للمطبوعات ۲ کاپلستون» فردریک» ۱۳۹۷ تاریخ فلسفه از فیشته ‏ نیچه» ترجمه داریوش آشوری,» تهران» علمی ۳ کانت» ایمانویل» ۱۳۹۲ سنجش خرد ناب» ترجمه میرشمس‌الدین ادیب سلطانی» تهران» امیر کبیر. بررسی تحلیلی نظریه جهش ایمان کی‌ی رکه گور و نقد آن از نظر ایمان اسلامی ۲3 ۱۵۳ ۶ کانت» ایمانویل» ۱۳۸۱ دین در محدوده عقل تنها» ترجمه منوچهر صانعی» تهران» نقش و نگار. ۵ کانت» ایمانویل» ۱۳۸۶ نقد عقل عملی» ترجمه انشاالّه رحمتی» تهران» نور الثقلین. ۹ کلینی» محمد بن یعقوب» ۱۶۰۷ ق» الکافی» به تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی» ۷ کی‌ی رکه گور ۱۳۷۶ «انفسی بودن حقیقت است» ترجمه مصطفی ملکیان نقد ونظر» ش ۳و ۶. ۸ کی ی رکه گور۱۳۷۷۰ بیماری به سوی مرکک» ترجمه رویا منجم» تهران» نشر پرسش. ۹ کی‌ی رکه گور ۱۳۸۳ ترس و لوق ترجمه عبدالکریم رشیدیان» تهران» نشر نی. ۰ مجلسی, محمدباقر» ۱۶۰۳ ق» بحا رالانوار» بیروت» دار احیا التراث العربی. ۱ مستعان» مهتاب» ۱۳۷۶ کی ی رک هکور متفکر عارف پیشه» تهران» نشر روایت. ۷۲ مصلح» علی‌اصغر» ۱۳۸۶ فلسفه‌های کزیستانس» تهران پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی. ۶ وال» ژان» ۱۳۵۷ انديشه هستی» ترجمه باقر پرهام» تهران» طهوری. ۵ وال» ژان» ۱۳۷۰ بحث در مابعدالطبیعه» تزجمه یحبی آمهدوی».تهران» خوارزمی. ۹ والراف» چ» ۱۳۷۰-۷۱ درآمدی بر فلشفه یاسپرس» ترجمهاضالح خسن‌زاده» رساله کارشناسی 0 ۷۷۵۵۵ ۷۷۰ ۸1160 بط .ک۳۵۵ بروهامع7 آم‌نامرمکواناط ۵۳ 1065 ,1996 با ماصفکگ ۰ مواز ٩ 70 00۵11 مصموهم]آ فص معط عسعا6 .24 عوجساهی6 :]1 م107۵ ۸16200607 بط ۵۰ ,307907 ۳٩ آموسم7 7۳۵ ,1958 مگ مل20ع66لن0نگ .(1949) 6682270 نگ 1۵ ۳۳۵0۱۵۲۹۶ آمعنامرو 210 ,1844 بگ بیع نگ (946) نع انا 1۵ ماطای‌کاد 80 06 ۲000 وا 60 ,1846 مگ هلگ 40 ۳۳610۳ ,۳۳6م]آ ۷۷۰ بط خصد 0600۰ ملس مععوانک 7۳6 ,1941 مک ب668210 نگ 8۵۵1 ۵۵۲ برط ب6۵ ,(000ع501) رومام انس۸ 70090 ۸ ,1946 مگ ب20عع6 نگ 0 106۶ ,220056 نگ فوصه ۵0۵م]آ 530510 بمنوناه3 ۰1 ودارمعوانط2 ,1996 معااناه/1 :8006 خشع ۳۵ ,روتس110 ۷۷۰ حول بوظ بصع برام73 6 ۲٩ 7000 76 ,1959 بخ +0۵۰ :1۵۵0 بوونوزاع3 ۳۵ 300790۳4 0۵ 30 ,2000 مطنقف] فصه کمزاناط۳ 0,] ,1713676 715 ۷10 600 716 ,1968 ,۳۳۵۵5 ,ماع ما50 1166 0نق 30510 10۵0۰ ,0 ]٩ 0۳۵0 7100016 ,1984 مطقلانا 722 موهصحد 1/0 ۱۷ ۳۵1160 00۰وع 00 ۵ منم 00۳196 7۳6 ,1998 معنصه. مقخنع۳ ۰ وا ۹ نصا 86و دصق مفص0ق/3 10۰ ۲00۳00۵ فوصه حمصصه11

مساله این تحقیق بررسی نظریه جهش ایمان کی یرکه گور و نقد آن از نگاه ایمان اسلامی است. روش به کار رفته در این تحقیق، روش تحلیلی-توصیفی است. ایمان به خدا مسأله محوری اندیشه های کی یرکه گور است. وی در موضوع ایمان، دو مطلب اساسی را دنبال می کند: اول آن که در علوم بشری یقین دست نیافتنی است. دوم پژوهش های عینی، نمی توانند مبنای ایمان قرار گیرند. ایمان ناظر به تصمیم است و فرد مؤمن به مدد جهش ایمان، خدا را درآغوش می کشد. تحقیق پیش رو با این پیش فرض که کی یرکه گور عقل و استدلال را از مبانی ایمان نفی می کند در پی یافتن پاسخ این پرسش است که شخص جوینده ایمان، چگونه می تواند از میان خدای یهودیان، خدای مسیح و خدای اسلام، خدای خود را انتخاب کند؟ آیا این شخص، می تواند گزینشی بدون ایراد منطقی داشته باشد؟ ایمان مورد ادعای کی یرکه گور، علاوه بر گرفتاری تناقض و ایراد های فنی دیگر،که عاری از برهان، و استدلال و آگاهی است، همانند ایمان عوام الناس و کودکان است که در برابر شبهات و چالش ها هیچ نوع مقاومت ندارد و ازاین رو، سودی به حال صاحبش ندارد.

508510

6 806۲۵067 0۲0۳۵6 ۶و ماه عطا عامع ۹ ما دز وی عنطا گم ععممسم 156 ,عطق نون ,5 ۲ع10مطعتقدای دوعص وصه «مزقه ۵۶ عومادع هم منطعص0 6 ,و0ا هه عدمصه منطکدونهام۲ عط ماقم مغ وععد 6۵۵ کقط (1997) عمط کنعظ وعنه ۳۳ 165 کعو از عامسدک دعقم عطا 0ص رواد 005-06 2 کز و50 0۳6601 ع2۷6 061و کامع اه م6 ومد قاقل [مص2 ,2020 انا 2010 ۳۵۵ دعر 66اه 8ص 00۳ و8 ۵ ۵1 کالو۳ 136 و16 طسو حل و۳56 00066 منطعصونهامم عطا عمواقصه ما ۶۵۵ ,۵۳۵۵/65 عامصح5 عطا صن اقطا مک صکناجعحط0ع عصناصتمعه مدع صن عم 0061 5 10500081 ۵1 ععقادع عم منطاعص0 عطا ددع0 #حقوط که کعاطاهه 0 عطا 200 ۵5 عصم عصناصمعه کی مرنطکصو‌ناه ام خصیانصوند هه ع موم و عهط 0 ۲0۳۹6۳۷۵5۳۰ 8 دامع ۲۳ منطعصوندا۳۵ خصی‌گنصوند وصه عخمععد ج ققط لقن ,۳۵1۵0 0۳ان0ن2 رط9ون اد عع دم منطاف ۵0 بعهنزد هط کم کعاطهننم۷ مفصقط +عطاه عطا 0 3۵۷6 اع که 10۳۵05 وصه بععااتصصی نوی که 10060606 600۲6 0۲ات20 6 ,20۵6165 3656 دمص بمکل۸ عناق معصم عصتصمعه انم مرنطعصه‌نهام اصی‌نگنصوزد 130۵6۲ 1۵۲ نصوزد 1و0 عطا ققط مق کلععوط عط ۸20 0۳۵0 عط اه دمناته مد ,0۷6۳5510 همکد ,دوعص منط 06 ,130606066 50۵00 :005 وع 1 "عاصهاصتامععه هصنسامی که کناه دم لفدمتنوصم کاع تم عاصز (1997) حافهطظ 05 ۳۵۲۵6076 1۵۳ ما۵۵ ۵1 ععحوعل +عطهنط ۵ 6و۳ ۵ وصع دا آهاز ۵ کروعام ناج ععصم وصتاصامع۸ .کاصعصعاهاد آمنمصعصت صذ 26/5 ۵0 ص1۵ ۵6 1۳۵۳ ماقم وکصز عنگنهمعصست ۶و 0۳ عطا عصناه‌انلند؟ هز 1۵16 0 ما6۳ 9ط7] 0۵و۸2 عنصهادآ مطعصو۳ظ خطکه3 صنصق7 ,هام۸ ۳و اصعصاحه م26 * 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 44 0ص 5 صقصصم عطا عمط ۵ کصاعط وصه کمماععصز عمزکاه ما ک۲عل عم ۵ ۵۶ 2۳2016506 رمع ۵ کز 0056۳۵ .(2014 وله اه جت) خصعص نع ,065 1 3627 360066 کععقصفص ماعط صف خقطا صعاکنرد هستاصمه ک صقصصهم ,1 عم وعصط۸ :2003 ,کاخ ۷) کعنله۷ شوه وصه تا هصاکدعصذ رطع 6 ۵۳ 3۵۷6۳6۶ قصه کاعععه 626ص الما عنس ۵000۳ تفه کعع 1/302 6 ۵۵ ناه 006۳ له هه کلد ۵ هدعم عکقعصز ۵ کاطاعل .003 ,کااق۸۷7) 6۵07 عناعنص 0000۳ "5 مع مصقص اععائه وصه معصنصعه وه کاعععه 0 مه ککع0ان2ع عطا کعکوع منز ناه معصم له م0000 مفتظ1 از 06۲256 01016۳5 عغلهاد +عطاه فصه معلصعل ,06۳ 1مطعحقهد روط فعصعصعل 136 01 ۳۵2069565 هه کطاع 506 عطا ۳ 6 تغل ج صعطا دعزع :007 مقنط 7۵۵ 8 بره) ادعساک تحص کون عط ععممطل ما صعط کصاعط هه 41 ۳6 عمجم مصکناعحصمی عهصتاصتمعه معاکه هف عماج کنامزد ۷7 منطد 0۳6 200 0۳ج عاه 0۳00۳ هدنوم[ عطا عجه دماج اسهم دمص اصقا دمص وه هام0 عطا معلوهص عجه کصوزکن0عل مط اعقمطط لصف کنصهند اقطا ع ناه 5 006۳066 ۲000۲26 اقطا 0غ عم عن از 1500۳۵ مادع 133286 عطا هصناهکد ددماعج؟ اصقا دمص اعمص عطا عصمصه عم عسضاسای منط 06 0هه نوی لممعاصز عطا فصه «متنفحه اصعو عم عاصز عطا او اععمصنز عطا عجه کعاطاهزند ۷ ۰ ۳6 ۶ 5ع6س0ع 00 06اه حدم 10۳ فصعصعل عطا ۵۵ ععاخنصصی چ کعادعی0 معله 5 ععق مق 200 کماکع 32 06660 ااعصص رکه 1310۳۵00 7 طنقص 1۳6 که کرماعسنل که وحقوط عمط عع ۵ مخص (983ل) صععصع7 وصه ه۵ص۳ 40 00۳60۳5 ۵۲طا ع۷ن6 هاگرد اماصم فص عصاوخصوص ک دنه متصدع 0۳ عط) 1و 8 بط ماعط هقف کناه عم هه ,ماخصمص ما جمنامصو‌کصز عا اهنا م0 نطع 7۵13005 عطا عصنصعجه ما عصناکع‌عاصذ عز کز ,کع105 عاد وم 8076۳266 ۵۳00۳۵۲6 ۵۲ ععدع از عطا ۵عنفی (2006) همه ۷۷ 0صه شا عاعع‌اگد ع#سانسای صنط 0۳6 فص ۲طعل اقطا ۶۵ فصه کنات معصی ههام3 صنطعط ۳۵1۵00 عناندوم ه کقط ناه معصم اقطا 1۵۵۵ (2014) .له اع 1۳۵ 60 کهصتاصامع ۸ .اصعصص فص جم افص وکصز عومجم عطا عصن و مصز 45 600/6۵6 ۲00۵۵ ۵/6۵ مر نطعصمناهامط ۵ 1 / عطلد ق۲102 65 10600۶۲ کعنایه‌عنه اصعو دمص عحمص کی کعنصق‌صصم کصکنصقطل 16 وب[ 6۲ 5ع6لع36) 5عع ههد اصع ددع0 معمع۶ حز ععتصعصصی صقط) واعصن 00۳۵ ,3/30 ,۸۵۲۶ 2۶ و۸ :2009 وله 6۲ ها :2007 مصقصا1ع2 ع م۸ :2004 0-6 ۵۶ 0۳000۳05 +عطهنط ه اقط) کته معط و‌صعه۸ .2014 4 530۷۷ کعنوطد ۳۳۵0۵ ,کلم کنلجد۵ط عطا کععععمصز کما 0 0 عط 0 00610۳5 ع اجه عع 0 که صمناحممم۳م +عطهنط ج حکنم ععتصقصصیی قآ :2007 ,20611۵0 6 م۸ :2004 له اه دعماعع) ع 2 عم ۵۳۵ 876 60078 06۳۷26 0۳6 ۵ کلوع1 کوعل مهد هه کح ععقمصفه 06660 6 ما ۳۵280۲5 ۶و نله وصه دمص عطا کع اعد ناه ص600 ۵ ع عز ۳0605200 له نمع دمم خقط) اصعاه عطا 10 .(2003 ,کاکق۷) 16۷66 ۵ موتانطاه مه 6ادعصز اعمصقد کممبخم رطععطا ,لعهنلنهم ععه کاقعص 0 ۰( متا 6۶ 868002 نأهسه) عاععی وعطا عنه۷ عطا عاهاد 0 ۵۵۲۵ عط) ۶و نقطل عط وصه ۳0 عطا که صمناهه م56 عط مفصقط +عطاه 56 05 آهدع اجه ۲6 ۵۳ کد ناه 0مص اطع که 0 200 جعتوم عطا که «ماه نوس هه کذ کم عحنل 6 ع276 1۳67 ,00270 ۵6 ۶و صعصستقل عطا معله دز 03۳0 عط) از ععهع 0۳007 عق جمنانعوم عطا 6۵طت صقط نامع وصه کامعصاصنممصه ععصعحاکصذ ما واممانا ,165 ۷۵۵ 62066 0ع ۲۵0026 ۵۳ ععصقا وم عطا عصصفزعهی ,56610۳6 1 6 ۵۶ عمط ۵ط که ۷۱ که ,تماق وصتانفده فصه معه‌نهای منطع 0۳ 57 عنطا ماصعصعع مسق بط کمطاعص عه حدم که عکتد عطا ۵۳۵ کعا هه که کعناع قح 00270 ۵1 کعاطاهنسد۷ عطا عدمصه صنطکصوناهام۲ عطا کعاهع نامز 0 ,526 30270 ,106060606 وحد0ط کعفحاعصا) ماج ععصق همع غاد 00 0۳ 1 صنط ۵۵۲5 مطصناق ص۵۳ مصنطد06) عه‌نساک صنطک 0۳۳ ,رتم0 3 بواعصص رکه جمناقصوگصذ توص ص66 معط ععنصصی کنونه ,(۳۳6ع] 1 تندعز5 اکمص عطا عمط فعلطهنم۷ طعنطم عصنصحعاعل ما کز ععممسام +عطامص۸ 5060 ع۳ه ۲و عع دم اگصذ عطا ۵۳۵ کععت1۵0 عسسه نا عصناعنه عط) ۵۶ 1/05۲ 5۰ ملمصنطصهی نعطا <۳ه صقطا +عطاج گناج تحص ههام ۵۵ 13010۳ رز کع هه نامع که عمط 01 عمط عطا جنک ما اصقاومطز کن از ,15۳6106" ۵ وز ۲۳۶627 عنطا ۶و ددع مد 156 ناه حدم هصتاصامعه ۵٩ تحصقصصمی 1و نامه عطا 0۳۵ +عطاعع۵] کما اند عوعطا ۶و عمط عطا عادع نامز 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 46 عطا 01 ۶۵00 5۵000 156 :1۵110۷ که دز علناسج عطا ۵1 ۳۵۵۵۳ 1۳۵ 0 ۷۵۵016۶ 136 مصهزکعل حلعع:ع۳ عطا مصمناع5 وحنطا عطا 10 بدع عمط ( ۳62۲ عظا کصنقاصم ددع5 طلاسا۵؟ 1656 .وعاهاد عجه [عومص حلجد:۳ عطا ۵0 6 روکل۸ یاععغ [ع0 و حلت۶6ع۳ عطا که النهه< عطا مصه کع و1 4۵ ۲۳۵۳ 6۹5 000ع عصاتنطع۳0 1۵۳ صمناع نگ او ععحوعل +عطونط ۵ عجناو۲ ۸۲85 [ممصحص۳ او اصعصعاهاک مععصهاعصز ۳0۳ +کاصعصعهاد هنم هه صذ 16۷5 و کع‌امهصناعه ۵ گذ" نععاهاد 95 بقتقم ,(1980 ,ظ۳۸5) 2 (5۳۸60) کامع 005 ,116613 توالفتوه ات200 ع7ه ع عطا هز فنقم ۵۳ ۳۵۵۵0 ۵6 ما کاصامصه کز از 200 ,۳00۳۳8 تلم و-طاونط که عااطنانه آمتاممعکه صه کز ص۲00 40 ۸۳۳60 ۳۵060۳5۰ هناهام کعنصق‌مصم ۵۲ نامه ۵ط۲ 289655 ۵ ۹عکت صعاگ0 7 ع۳۵6 معط صف ناه ععصم عوصتاهمععه خقطا موجه (2007) ما11 3 0۳3666 ع۲قح اک حز ۳۵1100۵0 عمجم کاصع مه عنصص 2۳0 ماعغاتعص خصعنشاه هه 13 40 ۳٩0 8000 1۵7 0۳۳7 ۵ که 0ع عط صق جستاع3 علعما5 عطا ,فت1۳ کنقهط ولعصن ۶ ونلفه عط1 106256 ۵ [0۵0 ۵ عز 2ص عصتاصت0ه 200 ,16۷5 جسصتصنصد کم معاهنمععد واعجناهاه< ,ر2016) یله اه مدعنک ما وصنلاجمی۸ 6 ع6لها ۵ 263 مه صق کز صکناه تعکصم ههام2 ,کع 6 0560 113/23160 6 ۳۶160۲ و0۳2 گس 501 ۵ هط عساوع وحم ه عصعومطل 200۲ اطتامل رز کز 0632107 00086۳۷۵6 بکعتله۷ هتسه ع6طا صقطا +عطعنط خمتم فصه کاعععه 0 (ععصمعصز +عطهنط ما فعحعمصم) کعصمصز 1067 کعمتخمخی خقط حلعه 200۳0 عطا عهصنوکتص10 علنطم کعطا قصه ,ررکاعی 1۵۵۲ ما 0ع020صم) کاعمی عولط 0۳0 20 نحص ۳۵ رد10 ام فعم0ل از ,108565 130۳6016160 6 کاعما هس لمنمصعصا صز لعازصی ععمعحصز ما عاععی خقطا کعنصقصصهی موکل۸ اه مادم ۲ع6ا تحص ما دمص وصتاصامعه آحگعکی ع 07 0۳0106 ۵ عمجم ات5 عم صقصطع8) عتوعز آمازصی عطا که کاع0 0۳۶ 66۳ ۵ 500 ۵ 0۳۵6۳ صز 6 0۳ 13610۳5 کنامنس۷ 0۶ دمص عطا عامعناکه از ۲۵ ۵۵1 ۳6 ولد قنطا 13 دز طلعنط ,اع0م جافهظ ۵ط ۵ وصنا مه کناد تحص وصتاصامعه ۵۲ عکا 47 600/6۵6 ۲00۵۵ ۵/6۵ مر نطعصمناهامط ۵ 1 / عطلد ق۲102 06 -ل۵۵ ۵8 کز 5ماعننل ماه ععمصت خن 00200 خصعلوصمع مدز م۸ 40 10۳60۳5 066۵۵ 006۳651 ۶و عاعنکدی ععا۲ ما فعموزععل مصکنصقط 6 6 ع276 0۲5عننل 606ص اقطا ماک عقط حلجد‌ععط ب 06 1مطعق ی 1 06۳۵۷0۲ عطا وصتانصنل صز عام خصقاوصصطز هه جقام مط 5عع 00 4 0طع00 :1987 ,فعصت7 چگ وال ظ) کایععتصز لهممعجعم حنعطی صز 13328675 ۰( ,۷۷۵28 ۵۶ بآ :2013 ,یله 6۲ 16۳27262 :2010 وله 05 ععطا عهمسععه هنز لهناص‌عم عنه کمماعسنل علناه اه ۸10 ۵۳ ۵ کع0اصععصز 500586 جلاصعنناکه عبط امد الم وعطا ,0606016 ناو اصعنگندوزد 36 امد مل وعطا کز حععمصعص دصکی موتهککععط کذ ,00ه5) #ماونط ۲۳۵۲ 5۳0 ۳۶765 20۳ .(1993 مصعقصعت) سل عطا صز کععلهاد هنت صز 1۳۵۵ دوع انم 0عاهنمعکه کز «ماععنل عغزکادده که منطک 06 عز اه اقطا عصنادععهدد ,کعصناه< +عطهنط کوصقصصهی فص کا0ع 51316 5 ععج] لالز وجماعن0 علزعصز عحمصت لا ۲۵۵۳۵ ۵ ,110۵۷6۳ 6 8۳7 20001 فص ۵۳2805 ,ناهن عنطا صز فصه ,10۳0۳۵8 ۰( مبلق 6۲ داقطعله 710520 :2009 مقط72 گ هنهه) نام عصتاهمد 8ناصامعع2 52۷6 هصنط6 هنز ععنصه‌صصم 0عاعنا هط تمد (2012) له اه نا 1 6۲ عطا جز 6256 نز هش مکعف‌ناوم نامه تعط صز صعناه کدی 8 ز 0۳6286 0ق ۵ 16206 0200 عطا ۵۳ کماعحنل ددع0 ز 1 اعدا عبهط وه ه صذ ,(2019) ۵عع/1-معنجدی هه ۳۵6 1060606۲5 آله هط هگم رون جنعط 1 و تصحصی عط) هذ اجه ها 0صه کعنازسناعه لمهد ام فص مدمه صز عبنا‌عگکه ولافموه ام2 ع7ه ۵۵ 6۷6۵ صق ,کصقنناناوم که طلعباه ,32028675 0601 066ص ۵۳ کعمی صنقاجی 5 ۵0116۳6۵16 ۵ لقازی کز از 00ه ,205 ۲۵0 ۵ بوااخاتقدع5 1۵۷۵6 عاعلد 0۵۳۵ ۵ط 50۳ 0صقاعلهد ما کعخنانطاه موصه کالماد حنعطا ما عصن 80 ندز 65ن0 50 3616۳601 .(2020 له اه حاعطله هد 01) ناد معصم هصتاهام3 6 وز 00270 ۵۵ کماعننل کصع0همع0ز کم صمناموم۳م +عطهنط ۵ ا۵ط1 شآ :2011 شآ :2007 2611۵ 6 م۸ :2004 له اه دعماعمظ) 6 00 6 ,3006 ۲۳6 1۵ 2۳6007008 مکلنوم۳ چ ٩۸ .(2014 ,کقصه3 [۸۲۵۵ 2 م۸ :2012 0 06۷۵6۰ صنطعصوناهام۲ ااوصتص‌عج ه کز 15۵۲۵ :1 کزفعطا0 م11 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 418 6 302005 +عالقسد عطا صقطا ک0جه0 جععد1 عط اقطی 0عاها5 ع خز موصقط عده عط 0۵ 8۲00 13۳86 2 113 8286601 6 0ص کصعل دمم دمنمصنلجمم ما عل اصعننگاه دعع[ ",6 ۳۵۵ ۶و عنوعز عطا ۳۵۵ عکنه معله هقف ۵۵۳05 ععجق] .(1993 م869طصع7) 66 ۵ 3606۲5 معطاه ۵۵ کعنلعد معطاصعص 00200 طععع اقطا وصنصه16 (2003) طلعه‌طاعنه ۷ مصه صنلفصصع1 .ر2021 له اه طاعطلهه102) 1328660 رتم۳۵1 عطا 0عاهاد وعطا وصه مکصعاطامتم عععطی او ععمصعلوزبه عصمک #عععه‌کنل 7 ,6 2له 5060 ۲۵ ۳5عع هصق تملله کج002 غود[ اهطا کز بعز عتاخعصصم عط 1 عماانصصیم کنوجه عطا ۶و عع دوعص عطا اقطا ۵صه؟ (2002) صنعلک معامصصجه 0 اصقنع 2 ,136۳610۲6 .00270 ۵ ۵۶ ععزد عطا حزم #عتماعصی انوم ک۷۵ ‎ 5‏ ع1 60۵0 ۲۵ علعها ۶و اطع نککه +مصنص اکمصت کم مصقص عم ما کفهع1 0 ۲0۳8.۰ط0 6 عقئه عمط ۵ 0معل[ هی ععاعمه 31006 مععناهنع0د ۲۵ 5۰ 0۶ 67 طصن هام عطا کم سطاضهعم1 نهد عطا که 0عاعهع کز ععزد 6 ۵ ۵6۵ کز علماد ام ععقصق علنعاه که ععهقادع 6۳ عطا ووااهه ۳ 8 طز لهنامع5وع عجه کتم‌عمصقص تمه حاو دا مطان۸ .وکا هناد "1332265 عطا صز کعتقطاده اصع‌نگندوند عمط امد 00 وعطا غز مدع معلصذ کلجدهط عطا 5 ۵06۳156٩ 1۵ 010200 حاع امه 86د تاک عمط امد مل عطا صقصهی 0۵0 ۵۲ 530 هط کوصتوصظ اما عمط بر2007 مصقصلا3۵ عغ فعصحه) وله 6۳ 5۳۵95 0ع 2 ط0/0) ناج معدم عصتاهامعه ۵ 7613160 بواع 3ص کز عمزد :0 کل کزع 01اچط 1۵110158 136 ,200۷6 غط۲ ۵ وصن مه ماآنکع ج ٩۸ 40 ع2ن5 027۵ 06666 منطعدمنهام۲ ماع متصه‌ع ه دز 150۳۵ :2 کزفعطا0 1170 از ۵۵ ۵ آقاوع ۵۲٩ 16 طهاسد۷ م3060 ه که لقن حنقط/0۳0 عاعه ۵ 1۸۷۵ ,0 ع6 ۵۶ قصتنقا فصه 0۳0 ۶و کدمتاژدوم عط برمتعه 5 عع 0۵02 عضو 56 عمط کعه‌کهعمطز مقصحطنقطل عطا ۳۵۵۵ 63۳0 کم کعلامد عطا که «منا‌جد0ع5 1656 هن) ۳2286۳6۲ ۵1 8ص ماخصمص عط کع و مصذ فص ود عطا او ععدع 06060 دز (03۳0) 016۲ عنانه‌عه اعنط عطا اقطا کعنونه و60۳ و۸ .(2009 م70 6 05 136 ععصزه 602۵160 06 ماه کعام هط عطا ۶و صفصمطتقطه هه ,6 .0۳0 عطا عهسنلوناعصذ مخاصعصععمصفص عطا «مانصمص ما عز نلزاز م16۶0 که منط12206۳5 0۷65 مطز تلقدل 0۲0 عطا خقط معجنع عم معط منطکلد/عد عطا 0 ع36 00 6۳0 عطا 0666۵ 0۳۵2600۵ صمتاقصوکصذ مد کز معط عطا ۵۶ 5602۳2005 عط) اقطا کمنوجه (1993) 7660 .(2020 له اه حاعطعله ه3309) 49 600/6۵6 ۲00۵۵ ۵/6۵ مر نطعصمناهامط ۵ 1 / عطلد ق۲102 عطا 0۶ 6066 060ص ۵ط۲ معط لس فحم0ط عط او صفصحنقط مصه 03۳0 ۵1 ۲۵16 اب1260 1ج زک 50 0۳05 از عصستا اقطا 0عاهاد عز از ماعزطاه کنطا عازم‌6 1 وله 6۳ فطح) 0۵۹6۳۵6 ۳۵۳۵ 6 ۵ ۵۵عا ک0ج02 عطا ۵1 کدمعمم‌نهط که 96۳۷6 1۵۵ (2008) صقط ص۷15 هه صعصطعنا :ر2007) ووصعنص3 ,ددع01 170۷6 8 00۳63966 همقل ک عمط عطا ۵ 60 عطا عصناد 560 15۵۳ :60 کز کزععطاممچط 1۵1108 عطا ,06صه عطا ۵ وصنو مه آناکه: ج م۸ 0 تلم 0۳0 0666۵ منطعد‌ناه اه آمگع صتصه‌ع ج کز ع6۳ط 1 :3 کزفعطا0 م11 8ز جع مکعتتاوم اضما وصطط. 5 وصم‌مصصمه عطا هه ماگ صق کعو1مط ماگ ۵ ۳ع7020ع عطا اقطا 500۷ کعطل 30513656 باصعصاع 2 فصه هصص 11۳ 6 366086 اه دمناهناممه عط دکعل عطا مصمناعحصعصی منطع ص0۳ ۵4 2۳806 50165 عوع ۸1 .(2018 وله 6 نا 2015 معهد50 :2002 ,۷۵۵۵ 2 ۵۵ ۳) 5267 ۵0 ۲0۳دز ۳6016 ما جعکعمم منط 0 فعاححصعصی طازم کصزا 6[ 00۳۵00 مه هه تحقام ۵ ۵۵0 کعل0لمطعتقداد وصتلامصصی خقطا بوامصز کعنوند 1 ع1 عفته 836 5۳20650106۲5 من که کاعع‌عاصز عطا ععزعی 0هه :018 مبلق 6۲ صنآ) اکم نع عنعطا یز راعامک که واتفجعت. 52650106۳5 :0۳00060 کز کزکع وم روط 1۵1108 ۵ط) ,عتمطه عط ۵ عصنو مه ناکم ج م۸ 0۳۵۲۹0 0666 منطعصمناه[م۲ احاعصتصم‌عص ه کز 150۳6 :4 کزععطا0 م11 ها صقصن؟ جز 266 06۳ع 0۳00۳۵6 جر ۲۵1۵ لفعنانی ج وعام کرمایع ۷ص مدای 1 5 206 276 75ما1وع ۷ص هدمناناعصز خقطا کعنوجه (1993) جعصع7 +کاععا 2 8076۳2366 ۵۳0۳۵6 عطا ۵1 عصند نا مومع 6 ۵ اقا دمص عجه م۷730 0۷۵۳۹81 لهنا هط ما 16۵0 کاعهعاصز لمصعصا وصه ععدعو دمص حنعطا ع#عسهع 0 کصز عطا «ماخصمص 66۳ ما صمنعصصو‌کصز عاطهناه هه چاعصت عجندوع۲ 10۳5 عع از 19931 ,560ع76) واه برععادج5 ککعصزعتاط صز غاد مادم وصه کعناز تاه 6 لمصه (2005) .له 6۳ جع که ووعز کنطا حازم عصنا <1 .(2019 نش :2004 له اع 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 50 1 10068 ط از دماکعتصز آمممناحختاعصذ خقطا خمصعصسحومل (2007) له کم 6 ۵ عافتصصصی فص «مخصمه ما مان عجمصد عجه م50۳2 آمعسزصسته ع7000م (2012) ۳ هه همع عم لمسمط ,عط۳ مصکناه عم 6 ۵ 0260و دعه کز منطک 06 دنا هنعط معاععجع خقطا ععمعل زیم .(019 م,تشآ) عصستا 75 صز عصنا و۳0 اممصصت ع حدم ۵76 10651075 هنحص هط عناونه (2003) ۷۷2۳۹5 فصه ر2001) الط 040 8 که صکنا۵ ۵۳۹6۳۷ ههام3 1۵۳ 0صقصعل0 ۶ه ععجاو5 اصقا دمص 5 ما60 ۵۲ انعم" نعاهاه (2012) ۳۵ هه 002ععع نسم 7 (2008) سمل رم هه 12۳0۵۵ ناه عم 1۵۶ فمفصعل عصندعی کز ۵۳۵1 مضه صنط5 06۳ ۶و همع عطا معطام نامع کز صعناهمعصم اقطا شوه حاعنط ۷۷ نصمتاععی اصقاومطذ هه عکندد کعصناوصت ع5ع56 1 ب0عع ص0۳0 130۳6 41 58869۲ ( و۳96 ۵۶ ماع عوها ۸ مناج عم #وصمصعل ماع از جاعبا5 ,۵02 0۳گز 1۵ 3160 1ع ی ۳3005 1۵۳ عودی دوعص مس وه آه 00 ز 7 20087 ,00625 2 22۳067 :1999 مصهع00) صمتقعانهع50 علصه 0۶ نون مه متا ۶۵110۷ 11 کلها توص هط ولعمانلهی ۷ کن از وواعصناو۸ .(2009 له اع علنط۶ ,مدع ع امعم کعقی دصقم عط امد ۵۳ عطعط ۶ 0۵ ,6 .(2006 .له 6۲ کقزک :1997 ,تعطتل ۷۷ :1995 امد عتنصوغلم.آ 6 صقط) :1990 دنا ختاعصذ ووصقصصی عطا ۶۵۳ کااعط ععادعی ۲00۳08 0086206 کز 6 رانا ماع تصز همان تاعصز که ,وصعط معطاه عطا 05 کتععقصقط عمجم 6 76۷۲ ۳۵۲۷ 67۲ط مصمتاقصصواصز عوزعصز وصه خصعصععحصقص ۵ معععه 0مععل نم 5 6 انامه طلعناوتطا مصمخصمص هه ککعل فص عصخمخصمه ععحنه 0۳۵ :۳0060 کل ددع3 001 1۵11058 عطا ,0۷6طه عط ما عصنو مه اناد ج م۸ دوعص 666 منطعصه‌ناهام آحغعصنصد‌عص ج عز 150۳ نک کزدعط 117001 ام زطانا5 136 66 کقط تقو نوج 0۵ عسصع «مانوجه و معط عطا او عم 1۳56 6 ۲۵۲۵0 نو 2 و ماقوصفه که کاصع 2۳۵00 بصماط 16۳6 ماو او مه عنه‌صطز کصنطعصوناهام خصعنلمس دنه فعصعاجه عحمص عطا خقطا ممعوعلند 6 33076 افاصعنل وصنامعع2 متفه ما عصنلدع1 ,ع 060 دع0ع01 نز 0 طنقله «مناها۵< «متنوجه و ماغمصعص ۵۳ کاص 000096 8۴ ,110666 معصناهت30 06 ۲۳6۷ ,20عاقصز مدع مع0صز «منوه فمعحنعمصن عنطا کم ععصعلو نم 51 600/6۵6 ۲00۵۵ ۵/6۵ مر نطعصمناهامط ۵ 1 / عطلد ق۲102 اوه وصه 0۳۳6 «مانونه 666۵ منطعموناهام عبجناژومم ج کممطک خقطا ععصعلنیم 677 0ص ,کتمانون2 بزط ۵ع00۳0۷ه کز کتاهععصمی هستاصامه ,ععتا0۳0 13 و 1.206 .(2000 .له اه ل(82) مادم وصتاصامعه ۵06 عم 5000۳۲ 10537 2608 26 کم کهساممه 02۵ دنه وصه کت عع مسق 6 دمص کتاکدععد0 موز مرنطعطمناج[۲۵ 0ص۳ع]-ع 10 ج اد 0عع0 10 محصملج ر1961) هدک هه کاه/1 ۵ 0 کقط (2007) مقصطکست بعع عم عوصز ک متفه عطا اوه کاطتام1ل ۳265 ف0صه ,ععصقل «متنفحه وصه صکناه یعدم 666 منطعمدم‌ناهاه معسنل کلزکق‌ح امه کانلوه عطا حکزم صمناهعنهکعنل او ععصهعز «متنفوه عطا عهصفن نآ .(2020 یله اه حاعطله۲092) کعاع وم عمصتاصهامعه 6اه عم #هصاکتا 67 ۷۷۵6 20۳6 5 موجه عط هط ۳۰۵۵ (2003) .له 2۲ 3/005 نفند5 (2010) کعصنصمعه ۵1۲ ۳60۳656006 ه که کلفتسعه و تقدمناعتعنل حلازم معاماعصی 1 06۵6 صمناهنمععد عخانعوم ج خصعصهمل (2005) 300 فص طعمطی 40 (اصعننگگهی ۳۶00556 کعصنصعه برط سدع هی کانلوه که صمنامع 06۳ 8 ۵۷10666 علاانا 0ص ولا عصمع کعنفدی معط بعتسع موه 4 ناه ۵ هط 5۳0 کوصنوص عطا رکذ هط ندصنهامد «متنوه 1۵۵07 ۵ ۳6۵6۵ معط منه۲1 عطا وصنسل کع‌عه عمط عص ۳00۳ تممصقصتا ۹صه وصتانفحه عمط ۶٩ جمنادسل عطا 9۳ کانصنا و ماقاصعص اقط دعناصصن 1۳ اصعنل عطا وصه «مانفحه آمانصی ۵۳ کادعمی 0ع0صعاصنص. ععممصز واععلنا للم منطعص‌نهامد اصعزل 0و2 :۳0060 کز کزکع 1 ومزط 1۵1108 ۲۵۵ ,عتوطه غطا ۵ وصنو مه خآناکه: ج م۸ 200110۳ 06۵6 منطعصمناج1م۲ نع نصهعص ج کز 156۲۵ :6 کزفعط 117001 7 انا 1695 عجه کمماتوه هط اععع هد (2002) صحلوصمصاوقج ۵ص +عهنمی 85 رام تلهم هصنوعع 0۳ واعاهنوعصصن. کاصعصعنهاد اممصعصتا ۵۳ عصمنصنم0 ۵ (2004) رهها< اصه ملامحع) اصعنل ج طانم خصعصععدهده نو مغر اعننصذ 1۳۵ 2007110۳-1 هه ۵1 ک۳هع 7 رده عطا ص مصصم عمط عجه کاو ۳0 کص6 1۳۵۵01 13۵1 6 36۷۴ ۳۵1310 68206 2 1۵۵ (2007) 06700۳ هه وعلصهاک .صنطع ۲۵1200 200۵1 ۶ه 5000 11مملنز عطا فصه منطعصه‌نهاه خصعناوت نله عطا ۵۶ طاهد1 6 07695 ع۳] وصه کم 2|اع ۳" موند5 (2010) نآ موصقط حعطاه 6 00 امعصعاهاکع ۳ 4 1096655 ۵۶ [ع10۷ ۵ دعادمعی منطعدمنادام خمصعنلممانو نت حصعا-عدم1 ه ا۵ط1 106-0 ۸ کتلفدو خنلنه کععتوم7 فص ععدع01 60 مع0صز «مانونه کحنه‌ منز 0 ۲مانونه عطا 06۵6۵ منطعدمنج[م+ ععمل چ ما 0دع1 ما واععلنا دز منطعدم‌ناد1م۲ 1 6 5۳6۵6۲8 0۲ات۵0 ۵ط ۶ 0ممطنامعلنز عطا 0ص ,132866 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 52 200110۳ هط صنعل صمناهام۲ منوت وم اعلو هط ۵۳ 3۳۵00605 .10۳6365 ۵0عل ج طاعناطهاوم۲ صعطا وصه ۵۹28661 ۵۵ آع۵ ع2 1۳۵۵ چ عاقعی مهف "موجه تقعاصنقص ما کاصعنل سنعطا مصه کممانلونه 0666 ععطام مه 7 ۷616۴ 89695 بالهامعص مه (2001) بل ۲ م10 نیازا ۵ عا5کز ۵ 655 ع نانز "متفه عهستصتصفجه برط عع دوعص کمک صز مناه1۵1 عطا طازم انعم عجه کالنوع3 عط1 باصعصعمصقه ۵۴ 1300۳ هز معط 1۳00۳۲ 5 ۵0 عم هقف صمناهام3 متفه بوتماهخمصفه خمطا صمت0 0۳00 :0۳0060 کل ددع 001 ط 1۵11058 عطا ,ع۷مطه عطا ما نومه کاآناه ج م۸ 6 ]01اه 6/66۵ منطعصو‌ناهام آمگوصنصه‌ع ه عز 156۳۵ :7 کزفع 11700 5 66 060ع0ذ عممصت ام کععنصصی نله خقطا تومطک کع ددع1 عنگن0ع50 وصنومامحه روط عنام تممصقص ععحمصجی که تافو عطا ۳۵مصز 6000) امعم عمط هه کنصد کته فاص صه عهصنمنلنان مکحمتتوننه اند خنلنه عطا که عع دوعص عطا خقطا کادععودد ععصعلنه عصمک کوتلههه عط] ,170۷6۷60 .(2009 له کع اقفصطهط) عانعن وعمعهد 71065 ع6ص عنونه عط خقطا مداد (ر2008) 0صمط 1 هه 2۳۵۳۵۶۲ بر فععحخدی ۰ لقنمصهصتا ۵۶ ناهن عطا 065ص واع ناکم مدع 06060 دز اوه 6 ۵۶ عع 06060 عوصز عطا اقطا 1۵۳۵۵ (ر2008) حممطاعصه ۹ وصه محصطک 5 م۸ هن کنات معصیی هصتاصامعه ععگکد امد کعمل ععاخنصصیمی عماانصصم نله عطا که عع ددع0 عط اقط صمطاک عتقط کعنودی هفزم ۳ 8 13062960 0ص ,1۵۵ 0ع۳0 ,قادم01۰ع0 0عع0 ۵ 1۵0 ققط ۰( .بلق اع اعطلد م1300 :2009 له اع کل 7- ی 0) امعم :۳0060 کز کف وم روط 1۵108 عطا ,عتوطاه عط ما عصنو مه کآناه ج م۸ 6۵6۵1 منطعد ناهام لمع صتصه‌عه ج عز ع۳عط ۲ :8 کزفعطا0 112 8 "228675 212066 ما کعتصعطعص ج که ع/صع5 صف کتاعجععصیم عصتاصامی۸ 5167 ۵0 که ۶و عاعگکه عطا ععا فص کادععاصنز "005 1[م هک 1 856 0اه 0۳ص عمط عصن 0 کملعط وصنا ۳0 ۲006/6 .203 ,که ۷۷) کادم برع دع8ه2 ۳065 هه دعل1مطععلهاد وصه 75عع 132 53 600/6۵6 ۲00۵۵ ۵/6۵ مر نطعصمناهامط ۵ 1 / عطلد ق۲102 1310۳۵10 65و۲۵ عناق ععصم اقطا 0ص (2008) ۳۹ج ۷۷ فص 12۳0۵۵ تناو عزعاباه وه علزعصذ 3666 باعصص که جر مناهصوگصز اقطی وصه وعصحص رکه 65 لهلمصهصتا صز ناج معصم ۶۵۶ وصعصعل عطا دماج عصمع دیع از 8 287361۷ ۵0 0۳ص ۵1ط1 ,(1976 معصنااع/3 2 دععصآ) 1328661 2008 ,کاخق ۷ +6 0۵ 12۳) کنا حدم وصتاصامعه 1۵۶ فممفصعل ج ععادعی ۳ع1۳ :0060 کز کزععطاومچط هص110[م1 عطا ,06صه عطا ۵ همع ماآناکه: خ م۸ ۵ 6۷۵6۵ منطعد‌نهاه آحغوصنصد‌عص ج دز 156۳ :9 کزععطا0 م11 5 ۳۵۹۵۳۲ 186 لعف کز ام مدز هدمع عم مطل‌تقع6:ع۳ کنطا 10 0 عدن امد 156 2010-2020 سل امعم جعع ص610 هه صذ 0ع 0610 5 ۹۵16060 ۵۲۵ کعنصه‌0صم 165 روالقصنا فصه #مطاعص صمتامصنصناه هه ۷۵5 عطا 20۵1776 ۵ ۹۵0 ۵۲۵ 1علومص عاعائه معط فصه قاعل (عصقم هه ,کعاصصد5 هه 0600601ع0 ه کز صکنا/عقصم عصتاصنمعه و ععحوعل عطا ند عنط 13 6 که 60606 معلاصز 00و00 عسعدع ۸۷۵ :(1ظ) م1000 عد0ظ 6 ۷۲۵ ,و۳۵ .(2018 ,1۸۷۵28 6۶ )0200 عطا 0۳ کم عحنل عغزکانه که 1۳05 ات0 ۶و طاعود0د ۵طا 1۵۳ روم ه که کماعحنل علنکاه که ععقاصع 00۳ ع1۳ ۰( ,3/20 ۸۳01 6 ص‌سصش) کعتاصعصذ عم مخصمص کم سل هام ۳۵ ۵۶ عم[ مهد عط) که عیزک 00200 عاکه6 1۷۵ :(805) ع2زک 8000 ۰( ,ق3611 6 فعسطه) ۵۵۳۵ عطا ۵ دنل که جع ات 0100۳6000۵1 ۵ که نامه منقط/0۳0 ععهع 1۷۷۵ :(03۳010) هل 6۳0 0 ۶٩ فطمتنو0م عطا ت0۲ ۳۵۵8675 536 ۵ گز ۵5۵ ما تفدوه 56۳ 16 هه ۰( ,مق 6۵[1ا2 6۶ 0عصسطه) 2676 عکزم 6 0۲ م00ق0 عطا ۶و صفصستقطل 0صه ۲ صقصنالد0) 01067 2۳ 5 عآوصنزد اکعع 1 عط بوط 0[عط کعحقطای عطا اه عوقامی 06 136 ۷( 3610 065 5 0۶ 36۳60۵86 :(13) 1068105 هد اکآ که مونطک 0 ۰( .بلق ]6 3/0820 :2009 له اع نط)) کرماعع از له دم اعصز 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 54 6 ۵ لماوع کل هط عاطهنه۷ صحصتل ه کز 1 د رصم ام) صمناهامد «مانوی۸ 6 0صه 7627 رود عط ص متفه نعطا ععصقط عمط اقطا کعنصعصصجی 1۵۳ عا عع 50 کقع ۵1 67اه عطا کز عسصع متنو ۸ :(166) عسحصع) افو ۸ 4 3۳000۳05 :(10۸6) عماانصصی انامه عطا 00 ما سل اصع ص100 (2014 له اع ۵۵۶5 0ع 2 30) ععااتصصی نله عطا ۵ دما عحنل 0601د06ع0 0 تا ۵۶ 0۳66 58865160 ۵۳ حتقصمل عط۲ عکت ۷۵ ,کتصاکع /صز 6660 بطاع که :5 ع وز [۵۵6 156 .(1986 ,عصقنطا 0‏ دکعافغلط۷۵) کعحقطاه ۶ [[ع5 مه 40 ۲۲۲ 0ع51ععع اد ۵1 عع مان که صنفصم0ل عطا > وعصحص رکه 0 ق13۹0 هکل صز ز صست 1۵۳ دهد ۶ عنم اعد 160 دععوند غود ۵6 > ۸0 621زا ص ز صسن 1۵۶ مهد 1 عنم ا0 مهد عهد 276 ۳۵ > 802 و عنم 5۵11 200 بط 160 عع ون و ععمعاقنل خو صنعفصمل عطا کز مواوصنل م۸ 8 1 25736۰ ۵00 مدز 0۳ص کعاهتمصن از نون جمعجها ۵ دز کعتقطی 0 کز زونه عصنالسوه: عط) نو ع ناه عا م2۳05 عطا ,کع‌ع 30015 کا5م 28620 ,8۳0/۲ 5ع6له5 ماعققه ۵1 ۳0تع۳ بععه مت موز فعاطعضد۷ 1۳696" ۵ 0 15160 066۵ کقط تصقصصی عطا مغر او +عطصد ۵ط ۲ ترهش عهد ۳۳ 7 60 عصعاز با قصنو ماه ع6100ط اقصم اما :0۵۸ ) امععد اه 3 ع ۳ 0ع0ننه #منعم عطا عصنسه کععوصعطل کعلدک :(0عع1د؟) ‏ ا نع کعلدگ ۰( .بلق 61 73ق1 هنته) #منعم عطا که عستصصنع عطا اه علدد جسا5 56 عهصنلوا تنل برط ۵عتمانو‌لی عجه کاعی بن‌معع۸ :(وصعیش) عاعی و‌هه۸ 60-01-40 ۵۶ اک عطا برط کععصعصنه کعلد5 وصه صمنا‌طاساعنل عنام عتصتصلج ۲و 7ماونط 2 ۶6 1۵ 1060 کاصقاصهامه عط که صکناج ۷+ معصم کعصنلعل (1997) حاعهظ ۵۹ 3۵0 و1060 ما صقطا خنامحم صز دوع ومع کتصعلز ما ناد او ععحوعل 421100 کنطا قعبر عطا وساسل نتسه معط عسطامی کصساع3 تقتصصه عع نگ 1055 هه ۵۶ ۳8۳655105 ۵ 10 ب۵0ام۲ دس عجعمنصعه عطا +۶۵ کصمنایناحطز عقط 55 600/6۵6 ۲00۵۵ ۵/6۵ مر نطعصمناهامط ۵ 1 / عطلد ق۲102 6 ۳6۹006 5ع ده اقطا کوصت وصه کانوع۳م (1997) حاکه8 ,ک9سع۳ 0 کعصتصتجم عللق ع11 .(26۷۶ 000ع) ک9ع۳ 005206 ۵ صقطا (رکتمعد ۵۵) کهتاع3 ع206ع6 1۵ ۵ از 65 0صه کعصنصععه که کععصناعص نحص رکه عطا و۳50 لعناصمجمگکنه کنط) که کز [ع00 کتاعه8 .(2006 ,کااه ۷ + سمل رم ) صکناه 06 1625۳6 زگ +8۳7 * روط +8۴7 +80 + وت عمط /مل ۲40 76۵7 آهعنا هل ز صستا 1۵۶ عحقدد جعم کعصنصعه عطا دز 1ساز 2 ۷۷۵۳۵ 7 001060 عصعاذ و قصنو ماه 610۳6 عصمعصن اعد کز کنر بععضم عصتصصنوط ۶ 4 53276 067 ۶و ععم عطا کز 2-1 یعصنوصهاکاه کعحقطاک جمصصی کم +عطات۵ 136 ۵ کز انظ3 رز صز 1۵۶ سصع۳ 51064 ۵ط کز از1طط با جععر آه‌کنا ۵۶ وصنصصنه6ط ع1۳ 0۵1656 72670 ,6826 کز 0ستطع۳ ما عطا از عده ما تقحوه 16هام سل عا 6268 02 باعاممد عط ۳ یز سا 16۶ ۲ جفعر ز حط 6۳0۶ عطا کل ازع 220 585 ,۳۵16 سع۳ مص مداد دوم عطی وصه کعصنصعع 0666 صمناهن مه عا ۳۵۶1001 03 + 02 .دعصنصعه هنز 0۳5 ومع که صمنانصع 00 عطا کم زا و3336 ,۲۵6 0ستطع۳ فص مصطاه ع نامع 6 وصه معصنصعه 06665 منطع ۲۵12000 606311 0۴ کص 60۵10 6طا بقظط +کجقط هط عصنصسکدمه که دععصناعهنا 1۵ 040 00ه ۵۷۶ ۵0 ۵۶ دمنانطع ۳6 عطا ۶م دنامن عطا صز صعع عطا دعای ندز صقطا ونان ع۳مصت ۳600۳۵0 کز و26 0۵0 رامع ع ناه عم 130 36۷5 40 ,606/25 ۵۴ 0۳686006 عطا فعزامطز 03 عنانعمم ‏ کقطا اعد ,0/5 8000 ۰( .بلق 6۲ فآ) صکناجععصم عط) ۶ خصعاجه عطا ممامع عطا 03 عطا +عطونط 1۳۵ 86608 86 مه منطاعد‌ته ام عطا مصتصهجه ما وعکی کز اعومص وصم10[م1 15۶" 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 56 + رزاظرظ +8۳7 * بط صوط +857 + بط هط + وق عمط /م لا + مرگ88 +8۳7 * 05 *مباقجظ جر الط *رزاظم8 + بط *مباقعط +87 * و05 * و زکط روط +۴۳7 * و رکظمظ +ونگ0 * زک تاو * 0 ۲و8 + 587 * 0 عمط + بط * ۲0ج +0۵ 6۲عطظ + را * وتا + ۲۵ 60۵۳ متا + الط *مورکاظ + الط * 0۴ * رز۵ ۶ 0۲۵۳۳ وتا +۸۲ * ۵۹ ۹۲۵۳ ۲دتا * زگ * هجوت +۴57 * ناوت + رنگ0 * هدوت + 1 محظ * 1060107 مت + 0 * 02060 معط + رز 00۶0 طموظ + ملظ + 676 آووظ + رز ۴ *بظ0 ۵۵۹۵۵۴ جوتا + ملظ * رزگا0 * زع 7161 روت +۴7 * نز706 متا + زگ * رز 76 ودقا +87 * 10۸6 موط +05 10۸6۸۶ حدظ + :۳۲۸6 اددط +۴۸۲۲ +05 * مزنزکه 1770 جو8ظ + رکه مود +57 *ز5 0 * :1۳۸60 عدظ + زه 8۸9 +۸۳7 * :05 *زوکه 1۳7 و8 +۸۳7 * یز که 17۵ مدظ + لگ *ورگط۵ * و۸ حرط + زاگ * و۸ حرط + بط * و۸ حوظ * و810۸ بوظ +۸۳7 * و50۸ ووط +0 * 0۸ مرظ + و0۸ هط +0 * :506010۷ وروت + م6970 کووظ + ع ۴ *مطظ +87 * زگ * 5016070 و8 خ 87 * 50607۵۷ موظ +57 * رعش ید8 ۳ 05 * زا۸96۳ جوت + مزع ۸96۳ دعظ 4( زگ ۳ ملگ * م۵ * مزع ۸96۳ حوظ 3۳۲65 * 3 دز 20165 00001 وصه خصع لدعم ع ۹ص که صصناعنام‌ 1/01 ,823 ,619 ,015 م1 01 ,07 +03) حصکنا2 مدمه عصناص 2000 ۵ عاعاه روط 50۲ باانصفرم۳م 156 .کعا دنس حل و۳96 ۵1 کعناعناهاد عناصنی‌ععل عطا دوعام‌عنل 1 عاطج 1 تاکن هاعل عطا ۵۶ بو عصحصرد عط معا توص صعنفعص حازم صععص عطا 1و 57 600/6۵6 ۲00۵۵ ۵/6۵ مر نطعصمناهامط ۵ 1 / عطلد ق۲102 ما لماوع 16 ماه سسک 10۸ معط جعم ععنم-ما-حهاد جعم معهنهدط عبر 0 -اآظ هشال ماد ۳۵۵ 1 سطط روتمع2 ععزوعطان معتاهع 26 کز م۲ عطا کز عده 1 10۸0۴ عسه) «مانو ۸ حعسه 1 بسمناهام نو ۸ > 301۸1107 <دم‌ه۸ و اعصحص ره صمناهصصو‌کص علاک۸ 11۳0 بععتنصصی نله ۵۵ کماع۳نل0 00۳۵1200 .و6 هنم حلجقع:۲ و هس صمنهاعصی عطا ماد 2 6ج 1 مودم ۵ مقر چم رجمجمو بو دوم جرف دمم ۵ وووزوبن ومخددم و مر ور وج موم وممهممین چمدموی ۵ رورم ۵ 952و وموودو ۵ وو روم ججوور وب ودودمو ۵ 0 )) کعناع معط 00۵۳0 کم وعا همه که عمط عطا عستصتصعه که کاآنعع 3 دنط 6 0) عسهنساه منطک ۵۳6 ورتانلفن 6۳0 مععند 000 ,106060606 کنا5 هل 0۳۲انو0ه ,(۳5م1ع ۷ص هصمناحتاعصذ که منطععص ۵ مطصناهاصع 0 8895 ۲۵ 8صنو7مععه دناد معص0 عصتاصامعه ۵۳۵ ات اع رکه ۹۵05 ۲0۳ص 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 60 0 0۶ ۷۵۳۵0165 6طا اقطا عافناصنز آعومص عا‌عگئه #مجتا عطا که عالنوم 156" 86۰ ۳ ,10۷6510۲5 آهدمناتاعص ۶ صنطع 0 لقن 60۳0 ,0606060 ۵ 3276 200 16۷1 596 عطا اه اصی‌گندوند عجه عادی ههد 200 ,کاععکه ۵1 ۲۳۳۵ 6 ۶ ععصع نگنموزد 156 بناج ععصم وصتاصامعه انس منطعصمناها۵ خصی کنصوزد 040 ع6ط) ۶و ععصی‌نگندوند للدجع0۳ عطا واه نز بصتعر کز عناعتهاد 6۳ ۳ 4 7496 200۲ صنه‌اصه کعاطاهم اصع0 عم عوصز اقطا تمطه عالنهم 156 .[1006 کز 5125 ۸۷7۵15005 -صزط 1 ۷22016۰ ناج ععصم هصخاهامععه عط) صز کعوصهدنش 6 2۳6660۲ ۷۷6 ,2.5 1۵ 1.5 ۵۶ عهمد: ع۵طا صز عز عناعتاهاه عنطا ععصزک .1.7 ما تقوم عطا ۰۶ ععع0 06ص عطا هه وه جع6 6 صمناعلعصی که لها ۵1 صمنامص که 605620 8صن امه ع ساکع صذ اکع عمط ک باکهظ عط) ۶و کاآاوع۲ 156" 0 ۵ ۲612160 کتماعه؟ عطا عدمسه ,کعنصقصصهی عامصدی عطا صز اقطا 50 منطاعد۳۵120 اصعع گنود وصه ع نومه کقط ععدع0 عم عوصز 0200 مکعناعنعا ها منطاعصد۳۵1200 اصعنگنصوند وصه ع0ععد ه عقط 6۳0 عط که لقن عطا مه منطاعد0 ۲۵12 اصعنگنصوزد ج امد عقط ع2ز5 و02ط عط هه ناه عم عصناه30 6 876 00۳600۳5 300-666 ماه ها مناد معصم هصتاصمه طازتم 5 و کا5ع 6۳ از ۲36 وصنا و0۳ وصه کععقصقص عصنکا بصن صز ع نا عنم عطا ۵۶ 5027۵05 عط مفصقط +عطاه عطا 0۵ صعاطامتم وصعهد عطا عصنا ۳۹5 40 00۷۷6۳ 6 ۵۶ ماه نز هه کز 0۵۳۵ کمماعحنل عطا که حنقط عط فهه 60۳0 ول وز 0۳0 ع6طا گز ع5ته6ط بمامععنل ماه عط ۶و کطمناد تام مک عمند 13026۲ 67ا۵ع۳ع ج 5۵6 واطهطامم لالز وعطا م0۵0ط عطا کم صعفصحنعط عطا 6۰ 276 کطمتاهنازد معط معط صقط کصمنه‌ماعی خصه کاصعصاصزم مه عطا ع25ع ۳ص لس 0۵۳0 عطا ۵۶ صمصنقط فصه 00 که عام: عطا که صمناد ند مع5 0 .08 انط۳0 6601 ع فص عمط انز حلعنطم ماحق0ط عط ۶و ععدع 60 060ص ,(610[65ق اک با مصنص ع 1۵۳۵۵ اه مدمه ما 0ص کععمصعص فاص موه ,00060٩ 53276301067 0۶ [ع100 عطا کمکو عمط صمناه‌ م56 لباک ح لفط وانام0 60۳0 فصه 0606 066ص 0۵۳۵ کم فعلطهنه ۵1 عمط عطا 6 نع ,0466005105 "و6 6 0020 ۵۵ ععصع اک 6۳۵0 فصه صکناه دم عصناصهت30 ۵ عطمنهاع7 066۳ هه ما صمناصعااد عجمص هم فدمطاد کصمتاهمنصهع 0۳ 6 ب۵۵۳0 عطا صز منطکهطاصع 0۳0 که [[۶۵ که عع دوعص 00270 مهم :2004 .له اه 5ع6[ع26 ۵۶ کعصنوصتا مدیم عطا ‏ از اصعاعنعصی عجه ناه حدم ,30 ۸۳۵1 6۶ صوس۸ :2012 مصناآ :2011 بصن :2007 مصقص11ع0 ۶ 0عصط۸ 61 600/6۵6 ۲00۵۵ ۵/6۵ مر نطعصمناهامط ۵ 1 / عطلد ق۲102 8 هه بلق 6۳0 ۵۲66۵ منطعدمتهلم عطا که خلجفه 156 .2014 :(2007) 07صقنص3 ۶ه کعصنلوصن دعوم عطا طانم اصعاعنعصم کز صکنا عم ات۳6۶ عطا انم خصعاعزعط معط کز از فصه (2008) صعطعهه ۶ هه ممصاعسگر عطا معسطنساه منطد ۵۳۳۵ ما فعاهاه کوماج؟ عطا عدمصه مفصقط حعطاه عط 05 40 0091006 ۵ کقط 10۳5ع از لقدمناحختاعصز ۵۶ منطعص 0۳ ۶ ععقاهع 067 ,107/651075 [ه توص ۲۵ م60 مصکناه دم عصناصامعه طنم رد۲۵1 6 00 ۵5۲ 106۲ 2 21 75عع مق عطا «ماخصمص ۵ علاط عحه کماکع تصز تاکز 5 002 1350 کعع مق ۵۶ مومع انس 0000۳ عطا 0۳۵6۵۳ ۵ 8016 0 5 اع6ا تحص 10060ع۲عل هز عع قمع عاه منم صز عم لمناصماگصذ 7 2 قام 5 506021 ,136۳610۳6۵ +کدمنعنعل "ومع مصفص ۵۳۵ ععصع که اقعجع ۵ 1336 6 گغگه ع۶تا 1۳6۵ هز کماکع از هدما ناعصز اه ع[م۲ عطا ما ونم 06 ماد دنطکط۲۵1300 عطا ۶و کااجیم۲ 156 اصعص عم مق کصقصصم عطا روط کععنا 0۳3 0 ۰ 06910۳5 لقطدمناننعصز که منطعص0 کم ععقاه 0 عطا 0666۵ :2005 مبلق 6۳ جقم‌عه6 که کوصنوص اعمعع عطا ان خصعکزعصم عجه امعم 2001 آلهظ8 :2019 نش :2012 ۵ ۵صه 02 معععهنامقسمط :2007 له اع صعط) مان ۶و عا هنم عطا کم عصمط متفه صق ما معنقاه م1 عطا عصمصم۸ 8 نامع ۲5 منطعصو‌نهاه اصععگنموند ج عمط عسصا متفه فصه صماق۵ 4 گنصعز5 ۵ 50۲ عقط عم نصصی انوحه عطا او عع دمص ممکل۸ مصعناه/ععصم 17 0 :2007 3670071 200 وعلصها5 :2007 مصقصطکسگ1 ۵1 کعصنوص؟ دج 106 ۰ ,5۷۵021325 وصه مکمک ۶و کوصنوصتا حلجمعع عطا از اصعاعنعدم ع87 منطاع ۳۵12000 اصعگندهند ه امد عقط و اعصص رکه جمنامصواصز که عاطهضج معل۸ 3 عطا انس معط معصط دز خلناعع عط مصه کناهصععصی عستاصمه طازم ۰ ما7 ب هنم :2008 ,کاخق ۷۷ 200 12۳000 ۵۶ 5ع 11۵ 4 2 ام ققط طا۳0ع کنعاهد 2و 6اط2 2 عطا ,وصقط معطاه عطا 05 40 ععه صحزا ۵۶ کعا هم ۵ط 0صه مصکناه حدم عصتاصامعه طانم منطعص00 ۳۵1 86608 طاز صنطعصه‌ته۳1 خصی‌نصوند هه ع نوم ه ع۷هط کاعععه ۵۵ 1۳00۳0 7 لصه عمساع۳ +عطهنط انس کعتص‌صصم ,۶0۳5 +عطاه عطا 0 صکناه/ععدم نز 200 06و00 ه ع۷هط کاعی دهد عطا اقطا مصعلفخعصی مودا۸ ۵ 6۵160 06 0لامط5 کصمتاعلع۲ مناد تم ععصم مصتاصهمعه طازمس منطعدم‌ناج[۲۵ هی عط حز ۵0ععزعدم 06 ما5 معله کز صعاز عنط1 بعادعم پومصعهه آمهدمی 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 62 6 ۶ حمصصسنقعطل عطا ۳۵ 60۳0 عطا که ددع5 عطا خقطا ۵۵ 66۵ کقط 1 0۳6۳۷۵ عصناصامه ۶و دمناف‌نامحه عطا 0۹ عمط اععامعع عطا عقط 00۵۳0 6 ام 5۵۲ 10 رعط) اقطا اعدا عطا ما صمناصعانه ع۳مص چقم ما وععد کعتصعصصهی هه ۶ 830270 200 605۶6۳۷۵5 ههام۸ .(2007) یک مصقفصلاع32 ۸۶ پیک بش۸ ,۸۳۳۵۵ 0 ۸۲۲0۳۶۲۳۶ ]٩۹ ,70۳۵ ,کنولدص۸ لمع نام جصش۸ نکعناعنعا هط 160۳ 8 200 13060606066 80270 .(2014) .85 کل ,3/0 و۸۲ م۸ .٩ مصقحص۸ 60۵1 200 لهنمه5 ,2۳۵۵۵2 ,وعنصه‌مهم60 مهن وقله/2 هنز حدکناه ۲056۳۷ 4 575160 1100601 وا م۳000 صق ۶۵۶ کنو عهنصاکهگص] «(2001) 8۰ بالهطظ 1۳5000۵1 1316200۵ و عم عط1 .(2000) مش مصنطمط 6 یک ,16۵1۵0 و بللهظ 0 ۸۲۲۵۳۳۶ ]٩۹ ]70۳۵ ,کع ص35۵ هصناصام۸ که کعنا0م 2۳ ۵۳ ۳30۳5 100010۵1 مل داع210 110 751 .(2009) .1 ,00685 ۵7 ولا وقاشاآ ول ,166 و8 ,588706 5 200 ۸۲۳0۳ که کا]31 ۲36 نوه‌اننای اقط آن۸ .(2008) 1۰ م006۵ :۵ ,.ظ ,388706۲ 76۷10۷ ,10۷691075 دنا اعد فص اهاز نو ۶و دمن قطاعظ عصنواظ عطا 0۵ ۶ وعصناعسن] ععصصوک۸ عطا فص عاممص2 صعناه ص20 عط71 .(1997) .5 مقاقه38 ,1106110655" 3۵۳0285 06166۵ علصنآ 156 .(2004) .5 ۷۵۵8۶ ۵ .8 ,8006 ۷۰۰ رقعکاععظ3 کات ۵ ۳0۳۵ ۳100066 ندمناومص0 ف#حقم0ط فصه ناو ص60 کهصنص۳۵۳ 0 00۳007216 ماعغاتد/2 13660۷6۲ 156 .(1987) 36 بل ,73065 8۶ بش۸ بل ,بالط 0 ۲1۵۷٩ ,70۳۳۵ ,32008 او 0256 عطغ تمس اک منط5 06۳ وصه مدصنازعو ۲00 ۸8 ۳۵00۵1 .(2004) بش۸ مطانصک 6 و ,3۳286 .0 مطع6تا6 وبظ ,387آکتاگ 6 له ۶0۳۵05 ۲ عصناصمع۸ لمتمصقعصن۲ .ر2001) بش۸ مطانصک 6 مظ ,۵0ص اکتاظ 237-4 ,32 3600/68 ۵۵ و م۸۶ ۲٩ ۵۱ سمل مق 60۳ ۳3200۵1 ۳۳۵۵160۲ هه 1606 نم منوم۸ (2004) بش ووعقا< 2 ول ,رصلاعجه .55-۰ ,(2) 23 ,و1۳60 0۳۵ 0۲2۳0066 [۵ 70 ۸ نهصانوس۸ معصا 00 13500521 3۳00 3۳65 ما5 که «مزتحطعظ 156 .(1995) .7 امطعندملهاآ ۸ سا مصقطاح 7 ۳500۳6 ] طاعنط 7 نهصمند3/0 .ر2007) کل فا ۵ بل 11871070 2 مطعطا0ح 63 600/6۵6 ۲00۵۵ ۵/6۵ مر نطعصمناهامط ۵ 1 / عطلد ق۲102 ۸ نصکناد 0۳۹6۳۷ ما۸0 کا‌عگکد ۵۲ط ۷۷ .(2009) 1۰ ,۷۷۵28 ۵ وی مفاشآ .۷۷ مفطالح 40 عس تساه منط5 0 .(2012) .7 ,ع0قط7 ۵ .۳ ,۷۷۵288 و۳ ,۷۷۵28 و8 0 مقتقصنللن 9 ,۸۲۲0۷۲۹۶۹۱9 ,۳۲7111۵۲۳۵۱۹۵۱۵٩ ,70۳۳۵ مقصنطاک ص صکنا ۷ ععصم وصتاصم3 ۶ 13۷۵۶082005 ماه ۳06 ص۵۸ .(2001) 8 مقاحد 55 ۵ مب رقصنک1 وب م1006 «(1) 39 ,36860۳ و۲۸0٩ ۵۱ سمل مکاصعص نو دنام هه 605 5 ع۶10اا0 76 ۷۷۳۵۵ .(2010) .0 ,قق020 ۵ کل مقکلهکاقاق/2 مس متفطاعا1 8 لصه صمنانوم00 لوط ,(2019) .ظ مقع627032-1/6 ۵4 سل ,۳36106 00۷ 200 اکناه 560 000۳ ناگ مکا۲ع ۳0 ککمصزباظ ۵1 عم 156 نهک 006۳ .252-25 ,1 19906 ,29 ۷7۵1۰ ,88 370۰ و1616 ود م۸ ۸0110 ماه ناد 15۶ ,70۵ ,005۵ وصه منط 06 که دمنا و560 .(1983) 0۰ .3 76096 6۶ و۳ ۰ ۳38103 1310۳۳۳۵۵۷۵ ۵طا وه عمه ناگ منط 06 ۵6و00 .(2002) 1۰ ۷۷۵۵۲۵۶ ۵۶ ول و۳89 ,(33)3 ک6 ۳6071017 ۵۵ و ۸۶0 ]٩ ۵۱ سول مقنع۸ اک صز کعصنصهط عصخاصمی۸ ۲056۳۷۵10 ۸0۳8 .(2016) ۳۰۰ م8631 6۶ و.ظ و0503 62۳02 .36 .[ و137 قلته6 «(61)1 ۳60110168 0۳۵ و اساع۸ [٩ امدس0ل دنه مادص هه 6 0ص 110۳205۶5 1۷65161 3۳6101067 اک .(2005) .2 ,3/3105 2 ,3 ۸13893 «.ل وتق80ق6 .135-5 ,(76)1 ,60710165 0۳۲۳۵۳۵/۵1 آ۵ مسق مادم عاه 00۳0 0۳ ما1 85 و۸ هه 1606 «ماتوس۸ :(2002).بک1 مصقلمفصطوقطج ۸ .3.۸ معهنعی .67-78۰ ,(1) 21 و7860 0۳۵ ۳2۳۵66 ]0 [۵ 70 ۸ نعصننوم۸ مکعساانه۳ 6 ولزاناها انلوم۸ نومسآ 16۵6 «منفود۸ 13065 .(2005) 0 3/002۰ 6 بش۸ مطاقفط6 [1316۳0۵ 6 وصه ععااتصصمت نومه عطا 66۵ منطعط م۸ 156 .(2003) .7 م6000 ,70۵ ,7167۵0۲۵ ,7631300 370۷ 0ص هناد ۸ ۳۵۵۵ ۳1066 ما۳۵ خنو۸ ,6 ۷۷۵۳۵۵۵8 ,عاو10ع 19 00286۳28۷6 ب(2007) ب8ظ مقنطا۷۵۲۳ .۷۷ ولزقا6 6 ,17200165 ۳۵05 اقصدم۳ ۳۵۵۵00 عط که اکع ۸ .(0990) 7 ,11۵00 6 60۳00۵6 فص عسنساک منط 06 ماقم بو‌معه۸ .(2010) .0 ,130۳ 70۳1۵ ۳11101366 ۳0006-30371 ,3690606 مصنا 60 2۵6 ۸ +ععصقنا ص۲0 7 آوا۳:۵08670 صق که 11۳6610۳5 0۴ 302۳05 .(2003) مک 3۰ ق۷۵50 ۵۶ وس .8 مصناه 116 و20 ۳3۵0۲۵۲/۶ ,انآ عنص0ص0 عطا ۵4 سک ۸ نصمناهخاعدگ ص16۳ 6 م.(2020) .10 ,ن0020420ط1 بم مش رنحن۸ بل 30 بتقطازصهط مگ متاقطغل 1102۵ 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 64 ,70۳۵ ,3/0065 ملد ناک فص 8211 عط وصه معق8 ۵ ) ۵۶ عصناک 1 عطا داع 1۳۳0 6 ۶٩ 5000 .(2021) .0 500430420 6 م۸ ماحنص۸ .3 .36 طق‌طازصمط مک مطعطله 11002 40 ۳3010۲5 و۸ ,کاصع6 0000 66ص 60۳ 60۳00۵6 665 منطکصو‌ناه1م 40 6301۷۷ 00ه ,کل[ع3/006 کاکه ۷۷ وصه حصقطگ ۵۶ برونهگ دهم ۲0) کناج0کد۲00 (267۹120 1۵) :189-206 ,(13)47 ,۸۲0/9 0۲۵۵90۵/۱ ۵ لت ,(کلع0 م0 ۲۵۶۵ 6 1۳0۳0۷۵ 600556۳ عصتاصام۸ 1065 .(2014) ۳۰ ,ع0قط7 2 ولا بش۸ وش ول وقا17 ,۸۲۴0۷/۹۹9 ]1۵۲۳۵۵۵ ]۵ ,70۵ 6013 05 نامه مگ عاه م۲0 00005۵1 فصه تلف عصناصامع۸ ,کعسومل15 عصتاصم۸ .(2011) ۰ .ی ,کن1300 ,۸۳۵,55 ,۳31۵0۵ ۲٩۰ ۵۷۵۶ ,1۵۲۵0۵ مکناق ۲006۳۷ م00 و1100 هه ۶و عسانه۳ ۵طا 00ه مکندط 3۵۵109 ما10 300600 ۵ط1 .(0993) .6 .36 مط86ط76 831-0 ,(48)3 ,۳11۵/6 ]70۳۵/0 مخ عا ولگ [00د0 [۵ 1 ,60 لههع 3/202 نصسزط عطا که معط1 .(3976) ۷۷۰ معصناال3/0 ۸ .3 76086 3 ۳601017168 ]۳1۵۳0۵ ]٩ ,70۵ معه 5 منط 06 0ص ,کادم) ن‌دمع۸ 8004 وصناصام ۸ 13100216 ,(2016) 1۰0۰ ۷۷3۳86610 و73 ۷۷۵۷82006 10 16690 6 10606706706 عع)ا نسم خنلوم۸ که کاصمصنصعع 1 عنسود30 «ر2002) م۸ مصاعل1 م۶ واطرصناک 156 .(2013) 8 ,قالنفق/2 ۵ .0 ,1۳876۷8 بش 1602826۷3 -1561 ,(6) 26 .5100165 ,۳1۵۳۵ ۵۳ 6۷10 ,13060606066 80200 هه 005 ۳0۳۳۵۳۴۳ 1۵۳ 1306256 ۲00586۳۵ کوصنصهظ 00 .ر2007) ۷۰ .ی مصحصطعس 3۰ -22)2(:141 ,۳1۵6 0۳۵ و ن9س۸ و م۲۸۶٩ ام سمل +عاصعنن ۵۶ صمانص86ع72 5026 عط و1006 .(2008) بی مصقطاقههه ۹30 ۵۶ 3۷ بی مصقصطکاس1 و1360 عع)انصم انوسش۸ 36665 ناهن موع۸ 16 :3/3167 عمط عصتاصمی ۸ 85 شلصه منط 06 لمنمعدهه/3 .(2008) مک لمح ترمط 2 بط ,12۳000 6 ,00086۳۷۵50 ۵۶ عام8 ق100۳ 156 .(2008) سل 8 رقااق۷۷ ۵ و ,1۵۳00 0 6056۳۷۵5 عصناهم۸ .(2009) ۳۰ مق260۵1 :۵ یی .ظ ق0510 وت 3 .ل م1878 0 -161 ,14 ,ما5 و سامع۸ 6۷16۶ م0۳06 6اه ۲0۳0 [ 70۳۵۱ ۲0۳۹6۳۷۵۹۶ هصناصام۸ ماگ۸ عس۵ ۲ «مانو۸ 3065 .(2010) .0 شا 005610 0صه ۵10۳۹ هام۸ .(2018) 2۰ ,0۵00 6 ول و2038 ولآ ۶قا ۷ و5 شآ [ 70۳۳۵۲ ,عطقم عم مصنطاع #ماعنا مخ ععصعلنه اععنصصط ت+کعوصنصهط صز 65 600/6۵6 ۲00۵۵ ۵/6۵ مر نطعصمناهامط ۵ 1 / عطلد ق۲102 م۸ انم مهن م۸ کعادطانک۸ ععصقص م6 عاو و00 م۸ .(2011) بط شا طنطی 3013005 156 .(2018) .17 مک شآ :6 ولآ .1 وعفتان) وس .3 بتق3ان0 و3 ۰ متفناآ 233-5 ,55 ۳11107166۰ ۵1۵ 60065 ]۵ ۵۷۵۶ ,136۳۵0۵ م06۲5 1مطاع هاگ 85 3006 130606006066 80270 .(2012) م2 ,ق0060 6۶ ویک ,۳۵5 و۷ تفآ 076۶6160 مقصنط) صز کعنصه000 فعاعنآ ۵۳ 0عع2ظ ۳06066 هناد م0 ۸1 12-14 ,50606 ععز م5 مصه خصعص 3/0 ۵۳ ععدع گم 130202 [ ۲760000 40ص آمد 00 و م۲ ۵۳۵ عسه ناگ منط 06 که م۳ ۵ط1 .(2019) .5 ماش 6 ۶ 3۳3005 138060066 عطا ۵۳۵ و5 ۸ .(2006) ۳۰ ,۷۵208 ۵۶ ۷.۸ بقاشآ 40 13060606066 0270ظ مصکناه 006 لهنمعه3/0 .(2018) ۷۷۰ ,۷۷۵۵8 6۶ ول مقانآ ۸08 صهع م۸ معصخانو ۸ ۵۶ بوطم‌معوانط 2 عط) «(0961) .۸ .17 مک حهط5 کل بخ کاه/2 [۵ 16 01 101106066 156 .(37:)2014 مقصنه‌ااگ ۸۶ مشک ,له صط۸ ۸ ۵۵5۶ 1/06۵ 0 هنهک - ۵نوع8۳ مصعناه ۷ ععد600 مدمه هه کصعنصقطع2 ععصمصع م6 0 عا تساک منط 06 .(2013) 34 منمعقطی 2 مگ متاقطاکلد 110023 .۸ .5 ,1/052 [ 70۳۵۱ ۸۳۵۳ ما2 51004 ۲۳۵۰16۳۳۵۵ 1۳۵۳۵ 306066 ی‌نام2 100600 ,ک6اقن ات۸ قوصه 1100065 ععا تدم انوم۸ وواناه0 0۳0 .(2007) .85 ووصغنص 1/6 ۸0000-661 ۵طا ۵۶ ۲6 ۵ط وصمام (2003) 1۰ ,090۵۳ 6 سا ,3/675 ول 2/7675 7 2/0030 10۶ عکق) ۸ نکعصنصهط که ناه عطا هه منطعدم‌نه1م۸ ,9 ,16۷16۷ ۳6011017116 ۸6۲1600 1/037 100 1۳306 دمایع 10 00 .(3999) 1۰ مضقع00 1536 .(2009) ۷۷۰ .5 ,5361109 ۵ ,0 ,058ف10ط5۵ بش بآ ,0658-7366805 :66 عصتاهم۸ 6طا وصه زد لم3/612-20 .(2008) 8۰ .0 150۳۵09۰ 6 .ظ ,8006707 ,02 م3 مصحصن۳ فصد عع 1060606 ععانصص) کنوم۸ ۶و ععق 15۵ 6 6و۸ .(2009) .36 .3 ,طعلد5 ۵ .3 .1 ,156۵003 و3 36 باق 38۵۳۳ ,00586۳۷۵11 فصه منط 06 لمدمنان اعد .(2012) ۷۰٩ ۵۶ 6 یگ ,8003 11086ه ۳۵0 2 ۷۷۲۵۳ م1 310۰ ,17 ۷۵۰٩ و/0ط0 0ص 1/0۵6 66 ,۳:3785 ۵۶ کک‌صناعز 1 عنعصصرک۸ .(2006) لبط ,قاه ۷ ۵۶ یگ ,تاظحل ۵ 9 70۳۵۱ ,600۳8 آملمصمهصل۳ صز صکنق ص00 وصه 004 -10- 2/3۳66 0 0 نط5 06۲ ما15 صز کععصقط0 .(2006) .5 مصقصنا ۸۵ سل رفعاخها5 وسظ رققن5 -2869 ,79 ,85111655 ]۵ ]70۳۳۵ ,30000108 فصه خصعص م۸ تکص م3 ما5 6 م۸ نصعناه 600586۳ عصتاصم۸ هه عسهساک منط 0 .(2015) 8۰ مهده5 :65 1ه ۳20 هه عس0 1 نم انوس۸ .(2007) ۳۰1۰ ,167007 2 .7.10 و#علصها5 9 ]70۳۵۱ ,کاع]81 ۳۵۵ وه ق5060 اواع 10 که عزدواهم۸ ص۸ -310 16216۳5 56 0ص بوعصص رکش دمص مدآ .(1986) ۰ موصقنطا0 ع سس .۳ مطافعاق6ل ۷ 6 ,۸۵0۲665 30600 فص عوهت ۵۶ روک ععقع ۸ تفهم‌و5 ما۸ 001 ,۳066121108 کعو ند امععاسم/21 وصه دنام ناعنط م5 1369107 .(1997) 8۰ ,۹۸۷311369 ,1۳01130 مصه دمنافصهاوط :1 اسوط معصتاصنمعع۸ صز کناه 00556۳ .(2003) بط وکااق 1۸۷ 600256۳۷2550 کهصتاصسم۸ 00 306 6۳وی 60000۵6 (2009) مک مناط72 2 .10 مقله2 81-۰ ,(2)2 ,6860 و ۸11 ۲٩ امد سمل مدش مقصنط) 0 2/8761-1,6۷۵1 ۵۶ پوونوک ۸ تلا ۲0۳0 عصناهسی۸. .(2008) مک مسا ۸ بل ,208 -11 بل ,656076 و تمسامع۸ ۹۲ ,70۳۵ 61۵ ,۳۵05 بوماعصهامجط [ععا-صنط

The purpose of this study is to investigate the effect of corporate governance, the ownership percentage of major and institutional shareholders, auditor change, audit committee independence, and information asymmetry on accounting conservatism. Basu's model (1997) has been used to evaluate the relationship among variables. The present study is a post-event study, and the research sample includes 165 companies during eleven years from 2010 until 2020. Panel data and fixed effects model have been used to analyze the relationship between research variables. The results of the Basu's model test in measuring accounting conservatism show that in the sample companies, variables of board independence, the ownership percentage of institutional investors have a positive and significant relationship with accounting conservatism and the CEO duality has a negative and significant relationship with accounting conservatism. On the other hand, variables of board size, ownership concentration, auditor rotation, auditor tenure, independence of audit committee, and information asymmetry have no significant relationship with accounting conservatism. Also, among these variables, the separation of the CEO from the board's chairman has the most significant impact on accounting conservatism

484398

تأثیر استفاده از نرم‌افزار شبیه‌ساز آزمایش‌های فیزیک در یاد گیری و نحوه عملکرد دانش آموزان * چکیده هدف از پژوهش حاأضر بررسی و ارزیابی یر استفاده از شبیه‌ساز ی آزمایش‌های فیزیک بر یادگیری و نحو عملکرد دانش‌آموزات است‌غا به‌راسط هآن بنوان میزان اين ناثیرگذاری بر سرعت عمل و نمرات دانشآموزان و اثرات آن را بررس ی کرد. این تحقیق از حیث هدف کاربردی بوده و روش تحقیق» روش پژوهش‌های علّی (آزمایشی) می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شام ل کليه دانشآموزان سال یازدهم مدرسه عفت استان اردبیل در سال تحصیلی ۹۹-۹۸ به تعداد ۴۵ نفر می‌باشد. پژوهش براساس داده‌های جمع‌آوری شاه از مدت زمان عملکرد دانشآموزان و نمرات آزمودنی‌ها در ۵ آزمایشی است که شیبیه‌سازی شاه‌اند. اطلاعات به‌دست آمده از طریق نرم افزار 5855 مورد تجزیه و تحلیل قرا رگرفت. برای بررسی داده‌ها از تحلیل واریانس یک طرفه ‏ وآزمون بونفرونی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد با توجه به نمایج به‌دست آمده از تحلیل واریانس یک‌طرفه و سطح معنادا رآن و انجا م آزمون بونفرونی برای تعیین تاثیرپذیری گروه‌ها استفاده از شبیه‌سازها در هر یک از مولفه‌های سرعت عملکرد و نمرات بسیا "ون ز هستندهپنت "می‌توان از شبیه‌سازها در جهت یادگیری وآموزش هرچه 0 162۳62 5000057 0۵ 26 1و5 100 ماگ کاصصو مود کعنعچط ۳ عصفعناآ او ۵۲ 15۵ 1 0۹5166 و اکتا ]٩ ]2 1۳۵ ۷۵۱۵۲۵ 0۳۵ 1۷۵۹9016 ۵ ۳۵۹ بروب5 ۳۵5 ۲٩ عکم سم 17۳36 ۸۹۵ 6 ۹0۹۲ 0۱ ]2 ۳5 ]۵ ۵۲۱ ۱۳3۵ 1۵۱ ۹۵ 06۲0۳۵۱۲۵ 0۵ و 0ع1 ۹ 06 ۵ 31005 4 1۱۵ ۹4 0۳۳۵۹6 ]٩ 1۵۲۹ 1 6001160 ک ۳۵۹۵0۲6۳ 705 0011160۰ 36 ۵ 9۳۵۵6۹5 0۳۵ عع 5 01 ]٩ ۲۹ع5۵۵ 9607 1110 اه 11065 ری ۳۵ ]۵ 0001003 5۵5601 1۳6 ۵1(۰ع000671) آهکسی کا 40 ۵۱۱ ۳0۶۵۵ ۶ ۲۵۶۵۵۲۶ 1۳6 .2019-2020 ]٩ 07ع 660006 ۳۵ ۵ ع0۳0۷16 آ(ط۵0 ۸ ۵ (رک4ع0) آممای 607 010 .630671716115 10۱/1۵160 5 ۱( 6063 0(7 111 07۱۵ 116 0077107111۵166 31۷20118 00 001602 ام ۰ ع36) ۵۵1۲26 1۵ ۶۵۵ ۷۵۲۵ 1۵۹۲ 30۲۲0۲ ۵۵ ۷۵۳1۵۳۶۵ ]٩ کاکراه 0۳ 06-6 5006 ککصک وصا 40 12۷61۲ 1911۳06066٩ کا 063۵ ۷۵۳1۵۲۲۴ ]0 کاکواه 0 بره 06 ]٩ خاک 1۵ ۵ و00۳۵ 13۵۲ 50۶ ۳1۵۳95 [ ۲۵۱۳۳۵۵۲۹ 16 ]0 :606 13 5311101075 ]۵ ۹6 1۳۵ مکصلاه 97 ]۵ 655 ]2 ۲۳۵ 2016۲۵ 1۵۹۲۱۵ 801۲۳۵۲ 5 ۱۵۵6۲ ۵۳۵ 160۲۳ ۱۵ ۵64 ۵۵ ۵۳ 5310105 5۵ ,006ع2]6 ۷۵۲ کا 9۳۵۵65 ۹۵ 5۳۵۵۵ ۲6۲۵۲۵۲۵ * تاریخ دریافت مقاله ۱۳۰۰/۰۳/۰۵ و تاریخ پذیرش آن ۱۴۰۰/۰۶/۱۳ می‌باشد. (۱) نویسنده مسئول: دبیر» وزارت آموزش و پرورش, اردبیل» ایران. 8721.60 2.137100010200)60 :اف 2 ۱۶ تأثیر استفاده از نرم‌افزار شبیه‌سازآزمایش‌های فیزیک در یادگیری و نحوه عملکرد دانش‌آموزان که یادگیری دانش آموز از سطح فهمیدن بالاتر رفته وابه به‌آسانی و در زمان کمتری یاد بگیرد. کار با شبیه‌سازها امکان را برای ما میسر می‌سازد که به انجام آزمایش‌های اشستباه در انجام آزمایش, دوباره آن را انجام دهیم. از کنند. به طور کلی شبیه‌سازی یکی از بهترین راه‌ها برای را در زمینه استفاده از آن‌ها برای یادگیری بهتر افزایش با استفاده از رایانه و تلفن همراه» معلمان در کلاس پر و خالی شدن خازن‌ها ۲) آزمایش مدار و دستگاه‌های رساناهای فلزی ۴) آزمایش دیود نور گسیل و قانون اهم اول قبل از حضور در آزمایشگاه ملزم به استفاده از حاضر می‌شدند. به مدت ۵ جلسه برای هر گروه.و هر دانش آموزان انجام گرفت. هر سه گروه ۱۵ نفره» به پنج در هر جلسه به انجام یکی از این آزمایش‌ها پرداخته‌اند. در هر جلسه نمره هر گروه از ۲۰ و زمان انجام هر شلده است و در ادامه با استفاده از آنالیز واریانس ستون .518 عدد ۰/۰۳ است که مقدارش از ۰/۰۵ کمتر بپیق گروه ازل او گنراوه دوم به دلیل اینکه تفاوت بین گروه دوم و گروه سوم معنی‌دار است چون (۰/۷۴ > ۰/۰۵) است و از سطح معناداری در نظرگرفته (۰/۰۳۲ < ۰/۰۵) است. تعداد داده‌ها | میانگین(]) | انحراف معیار(57) خطای استاندارد مقدار مینیمم | مقدار ماکزیمم نشریه پژوهش د رآموزش علوم تجربی سال نخست» شماره یک ۱۴۰۰ جدول ۵ تحلیل واریانس یکطرفه زمان انجام آزمايش‌ها توسط دانش‌آموزان مقدار ستون .518 از ۰/۰۵ کمتر است. این بیانگر آن وجود دارد. همچنین بین گروه دوم و گروه سوم به ۳۰ تأثیر استفاده از نرم‌افزار شبیه‌سازآزمایش‌های فیزیک در یادگیری و نحوه عملکرد دانش‌آموزان قرار گرفته است. برای بررسی و ارزیابی بیشتر از تحلیل شده است که در این بررسی به عدد ۰/۰۳ دست یافتیم گروه اول و دوم در مقایسه با گروه سوم اختلاف آن‌ها بالاتر رفته و دسترسی به آزمایش‌ها و یادگیری هر 0 ععنه عصتاصزوم ماه ۶و صمعتقصصهی عصفاوی عم م۸ .(2010) کل بط ,106 2 ,3 بل ,و اعطلنا0ظ 123-۰ و20 مط0فاعتا اکآ قصه هدما +حدمامصنصه جعاصصهی طلکزم عصتصه16 ص کعنه کنامتصناصم 1۳۵۳۵۵1 -[۵ل و 1 ۶۲ آهادعص و عمده م۸ +عدونامسهد #مععد کصمنامصنص۸ .(1991) 8۰ بج ۸006505 6۶ مس 8 ,2/6۲ .484-40 ,(83)4 ,عوامط رد2 لمدو۵ ۳۵ که لفدسو3 معنعطامموط عصنفی 3 که 068 ۸605 .(2007) 0۰ ۷۷۰ .ی .۳ رقق۳8 ۵4 .3 ب# روت عغلنط ,کل .17 ,1300678 و.ظ .ظ ,160/08 126 731-76۰ ,(21)6 «زعوامط و25 عخانصعم0 #منامص۸ بصمتامصنصه صه ۳۵۳ عصنصو16 ععصقطصه ۲۵ 6205 0 ع6اع 120 50006 ۵۶ ععن ۵ط فص نله نمندی فصه +ع0صعی .(2009) .۳ بل وکافناگ :8 بش۸ .10 ,۳31170 60۳08 لمهطمق۳:۵ که توت مصمتتامصنصه نع 61 10-ممنه که صز موه عنافصصه‌ههنل ۶/۵۲0 ۲۵۳۲ 5602۳2100 200 2160 ععاصز او و‌دعن‌خکه آمدمنا‌نکدآ .(2008) 3/۰ ص۳06 ۵ 2 مصقا اف 660-۰ ,(51)2 ,۵۵0 2 دعاسم فا تصاعصز ععصعن5 معکدا- معا مهم صز ص0۳8 نشریه پژوهش د رآموزش علوم تجربی سال نخست» شماره یک» ۱۴۰۰ 500 که عصند 10 اممم‌صناک ۲۵ وصنعه آمعز وصه کصمتامصنصه وصنعتا «(ر2011) کل 8 مط0فص۸ 2 سا وطناآ ۰ .6 650-6۰ ,(56)3 ,۵۵0 هه کعا مهم بکعععع م0۳ 0صه کام‌ععدم 6 حز ۸00665 منو ما10 63 داعناوم وصنط2 1 حز 3/6005 وصه ک6ام 20 .(2012) .ما72 .7 -482 ,(3) 20 ,ک 806 .ام0صم ج طازم کصمکخقصصی عامخ اه 1۵۳ فعاطاها 310 .(0964) ۷۷۰ 6 ,10006 سال نخست» شماره یک» ۱۴۰۰ نشریه پژوهش د رآموزش علوم تجربی نشریه پژوهش در اآموزش علوم تجربی سال ننخست» شماره یک» ۱۴۰۰

هدف از پژوهش حاضر، بررسی و ارزیابی تأثیر استفاده از شبیه سازی آزمایش های فیزیک بر یادگیری و نحوه عملکرد دانش آموزان است تا به واسطه آن بتوان میزان این تاثیرگذاری بر سرعت عمل و نمرات دانش آموزان و اثرات آن را بررسی کرد. این تحقیق از حیث هدف کاربردی بوده و روش تحقیق، روش پژوهش های علّی (آزمایشی) می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانش آموزان سال یازدهم مدرسه عفت استان اردبیل در سال تحصیلی 98-99 به تعداد 45 نفر می باشد. پژوهش براساس داده های جمع آوری شده از مدت زمان عملکرد دانش آموزان و نمرات آزمودنی ها در 5 آزمایشی است که شبیه سازی شده اند. اطلاعات به دست آمده از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای بررسی داده ها از تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون بونفرونی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل واریانس یک طرفه و سطح معنادار آن و انجام آزمون بونفرونی برای تعیین تاثیرپذیری گروه ها، استفاده از شبیه سازها در هر یک از مؤلفه های سرعت عملکرد و نمرات بسیار موثر هستند، پس می توان از شبیه سازها در جهت یادگیری و آموزش هرچه بهتر دانش آموزان ، بهره برد.

428664

واژگان کلیدی: کیفیت خدمات» راهبران آموزشی و تربیتی» معلمان» مدارس چندپایه تمامی حقوق نشر برای فصلنامه رویکردی نو در علوم تربیتی محفوظ است. مقدمه و بیان مسئله [۱]. ایجاد تغییر نیازمند ارزیابی دقیق وضع موجود و فاصله تا در قرن حاضر شاهد تغییرات زیادی در عرصه اجتماعی, سیاسی سطح مطلوب می باشد.گسترش وسیع فعالیت‌های نظام و تکنولوژیکی هستیم» نهاد آموزش و پرورش نیز به عنوان یکی آموزشی» ارزیابی سازمان‌های آموزشی» برنامه‌ها کارکنان و از پیچیده‌ترین زیر نظام‌های اجتماعی» اقتصادی و فرهنگی از ارزیابی خدمات ارائه شده از طرف آنها می‌تواند نقش موثری در این امر مستثنی نیست. و برای هماهنگی با این دگرگونی‌ها و فراهم آوردن کیفیت آموزشی داشته باشد[۲]. امروزه کیفیت در مواجهه با چالش‌های برآمده از آنها نیازمند تغییر و تحول است رأس اغلب امور قرار گرفته و می‌توان گفت بهبود کیفیت از مهمترین وظایفی است که هر موسسه با آن رو به‌رو می باشد [۳] کیفیت در آموزش به عنوان یک مسئله مهم به ویژه در کشورهای در حال توسعه مورد بحث قرار گرفته است[ ۴ ۵ ۶ در این راستا مطالعه کیفیت عملکرد راهبران آموزشی و تربیتی در حوزه ی نظارت و راهنمایی آموزشی» می تواند به عنوان پرورش در جهت بهسازی و رشد حرفه‌ای معلمان محسوب شود. یک تعریف کلی و جهان شمول درباره مفهوم کیفیت وجود ندارد و هرکدام نظرات متفاوتی دارند دشواری در تعریف کردن کیفیت [۴]. با این وجود» کیفیت معادل کلمه لاتین « 12117٩ » و به معنای چگونگی است و به لحاظ اصطلاحی می‌توان انجام دادن کارها به روش درست و مستمر در سازمان تعریف کرد. انجام دادن کار درست و به طور پیوسته. در صورت تأمین نیازها و کیفیت آموزش عبارت است از انجام تغییرات مدنظر به صورت کیفیت آموزش را تناسب بین عملکرد با اهداف مورد نظر تعریف کرده است. بنابراین توجه به ارتقای کیفیت خدمات آموزشی و نیازمند وجود یک نظام نظارت و راهنمایی آموزشی در همه‌ی بنابرین نیاز به نظارت و راهنمایی در فعالیت های آموزشی دستخوش تغییرات و تحولات بنیادی می گردد بیش از هر زمان انسانی و مادی به اثربخش ترین و کارآمد ترین وجه در جهت نظارت» راهنمایی و ارزشیابی همواره در اجرای موثر و موفق راهنمایی و نظارت به طور رسمی» حل و فصل مسائل و است[۱۳| همگان بر این باورند که تربیت معلم با صلاحیت و حرفه‌مند نقطه آغاز هر تحول در آموزش و پرورش است[۱۴]. به اعتقاد محققان و متخصصان تعلیم و تربیت نظارت و راهنمایی آموزشی یک برنامه طراحی شده جامع و کاملا سازمان یافته برای اصلاح و ارتقا کلیه جنبه ها و ابعاد وضع آموزش می باشد[ ۱۵]. جفری گلانز" (۲۰۱۲) [۱۶] بیان می کند که نظارت و و رو به رشد می باشد که باعث تقویت بحث و گفت وگوی آموزشی می شود. شیوه های تدریس و آموزش را منعکس می کند. این شیوه از نظارت سبب تغییرات در رفتار معلم می شود [۱۷] بررسی اثربخشی آموزش و نتایج یادگیری را به دلایل بوده که به وسیله آن می‌توان معلمان را به شکل قابل توجهی برای تنظیم دقیق درس استفاده از وسایل آموزشی مناسب اداره دلپذیر کلاس و به طور کلی توفیق در پیشرفت حرفه ای دانش رهبری که توسط مدرسان انجام می گیرد بنیادی است و تأثیر مثبتی بر نتایج یادگیری کودکان و نوجوانان دارد و بالعکس رهبری ضعیف می‌تواند مانع یادگیری فراگیران و تأثیر آن بر کیفیت مدارس باشد. لامبرت* (۲۰۰۶) [۲۰] معتقد است که یک دانش آموزان» معلمان و مدرسه ای باشد که او آن را رهبری می امروزه راهبری در نظارت تحولی به دنبال ایجاد یک مدل همکارانه بین خود و معلم است به معلم کمک کند تا از هم و با هم یاد بگیرند و با یکدیگر به دنبال اصلاح و بهبود تدریس و فعالیت هایی که منجر به رشد دانش آموزان می شود هستند[ ۲۱]. نظارت و راهنمایی همواره در اجرای موثر و موفق [۲۲] بر این امر تأکید می کند که رهبری موفق برای موفقیت مجتمع های آموزشی و تربیتی انجام می گرفت که مطالعات به منظور بهبود در مدیریت و تسهیل در امر نظارت و راهنمایی بر فعالیت های آموزشی و پرورشی افرادی توانمند به عنوان چندپایه" ) تخصیص می یابد. راهبر آموزشی فردی از نیروهای رسمی وپیمانی آموزش و پرورش است که ضمن برخورداری از شایستگی ها و صلاحیت های دانشی و مهارتی روز آمد هدایت, راهبری و نظارت بر فرآیندهای آموزشی و پرورشی را از طریق بهره گیری از شیوه ها و روش‌های مناسب با تمرکز بر فعالیت های مدارس و مدیران» معلمان و سایر کارکنان در جچهت دستیابی به تعالی مدیریت آموزشگاهی و رشد و بالندگی حرفه ای کارکنان در راستای تحقق اهداف آموزش و پرورش بر عهده دارد که اهداف ارتقای کیفی امور آموزشی و تربیتی» مهارت های حرفه ای معلمان, ارائه مشاوره ای و راهبری آموزشی را دنبال با تاکید یونسکو بر شاخص های کیفی آموزش و برنامه ریزی براساس آن کیفیت بخشی به آموزش کلاس های چندپایه کار ای را سلت تمودهو سلمان این کونه: کللان ها فرطالی که در یک زمان معین با بیش از یک پایه و دانش آموزان با سنین» علایق و توانمندی‌های متفاوت کار می کنند باید خدمات آموزشی و پرورشی با کیفیت و متناسب با جامعه ای که دانش آموزان در آن زندگی می‌کنند ارائه دهند بدین ترتیب کارشان تخصصی و نیاز به صلاحیت های حرفه ای و مهارت های شغلی دارند که بهره گیری از خدمات راهبران آموزشی و تربیتی اگر این خدمات متناسب با نیاز ها و انتظارات معلمان چندپایه و استعدادها و توانایی های معلمان و دانش آموزان خواهد داشت و در یک گفتگوی همکارانه در مورد نقاط قوت صحبت و اصلاح نقاط ضعف برنامه ریزی خواهد شد. ای یول والنگ* (۲۰۱۳) [۲۳] رابطه معنی داری بین انگیزش شغلی معلمان :با عملکرد مقوله (بعد) کلی برای اثربخشی رهبری آموزش و یادگیری وجود دارد که عبارتند از: بعد ارائه آموزش» مدیریت کلاس درس» نتایج این پژوهش را معیاری برای اثربخشی معلم در کلاس درس به عنوان رهبر آموزش و یادگیری می داند که معلمان با تمرکز بر این ابعاد و موّلفه‌های آن می‌توانند به طور مداوم به نتایج یافته های ایروانی (۱۳۹۳) بیانگر آق است که نظارت و است و نیازمند ایجاد اصلاحات و فراهم آوردن شرایط مناسب برای بهبود آن است[۲۵]. جوادی پور» محمدی (۱۳۸۸) با هدف براساس مدل وایلز و باندی درمدارس تهران انجام شد نشان داد و معلمان در شش بعد بهسازی و آموزش,» رشد حرفه ای» روابط انسانی» ارزشیابی» آمور اداری و برنامه های درسی ضعیف می معلمان در فعالیت های آموزشی» مشارکت اولیا دانش آموزان در آمور مدرسه» استفاده بهینه از امکانات مدرسه نظارت بر مدارس در امریکا پروژه‌ای تحقیقی در سال ۲۰۰۳ انجام شده که نمونه‌هایی از رهبری در عمل و دانش عملی مربیان بوده‌است این پروژه نشان داد که «رهبری آموزشی چه وظایفی دارد؟» تلاش‌های رهبران مدارس با تمرکز توجه بر یادگیری عمیق و اقا اه ام هار وظیقه: استاه ایجاد مرک یاذگیزی در محل کار خود ارتباط مداوم با مرکز یادگیری دانش آموز بیان روشن ارزشهای اصضلی که از یادگیری عمیق و عادلانه حمایت کنند. توجه به تلاشهایی که از یادگیری حمایت می کنند ۲۷] . نتایج مطالعه الواداری* (۲۰۱۱) [۳۸] نشان می دهد که نظارت بر معلمان در کلاس درس و ارزیابی از برنامه ریزی و اجرای برنامه ها ازجمله مهارت های مورد نیاز مدیران جهت مدیریت موفق درسی؛ ارتقا و مشارکت در نظارت و رشد معلم؛ دو بعد از ابعاد در کشور ما ارزیابی اثربخشی اغلب بدون پشتوانه علمی صورت می‌گیرد و همان طور که بهرنگی در کتاب الگوهای تدریس ۵ اظهار می کند فرم‌های ارزشیابی رایج معلمان بیشتر به ظاهر توجه می کنند و در نتیجه از پرداختن به‌عمق تأثیرات آموزش و یادگیری غافل مانده اند. بنابراین برای بهبود اثربخشی و ایادگیری و توسعه استراتژی جدید و اندازه‌گیری آثار و پیامدهای آن نیاز فوری است[۳۰] . به بیان جونکر و ویسبرگ!" (۲۰۰۶) [۳۱] آن چیزی را که نتوان اندازه‌گیری کرد نمی‌توان در شهرستان تالش پراکندگی روستا ها و جمعیت کم دانش آموزی منجر به تشکیل کلاس‌های چند پایه زیادی شده است. این مدارس در مناطق بسیار دور از مرکز شهرستان و گاه صعب العبور قرار دارد این شرایط سبب شده که مدیران و مسولین آموزش و پرورش نتوانند نظارت و راهنمایی موثر جهت مرتفع سازی مسائل مربوط به فرآیند آموزشی و تربیتی داشته باشند و این امر به راهبران آموزشی و تربیتی محول گشته است. راهبران آموزشی و تربیتی موظفند خدماتی در زمینه های برقراری روابط ریزی درسی و آموزشی ارائه دهند. با توجه به مطالب ارائه شده این مطالعه از نوع پژوهش توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری آن را کلیه مدیر آموزگاران و معلمان مدارس چندپایه تحصیلی ۹۹- ۱۳۹۸ تشکیل داده اند. تعداد آن ها ۲۱۴ نفر بود که ۴۵ نفر زن و ۱۶۹ نفر مرد بود. با توجه به روش نمونه گیری تصادفی ۱۳۴ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. که ۲۸ نفر از آنان را زن و ۱۰۶ نفر را نیز مرد تشکیل می دهند. ابزار اندازه براساس روایی محتوایی ساخته است. ابتدا با مطالعه منابع علمی تهیه پرسش نامه مناسب و شرح وظایف راهبران آموزشی و تربیتی مصوب وزارت آموزش و پرورش» و هم چنین استفاده از مدیران و معلمان مجموعه‌ای از وظایف و راهبران آموزشی و تربیتی تهیه گردید. سپس با استفاده از دیدگاه های صاحبنظران تعلیم و تربیت مندرج در کتب و مقالات علمی مختلف در ارتباط با نظارت و راهنمای آموزشی» مجموعه وظایف استخراج شده ی راهبران آموزشی و تربیتی با توجه به هدف و ماهیت شان در قالب چهار مولفه که اکثر صاحبنظران برای متصدیان نظارت و راهنمایی آموزشی مد نظر داشتند, دسته بندی شد روایی صوری و محتوایی پرسش نامه پس از طراحی و تدوین با روش همخوانی بین نظرات داوران و اساتید با استفاده از روش آماری کندال برابر ۰/۹۱ محاسبه شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از توضیح است که پرسش نامه برمبنای مقیاس پنج درجه ای طیف لیکرت (خیلی زیاد < ۵, زیاد < ۴ متوسط < ۳ کم < ۲ خیلی کم -۱) در قالب ۲۸ سوال و چهار مولفه تدوین شد که و آموزشی (۲۸-۲۳) را شامل می شود. در این تحقیق تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از آمار توصیفی و همچنین آزمون های آمار استنباطی چون آزمون ۲ تک نمونه ای به وسیله نرم از نظر خصوصیات جمعیت شناختی از مجموع ۱۳۴ نفر نمونه آماری ۲۸ نفر معادل ۲۱ درصد از کل پاسخ‌دهندگان را زن» ۱۰۶ نفر معادل ۷۹ درصد را مردان تشکیل می‌دهند. این نشان می‌دهد که تعداد مردان تقریبا چهار برابر زنان می‌باشند همچنین حرفه ای معلمان, راهنمایی و نظارت» برنامه ریزی درسی و کیفیت خدمات راهبران از دیدگاه مدیرآموزگاران و معلمان چندپایه 8 نمودار ۱- نتایج توصیفی میانگین مولفه های کیفیت خدمات راهبران آموزشی و تربیتی مدارس چندپایه شهرستان تالش به چه میزانی جدول ۱: نتایج آزمون آماری تک نمونه ای کیفیت خدمات راهبران آموزشی و تربیتی با توجه به این که سوالات مولفه ها برابر هستند و برای هر مقوله ۷ سوال بر مبنای ۵ درجه ای و میانگین نظری ۳ استفاده شده است بنابراین میانگین نظری مقوله ها برابر ۲۱ محاسبه ۲ به دست آمده است. با توجه به این که ۱۸/۴۸۳- (1)۳۹ با درجه آزادی ۳۹ در سطح معنا داری کمتر از ۰/۰۵ می باشد با سطح اطمینان :۹۵ خدمات راهبران آموزشی و تربیتی در زمینه مقوله صلاحیت های حرفه ای با میانگین ۲۸/۲۰۰ با انحراف استاندارد ۴/۹۹۳ به دست آمد. با توجه به این که ۹/۱۲۰- (۳۹)] با درجه آزادی ۳۹ در سطح معنا داری کمتر از ۰/۰۵ می باشد با سطح اطمینان :۹۵ خدمات راهبران آموزشی و تربیتی در زمینه رشد صلاحیت های حرفه ای از دیدگاه مدیر آموزگاران و مقوله نظارت و راهنمایی با میانگین ۲۶/۶۰ با انحراف استافلاود ۸ به دست آمد. با توجه به این که ۱۱/۳۲۳-(1)۳۹ با درجه آزادی ۳۹ در سطح معنا داری کمتر از ۰/۰۵ می‌باشد با سطح اطمینان ی ۹۵ خدمات راهبران آموزشی و تربیتی در زمینه نظارت و راهنمایی از دیدگاه مدیر آموزگاران و معلمان مدارس مقوله برنامه ریزی درسی و آموزشی با میانگین ۱۹/۳۰ با انحراف استاندارد ۳/۷۴۹ به دست آمد. با توجه به این که ۶۷ - (1۳۹ با درجه آزادی ۳۹ در سطح معنا داری کوچکتر از ۰/۰۵ می باشد با سطح اطمینان ۹۵/۸ خدمات راهبران آموزشی و تربیتی در زمینه برنامه ریزی درسی و برای آزمودن این سوال از آزمون تک نمونه ان استفاده شده است که تجزیه و تحلیل یافته ها و نتایج محاسبات مطابق تالش نشان داد که خدمات راهبران آموزشی و تربیتی در مقوله برقراری روابط انسانی بالاتر از حد متوسط است. بدین معنی کنند رمز موفقیت یک راهبر آموزشی و تربیتی جلب اعتماد معلم و قبول کردن او است تا بتوانند با یکدیگر همکاری کنند و با انگیزه کافی به فعالیت خود ادامه دهند. این نتیجه با یافته های پژوهشی ای یول والنگ (۲۰۱۳) [۲۳] مبنی بر رابطه معنی داری بین انگیزش شغلی معلمان با عملکرد نظارت و اما با .یافته های جوادی پور» محمدی (۱۳۸۸) [۱۵] مبنی بر ندارد و دلیل آن می‌تواند ناشی از بسد زمان و شرایط اجرایی باشد. چون با گذشت زمان عملکرد راهنمایان آموزشی و دید آن ها از بازرسی و نظارت تغییر کرده و همچنین نگرش مدیران و معلمان هم تغییر کرده و بیشتر به آن ها اعتماد می کنند. حرفه ای بالاتر از حد متوسط است. همگان بر این باورند که تربیت معلم با صلاحیت و حرفه‌مند نقطه آغاز هر تحول در آموزش و پرورش است از آنجایی که کیفیت یادگیری شاگرد مستقیما به کیفیت آموزش بستگی دار یکی از وظایف عمده راهبران آموزشی و تربیتی کمک به معلم برای رشد صلاحیت حرفه ای آنان است تا بتوانند آموزش را بهبود دهند. این نتیجه با یافته های زاده طهماسبی (۱۳۹۵) [۱۹] مبنی بر تاثیر اجرای راهنما با رشد و پیشرفت حرفه ای معلمان ارتباط دارد همسو خدمات راهبران آموزشی و تربیتی در مقوله نظارت و راهبری بالاتر از حد متوسط است. رهبران آموزشی موفق اجرای صحیح برنامه درسی نظارت داشته و کیفیت تدریس معلمان را بررسی و پیگیری می نمایند همچنین نقاط قوت و ضعف معلمان و کارکنان را شناسایی و به دنبال تقویت قوت‌ها و از بین بردن ضعف ها می باشند و کیفیت آموزش در مدرسه را نظارت و کنترل می نمایند تا فرآیند تدریس و پادگیری اصلاح و منتج به این نتیجه با یافته های تحقیق جفری گلانز (۳۰۱۲) [۱۶] مبنی بر این که نظارت و راهنمایی آموزشی باعث تقویت بحث و گفت وگوی آموزشی, شیوه های تدریس و آموزش و تغییرات در رفتار لامبرت (۲۰۰۶) [۲۰] مبنی بر یک رهبر موفق می تواند عامل ایجاد تغییرات مثبت در موفقیت دانش آموزان» معلمان :و مدرسه ای باشد که او آن را رهبری می کند؛ همچنین با نتایج مطالعه الواداری (۲۰۱۱) [۲۸] مبنی بر اینکه نظارت .پر اطرح درس کلاس درس و ارزیابی از برنامه ریزی و اجرای برنامه ها از جمله مهارت های مورد نیاز مدیران جهت مدیریت موفق مدارس می خدمات راهبران آموزشی و تربیتی در مقوله برنامه ریزی درسی و آموزشی پایین تر از حد متوسط است. مدیران آموزگاران و معلمان مدارس چندپایه انتظار دارند تا راهبران در تدوین برنامه ها از آن ها نظرخواهی کنند و همچنین برای انجام فعالیت های فوق برنامه و مشارکت در طرح ها و جشنواره ها بیشتر مورد حمایت قرارگیرند و با حضور مستمر خود در جلسات شوراهای مدرسه, معلمان و انجمن اولیا و مربیان جهت مرتفع سازی مسائل و مشکلات در این زمینه برنامه ریزی نمایند تا برنامه سالانه و عملیاتی مناسب جهت پیشبرد اهداف آموزشی و تربیتی و ارزیابی برنامه درسی؛ ارتقا و مشارکت در نظارت و رشد معلم؛ دو بعد از ابعاد پنج گانه اقدامات رهبری در مدارس اثربخش می- نظارت و راهبری بالاتر از حد متوسط می‌باشد و در مقوله برنامه ریزی آموزشی و درسی پایین تر از حد متوسط است. رهبری که توسط مدرسان انجام می گیرد بنیادی است و تأثیر مثبتی بر نتایج یادگیری کودکان و نوجوانان دارد و بالعکس رهبری ضعیف می‌تواند مانع یادگیری فراگیران و تأثیر آن بر کیفیت مدارس باشد. با توجه به نتایج به دست آمده به راهبران آموزشی و تربیتی پیشنهاد می گردد که قبل از هر فعالیتی در ارتباط با اهمیت نقش خود در هر یک از مقوله ها بخصوص برنامه ریزی آموزشی و درسی از طریق مطالعه شرح وظایف و شناخت اهداف و اصول نظارت و راهنمایی اقدام نمایند و به تناسب شرایط زمینه لازم برای اجرای هر یک از مقوله ها را به منظور دانش افزایی و رفع نیازهای شغلی و آموزشی راهبران برگزار گردد. در این رابطه باید شرایط به گونه ای تامین گردد که آن ها:از.نظر زمانی و بعد مسافت بتوانند در کلاس ها شرکت نمایند و بهره کافی ببرند. امروزه اعمال هرگونه روش نظارتی "تفتیش گونه و غیر کار آمد» نتایج زیان‌باری دارد بنابراین پیشنهاد می گردد رهبران آموزشی و تربیتی با استفاده از .اقتدار شخصیتی» علمی و عملی خود بستر مناسبی برای اجرای روش نظارت کلینیکی و تحولی در مدارس فراهم آورند تا خدمات نظارت و راهنمایی آموزشی بهتر و اثربخش تری در

پژوهش حاضر، با هدف مطالعه کیفیت خدمات راهبران آموزشی و تربیتی از دیدگاه مدیرآموزگاران و معلمان مدارس چندپایه شهرستان تالش انجام شد، روش تحقیق توصیفی- پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه مدیرآموزگاران و معلمان مدارس چندپایه شهرستان تالش به تعداد 214 نفر (45 نفر زن و 169 نفر مرد) تشکیل دادند و نمونه آماری شامل 134 نفر (28 نفر زن و 106 نفر مرد) است که به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته با 28 گویه استفاده شد. پایایی سوال ها به روش محاسبه آلفای کرونباخ برابر با 89% محاسبه گردید نتایج با استفاده از روش های آمار توصیفی چون جداول فراوانی، درصد میانگین و آزمون t تک نمونه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که کیفیت خدمات راهبران آموزشی و تربیتی از دیدگاه مدیرآموزگاران و معلمان مدارس چندپایه در مقوله های برقراری رواب ط ان سانی (5/30)، رشد صلاحیت های حرفه ای معلمان (2/28)، نظارت و راهنمایی (6/26) بالاتر از حد متوسط می باشد و در مقوله برنامه ریزی آموزشی و درسی (3/19) پایین تر از حد متوسط (21) است.

415617

۳ روازژه‌های کلیدی: نهاوند. فتح الفتوح» تازیان مسلمان» ساسانیان» شکست» یزدگرد سوم ۱ کارشناسی ارشد تاریخ ایران باستان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر ۲. دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه خلیج فارس بوشهر 0170ع.21000/[ 0 1.۷2[12۳80 دولت ساسانی با تمدّن و فرهنگی والا و برتر بر ایران زمین حکومت می‌کرد. ساسانیان از مردمی مقتدر به نام پارس ها بودند. این دولت بر اساس ارتباط دین و سیاست استوار بود و ساختاری طبقاتی داشت و جابجایی طبقاتی برای هر طبقه مشخص و دائمی بود و به سختی و شرایط خاص صورت می‌گرفت. در دولت ساسانیان مانند حکومت هخامنشی و دیگر حکومت ها اختلاف شدید طبقاتی حاکمیّت داشت؛ به دلیل اینکه در حمله‌ی اسکندر و جانشینان او قوانین وآداب و رسوم طبقاتی» مقداری تضعیف گشته بود. ساسانیان پس از آنکه پایه و اساس جکومت خود را مستحکم نمودند برای حفظ و استحکام حکومت» سیاست جدیدی برای مقرّرات طبقاتی خود برنامه ریزی کردند و مقام و موقعیّت هر یک از طبقات راتعیین نمودند که با این انگیزه نجبا و اشراف کاملا از طبقه‌ی متوسّط و توده‌ی مردم با توجّه به مطالعاتی که در اين زمینه صورت گرفته» برای ما روشن است که ساسانیان دارای ساختار نظامی نیرومند و ارتشی مقتدر بودند؛ امّا به دلایلی که بحث خاصّ خود را دارد» در جنگ‌های خود با اعراب و به خصوص در جنگ قادسیه و جلولا شکست خوردند و در برابر حملات اعراب دوام نیاوردند. بعد از جنگ جلولا و شکست ایرانیان فرصتی پیش آمد که یزدگرد پادشاه ساسانی توانست تجدید قوا کرده و نیروی عظیمی را فراهم آورد که به مقابله با سپاهیان عرب بپردازد» به قصد اینکه پایتنخت و شهرهای از دست رفته را پس بگیرد. اعراب در اين زمان از گرد آمدن ایرانیان مطلع شدند. آنها هم سپاهی فراهم آوردند و به سوی نهاوند حرکت دادند. این دو سپاه در نزدیکی منطقه‌ی نهاوند به جنگ پرداختند و در نهایت ایرانیان در جنگ» دوباره شکست خوردند. حال ما در اینجا در پی روشن شدن این مسئله هستیم که با توجّه به اینکه ایرانیان از تاکتیک نظامی مناسب خندق استفاده کردند و دیگر اینکه اعراب مهارت جنگی کافی در منطقه‌ی کوهستانی را نداشتند» چگونه پیروز جنگ شدند. این مسئله ای است که در این پژوهش کالبدشکافی شده است. با رسیدن خبر شکست سپاه ساسانی و کشته شدن تعداد بی شماری از سپاهیان و فرماندهان در جنگ جلولا» یزدگرد شاه ساسانی سریعا از منطقه‌ی حلوان به سوی شهر ری و کاشان فرار کرد (دینوری»۱۳۹7: ۱۹4). با توجّه به پیشروی سریع اعراب و تسلیم و اسلام آوردن پی در پی ملوک الطوایف و امیران محلّی کار بر شاه و دربار ساسانی هر روز سخت تر می‌شد. (نویری» ۱۳۹۵: ۲۰۰) از طرف دیگر ابوموسی اشعری به ابله رفت و در آن جا لشکری بسیار گردآوری کرد و آن ها رابه سوی اهواز حرکت داد. ابوموسی فردای آن روز نبرد را با نیروهای ایرانی شروع کرد. نیروی اعراب» غارت کنان تا استان اهواز پیش آمدند وشهرها و روستاهای زیادی را غارت نمودند و سرانجام توانستند چهار ناحیه‌ی سوس, تستر مناذر و رامهرمز راهم فتح نمایند. (مهدی نیا ۱۳۸۱: ۱۳۸) در حوالی سال‌های بیستم هجری» بعد از شکست‌های پیاپی سپاه ساسانی که در منطقه‌ی بین النهرین اهواز رخ داد و منجر به از دست دادن سرزمین‌های فراوانی گردید» اعراب تا منطقه‌ی جبال زاگرس پیشروی کردند. (ابن اثیر» ۱۳۷۱: ۹ ۱۵۰) این موضوع باعث شد پارس ها به چاره جویی بپردازند. شکست‌های اهواز از دید یزدگرد که درحوالی جبال تلاش می‌کرد تا با گردآوری سپاه بتواند جلوی پیشروی اعراب را بگیرد؛ دور نماند. (دینوری» ۱۳۹۹: ۱۹۸) *شهیدی»۹ ۱۳۹۲:۱۰؟ از طرف دیگر تغییر و تحوّلی در این سال در امر فرمانداری منطقه‌ی عراق از سوی مدینه صورت گرفت و سعد ابن ابی وقاص از فرمانداری کوفه برکنار شد و عمّار یاسر به عنوان فرماندار و عبدالله نبرد نهاوند واپسین مقاومت حکومت ساسانی در برابر تازیان مسلمان بن مسعود به عنوان مسئول قضاوت گمارده شدند. (ابن اعثم کوفی ۲۱۵-۲۲۹:۱۳۷۲) این تغییر و تحوّل و شکست‌های اهواز و تلاش های بازماندگان نظام ساسانی» فرصت گرانبهایی را به وجود آورد که از خلا رهبری استفاده نمایند و با جمع آوری سپاه دست به یزدگرد پادشاه ایران در سال ۲۱ هجری» نامه ای به ابواب جمعی از مناطق سند» خراسان» سیستان» حلوان» جبال آذربایجان و فارس فرستاد تا برای او نیرو بفرستند. فرمانداران این مناطق به در خواست یزدگرد پاسخ مثبت دادند و برای او نیرو فرستادند. (نویری» ۱۳۹۵: ۸) با ارسال نیرو توان وقدرت سپاهیان ساسانی تقویت شد و آماده‌ی شروع نبرد جدید شدند. تجمّع نیرو و مقر آن ها در منطقه‌ی نهاوند» در کوهستان زاگرس بود که ابتدای راهیابی به فلات ایران محسوب می‌شد. (اشپولر» ۱۳۹۹:۱۶) هنگامی که نیروهای کمکی ازراه رسیدند» یزدگرد فیروزان را که در ری مستقر بود؛ به فرماندهی سپاه منصوب کرد. فرماندهان و سپاهیان دیگر هم او را پشتیبانی و در روایت سیف که از سعید نقل کرده» آمده است: علّت جنگ نهاوند آن بود که وقتی سپاه هرمزان شکست خورد و شوشتر را فتح کرد» سقوط فارس هم حتمی گردید و اعراب به سوی فارس رهسپار شدند. مردم فارس به یزدگرد نامه نوشتند و از او خواستند که سپاهی را جمع آوری کرده و از پیشرفت اعراب جلوگیری کند. شاه هم به مردم جبال» باب» سند خراسان و حلوان نامه نوشت و از آن ها خواست تا سپاهی بزرگ در نهاوند تشکیل دادند و فرماندهی این سپاه را به فیروزان سپردند. (طبری:۱۳۷۲: ۳۹) این تحوّلات از دید خلیفه در مدینه پوشیده نماند و اخبار آن به آن جا گزارش شد. عمر متعاقب این موضوع, با نزدیکان و بزرگان عرب و اسلام به مشورت پرداخت و گفت: تصمیم دارم که با نیرویی که در اختیار دارم به سوی دوشهر کوفه و بصره حرکت کرده و در میان آن ها مستقر شده و با حرکت دادن سپاه به سمت خصم خود پشتیبان آن ها باشم تا خداوند پیروزی را:ارزانی دارد. بنابراین سپاه را به آن سوی سوق داده‌ام و خود هر کدام از بزرگان» نقطه نظر خود را در اين رابطه بیان کردند. طلحه گفت که در مقابل فرمان خلیفه فرمان برداریم. (مسکویه» ۹ عنمان خواهان رفتن او به میدان جنگ و تدارک و گسیل تمامی سپاه و افراد از شهرها و مناطق مختلف شد. امام علی بن ابیطالب نظر خود را این چنین بیان نمود که اگر هر کدام از نیروهای شهرهای یمن» شام و مدینه را به آن سوی بفرستید» مورد حمله‌ی رقیبان» از سوی روم» حبشه و اعراب مرتد» خواهد شد و خطر دو چندان می‌شود. (نویری» ۹۵ ۱۳: ۲۱۹) بنابراین توصیه‌ی او به خلیفه» این بود که: خلیفه نامه‌ای به اهالی بصره نوشته و به آن ها بگوید که به سه دسته تقسیم شوند؛ یک گروه نزد زن و فرزندان و مردمان آن جا بمانند و گروه دوّم مواظب اهل دمّه (جزیه دهندگان) باشند که پیمان نشکنند وگروه سوم برای کمک برادران خود به کوفه روند. اگر پارس ها تو را میان لشکر نبینند... حمله به سپاه را شدیدتر و سخت تر می‌نمایند و خداوند هم درباره‌ی سپاه پارسی از تو که به مقابله با آن تصمیم داری» ناخوش‌تر است و برای تغییر آنچه که تو ناخوش می‌داری» تواناتر است و در دفعات قبل هم به تعداد عده و عده با آنان مقابله نکردیم؛ بلکه به نصرت و یاری خداوند بر آن ها غلبه کردیم. ادینوری»۱۳۹۹: ۹۹  رأی حضرت علی (ع) از دیدگاه عمر صحیح تر بود و عنوان کرد که نقطه نظر من هم بر این منوال می‌باشد و علی درست می‌گوید که اگر من به میدان جنگ با پارسیان بروم» آن ها می گویند که اساس اسلام و عرب به صحنه آمده و بنابراین جدّی تر با ما می‌جنگند تا آنگاه او گفت: فرماندهی سپاه را به کسی می‌دهم که فردا سپر استواری در برابر سر نیزه‌های آن قوم باشد و فرماندهی را به نعمان بن مقرن مزنی که از گزیدگان اصحاب رسول الله (ص) و سرپرست خراج کسکر بود داد. (دینوری» ۹۹ ۱۳: ۱۹۹-۱۷۰) او از این پست راضی نبود و خواهان حرکت جهادی بود و در نامه به عمر به آن اعتراض داشت. (طبری» ۰۱۳۹۲ ج ۵: ۱۹۳۰) عمر به عبدالله بن عتبان نامه نوشت که سپاه را برای حرکت و آمادگی نبرد به فرماندهی نعمان فرا خواند. وی هم این عمل را انجام داد و سپاه را به فرماندهی خدیفه بن یمان و نعیم بن مقرن که همراه آن ها بود» به سوی نعمان حرکت داد. (نویری» ۱۳۹۵: ۲۲۰) نعمان بن مقرن که به فرماندهی منصوب شده فرماندهی مجرّب و شجاع و بزرگی بود که برخلاف سعدین ابی وقاص -که دوران بعد از نبرد جلولا را به آسودگی و راحتی گذراند- خواهان حرکت نوینی شد. او مردی مصمّم و جنگجو و رهبری قدرتمند و با اراده بود. (ابن اثیر»۱۳۷۱: ۱۵۰۹) نعمان پن مقرن» لشکر سی هزار نفری را آماده نمود و به سوی نهاوند از دروازه‌ی اهواز خارج شد. (طبری» ۱۳۹۲: ۱۹۳۱) وی نعیم بن مقرن را بر مقلّمه ی سپاه گماشت و حذیفه بن یمان و سویید بن مقرن را برادو پهلوی سپاه قرار داد و به دسته‌های تک ری قعقعاع بن عمر و بر وی با نیروهای کمکی که از مدینه آمده بودند و در بین آن ها مغیره بن شعبه» حذیفه بن یمان و جریرین عبدالله بجلی بودند» همراه شد (دینوری» ۰ ۹۹:۱۷ ۱۳) و سپاه را برای مقابله با پارسیان آرایش داد. عمر درنامه ای به نعمان توصیه می‌کند که دو مرد نزد تو هستنند که شجاع و سوارکار عرب به شمار می‌آیند: عمرو بن معدّی کرب واطلیحه بن خویلد. در مورد جنگ با آن دو مشورت کن» ولی آنان را سرپرست هیچ کاری مکن. (زرین کوب» ۱۳۹۹: ۹5) نعمان بدون هیچ مقاومتی به نهاوند رسید. در منطقه‌ای به نام «اسفیدهان» درسه فرسنگی نهاوند اردو زد.(دینوری»۱۳۹۹: ۱۷۰) او طبق دستور عمر به نیروهای خود عنوان نمود که اگر در جنگ کشته شوم» حذیفه بن الیمان امیر لشکر باشد و اگر حذیفه به قتل آمد» جریر بن عبدالله. (ابن اعثم کوفی» ۲۶۱:۱۳۷۲) سپاه ساسانی در همان حوالی اردو زده بود. سردار و فرمانده‌ی آن ها فیروزان بود؛ امّا بعضی از منابع از مردانشاه فرزند هرمز نام می‌برند» (دینوری» ۱۳۹۹: ۱۷۰) شاید و به احتمال قریب هر دو سردار در اینخنگ حطضور داشتند و فرماندهی سپاه را انجام می‌دادند. سمت چپ را به زردق سردار ساسانی و سمت راست را به بهمن جاذویه دادند. (نویری» ۱۳۹۵: ۲۲۹) در اين جا باز هم منابع اختلاف شدیدی با هم دارند. اگر در جنگ قادسیه» بهمن جاذویه به دست قعقعاع کشته شده بود» پس نباید در این نبرد حضور داشته باشد. شاید به احتمال فراوان این همان بهمن ذوالحاجب باشد (طبری» ۱۳۹۲: ۱۹۳۲) که منابع به اشتباه او را جاذویه معرّفی می‌کنند. سپاه ساسانی در این جا خندق بزرگی را جلوی خود حفر کرد و در پشت سر هم سیم خاردار گذاشت تا اگر کسی از آن ها فرار کرد. به دام سیم خاردار بیفتد. (ابن اثیر» ۱۳۷۱: ۱۵۱۲) سپاه ساسانی در اين نبرد به تعداد یکصدو پنجاه هزار نفر بودند و در پناه حصارها و سنگرها قرار گرفتند» نیروی کمکی هم از اطراف به آن رسیده بود. (مسکویه۱۳۹۹: ۳۶۵) البته باز هم در تعداد آن ها مبالغه است؛ چرا که نظام ساسانی هرگز نمی‌توانست در آن وضع بحرانی این همه نیرو برای خود گرد آورد و اين تعداد رقم زیادی است. فیروزان فرمانده‌ی نبرد نهاوند واپسین مقاومت حکومت ساسانی در برابر تازیان مسلمان سپاه ساسانی» هنگامی که ملع شد سپاه بزرگی از اعراب به نهاوند نزدیک می‌شود. به رویارویی مستقیم تن نداد و در پناه حصارهای نهاوند سنگر گرفت. سردار فارسی با این که می‌دانست عدّه‌ی طرف مقابل در مقایسه با لشکریانش کمتر هستند» علی رغم فزونی دو طرف بعد از مدّتی هیچ گونه تعرّضی نسبت به همدیگر نکردند و فقط به ارزیابی همدیگر پرداختند و بعد از چندی که سپاه اعراب سپاه ساسانی را بررسی نمود» آن ها را محاصره کرد و هیچ نشانه ای که دال بر خروج لشکریان خصم از شهر باشد» مشاهده نشد. (نویری» ۱۳۹۵: ۲۲۱) فیروزان که دستور سنگربندی در شهر نهاوند را داده بود و مغرور به فزونی سپاه بود و فکر می‌کرد با خسته کردن سپا» اعراب دست بالا را در جنگ به دست می‌آورد (ابن اثیر ۱۳۷۱: ۱۵۱۲) از سر نخوت ساسانی و پارسی خود به جای ارزیابی دقیق موقعیّت و این که عملا سپاهیان او از لحاظ روحی توان مبارزه ندارند و به زور و اجبار به عنوان رعیّت به جنگ آمده‌اند به ادامه‌ی وضعیّت موجود فکر می‌کرد که بتواند در این نبرد پیروز شود. به همین منظور درگردهمایی» سپاهیان عرب درگفتگو با فرمانده‌ی خود اذعان می‌دارند که «پارسیان را در تاختن و نتاختن آزاد و نیرومند می‌بينيم.»(مسکویه ۱۳۹۹: ۳) نعمان در پی این گفته» نظر خود را در میان گذاشت تا نقطه نظرهای فرماندهان سپاه رابداند. «می‌بینید که مشرکان چگونه در دژها و سنگرها و شهرهاشان پناه گرفته‌اند. که اگر نخواهند به جنگ برون نیایند» مسلمانان نمی‌توانند که ایشان را بجنبانند و برانگیزانند» مگر آن که پارسیان خود بخواهند. نیز می‌بینید که چگونه برون شدن مسلمانان دشوار و ناهموار شده است. پس رأّی چیست» تا به خشمشان آری‌ام و به جنگ برانگیخته شوند. چنان که بر نبردمان بیرون آیند و دیگر درنگ پیشنهادهای متعدّدی از سوی سپاهیان بر نعمان عرضه شد؛ امّا یکی از این پيشنهادها با نظر و تاکتیک جنگی فرمانده‌ی عرب و سپاه او همراه و صحیح تر بود. درکتاب های فراوانی از جمله طبری» این اثیر و مسکویه آمده است که عمر و بن عدی کرب» پیشنهادی مبنی بر حمله به ستون‌های حصار را داده بود و در کتاب‌های اخبار الطوال دینوری و بامداد اسلام زرّین کوب آمده است که او پيشنهاد می‌دهد که «مصلحت آن است که شایع کنی امیرمومنان درگذشته است و با همه‌ی کسانی که همراه هستند. عقب نشینی کنی و چون این خبر به ایشان برسد» به تعقیب ما برآیند و آنگاه در برابر ایشان پایداری خواهیم کرد.» (دینوری»۱۳۹7: ۱۷۰) گزارش دوّم صحیح تر به نظر می‌آید؛ چرا که نعمان از اين پیشنهاد استقبال کرده و عمل بعدی سپاهیان که دالّ بژ خروج از منطقه و برداشتن محاصره بود» آن را تقویت می‌کند. بعد از این شور و مشورت. نعمان دستور به برداشتن محاصره و حرکت به سپاه را داد که عقب بنشینند؛ البته این عقب نشستن به این صورت بود که قعقعاع فرمانده‌ی سواران» دستور حمله به سنگرهای پارسیان را داد؛ امّا هنگام گلاویز شدن با سپاهیان ساسانی عقب نشست. اين حرکت سپاه ساسانی را به طمع انداخت و گمان کردند که اعراب از روی ضعف عقب نشینی می‌کنند و درحال پس روی هستند. (ابن اثیر»۱۳۷۱: ۱۵۱۲) به همین منظور حمله‌ی خود را شروع کرده و به سپاه اعراب یورش بردند. (مسکویه۱۳۹۹: ۳۵۶) با این تدبیر» سپاه ساسانی فریب خورده و به زعم خود که سپاه اعراب دچار ضعف و استیصال است» قصد آن ها را کردند و از درون سنگرهای خود خارج شدند. (زرین کوب» ۱۳۹۹: ۹7٩) همین حرکت کافی بود تا سپاه اعراب که منتظر اقدام پارسیان بود» آن ها را در  دشت گرفتار کرده و با آن ها در آویزند. این حرکت خسارت و زیان سنگینی را برای سپاه پارسیان به دنبال داشت. این نبرد که به اقدام سریع و هجوم و یورش اعراب منجر شد یادآور نبرد قادسیه برای پارسیان بود. (نویری»۱۳۹۹: ۲۲۲) نعمان به سپاه خود گفت: من پرچم خودم را سه بار حرکت می‌دهم؛ در حرکت اوّل» به کارهای ضروری خود بپردازید و وضو بگیرید. در حرکت دوّم» کفش‌های خود را محکم بپوشید و سلاحتان را به دست بگیرید و به حالت آماده باش در آیید و در حرکت سوّم» حمله کنید؛ امّا در حین جنگ به حرف کسی (شایعه ای) گوش ندهید؛ حتّی اگر من هم کشته شدم» فرماندهان بهایی مشخص شده‌اند و توقّف نکنید. نعمان سه بار پرچم خود را حرکت داد و سپاه عرب حمله کرد. در حرکت دفاعی اعراب و هجوم سپاه ساسانی اوّلین کسی که در میدان کشته شد نعمان بن مقرن فرمانده‌ی سپاه بود. معقل می‌گوید: زمانی که بالای سر او رسیدم» به یاد سخن او افتادم که توقّف نکنید؛ حتّی اگر من کشته شدم. من هم به جنگ پرداختم. (مسعودی»۰۱۳۵۹ ج ۱: 1۸۰- ۹۷۸) بلافاصله بعد از این حادثه «حذیفه بن یمان» فرماندهی سپاه را طبق نقشه‌ی قبلی به دست گرفت. رزمندگان عرب مسلمان بی آنکه از کشته شدن نعمان بن مقرن تأئّری در روحیه‌ی آنان به وجود آید» به نبرد بی امان با سپاه ساسانی ادامه دادند و آن چنان مصمّم و با صف‌های درهم پیچیده به نبرد پرداختند که سپاه ساسانی را وادار نمود به معابر کوهستان و حصارهای همدان فرار کرده و در آن جا پناهنده شود. (ابن اثیر»۱۳۷۱: ۱۵۱۶) فیروزان فرمانده‌ی سپاه» اوّلین نفر از سپاه ساسانی بود که با پناه بردن به یکی از حصارهای کوهستانی می‌خواست جان خود را نجات دهد؛ امّا دریک جنگ تن به تن با قعقعاع بن عمرو به هلاکت رسید (طبری» ۱۳3۲: ۱۹۵۶) و با کشته شدن فیروزان و خیل زیادی از سرداران و سربازان پارسی و فروپاشی و متلاشی شدن» سپاه ساسانی یک بار دیگر به سختی شکست خورده و مضمحل شد. (ابن اعثم کوفی» ۱۳۷۲: ۲۶۹) نبرد نهاوند نبردی سخت و خونین بود و سه روز (از چهارشنبه تا جمعه) طول کشید. سرانجام سپاه پارسیان شکست خورد و فرار کرد. اهل نهاوند محاصره شدند؛ امّا عاقبت با صلح تسلیم شدند. در این جنگ غنایم بسیار به دست مسلمانان افتاد. (زژین کوب»۱۳۹۸: ۵) از نظر نظامی» پیروزی جنگ نهاوند» پس از استراحت موقّت و پس از پایان اقدامات و اعمال جنگی در ۹14۳ م» با تصرّف همدان که پس از نبرد کوتاهی بقایای قشون ساسانی در آن جا تسلیم شد؛ به نفع اعراب کامّل گردید. (اشپولر»۱۳۹۹: ۲۲) در سال ۲۱ هجری (14۱ م)» ساسانیان در جنگ نهاوند چنان شکستی خوردند که دیگر نتوانستند درآزادگاه خویش با اعراب برابری کنند (فرای»۱۳۹۳: ۶ و در پی آن تمامی جادّه های داخلی فلات در مقابل مهاجمان عرب تقریبا بی.دفاع ماند. (صدیقی» ۱۳۷۲: ۳۶) به دنبال شکست نهاوند» ارتش ساسانی به کلّی منهدم و منحل شد و دیگر وحدت و تمرکز -که ستون فقرات حکومت ساسانی بود- وجود نداشت. شاه ساسانی که نمی‌توانست برای سلطنت خویش جان خود را به خطر بیندازد» در سراسر کشور بی پناه و متواری ماند. (زژین کوب» ۱۳۷۱: ۳) این نبرد» عدم باور را در تک تک افراد ساسانی به وجود آورد که نمی‌توانستند ببینند چگونه در حال فروپاشی و متلاشی شدن هستند و علی رغم مقاومت و نبرد و با تأکید بر نیروی فراوان و کار آزموده‌ی نظامی» در مقابل یک مشت عرب ساده محکوم به سقوط و نبرد نهاوند واپسین مقاومت حکومت ساسانی در برابر تازیان مسلمان در سال ۲۲ هجری. ری و قزوین و زنجان و آذربایجان به دست اعراب افتادند و سال بعد هم همدان و کاشان و اصفهان و اصطخر فتح شدند و یزدگرد که در اصطخر بود پس از فتح آن جا به طرف کرمان رفت و از آن جا به سیستان گریخت و سرانجام در مرو اقامت نمود؛ اما لشکر عرب پشت سر او؛ کرمان وسیستان تا مکران را گشود و به سوی خراسان حرکت کرد. (فیّاض؛ ۱۳۸۵: ۱۲۸) سقوط نهاوند در سال ۲۱ هجری؛ فقط فروپاشی دولتی بزرگ نبود؛ بلکه سقوط دستگاهی فاسد و تباه بود» زیرا در اواخر عمر حاکمیّت ساسانیان از پریشانی و هرج ومرج درتمامی امور» فساد و تباهی موج می‌زد. با سقوط نهاوند عظمت و جبروت حاکمیّت ساسانی به یک باره فرو ریخت. فتحی که برای اعراب در نهاوند حاصل گردید» امکان هرگونه مقاومت جدّی وموئّری را که ممکن بود در برابر آن ها روی دهد از میان برد. (علمداری» ۱۳۸۰: ۲۹۸-۳۰۱) در حقیقت پیروزی در نبرد نهاوند» در آن دوران فتحی بزرگ و پیروزی قطعی ایمان و عدالت و برابری» بر ستم و جور و فساد بو. رفتار ساده‌ی سربازان و فرماندهان اعراب» در نبردهای قادسیه و جلولا که پیروزی‌های اعجاب انگیز را به سادگی نصیب آنان گردانید» مقاومت سپاه ساسانی را از بین می‌برد و روحیه‌ی آن ها را تضعیف می‌کرد و مقاومت را در نزد آن ها به تردید می‌انداخت. (علمداری» ۱۳۸۰: ۳۰۶) سقوط نهاوند فروپاشی حسّاس و نقطه‌ی عبرت انگیزی بود که تبار حاکمیّت ساسانیان را به باد فنا سپرد و بیداد و ظلم وتباهمی شگفت انگیز و هولناکی را که در آخر دوران ساسانیان بر همه‌ی امور و شئون کشور سایه افکنده و در تار و پود مملکت نفوذ يافته بود» به پایان رساند و چنان برزمین افتاد که برخاستن برای وی.به مانند پرخاستن مرده می‌ماند. هشتاد درصد سپاه ساسانی را رعیّت تشکیل می‌دادند که به اجبار» اشراف و مالکان و دهقانان آن ها را از زمین‌های کشاورزی به شوی میدان جنگ گسیل می‌کردند. به علّت ستم و جوری که در جای جای نظام ساسانی رخنه کرده بود. این سپاهیان هیچ امید و مسئولیّتی نسبت به حاکمیّت نداشتند. برای آن که نظام موجود در مملکت یک نظام استبدادی» طبقاتی بود که حق حیات و زندگی برای رعیّت قائل نبود و آن ها را بردگانی می‌دانستند که باید ذهنیّات و مقاصد صاحبان خود را انجام دهند. از طرفی سپاه ساسانی نیرویی متشگل از اجزای متفاوتی بود که هرکدام از قسمت‌های آن تحت پوشش دهقانان و اشراف و صاحبان خود عمل می‌کردند. فرار سپاهیان یا گرایش به دشمن که در نبردهای قبلی افراد زیادی را به دشمن پیوست. نشانه‌ی اضمحلال و پاشیدگی یک نظام و سیستمی است که هیچ گونه ارتباط و رابطه‌ی دولت و ملّت در آن به صورت قوی وجود نداشت و شکافعظیمی ما بین حاکمیّت و مردم به وجود آورد. وجود این وضعیّت نمی‌توانست برای مدّت طولانی بماند و خواه ناخواه نظام در یک حمله‌ی همه جانبه از سوی هر نیرویی فرو می‌پاشید. (اشپولر» ۱۳۹۹: ۳) در اين زمان هجوم فرهنگ آزادی و برابری و دیانت رهایی بخش اسلامی» اين شکاف و عدم ارتباط ملّت با حاکمیّت را دو چندان کرد. این وضعیّت زنگ‌های سقوط آزاد را برای حاکمیّت ساسانی به صدا در آورد؛ که نه دیگر مرکزیّت داشت و نه ارکان و ساختار و سیطره ای بر شئون کشور و ایالات. بنابراین این نبرد تکلیف این نظام و پادشاه او را برای هميشه روشن کرد که دیگر جایی در این بعد از اين نبرد دیگر هیچ وقت نظامی به نام ساسانیان و پارسیان نتوانست کمر راست کند و در صحنه‌ی سیاسی ظهور به هم رساند. سرزمین ایران جزوی از امپراطوری اسلامی قرار گرفت. با اين فتح که اعراب آن را فتح الفتوح نامیدند» طومار حاکمیّت ساسانی بسته شد. در پی آن مردم ایران از برغ زنجیر اسارت و ستم و نظام فاسد ساسانی رهایی یافتند. زرّین کوب در اين ارتباط می‌نویسد: این فتوحات خیره کننده که تا حدّی به تقدیر الهی یا معجزه‌ی اسلامی تعبیر شد در واقع فقط بدان سبب امکان داشت که همه جا در قلمرو ایران» مقدم مهاجمان را عامّه ی مردم با علاقه استقبال می‌کردند. اگر عامّه مردم این ممالک با مهاجمان به چشم عادت می‌نگریستند. این فتوح چنین آسان دست نمی‌داد. (زژین کوب ۱۳۹۹: ۱۶) مواجه شدن سپاه عرب با خصم در میدان‌های نبرد هم از جمله عواملی بود که باعث جذب مردم به سوی آن ها می‌شد و غلبه‌ی نهایی را برای آن ها به ارمغان می‌آورد. آن ها براساس تعالیم اسلامی و سفارش پیامبر هميشه در مواجهه و جنگه» رعایت حال افراد ضعیف و پیر احوال را داشتند. به تس از این آیین و فرامین پیامبر است که ابوبکر» اعراب را به هنگام نبرد این چنین سفارش می‌دهد: شما را به چند چیز سفارش می‌کنم که از من یاد داشته باشید؛ دلیر باشید» بمیرید؛ ولی تسلیم دشمن نشوید» رحیم باشید. از کشتن پیرمردان» زنان» و کودکان بپرهیزید. درخت خرما را نبرید و نسوزانید» درخت میوه را قطع نکنید گوسفند و گاو و شتر را جز برای خوردن نکشید... مردم را وادارید که یا مسلمان شوند و یا به ما جزیهاهر«اللته آق ما دشمنان رااان) اصلاماآشمشیر مختر نمی‌کردند؛ بلکه انتخاب میان اسلام و جزیه شمشیر بود. (دورانت» ۱۳۷۳: ۶۳ ۲) این سفارشات است که پارسیان را وا می‌دارد که هیچ گونه مقاومتی در مقابل سپاه مهاجمان از خود بروز ندهند و پیروزی بزرگ برای آونظیب/کنیده حال این‌سگفارش 9 مقابل رفتار و خشونت سپاه ساسانی در قبال مردم قرار دهید تا مشاهده کنید که مردم برای انتخاب در چه دنیایی باید تصمیم بگیرند و سخت به نظام زندگی خود ادامه دهند. در بابل که پایتخت ساسانی در آن قرار داشت» بخش بزرگی از مردم زبان پارسی نداشتند و اين امر به نفوذ و پیشرفت عرب مدد کرد, هم چنان که وجود چندین دين در عراق در وقت فتح عرب» سبب ضعف حکومت ساسانی و وسیله‌ی تسلّط سریع عرب و اسلام شد. انقراض دولت ساسانی وغلبه‌ی بر ساسائیان اسباب و علل متعدّد دورو نزدیک داشت؛ مخصوصا خبط‌های سیاسی و اجتماعی و دینی خسرو دوّم که پادشاهی مستبد و خودخواه و موهوم پرست و عشرت طلب.بود. برای ملّت ایران خیلی گران تمام شد؛ امّا یکی از قوی‌ترین این سبب‌ها؛ همانا سبب دینی است. امرّی که به ثأثیر این علّت می‌افزود؛ اين بود که اختلافات و نارضایتی‌ها در ناحیتی که پایتخت دولت ساسانی در آن قرار داشت و به دشمن نزدیک بود بیش از همه جا دیده می‌شد. خاصّه در میان نصرانیان که هیچ گاه خود را در آمان نمی‌دیدند. آن ها نقریبا همه جا بی طرفی بیشتر مواقق با مهاجمان نشان دادند (تقی راد ۹ نظام سیاسی» اقتصادی و اجتماعی ساسانی و پارسی در واپسین حیات نظام ساسانی در سراشیبی مهلکی افتاده بود و نظام درباری در تلاش و اضمحلال کامل به سر می‌برد. بروز جنگ‌های فراوانی که با روم و ترکان صورت گرفت» نظام حکومتی ساسانیان را به تلاطم عجیبی گرفتار نمود. شکست‌های فراوانی که متعاقب آن نصیب مردم ایران و نظام سیاسی شد» هم تلاش ومقاومت را از مردم گرفته و نبرد نهاوند واپسین مقاومت حکومت ساسانی در برابر تازیان مسلمان هم نظام را در بدترین شرایط ممکن قرار داد. دخالت‌ها و نفوذهای نجبا و اشراف و طبقات بالا در امور سیاسی و درباری تا به آنجا رسید که اراده را از نظام سیاسی سلب نمود. اهل بیوتات (ویسپوهران) در مواقع ضعف و گرفتاری دولت در تمام امور مهم و حتّی گاه در کار سلطنت مداخله می‌کردند. از طرف دیگر سقوط اقتصادی و بدهکاری‌های جنگی به روم و قحطی‌هایی که فشار اضلی برگرده ی رعیّت و کشاورز وارد کرده بود وهم چنین تکیه بر یک بعدی بودن نظام اجتماعی و طبقاتی و دینی آنان» باعث شد که شاه خود را در درون بنابراین پیروزی اعراب مسلمان و دیانت اسلام حاصل چند عامل زیر بوده است: عقیده و دیانت تازه» شور و شوق وحدتی معنوی در قبایل عرب به وجود آورد و پرعکس جامعه‌ی ساسانی بر اثر نبرد و چالش‌های عمیق نظرات و ادیان زرتشتی» مانوی» مزدکی» زروانی» مسیحی» یهودی» بودایی و غیره دچار ناباوری» بحران معنوی و سرخوردگی شده بود و این روحیات و افکار باعث شد که ایرانیان و پیروان ادیان دیگر» چه در جنگ نهاوند و چه در جنگ‌های دیگر» چیرگی مسلمانان را به ذانقه‌ی خود گوارا بپندارند. نظام برابری و مساوات اسلامی در مقابل سیستم و نظام ناامنی و ناباوری و بی اعتمادی نظام ساسانی قرار داشت. اعراب مسلمان گرچه از جهت تولیدی عقب بودند؛ امّا از لحاظ جاذبه‌ی اجتماعی و معنوی و باورهای جدید اجتماعی جلوتر بودند و گروه‌هایی از ایران را شیفته‌ی آیین اسلام کرده بود و در جنگ به مسلمانان می‌پیوستند؛ به طوری که در جنگ‌های قبلی هم اتفاق افتاده بود. بلاذری در کتاب خود آورده که سپاهیانی که‌ایزد گرد برای مقابله با مسلمان‌ها به اصفهان فرستاد». شورش کردند و همگی مسلمان شدند و به همین علّت فرماندهان ایرانی در جنگ نهاوند دچار استرس,و اضطراب بودند. سپاهیان عرب در جنگ نهاوند با وجود کمی نفرات و نقص تجهیزات جنگی» دارای روحیه‌ی قوی و نیرومند بودند و به دلیل پیروزی اعراب در جنگ‌های قبلی» به خصوص جنگ قادسیه و جلولا شور و شوقی افزون و چند برابر داشتند؛ امّا برعکس ایرانیان در این جنگ‌ها با توجّه به شکست‌های قبلی» روحیه‌ای ضعیف و مشوّش داشتند..سپاهیان ایرانی ابتدا با حفر خندق» نقشه‌ی خوبی طرح کردند و در آن سوی خندق در سنگرهای خود مستحکم قرار گرفتند؛ امّا اعراب با به کار بردن یک حیله‌ی نظامی توانستند ایرانیان را از سنگرهاشان بیرون و جنگ را به منطقه‌ی صاف و هموار بکشانند و برنده‌ی اصلی جنگ گردند. همدلی و وحدت اعراب در جنگ و برعکس نداشتن انسجام نظامی ایرانیان و روحیه‌ی همکاری سربازان را می‌توان از دلایل شکست ایرانیان در جنگ نهاوند دانست. فراری بودن و عدم استقرار پادشاه ایران و نبودن مرکزیّت فرمانروایی و سقوط پایتخت.یکی دیگر از دلایل شکست ایرانیان در جنگ نهاوند بوده ابن اثیر» عز الدین (۱۳۷۱). تاریخ کامل» ترجمه محمد حسین روحانی» تهران: اساطیر. ان اعثم کوفی» محمد ابن علی (۱۳۷۲). الفتوح» ترجمه محمد ابن احمد مستوفی هروی و غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: آموزش اشپولر» برتولد (۱۳۹۹). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلام» ترجمه جواد فلاطوری» تهران: علمی و فرهنگی. تقی زاد» حسن (۱۳۹۹). از پرویز تا چنگیز تهران: کتاب فروشی فروغی.  دورانت» ویل (۱۳۹۹). تاریخ ایران عصر ایمان» ترجمه ابوالقاسم پاینده و دیگران» ج 4» بخش اول» تهران: علمی و فرهنگی» چ ۶. دینوری» ابو حنیفه» احمدبن داوود (۱۳۹73). اخبار الطوال» ترجمه محمود مهدوی دامغانی» تهران: نشر نی. زرین کوب عبدالحسین (۱۳۹۹). بامداد اسلام تهران: امیر کبیر» چ ٩۰ زرین کوب» عبدالحسین (۱۳۹۸). تاریخ ایران بعد از اسلام» تهران: امیر کبیر. زرین کوب» عبدالحسین (۱۳۷۱). تاریخ ایران قبل از اسلام» تهران: امیر کبیر. زرین کوب» عبدالحسین (۱۳۹۹). کارنامه اسلام تهران: امیر کبیر» چ ۰.4 صدیقی» غلامحسین (۱۳۷۲). تاریخ جشن‌های دینی ایران در قرن‌های دوم وسوم هجری, تهران: پاژنگ. طبری» محمد بن جریر (۱۳۹۲). تاریخ طبری (الرسل والملوک)» ترجمه ابوالقاسم پاینده» تهران: اساطیر» چ ۲. علمداری, کاظم (۱۳۸۰). چرا ایران عقب ماند و چرا غرب پیش رفت» تهران: نشر توسعه» چ ۶. فرای» ر.ن (۱۳۹۳). تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه» ترجمه حسن انوشه, ج 4» تهران» امیر کبیر. فیاض» علی اکبر (۱۳۷۸). تاریخ اسلام» تهران: انتشارات و چاپ» چ ۰۱3 مسعودی» علی بن حسین (۱۳۵۹). مروج الذهب و معادن الجوهر ترجمه ابوالقاسم پاینده چ ۱ تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. مسکویه رازی» ابوعلی (۱۳۹۹). تجارب الامم؛ ترجمه ابوالقاسم امامی» ج ۱» تهران: سروش. مهدی نیا جعفر (۱۳۸۱). قتل‌های سیاسی و تاریخی قرن ایران» ج ۱» تهران: پاسارگاد. چ 3 نویری» شهاب الدین احمد (۱۳۹۵). نهایه الارب, ترجمه محمود مهدوی دامغانی» تهران: امیر کبیر. نبرد نهاوند واپسین مقاومت حکومت ساسانی در برابر تازیان مسلمان

نبرد نهاوند آخرین حلقه ی زنجیره ی جنگ های ایران و تازیان مسلمان بوده که در روز 5 ربیع الاول سال 21 هجری برابر با 25 بهمن 20 خورشیدی (637 م) اتّفاق افتاده و به پیروزی اعراب منجر گردیده است. این جنگ چنان کوبنده و قاطعانه صورت گرفت که بر اثر آن کشوری به نام ایران با تمدّن اسلامی ایرانی خلق شد و دیگر هیچ وقت نظام ساسانی و کشوری پارسی به صحنه پا نگذاشت. در این پژوهش سعی شده دلایل و عوامل حاصل شدن این امر تشریح شود. اوّلین دلیل جنگ نهاوند، پیروزی تازیان مسلمان در جنگ های قبلی؛ قادسیه و جلولاء بوده که با شکست ایرانیان همراه بود و اعراب، خزائن و اموال زیادی را از شهرهای ایران غارت نمودند. دوّمین دلیل و پیشینیه ی جنگ نهاوند، عزل و برکناری سعد بن ابی وقاص از فرمانداری کوفه توسّط عمر، به دلیل قصر نشینی او بوده است که به خاطرآن مردم شکایات و نامه های زیادی را علیه سعد به عمر نوشتند. با توجّه به این دلایل، یزدگرد آخرین پادشاه ساسانی، سپاه بزرگی را در نهاوند به فرماندهی مردان شاه گردآوری کرد و دور شهر را خندق کندند. تازیان مسلمان هم نیرویی فراهم نمودند و به سمت نهاوند حرکت کردند. در نزدیکی نهاوند در ناحیه ای کوهستانی دو سپاه با هم جنگیدند که در نهایت جنگ به نفع اعراب به پایان رسید. بعد از این ایرانیان دیگر نتوانستند جنگ بزرگی با اعراب داشته باشند و تمامی دروازه های ایران به روی اعراب گشوده شد، به همین علّت اعراب این جنگ را «فتح الفتوح» نامیدند. ما در این پژوهش در پی پاسخ این پرسش هستیم که چرا ایرانیان در جنگ نهاوند با توجّه به فرصت مناسب برای تجدید قوای نظامی، باز هم دچار شکست شدند. فرض ما این است که تعداد سپاهیان ایرانی در این جنگ خیلی بیشتر از اعراب بودند، آن ها دور تا دور قلعه و اردوگاه خود را خندقی بزرگ حفر نمودند و پشت سر محوطه ی خود را با سیم های خاردار محصور کردند.

505713

,00153 1060276 ها ,عانتاعصا حلمععوع وصه آهدمناه هط خصتعصمط فص نمککعگ2۳ اصهاکزدک۸ .3 زان ۵۶ نمی عط ۵۶ «منععنه‌کنل عط1 تصسنمظ فصد ما8 را ان ان بای سر رهش ,6 ۵۶ ,00ه اصقاومصذ عمط عطا گم عده گنز کع0ناعع0۳ 1-41 :22869 8960 و (عط ۷ رکع هن ععع۳0م تن رز کعمکز 0عع1ع 6 اه 0و5 ع 366۳ کقهط ماه صه ,علعناسه عنطغ 10 +کاعم کسام ۴ ۳۵۵005 41 56۳ 26 :1600060 اتقو عط] ۶و کاصعصعاه عنصمصمع عطا عمولتمعه هه صتقعاصه ۵ ۰ 062 م‌کنس ز 0۵ کزعقطا مه حلخز کعدنوعع۳0 ان [۵ع له 22-ع امن وعل ومنوهم[ ج دز کنط :005طغع3 فص علدزمعنج1 2 ۳۵ 16 :۸۲600100 0۰ 130۳۲۷ ۵ وصزعت علعانه دود سر 25 نله 0مطاعزاانط وعلعناسه ۲6 008 ۵۶ کمعهاد ندنل 1۵ +عدم 102 قدصم آهعنط۳ 6 8 دوعص 0056/60 0660 عمط کعاصن ریصن هه امعنطاه :15 ۰ 506 ۵1 عک عا دهع فص منود موستاه‌ممنت اه غه نات 0 اناه ۳۵0 01 عاممصخم عط اقط عاه نو کع دود 186 +کاایوم 3 نو بکافه۲ ۲0۳۲۲ ,3050۳06066 و بنلزطاه م۲ عصدی ۶و عاممصم عطى عز قاعی اسی که ماه 5100202 ۳۳۵1 کادم ۲۳6 8 نع کاصعص وی وصه 65 اممصخم اصها 0ص اکمص عطا تلو ۲6 0 21ص اصها ۳ص صه عمط حعنط مکعصنلو عمط لزان و ۵ معله کز 156۲6 لقن عند؟ ۵ ۶و جمناه‌عنلهم عطغ وصه کعوصنوعع ۳ ۲٩ اسام هصنودم ۵۶ منازطنطمم عطا اناه‌طه کاعنسوز عطي 6 مضه کتاعصع‌عد0 ولاز عطا 2000۳ کز صمنصنمه گم ععصعگنه وله عطا فصه ,بح اد 2105ع نان 1۵ (ع 00۳0۵ "کاعنساز ع4ط 1 ارسعوع 0 ۳۵ 66 ع )ناه 6 صق ص20عنانا لذجن که تلو عطا صعطاعطد ۵ +۵۳00 صز [۵ 0۳۳ 200 ۳۵28052016 ۵ کز 136۳۵ کقطا ومع کز 1۲ تصمتعسامد00 6 0صه 0۳۵۵ کعصنوعع وم عطا اه کاعی عطا 666 28۳66601 8 ,قفا 26006 10 .5ع ۳060 عطا ۳۵۵ #عصنقاطاه ع20 هنم جنج؟ ج ۵۶ عامسعه مععل ۵ کز بوتلمدمنا وم وم ۵۶ عامتمصخمم عطا 6۰ماعصخم کنطا ۵۶ عدمزعصعصنل عطا بکتاصعوز ۵ سکع مد کز از ۵هه 0 3100006۲ رفن۸ کصمصصم۲ عبناهع0 عط) که عص عط جعوص وعا‌طزسعنل علعناجه کعععه-060ه0 کنط1 فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی. دوره چهارم» شماره دوم تابستان ۱۴۰۱ عناصر اقتصادی کیفیت دادرسی مدنی با تأکید بر منابع فقهی ۱ دانشجوی دکتری حقوق خصوصی, گروه حقوق خصوصی, واحد ساوه» دانشگاه آزاد اسلامی ساوه» ایران. ۲ استاد گروه حقوق» ذانشکده علوم انسانی» گزوه حقوق»واحد ساوه»:دانشگاه آزاد اسلامی, ساوه» ایران: ۳ استادیار موسسه آموزشی و پژوهشی حضرت امام خمینی (ره)» گروه حقوق قم ایران. نوع مقاله: پژوهشی زمینه و هدف: کیفیت دادرسی مدنی از موضوعات مهم و البته تاحدی مغفول در دادرسی مدنی است که مبتنی بر سه عنصر دادرسی عادلانه. کاهش اطاله سابقه مقاله: دادرسی و کاهش هزینه‌های دادرسی می‌باشد. در این مقاله تلاش شده عناصر تاریخ اصلاح: ۱۴۰۰/۰۹/۱۶ اقتصادی کیفیت دادرسی مدنی با تأکید بر منابع فقهی تبیین و تحلیل گردد. تاریخ پذیرش: ۱۴۰۰/۱۱/۲۷ مواد و روش‌ها: مقاله پیش رو توصیفی - تحلیلی بوده و با استفاده از روش واژگان,کلیدی: ملاحظات-اخلافی: 3 مرال لگنگارش مقالف اصول اخلاقی و علمی آکیفیت دادرسی ماه فقاه مزینه از جمله بهره‌گیری علمی و دقیق از منابع علمی رعایت شده است. یافته‌ها: یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که اصل عقلایی و متعارف بودن هزینه‌های دادرسی, اصل انتقال‌پذیری مهمترین اصول و موّلفه‌های حاکم بر هزینه‌های دادرسی مدنی است که تأثیر مهمی بر کیفیت دادرسی و تحقق دادرسی عادلانه دارد. در بین فقها نیز در خصوص حرام بودن پرداخت هزینه دادرسی اجماع وجود داشته و تنها اختلاف‌نظر در خصوص ارتزاق قاضی از بیت‌المال است. رویکرد فقها در خصوص هزینه‌های دادرسی در راستای تقویت نتیجه: ضروری است میان هزینه‌های دادرسی متحمله و ارزش به دست آمده از دادرسی, همخوانی معقول و متعارفی وجود داشته باشد. جهت نیل به این منظور پرداختن به اصل تناسب مصداق بارزی از دادرسی عادلانه می‌باشد و تمامی حقوق انتشار این اثر متعلق به انجمن علمی حقوق بشر اسلامی ایران می‌باشد. سلبی از قبیل اطاله دادرسی, هم در رویه قضایی و محدود کرد اما سه رکن اصلی و مهم را می‌توان همگام و هم‌زمان با هم دارا باشد و فقدان یکی از رد و بدل شدن اطلاعات و غیره مورد توجه قرار 4۹ ق.آ.د.م) به گونه‌ای که بند ۱ ماده ۵۳ قانون ۴ فصلنامه مطالعات فعه اقتضاهی قوره چهارم» شماره قوم» اتاستتاق ۱۴۶۱ که در فقه نیز مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. مقاله پیش‌رو تو صیفی ال تحلیل بوده و با استفاده یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که اصل عقلایی و دستیابی به منافع بیشتر دست به انتخاب زده و گاه اقامه دعوا در دادگاه را پذیرفته و گاه به صلح و دادرسی است که در صورت توجه به این عنصر در هزینه را در لغت به معنای مالی که برای بردن " ماده ۵۱۹ ق.آ,د.م: «خسارات دادرسی عبارتست از هزینه دادرسی و حق‌الوکاله وکیل و هزینه‌های دیگری که به‌طور مستقیم مربوط به دادرسی و برای اثبات دعوا یا دفاع لازم بوده است از قبیل حق‌الزحمه " بین دو کلی زمانی رابطه‌ی عموم و خصوص مطلق حاکم است که تنها یکی از آن‌ها بر تمام افراد دیگری صادق باشد. به تعبیری دیگر, «عموم و خصوص مطلق» جای داد؛ به این معنا که. کلیت و شمول یکی از آن‌ها به‌طور مطلق بیش از دیگری باشد. یعنی هم بر آن و هم بر غیر آن صدق نماید مانند انسان و حیوان (مظفر ۶ ۳ خوانساری» ۰۱۳۸۶ ۱۰۱). - ماده ۵۰۲ ق.آ.د.م مقرر داشته است: «هزینه دادرسی عبارت است از: ۱- هزینه برگ‌هایی که به دادگاه آن را که به‌طور مستقیم مربوط به دادرسی و برای نکرده و تنها در ماده ۵۰۲ (۶۸۱ سابق) به تعیین قرارها و احکام دادگاه و در ماده (۵۰۳) همان قانون برگ‌های اجرایی و غیره همان است که :در ماده (۳) تعیین شده است که به صورت الصاق و ابطال تمبر که به استناد بند (۱۲۳) از ماده (۲) قانون وصول در اینکه آیا می‌توان از اصلی به نام رایگان بودن آن‌ها سخن راند یا خیر تردید وجود دارد چرا که حق‌الزحمه گرفت و از نظر عرفی نیز با توجه به مدنی دلالت داشته و توجه به این اصول و مولفه‌ها ۸ فصلنامه مطالعات فعه اقتضاهی قوره چهارم» شماره قومه اتاستتاق ۱۴۶۱ در واقع» در صورتی که میان ارزش رای ماخوذه از به وفور مشاهده می‌شود که از جمله نمودها و آثار آق را در این بخش می‌بینیم؛ زیرا با عنایت به این به گونه‌ای طراحی شود که در عین کشف حقیقت و طرح دعوی, نتیجه حاصله از آن با لحاظ زمان و از آن باشد تا توجیه‌پذیری طرح دعوی را سبب» و نياید. در کنار این امور نظارت لازمه چه در عرصه خود از بین ترتیبات تحقیقی که برای حل و فصل رایگان بود اما در سال ۱۳۸۵ مبلغ ۱۰ هزار ریال دعوی» دادرسی به وی را تعطیل نمود و بدین طریق ۰ از مواد ۲الی ۹ و هم در قانون آیین رویه را همچنان ادامه داده و فصل دوم از باب دادرسی و تأخیر در احقاق حق و نهایتا تبدیل ری عدم کفایت دارایی یا عدم دسترسی به مال خود به موقت از تأدیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی در شود و از اعسار خارج گردد. هزینه دادرسی از او می‌تواند پس از احراز مراتب و با توجه به اوضاع و آن با تصویب ماده واحده الحاق یک تبصره به ماده شایان ذکر است که در هر دو گونه مذکور معافیت ۹ برای نمونه در قسمت دوم بند ۲ ماده ۴۴ ناشی از دادرسی يا تأخیر انجام تعهد یا غدم انجام آن را که به علت تقصیر خوانده نسبت به ادعای حق یا امتناع از آن به وی وارد شده یا خواهد شد. خسارتی را که عمدا از طرف خواهان با علم به غیر محق بودن در دادرسی به او وارد شده از خواهان به تحقیق دریافت عوض در برابر آن به هیچ‌وجه روا کفایی, ... و هرچند عوض از طرفین یا از یکی آنان و یا از دیگری دریافت شود. زیرا دادرسی از مناصب چنین امر کرده که؛ بگو من از شما هیچ مزدی به الذی أمر اللّه تعالی بأن یقول: قل لا أسألکم علیه تهیه اوراق و قلم و جوهر جهت درج رای يا کتابت تا او از آن محل» این اوراق و لوازم را خریده و مصرف کند. اگر چنین پولی به او ندهند هر یک از به همه آن اظهارات نیاز دارم و نمی‌توانم همه را به نظر مشهور فقها مبنی بر عدم جواز اخذ اجرت با جعل از یک طرف يا طرفین دعوی» و جواز مطلق است. به این ترتیب که اگر مدعی از پرداخت آن می‌کند. بعضی‌ها به جواز آن نظر داده‌اند و دلیل آن ین است که این مال در مقابل عمل قضاوت قرار بلکه آن در قبال اعمال دیگری که با قضاوت ملازمه دارند که آیا قاضی می‌تواند از بیت‌المال و نه از چه واجب عینی باشد یا کفایی, يا تعبدی يا توصلی در ضمن عقد لازم باشد» چه در ضمن عقد صلح و نقد و بررسی آن خارج از حوصله و موضوع این واجب عینی شده باشد باید بین قاضی فقیر و غنی و اجرت نیست اما فرد مذکور باید محتاج به ارتزاق ۳ فسلنامه مطالعات فعد اقتصافی: دوره:چهارم شمارم قوم تاسستات ۱۴۹۱ گروه دیگری از فقها نیز با استناد به سیره پیامبر و با عنایت به موارد فوق» با پیروی از نظر مشهور ارتزاق قاضی از بیت‌المال, اعم از نیاز یا عدم نیاز وی به آن, به جهت انجام عملی که منفعت حاصل قضاوت شده‌اند و ادله آن را نیز اجماع فقهای امامیه و خواه از طرفین» یا یکی از آنان و یا از ثالث... کرده: "بگو من از شما هیچ مزدی به ازای آن برخی فقها نیز قائل به جواز اخذ اجرت توسط قاضی ابن براجچ ۰۱۴۰۶ ۳۴۶) که در مقام تعلیل آن» به با توجه به ادله وارده» با پیروی از نظر مشهور اخذ او رام و آنگاه که از اصحاب: دعوی اخذ شود بنا به اتفاق فقها جایز است. با این حال تتبع در اصحاب دعوا به واسطه خارج بودن آن‌ها از امر قضا اگر در بیت‌المال کاغذی که در آن حکم را مکتوب که کاغذی برای این کار تهیه نماید ولی او را اجبار می‌تواند از او اجرت و هزینه بگیرد و این گونه نیست که به دلیل وجوب ثبت حکم, اخذ اجرت برای آن حین دادرسی نیز می‌توان هزینه مواد و کاغذ را اخذ است. با خود اوست و اگر در مورد مذکور کاغذ یا مقداری اضافه بابت تهیه کاغذ و مرکب و قلم برای نوشتن محضرها و سجلات بدهد تا او از آن محل, این اوراق و لوازم را خریده و مصرف کند. اگر چنین پولی به او ندهند هر یک از اصحاب دعوی که ذینفع در تهیه محاضر و سجلات است باید آن هزینه را کند و بگوید که من نمی‌توانم به شهادت شهود تو و من موقع صدور حکم» به همه آن اظهارات نیاز دارم و نمی‌توانم همه را به خاطر بسپارم و درنتیجه ضمن متابعت از نظر مشهور فقها مبنی بر عدم جواز اخذ اجرت یا جعل از یک‌طرف یا طرفین دعوی, و رسوم القضا است. به این ترتیب که اگر مدعی از داده‌اند و دلیل آن این است که این مال در مقابل که با قضاوت ملازمه دارند نظیر تسجیل و ثبت و دادرسی قائل بوده‌اند به این نحو که: اولا اخذ اجرت هزینه اوراق مورد نیاز»ه رجوع به خبره يا تحقیق و معاینه محلی و ایاب و ذهاب گواهان و غیر از اجرت قضاوت بوده و اخذ آن مجاز است. بنا به باشد که قوانین مصوب پس از انقلاب نیز از جمله. " در بند ۱-۱ از قسمت ماده ۳ قانون تدوین و تنقیح قوانین و مقررات کند. تلاش در جهت استفاده از سازش برای حل و مورد تأکید و تصریح قرار گرفته است. در ارتباط با و ممانعت از طرح دعاوی واهی و بی‌بنیان یا ایذایی» ۸ فسلنامه مطالعات فعد اقتصافی: ذوره:چهارم مارم قوم تاستاق ۱۴۹۱ - ابن آادریس» ابی جعفر محمد بن منصور بن احمد.

زمینه و هدف: بحث کیفیت دادرسی مدنی از موضوعات مهم و البته تاحدی مغفول در دادرسی مدنی است که مبتنی بر سه عنصر، دادرسی عادلانه، کاهش اطاله دادرسی و کاهش هزینه های دادرسی می باشد. در این مقاله تلاش شده عناصر اقتصادی کیفیت دادرسی مدنی با تأکید بر منابع فقهی تبیین و تحلیل گردد. مواد و روش ها: مقاله پیش رو توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی موضوع پرداخته است. ملاحظات اخلاقی: در مراحل مختلف نگارش مقاله، اصول اخلاقی و علمی از جمله بهره گیری علمی و دقیق از منابع علمی رعایت شده است. یافته ها: یافته ها بر این امر دلالت دارد که اصل عقلایی و متعارف بودن هزینه های دادرسی، اصل انتقال پذیری مهمترین اصول و مؤلفه های حاکم بر هزینه های دادرسی مدنی است که تأثیر مهمی بر کیفیت دادرسی و تحقق دادرسی عادلانه دارد. در بین فقها نیز در خصوص حرام بودن پرداخت هزینه دادرسی اجماع وجود داشته و تنها اختلاف نظر در خصوص ارتزاق قاضی از بیت المال است. رویکرد فقها در خصوص هزینه های دادرسی در راستای تقویت کیفیت دادرسی مدنی قابل ارزیابی است. نتیجه گیری: ضروری است میان هزینه های دادرسی متحمله و ارزش به دست آمده از دادرسی، همخوانی معقول و متعارفی وجود داشته باشد. جهت نیل به این منظور پرداختن به اصل تناسب مصداق بارزی از دادرسی عادلانه می باشد و شناسایی ابعاد این اصل ضروری می نماید.

504214

به عنوان مثال از نظر تعداده وسعت و توجه به اسایش طلاب, مدارس این دوره کیفیت بالاتری نسبت به مدارس تیموری دارند. مدرسه عباسقلی خان دارای ۱۰۷ حجره و مدرسه پریزاد ۷ حجره دارد. همچنین اجزای مدرسه صفوی با ایجاد سلسله مراتب دقیقی آساقاتنه ارتباط مناسبی با دیگر عناصر شهری برقرار کرد. شکل کالبدی فضاهای معماری علاوه بر جنبه شالوده‌ای و کارکردی» از جنبه ادراکی نیز برخوردار است. جنبه‌های شالوده‌ای با تأثیر پذیری از عوامل اقلیمی و جغرافیایی» مصالح و فن ساختمان و کارکردهای ویژه شکل می‌گیرد اما جنبه ادراکی و هنری فضاهای معماری را بدون توجه به خصوصیات فرهنگی و سنت‌ها و ارزش‌های اجتماعی نمی‌توان بررسی کرد. به طور مثال» طرح چهار ایوانی مدارس همان‌طور که در ادامه آورده شده با جهات اربعه و یا جهت قبله مرتبط است. جدول ۴. بررسی وجوه تمایز ساختاری» مفهومی و عملکردی مدارس تیموری و صفوی نشريه غلمی معماری اقلیم گرم و خشکه, سال همع شمارهپانژ هم بهار بو تابسقان ۱۳۴۹۷ بر کالید معماری مدارس دوره اسلامی نمونه موردی: مدارس .. جدول ۵. بررسی وجوه اشتراک ساختاری» مفهومی و عملکردی مدارس تیموری و صفوی در خرگرد قرار دارد) به دلیل مجاورت و ارتباط با حرم امام رضا (ع)» دو ورودی که یکی اصلی و دیگری مطهر و یا دید به به گنبد و گلاسته در فضای داخلی توده و فضا صحن در مدارس تیموری و صفوی نقش تقسیم‌کننده مفهومی حس فضایی در مدارس هردو دوره» میزان پشتیبانی مالی بانیان بر عملکردی طبقه فوقانی طبقه فوقانی در مدارس صفوی و تیموری عملا بخثر ورودی: عملکرد آموزشی مدارس دوره تیموری در چهارچوب مسائل شیعی انجام می‌گرفت (لولویی» ۱۳۷۷: ۱۳۸). لذا مدارس مخلی :را با نمازخانه: اختصاص می‌دادند. کد: البتگیضا ههار خانه‌ها وگ عمش نداشت و صرفا مورد استفاده طلاب قرار می‌گرفت: از این روایه منظور ایجاه آرانش» جنیدهال عطومی ریا ۹ اسضااز خگیاهای آموزشی مذازس سلب می‌شد. معماری مدارس دوره تیموری پاسخگوی نیازهای طلاب و استادان بود. به طور نمونه در مدرسه غیائیه» معماری به گونه‌ای نبود که با چندمنظوره شدن» در آرامش مدرسه خلل ایجاد و یا به درس و بحث طلاب لطمه وارد شود. در این مدرسه مجتمع ورودی شامل ورودی‌های مجزا جهت دسترسی آموزشی» دسترسی عمومی و دیگری جهت دسترسی به بخش نیایشی (مسجد) مشاهده می‌شود. در عصر صفوی نیز تفکیک ورودی‌ها و دور بودن مدرس از ورودی صورت گرفته است. در مدرسه عباسقلی خان» مدرس در ایوان غربی مدرسه و همچنین در حجره‌های طبقه بالا قرار داشته است. ورود به میانسرای مدرسه بعد از سردر از طریق فضای هشتی با پنجره‌های تعبیه شده در دور تا دور ساقه گنبد» صورت می‌گیرد. این امر در مدرسه بالاسر به دلیل عدم تفکیک و دوری مدرس‌ها از ورودی و پا عدم وجود ورودی مجزا جهت دسترسی به مدرس, باعث می‌شد کسانی که از بیرون بنا برای آموزش مراجعه می‌کردند باعث ایجاد مزاحمت در زندگی آرام طلاب در زمان استراحت باشند. فضا و فعالیت مدرسه‌ها از زندگی اجتماعی و مذهبی جدا نبود؛ بلکه در روزهای خاص مذهبی برای انجام مراسم عمومی به روی همگان باز می‌شد و در برخی از مدارس اوقات خاصی برای وعظ همگان اختصاص می‌یافت. این عملکرد در کنار مسائل عبادی و آموزشی, اهمیت محوری مدرسه را به عنوان بنای چندمنظوره در بافت شهری خاطر نشان می‌سازد. در مدرسه میرزا جعفر پس از ورود به هشتی که به ایوان ختم می‌شود» دسترسی‌ها به ترتیب به صحن و سپس ایوانه-حجره-پستو يا ایوان-مدرس بوده است. آیوان: در برخی مدارس تیموری مانند مدرسه بالاسر که کارکرد خصوصی‌تر داشتند در ایوان‌ها محرابی را ایجاد می‌کردند و از ایوان به عنوان نمازخانه بهره می‌بردند. از طرفی در این مدارس طرح ایوان‌ها مرتبط با جهات اربعه و قبله بوده است» به‌طوری که تمامی مدارس انتخابی از دوران تیموری از چهار ایوان تشکیل شده‌اند و یکی از این ایوان‌ها در هر مدرسه در جهت قبله بوده است. مراجعه عموم مردم جهت آموزش و انجام پرسش‌های شرعی و برگزاری کلاس‌های متعدد باعث می‌شد مدرسه به فضای آموزشی نشریه علمی معماری اقلیم گرم و خشک. سال دهم شماره پانزدهم» بهار و تابستان ۱۴۰۱ تأثیر سیاست‌های آموزشی بر کالید معماری مدارس دور اسلامی نمونه موردی: مدارس .... بیشتری نیازمند باشد؛ لذا از ایوان‌ها به عنوان محیط آموزشی نیز استفاده می‌شد (حیاتی و همکاران» ۱۳۹۸: ۷۱). از اين رو می‌توان گفت این ویژگی در چهار ایوانی شدن و گسترش فضای ایوان در غالب مدارس دوره تیموری موّئر بوده است. در مدارس عباسقلی خان چهار ایوان در چهارجهت اصلی حیاط دیده می‌شود که کار کرد آموزشی و بعضا نیایشی داشته‌اند. ایوان در جیهه غربی بنا کاربری مدرس داشته‌است. مدرسه میرزا جعفر به سبک دو آیوانی ساخته شده و یکی از ایوان‌ها احتمالا کار کرد آموزشی داشته‌است. کارکرد حیاط در مدارس هر دو دوره به‌عنوان فضای مرکزی و تقسیم کننده و ارتباطدهنده مسیرها است. فضای دلباز حیاط برای بیشتر مدارس دوره تیموری و صفوی به صورت چهارباغ آراسته گردیده است. پلان حیاط مرکزی مدارس انتخابی دو دوره» مربع و مستطیل شکل است. دلیل این امر را می‌توان ساخت حجره يا راهروهایی در گوشه‌ها ایجاد هم وزنی در نما و کالبد»ه حداکثر استفاده از فضاها و مقابله با شرایط سخت اقلیمی دانست. در مدارس مورد مطالعه با توجه به وجود فضای نیایشی می‌توان به این نتیجه دست یافت که حیاط دارای حداقل دو نقش مهم و اساسی بود؛ اولا احتیاجات نماز را فراهم می‌ساخت و آب برای وضو و دیگر نیازهای طلاب فراهم می‌آورد؛ ثانیا حیاط با کانون قرار دادن فضای داخلی, ساختمان را از سر و صدا و فعالیت زندگی عمومی جدا می‌کرد (ویلر و گلمبک» ۱۳۷۴: ۹و۱۷۷). از سوی دیگر در دین مبین اسلام تأکید ویژه‌ای بر راز و نیاز در فضای باز وجود دارد» به نحوی که بخشی از مهم ترین عبادات و اعمال واجب يا مستحب در فضای باز انجام می گیرد. و از آنجا که مدارس تیموری غمذتا بدغلوم شیمی اختصاصن دافنته: توجهمعمارآن بداخکام.و اخادیت بیشن از پیش بو در تعالیم اسلامی:رابظه اسان و ظبیعت مورد تاکن قرار گرفته است. از دیدگاه این تعالیم» قرابتی خاص بین انسان و طبیعت وجود دارد (رحمت نیا و حیاتی» ۳:۱۳۹۷ و ۳). در دوره تیموری شاهد حیاط چهار ایوانی و اتاق‌های نشیمنی با دو طبقه در میان آن‌ها هستیم. در مدارس دوره صفوی حیاط بزرگ‌تر و در جهت فراهم آوردن محیطی مطلونت:پرایع*طلائیه,ارتباط بیشت زا بعناصر"ظبیعی دیده می‌شود. شکل چهارباغ مدرسه میرزا جعفر و عباسقلی خان وجود دارد. حوض‌های مدارس دو دوره» در مقایسه با باغچه‌ها از اشکال متنوع‌تری برخوردار بوده‌اند. باغچه در اکثر مدارس تیموری دیده می‌شود: که طرح غالب در آن‌ها همچون آنمونه‌های موردی این پژوهش» باغچه‌های چهار بخشی در صحن مدرسه است. فضای مطلوب و باز و استفاده از عناصر طبیعی به طور محدود در مدارس غیائیه و دودر استفاده شده و در برخی موارد مانند مدرسه بالاسر شاهد عدم بهره‌گیری از عناصر طبیعی در فضای حیاط هستیم. جدول ۶. سازماندهی و نسبت مساحت حیاط در مدارس انتخابی دوره تیموری و صفوی نام مدرسه مدرسه غیائیه مدرسه بالاسر مدرسه دودر مدرسه پریزاد حیاط نسبت ۵ درصد ۵ درصد ۶ درصد ۵ درصد حجره یکی از شاخص‌ترین عناصر فضایی یک مدرسه است که مهم‌ترین نقش را در تکوین شکل نهایی فضای کالبدی آن بر عهده دارد (سلطان‌زاده» ۱۳۷۸: ۱۳۷) و شکل آن به اهمیت مدرسه در سطح سیاسی و نیز جایگاه مذهبی در ساختار قدرت وابسته است. در دوره تیموری» حجره‌ها به صورت پراکنده در مدارس پریزاد و بالاسر و همچنین با تعداد بیشتر و ابعاد بزرگتر در مدارس غیائیه و دودر وجود دارند. تعداد حجره در هر مدرسه با توجه به شرایط اقلیمی و مسائلی نظیر فاصله از شهر و محل سکونت طلاب» متغیر بوده. به طول مثال در مدرسه بالاسر ۲۵ حجره» دودر ۳۲ حجره» پریزاد ۲۷ حجره و غیائیه ۳۲ حجره وجود دارد. این کیفیت و وسعت فضایی در مدارس صفوی به اوج می‌رسد؛ به عنوان مثال در مدرسه عباسقلی خان تعداد ۱۰۴ و در مدرسه میرزا از لحاظ کیفیت فضایی نیز اتاق‌ها و حجره‌های مدارس تیموری متفاوت بودند. حجره‌های مدرسه دودر و برخی از حجره‌های مدرسه پریزاد دارای پستو بودند. در مدارس تیموری گاهی اوقات پستوها دو ظبقه بوده اند. قسمت پایین آن برای اثاث‌های اضافی و طبقه بالای آن محل دنجی هم برای استراحت هم.برای مطالعه و هم بای آنور گرفتن بوده است. حجره‌های مدارس صفوی نیز دارای پستو هستند. دسترسی به حجره‌های طبقه بالا از طریق دالان‌های احداث شده پشت حجره‌ها صورت می‌گیرد. به همین دلیل در اکثر مدارس صفوی» پستو از حجره‌های این مدارس حذف شده است (تصویر ۱). در مدرسه عباسقلی خان این ارتباط از طریق راهروهای دو طرف آیوان‌ها و حجره‌ها امکان‌پذیر می‌شد. پستو در طبقه اول این مدرسه حذف شده و دالان در پشت حجره‌ها جایگزین شدند. همچنین حجره‌های مدرسه میرزا جعفر بجز در جبهه جنوبی» فاقد پستو هستند. تصویر ۱. نمایش دسترسی به حجره‌ها در مدارس تیموری و ضنفوی. سمت راست مدرسه دودر و سمت چپ مدرسه عباسقلی خان. تصویر ۲. بررسی سازماندهی فضاهای آموزشی در مدارس انتخابی دوره تیموری. به ترتیب از راست به چپ» مدرسه غیائیهه مدرسه پریزاده مدرسه بالاسر نشریه علمی معماری اقلیم گرم و خشکک. سال دهم شماره پانزدهم» بهار و تابستان ۱۴۰۱ تأثیر سیاست‌های آموزشی بر کالید معماری مدارس دور اسلامی نمونه موردی: مدارس .... تصویر ۳. بررسی سازماندهی فضاهای آموزشی در مدارس انتخابی دوره صفوی. سمت راست مدرسه عباس‌قلی خان و سمت چپ مدرسه میرزا جعفر. راهنمای تصویر: فضاهای نارنجی پررنگ به عنوان فضاهای اصلی آموزش و ایوان‌ها حجره مدرسان و حیاط به عنوان فضاهای ثانویه آموزش کف حجره‌ها بالاتر از سطح حیاط مرکزی در نظر گرفته شده و حجره‌ها عمدتا دارای طاقچه هایی برای نهادن کتاب و وسایل بودند. از دیگر ویژگی حجره‌ها وجود ایوانچه یا رواق در مقابل آن‌ها است که در تمامی حجره‌های روبه حیاط دیده می‌شود. با توجه به این که همه مدارس تیموری و صفوی انتخابی این پژوهش در دوطبقه ساخته شده‌اند» در دوره تیموری ارتباط حجره‌های طبقه فوقانی از طریق ایوانچه‌های جلوی حجره‌ها و دالان رو به حیاط میسر شده است (سمیعی و همکاران» ۱۳۹۲: ۷۱). با وجود اینکه بعد از دوره سلجوقی مدارس مستقل به وجود آمدند؛ اما نخستین مکانی که در سده‌های نخستین اسلامی به منظور آموزش مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ مسجد بود. به دلیل آموزش دینی مدارس» پیوند مسجد و مدرسه به گونه‌های مختلف شکل می‌گیرد و بحث مسجد-مدرسه در معماری اسلامی مطرح می‌شود (وثیق و قدردان قراملکی» ۱۳۹۵: ۵۱). تمامی مدارس مورد مطالعه در این پژوهش دارای مسجد و یا حداقل قسمتی به غنوان فضای نیایشی بوده‌اند (تصویر ۴ و ۵). در مدرسه غیائیه و دودر چهار گنبدخانه در چهار کنج بنا دیده می‌شود. گنبدخانه‌های مدرسه دودر با دو ارتفاع متفاوت در کنج‌های بنا قرار دارند (تصویر ۶). ایوان شمالی در مدرسه بالاسر جهت نمازخانه و برگزاری مراسم مذهبی مورد استفاده قرار گرفته‌است. برخی منابع (برنارد اوکین» ۷ ۴۶۲) احتمال نمازخانه بودن گنبدخانه‌های مدرسه پریزاد را می‌دهند که دیوار قبله آن‌ها هم بسته بود. ایوان شمالی حیاط مدرسه عباسقی خان روبه‌روی ایوان ورودی» به‌عنوان مسجد تابستانی استفاده می‌شود. در مدرسه غیائیه خرگرد» یکی از این دو گنبد خانه دارای کار کرد نیایشی با قبله‌ای نه چندان دقیق.است که این دو گنبد خانه مستقیم به بیرون راه دارند ولی دسترسی به تصویر ۴. بررسی سازماندهی فضاهای نیایشی در مدارس انتخابی دوره تیموری» به ترتیب از راست به چپ» مدرسه غیائیه, مدرسه پریزاد» مدرسه بالاسر تصویر ۵. بررسی سازماندهی فضاهای نیایشی در مدارس انتخابی دوره صفوی. سمت راست مدرسه عباسقلی خان و سمت چپ مدرسه میرزا جعفر, راهنمای تصویر: فضاهای آبی ای تیره به عنوان فضاهای عبادی اصلی و فضاهای آبی روشن به عنوان فضاهای عبادی ثانویه تصویر ۶ نمودار جایگیری چهارگنبدخانه در چهارگوشه بنا. افزایش تعداد گنبدخانه در مدارس تیموری (دو گنبدخانه با ارتفاع زیاد و دو گنبدخانه با خیز در مقاله حاضر چهار مسجد-مدرسه از دوره تیموری و دو مسجد-مدرسه :از صفوی بررسی شدند. در نگاه اول به نظر می‌رسد ممجد-مدرنه‌ها در زمان‌ها و مکان‌های متفاورت۱ ۶ # ونم ثابل درک والولام هیلخت شده‌اند. باوجود این که نظم کلی و فراگیری بین زمان و مکان ساخت مسجد- مدرسه‌ها وجود ندارد» اما بادقت بیشتر در اطلاعات بیان شده نکات تأمل برانگیزی در مورد زمان و مکان و شیوه ساخت این مسجد-مدرسه‌ها قابل توجه است. به‌طورمثال مدرسه غیائیه خرگرد دارای سه عدد ورودی که ورودی اصلی مستقیما به هشتی و سپس به فضای نیایشی و اصحن راه پیدا می‌کند؛ از طرفی» دو ورودی دیگر اين بنا مستقیما به بخش نیایشی متصل می‌شوند. مدرسه غیائیه خرگرد چهار گنبدخانه در چهار کنج بنا دارد که دو گنیدخانه دو سوی ایوان ورودی بزرگتر و متمایزتر است. یکی از اين دو گنبدخانه دارای قبله است و کارکرد نیایشی دارد. این دو گنبدخانه به بیرون بنا راه دارند ولی دسترسی به آن‌ها تنها از درون هشتی ورودی ممکن است؛ بنابراین به گونه‌ای جداسازی میان فضای نیایشی و آموزشی در تصویر ۷ گنبدهای چهارگانه در بنای تیموری مدرسه غیائیه و مدرسه دودر مشهد. مربوط به دوره تیموری با چهار گنبدخانه. مأخذ: (حاجی قاسمی ۱۳۷۹) به‌طورکلی در مدارس سنتی» حجره‌ها بخش اقامتی و حوزه خصوصی مدرسه‌اند که زندگی طلاب در آن‌ها سپری می‌شده و گاهی کار کرد آموزشی نیز داشته‌است. برای مثال سیاست‌های بکارگرفته شده در دوره تیموری در رابطه با گسترش و ترویج دانش» باعث شد که طلاب از نقاط دور جهت فراگیری علم به خراسان سفر کنند و در حجره‌ها اقامت گزینند. از این رو با توجه به زمان زیادی که در حجره سپری می‌شد باید شرایط مطلوب را برای طلاب فراهم می‌کردند. ترویج علم که در دوره صفوی به‌طور گسترده‌تری صورت گرفت باعث شد تا حجره‌ها در ابعاد و کیفیت بالاتر ساخته شوند و از آنجا که تعداد طلاب در مدارس صفوی بیشتر بوده نشريه غلمی معماری اقلیم گرم و خشکه, سال همع شمارهپانژ هم بهار بو تابسقان ۱۳۴۹۷ تأثیر سیاست‌های آموزشی بر کالید معماری مدارس دور اسلامی نمونه موردی: مدارس .... برخی از حجره‌های مدارس صفوی پستو و طاقچه‌هایی برای نهادن وسایل تعبیه شد که امکان برقراری نظم در حجره فراهم شود. که البته برخی از حجره‌های مدارس تیموری نیز دارای پستو بودند. فضای حجره توسط ایوانچه از حیاط جدا می‌شود و در عین حال ارتباط میان محل استقرار طلاب و فضای باز حفظ می‌شد که این عامل مهمی برای جلوگیری از مزاحمت را از سوی سایر افراد و حفظ حریم شخصی طلاب بود. حضور حجره‌ها در مجاورت یکدیگر نیز باعث بالابردن روابط اجتماعی طلاب و ارتقای امر آموزش می‌شده است؛ این امر در مدارس تیموری و صفوی مشترک بوده است. عناصر مختلف مانند کار» درس» استراحت و تفریح در یک مجموعه صورت می‌گرفتند که تمرکز بر امر آموزش و ایجاد حس مسئولیت در محیط آموزشی و رشد همه جانبه در ابعاد مختلف از جمله این پیامدهای مثبت این غمل بود. خجره‌های مدارس صفوی: از طریق دالاق پشت حجره‌های طبعه.همکف, با حجره‌های طبقه فوقانی در ارتباط بودند و در مدارس تیموری این ارتباط از طریق دالان رو به حیاط صورت گرفته‌است. وجود حجره‌ها و استقرار طلاب در مدرسه حاکی از آموزش و پرورش همزمان در مدارس تیموری و صفوی است. امر آموزش در مدارس صفوی به‌طور گسترده ادامه پیدا کرد و از آنجایی مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی کشور اعلام شد سیاست حاکمان صفوی در ترویج آن باعث آموزش همگانی علوم شیعه در مدارس گردید. آموزش همگانی در مدارس این دوره, باعث دگرگونی الگوی مدارس صفوی و درنتیجه گسترش ابعاد مدارس» افزایش تعداد و کیفیت حجره‌ها و مدرس‌ها توجه به حیاط مدارس به عنوان عنصر حیات بخش مدرسه تغییر در دستگاه ورودی ارتباط با شهر و عرصه عمومی و ارتباط مدرسه با فضای نیایشی شد. همچنین از دیگر عوامل همگانی شدن آموزش» می‌توان به گسترش مدارس در محلات و ارتقا سطح دانش عمومی اشاره داشت. بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که مدارس صفوی برخلاف مداس تیموری که کارکرد خصوصی داشتند» کاربری عمومی داشته‌اند. به عنوان مثال در مدرسه عباسقلی خان» هرچند فضای مدرس از فضای مسجد جدا بود. اما صحن به عنوان فضای مشترکی جهت بهره‌بردن مردم و طلاب بود. (وئیق و قراملکی» ۱۳۹۵: ۴۴). معماری مدارس از ابتدا تاکنون جهت پاسخگویی به مفهوم آموزش» براساس مقتضیاتی همچون نظام آموزشی» تحولات سیاسی و اجتماعی تغییر کرده است. در هردو دوره» مهمترین دگرگونی‌ها در ساختار مدارس» درجهت رفاه طلاب و پاسخ به نیازهای آن‌ها بوده است. سیاست آموزش همگانی نسبت به امر یادگیری علوم شیعی در مدارس تیموری عاملی شد تا مدارس در فعالیت‌های اجتماعی نقش اساسی پیدا کنند؛ به همین منظور در این دوره» مدرسه غیائیه خرگرد به منظور دسترسی آسان مردم به مدرسه چند ورودی تعبیه شده است. در دوره صفوی نیز» مدارس رویکرد عمومی‌تری داشتند و باتوجه به تلاش حکومت در تبلیغ و ترویج دین» مدرسه با ابعاد بزرگتر و کیفیت بهتر ساخته شد. حجره‌ها در مدارس تیموری توسط رواق و ایوانچه با حجره‌های طبقه بالا در ارتباط بودند ولی در مدارس صفوی» فضای حجره‌ها بزرگتر و دلبازتر ساخته شد و ارتباط بین دوطبقه به‌وسیله دالان پشت حجره‌ها صورت گرفت. اهمیت فضای نیایشی درهر دو دوره مشهود بود. در مدرسه دودر مشهد و مدرسه غیائیه چهار گنبدخانه در چهارکنج بنا ساخته شده است که در مدرسه غیائیه یکی از این گنبدخانه‌ها کارکرد آموزشی دارد. فضای عبادی» گاه به صورت جداگانه مثل مذرسه عباسقلی خان و گاه ذر ایوان‌ها مثل مدرسه شیر کظور ذاشت. سیاگظ‌های أموزقی در عصر قیموری که باعق شد طالبان علم از مناطق دور دست برای فراگیری علوم به این دیار سفر کنند. و از آنجایی که آموزش از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار بود, کالبد معماری مدارس نیز انعطاف‌پذیرتر شد. بنابراین از حیاط ایوانچه‌ها ایوان‌ها و برخی از حجره‌های طبقه همکف نیز به عنوان فضای آموزشی و مباحثه درسی استفاده شد. به همین منظور حیاطها و ایوان‌های بزرگ و حجره‌های متنوع گاهی پستودار (مانند مدرسه دودر و پریزاد)» و ایوانچه و دالان جلو حجره شکل گرفت. مدارس صفوی از لحاظ نحوه آرایش فضایی سیر تکاملی داشتند و الگوی این مدارس با توجه به دوره پیشین خود به تکامل فضایی چشم‌گیری دست یافته‌است. برخی ویژگی‌های کالبدی و فضایی مدارس دو دور تیموی و صفوی در جدول ۷ گردآوری شده است. جدول ۷. ویژگی‌های مدارس تیموری و صفوی منتخب با توجه به موّلفه‌های حاصل از پژوهش علمی معماری اقلیم گرم و خشکک. سال دهم شماره پانزدهم» بهار و تابستان ۱۴۰۱ تأثیر سیاست‌های آموزشی بر کالید معماری مدارس دور اسلامی نمونه موردی: مدارس .... -انراهیمی::اليه (۱۳۹۹). بررسی معمازی ذوردی تیمورس آ(با تاکید برمسناجن,وستارس): فصلتانه رهیافتفرهنگ ذیی.ا(۴): ۱۵۹-۱۳۷ - الهیاری» فریدون؛ فیاض انوش, ابوالحسن و گودرزی» معصومه. (۱۳۹۴). نهضت توسعه نهادهای آموزشی در دوره تیموری و نقش سلاطین و خواتین در پیشبرد آن. نشریه پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام» ۱۷(۹)» ۴۶-۱۹ - اوکین» برنارد. (۱۹۸۷). معماری تیموری در خراسان. ترجمه علی آخفریی. (۱۳۸۶). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی. - بخشی استاده موسی‌الرضا و رضایی» رمضان. (۱۳۹۳). نقش مدارس عصر صفویه در گسترش تشیع دوازده امامی. نشریه ادیان و عرفان. - بلر شیلا و جاناتان ام بلوم. (۱۹۹۵) . هنر و معماری اسلامی. ترجمه اردشیر اشراقی. (۱۳۸۱) . تهران: سروش. - بمانیان» محمدرضا مومنی»کورش و سلطان‌زاده» حسین. (۱۳۹۲). بررسی تطبیقی ویژگی‌های طرح معماری مسجد-مدرسه‌های دوره - پیرنیا محمدکریم. (۱۳۸۴). آشنایی با معماری اسلامی ایران. تهران: نشر سروش دانش. - تاکستن و دیگران. (۱۳۸۴). تیموریان. ترجمه یعقوب آژند. تهران: مولی. - حیاتی» حامد و بهداروند» مهسا. (۱۳۹۹). مقایسه تطبیقی چگونگی ارتباط میان فضای آموزشی و نیایشی در مسجد مدرسه های دوره تیموری و صفوی. نشریه فناوری آموزش. ()» -. 10.22061/16[.2021.6685.2433 :06 - حیاتی» حامد؛ رحمت نیا علی رضا و نصیرپور مهدی: (۱۳۹۸). گونه شناسی معماری مدارس سنتی با تاکید بر تاثیر سیاست‌های آموزشی. - حیاتی» حامد و غلامی» فاطمه. (۱۳۹۸). مفهوم آموزش و تأثیر آن "در معماری مسجد مدرسه های دوره قاجار. نشریه علمی- پژوهشی - رحمت‌نيا علی‌رضا و حیاتی» حامد. (۱۳۹۷). حیات در حیاط خانه های سنتی قاجاریه (نمونه موردی: خانه های سنتی بهبهان). نخستین همایش شهر ایرانی-اسلامی. پژوهشکدهه فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی» تهران. - سلطان‌زاده» حسین. (۱۳۸۷). مدارس در معماری ایران (دوره اسلامی). زیرنظر محمدیوسف کیانی. تهران: سمت. - سمیع‌آذر» علیرضا. (۱۳۷۶). تاریخ تحولات مدارس ,در ایران. تهران: سازمان نوسازی توسعه و تجهیز مدارس کشور. - سمیعی» امیر؛ خدابخشی» سحر و بمانیان» محمد رضا. (۱۳۹۳). بررسی تطبیقی سیر تحول ساختار و نقش مایه‌های مدارس دوره‌های تیموری و صفوی شهر مشهد. نشریه پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان» (۷): ۷۴-۶۱ - طباطبایی» محمد حسین. (۱۳۶۳). تفسیر المیزان. ترجم هی محمد باقر موسوی همدانی. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجا - علاقمند سپیده» صالحی» سعید و مظفر فرهنگ. (۱۳۹۶). مطالعه تطبیقی معماری و محتوای مدارس ایران از دوره سنتی تا نوین. - فاضل» محمود. (۱۳۵۰). مدارس قدیم مشهد. مدرسه میرزا جعفر. وحید (۹٩): ۱۷۷۷-۱۷۷۳ - کسایی» نورالله. (۱۳۷۴). مدارس نظامیه و تأثیرات علمی و اجتماعی آنها. تهران: امیر کبیر. - کیانی» محمد یوسف. (۱۳۸۹). معماری ایران دوره اسلامی. تهران: سمت. - گدار آندره. (۱۹۹۲). آثار ایران. ترجمه ابوالحسن سروقد مقدم. (۱۳۶۶). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی. - متدین» حشمت‌اله و آهنگری, محبوبه. (۱۳۹۵). بازاندیشی در کیفیت ارتباط مدرسه و شهر بر پایه تحلیل اجتماع پذیری مدارس دوره تیموری تا ابتدای قرن چهاردهم. نشریه هنرهای زیبا ۴(۲۱)» ۸۶-۷۵ - محسنی» منصوره. (۱۳۹۸). روند دگرگونی‌های کالبدی مدارس ایران: از دوره سلجوقی تا دور قاجار (از قرن پنجم تا چهاردهم هجری - ملازاده کاظم. (۱۳۸۱) دایره‌المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی (مدارس و بناهای مذهبی). تهران: سوره مهر. - منتظم القائم» اصغر. ( ۱۳۸۳). نقش ایرانیان در بنیان مدارس و دانشگاه های اسلامی, پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی» پرتال - موسوی,» سید مرتضی. (۱۳۷۳). مدارس نظامیه» نخستین مراکز آموزش عالی در اسلام. فصلنامه مصباح» (۱۱)» ۸۳-۱۰۲ - مهدوی نژاده محمد جواد» قاسم پور آبادی» محمد حسین و محمدلوی شبستری,» آیسا. (۱۳۹۱). گونه‌شناسی مسجد -مدرسه های دور - نوائی» عبدالحسین و غفاری‌فرد عباسقلی. (۱۳۹۲). تاریخ تحولات سیاسی» اجتماعی» اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره صفویه. تهران: - وثیق» بهزاد و قدردان قراملکی» رضا. (۱۳۹۵). مفهوم آموزش و تأثیر آن درمعماری مدارس اسلامی (مقایسه‌ی تطبیقی مدارس سلجوقی - ویلبر دونالده گلمبک» لیزا. (۱۹۹۸). معماری تیموری در ایران و توران. ترجمه کرامت‌الله افسر. (۱۳۷۴). تهران: سازمان میراث فرهنگی - هوشیاری» محمد مهدی.» پورنادری» حسین و فرشته نژاده سید مرتضی. (۱۳۹۲). گونه شناسی مسجد مدرسه در معماری اسلامی ایران بررسی چگوتگی ارتباط میان فضای آنوزشی و نبایشی. فصلنایه مکلامیگ سمل ی آظلان. ۳(۱ ۵۴-۳۷۲ - هیلن براند رابرت. (۱۹۹۴) . معماری اسلامی» ترجمه ایرج اعتصام. (۱۳۹۰) . تهران: سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران. نشریه علمی معماری اقلیم گرم و خشک. سال دهم شماره پانزدهم» بهار و تابستان ۱۴۰۱ 93-5 :(10)15 ,2022 +ع هنک 6 هسنمک5 عهستل) بو فص 110۳ جز عسعانحا ۸ 1 موه انا ۸۶ عط) 00 کعلن‌زا۳ (مد 3۵۵0 اه اد سا 126 5 10 30گد؟ 200 وزس ۲ اه 5۵ ععد0 ۸ +عاممف؟5 001 ,018( ۵۶ آ0ازد 7۵0۷۳ معسنهعانطجه ۵۶ 0۳0169507 خصهاعزدک۸ -1 ,۸10۷827 ,ط۳:0۵10 7عاع 77 1۵۶ عا ها عصا ۸0۳60 ماصعلند 3۸ -2 ذاقناجه ملقتتغآنه ۵ 006 #ععصقطل عقط 1 1.وماعنط صعنصع۳ عط) که حدم خصعنگنصوزد ۵ 66 عقط صمنق۵۵ ۳۵ عط 0صه کلامخعم ۲و ععصعط 156 بفمخعم لمعخماعنط یه عصنست کصمناتوصی لععخناه‌م فصه ,هنود 5ععصقل لهعزوتطام ۶ 1۵110۵۵ 6۳۵ لماع فصه کعحونصطا ندسهعنطجه ۶و خصعصم 0010 6 ۵ 7۵13160 دز کقط ومع صعنع ه دز حاعو مره نامه صه هط کعتممم عنط] عاه‌مطا5 آهماعنط 1 ۲5طعع1 دسا عانطا مه عطا اند درد قدمنای ده عط ۵۶ عناوم عط 110 مصعاکری نهدمنه مه 0 ۵ط9* دز صمتادعو نع عطا وصه مطجع عنطا و عزمما عطز دز فاممطعی یکمک هد وس آهمزتطام فصه نسم عانطجه عطا ۳ عمط کمفعناوم آهدمناع0ه مزیدگدک فصه وسصن7 عطا ۵نه ماه -6 0469001 عز م18 عطا مصمنا10[مه عاعل ۶و عمط 1۵ ۵328111 ۵ عععطا صز عاممطع5 ۵۶ 12065 عطا 7 عصمل عز وه عط1 ,عندوتعصه هاعل ۶و عصع صز عنام معا صن-لی خماعنط عز خز فصه ,لمع تاهمه 8- ۳۲۵101 0صه ,عصنف خصعص0ل ,تمصع هاقل ۷0۳۵ صهمطنا مفمطاعص کنعتاهسه نمعزعماو م0 7 ,عم سنا عطا معاکده عاممطی فنجکد5 گم صمنامبه عطا عصنصعاعل ما +۵۳06 13 ک[1۵۵0 ۰ عکق 6 0۳ 00۳6 که منامصتصعجه آمعز دام دهع اجه 41 2 520 عقط 65و10 [ممطل5 عطا ۵۶ امدممصصناد لممصعصت که خصمصه عطا خقط مد ععصعزبه 1۳5۵ ۶ ۲۵۲20۲ 156 .130005 +عطاه جصقص فص #مطاعص وصنغولندط ووناهدو مکصمعصعصنل [ممطک عطا 0 1ع8 از ۷اطتم ک02ک۳62 تفص عطا گم عده کز قنط1 عم مان که معنانامم کصعتا بوط ۵غمص‌اگه ه۳۷۵ جمناهم 00 65 لهعز وحم 156 +کلومخعم خصعمعققنل صز ف۵ععصعطل (ممطک ۶و امععصم عطا فص کعفنناوم ندنام 50065 ,کعاتلهدو کصصمل مصه 3/202 ,کدوزعمعصنل که حاعاد ,کاهمطل5 ۵۶ کاعدعه خصع گنل 0ع 3 م از ۶0261 دعنط ۳ عصتستل 6۳۵ صه که 60۲۵ کز ومع وزیمگه‌ک 156 عم وه مععصه هه کم مطه5 وعصادا80 ,680ع03 حلعع۶م۳ عطا صز فعصمتصعص م۸ کعسط سای هو وصه آمعنخنامم 6 صز ع0هص ۵۲۵ کعوصهیش 5 860 قطل ۷6۲۵ کلمم 5 عطا ,امعم کنطا 1 بصصناق 0 ۵۶ 0[عنز2 عطا <۵ عع دح اکصز ۵۶ ۵۹ #مخعم عنطا ,1 600۵05 عناطاام کق خاعباد 5ماق؟ 00 0ععقط نامه ۶و ععصقا دمص عطا ععزعقطاصحه ۵ +0۳06 40 2 ک[م ما5 که دمن حدم عطا وگ مصعاکرک نمدمناع 60 ون هکدک عطا هصه مصمناصعانه عنام 67 2 ,ط00ن00ه 15 بوعجه فصه +ع ماه ۳ا0ط حز ۵عصععطاه ۵5 ععقعمصز هه باه وصه ,امعم عنطا صز ۰ ملهگد5 صز 10۳۵۵ ۵۳۵ ععهمد لمتصعازیهد فصه لمدمناقاه ونلموحطونط ۵۶ 3۳6۲ 5001 6۷6237 اعمصله وهه وی عط معلجه کعففنامم کبامزهناه۲ ۵۵ مومع سنا عطا ۵ فعحعمصم 0ص له 21 2۳62 0۳267 2 326 201 ون جع۷ع کلممطک وزیحکه5 عصم5 معصمل ج فص حعجه عم 2 0هط 06005 01 جح ک[م ملک صز کععصقعل عطغ 26۵۶ دم کق۳۳ زقس عط وحت تاک 16 بحعق مه تقد ناه 60 صه 0هط 6۰ 1۵۴ 50266 0۳26 هه لمدمنای 0 ملماصعمزده+ 16 طوتععل ع+مص ‏ 0۳006 ۵ ۷۵5 43 5312710 م6۲ 10 ماممطک5 معه عنط ۸ مصصنا۳۵۵ :۵۳۵۶۵رع1۳

تعلیم و تربیت از دیر باز در ایران جایگاه ویژه ای داشته است؛ و بنا به شرایط فرهنگی و هنری، اجتماعی و سیاسی هر دوره تاریخی، نمود و ظهور خاص خود را پیدا کرده است. با تغییر دوره های تاریخی و با پیشرفت فنون معماری و تغییر شیوه های معماری، تغییرات کالبدی در مدارس دوره های تاریخی رخ داد. رویکرد آموزشی در هر دوره به نظام آموزشی و فضاهای متناسب با آن در ارتباط است. در واقع چگونگی تأثیر سیاست های نظام آموزشی بر عناصر معماری مدارس تیموری و صفوی مسأله این تحقیق است. لذا، پرسش اصلی پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که سیاست های آموزشی تیموری و صفوی چه تأثیری بر عناصر کالبدی معماری مدارس این دو دوره داشته است. روش گردآوری اطلاعات پژوهش، به لحاظ نوع نتایج توصیفی-تحلیلی و به لحاظ رهیافت تاریخی-تفسیری است که به شیوه تحلیل گونه شناختی و با شیوه گردآوری داده کتابخانه ای (اسنادی) و با ابزار نقشه خوانی، سندخوانی و فیش برداری انجام شده است. معماری مدارس منتخب این دو دوره از منظر کالبدی بررسی شد تا روند تحولات مدارس صفوی پس از دوره تیموری مشخص شود. یافته های تحقیق نشان می دهد که میزان پشتیبانی مالی بانیان بر ابعاد و اندازه ها و بسیاری از عوامل دیگر مانند شیوه ساخت مدارس تأثیر بسزایی داشته است. مفهوم آموزش در هردوره با توجه به سیاست های حاکم در کشور تغییراتی داشته که این تغییرات بر سیاست آموزشی و مفهوم مدارس و در نتیجه در کالبد و معماری مدارس تیموری و صفوی اثر گذاشته است؛از جمله تأثیرات سیاست های آموزشی بر کالبد مدارس دوره تیموری می توان به گسترش ابعاد مدارس، کیفیت حجره ها و مدرس ها، تأمین محل اقامت طلاب، تغییرات دستگاه ورودی اشاره کرد. این مسئله در دوره صفوی به دلیل عمومی تر شدن رویکرد مدارس تأثیر دوچندان داشت و ابعاد و کیفیت فضایی مدارس را متأثر کرد. عمده ترین دگرگونی ها در دو دوره، پاسخ به تأمین فضای اقامتی، آموزشی و نیایشی مطلوب تر بوده است.

448780

متفاوت خواهد بود. همچنین [(مشتق!ل) )2 + <(ل2))7 مشتق] با (مشتق!ل) 1 برابر نیست و این به کارگیری دو عملگر با ترتیب عکس است. علت درستی عبارت اول, قاعده‌ی مشتق گیری از یک حاصلضرب است. این واقعیت که دو عملگر (مکان ذره) و مشتق [تکانه‌ی ذره] تعویض‌پذیر نیستند. نتایج بسیار بزرگی را برای مکانیک کوانتومی به همراه داشت و این واقعیت.را به ما گوشزد کرد که مکان و تکانه‌ی ذره نمی‌توانند یک جا با دقت بالا تعیین شوند. ,این همان ,موضوقی بود که در کوانتوم به روابط عدم. قطعیت مشور شد و گذر رت گرد ین موکوشار سیستم‌های کوانتومی قابل هم‌چنین این مساله در آزمایشات دیگری مانند آزمایش دو شکاف و برای ذرات دیگری غیر از الکترون مانند فوتون‌های نور نیز صادق صورت پذیرفت که در تمامی این آزمایش‌ها نتایج حاصل شده موید دیدگاه عدم قطعیت بود. همین مساله به تنهایی کافی بود تا منجر به احساس نیاز برای یک اصلاح کلی در گمان از دنیای فیزیک شود. [۳۶ ۴۴ قلستقه و کلام اسلامی: سال پنجاه و سوم شماره دوم پاییز و زسیتان ۱۳۹۹ آن‌چه باید مورد تامل و دقت قرار گیرد. تفسیرهای گوناگونی است که فیزیک‌دانان از اصل عدم‌قطعیت هایزنبرگ بیان داشته و دلایلی برای اثبات آن مطرح کرده‌اند. در این مقاله به بررسی دو تفسیر مشهور یعنی تفسیر هایزنبرگ و بوهمی می‌پردازيم. پس از آن‌که هایزنبرگ روابط عدم قطعیت را مطرح کرد مورد استقبال فیزیک‌دانان قرار گرفت. چرا که پیش از علنی شدن این مساله در زمان پلانک زمزمه‌های این اصل مطرح شده. اما به مرحله‌ی اثبات نرسیده بود. مکتب کینهاگ با قبول اصل عدم قطعیت به عنوان یکی از داعیه‌داران اصلی اين نگرش مطرح شد. هرچند در گذر زمان» تا حدودی این نگرش تعدیل شد. اما همچنان موضوع عدم قطعیت را به عنوان یک رکن اصلی در نظریات و پژوهش‌های خود اعمال می‌کنند. [۳۱. ص ۶۰] هایزنبرگ معتقد بود که عدم تعیّنادرا خود اطبیّعت است و هستی‌های زیر اتمی الکترونی اصولا مغایر با واقع متغارف ما هستند:.اقانون علیّت" چنین بیان می‌دارد که "اگر حال را عینا بشناسیم می‌توانیم. آینده را پیش‌گویی, کنیم" و این یک فرض ثادرست است نه: ننیجه حاطامهرن ۹ آوویرسی وقایویط ی ۹ واقم: شناخت: حال به طور کامل ممکن نیست چرا که کل مشاهده اصرفا قسمتی از دایره‌ی کامل امکانات آینده است. همچنین این یک پندار اشتباهی است که گمان می‌شود در پس ماهیت آماری نظریه‌ی کوانتومی. حتما یک دنیای واقعی نهفته که در آن قوانین علّی معتبر است» و از آن‌جا که تمامی آزمایش‌ها محکوم به قوانین کوانتوم هستند و قانون علیت با ظهور کوانتوم و قوانین آن مدوم مشود [ ۵ ی ۸ ۱۱ ۲172198 ,38 63 0 ,46] بور از جمله فیزیک‌دانانی بود که با این طرز تفکر موافق بود. او معتقد بود باید تغییرات اساسی در طرز نگرش به موضوع و مساله‌ی علیت صورت پذیرد. تذکر این نکته لازم است که اکثر فیزیکدانان پس از بور به تبعیت از او و بدون توجه به بحث‌های تعبیری و فلسفی و با تکیه بر پوزیتویسم و ابزارانگاری و آموزش فرمالیسم ریاضی نظریه کوانتم را پشتوانه صحت تلقی بور دانسته‌اند. [۰۱۵ ص ۱۷] بورن نیز فیزیک‌دان مطرح دیگری بود که بی‌اساس بودن علیت را مطرح کرده و بیان داشته که قانون علیت تنها یک جمله‌ی شرطی است که با "اگر" آغاز شده است و کشفیات جدید اثبات کرده که این "اگر" اصلا مبنای محکمی ندارد و عملا در یکسری بررسی و تحلیل نگرش حکمت متعالیه و فیزیک کوانتوم از مساله‌ی علیت و عدم قطعیت با محوریت آرا هایزنبرگ و بوهم ۳۵ از آزمایش‌ها نقض می‌شود. او معتقد بود قانون علیت یک قانون پوچ و توخالی است. باید توجه داشت که مسیير انتخابی فیزیک‌دانان در این موضوع.» یک دیدگاه عملیات‌گرایانه بود که چون در تحلیلات با مباحث هستی‌شناسانه تلفیق شده دچار به همین منظور فیزک‌دانان پس از بیان نظریه‌ی عدم قطعیت سعی در پیدا کردن مسیری داشتند تا بتوانند مبانی فیزیک جدید را با اصولی هم‌چون اصل علیت که بارها و بارها آن را تجربه کرده و حتی بدون آن قادر به بیان استدلالی جهت رد تعیّن نشدند. وفق دهند. همچنین فیزیک‌دانان و فیلسوفانی بودند که در ابتدای امر موافق ایده‌ی عدم قطعیت بودند اما پس از گذر زمان از این ایده فاصله گرفته و بیان داشتند که زیر سوال رفتن موجبیت مطرح شده در فیزیک کلاسیک. نباید موجب انکار اصل علیت شود. از منظر فیزیکدانی چون انیشتن» نتایج آماری نظریه‌ی کوانتوم هرچند صحیح است. اما با یافتن عناصری پنهان می‌توان به اماورا آمار گذر کرد و به نظریه‌ای موجبیتی رسید. همچنین این نظریه با تفسیر کینهاگی فاقد هرگونه تصوری از جهان است و همین هنری استپ که خود یکی از بزرگان نظریه‌ی کوانتوم محسوب می‌شود. معتقد است که این برداشت و تفسیر کینهاگی در صورتی قابل قبول است که ما فرض کنیم که نظریه‌ی کوانتوم آخرین و کامل‌ترین نظریه است. درحالی که این مدعا از نظر علمی قابل دیوید بوهم به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین نظریه‌پردازان تئوری متغیرهای نهفته و متاثر از دیدگاه و نظریات انیشتن» تفسیری متفاوت از مکتب کپنهاگ مطرح کرد و در آن از چیزی با عنوان متغیر پنهان نام برد. او در کتاب خود چنین بیان کرد که نوع نگاه علم به مساله‌ی علیت بسیار محدود است و اغلب معلول‌ها را معمولا دارای یک یا چند علت می‌پندارند. درحالی‌که یک معلول شاید خیلی بیش از حد تصور علت داشته باشد. او معتتد: بوق که آقلب: آوقات بسیاری از این غلل بر که ستجر په معلول, خاصبی, شنده است یک سیستم در هر زمان با یک تابع موج و با مواضع و سرعت‌های تمام ذرات توصیف ۴۶ قلستقه و کلام اسلامی: سال پنجاه و سوم شماره دوم پاییز و زسیتان ۱۳۹۹ می‌شود و برای یافتن حالت بعدی سیستم ابتدا لازم است معادله‌ی شرودینگر حل شود و سپس به‌وسیله آن تابع موج در زمان‌های بعد به‌دست آید. به کمک این تابع موج می- توان «نیروی کوانتومی» را محاسبه کرد. این نیرو به دیگر نیروهای کلاسیکی در سیستم مثلا نیروهای حاصل از بارهای الکتریکی و غیره اضافه شده و سپس مسیرهای ذره به روش کلاسیکی رایج با قوانین حرکت نیوتن محاسبه می‌شوند. نیروی کوانتومی به روشی انتخاب می‌شود که با پیش‌بینی‌های همیشگی نظریه‌ی کوانتومی توافق کامل داشته باشد. [0166 ,37؛ ۰۳۱ ص ۶۱۶۱ ۰۲۸ ص ۱۱۳] با این بیان» نیروی کوانتومی باید اثرهای تداخل را تقلید کند. یعنی رفتار عجیب ذره که شامل آگاهی از شرایط حاضر در آزمایش است بهایی است که نظریه‌ی عدم قطعیت در این مثال باید بپردازد. در این حالت ذرات دوباره واقعی شده‌اند» درست همانند فیزیک کلاسیک. مثلا در آزمایش دو شکاف ذره‌ای که از شکاف بالا تراگسیل می‌کند گویی می‌داند که شکاف پایینی باز است یا نه.این اطلاع از نیروی کوانتومی ناشی می‌شود که ظاهرا می‌تواند بر روی فاصله‌های به دلخواه بزرگ عمل کند. در این نظریه ذراتی که به سد می‌رسند.» یکسان نیستند. آن‌ها متغیرهای دیگری علاوه بر سرعت‌هایشان دارند و در اصل مقادیر متغیرهای مزبور سرنوشت هر ذره را موقع رسیدن به سد تعیین می‌کند. به‌عبارت‌دیگر نیازی به فروپاشی جبرگرایی نیست. جنبه‌ی احتمالی, به دلیل نا گاهی ما از این مقاذیر ایجاد می‌شود. [۶. ص ۲۲۳و ۱۰۷] بنابراین» اگرچه همه می‌پذیرند که بسیاری از مفاهیم در نظریه کلاسیک نیوتنی و ماکسول در برخی دامته‌ها کاملا اشتباه است آو نظریه کوانتوم و نسبیت: برای مقابله با بسیاری از پدیده های فیزیکی شناخته شده مورد نیاز است. هنوز توافقی در مورد آن‌چه که نظریه بنیادی در مورد تبیین واحد از چگونگی ذره و موج بودن الکترون‌ها وجود ندارد که بتواند نسبیت و نظریه کوانتوم را ,متحد کرده و تمام پدیده‌های فیزیکی شناخته شده را در یک روش منسجم و یکپارچه توصیف کند. [ 15 0 ,42] برای انسان که دارای استعداد فکر کردن است. مهم‌ترین عاملی که او را در مجرای تفکر می‌اندازد. همانا ادراک اصل کلی علت و معلول است که با این تعبیر بیان می‌شود: «هر حادثه علتی دارد» و در اثر همین ادراک است که مفهوم چرا برای ذهن انسان پدیدار بررسی و تحلیل نگرش حکمت متعالیه و فیزیک کوانتوم از مساله‌ی علیت و عدم قطعیت با محوریت آرا هایزنبرگ و بوهم اه می‌شود و اگر ذهن ادراک کلی از علیت و معلولیت نمی‌داشت چنین مفهومی در ذهنش این مساله توجه فیلسوفان را از زمان یونان باستان تا کنون و در نشئه و نحله‌های- های مختلف فلسفی, از جمله فلسفه اسلامی, به خود معطوف داشته و کماکان به عنوان یکی از کلیدی‌ترین و محوری‌ترین مباحث فلسفه‌ی علم مورد توجه و مداقه است و هر در طرز نگرش تفکر فلسفه‌ی اسلامی, علیت و معلولیت از عوارض عامه‌ی وجود است و وجود بدون آن‌که صبغه‌ی طبیعی» ریاضی» اخلاقی و یا منطقی را به خود بگیرد معروض اين حکم واقع می‌شود و با آن‌که از اصل علیت در همه‌ی علوم استفاده می‌گردد. اما در هیچ‌یک از علوم جزئی طبیعی, منطقی و مانند آن نمی‌توان به بحث از شاید بهتر باشد برای بررسی دقیق‌تر مکتب کپنهاگی و تفسیر بوهم نگاهی دقیق به معنای علیت» معنایی مفهومی است و از سنخ ماهیت نیست. علیت به دلیل آن‌که ماهیت نیست» جنس فصل و عرض عام و خاص ندارد و تعریف به حد و رسم نمی‌شود و هر تعریفی که برای آنت ذکر شود. تحلیل به مفهوم یا لوازم آن است. [۰۱۱ ۱۵۱ و ۱۵۲] حکیم سبزواری در متن منظومه علیت را بدین صورت معنا می‌کند: ان الذ ی الشی4النه افتقرا فعلّه و الشی معلولا پری یعنی آن‌چه که بدان شی محتاج است علت. و شی‌ای که نیازمند است معلول این مطلب اصلی اولی و: بدیهی؛ است. طبق مبانی فلسفه اسلامی برای آن‌که موضوعی به عنوان اصل اولی و پایه قرار گیرد باید دارای چارچوب مشخص استدلالی باشد و چنین نیست که یک مساله را به راحتی بدیهی و اولیه بدانیم به‌گونه‌ای که در طول تاریخ فلسفه اسلامی با وسواس و دقت خاصی حکم به پایه و بدیهی بودن امری ۴۸ قلستقه و کلام اسلامی: سال پنجاه و سوم شماره دوم پاییز و زسیتان ۱۳۹۹ ۳-۱-۲. تبیین و بررسی دو فرع اساسی از اصل علیت ضرورت بالقیاس علت نسبت به معلول و ضرورت بالقیاس معلول نسبت به علت از قضابای, تخلیلی, است: و نباز به استدلای ندارده زیرا لت و معلول هو موم ,متتضایف هستند و تعقل هر یک از دو مفهوم متضایف همراه با تعقل دیگری است؛ و به همین دلیل هر یک از آن دو در تحلیل مفهومی همراه با دیگری بوده و در قیاس با آن؛ اگر علت تامه. یعنی با جمیع «ما یتوقف علیه»» وجود معلول پدید آید. معلول نیز واجب است که پدید آید؛ چراکه اگر به اولویت پدید آید. به این معنی که وجود معلول با علت تامه به حد وجوب و ضرورت نرسد» به تحقیق نقیض مقتضی علت تامه در حال اولویت ممکن خواهد بود. که اگر ممکن نباشد پس مقتضی علّت واجبی است که نقیضش محال است. بنابراین چه در حالتتساوی و چه مرجوحیتی که به حد وجوب نرسیده» ترجح بلامرجح لازم می‌آید که عقلا محال است. [۵» ص۳۸] به عبارت دیگر و به صورت خلاصه "ضرورت بالقیاس علت" یعنی اگر,معلول موجود باشد ضرورتا علت آن نیز موجود خواهد بود و "ضرورت بالقیاس معلول" یعنی اگر علت تامه موجود باشد. مشابه همین رابطه‌ای که میان وجود علت تامه و معلول برقرار است. میان عدم‌های این دو نیز برقرار است و محال است علت تامه‌ی شیئی موجود باشد اما آن شی معدوم باشد و اگر علت تامه معدوم.باشد. ضرورتا معلول آن نیز معدوم خواهد بود. این اصل را اصل امتناع بالقیاس علّی و معلولی گویند و البته ضرورت بالقیاس علت نسبت به معلول و معلول نسبت به علت. مربوط به مفهوم علیت و معلولیت نیست. بلکه مربوط به ذات بنابراین اگر ضرورت علّی و معلولی صحیح نباشد. در حال اجتماع جمیع شرائط و مقدمات و اجزا.علل یک چیز نمی‌توان انتظار قطعی آن چیز را داشت و به غبارت دیگر وجود جمیع مقدمات ذهنی یک دلیل در ذهن با عدم آن در ذهن یکی می‌گردد. که بررسی و تحلیل نگرش حکمت متعالیه و فیزیک کوانتوم از مساله‌ی علیت و عدم قطعیت با محوریت آرا هایزنبرگ و بوهم ۳۹ ان قاعده یعنی لزوم متاسبت و سنخیت میان علت و معلول از قواعدی است که قابل خذشه و انکار نمی‌باشد. همان‌طور که اصل قاعده علیت و معلولیت در موجودات عالم قابل انکار نیست و از امور مسلم است. زیرا معلول از رشحات و پرتویی از علت خود است و به قول فلاسفه معلول ظل علت است و ظل با ذی‌الظل باید تناسب و سنخیت داشته باشد. به‌عبارت دیگر قاعده سنخیت یعنی آن‌که به حکم ضرورت طبیعی و منطقی لازم است میان علت و معلول تناسب و سنخیت باشد یعنی حرارت علت حرارت و برودت علت برودت است نه بالعکس و چنین نیست که هر چیزی علت چیزی دیگر باشد. [۰۱۸ ج۳. ص۹۰۱] سر مطلب. آن است که معلول, تجلی و ظهور و صورت علت و مظهر کمالات و مجلای ضقات اغلت می‌باشه.بین هر قلت و معلول ,خاص. یتح متاسبت :ذاتیه موجود. است که همین مناسبت» سبب ظهور و تجلی علت به صورت معلول و یا به لسان اهل برهان به مناسبت همین مناسبت ذاتیه معلول خاص .از علت خاص صادر می‌شود و علت خاص در معلول مخصوص و متشخص»:اثر.می‌گذارد و گر این"مناسیتو سنخیت نباشد. لزوم صدور کل شی عن کل شی را درسیتی *دارد: [ ۰۱ ص ۶۹۴۲۶ ۰۳۳ ج ۰۲ ص ۱۸۲] به عبارت: دیگر این دوحاقطل بکاواشگه: بهگونهاب ار ند که اگر از این دو فرع تخلف شود اصل علیت به تنهایی برای توضیج نظام.جهان کافی نخواهد بود. [۳۳, چع صص ۶۵۳-۶۵۱] در نهایظباگارکند نحا۵ ار ماه وفروعات آن مستلزم انکار: ۱. وجود هم‌بستگی بین پدیده‌ها؛ ۲. پیش بینی حوادث؛ ۳. وجود قوانین کلی در جهان؛ در ابتدا باید نگاهی کوتاه به امتناع ترجح بلامرجح داشت. تا بتوان مقایسه‌ی بهتری میان آن و قضیه‌ی علیت انجام داد. مضمون اصل امتناع ترجح بلامرجح به قرار ذیل است: اگر برای شیثی مانند ۸ در اوضاع احوالی مانند نج هیچ‌یک از حالاتی مانند ,8 و ده و... از دیگری راجح نباشد محال است در همین اوضاع و احوال بدون دخالت شیئی غیر از ۸ و به اصطلاح بدون دخالت مرجح, یکی از این حالات برای ۸ رجحان یابد. به اتفاق آرا اندیشمندان, این اصل بدیهی است و اثبات‌ناپذیر چراکه هر استدلالی برای اثبات این اصل, مستلزم دور یا مصادره به مطلوب خواهد بود. [۰۱۰ ج۰۷ ص ۶۳۵۰ ۰۱۹ چ ۲ ص۱۳۹ ۰۹ج ۰۱ ص ۴۸۱؛ ۰۲۶ صص ۹۵ و ۹۶] ۴۰ قلستقه و کلام اسلامی: سال پنجاه و سوم شماره دوم پاییز و زسیتان ۱۳۹۹ اما پرسشی که در این‌جا وجود پدید می‌آید. آن است که آیا اصل ترجح بلامرجح همان قضیه‌ی علیت نیست؟ پاسخ به این پرسش منفی است؛ چراکه این اصل از سه الف) در قضیه‌ی علیت تساوی نسبت شی فقط با دو معنا وجود و عدم [چه در ذات و چه در صفات] لحاظ می‌شود و برپایه‌ی این نیازمندی حکم به نیازمندی به علت داده می‌شود. اما در اصل امتناع ترجح بلامرجح جایز است تساوی شی با بیش از دومعنا لحاظ شود و برپایه‌ی این تساوی حکم به نیازمندی به مرجح شود. پا ذر قضینی غلیت: دور مسنایی کذ نسبت شی, با آن‌ها بکسان است: تقیض یکدیگرند و منحصر در وجود و عدم. چه در علیت ذوات و چه در علیت صفات؛ اما در اصل ترجح بلامرجح به هر معنای دیگری غیر از وجود و عدم هم می‌تواند ناظر باشد. اگر بخواهیم شاهد مثالی بیاوریم چنین است که بگوییم: چون جسم ذاتا با سفیدی, زردی؛ سبزی و... نسبتی یکسان دارد. در اتصاف به هر یک:از این اوصاف نیازمند مرجحی است. ج) قضیه‌ی علیت فقط با نسبت امکان عام [لاضرورت وعدم تعین] سروکار دارد. اما در اصل امتناع ترجح بلامرجح هر نسبت دیگری مانند وجود و عدم ممکن است مطرح باید چنین تقریر کرد که قضیه‌ی علیت بیان حالت خاصی از اصل امتناع ترجح بلامرجح است. نه قضیه‌ای منتج از آن» که به اصطلاح به این اصل فرو می‌کاهد و هر قضیه‌ای که به قضیه‌ی دیگری فروکاهد. در بداهت و نظری بودن تابع همان قضیه است. نکته‌ی مهمی که در این باب باید مورد توجه قرار گیرد. آن است که آیا قضیه‌ی علیت یک امز بدیهی و بی‌نیاز از ایبالنا سا ار افالممرز/ افناهه, به شمار آید و آن را اصلل علیت» بنامیم و یا نظری و نیازمند اثبات است و در قلمرو مسائل فلسفه قرار دارد و باید با جست‌وجو و بررسی آثار صدرالمتالهین به این نتیجه می‌رسیم که ملاصدرا در تبیین قضیه‌ی علیت اصلا به هستی آن نپرداخته‌است و مستقیم به سراغ چیستی و اقسام. آن رفته چراکه معتقد است استدلال بر اثبات علیت مبتنی بر خود علیت است و در نتیجه صحبت از هستی علیت و اقامه‌ی برهان بر وجود آن مصادره‌ی به مطلوب بررسی و تحلیل نگرش حکمت متعالیه و فیزیک کوانتوم از مساله‌ی علیت و عدم قطعیت با محوریت آرا هایزنبرگ و بوهم ۳۱ استد آو فر لت سوم آسفار ارسه :فر بیان این مساله چفین, بیان, ذاشته: او آذا ثبنت مسأله العله و المعلول صح البحث و ان ارتفعت ارتفع مجال البحث و مع القدره العبثیه لجزافیه لا یبقی للباحث کلام و لا یثبت معها معقول أصلا». [۲۰. ج۳. ص ۱۶۳] همچنین» همان‌گونه که قضیه‌ی علیت را نمی‌توان اثبات کرد راهی برای انکار و ستدلال بر غیرواقعی بودن آن نیز وجود ندارد؛ و هرگونه استدلالی بر غیرواقعی بودن و یا پیش‌فرض بودن و تحمیلی بودن این قضیه در تفسیر جهان خارج و یا تقلیدی بودن آن نسبت به فرهنگ‌ها و باورهای قومی و اجتماعی مبتنی بر استفاده از همان اصل ست. در نتیجه راهی برای اثبات و یا ابطال آن نیست و نظیر اصل واقعیت و ضرورت از زمره‌ی اصول اولی و در نتیجه بدیهی است. [۰۱۰ ج۷» ص۳۲۱] با وجود اين؛ برخی از ندیشمندان قضیه‌ی علیث:را قابل اثبات داسته‌اند و مسیر اثبات آن را از طریق اثبات اصل آمتتاغ توجح بلامرجح,ذانستهانن, [۹ 1 چظ صص ۹۳۵ - ۱۳۹] آما قلامه طباطبایی چنین دیدگاهی را نمی‌پذیرد و این قضیه را غیرقابل؛اثبات. انکار و یا حتی شک می‌داند. همچنین از دیدگاه فیلسوفان» در هر استدلالی میان مقدمات و نتیجه‌ی آن رابطه‌ی علیت برقرار است. [۴» ص۶۶].درنتیجه هر استدلالی .بر اثبات صّدق يا کذب قضیه‌ی علیت به کار رود مبتنی بر به‌کارگیری قضیه علیت خواهد بود که این دور است و باطل و چون تمی‌توان زاهی برای انجات آراوااط, ب ارام لته انباک‌ناپدیر خواهد بود. بنابراین قضیه‌ی علیت نه یک قانون که نیازمند به اثبات باشد. بلکه یک اصل اولی بدیهی است که در صورت اثبات یا رد آن نیازمند استفاده از خود این قضیه هستیم. موضوع مهم دیگری که برای ارزیابی در اين پژوهش نیاز است. مساله‌ی تفاوت و تفکیک علت حقیقی از علت اعدادی است. دراتعریف علت معد آورده‌اند: آن‌چه در فراهم آوران زمینه پیدایش معلول موئر است. ولی وجود معلول وابستگی حقیقی و جدایی‌ناپذیر به آن ندارد [۰۲۰ ج۲. ص۲۱۳ ۲۰ چ۹. ص۶۹ ۲۰ ج۴. ص۹؛ ۲۳ ج۲. ص ۹۲۶۷ ۲۹ این تعریف از علت‌های معد با تعریفی که از علت در اصل علیت بیان می‌شود. متفاوت است. هرچند که در ابتدای امر شامل تعریف علت که هرچیزی که وجود معلول ۴۲ قلستقه و کلام اسلامی: سال پنجاه و سوم شماره دوم پاییز و زسیتان ۱۳۹۹ متوقف بر آن است. می‌شود. اما به نظر می‌رسد واژه‌ی "توقف" که نقش حد وسط را در تعریف دارد. در این دو مقدمه به یک معنا تب صدرالمتالهین در مورد علل معد معتقد است که آن‌ها علل بالعرضند نه بالات و در «.. بل نها معدات من جهه تسببها و علل بالعرض لا بالذات» [۲۰. ج۲. ص۲۱۳؛ همچنین علل معد. اموری تدریجی و زمانی هستند و اموری دفعی» آنی و یا مجموع آنات نیستند و همچون سایر علل, علل معده نیز به همراه وجود شرایط و رفع موانع حاصل می‌شود. هم‌چنین معلول نسبت به علت اعدادی ضرورت بالقیاس ندارد و بین ملق امدادی, با لول یز رورت تیاس انیسگاه بچرا کد بطق معد ری نهر سلول نمی‌گذارد و تنها وسیله انتقال اثر به آن است. [۰۱۰ ج۷. صص ۳۸۷ و ۳۸۸] ۱-۴-۲ اصل علیت ناظر به علل حقیقی و تامه نه علل اعدادی علتی که در اصل علیت از آن طحبت.شده و به عنوان یکی از ارکان این قضیه بیان می‌شود: ناظر به مطلق علت رو ای نیست بلم ریا به علت تامه است: برای بررسی این مساله باید به سه نکته توجه کرد: الف] بیان شد. که اصل غلیت: بیارارحالت چام ز ال امتنام ترجح بلامرجج است. ب] واژه‌ی «علت» به کار رفته در این قضیه به معنای نوع خاصی از مرجح» یعنی ج] مرجح وجود يا عدم.شی, جز» علت تامه‌ی وجود پا عدم آشی نیست؛ چرا که چیزی مرجح نمی‌شود مگر آن‌که یکی از طرفین را زائل کند و چون معلول, ممکن بالذات است: و لاضرورت, ذانلر گیل با #هطلوهرا/ نط فرایش ضرورت تداره و با علت ناقصه نیز این لاضرورت به یکی از طرفین سوق پیدا نخواهد کرد. بنابراین در بیان اصل علیت باید گفت که هر ممکن بالذاتی برای موجود يا معدوم بودن به علتی تبازینت است کهتامیاشد,وستصوه از علقا بیان فه:ذ ر اصل علینت فلت تلید" است. ۲- هر چیزی که وجود معلول بر آن متوقف باشد علت حقیقی معلول است. (کبری) بررسی و تحلیل نگرش حکمت متعالیه و فیزیک کوانتوم از مساله‌ی علیت و عدم قطعیت با محوریت آرا هایزنبرگ و بوهم ۳۳ اگر بخواهیم با نگاهی فلسفی, مجموعه‌ای از دلایل را در راستای رد مبانی فکری فیزیک‌دانان کپنهاگی مبنی بر انکار اصل علیت و تبیین آرا بوهم بیان کنیم» به موارد علیت یک اصل بدیهی است که انکارش مستلزم تناقض است. فیزیک کوانتوم علمی برحسب منطق احتمالات است که مبتنی بر اصل علیت است و نفی علیت تم اصل علیت و جمیع فروعات منشعبه از آن. اصولی است واقعی و نفس الامری» و مسققل از قهن و ادراکاقاها است: [1 یگ ۳ صض۲۳۲و ۲۳۳] له برخی معتقدند که قضیه علیت حداکثر یک فرضیه است. اما چنان‌چه فرضیه هم باشد یک فرضیه‌ای اساسی است. زیرا هم‌چون اصل موضوعی است که استعمال هر فرضیه‌ی دیگر را درباره‌ی پژوهش‌های علمی موجه می‌کند و به آن معنا حتی اگر بخواهیم همچون برخی از فیلسوفان قانون علیت را قابل اثبات بدانیم» اما از آن‌جا که این فیلسوفان این اقانون. را به اصل بدیهی ترجح بلامرجح برمی گردانند. باز در ادعای ما خللی ایجاد نکرده و با یک واسطه به امری بدیهی له اصل علیت از شوّون واقعیت مطلق"است و اختصاضی به ماده و روابط مادی ندارد و تحقیق در آن‌ها از ,حوزه علوم جزئی خارج است و صرفا باید به‌عنوان اصل موضوع» در علوّم جزئی مورد استفاده قرار گیرند.[ ۲۱ ج۳, صص ۲۳۲ و ۲۳۳] للم فیزیک‌دانان قضیه‌ی علیت را به‌عنوان یک قانون تجربی تلقی کرده‌اند و چون آن‌چه مورد تجربه واقع می‌شود از سنخ ماده است. ناچار قانون علیت را منحصر به مواد و اجسام دانسته‌اند. در حالی که علیت با شعب آن از قوانین فلسفی خالس,است و فقط .با اسول فلسفی سی‌توان ذر مقام تفی پا آثبات: آن بز آمن:[ ۳۳ ۴۱۴ قلستقه و کلام اسلامی: سال پنجاه و سوم شماره دوم پاییز و زسیتان ۱۳۹۹ جی ص۶۸۳] ابن‌سینا در الهیات شفا» بر محسوس نبودن اصل علیت تصریح کرده و بر این نکته تاکید دارد که با حس تنها می‌توان دو شی را در کنار یکدیگر دید و یا تعاقب آن دو را به کمک حس درک کرد. صرف تعاقب و یا قذامی,قناقب: یز اسل, ملیت لیستهسلیلت ریط ضروری مان دوشنی لستابو زین ضرورت هرگز با حس ادراک نمی‌شود. [ ۰۲ ص۸؛ ۰۱۰ ج۷» صص۳۱۹ و ۳۲۰] له دقت در عملکرد فیزیک‌دانان بیان‌گر آن است که متاسفانه انکار اصل علیت برخاسته از عدم وجود تصور دقیقی از اصل علیت. و نبود توجه لازم به فروعات آن و تفکیک آن از اصل علیت است که همین مساله باعث ایجاد تصورات اشتباه با بررسی دیدگاه برخی از فیزیک‌دانان این نتیجه حاصل می‌شود که عده‌ای از آن‌ها در مصادیق علیت.دچار شک شده‌اند. نه در؛اصل«علیت. بورن معتقد است که این‌که فیزیک جدید علیّت را طرد کرده» بی اغتبار است» چرا که اگر به طور کل حذف شود. کاووش‌های آنان جز مهمل نخواهد بود.[101 0 ,44] ۴-۳. علیت ناظر به علل حقیقی و تامه است نه علل اعدادی یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل انکار اصل علیت» خلط علت حقیقی و تامه با علت اعدادی است. تفکیک این دو نوع علت امکان‌پذیر نیست مگر با دید و بینش فلسفی و دقیق. ویزژگی‌ها و شرایط علت حقیقی با علت مجازی متفاوت است. با یکی گرفتن این دو علت دانشمندان» حکم به انفکاک علت از معلول داده و در بین علت اعدادی و معلول اضرورت«علی و معلولی از سنخی که در گذشته بیان شد وجود ندارد. [۰۱۰ ج۷» ص۳۸۸] و قابل انفکاک از معلول است. در این علت‌ها وجود معلول نه تنها به وجود بالفعل آنها توقف ندارد بلکه مشروط به عدم آن‌هاست. لکن عدم پس از آن که موجود بوده‌اند. آن‌ها استعداد و قوّه تحقق معلول را افزون می‌کنند. بدیهی است که قوه معلول با فعلیت آن, قابل اجتماع نیست. [۲۴. جچ۲. صص ۱۴۰ و ۶۱۴۱ ۲۱ ج۳. ص۱۴۶ ۲۱ ج۴. ص۳۴ ۲۲ بررسی و تحلیل نگرش حکمت متعالیه و فیزیک کوانتوم از مساله‌ی علیت و عدم قطعیت با محوریت آرا هایزنبرگ و بوهم ۳۵ له برای ارزیابی بهتره لازم است استدلال هایزنبرگ را به شکل قیاس منطقی بیان ۱. موقعیت و سرعت حرکت یک میکرو ذره را نمی‌توان هم‌زمان و به دقت تعیین نمود و بنابراین» حالت اولیه آن را مشخص کرد. (صغری) ۲ اگر حالت یک نظام (سیستم) در یک لحظه معین زمان معلوم باشد در آن ۳ حالت آتی یک ذره را نمی‌توان تعیین کرد. (نتیجه) به عبارت دیگر: «قانون علّیّت. حرکات میکرو ذرات را در بر نمی گیرد». اگر قضیه‌ی علیت و متفرعات آن کذب باشد. ترتب استدلال و نتایج فیزیکدانان, که در بالا تقریر شد. مبنی بر عدم وجود علیت هیچ ضرورتی نخواهد داشت و مانند آن است که چنین دلیل عقلی و محکمی وجوذ ندارد که روابط عدم قطعیت» منحصر در تعبیر و تفسیر آن توسط هایزنبرگ محصور شود. جهان با شناسایی جهان فرق دارد. [۰۱۲ ص ۴۶۵] جرارد توفت معتقد است که معقول‌ترین فرض آن است که با توجه به تجربیات گذشته در راستای پیشرفت علم» نهایتا روزی خواهد رسید که اين احتمالات و پیش‌بینی به کلی حذف شده و نظریه‌ای کامل شکل گیرد. [15 - 014 , 45] این‌که انتخاب‌هایی که در آزمایشات کوانتومی شکل می‌گیرد بدون منشا است چیزی غیر از اعتراف به جهل و نداشتن اطلاعات کافی نیست. [0216 ,43] بسیاری از اظهارنظرهای ‏ هایزنبرگ و اهمفکرانش به قول خود آن‌ها اظهارنظرهای ذوقی است و در نتیجه از نظر علمی و فلسفی التزام‌آور نیست. له در تعبیر کپنهاگی یک مفالظه‌ی آنناسی صورت گرقته و آن تغییر از یک موضع کاملا عملیات‌گرایانه به یک موضع هستی‌شناسانه است و همین امر منجر به ورود فیزیک در حیطه‌ای است که از اساس در دامنه‌ی تحقیقات و اطلاعات آن ل آن‌چه مورد غفلت واقع شده آن است که قضیه‌ی علیت در جایی می‌تواند قلستقه و کلام اسلامی: سال پنجاه و سوم شماره دوم پاییز و زسیتان ۱۳۹۹ راهنمای فیزیک واقع شودکه دانشمند بتواند به کمک آن از وضع مشهود. پیش بشی‌های اقطس تمایسی البق پر بیتی اقطی خنگایی مجمبر لست #پنمیم مقدماتی که زمینه‌ی قطعی آینده را تشکیل می‌دهند. تحت مشاهده و محاسبه درآیند و اگر جمیع مقدمات قابل محاسبه نباشد امکان پیش‌بینی آن نیز از بین می‌رود. آن‌چه مسلم است این است که دانشمندان فیزیک جدید.» نتوانسته‌اند وضع درون اتم‌ها را به‌گونه‌ای محاسبه کنند که بتوانند پیش‌بینی‌های قطعی نمایند و درست است که امر دائر است بین اين‌که دانش امروز در این زمینه قاصر باشد و نتوانسته باشد جمیع عوامل دخیل را تحت محاسبه در آورد و یا اين‌که در واقع و نفس‌|لامر حوادث رابطه‌ای زنجیری نداشته باشند و قضیه‌ی علیت صحیح نباشد. ولی بدیهی است که هیچ دلیلی در کار نیست که دانش امروز آخرین حد را طی کرذهو جمیع قوامل را شتاخته باشد. [ ۸ج من ۲۲] له استفاده از آمار برای فهم طبیعت متکی بر یک اصل متعالی مقدم بر تجربه است. در واقع اعتماد به قانون اعداد بزرگ تنها در صورتی میسر است که فرض کنیم علیت محض بر تمامی شانس‌ها حاکم است و لذا بعضی فیلسوفان گفته‌اند که احتمال تنها در یک جهان قانونمند معنی‌داز است؛ و الا در بی‌نظمی» هیچ قانونی حکمفرما نیست. مناحه شوت می ده دختی حساب: اختقالات, بر از نظر فلاسفه صدفه و اتفاق, و به تعبیری دیگر تصادف» به هیچ وجه وجود ندارد و آن‌چه بشر [ را به نام تصادف می‌نامد. واقعا از نوع تصادف نیست و با سایر علل و معلولات و مقدمات او نتایچ» کوچکترین تفاوتی از لحاظ ماهیّت از آن‌جا که بوهم در تفسیر خود از روابط عدم قطعیت نگاه کلی و فلسفی را لحاظ کرده و سخن از امری با عنوان "متغیر پنهان" آورده» شاید بتوان گفت قدمی به واقعیت نزدیک شده است. چرا که این متغیر پنهان به عنوان عملی بررسی و تحلیل نگرش حکمت متعالیه و فیزیک کوانتوم از مساله‌ی علیت و عدم قطعیت با محوریت آرا هایزنبرگ و بوهم ۳۷ که می‌توان به آن عنوان یک علل ناقصه ناشناخته را نیز اطلاق کرد. با این بیان تفسیر او که بیان‌کننده وجود یک پتانسیل کوانتومی ناشناخته است و هنوز دارای نقاط تاریک بسیاری است که شاید در آینده و با پیشرفت علم بشر بدان دست یابد. قدم بزرگی در جهت عدم محصور نشدن فکر فیزیک‌دانان در تعابیر کپنهاگ است. مشکلی که در دو قرن متمادی بر اثر حاکمیت مطلق فیزیک نیوتن بر افکار فیزیک‌دانان ایجاد شده بود. اما باید توجه داشت که از آن‌جا که وی درصدد بود تا این متغییر پنهان را حتما و الزاما به امری فیزیکی برگرداند در شاکله‌ی هندسی منظومه‌ی فکری خود در برخی موارد دچار مشکل شد و در باید چنین قلمداد کرد که طبیعت بسیار پیچیده‌تر از آن است که بتوان با تعداد معدودی از مشاهدات حالت یک دستگاه فیزیکی را تعیین کرد هرچند که در عمل مجبور به قبول مرن شامدات معدرشو هاچ علوم تجربی هستیم و شاید همین امر است که نمی‌توان درااین حیطه هیچ‌گاه حکمی کلی صادر کرد یا در مورد مسائل کلی عالم قطع به پقین سخن گفت. به نظر می‌رسد که تضاد مفهومی بین, پندار به فرض ۹۹ آلگتی9 یا گر اقم به عنوان اين‌که ایک ذره میکروسکوپی باشد با پندار به این‌که یک موج باشد. به عنوان یکی از مسائل پایه‌ی نظریه‌ی کوانتوم نیاز به واکاوی بیشتری دارد. نظریه‌ی کوانتومی فیزیک را از قظعیت او اموحبیت خبرقایل العطافه‌انکانیک کلاسیک بلیهارهاند. وق نسبق به دیدگاه کلاسیکی» دریک جهان کوانتومی جای زیادی برای گنجاندن عقیده‌هایی نظیر اختیار وجود داشته باشد. بنابراین عدم توافق قوانین آماری در مورد حالات خصوصی مربوط به این نیست که قانون علیت کار نمی‌کند. بلکه از آن جهت است که ملاحظات و مشاهدات ما آن اندازه دقیق نیست که بتواند قانون علیت را در مورد هر حالت. به‌معرض آزمایش قرار دهد. اگر برای ما این امکان فراهم بود که حرکت انفرادی هر ملکول را در دهلیز پیچ در پیچ حادثه مطالعه کنیم آن وقت می‌فهميديم که قانون علیت برای هر حالت خصوصی نیز تمام و درست کار ۴۸ قلستقه و کلام اسلامی: سال پنجاه و سوم شماره دوم پاییز و زسیتان ۱۳۹۹ موضوع فلسفه‌ی اولی موجود بماهوموجود است. از اين رو مسائلی که در آن به اثبات می‌رسد شامل تمام مراتب هستی می‌شود و هیچ شیثی از اشیا و هیچ مرتبه‌ای از مراتب عالم وجود از زیر چتر مسائل فلسفی بیرون نیست. همچنین روش تحقیق در فلسفه‌ی اولی روش برهانی است نه تجربی لذا قوانین آن استثناپذیر نیست و نمی‌توان هیچ موردی را یافت که مشمول موضوع فلسفه باشد اما از اصول و قواعد فلسفی مبرا باشد. برخلاف قوانین موجود در علوم تجربی که استثناپذیر است: دانشمندان علوم طبیعی نمی‌تواند ادا کند که بحث روابط عدم قطعیت ناظر بر رد اصل علیت. که به عنوان مساله‌ای پذیرفته شده در حیطه‌ی عالم میکروسکوپی است و پافشاری تعدادی از فیزیک‌دانان مشهور مبنی بر مسلم دانستن این روابط و تاکید بر این مطلب که عدم قطعیت نه بر اثر جهل و یا کمبود آمکانات, بلکه چز ذأت درا ت#بنباد ی آستی‌مطاله‌ای خالی از پشتوانهی عقلی محکم است: اغامل اضلی انکاراسل‌هاسگ توا اگ«ذانشمنهان یا ناشی از قدم تعمق کافی بر اصل علیت و ارکان آن ایا.خلط اصل آعلیت با فروعات منشعب شده‌ی از آن» با جایگزینی علل اعدادی به جای اغلل حقیقی و در نهایت خلط مسائل عمل‌گرایانه با هستی- شناسی است. بهترین راه‌کار تا پیشرفت بیشتر علم بر برای آأسخ به سوالات مجهول در کوانتوم» استفاده از کلمه "عدم رل بو جاک کرت #۷ 1 آشتیانی. سیدجلال‌الدین, (۱۳۸۱ش)» شرح بر زاد المسافر چاپ سوم قم» دفتر تبلیغات اسلامی ۲1 اس امیر. (۱۳۹۳(ش)» درهم تنیدگی های کوانتومی | ار پزتزین پکاینده در فیزیک» ترجمه محمدحسین ذوفقاری و حسین زمانی فر اصفهان» انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان. [۳] ابن‌سینا حسین بن عبدالله, (۱۴۰۴ه)»الاهیات (شفا)» به تصحیح سعید زاید قم» مکتبه آیه الله المرعشی. [۴اس (۳۶۱اش) فن ای ین رجاه مح ما فووی» تهران: امی رکبیز. ۵1 استرآبادی, محمدتقی, (۱۳۵۸ش)» فصوص‌الحکم» به کوشش محمد تقی دانش پژوه» تهران» دانشگاه تهران. 1 اسکوانرز وی ۷/۶9 لاسرا زمجهای کرانکوی تمس کسال ای سب سفوبی»تسران: [۷1] پلانک. ماکس, (۱۳۴۷ش)» علم به کجا می‌رود؟» با مقدمه‌ای از آلبرت انیشتین» ترجمه احمد آرام» 7 تالبوت,مایگل,(1۳۹۶) جهان,خولوگرافیک, ترجمه داربوزش مهرجویی: چاب چهل وغانم تهسرآن؛ بررسی و تحلیل نگرش حکمت متعالیه و فیزیک کوانتوم از مساله‌ی علیت و عدم قطعیت با محوریت آرا هایزنبرگ و بوهم ۳۹ ٩] تفتازانی» سعدالدین (۱۴۰۹ه)» شرح المقاصد. مقدمه و تحقیق و تعلیق از دکتر عبد الرحمن جوادی‌آملی عبدالله (۱۳۸۶ش)» رحیق مختوم تنظیم و تدوین حمید پارسانیا جلد هفتم» چاپ 0۱ (۱۳۸۷ش) فلسفه‌ی صدرا دو جلد. تحقیق و تنظیم محمدکاظم بادیا قم. ۲۳] جعفری تبریزی» محمدتقی, (۱۳۹۲ش)» بررسی افکار دیوید هیوم و برتراند راسل,» تهران» موسسه ۳] حیدری» کمال, (۱۳۸۴ش)» دروس فی الحکمه المتعالیه. دو جلد قم. دار فراقد للطباعه و النشر. ۴ دیویس» پل. سی. وی» بتس. دیویداس, (۱۳۷۸ش)» مکانیک کوانتوم» ترجمه دکتر رسول ۵] رحیمیان سعید. (۱۳۷۴ش)» فصلنامه کیهان انديشه. فیزیک و فلسفه (۱)» شماره ۶۳ آذر و ۷ سبزواری, ملاهادی, (۱۳۶۹ش)» شرح المنظومه؛ پنج جلد» تهران, نشر ناب. ۸] سجادی, سیدجفر (۳۷۳ آش )ماک لا ۷ هو سا چاب سوم. تشران, انتشارات ۹] شریف جرجانی. میرسیدعلی, (۱۳۲۵ه» شرح مواقف قاضی عضدالدین ایجی, به تصحیح بدر سد‌رالستالهین: محمد بن ابزاهی ۳7 الواله انگ هی اسگار السقلیه آلاریسه::۹ چلد: ۱] طباطبایی» محمد حسین, (۱۳۶۴ش»» اصول فلسفه و روش رثالیسم» پنج جلد. چاپ دوم تهران» صدرا ۷۲| سس (۱۳۸۷ش)» ترجمه و شرح نهایه الحکمه. ترجمه علی شیروانی, سه جلد. چاپ ۳ (۱۳۸۸ش) (41 ترجمه و شرح بدایه الخکمه, ۴ جلد چاپ یازدهم» قم بوستان کتاب. ۴ :(۱۳۸۸ش) (ب) فلوغ که لی جل 4 اقا وسسه بوستان کتاب. ۵ عارفی, عباس, (۱۳۸۹)» بدیهی و نقش,آن در معرفت‌شناسی,» قم» موسسه‌ی آموزشی و پژوهشی ۶] عبودیت. عبدالرسول, (۱۳۸۰(ش)» درآمدی بر فلسفه‌ی اسلامی قم موسسه‌ی آموزشی و پژوهشی ۷ اس (۱۳۹۲ش) فلسفه‌ی مقدماتی (برگرفته از آثار استاد شهید مرتضی مطهری)» قم» موسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)؛ انتشارات سمت. ۸ فربد» ژان پی‌بر. ارتلی» سون. (۱۳۷۲ش)» فلسفه‌ی فیزیک کوانتومی» ترجمه مهران مصطفوی, ۴۳۰ قلستقه و کلام اسلامی: سال پنجاه و سوم شماره دوم پاییز و زسیتان ۱۳۹۹ [۲۹] قوشچی» علی بن محمد. (۱۲۸۵ق)» شرح تجریدالعقاید. دو جلد تهران» چاپ سنگی. [۳۰] کاپرا فریتیوف: (۱۳۶۶ش): تائوی فیزیک, ترجمه حبیب الله دادفرما تهران: انتشارات کیهان. [۳۱] گرینشتاین» جورج؛ زایونک. آرتور جی. (۱۳۸۵ش)» کوانتوم و چالش‌های آن» ترجمه اکبر تقی‌پور [۳۲] گلشنی, مهدی, (۱۳۸۵(ش)» تحلیلی از دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر با پیشگفتاری از استاد محمدتقی جعفری, چاپ چهارم تهران پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. [۳۳1] مطهری, مرتضی, (۱۳۹۰(ش)» مجموعه آثار استاد شهید مطهری, ۲۷ جلد. چاپ پانزدهم قم. صدرا. [۳۵] سس . (۱۳۹۳ش)» جز و کل, ترجمه حسین معصومی همدانی چاپ هشتم» تهران» مرکز [۳۶] هی تونی و والترز پاتریک. (۱۳۸۲ش)» جهان کوانتمی دنیای ذره‌ها و موج‌ها ترجمه محمدقلی [۳۴] هایزنبرگه ورنره (*۳۷آش):افیزیک و فلسقه: ترجمهمحمود خانمی: تهران: ات ۰ - 172 .00 ,43 ۷۵1 ,.8ط0 جن 7600 ,(1927) ,۰.۷۷ 17618600678 [38] .(695 .۸020 داکناام5 نطوساطاصنه) ,کاعزع م1 م05 عط 4ص 6۵۵0 ,(1989) مک فقلق7 [39] بآ رکنصقط1/6 جسطصقا0 ۶و ادع 136610 هام60 عط71 ,(1989) مت ,7206۲ [40] 30065 3/6700 ن۸کتا ,ددع50 210 156 ,(1959) ,36 کل2120 [41] 8 ,0۳06۲ عنام ]1 عط1 م۸ 3/6 ,300 ,(2006) مصتققم مصعصق6ل1و2 [42] :0 370۷ ,رقعنصق 2/6 صقن هه 3/06۳ مفصنا3. ,(1993) .2 .1 وصصقاکگ [43] 40 :070۳0 بععصقطا) مه ععه6 که طاممعمانط2 آدد< ,(1944) .36 ماک [44] عولطص) +مولوخطصف) ,لوا عامصخات عطا ۶و طل۳ع5 ۳ ,(1997) م6 م1700 [45] 1/]6330۳61360۰ 0صه 1560۲ صساصفت0 ,(0983) وا ۷۷۰ 6اع2 6۶ ۷۷۳۵۵6۳ [46]

از بزرگترین دغدغه های پیش روی فیزیک دانان و فیلسوفان، پس از طرح روابط عدم قطعیت و با توجه به تجربه ی طولانی خود از اصل علیت، تفسیر این مدعا یعنی چگونگی روابط عدم قطعیت بوده است و آراء مختلفی در این عرصه بیان شده که دیدگاه هایزنبرگ و بوهم از جمله تفاسیر مهم و در عین حال منافی با یکدیگر در این زمینه است. حکمت صدرایی، در مواجه با این مساله در وجودشناسی فلسفی خود، پاسخ های مبنایی مناسبی ارائه داده است و پژوهش حاضر، با تکیه بر این مبانی و با محوریت بدیهی بودن اصل علیت، به تبیین، تطبیق و تحلیل مبانی چون: اثبات ناپذیری علیت؛ تفکیک بین علت حقیقی و اعدادی؛ مساوقت علت حقیقی با ضرورت و سنخیت پرداخته و از این طریق راه گشای بسیاری از نقاط تاریک و مجهول در این موضوع شده است و در انتهای پژوهش چنین پیشنهاد می شود تا جهت جلوگیری از خطای فکری به دلیل وجود اشتراکات لفظی و دقت های خاص فلسفی، از واژه ی "عدم یقین" به جای "عدم قطعیت" استفاده شود.

484320

نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند از میان دانش آموزان دوزبانه استان سیستان و بلوچستان شهرستان سراوان انجام‌شده که تغداد آی‌ها پس از اشباع داده‌های بدست‌آمده 1۸ تفر آست. مصاحبه‌ها با اجازه دانش آموزان ضبط و بر روی کاغذ پیاده شده و با استفاده از روش تحلیل محتوای یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی انتظار آموزش زبان مادری در سال‌های اولیه ابتدایی و زبان رسمی در سال‌های بعدی؛ به‌کارگیری هم‌زمان آموزش با زبان مادری و رسمی در مدرسه؛ یاددهی سایر زبان‌ها (عربی و انگلیسی) در برنامه درسی؛ طرح مطالب قومی - زبانی در محتوا رسمی؛ گنجاندن آداب‌ورسوم و فرهنگ قومی- زبانی در محتوا رسمی؛ تدوین محتوای رسمی منطقه‌ای؛ بهره‌گیری معلم از روش‌های مختلف؛ به‌کارگیری هم‌زمان زبان رسمی و مادری؛ برخورد عادلانه و به‌دوراز تیحیض معلم نسبت به:دانش آموزان دوزبانه؛: استفا 9۱۸ ارر ای رها ولستفاده از کارپوشه دز یادگیزی و واژهای کلیدی: آموزش رسمی, دانش آموزان؛دوزبانه برنامه درسی» مدارس ابتدایی. ۱ دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی,» دانشگاه شهید بهشتی» تهران» ایران. ۳ دانشیار برنامه ریزی توسعه آموزش عالی دانشگاه شهید بهشتی» تهران» ایران فصلنامه تدریس پژوهی سال نیم, شماره دوم تابستان ۳۵۱۶۰۰ ۱۰۷ جهان قرن بیست و یکم» جهان تولید و پیشرفت علم و دانش» ازدیاد جمعیت. جهانی‌شدن و ... است. جهانی‌شدن جهان را به‌مثابه یک مکان واحد قلمداد می‌کند که در آن جوامع محلی» به‌ویژه افراد مجبورند موجودیت خود را به‌عنوان جزئی از یک مجموعه بزرگ‌تر بپذیرند ( 2009 ,ل07۵91۲)) فرایند جهانی‌شدن اهمیت مرزها و کشور- ملت‌ها را با چالش روبه‌رو ساخته است به‌طوری‌که تمامی دولت‌های ملی درصدد حفظ تمامیت خویش در قالب دولت- ملت برآمده‌اند (:8 820172701 4 ,ط1)۵/1۵)) یکی از مباحث مهم و جدی مربوط به فرآیند جهانی‌شدن, مسئله بقا یا تداوم هويت‌ها است. متخصصان بر این باورند که فرآیند جهانی‌شدن به استقرار و حاکمیت یک فرهنگ بر گستره گیتی منجر می‌شود و فرهنگ‌های بومی به فراموشی سپرده می‌شود؛ اما واقعیت تحقق‌یافته که شاهد آن هستیم نشان می‌دهد که روند جهانی‌شدن به معنای فراموشی فرهنگ‌های بومی» قومی. زبانی و منطقه‌ای نیست؛ و حتی جهانی‌شدن موجب تقویت ظهور چارچوب‌های هویت‌های جمعی غیر ملی گردیده که مهم‌ترین آن‌ها هویت‌های قوّمی و زبانی هستند.(2009 ,[ه876)) بر اساس نگرش نسبی‌گرایی فرهنگی! انسان‌ها ذاتا نسبت به یکدیگر پست‌تر یا بژتر نیستند. آن‌ها فقط با یکدیگر متفاوت‌اند (2008 ,فلصه8 به نقل از 2019 ,صهطه/3 8۶ منگه‌سش۸ مطهع‌نو‌زه تا نطاد3 مط220ن0ن۳1۵) از یک‌سو افراد هویت گروهی را مبنایی برای خود تعریفی می‌دانند و عضویت در گروه قومی و فرهنگی حس تعلق و وابستگی متقابل در آن‌ها ایجاد می‌کند و از سوی دیگر فرهنگ‌های گوناگون موجود در یک جامعه درواقع اجزای سازنده فرهنگ ملی آن جامعه هستند و هوبت ملی افراد درگرو تعامل صحیح و مطلوب فرهنگ‌های گوناگون آن جامعه می‌باشد (2011 ,0071672 :8 67۵1)) آموزش» بادگیری و پرور ش یدای بافرلشنگه رال تیگلی ومتقابل دارند ,لتاق 5300 3)) رویکردهای مختلفی درباره فرهنگ وجود دارد که هر رویکرد. الگوهای خاصی از آموزش و تربیت را عرضه می‌کند. به‌طورکلی تمامی این دیدگاه‌ها را می‌توان در دو نگاه کلی طبقه‌بندی کرد. تگاه اوّل+تگاه کلاسیک وتگاه دوم‌گنگاه‌تویی به مستلهاقاهمگ:است: تکلد ال بر اشگراکات و وت فرهنگی تمرکز دارد و درصدد ارائه الگوی فرهنگی غالب و همسانی برای تمامی اعضا جامعه است. بر اساس این رویکرد وظیفه نظام آموزشی نیز توسعه و ترویج یک الگوی همسان‌ساز و یکنواخت از فرهنگ در بین تمامی افراد و گروه‌های یک جامعه است(2005 ,۳0۷)) . نگاه دوم به فرهنگ با توجه ۸ که بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی به گوناگونی و تفاوت‌ها تعریف و تفسیر می‌شود. آموزه‌های این الگو بیان‌کننده این باور است که اگرچه آفراه ور گروم‌قایی کذ ستملق یذ يک«جاسنه هستتن:ذارای آشتزا کات,فرهنگی خاصی ,خستند سار کثار این اشتراکات از گوناگونی‌ها و تفاوت‌هایی نیز ازنظر قومی مذهبی, نژادی» جغرافیایی و تاریخی برخوردارند(2008 ,لاه‌زن1 7 ۵8۶ ۷7211۵۵) . بر اساس این رویکرد وظیفه نظام آموزشی توجه و احترام به‌تمامی فرهنگ‌ها و کمک به توسعه و ترویج تمامی آن‌ها دوشادوش بافرهنگ رسمی و مشترک است (2005 ,عصلط0/20). نظام‌های آموزشی بر اساس مجموعه‌ای از تعاملات بین والدین» معلمان» دانش آموزان و اعضای جامعه شکل گرفته‌اند. این تعاملات تحت تأثیر عوامل زیادی قرار دارند که ازجمله‌ی آن‌ها می‌توان به عوامل اجتماعی و فرهنگی مانند زبان و ارزش‌های زبانی اشاره کرد ( :8 ۸14080۳). 3 ,علناطاع۸4 زبان یکی از مهم‌ترین متغیرهای است که بر فرایند آموزش تأثیر می‌گذارد. زبانی که از طریق آن به دانش آموزان آموزش می‌دهیم» نقش حیاتی در رشد شناختی, عاطفی و اخلاقی آنان بازی می‌کند زیرا دانش آموزان از طریق زبان ارتباط برقرار می‌کنند. تکالیف را انجام می‌دهند. ارزشیابی می‌شوند. مطالب را ارائه می‌دهند و مطالب را می‌خوانند ( ,۳۵۲0۷۵2۳82 ,11۵010220 زبان بخشی از هویت و فرهنگ فرد است و زبان محلی باید هردوی آن‌ها را از طریق مدرسه تقویت کند. این با استدلال (2011 ,ا1۷۷۵12028) بر پایه مطالعه بوزوندی جای که او اظهار می‌کند " مالکیت زبان و فرهنگ شخصی یک حق و امتیاز است و اعضای نسل جوان نباید این حق و امتیاز محلی را انکار کنند» همان‌طور که در ماده ۲۷ اعلامیه حقوق بشر پیش‌بینی‌شده است مطابقت دارد (1948 ,قط0اق37 701160]). اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال ۱۹۴۸ به‌عنوان استانداردی عمومی برای تمام مردم و کشورها اعلام‌شده است. این اعلامیه سعی دارد تا با کمک آموزش و تعلیم و تربیت احترام به حقوق و آزادی‌ها ملی و بین‌المللی را ترویج دهد تا بتواند شناخت و رعایت جهانی و موئر آن‌ها را در بین مردم تضمین کند. اعلامیه جهانی حقوق بشر فهرستی از حقوق اساسی برای هرکسی فرجهای وخ ر تاه رنگ «جنسدزباق نهر سیاستیا کانکر,عقاین: اصالت ملی با اجتمامی«مالکیت: تولد و یا وضعیت دیگر تعیین می‌کند. طبق اعلامیه جهانی حقوق بشر هرکسی حق تحصیل دارد. تحصیل باید حداقل در مراحل ابتدایی آزاد باشد. آموزش باید به توسعه کامل شخصیت انسان و تقویت احترام به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی هدایت شود. آن باید درک تحمل و دوستی میان همه کشورها و همه گروه‌های نژادی يا مذهبی را ترویج دهد و فعالیت‌های سازمان ملل را برای حفظ صلح بیشتر افزایش دهد. در این اعلامیه تصریح بیان‌شده است که والدین حق انتخاب نوع آموزش را دارند فصلنامه تدریس پژوهی سال نیم, شماره دوم تابستان ۳۵۱۶۰۰ ۱۰۹ که باید به فرزندان آن‌ها داده شود. در بند ۱ ماده ۱۳ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی طرفین نیز موافقت کردند که آموزش باید به توسعه کامل شخصیت انسانی و حس حیثیت آن هدایت شود و احترام به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی را تقویت کند. به همراه نظرات مطرح‌شده در بند ۱ ماده ۱۳ به نظر می‌رسد که آموزش در زبانی به‌غیراز مادری کودک. بی‌احترامی به هویت بنا به گفته اسکتناب- کانگس (۲۰۰۰) زبان مهم‌ترین حق انسانی در آموزش برای افراد بومی و اقلیت‌ها است و اگر آن‌ها بخواهند خودشان را به‌عنوان افراد اقلیت بازتولید کنند زبان حقی بی‌قیدوشرط برای آموزش می‌باشد(2000 ,51001800-7)2825). به گفته (8007410, 1977) توانایی عملکرد خوب در مدرسه و در جامعه به برخی از عوامل پیرامونی مانند آموزش والدین» تعداد کتاب‌ها در خانه. میزان خواندن کودک و میزان صحبت با کودک وابسته است (1977 ,ا80۱676). ( ق1000 6) می‌نویسد؟"؟ کودکان با میزان مساوی از دانش: وارد مدرسه نمی‌شوند... تفاوت در تجربیات خانگی و زندگی روزمره‌شان باعث می‌شود بعضی از کودکان میزان دانش بیشتر یا کمتری در بعضی از حوزه‌های دانشی نسبت به دیگر کودکان داشته باشند. زبان دزافرآیند یادگیری در داخل و خارج از خانه مورداستفاده قرار می‌گیرّد. فرزندان والدین ممتاز به‌احتمال‌زیاد به اذّبیات و فیلم‌های انگلیسی دسترسی دارند و به آن کشورها سفرکرده‌اند و درنتیجه در معرض استفاده از زبان انگلیسی در متن‌های مختلف قرارگرفته‌اند؛ بنابراین استفاده از زبان انگلیسی به‌عنوان زبان آموزش مزایایی را به خانواده‌های نخبه اعطا می‌کند و زیان‌های دیگران را تقویت می‌کند. درواقع؛ سرمایه فرهنگی نامتوازن در سیستم آموزشی تقویت و نهادینه می‌شود (1996 ,1.002). مارتین کارنو (۰۲۰۰۷ ص ۹۵) استدلال می‌کند: " اینکه دانش آموزان در مدرسه:چقدریاد می‌گیرند بستگی به نوع مفاهیمی دارد که در معرض آن قرار می‌گیرند و زمانی که برای مطالعه این مفاهیم می‌گذارند و میزان تأثیر معلمانشان در ارتباط با آن‌ها دارد. استفاده از یک‌زبان خارجی به‌عنوان یک‌زبان آموزش باعث می‌شود زبان به‌جای کمک به معلمان و دانش آموزان به یک مانع تبدیل شود. (2002 ,1711۵008 :۸ 0۵1۵)) مطالعات متعددی (ماچینگائیدزه و همکاران» ۱۹۹۸؛ ناصر و محمد ۱۹۹۸؛ ان کامبا و کانی کا ۱۹۹۸) در کشورهای آفریقایی ذکر کرده‌اند که نشان می‌دهند که اکثر دانش آموزان مدارس ابتدایی قادر به خواندن مناسب زبان انگلیسی نیستند. کوک و ویلیامز (۲۰۰۲) ادامه می‌دهند." اگر کودکان در کشورهای درحال‌توسعه در معرض زبان آموزش در خارج از مدرسه قرار بگیرند و اگر آموزش زبان داخل مدرسه تأثیرگذار نباشد آموزش فاقد کیفیت اجتناب‌ناپذیر است (ص ۳۱۳). زبان‌های محلی آموزش و یادگیری ۰ که بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی را بهبود می‌بخشند و مزایای قابل توجهی برای جامعه دارند. استفاده از زبان محلی در سیستم آموزشی باعث احترام به خود و افتخار به فرهنگ محلی می‌شود. با تقویت اهمیت زبان‌های محلی علاقه به امروزه» افراد بسیار زیادی در سرتاسر دنیا به بیش از یک‌زبان سخن می‌گویند که ناشی از مسائل و نیازهای قرهنگی و اچضاعی, مشده: جامعه: آخرور اسه: بیشتر ملت‌های هنیا چسوبانه‌اند: درواق: به‌سختی می‌توان ملتی را یافت که تک‌زبانه باشد (2010 ,3/109۵ 8۶ [۳:1691۵0). وسعت و شرایط جغرافیایی سرزمین ایران از دیرباز موجب سکونت جماعات نسبتا گوناگون شده است. یافته‌های باستان‌شناسی و تاریخی نشان می‌دهد که در هزاره پیش از میلاد و قبل از ورود اقوام آریایی به این سرزمین» دست کم سیزده قوم متفاوت به‌طور هم‌زمان در آن زندگی می‌کرده‌اند که آگاهی چندانی از زبان و فرهنگ آن‌ها در دست نیست (2012 ,1612۷271). با تغییر و تحولاتی که در شرایط جغرافیایی و حدومرزهای این سرزمین به وجود آمده است. طبعا ترکیب فرهنگی و قومی آن نیز به‌مرورزمان دستخوش تغییرات شده است؛ اما واقعیت. همچنان از وجود.تنوع قومی و فرهنگی در این سرزمین حکایت می‌کند. حضور وزندگی قومیت‌های مختلفی همچون«فارس‌ها ترک‌ها گردها بلوچ‌ها ترکمن‌ها عرب‌ها و لرها در کنار یکدیگر (2013 ,ل(اعع524) و نیز تکلم به زبان‌های فارسی» ترکی» کردی, لری» ترکمنی» عربی» بلوچی» طالشی» تاتی, لکی» ارمنی و وجود لهجه‌های مختلف در برخی از زبان‌ها خود نمودی از وجود تنوع قومیت‌ها و فرهنگ‌ها در ایران کنونی است (2008 ,ط6اع0276). وحدت و شکوفایی کشور ایران به‌عنوان یک جامعه چند فرهنگی مستلزم این است که برنامه درسی و آموزشی, به ابعاد مختلف دینی, قومی» نژادی» زبانی و فرهنگی توجه لازم و شایسته‌ای داشته باشد (2020 ,0112206 ای 6 بزه‌ته‌ناطاوع1 مطع720 18هاو]2). در مناطق دوزبانه برنامه درسی ارائه‌شده در قالب تکالیف یاد‌گیری به دانش آموزان» برای معلم بامعنا هست» درحالی که در مواردی برای دانش آموزان دوزبانه قابل‌درک و فهم نبوده و این سبب.می‌گردد که جریان بازخورد به مسیری یک‌سویه بدل شده و فرایند یاددهی -یادگیری اثر مطلوب خود را از دست بدهد (2015 ,۲۳6۷۵۲]). دانش‌آموزانی که زبان آموزش زبان بومی آن‌ها نیست با مخالفت‌ها ایدئولوزی‌ها و کلیشه‌های زیادی مواجهه هستند. آن‌ها با واقعیت‌های متغیری در جوامع خود که آن‌ها تنها بخشی هستند و همچنین پیام‌های فراگیری در تلویزیون» اخبار و رسانه‌های اینترنتی مواجهه هستند. این دانش‌آموزان در یک حالت؛انقال ثابت قرار کارند. آن‌ها همواره در ال حرکت هستند. ز بوطور سداوم میان فرسنگ‌ها (گاهی اوقات رقیب) و زبان‌های متفاوت قرار می‌گیرند (2000 ,۳۲۵1۲6). اين‌ها فقط در طول یک روز فصلنامه تدریس پژوهی سال نیم, شماره دوم تابستان 8۱۶۰۰ ۱۱۱ معمولی دانش‌آموز در مدرسه و همچنین بعد از مدرسه در جامعه, در میان دوستان و در خانه با خانواده‌شان اتفاق می‌افتند. این دانش آموزان هميشه در حال تجربه یک سفر مسافرتی در طی یک روز واحد هستند (2019 ,۸18216 :۸8 7296). انزالد! (۱۹۸۷) توضیح می‌دهد که " برای بسیاری از دانش آموزان مرزی بین خانه و مدرسه وجود دارد. دانش‌آموزانی که وارد مدارس می‌شوند از خانه‌های که فرهنگ و زبانشان متفاوت است می‌باشند. بااین‌حال با یک مرز بزرگ مواجهه می‌شوند. این دانش آموزان تفاوت‌های مازاد زبان و فرهنگ که سایر دانش آموزان با آن مواجهه نمی‌شوند را تجربه می‌کنند. در این حالت. دانش آموزان دوزبانه در حال تجربه یک سرزمین مرزی بسیار متفاوت نه‌فقط مرز خانه اغلب کشورهای جهان از الگوها و مدل‌های گوناگون آموزش‌وپرورش دوزبانه‌ها استفاده می‌کنند. مهم‌ترین مدل‌هایی که برای آموزش‌وپرورش دوزبانه از سوی طراحان آموزش دوزبانگی و بر اساس چارچوب‌های نظری- کاهشی, افزایشی» بازگشتی و پویا- ارائه‌شده است. مشتمل بر برنامه‌های دوزبانه انتقالی, برنامه دوزبانه غوطه‌ورسازی,» برنامه دوزبانه دوسویه هستند ( ,۵02 8۶ 1212121 ,1201 0). برنامه درسی دوزبانه از مزایای هر دو زبان به‌منظور تدریس زبان» سواد و موضوعات درسی برخوردار است و با توجه به مدت‌زمان معرفی هر زبان و انتخاب زبان به‌منظور شروع سوادآموزی و تدریس محتوای موضوع درسی متفاوت است (2006 ,8719[6). در ایران برنامه درسی جامعی در پیوند با آموزش‌وپرورش دوزبانه وجود ندارد. هرچند که برخی از آموزگاران منطقه‌های دوزبانه. در آموزش خود از دو زبان استفاده می‌کنند (2017 ,121201۵71). در این رابطه ضیا حسینی ( ,فط7708561 هذ7 0) بیان می‌دارد که دانش‌آموز تمام آنچه به زبان غیر مادری در آموزش رسمی می‌شنود فقط بخشی از این شنیده‌ها را درک می‌کند؛ زیرا شروع آموزش رسمی برای دانش آموزان به‌منزله پادگیری یک‌زبان خارجی است. یکی از مهم‌ترین مسائل قابل‌طرح و بررسی در حوزه زبان در جامعه چندزبانه ایران» تجربه گروه‌های زبانی به‌خصوص اقلیت‌های زبانی در چارچوب نهادهای مدرن است. از میان نهادهای مدرن» نهاد مدرسه شاید یکی از مهم‌ترین نهادهای باشد که بررسی‌اش از زاویه تجربه‌های زیسته زبانی» بایسته و لازم است. می‌توان ادعا کرد که مدارس در ایران» یکی از چند میدان و عرصه مدرنی است که آمیختگی زبانی در آن رخ می‌دهد. این حضور متنوع زبان‌ها در مدارس بااینکه حاصل پتانسیل‌های قابل‌اعتنایی برای غنای علمی- فرهنگی مدارس به‌خصوص به دلیل حضور زبان‌های متنوع و غنی قومی در مدارس است اما با رویکردها و سیاست‌های غلط در مدارس و عدم توجه به زبان‌های محلی و تداوم بخشیدن به وضعیت کنونی اين زبان‌ها را در نظام آموزشی کشور به حاشیه ۲۳ که بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی رانده است؛ بنابراین سوّال اصلی در این پژوهش» جهت بررسی تجارب دانش آموزان دوزبانه در آموزش دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی مدرسه چه انتظاری دارند؟ جهت پاسخ به سوال پژوهش ۲۰ سوّال در مصاحبه بادانش آموزان دوزبانه پرسیده شده است که در راستای عناصر برنامه درسی می‌باشند. این سوالات عبارت‌اند از: ۱ دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی مدرسه انتظار یادگیری چه اهدافی را دارند؟ ۲ دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی مدرسه انتظار یادگیری چه محتوای را دارند؟ ۳ دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی مدرسه انتظار آموزش با چه روش‌های را دارند؟ ۴ دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی مدرسه انتظار چه نوع ارزشیابی را دارند؟ پژوهش حاضر در پارادایم تفسیرگرایی به شیوه کیفی؛و با روش پدیدارشناسی صورت گرفته است. از پارادایم کیفی که مورد تمرکز ماست. متدولوژی (روش‌شناسی) خاصی حاصل می‌شود که در دل خود روش‌های مختلفی را برای پاسخ به سوّالات مورداشاره ارائه می‌کند. ازجمله این روش‌ها پدیدارشناسی است. پدیدارشناسی لری نظام‌دار و دقیق,کهخاسگگاه"آن فلسفه است. به جلوه گری و نمایاندن ادراکات تجربه انسانی در مورد انواع پدیده‌ها می‌پردازد. پدیدارشناسی به جهان» آن‌چنان که به‌وسیله یک فرد زیسته. می‌شود نه جهان یا واقعیتی که چیزی جدای از انسان باشد» توجه دارد (2006 ,036۳۵ به نقل از 2020 ,طع220 م1 ,ذمهزه17 مذعهطاطه). جامعه پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دوزبانه شهرستان سراوان که در سال تحصیلی ۹۸-۹۹ مشغول به تحصیل بوده‌اند. برای انتخاب نمونه‌های موردمطالعه» از نمونه‌گیری مبتنی بر هدف استفاده شد. حجم نمونه در این پژوهش با استفاده از معیار اشباع داده‌ها تعیین گردید یعنی انتخاب نمونه‌ها تا جایی ادامه یافت که پژوهشگردرایاف #ادو‌های" جدیدی" بش هست نمی‌آید و داده‌ها به اشباع رسیده‌اند. درنهایت. تعداد ۱۸ دانش‌آموز دوزبانه در این مطالعه شرکت نمودند. مشخصات فصلنامه تدریس پژوهی سال نیم, شماره دوم تابستان ۳۵۱۶۰۰ ۱۱۳ ۴ که بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه و مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق استفاده شد. پرسشنامه شامل ۵ سوال ذربازه اطلامایت جمعیت‌شناسی یوت دامولاحبه شامل ۲۳ بو فولاحبه کر و جلسه ۲۵ تا ۳۰ دقیقه‌ی انجام. شد. با اجازه سغپارکت‌کنیدگان. و زا رالمینآن از محرمانه بودن: مصاحبه‌ها با استفاده از ابزارهای دیجیتال ضبط شد. در"طول پژوهش نیز از کد مشخص به‌جای اسامی مشارکت‌کنندگان استفاده شد تا اصل رازداری در پژوهش رعایت شود. روش تجزیه‌وتحلیل دادها به روش تحلیل مضمون بود. لذا ابتدا مصاحبه‌ها کلمه به کلمه بر روی کاغذ پیاده شدند و سپس با خوانش و بازخوانی چندین‌باره آن‌ها پاره گفتارهای از مصاحبه‌ها استخراج شد و با دسته‌بندی آن‌ها مضمون‌های پایه شکل گرفتند درنهایت مضمون‌های پایه در قالب عناصر برنامه درسی قرار گرفتند. فصلنامه تدریس پژوهی سال نیم, شماره دوم تابستان ۳8۱۶۰۰ ۱۱۵ صحت و استحکام مطالعه حاضر در سه محور ارزش واقعی» تداوم و مبنی بر واقعیت بودن ريشه دارد. ارزش واقعی به این معنا است که بیان حاصل از تجربه برای کسی که آن را به‌طور واقعی تجربه کرده است. قابل‌قبول باشد. در این پژوهش با مراجعه به شرکت‌کنندگان و به تأیید رساندن بیانیه‌های جاصله: این آمر مجقق شنذ. نبانت هنکاسی به ذست آمن: کهشرکت‌کننن‌گان پاسخ‌های نامتتاقض و همسانی به سوال‌های مشابه که در قالب‌های مختلف مطرح‌شده بود می‌دانند. جهت واقعی بودن پژوهش و انجام فرایند آن» خالی از هرگونه تعصب پژوهشگران تلاش نمودند تا هرگونه تعصب در مورد پدیده موردپژوهش را در تمام مراحل مطالعه از خود دور سازند ( ,00620 نصزع7105 ,نت۳۵۵ مصاحبه با دانش آموزان دوزبانه با محوریت سوّالات ذکرشده صورت گرفت و ۱۶ مفهوم کلیدی جدول (۲): نکات برجسته استخراج‌شده دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی آموزش هم‌زمان زبان رسمی و مادری در مدرسه» آموزش زبان مادری در سال‌های اولیه و زبان رسمی ۲ آموزش زبان رسمی قبل از دبستان» آموزش هم‌زمان زبان رسمی و مادری قبل از مدرسه ۵ ۱ تمرکز محتوا بر ارزش‌ها و سنت‌های قومی, محتوای فراگیر و جامع» مکمل بودن محتوا علمی و قومی ۶ تأکید بر مختوای مناسب با نیازهای هر منطقه؛ تأکید بر محتوای زبانی همه اقوام ۸ آشنایی به فرهنگ و تمدن قومی» محترم شمردن اقوام و فرهنگ‌ها ۲ ارجاع دهی به تجربه‌های شخصی افراد یادگیری از طریق تجربه. ۳ ستایش تفاوت‌های زبانی و احترام به گروه‌های مختلف زبانی از طرف معلم ۱۵ تأکید بر استفاده از پوشه کار» مشاهده, پرسش شفاهی ۶ که بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی مهم‌ترین نکات مطرح‌شده در گفتگو با هر یک از دانش آموزان در چارچوب سوّالات مصاحبه و متناظر ۸ «آموزش مدرسه باید با زبان رسمی باشد ولی در کنارش آموزش زبان مادری هم باید و لزوما باشد چون زبان مادری برای ما آشنا و قابل‌فهم‌تر است اگر ابهاماتی در درک زبان فارسی برایمان پیش بیاید زبان مادری راه می گشاید». 10: «در سال‌های ابتدایی آموزش هم باید با زبان فارسی و هم با زبان مادری باشد چون یادگیری ما را تقویت می‌کند و در سال‌های بعدتر فقط زبان فارسی چون هم تسلط کافی برای یادگیری پیدا کرده‌ايم و هم با جامعه‌ی بزرگ‌تری آشنا شده‌ايم که احساس آشنایی می‌کنیم .کل فلوایل دوره: انضایی, زسانی است کهها از دتیای غودمان که‌ربان عادری بود به یگ دنیای جدید و ناآشنا که به زبان فارسی هست وارد می‌شویم» به نظر من برای فهم بهتر مفاهیم و یادگیری آسان‌تر لزوما باید به زبان مادری بیشتر توجه شود». ۳: «زبان رسمی باید از دوره قبل از ورود به دبستان آموزش داده شود تا دانش‌آموز بهتر بتواند به حرف‌های معلم گوش کند و بهتر بتواند آن‌ها را بفهمد و سریع‌تر درس را یاد بگیرد». 8: «زبان رسمی نیز از همان ابتدا در کنار زبان مادری باید آموزش داده شود ولی بیشتر باید به زبان مادری توجه شود. اگر تنها ما به زبان مادری توجه بکنیم در این صورت به زبان رسمی و ملی همان فارسی خودمان نمی‌توانیم تسلط کافی داشته باشیم و این دو باید در کنار هم آموزش داده شوندزبان مادری برای ما انگار تکمیل‌کننده یادگیری زبان فارسی و زبان‌های دیگر هست». 0: «اگر از زبان‌های دیگر مثل انگلیسی در حد ابتدایی و متناسب بافهم و توانایی دانش آموزان استفاده شود خوب است». 0: «بر اساس نیاز هر منطقه هم باید زبان مخصوصی در آن منطقه آموزش داده شود مثلا برای؛بعضی شهرهای مثل خرمشهر و هرمزگان باید به زبان عربی تسلط داشته باشند تا بتوانند در آنجا موفق‌تر و بهتر زندگی کنند همچنین در شهرهای خودمان که مرزنشین هستیم و کشورهای همسایه ما به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند ما هم بر اساس نیاز منطقه خود باید به زبان انگلیسی تسلط داشته باشیم». ۳: «آموزش زبان‌های مثل عربی و انگلیسی در مناطق دوزبانه بهتر است که از کلاس چهارم یا پنجم آغاز شود و مطالبی مثل حروف الفبای انگلیسی, کلمات ساده آموزش داده شود. این باعث می‌شود که ادامه آن را بهتر و در سطح 2 «محتوا علاوه بر مطالب علمی باید مطالب قومی و زبانی را هم در برداشته باشد تا ما بتوانیم در عین پادگرفتن مسائل علمی با مسائل مربوط به اقوام و زبان‌های مختلف آشنایی پیدا کنیم». 8: «محتوا باید شامل همه‌چیز باشد هم مطالب علمی و هم مطالب قومی زبانی چون گاهی اوقات مطالب قومی و زبانی می‌تواند هم در تدریس نظیر درس ریاضی و اجتماعی و هنر به‌کاربرده شوند مثلا در درس اجتماعی ما در موضوعاتی چون احترام گذاشتن به فرهنگ‌ها و قوم‌های دیگر همچنین در آموزش آداب‌ورسوم قوم‌های مختلف می‌توانیم از مطالب قومی استفاده کنیم. حتی از تنوع این قومیت‌ها و زبان‌ها می‌توانیم از درس ریاضیات استفاده کنیم. همچنین در آموزش درس‌های کتاب فارسی برای فهم بهتر و آموزش آسان‌تر می‌توانیم از داستان‌ها و قصه‌های قومی کمک بگیریم». آ: «محتوا باید بیشتر ارزش‌ها فرهنگ و تمدن قومی را در بربگیرد». ۳: «محتوا باید داستان‌های قومی و زبانی» آداب‌ورسوم آن قوم و فرهنگ» ارزش‌ها و اعتقادات آن قوم و زبان را در بربگیرد تا پادگیری این مباحث و مفاهیم باعث حفظ و گسترش فرهنگ‌های قومی زبانی بشود». [: «محتوا باید بر اساس نیازهای هر منطقه شکل بگیرد برای پیشرفت کردن باید در محتوای آموزشی به زبان انگلیسی هم اشاره بشود چون زبان انگلیسی یک‌زبان جهانی است و برای شهرهای مرزنشین هم اهمیت خاصی دارد». : «محتوا باید همه‌ی زبان‌های قومی را در بزبگیرد چون هر زبانی زبان مادری یک قوم است». «نویسندگان کتاب‌های درسی می‌تواننذ در محتوا مطالبی در قالب قصه يا بازی يا نمایش و ... بگنجاند و از ما بخواهند آن‌ها را به زبان مادری خود بیان کنیم این امر امکان تعامل با زبان مادری را برای ما فراهم می‌کند». : «با محتوای قومی ما بهتر به ارزش تمدن و فرهنگ قومی آشنا می‌شویم و این کار به ما کمک می‌کند که به همه قوم‌ها احترام بگذاریم». 5: «فرهنگ‌های هر قومیت احترام خاص خود را دارند و باید برای همگان قابل‌احترام باشند و هیچ‌کس حق تمسخر فرهنگ دیگری را ۳ «در روش مشارکتی چون معلم و ما باهم مشارکت داریم ما حواسمان کمتر پرت می‌شود و میزان یادگیری بیشتر می‌شود مثلا در شیوه سخنرانی شاید ظاهرا ما سر کلاس باشیم ولی حواسمان به درس ممکن است نباشد». ۴ا: «از طریق روش مشارکتی» ایفای نقش و بحث و مناظره با همدیگر یادگیری بهتر و آسان‌تر اتفاق می‌افتد». : «استفاده از زبان مادری در تدریس هم‌زمان با زبان رسمی ۸ که بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی به اعتمادبه‌نفس ما کمک می‌کند؛ و این باعث می‌شود که احساس غربت نکنیم».۳: «استفاده از زبان مادری در سال‌های اولیه آموزش که کودکان تازه‌وارد مدرسه می‌شوند و آشنایی کاملی نسبت به زبان رسمی ندارند می‌تواند خیلی اثربخش واقع شود». ۳7: «به علت این که زبان مادری در ذهن ما کامل نقش بسته است و ما بر آن تسلط کامل داریم و با آن انس داریم معلم می‌تواند از آن برای فهم بهتر مطالب استفاده کند: این. باعف امی‌شوه که یادگیری, برای ها عمیق‌تر انقاق بیقتده: 27 ما :زا داستان‌های زبان مادری آشنایی داریم و آن‌ها را درک می‌کنیم وقتی مطالب درسی به این داستان‌ها ارجاع داده شوند زودتر و بهتر متوجه مطلب می‌شویم و یادگیری آسان‌تر می‌شود». 5: «ارجاع به داستان‌های قومی فهم مطالب درسی را لذت‌بخش‌تر و آسان‌تر می‌کند». .آ: «تجربه‌های شخصی ما می‌تواند با مطالب درسی مرتبط باشد و پیوند بین تجربه و مطالب درسی باعث یادگیری بیشتر می‌شود». 5: «تمسخر به‌دوراز انسانیت هست و ستایش نتیجه بهتری خواهد داشت همه گروه‌ها مورداحترام هستند و تمسخر باعث رنجیده‌خاطر شدن و موجب نارضایتی خداوند می‌شود». : «معلم باید به گروه‌های مختلف زبانی احترام بگذارد.زیرا اولا هر زبانی ازنظر گویشوران آن ارزش دارد و از طرفی معلم الگوی دانش آموزان خودش:است"و آزفتارش دار دانش:آموزان تأثیر دارد». ۳ «ارزیابی کمی خیلی دقیق است و نمره انعکاس کاملی از میزان یادگیری ما است»» آ: «ارزشیابی توصیفی درواقع ارزیابی‌ها و امتحان‌هایی هستند. که معلم به‌مرور و کم‌کم از ما می‌گیرد و بازخورد آن‌ها باعث می‌شود که ما نقاط قوت و ضعف خود را بناسیم و برّای بهثر شدن نقاط ضعف خود تلاش بکنیم و نقاط ضعف خود را بهبود ببخشیم چون یادگیری یک‌چیزی هست که کم‌کم اتفاق می‌افتد یادگیری‌هایی که کم‌کم و به‌مرور اتفاق بیفتند ماندگارتر و عمیق‌تر هستند». 4: «اگر هر هفته قبل از تدریس تعدادی از ما دانش آموزان به‌صورت شفاهی مورد ارزیابی قرار بگیریم کمک خیلی بزرگی هم به سلم زهم بلدما خانش آموزان ملس کي اینکه شغامی ی) اعتمادیه‌تفسی مازذاتش, آموژان زا بالا می‌برد و هم بهتر می‌تواند تشخیص دهد و که آیا ما دانش آموزان درس را متوجه شده‌ايم یا نه». 0 «پوشه کار یادگیری‌های گام‌به‌ گام ما را نشان می‌دهد درواقع با نگاه کردن به پوشه کار ما می‌توانیم نقاط قوت و ضعف خود را به‌صورت مستند ببینیم و پی می‌بریم که در چه مطالب و مباحثی باید بیشتر تلاش بکنیم و همچنین خوشحال می‌شویم از چیزهایی که واقعا یاد گرفتیم و روحیه و اعتمادبه‌نفس ما بهتر می‌شود و انگیزه ما برای یادگرفتن و یادگیری افزایش پیدا می‌کند». ‏ «پوشه فصلنامه تدریس پژوهی سال نیم, شماره دوم تابستان ۲۵۱۶۰۰ ۱۱۹ کار» کارها ماهانه و کل سال تحصیلی هستند که در آن پیشرفت لحظه‌به‌لحظه‌ی دانش‌آموز مشخص است». 1: «ارزشیابی مستمر و مداوم از ارزشیابی مقطعی مورتر است زیرا که همان‌طور که می‌دانیم یادگیری چیزی هست که کم‌کم اتفاق می‌افتد». 8: «به نظر من ترکیبی از ارزشیابی هفتگی و ماهانه و سه‌ماهه می‌تواند نتیجه ارزشیابی را بهتر نشان بدهد. چون به این صورت مطالب به‌صورت هفتگی و ماهانه و سه ماه تکرار می‌شود و این باعث یادگیری عمیق‌تر می‌شود و ما کمتر دچار فراموشی مطالب می‌شویم بنابراین نتیجه ارزشیابی واقعی‌تر خواهد بود و همچنین نتیجه ارزشیابی هم برای ما و هم برای معلم رضایت‌بخش‌تر خواهد شد». پس از استخراج نکات کلیدی و مفاهیم اصلی» مضامین به کارگیری آموزش با زبان مادری در سال‌های اولیه ابتدایی؛ به‌کارگیری هم‌زمان آموزش با زبان مادری و رسمی در مدرسه؛ ۰ گنجاندن آداب‌ورسوم و فرهنگ قومی- زبانی در محتوا رسمی؛ تعامل بین محتوای رسمی و قومی- زبانی در برنامه درسی ۰ که بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی ‎ *‏ برخورد عادلانه و به‌دوراز تبعیض معلم نسبت به دانش آموزان دوزبانه؛ توجه به ناتوانی امتحان و نمره دادن در سنجش میزان یادگیری دانش آموزان؛ فصلنامه تدریس پژوهی سال نیم, شماره دوم تابستان ۳۵۱۶۰۰ ۱۲۱ به‌کارگیری آموزش با زبان طرح مطالب قومی - زبانی در محتوا رسمی مادری در سال‌های اولیه ابتدایی ترکیب محتوای رسمی و قومی در برنامه درسی . به‌کارگیری هم‌زمان آموزش با گنجاندن آداب‌ورسوم و فرهنگ قومی- زبانی در یاددهی زبان رسمی قبل از تاکید بر همپوشانی محتوا قومی- زبانی و یاددهی سایر زبان‌ها (عربی و وجود محتوا قومی- زبانی ارزشمند به‌کارگیری روش مشارکتی و ادن اس مان نمره دادن در سنجش به‌کارگیری زبان مادری در ناقص بودن و غیردقیق بودن ارزشیابی توصیفی ارجاع دهی دانش آموزان به توجه:به ارزشیایی روزانه ,و ماهانه ۲ که بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی بر اساس مبانی نظری و تجربی این پژوهش, نادیده گرفتن تنوع زبانی در برنامه درسی کشورهای چندزبانه, به‌عنوان آمری دور از واقعیت و پر از اشکال دیده می‌شود. این امر مطالعه و واکاوی و اقدام مناسب برای همگرایی و انسجام را می‌طلبد و نباید با سرپوش گذاشتن به این تنوع از واقعیت‌های اجتماعی فاصله گرفت. به‌بیان‌دیگر تنوع زبانی نیازمند نوعی از سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی است که این نوع تنوع و تکثر را در عرصه‌های مختلف به رسمیت شناخته و بسترهای لازم را برای توجه بدان فراهم نماید. بدیهی است که این بسترسازی نیازمند فراهم کردن زمینه‌های فرهنگی و آموزشی لازم از طریق نظام آموزشی است (2017 ,3/202 :6 5۳۵6۵7۵ ,۸/0۳2۳۳20). در این راستا رسالت‌های اساسی نظام تعلیم و تربیت. طراحی برنامه درسی پاسخگو به ویژگی چند زبانی است؛ زیرا در صورت مغفول ماندن زبان‌های اقلیت. می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات و چالش‌های اجتماعی گردد. برنامه درسی از عناصر متعددی تشکیل‌شده است. درباره عناصر برنامه درسی به‌هیچ‌روی میان صاحب‌نظران برنامه درسی اتفاق‌نظر وجود ندارد و دامنه وسیعی از یک تا نه عنصر دربرمی گیرد 2 ,تعکاله ۷۷ :2005 ,عطصع۳) (:1983 ,عللن3 :1971 م1808 :1971 ,تعلوه 1 برخی تصمیم‌گیری‌ها درباره یک عنصر نتایج یادگیری» برخی دیگر محتوا را در حوزه کار برنامه ریزان قلمداد کرده‌اند. کلاین نه غنصر را غناصر تشکیلد دنه ول ای ود غبارت‌اند از: هدف‌ها محتوا, فعالیت‌های یادگیری» روش‌های تدریس, مواد و منابع یادگیری» ارزشیابی» زمان» فضا و گروه‌بندی. رایج‌ترین دیدگاه در این زمینه سند برنامه درسی یا یک برنامه درسی خاص را دربردارنده تصمیم در خصوص چهارعنصر هدف‌ها محتوا روش و ارزشیابی قلمداد می‌کند ( ,له 61 +68 2/01۵۵۵ 1/6۳ دلیل وجودی هر سیستم آموزشی» تحقق بخشیدن به هدف‌های آن نظام است. «هدف» در فرایند آموزش چیزی جز «حد یادگیری» نیست (1/21614,2015). گزینش هدف. اولین مرحله در طراحی برنامه درسی محسوب می‌شود. برای طرح‌ریزی برنامه درسی خوب. لازم است که قبل از هر چیز, هدف‌های مشخص در نظر داشته باشیم (2012 ,گذه5 8۶ 12ط3/122107 ,(طع721). با توجه به این که جامعه ایران ترکیبی از زبان‌های گوناگون است و قدمت چندزبانگی ایران غیرقابل‌انکار است و از طرفی دیگر نظام آموزشی» نظامی تک‌زبانی است و به زبان‌های گروه‌های اقلیت توجهی ندارد. دانش آموزان دوزبانه خواستار به‌کارگیری آموزش با زبان مادری در سال‌های اولیه ابتدایی؛ به‌کارگیری هم‌زمان آموزش با زبان مادری و رسمی در مدرسه؛ یاددهی زبان رسمی قبل از ورود به مدرسه؛ یاددهی سایر زبان‌ها (عربی و انگلیسی) در برنامه درسی رسمی مدرسه بودند. محتوا و سازمان‌دهی آن به‌عنوان یک عنصر مهم در طراحی برنامه درسی هميشه موردتوجه صاحب‌نظران حوزه برنامه درسی بوده است. انتخاب محتوا به چیستی برنامه درسی و آنچه باید آموخته شود. مربوط می‌شود ( ,طه72[1 2 ,گله5 :۵ 1/]2210۵). در شرایط کنونی جامعه ایران» با توجه به اين‌که نظام آموزشی بر یکسان‌سازی زبانی تأکید دارد گروه‌های مختلف قومی و فرهنگی خواهان حفظ فرهنگ و زبان و آداب‌ورسوم خود و طرح آن در محتوای رسمی هستند (2020 ,لاعع520 :8 زونه 112725). دانش آموزان دوزبانه از محتوای آموزش رسمی انتظار طرح مطالب قومی - زبانی در محتوا رسمی؛ ترکیب محتوای رسمی و قومی در برنامه درسی؛ گنجاندن آداب‌ورسوم و فرهنگ قومی- زبانی در محتوا رسمی, تأکید بر همپوشانی محتوا قومی- زبانی و رسمی؛ وجود محتوا قومی- زبانی ارزشمند؛ تدوین محتوای رسمی منطقه‌ای؛ تعامل بین محتوای رسمی و قومی- زبانی در برنامه درسی رسمی مدرسه در فضای پیوسته در حال تغییر و.در عرصه رقابت‌های بین‌المللی نظام‌های آموزشی و تربیتی عهده‌دار پیشرفت و توسعه آینده کشور هستند کسب توفیق ذرگرو کاربست شیوه‌های کارآمدی برای آموزش و تربیت اثربخش در ابعاد مختلف روحی, جسمی, اخلاقی و ... است. هدف اصلی آموزش ایجاد یادگیری در دانش آموزان است و اين امر با عمل تدریس اتفاق می‌افتد. دانش‌آموزانی خوب یاد می‌گیرند که راهبردهای کسب آموزش را در خود توسعه دهند. تدریس به دانش آموزان کمک می‌کند که ذخایر این راهبردها در آنان توسعه پانیمتا رما در مدارس موجود چندان توجهی به امر تدریس نمی‌شود. نظام‌های آموزشی و معلمان بیش از آن که عمل کنند. حرف می‌زنند. آنان با روش‌های خشک قالبی دیکته کردن کتاب‌های دذرّسیي"و برنامه‌های فشرده: خود. قدرت آندیشیدان را از شاگردان گرفته‌اند (2013 ,۵۵ 1)۳). دانش آموزان دوزبانه از معلمان انتظار بهره‌گیری معلم از روش‌های مختلف؛ به‌کارگیری روش مشارکتی و همیارانه؛ به‌کارگیری هم‌زمان زبان رسمی و مادری؛ به‌کارگیری زبان مادری در سال‌های اولیه مدرسه؛ آرجاع دهی دانش آموزان به داستان‌های زبان مادری؛ ارجاع دهی دانش آموزان به تجربه‌های شخصی؛ برخورد عادلانه و به‌دوراز تبعیض معلم نسبت به دانش آموزان دوزبانه؛ اجتناب از تمسخر دانش آموزان دوزبانه توسط معلم و احترام دانش آموزان دوزبانه توسط یکی از عناصر مهم برنامه درسی ارزشیابی است. در شروع فرایند تکاملی ارزشیابی رویه‌های خطی و تجویزی متداول گردید و مفروضه‌های اثبات‌گرایی در این حوزه رسوخ نموده و باعث رواج ۴ که بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی اندازه‌گیری‌های کمی شد. به‌تدریج از دو سه دهه پایانی قرن بیستم رویکردهای شناخت گرایی و ساختن گرایی پا به میدان گذاشتند. صاحب‌نظران این رویکردها معتقد بودند که ارزشیابی تعلیم و تربیت باید به سمت روش‌های طبیعی و در محیطهای واقعی کلاس درس حرکت نماید ( ,568675 3 ,ت۵اله2۶) +8 (زط100). شیپرد (0670,2000ع51) بر این باور است برای اینکه بتوانیم تصویر کاملی از پیشرفت تحصیلی فراگیران ارائه دهیم باید شواهد کافی در تمامی جنبه‌های پیشرفت تحصیلی فراهم نماییم که این مستلزم تلفیق روش‌های کمی با کیفی است ,7202 ,71/10۳2۳۵۵0 (2019 ,1۳0/۹2 +6 مفصنلهک مفصهاوع/س52 زنگه(5). دانش آموزان دوزبانه در ارزشیابی انتظار ارزشیابی عملکرد مدار؛ توجه به ناتوانی امتحان و نمره دادن در سنجش میزان پادگیری دانش آموزان؛ دقیق بودن آزمون‌های کمی؛ استفاده از ارزشیابی شفاهی؛ ناقص بودن و غیردقیق بودن ارزشیابی توصیفی؛ استفاده از کارپوشه در یادگیری و توجه به ارزشیابی روزانه و ماهانه را داشتند. طبق یافته‌های این پژوهش برنامه‌های درسی طراحی‌شده برای آموزش رسمی دانش آموزان در مناطق دوزبانه و چندزبانه کشور ایران ثمره:بخش نیست و برای افزایش تأثیرگذاری آن‌ها نیازمند در نظرگیری خواسته‌ها و انتظارات دانش آموزان دوزبانه در طراحی برنامه درسی هستیم. ازاین‌رو پيشنهاد می‌گردد هنگام طراحی برنامه درسی برای مناطق دوزبانه و چندزبانه موارد زیر رعایت شود: ۱-توجه معنادار به نیازها و شرایط خاص آدانش. آموزان و معلمان مناطق مختلف کشور در ۲- واگذاری اختیارات به استان‌ها برای طراحی برنامه درسی مناسب هر استان ۴-تغییر نقش معلم از معلم-مجری به معلم- برنامه‌ریز در برنامه‌های درسی در جریان اجرای این پژوهش و تهیه مقاله کلیه قوانین کشوری و اصول اخلاق حرفه‌ای مرتبط با موضوع پژوهش از جمله رعایت حقوق آزمودنی‌ها سازمان‌ها و نهادها و نیز مولفین و مصنفین رعایت شده است. پیروی از اصول اخلاق پژوهش در مطالعه حاضر رعایت شده و فرم‌های رضایت‌نامه آگاهانه نار اظهار تویسته‌گان مقاله احاضر قاقد اهرکونه تفارش منافع بوده است. این مقالد قبلا در یج نشریه‌ای اعم از داخلی یا خارجی چاپ نشده است و صرفا جهت بررسی و چاپ به فصلنامه تدریس 7 0۶۴ ۵70616066 160 156 .(2020) .8 ,1۵02۵06 ع م۸ منقدز116 ,۳۰ رففق‌طط۸ 1 ع6) هز وصنط3) ۵۶ کمعودمانهط فص کعنانص ۵000۳ عطا ۶و دعطاوم) آممحا5 13696276 ۶و م30 وروی مزع 1مدمصمص‌حام ه نرش۸تک) دواد ناه .[61 10 ] .1-23 00 ,3 310 ,8 ۷۵1 08نط102" 6006200 6ع 1۵۳ 6۳ 01ص ۵۶ کدوناس ص60 .(2013) 1۰ 0۰ بعاباطع۸0 ۵ ی .ظ رصع ۸10 ,66 ا سنا منکن 60ص دوعص تمصص۸ اک1 15 بصمناف 00 #ممطفلنط ده ۰ ات۸ :۳۳۵0960 هک .(3 ۵ ۹) ۳01۵۲۵ هل :50۳001200 .(1987) .ی و10۵ دمص۸ حاعنط صز 1005 گم عومنع مدا عطا ۶و ععزمطل عطا دز ۷/50 .(2010) .7 ,عانطلز/-20 8020 ,000 ۵۶ .7 م1069 ,.ظ ,6ا7]-کل800 :18 + تمه 2ص 1 حذ ع وه 56100 651 16 ص506 0 ع29 25 1071۸5۸ :کعناعن م5 3/10 دز ومعدملاهحدان) امدمنام ۳۵ ,(۳05۰) 2/۰ [120002< 05 1۳0261 5 0صه ماس ۶ دممدناه‌ اما .(2014) بش۸ مصقنصخمگا ۸۶ وس 8201۷3۳0 .[361 10 ] .28 1896 ,7 ۷۵1۵6 ,هط و3 حلعمع5ع۸ کصمناه1م 1 و2 1316 ص106 02720160 ۳6۵۲۵۵ 2 600۵00 لهس 3/0100 .(2015) .ی ماه ی 2 ی ق0606 7.۸ وفکلهظ ۰ :10005 :6 ۵۳ 310۷ مدمه ۵ الم وصد دنام معصد که ۰( 170) .06790600۷65 هه کعنفقآ نصماه۵0 اذسعاه‌نن3 .(2010) بش7 ,فعاصه‌ظ ۲7۵06 86 طاصه6 +مولوطصم) ما2۳ که ومعط7 ج که عصن00 .(1977) .2 مناعنو0ظ ناه ۵ بر0۲ا۹۵ ۵۳۳6۳ ۳۳۵۵ تصمتاهحاه معط .(2006) ۰ 36 فرط 6062105 0ص 1.23626 +عطاصنرطها 200 کوه 221 .(2002) .ط ,فصن(ز/۷۷ ۸ بل بعکاوه00) 65 200 06۳601005 0۵ ازع 060280 شوه تصمتاه اه نعسانه‌0 101 .(2005) سا سک ,00 753۷۵۲5۷ دمم وانط2 ۵۶ 00۶ ۶4و ناما موز ۸ معط ق5600 عصنعمصه که 00۶0021 ۵ط ۳۳۵۵۵ بکاص6 م0610 صقنص۳ که رهمامنفوگ .(2012) بش۸ ق1613 عاناناعداآ حل۳عع65 3 نصنعصم دک صمصآ تصع‌حطع 1 موصعم 15 مملحمطا عط ما ماع 565 0 651 عفن لج عنص 06 هع اه 5 ک 60922 .(2010) .6 مک مفقک3/0 6 و1۰ وفصقطد6ط ۳ 262066۵7 6 ۲ ز معص زوم صقطدگد] صز کاصعلونی هدع دنامصمص طان کدعحه آهنوطنانط صز ۶ که بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی +4 [۷۵ ,۳206۲ حلتع5ع آهدمنا 8۵ ولطاص30 حلندععع هدمنای ۵ .2008-2009 0 عط1 .(2010) بش۸ مقطعجق7 ۵ یگ وتا0مصقعطظ یگ بطق ا0طی خصنعک110 وخ م۳۵۵8 ۶ 70021 صقنص1۳ 156 نادنز علقسع؟ ۲۵۵۹ ۷۵۵۵۵ علناصز کم معصعنومه .[۳6۳۹12 جز] .45-53 ,(13)4 وانلنعگد فص رومام ع و6 ما05 201158 برسا 5100 .000۳65560 ۵6 0۳ برع معد204 .(2000) 2۰ ,۳۳۵۳6 ۳0208 لس اجه 1/010 وصه نس 1306۳ .(2011) .۸ م2076 2 .۸ باجش6 ص6۳ آدسآنه 1010 .(2019) .6 مصق۳ط36 ۸ .3 ما۸ کل بقع دزد ۳۵۲۳۷ کل 206 2نو نت۲ 7021 .کاه 50 صز کعطاعوع) ان عکع اد ۵1 ععنا 23 اکع 85 عطا 00 صصناع11ع3 نصمناق اه ,0 0۳0۵60 :۳00965 صقنص ۳ کم کعطه 1 و ع م20 عط ۳۵ صمنق ۳۵ ع) :0۳۵01005 لمفصعاجمه فصه لمصعاصذز عصنهعزهم.(2019) بش معلد‌وزطا۸ 6۶ وس 3056[ 1 ,5000605 آممطای عاوفنص صح ۷06 عصی نممعهنانط خصعععصه اه معصعخومه - 195 2۳ کاص5۳006 06و ۲ع 8۳5۲ ۵۶ بو‌مدعنقممم عصففده عص م0 ص۲0 .(2017) 8 مختقاصهام .0۳06 ۳۶273 مد اعنا دمص کصمنوم اعدا مدمه صعژگم2 مهد آممع‌صنانط معزوع2 مه صعنل‌عصنانط ۵۶ کعدنو0ع2۳0 .(2010) ۴ ماتقطه8 6 بط رتقاصعلف م۸ ,ز۵00ط1 [36۳513 10] ۳۵۵00 1۵۳ 6ات ناک حل‌جدمعمط :163۳۵0 مکی متفه 6608 300 (ه ۳200000 ۵۶ کحعصعناعا۶ه عط او 60020505 .(2013) 13۰ ناه 8 200 506065 آمادعصخصصهه عصنص1 هه صمناعهفاه نمنعوطم ۵۶4 ک00طع 16563 صتطع1 ورزاند تا وهم۸ .25.0 .کاصعلونی [ممط5 طاونط علقص که عالفاه هنود [36۳91۵ صز ] بکعفاتصه ۳3 ۵۴ واه۳ مطص 3۳ کععدعن5 6 :12 #(معسه 06 هقف صکناهتعصنام1/0) علطدسه کم مصعنع‌صنامد3/0 .(1996) .5 ق1005 نا 6ص0ع2/0 ۶و دمنام0 ۳0 وصه صوتق 00 نمسعانه 13۳۳ ,(80) .7 ,1100۳-166 068518665 ,ق0ن560 2 «صمنام۸ عخصعصم) .(ر129-154 .موم کعبتا6 م2 مد ععا 2۳ ۳ 213110۳ ۳۳۵6۵ 6طا 1۵۶ 0عتنصدعو0۳ ,1996 ,25-265 0006۶ ,316136۳13005 ۵ط] 5 6 0620 :10061 عل صمناهمتصه‌هنه نس انه‌0ا 3 .(2005) 1۰ 34۰ ,عصتصصح/1 ,م1050نط2 ۵۶ +1200 ۶و جمناهاموکز ۸ مصصناف له +مطونط صز بوازد 00 1۵۳05 0 ۸00۳02065 ,826۳506065 تناس0 .(2012) له 6۲ ۵ ,36 منفقحصحقط2/0 0طع2 6۳ عط) هصنطج) رعمامطاه2 .(2017) شیک منصق3/0 عم مش ,بژعتفغاعطاک وگ 1/05۵0 بان انوا کاصع50 فصه کعطجم) آممطک طاونط ۵۶ عن م00 عطا ۳۳۵ عوقعصه1 فصلنامه تدریس پژوهی سال نیم, شماره دوم تابستان ۳8۱۶۰۰ ۱۲۷ 1 ,21200108 لاس0 صز همعط ,کطونان امک عل وم فص عنمعنامگ وصد «مطاعدمک5 (209) .38 ,160۷۹۵ +۵ ی مفصنله5 .3 مخصهاکه دک نعنقطک ول مفصقطق7 .36 1/0۳2۵ 6 10۳ 661ععنحاع۸ نع وه ۸ ۵۶ دنه 2 ما ۳۳۵60 مدع 6ص هه عصنصوزده 1 5000165 ,رواک عبنهاناما0 ۸ ۳۵00 0۶ عزاطام3۶ تماق هز کاممط5 و قفد0ع5 ارازددع70< 156 .(2020) بش۸ م,ط2206ن1مط65 6۵ .لا 1690۵۳۵3 وب بط06ق7 شکقاد 1 ۶ 00۳0060۲۶ هه کاص1606ج عطا که عنواعص۸ عطا فصه صمناه۵0 آدسعاه 1/010 ۵1 16963۳ 8ص تصصه21 اجه نس ۵۶ م7 واه مصمناق ۳۵ تساه 1/۵10 40 337605 ,عصنتهع1/2 0صهر:2 ,ولنسد۲ عطا مصه صمناه‌عناه‌دامای .(2009) .36 مطاقه< ۶ 70۵1 وامعاه0 ,1۳۵۵ صز و160 عنصطاط فص صمنمعناه‌دطمای (2009) .13 بزه2765 کل ۷6۲۳۳۵ .6.16 2/008 .5 10 دنام اه آدسحله‌ ناه 01 امعع0م 156 .(2008) .3 مطاعه0 ۰) 0216ع1 1016۳2016 156 نصمتاق لت مس لبه0 10 ,(۳0۰) آزع3/00 6 وس ,1/1311 :60 جز مسصعلنل عومدعسد1 مه صمنه‌عنلهداماع مص0نو1۳۵ .(2011) .17 ۵1۵028 ,(3-4) 57 ,ط۵0ع300 ۵۶ 3۵0۶ 1310۳2000۵ وهی 21۲ عطا ۵۶ کصمناجه صف‌نگ۸ [دسله210 ۵ وصنم 010 ۵۶ جنویمع1< فصد عععها دما .(2013) بش منطاوعود5 (8 36 عستقلنا) بکعزع 6دک 00ق معط عمط که ارفنوک ۸ تفص هز لاس0 :8 399695161 ۵۲ 6۳۵ 136 .(2003) م متقللفهکه) 6 و۳ وبط100 .36 ,قتعوع5 ۵۵6۶ 6۷ ۵۶ ۲۵۱۵ عط) فص وصنصعل فصه عصنضد ۵۳ کعناعمعم عصنعصعطا 0 ع6عنناهی ۵۶ ط۳ع5 15 :33969566 ۵۶ 0065 0 کته 1۵ 333655060۰ .[ ,[[11۵ :10 نطعناع2ط اه و+عطو) وصه هن صمصط عناعنعصناآ .(2000) 1۰ ,کقع 0-1 ماگ 0۰) 1636308 126۵86 دکناوصطظ او کعزناه2 منضم5 156 ,(۳09۰) ۷۷۰ وط10قطنقع ۳ ۵ کل ,8133185 لاس0 کم ک6ام 20 .(2012) 17 .36 مگزه5 6۶ ,یگ متقنطتا3/132[0 ,یگ مفطاعل[3 1" 5 257001067 ب6ع اعدا ۵4 رعمامط عم 156 .(2015) 7۰ .م۸ ,1۳۵۷0۵۲ کااونظ 1۳9۵۳ 0۳ صمنا 160 ندکعنصتا 156 +عاطاصهوم2 .(1948) [کعصمنه< فعانصتا] 11 5۰ نت ن02ع6 108 36667 5 واطصععع۸ امعصعی عطا بط معاممل۸ :04 376 مط0فا0۵ 60 +عطاونط 0 06۳506065 امسحلت .(2008) 0۰ مفامزنا ۶ 6۶ ول مققصناه ۷ <ز] .112005 20 2ص م۴ +صق 16 ,کعناعندع هآ ۵۶ کلم 2010(.۳02) 3/۰ منصنعکی10 ه 7

هدف: پژوهش حاضر باهدف بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی صورت گرفته است. روش: روش این مطالعه کیفی با طرح پدیدارشناسی بود. میدان تحقیق کلیه ی دانش آموزان دوزبانه شهرستان سراوان بوده است. مشارکت کنندگان در پژوهش 18 نفر از دانش آموزان دوزبانه بوده که به صورت هدفمند موردبررسی قرارگرفته اند. ابزار پژوهش مصاحبه های نیمه ساختارمند بود. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش با استفاده از تحلیل محتوی مضمونی انجام شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی انتظار آموزش زبان مادری در سال های اولیه ابتدایی و زبان رسمی در سال های بعدی؛ به کارگیری هم زمان آموزش با زبان مادری و رسمی در مدرسه؛ یاددهی سایر زبان ها (عربی و انگلیسی) در برنامه درسی؛ طرح مطالب قومی – زبانی در محتوا رسمی؛ گنجاندن آداب ورسوم و فرهنگ قومی- زبانی در محتوا رسمی؛ تدوین محتوای رسمی منطقه ای؛ بهره گیری معلم از روش های مختلف؛ به کارگیری هم زمان زبان رسمی و مادری؛ برخورد عادلانه و به دوراز تبعیض معلم نسبت به دانش آموزان دوزبانه؛ استفاده از ارزشیابی شفاهی؛ استفاده از کارپوشه در یادگیری و توجه به ارزشیابی روزانه و ماهانه را دارند. درنهایت مدل مفهومی پژوهش بر اساس داده های حاصل از پژوهش ارائه شده است.

507648

قاضی تاج‌الدین سبکی در معرّبات که به نظم درآورده است» «قسوره» را نام می‌برد. (رک: سیوطی, ۳۱ ۱ لذا به اعتقاد وی این واژه عربی نیست. سیوطی فقط شعر سبکی را آورده و به دلایل معرّب بودن «قسوره» یا اصل آن هیچ اشاره‌ای نکرده است. زرکشی نیز با استناد به سیوطی این واژه را معرّب از حبشی گفته است. (رک: زرکشی, ۳۸۱/۱:۱۶۱۰) برخی نیز بدون بیان هیچ‌گونه سندی به حبشی بودن «قسوره» اشاره نموده‌اند. (رک: علاف, ۲۳ سصهصابونی, ۱۶۰۵: ۲۰۸؛ طاهری, ۱۳۷۷: ۳۲۸/۱) بنابراین» این اقوال به دلیل اینکه مستند نبوده و به احتمال زیاد به همان قول ابن عباس اکتفا شده و ما قبلا در این مورد گفتیم که قول ابن عباس درست نیست. قابل قبول نبوده و نمی‌توانیم معرّب بودن «قسوره» ادی شیر گفته است: «القسور: شیر» القسوره: ازجمند شیر دلیر و القیسری: مرد نیروفند. همه این واژه‌ها معرّب کشوّرز (بزرگ) است». (ادی‌شیر ۱۳۸۹: ۱۹۰) امام شوشتری قسوّر را به معنای استوار شیر» شیردل گفته و بعد نوشته است که «به عقیده ادی شیر این واژه از کشوّرز که فارسی به معنای بزرگ است به عربی راه پیدا نموده است. جمع کشورز کشورزیان به معنای بزرگان است. این واژه در عربی ترکیب (قیسری) به معنای مرد نیرومند آمده است و «قسوره» به معنای دلیر و شیر است». (امام شوشتری» ۱۳۶۷: ۵۳۰ و ۵۳۱) این عقیده قابل قبول نیست., زیرا اولا سخن خودشان با همدیگر تضاد دارد؛ در جایی «قسوره» را به معنای شیر بیان نموده‌اند و باز آن را معرّب کشورز که به معنای بزرگ است قرار داده‌اند. از نظر ظاهر همچنین هیچ مناسبتی بین («قسوره» و کشورز نیست و هرطور که محاسبه نماییم امکان تغییری به این صورت وجود ندارد. هیچ کس قبل از ادی شیر به فارسی بودن «قسوره» اشاره‌ای ننموده است و این خود می‌تواند قرینه و شاهدی بر این باشد که این واژه معرّب فارسی نیست؛ زیرا اگر می‌بود. باید برخیّ از کتاب‌های گذشته به این مسأله اشاره‌ای می‌نمودند. بنابراین معرّب بودن این واژه از فارسی قابل قبول نیست. بلاسی بعد از بیان واژه شناسی ومعناشناسی «قسوره» از چندین نفر معرّب بودن این واژه را از زبان حبشی نقل کرده اسوسیش یبرد وال را از ادی شیر نیز بیان نموده است وبه این مسأله که معرّب بودلن از فارسی را فقط ادی شیر بیان نموده است» تصریح می‌کند و در آخر خودش میل به این دارد که این اواژه معرّب حبشی است. (رک: بلاسی» ۲۰۰۱: ۸ و ۲۷۹) وی نیز فقط مطالب دیگران را نقل نموده و آنها همان روایت ابن عباس را نقل کرده‌اند و ما قبلا هر دو قول.حبشی و فارسی بودن «قسوره) را نقل و نقد نمودیم و هر دو آرتور جفری در مورد معرّب بودن "این اواژه از خبشی يا فارسی می گوید: «اما بررسی فرهنگ‌ها و واژه‌نامه‌های مربوط به این زبان‌ها نشان می‌دهد که در زبان آرامی» یا حبشی واژه‌ای که حتی جزیی‌ترین شباهتی به این واژه‌ها داشته باشد وجود ندارد» هر چند وازه شار تا حدی شبیه واژه شیر فارسی است که در پهلوی (506۲ شیر با یا مجهول) تلفظ می‌شده است. در حقیقت. به عنوان یک قاعده کلی لغویان در هنگامی که با واژه‌های فارسی سر و کار می‌داشته‌اند» اغلب آرا ایشان به صواب نزدیکتر است و این شاید بدان دلیل باشد که بسی از این دانشمندان خود از تبار ایرانی بوده‌اند». (رک: جفری,» ۱۳۸۹: ۸۷) وی چند صفحه بعد می‌نویسد: واژه‌ای مانند قسوره که در سوره ۷۶ آیه ۵۱ به کار رفته است امروز هم معمایی است» پس شگفتی ندارد اگر مایه سردرگمی مفسران و لغویان قدیم نیز شاه باشد. این واژه را معمولا به معنای شیر گرفته‌اند. و سیوطی مراجعی را نام می‌برد که آن را حبشی دانسته‌اند. اما چنین واژه‌ای در زبان حبشی و هیچ یک از گویش‌های بعدی آن وجود ندارد. واژه‌هایی که عموما در حبشی برای شیر به کار می‌روند یک واژه است که با اسد غربی یکی است و دیگری وژاژه (گاهی) که با زاژه غنبس غقربی برابر است. ادق شیر گمان می‌برد که واژه» ریشه فارسی دارد» اما به نظر می‌رسد که این سخن بی‌پایه است. تا آنجا که انسان می‌تواند تحقیق کند. در هیچ یک از زبان‌های دیگر نیز واژه‌ای نیست که اين بن‌بست را بگشاید و شاید آسان‌ترین راه حل آن باشد که آن را صیغه‌ای از قسر بشماریم». بنابراین به دلایل زیر معرّب بودن «قسوره» قابل قبول نیست: ۱-«قسوره) با توجه به کتب لغت و تفاسیر دارای اصل (ق س ر) است و از این اصل فعل و شبه فعل ساخته شده است. اگر این واژه معرّب می‌بود نباید دارای اصلی در زبان عربی باشد. مانند بسیاری از معرّبات دیگر که اصلی در زبان عربی ندارند. ۲-هر کس که («قسوره» را جز معرّبات بیان کرده است» دلیل و سند قابل اعتباری بیان ننموده است. تنها سند آنها روایتی از.ان عبالس است» در حالی که ابن عباس در مورد این واژه روایات زیادی با اختلاف زیادی بیان نموده است و خود کثرت این روایات. روایت معرّب بودن از زبان حبشی را با مشکل زوبرو می‌سازد. ۳-اگر («قسوره» معرّب می‌بود. قطعا در کتاب‌های/لغت به صورت گسترده (مانند دیگر معرّبات) به آن اشاره می‌شد.» در حالی که بشیاری از کتاب‌های اصیل لغت اصلا به معرّب بودن این واژه اشاره‌ای نکرده‌اند. کسانی ,که بهمعرّب بودن اشاره کرده‌اند» تنها استناد آنها به همان روایت ابن عباس است که آن را قبلا پاسخ گفتیم. ۶-برخی از افراد محقق معاصر مانند آیت‌اله معرفت نیز اذعان می‌کنند که این واژه از لغت قریش است و معرّب نیست. (رک: معرفت,2۱۳/7۵:۱۲۶۱۵ خفنی» ۲۰۰۶: ۷/۱٩) ۵- زحیلی در مورد عربی بو این 8ازهارایتل بیان می‌کند. که برخی از اعراب نسبت به واژه‌های «قسوره» «کبّار».و «غجاب)» تردید داشتند و فکر می‌کردند این واژه‌ها در میان عرب کاربردی ندارند. یکی از همان افراد که مسن نیز بود و در این مسأله به قرآن طعن وارد می‌کرد. وارد مجلس رسول خدا (ص) شد. پیامبر اکرم (ص) چندین بار به آن فرد مسن فرمودند: بلند شو و بعد از بلند شدن می‌فرمودند: بنشین؛ آن فرد مسن که از این رفتار رسول اکرم (ص) به خشم آمده بود. گفت: «ا تهزا آبی» يا ابن (قسوره)» و أنا رجل (کبّارا)» ان هذا الشی (عجاب)»!» بعد پیامبر (ص) فرمودند: ایا این سه واژه عربی هستند؟ وی به ناچار اقرار به عربی بودن این واژگان نمود. (زحیلی, ۷۱ و ۳۵ از این روایت نیز معلوم می‌گردد که قسوره معرّب نبوده و عربی است. بنابراین با بررسی کتاب‌های لغت. تفسیر و ... به دست می‌آید که این واژه اصالت عربی دارد و معرّب نیست. همان‌گونه که بیان نمودیم اصل قسر دارای فعل و شبه فعل هست, مانند تمام اصل‌های دیگر زبان عربی» ولی باز هم برخی از مشتقات قسر بیان خواهد شد. از مشتقات قسر می‌توان از قسوّری به معنای نوعی از سرگین گردان‌ها و قیسری به معنای شتر تنومند» استوار بلند و پرقدرت نام برد. (رک: ابن منظور ۱۶۱۶: ۹۲/۵؛ مرتضی زبیدی» ۱۶۱۶: ۷) فیروز آبادی قیسری را به معنای بزرگ و نوعی از سرگین گردان دانسته و گفته در مورد شتر به معنای بزرگ می‌باشد و جمعش قیاسر و قیاسره است. (فیروز آبادی» ۱۶۱۵: 7۲ لیث قیسری را به معنای فرد پرهیکل توانای استوار می‌داند. (ازهری, ۱۶۲۱: ۹۳۰۹/۸ زبیدی» ۱۶۱۶: ۳۹۰/۷) زبیدی در ترجمه قیسری مرد قوی را بیان نموده است. (زبیدی» ۶ ابوعبیده از فرا نقل می‌کند که قیاسره به معنای شتر بزرگ است. (ازهری» ۳۳۱ اقتسار به معنای فردی که دارای اختیاری نیست. نیز از مشتقات قسر است. در برخی منابع مانند معجم مقأییس اللغه و الفروق آللغویه در مورد مترادف و اضداد این واژه چیزی وجود نداشت. اما,مترادفات واژه «اسد» در,لت عربی زیاد است. که در اینجا به پرشتی آشتاره می‌شبوه: ۱ - یت ۲ روا عضو شام ۵ هزیر عنبسه ۷ ورد هه حیدّه ۹ بربّار (رک: اسماعیلصینی,۱۶۷۶۰: ۸) :4۱۰ جخجاح (مجلسی, ۱۸۰۳ ۲۸۳/4۰) این واژه و دش فلت رن هن برش (ماویث نیز املع اشمت. در حديشي اما علي (ع) زاین ام و وا مود وت ری در سای ومد که و وق بو جنر المضور من سریره و هو بو با با ید له آقلنی و اه لا دب ای مثلهّا دا ال قد اک ال و السباع کم کات قال مهات ان رد عصا موسی فسممود السام» (مفید در این حدیث «قسوره» به معنای شیر به کار رفته است. در حدیثی دیگر نیز آن حضرت می‌فرماید: مربوبون اقتس ارا. اقتسار از باب افتعال از ریشه و اصل قسر به معنای غلبه و پیروزی می‌باشد. (ان منظور ۱۶۱۶: ۹۲/۵) در روایتی که مبارزه امام علی (ع) را با مرحب قل می‌کنده آمده استق که آن حضوت بعذااز رجرشواتی سرجحب :این یت زا گشقا: تا الذی ی ی ره ی لیات شدید قسوره (مفید (الارشاد)» ۱۶۱۳: ۱۲۷؛ در روایتی دیگر آمده است که عبداللّه فرزند امام حسن (ع) برای مبارزه بیرون آمده و اين ن تنکرونی فأنا ان حيدره ضرغام آجام و لیث قسوره ‏ علی الاأعادی مثل ریح صرصره (مجلسی ۱۶۰۳: ۵ یعنی اگر مرا نمی‌شناسید من پسر حیدر کرار هستم که شیر بیشه و شیر ژیان و برای دشمنان نظیر باد صرصر بود. همان‌طوری که اشاره شد» این واژه یک مرتبه در سوره مدثر به کار رفته است: ما لهم عن الذکره معرضین کانهم حمر مستنفره فرت من فسوره۸ (مدثر/ ۵۱-۶۹) «چرا آنها از تذکر روی گردانند؟! گویی گورخرانی رمیده‌اند. که از (مقابل) شیری فرار برای «قسوره» در تفاسیر مغانی«سختلفی ,ذکر.شنده استکه می‌توان آنها را در شش دسته ۱-بعضی اين واژه را به معناتی‌اش رم داننده(مقاتلتن سلیمان» ۱۶۲۳: ۵۰۰/۶؛ قمی. طبرانی» ۲۰۰۸: ۳۸۹/۹ ابن ابیز منیب ن»۶ ۵۱۱/۲.:۱۷۶۲؛ دینوری» ۱۶۲۶: ۶۵۶/۲؛ ماتریدی» ۹ طوسی, بی‌تا: *۱۸۷/۱؛ طبرشی» ۱۳۷۲: ۵۹۲/۱۰؛ زمخشری» ۱۶۰۷: 1۵۹/۶؛ طباطبایی» ۱۳۹۰: ۹۹/۲۰) فزا برای همین معنا به روایت کلبی استناد نموده است. (فرای ۰ ۳ بقاعی برای شیر صفاتی مثل؛بزرگ» دارای غلبه.و قدرت فوق‌العاده و ... بیان کرده است. (بقاعی,. ۷ ) شیخ علوان" گفته «قسوره) به معنای شیر حمله کننده بسیار ترسناک و هولناکی که اراده حمّله دارد. (شیخعلوان, ۱۹۹۹: ۶1۳/۲) طبرانی از ابن عباس نقل می‌کند: هنگامی که الاغ شیر را می‌بیند از او فرار می‌کند. (طبرانی» ۳۸۹/۹:۲۰۰۸) طوسی بعد از نقل این مطلب می‌گوید: «قسوره» به معنای سبّع یعنی اسد (شیر) است. (رک: طوسی, بی‌تا: ۱۸۷/۱۰) زمخشری و فخر رازی لیوث قساور یعنی شیران گفته‌اند. (رک: زمخشری» ۱۶۰۷: 1۵1۹/۶؛ فخر رازی» ۱۶۲۰: ۷۱۹/۳۰) برخی از تفاسیر «قسوره» را از قسر به معنا غلبه و قدرت گرفته‌اند و شیر چون قدرتش از بقیه حیوانات شکاری بیشتر است. معنا شیر را برای این واژه انتخاب نموده‌اند. (ابن قتیبه ۱۶۱۱: ۶۲۵/۱؛ صنعانی» ۱۶۱۱: ۰۲۹۵/۲ ابن ابی‌زمنین» ۱۶۲۶: ۵۱۱/۲؛ طوسی, بی‌تا: ۱۸۷/۱۰؛ ثعلبی» ۱۶۲۲: ۷۸/۱۰ ابوالفتوح رازی» ۲- گروهی از مفسران معتقدند «قسوره» به معنای تیرانداز یا شکارچی است. (مقاتل بن سلیمان, ۱۶۲۳: ۵۰۰/۶؛ فراع ۱۹۸۰: ۲۰۹/۳؛ طبرانی» ۲۰۰۸: ۳۸۹/۹ دینوری» ۱۶۲۶: 7۳ ماتریدی» ۱۶۲۹: ۳۳۰/۱۰ طبرسی, ۱۳۷۲: ۱۰ ۵۹۲؛ ابسن کثیر ۱۶۱۹: ۲۸۲/۸٩ ابوالفتوح رازی» ۱۶۰۸: ۳۸/۲۰ طباطبایی» ۱۳۹۰: ۰) شیخ طوسی معتقد است به معنای تیراندازی به طرف شکار است. (رک: طوسی, بی‌تا: ۱۸۷/۱۰) طبری نیز برای تایید این معنا روایات مختلفی بیان نموده است. (رک: طبری» ۱۶۱۲: ۱۰۹/۲۹) برخی نیز گفته‌اند: «قسوره» به معنای جماعت تیراندازان در حالی که صید می‌کنند. می‌باشد. (رک: زمخشری, ۱۶۰۷: 4۶ طبرسی,» ۱۶۱۲: ۳۹۸/۶) برخی به روایت قتاده» «قسوره» را به معنای النبل (تیر) بیان نموده‌اند. (صنعانی» ۷۱ ۲۹۵/۲) سمرقندی النبل را بیان کرده و در توضیحش تیراندازی را آورده است. (رک: سمرقندی» ۱۶۱۹: ۵۱۹/۳) برخی نیز به معنای شکارچیان تیرانداز ترجمه کرده‌اند. وکا یزیدی ۵ اپن ابی حاتم ۹ م۳۳۸۵/۱۰) برخی نیز به معنای تیرهای شکارچیان (رک: طبری» ۱۶۱۲: ۱۰۹/۲۹؛ ماتریدی» ۱۶۲۹: ۳۳۰/۱۰ طوسی. بی‌تا: ۱۸۷/۱۰) و شکارچیان می‌دانند. (رک: طبری» ۱۶۱۲: ۱۰۹/۲۹؛ سمرقندی,» ۱۶۱۹: برخی نیزبه معنای دام و ریسمان شکارچیان می‌داند. (تعلبی» ۱۶۲۲: ۹۷۹/۱۰ ابوالفتوح رازی» ۱۶۰۸: ۳۸/۲۰؛ خازن, ۱۶۱۵: ۳۹۷/۶) ارها پچ به نظر نمی‌رشد؛ زیرا دام و طناب نه صدا دارد و نه دیده می‌شود تا باعث فزار حمر گردد. فرار کردن قطعا باید از یک درباره جمع و مفرد بودن واژه برخی عقیده دارند «قسوره» جمع است و واحدی از لفظ خود ندارد. (رک: بغوی» ۱۶۲۰: ۱۸۰/۵؛ خازن, ۱۶۱۵: ۳۹۷/۶) اما در مقابل برخی معتقدند که «قسوره) جمع قسور است و این جمع برخلاف قیاس واقم شده است؛ زیرا وزن فعلل جمعش بر وزن فعلله نمی‌اید. (رک: ابن عاشّور ۱۶۲۰: ۳۰۷/۲۰؛ زمخشری» ۱۶۰۷: 1۵۹/۶؛ ۳-برخی («قسوره» را بر اشاس روایت ابن عباس به معنای رکر الناس (حس و صدای مردم) گفته‌اند. (رک: ابن قتیبه» ۱۶۱۱: ۶۲۵/۱؛ طبری» ۲ ۱ تعلیی» ۱۶۲۲: ۹۷۸/۱۰ زمخشری, ۱۶۰۷: 1۵1۹/۶؛ صنعانی» ۱۶۱۱: ۲۹1۵/۲) و برخی نیز به معنای صداهای مردان. ۶ برخی «قسوره» را به معنای پسران شکارچی از نسل تیراندازان می‌دانند. (رک: طبری» ۲ برخی نیز پسران مردان یا جماعت مردان را از ابن عباس روایت نموده‌اند. (ابن ابی حاتم, ۹ ۸۵/۱ دینوری» ۱۶۲۶: ۶۵۶/۲؛ یزیدی ۱۶۰۵: ۶۰۰/۱؛ قرطبی» ۶ ۱۹ طبری, ۱۶۱۲: ۱۰۹/۲۹؛ طوسی, بی‌تا: ۱۸۷/۱۰ ثعلبی» ۱۶۲۲: ۷۸/۱۰) ۵-برخی «قسوره» را به معنای تاریکی شب بیان کرده‌اند. (ثعلبی» ۱۶۲۲: ۷۹/۱۰؛ ابوالفتوح رازی» ۱۶۰۸: ۱۳۸/۲۰ زمخشری, ۱۶۰۷: 1۵1/۶) ثعلبی و قرطبی گفته‌اند تاریکی اول شب ملاک است و تاریکی آخر شب را شامل نمی‌شود. (رک: ثعلبی» ۱۶۲۲: ۷۹/۱۰ قرطبی» ٩-عرب برای مردان قوی‌هیکل و قدرتمند» و خشمگین قسور و «قسوره» می‌گوید. (ثعلبی» ۱۶۲۲: ۹۷۹/۱۰ بغوی» ۱۶۲۰: ۵؛ قرطبی» ۱۳۹۶: ۸۹/۱۹ ابوالفتوح رازی» ۱۶۰۸: ۰)) برخی معتقدند که «قسوره» در نزد عرب هر چیزی که قوی باشد خواه انسان و از بررسی تفاسیر مختلف این نکته به دست می‌آید گرچه تفاسیر مختلف معانی متفاوتی برای واژه «قسوره» ذکر کرده‌اند. اما در عین حال این معانی نزدیک به هم بوده و برخی مانند شیر و شکارچی (تیرانداز) به عنوان معنای اصلی آن می‌باشد و معانی دیگر معانی کنایی و استعاری می‌باشند که چون باعث ترس و فرار کردن انها می‌شود به مناسبت مفهوم ایه بیان شده است. از میان این اقوال بهترین دیدگاه همان دیدگاه اول و دوم یعنی شیر (حیوان از بررسی ترجمه‌های مختلف فارسی قرآن ایل,نتیجه:به دست می‌آید که اکثر مترجمان محترم واژه «قسوره» را شیر ترجمه نموده‌اند غیر از ترجمه‌های زیر: ۱- خسروی در ترجمه خود این"مطلب را (یا؛مردمان تیرانداز و شکارچی) به همین صورت بعد از شیر آورده است. ترجمه حشروّی به خاطر توضیح در مورد «قسوره» که در داخل پرانتز امده است. از بقیه ترجمه‌ها بهتر است؛ زیرا همراه ترجمه اصلی به معنای ۲- مشکینی «قسوره) را به این صورت صیادی(یا شیری) ترجمه نموده است. بر این ترجمه اين نقد وارد است که "معنای اصلی این واژه در آیه مورد نظر را به صورت توضیح اورده است. در حالی که باید این کار برعکس می‌شد و شیر را به عنوان ترجمه اصلی و ۳-نوبری «قسوره» را به یک دسته جماعت تیرانداز ترجمه کرده است. در ترجمه نوبری به معنای اصلی آن که با توجه به سیاق به دست می‌آید. توجه نشده است و وی اصلا اسمی 4 ترجمه دهم هجری که مترجم آن معلوم نیست و به کوشش علی رواقی به چاپ رسیده است. به این صورت شیر تیراندازان صیّادان» ترجمه شده است. این ترجمه روان نیست و زیرا سه ترجمه را پشت سر هم بدون اینکه در بین آنها ویرگول يا نقطه‌ای قرار دهد آورده است. وی باید شیر را به عنوان ترجمه اصلی و دو ترجمه دیگر را به عنوان ترجمه‌ی دیگری که امکان داشت برای این واژه باشد. می‌آورد. ۵- کشف الاسرار «قسوره» را به شیر و صیاد ترجمه کرده است. بهتر این بود که وی نیز شیر را اصل قرار می‌داد و صیاد را در داخل پرانتز می‌آورد. *-در ترجمه نسفی, شیر صیاد و تیر آمده است. این ترجمه نیز باید مانند دو ترجمه قبل آنچه از بررسی های انجام گرفته در این مقاله به دست آمد عبارت است از: ۱-واژه «قسوره» از واژگان تک کاربرد قرآن است که فقط یک مرتبه در قرآن و آن هم ۲-در مورد مفرد و جمع بودن «قسوره» اختلاف وجود دارد» ولی به احتمال زیاد این واژه ۳-براساس دلایل مختلف مانند وجود فعل و شبه فعل از ماده «قسر» در کلام عرب و اشعار جاهلیت و همچنین نبودن دلیل کافی بر معرب بودن این کلمه و ورود آن از زبان فارسی يا حبشی,» عدم تصریح عالمان لغت و همچنین مویداتی از روایات نمی‌توان معرب ۶-عالمان لغت معانی مختلفی برای واژه «قسوره» ذکر کرده‌اند که عبارتند از: شکارچی و تیراندازن شیر (حیوان درنده)» بخشی از شب» جوانان و مردان نیرومند و شجاع, شتر قدرتمند و فربه و .... ازبررسی معانی مختلف به نظرامی‌رسد که اصل در معنای «قسوره» «غلبه و قدرت و نیرومندی» می‌باشد که کاملا با تیشتر.منعانی گفته‌آشده مانند تیرانداز» شیر فرد توانا ۵- مفسران در ذیل آیه ۵۱ سوره نشا معانیی مختلقی برای واژه «قسوره» ذکر کرده‌اند. اما در عین حال این معانی نزدیک به هم بوده و برخی"مانند شیر و شکارچی (تیرانداز) به عنوان معنای اصلی آن می‌باشد که باستیاق آیههماهنگی کامل دارد و معانی دیگر معانی ٩ «قسوره) در اشعار قبل از اسلام به صورت مشتقات مختلف و به معانی: قسمت اعظم شب. گیاه و درخت مخصوص, مردان قوی و نیرومند و شیر (حیوان درنده) به کار رفته است که این کثرت استعمال دلیلی بز.این انست. که.این واژه معرب نبوده و قبل از نزول قران ۷- «قسوره» در روایات نیز به معنای شیر (حیوان ذرنده) آمده است. ۸بیشتر مترجمان قرآن این واژه را به معنای «شیر» (حیوان درنده) ترجمه کرده‌اند. ۹- از بررسی سیر تاریخی مفهوم واژه «قسوره» قبل حین و پس از نزول قرآن اين نکته به دست می‌آید که این واژه در گذر زمان تطور معنایی چندانی نداشته و همان معانی خود - ابن‌ابی‌حاتم» عبدالرحمن بن محمد (۶۱۹ اق): «تفسیر القرآن العظیم ابن ابی حاتم»» ریاض: مکتبه نزار - الن‌ابی ژمین: مجملین بان 29 اقا (تقسی این ابی زمقی 4 یریگ دارالکی اللسیه متقو رارق - ابسن اثیر جزری» مبارک‌بن محمد شیبانی (۱۳۹۷ش) االنهايه فی غریسب الحدیث و الأرا؛ مصحح: طناحی, محمود محمد؛ زاوی» طاهر احمد. قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان, چاپ چهارم. این جوزی؛ اغبلالروسمن بن غلی (3187۲): ازاه السسیر قی غلم انقسیر»پیروت: دازاتکتاب :اعریی, -ابن درید محمدبن حسن (۱۹۸۸م): «جمهره اللغه» بیروت: دار العلم للملایین؛ چاپ اول . - ابن سیده, علی‌ین اسماعیل (۶۲۱ اق): «المحکم و المحیط الاعظم»» مصحح: الیل هنداوی, - ابن سیده» علی‌بن اسماعیل (بی‌تا): «المخصص» بیروت: دارالکتب العلمیفگ چاپ اول. - ابن‌عاشور, محمدطاهر (۶۲۰اق): «تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفس یر اب ابن عاشور»» بیروت: این قاس اخملین ۵ رس (۱۶۰۶ق): «معجم‌امقاییس اللغه» مصحح: هارون عبد السلام محمد؛ قم: - ابن‌قتیبه عبدالله بن مسام (۷8۲ق): تفس شیر غریلب القرآن‌ااتن قتیبه» شا شنا رح: : ابراهیم محمد رمضان, - ابن‌کثیر» اسماعیل‌ین عمر (۱8۱۹ق):«تفشیر القرآن العظیم»» محقق: محمدحسین شمس‌الدین» بیروت: - ابن منظور محمدبن مکرم (۶ ۶۱ (ق): «لسان العرب»» مصحح: جمال‌الدین میردامادی» بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع- دار صادر چاپ سوم. ۱ - ابوالفتوح رازی» حسین‌بن علی (۲۹۳م): #وییش الگین و روح الجنان فی تفسسیر القرآن» مصحح: - ابوعبیده» معمرین مثنی (۱۳۸۱ق): «مجاز القرن» محقق: فواد سزگین, قاهره: مکتبه الخانجی, چاپ اول. - ازهری؛ مخمدبن أحمگر 60۳۳۲۹7 اه ادها وت هحیار التراث الغربی+ چناپ ازل. - ادی شیر السید (۱۳۸۹ش): «واژه‌های فارسی عربی شده»» مترجم: سید حمید طبیبیان, تهران: امیرکبیر. - اسماعیل ضینی: سحمود (2 ۱ 1122+ «لیلگه آلشبی [ ماش ره بیروت: کب لبنان ناشرون چاپ اول: امام شوشتری, محمداغلی (0۷ وهای فاوسی هط بان غربی» تهران: بسن: - بدوی» عبد الرحمن؛ سیدی, سید حسین (۱۳۸۳ش) «دفاع از قرآن در برابر آرای خاورشناسان» مشهد: - بغوی» حسین‌بن مسعود (۱۶۲۰ق): «تفسیر البغوی المسمی معالم التنزیل»» بیروت: دار |حیا التراث - بقاعی» ابراهیم‌ین عمر (۶۲۷ اق): «نظم الدرر فی تناسب الایات و السور» بیروت: دارالکتب العلمیف - بلاسی, محمد السید علی (۲۰۰۱م): «المعرّب فی القرآن»» بنغازی: جمعیه الدعوه الاسلامیه العالمیه» - ثعلبی, احمدبن محمد (۱۶۲۲ق): «الکشف و البیان المعروف بتفسیر الثعلبی» بیروت: دار |حیا التراث - جبران مسعود, (۱۳۸۹ش): «فرهنگ الفبایی عربی -فارسی» ترجمه: رضا انزابی نژاده مشهد: آستان - جفری, آرتور (۱۳۸۹ش): «واژه‌های دخیل در قران» مترجم: فریدون بدره‌ای» تهران: انتشارات توس, - جوهری, اسماعیل‌بن حماد (۱۳۷۹ش): «تاج اللغه و صحاح العربیه» مصحح: احمد عبد الغفور عطار - حفنی» عبد المنعم (۲۰۰۶م): «موسوعهه القرآن العظیم» القاهره: مکتبه مدبولی» چاپ اوّل. - حمیری» نشوان‌بن سعید (۶۲۰ اق): «اشسمس العلوم و دوا کلام العرب من الکلوم»» مصحح: اریانی. مطهر بن علی؛ عبدالل یوسف محمد؛ عمری» حسین‌بن عبدالل دمشق: دارالفکر چاپ اول. - خازن, علی‌بن محمد (۶۱۵ اق): «تفسیر الخازن المسمی لباب التأویل فضی معانی التنزیل» بیروت: - دینوری,» عبدالله بن محمد (۶۲۶ اق): «تفسیر بن وهب المسمی الواضح فی تفسیر القرأن الکریم»» - راغب اصفهانی» حسیرن‌ین محمد (۱۶۱۲ق): «مفردات الفاظ قرآن»» مصحح: صفوان عدنان داوودی» - زحیلی» وهبه (۱۶۱۱ق): «التفسیر المنیر»» دمشق: دارالفکر, چاپ دوم. - زرکشی, محمدبن عبدالله (۱۶۱۰ق): «البرهان فی علوم القران»» بیروت: دارالمعرف چاپ اوّل. - زمخشری,» محمودبن عمر (۶۰۷ ۱ق): «الکشاف عن حقائّق غوامض التنزیل و عیون الأّقاویل فی وجوه التاویل»» مصحح: مصطفی حسین احمد» بیروت: داوالکتاف العربی» چاپ سوم. سا (۱1۱۷ق):«الفائق افی غریب الحدیث» بیروت: دارالکتب العلمیف چاپ اول. - سمرقندی» نصرین محمد (۱۶۱۹ق): «تقسثیر الس مراقندی,المسمی بحرالعلوم»» محقق: عمر عمروی» - سیوطی, جلال‌الدین (۶۲۱ ۱ق): «الاتقان فی علوم القرآن)+بیروت: دارالکتاب العربی» چاپ دوم. (۱2۸ق) (المهلزب فیما وقع فیالقراق من؛المعرّب» تحقیق: سمیر حسین حلبی, (۱۶۳۱ق): «المتوکلی فیما فی القرآن من اللغات العجمیه» تحقیق: جمیل عبداله - شوکانی» محمد (۱۶۱۶ق):(فتح القدیر»» دمشق: دار ابن کثیر» چاپ اول. - شیبانی» محمدبن حستن (۱۹۷۵م): «کتاب الجیم»» مصحح: ابراهیم؛ابیاری, قاهره: الهیئه العامه لشئون - شیخ علوان, نعمه‌الله بن محمود (۱۹۹۹م): (الفواتح الالهيه و المفاتح الغيبيه الموضحه للکلم القرآئيه و - صابونی» محمدعلی (۱۶۰۵ق): «التبیان فی علوم القرأن» بیروت: عالم الکتب. چاپ اوّل. - صاحب بن عباد. |سماعیل (۶۱۶ ۱ق): «المحیط فی اللغه)» مصحح: محمدحسن ال یاسین» بیروت: عالم - صنعانی» عبدالرزاق بن همام (۱۶۱۱ق): «تفسیر القرآن العزیز المسمّی تفسیر عبدالرزاق» بیروت: - طاهری, حبیب ال (۱۳۷۷): «درس‌هایی از علوم قرآنی»» قم: اسوه چاپ اوّل. . . - طباطبایی» محمدحسین (۱۳۹۰ق): «المیزان فی تفسیر القرأن»» بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات. - طبرانی» سلیمان‌بن احمد (۲۰۰۸م): «التفسیر الکبیر تفسیر القرآن العظیم طبرانی» اربد: دارالکتاب الثقافی. - طبرسی, فضل‌بن حسن (۱۳۷۲ش): امجمع البیان فی تفسیر القرآن»» مصحح: فضل‌الّه پزدی طباطبایی ( یاقا «تفسیر جوامع الجامع»» قم: حوزه علمیه قم چاپ اول. - طبری» محمدبن جریر (۱۶۱۲ق): «جامع البیان فی تفسیر القرآن تفسیر الطبری» بیروت: دارالمعرف - طریحی» فخرالدین بن محمد (۱۳۷۵ش): «(مجمع البحرین)» مصحح: احمد حسینی اشکوری, تهران: - طوسی, محمدبن حسن (بی‌تا): «التبیان فی تفسیر القرأن»» بیروت: دار |حیا التراث العربی» چاپ اول. - علاف, ادیب (۶۲۲ اق): «البیان فی علوم القرآن»» دمشق: مکتبه الفارابی» چاپ اوّل. - فخر رازی» محمدبن عمر (۶۲۰ اق): «التفسیر الکبیر مفاتیح الغیب» بیروت: دار |حیا التراث العربی» - فراع بحی‌ین زیاد (۱۹۸۰م): «معانی القرآن فرا»» محقق: محمدعلی نجار و احمد یوسف نجاتی» قاهره: - فراهیدی» خلیل‌بن امد (۶۰۹ اق): «کتاب العین»» ق قم نشر هجرت: فیروزآپادی, محمدبن یعقوب (۱۶۱۵ق): (القاموس المحیط» بیروت: دارالکتب العلمیف چاپ اول. شی بنایی» علی‌اکبر (۱۳۷۱ش): «قاموس قرآن)» تهران: دارالکتب الاسلامیگ چاپ ششم. قرط » محمدین احمد (۱۳۹۶ش): «الجامع بع لأحکام القرآن ن» تهران: ناصر خسرو, چاپ اول. - قمی عباس (۱۳۸۹ش): «الدر النظیم فی لغات القرآن العظیم»» مترجم: محمدصادق عارف» تحقیق و - قمی» علی‌ین ابراهیم (۳۹۳(ش): «تفسیر القمی»)امحقق بط مزیپوی جزایری:قا:دارالکتاب: چاپ سوم - ماتریدی, محمدین محمد (۲۹غلاق)/اتا, کش هل السشنهه ,تفسیر الماتریدی»» محقق: مجدی باسلوم» - ماوردی» علی‌بن محمد (بی تا):«النکت و العیون تفسیر؛الماوردی»» مراجعه و تعلیق: عبدالرحیم» سید بن - مجلسی, محمدباقر بن محمداتقی (۱4۰۳ق): (بنسار الأنوار)؟بیروّت: دار |حیا التراث العربی» چاپ دوم. - مرتضی زبیدی, محمدبن محمد (۶۱۶اق): تاج الغوس من جواهر القاموس» مصحح: علی شیری,» - مصطفوی, حسن (۱۳۹۸): «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم» تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی, - معرفت. محمدهادی (۱۶۱۸ق): «التفسیر و المفشرون»» مشهد: الرضویه للعلوم الاسلامیه؛ چاپ اوّل. (۱۶۱۵ق): «التمهید فی علوم القرآن ن» قم: موسسه النشر الاسلامی, چاپ دوم. - مفید محمدین محمد (۱۶۱۳ق):«الا ختصاص)» مصحخ: علی‌اکبر غفاری و محمود محرمی زرندی» قم: تا (۱۶۱۳ق): «الارشاد فی معرفه حجج الّه علی العباد»» مصحح: موسسه آل البیت - مقاتل بن سلیمان (۶۲۳ ۱ق): «تفسیر مقاتل بن سلیمان»» محقق: عبدالله محمود شحاته» بیروت: دار |حیا - مهدوی, حمید (۱۳۹۳): «فرهنگ مبین»» تهران: نشر احسان؛ چاپ اول. - موسی, حسین یوسف (۱۶۱۰ق): «الافصاح فی فقه اللغه»» قم: کشا الاعلام الاسلامی؛ چاب 1 -اتساین, اجعلا بر مسطل318710): راب القرآن (تسان)ا» حاقت ی توین؟ابراهی عبدالعنیم خلیل - هروی,» محمدین یوسف (۱۳۸۷ش): «بحر الجواهر(معجم الطب الطبیعی)»» قم: جلال الدین, چاپ اول. - یزیدی, عبدالله‌بن یحیی (۶۰۵ اق): «غریب القرآن و تفسیره» محقق: الحاج محمد سلیم, بیروت: عالم باتک صنعلم/3 حول[ ماج بچ۸ بط 13160کد 1۳ نصه سا 310016 156 - 6 0۶ 0۳۵1۵1100 اد ۵ط ۲ :(چ۸ 1419) معط 1 صزط عحطمط-اج وطا۸ م1۵ زطا۸ 100 - 60110 وعنطا وه انآ ۸1-82 مکماف 3 31122۳ نطومونط , م13 رطاخ 00 1 هه سا خععی اصنطتصه7 طخ ط[ ۶و زکم]** :رتن۸ 1424) طعاا اطخ صزط ص360 مصتصنصه7 زطاظ۸ 105 - 1 م 00و36 نلظ۸ ومسصقط 3 ۶و عصوتامناطا۳ موووتصاا-له طانهنگاتله 020 یسوط طاتقط6 جز وت ۵ط ۲ :(53 1367) نصه‌طانمطاگ ومصححقط0 3 1۳0۳ علوحه 3 معههآ. ما۸ 105 - 6 م7220 :وه صحصقط 1 ۵امحصطع/3 منطعص] :بو 0عا عم , عطاخ له ۳۷۵ 065 ۲1-اج شماره دوع و 5006006 عطا صز طاهم عطا عصزعم ها :ر7ن۸ 1422) نل۸ صزط صمسطفطا-اه ۸۵0 ,18/2 10۵ - 7 08۶ اب50 ,تینما ۶و عمتوطام6 ۵ط ۳ :(1988) صمععت طآ ممسحصقط360 ,9و0 1۳0 - 0 ص06 66۵ عمط وصه صععلم ۸-7" :(۸77 1421) انمصعل صطآ نل۸ مطعلنوچه5 105 - -زمصاآ-[ ۸ طابایگا-ا۸ 10۵0 تشصتعطظ ,وود عقط ۸1-3 :(۳۵۵) انقفصدآ صط[ نله مطعلنوچد5 105 - - تالقنت وصه ناه انآ کو نها عمط ۲" :رتن۸ 1420) حعطه 1 فومسحصقط3 ,سامطع۸ 105 - ووماکز7ا و۸ 1۳ ۳021000 تاجسزهظ "یگ 1 5 مامطاکش۸ 100 ک2 1600/۵ 1601 00۳ ,1/6286 86 عم کو هد ۸ :رچچ۸ 1404) عسه۳۲ داز ومسط۸ ,که۳ 10۵ - 1 ,01366 دهد کصا عنصقاعا نو مومحصحصقط/3 خصعاهک-اج و۸ 112 :62 1601۵0 86 عطا که اهاط ۸ط ۲ + (تن۸ 141[1)تصناق حزط لو ۸ مقطقاا 10۵ - سل۸ تاتستهظ مصقوهسفط ۵هحصحصقطا 2ص طع1 :۴ ماهاج صححم0 مها وهای 1۳06 هس00 هه سا 60621 ۵طا ۶و جمناهاماصا ۵ط۲ نت۸ 1419) حعص0 1۳ آممصعا نطامهگط 105 - 2-112 طانهنگا تاه 0و1 تقبسته 8 مزطاحله کمصقطاک جرووک 13 20 صقط 36 :10 تا 10 -2ل :2 00۵01۵0 ,شلد موقعنا :۸33 1414) سمعله/3 1۳۳ ممححصقط1 3/1 105 - جمناباطاتساکنل وصه عصنطادتاطام معطتاصم 2۵۴ تاه عم کته 8 3/0 ح-لج هم و ما5 عطا 40ص 11626 ۳ کصعلعد6 ۵ط ۲ :(2003) زل۸ صنظ صزه‌عع1۳ عمط ۳۵۵۵۵ آبام۸ - ما۸ مقامطاگ باطا۸ ۸ 00160 مضه سا عطا ۶و ماع ادا عطا ۲۵6 ب ۸1 بانانگا-[۸ 02۶ تصه‌وطانا معاع 36 عنصه سا 6ط1 09۵۳ -1065 مه سا عط) ۶و ما۹ :(57 1381) حمصصمط0 1 0۳ حمصحصه/3 مطعلونوطاتآ باا۸ - :61 ,12۵26 عطا او م۹۵۵۵ :(0421۸77) معصسطم طط ممصصحقط30 ما۸ - 40 :۷ 160 افص بقووهطگ منعه۳ نعططه‌طایه/* :(517 1386) فزوروهگ-ل۸ دک نف۸ - تانخژه 58 پدتسیش65 1 طاویش۸ بهومصعاص0 ۵ط ۲ نرتن۸ 1414) فحمصط/3 معصتط انقصعا - ",ماما وچ۸ 72020 حعل زدعه۳ نعططعطعه/۹۹** :(517 1347) ناخ ممصسحصقط30 مسماطاددمطاگ «0قص] - با عطا ۶و عقط 1۵1 :(57 1383) م11 ۵عووهک بنونگ عمط -اج ۸0 و200 - ب ۳۳۹۲ :ومططاقه/3 * مصه‌ک هط که /2طگ پووچش۸ حوطانهظ 1080 اه 2۳1 ع82-[۸ او منامام از ۵ط 1 نرتنظ۸ 1420 و3 صزط صندع13 مزمطاعه8 - ,6ع 170۵ ماوی۸ 0۶ [۵ 0 1و 110۵6 نابسنظ ,وه ماج مل عطا اه 1065 ۵ط) 40 ۷۵۲۹6۶ 1۵ 0۳000۵ حعسا-له جع :رکن۸ 1427) 09۵ حط صنط۳ط] ,ناه - -رع6ظ نلظ۸ ومفسصقط1/0 ۵۶ کصمتمناطا۳0 مقوجتصاآ-له طانشنگاتاه 020 تانصتهظ ,عطو‌یه 6 نلممطع 56 بصه ما عطا جز 26۳ م۸ ۳۲۵۵ :(2001) ناخ کساج ممصسحصقط30 بزعه‌اظ - 8 وگ صه‌بچه۸1-8 مضه کطعمگا-[ ۸" :(7ن۸ 1422) ممسصقط3 طط ممصسطاه مزطقاهط 1 - 6۰ و۸ 0۲ [۵ 6 ۶و 10۶۵6 تابصنهظ ,زطاهاهط ۸1-1 رکه 1 2 :۷ 20۹12160 ,مهد ۳و۸ ندطا ۸-۲ عممطه ۳ :(57 1389) مومکق 3/1 صعطانی - ۳۵۳۵۵0۵ :بط مقس بتصه سا س۵0 انطله 1 تطقطعه/۹* :(517 1386) م۸ منقعی - -ا۸ هانگ هه ععمنعمماآ ۶و 0۳۵ ۵ط ۲ :رگ 1376) مفمفصصق۲۳ صزط آعمصکگ مقط80[ - -[ز26 10۳ مسا ۸-۸ 120 تانصزظ مداخ سامتقطا6 اعل ۸ فعصسطخ روط ۵عامع 0 مه و۸ بوأبا3/2080 :منه )0‏ بصه سا 662 عط 2 هنم ماع :(2004) حصنعص3/0 ۵۵1 ۸ منط6 11 - ۶ ۱/006 عط) ومد ععصعزم5 ۶و سگ ۲۵۵ :(تل۸ 1420) فنم؟ طط صه‌حاقه٩ ,و۳ - زا ۸ حرط 3/0۵ منصه‌صا :بط مهو ناگ عطا حص0 دز دطوع۸ عطا و لفط ۵ ۸ 132۳ :ف0 12 بطجا بش۸ حتط صزه‌ک 1 م02 :وعحصحصقط 3/0 گمدع۵ ۳٩ مطعال۵ م۸ ۳ ل0عصقط صامقطگا-اه و منامام وا ۵ط ۲ نرتن۸ 1415) فومسصقط 3 حرط نله مصححقطط - له 0۵0 تانحنهظ ,و102 مل عطا که فوصنصه‌عه عطا صز نها غ از ۵0 معاصعطاه عطا 8۳۹۲ 10و86 ناخ ومسصصمطی 1 2و کصوتاه ۳۵1 موووتصاآ-اه طاننگ برآمد‌عاه دز طعنط۳ بططه/۷ صزط نک" برکن۸ 1424) ممسصقط160 صنط طقاا۵ ۸ ,00 - م2 قآ -له طانایگاتله 0و3 تاحسزه 8‏ بصه او عاطاما< عط اه منامام از عطا حز 2060 601110 8051 مصامل برع زل۸ وح ۹/۵ 0۶ ک و۳۵12 عطا ۶ صقا۹۵۵۳۵ ۵ط ۲ ن(۸7 1412) ممسصقط طط وفع ,نصقعطهتد] طاعطیقط - - مصقاه ۸1-0 132۳ :کبا‌عق 13 - ابسته 8 توم132 صقصو۸ صه 520 :بط 0661۵0 مضه سا0 -لظ۸ 180 :13802508 * بد نصا عصنصاطاعناسط ۵ط ۳ :رتن۸ 1411) ۵ططه/۷ منانقط2 - عا ۰۶ 50060065 عطا جز 2۳۵۶ ۵ط ۲ نرتنش۸ 410ل) طعالاطخ صنط فمسصقط 3 منطهفای:7 - عطا ۵۶ دعنانلمم3 عطا اباو‌طاه تطعمگا- ۸" نت۸ 1407) 09۵ طط ومحسطه/3 مسعطعط و2 - 0160۵120 ۵۳ کمعع۳ عطا صز هام5 که ععرط عطا فص صمناهاه معط ۶و دعت 2/۸ -ز0ه لعنطا مزطوج۸-ل۸ طاهانکا-ل۸ 080 تبصزطظ ,وعحصط۸ صه‌د 13 حکقاف/3 :۶ ۲۵۵۵۵ -6ا- ۸1 38۳ هط بطانوه ۸-1۲ م6 ۵ وماه ۲ ل۸" :۸77 1417 20و 21-522 ۶و ج0زاها معا ۲۵ نت۸ 1416) ممسصقط160 از +کوآه نو صع ام م5 - 6۳51 بانط له 027 +اتستهظ ,تصش 0۵۳ :210عنا۵۹ 10 "مصاتا-له حطهظ وعلنده :361 ها عطا ۶و کمعم زگ عطا صز ما۳۳ ۵ط 1" :رتن۸ 1421) صزطا-له املهل منایوزگ - پنج توس۸ عطا 80۵۵ هه سا عطا ها ۵عسع0 قطان صز عاناموم ۵ط ۲ نت۸ 1408) شماره شم | 8۳51 بونصاآ-ا۸ طابایگا-ل۸ 1020 تقبستهظ بزطاهلق11 صزه‌کق1 نسوک :ص200ع 13۵5 بلط +4۸۳ عطق 10۵80 0۵۵ هه ما عطا خز کز عمط حز له ۸1-۹۵۵ :۸33 1431) ب8۵ :862 مطعلوزه ۸ طوااا ۸ انم نصونامعتاک 10 .فععمنی 10 :1228005 .۳0/۵۳01 عطا ۳و و۲0 ۵ط ۲ نرتت۸ 1414) فمصسصقط30 نصا هاگ - -زطا۸ حتطه 10 :روط 0اه تال -ل۸ هانگ :(1975) صمععم3 حط ومسحصحقط360 منصه‌ تنماک - 5۰ ۳۳۵9 صاخ 20۳ نوا سمطا۸ آهع0 156 نمعنه) مه 6 قصه هه ۸1-۳ ع 9 ۵ط ۲ :(1999) وحمسطع/3 صزط ها اه ز21 م۸1 طانعطاگ - -نه0 ۲ ولآ 12006 عط فص ۷/۳۵5 عنصه سا عطا عسنصتماوط مه ۸1-۳ دص 6 تابصاه 8‏ بصه ۸1-0 حصتاتا 8:۰ صوچه :۸۵1-71 :(۸77 1405) نن۸ فمصسصحقط36 منصاه 52 - 3/0 02/1 600100 ,عم 2 قح 0662۵ عط 1 :(۸3 1414) انمصکعا باطخ صزط انطه5 - .8006 ۵طا ۵۶ ۷/۵۲۵ ۵۰ط 1 سزهظ مصزدقم٩ ۸ صهدع132 1۵۵ رام[ عطا ۶و منامام ادا ۵ط ۲ :(تن۸ 1411) سمصصعلا هداز وممتمگ-اده ۸۵ منصه‌هه5 - ۵6اه 8251 مقلمه/21-3 0۵0 تابصتهظ رو تما -اج و ۸ که وهای فعللنیه دح 1 ۸8/8 :0 ,016065 عنصه سا عه نطه‌عه۵* :(13778511) طقالطنط11۵ متتعطه1 - عا ۵۶ 0 ۵12 ماه عطا هل ممصعله8ظ ۵ط 1 :(3ا5 1390) و13 ومصحصقط 3 منه‌طاهاه 18 - 0 0۳62 6طا ۶و نها مر اصا خهع ۵ط ۲ :(2008) فمسطم۸ صط مصزه‌لباگ منصعجه 18" - ب6910 8۳۹1 مققوهط ۸-1 هانگ -ل۸ 020 :1۳20 ,۰ تصه‌ه 13 040 ما صه ‏ ساوسله رد1 2 صه‌جه‌ط-له مصر۹/۵* :(517 72 13) صهدعه11 ۳۵۵/6۵ بزفحه 18 - ما۲ ,نگل مزقم< تصمعطع1 ,نلباه‌کقط حصعطاع17 وصه نمطهاهطه1 نوعم؟ طعالا ۳:۵ :روط 562 0050 :00 بکعو3/05 تنعل عطا ۶و که :ر3ن۸ 1412) ات 12۳ مضه تلم عزکه7 ۶ صه‌حه8-ل2 تسوت :رچ۸ 1412) سول ط فمصحقط 3 مقه 186 - 00۵160 ,0160 صنععطوظ» :(57 1375) معط صنط حتوو له ۳ منطنهی 1 - 1106 تابسنهظ باه تلم جزگکه] ۵ حرط -ل۸" :(۵ا0۳) صمعق13 صزط ومسحقط 3 ,10۵ - :382805 بصه سا عطا او دعمصعز50 عطا صز اصعحص هاگ ۵ط ۳۲ نرتنش۸ 1422) ۵۶ بکداا۸ - 6 ۵ مگ 0۵ 101ص 60۳۵۵4 ۵ط 1 نرتن۸ 1420) +09۵ صطط ممصححقط ۸ عمط حطعلع۳ - 001110 وعنطا ما17 و۸ که [۵ع 1و 110۵6 تابسنعط متصعمعدت] :16110 یگ ۳6ه هه سا عطا که کعصتصمع ۵ط ۳۲ :(1980) ۵و2 صنظ عحطها م۵ه ۳ - 6661 معنامنرع۲ط عط1 نمعنقع۲ منادهه1< کعدی۵ ٩ معصطاظ فصده خوززها< زل۸ وحمسصعط 1 -طوز1طیا۳ 171612۵1 00 روط عطا ممعاممظ ۵ط ۳ :نت۸ 1409) فعصسطخ صنط اناعهطک منونطهنه ۳ - 0 ع136) 21-1031 دممصو0) [۸" :(836 1415) طاباموه صتط ممسصقط30 ,۵۵ ۳۳۵2۵ - نله طانشنگاتله 100 تصقعطع 1‏ وروقد0 سا :(51 1371) جو‌طال۸ نله متقفصعظ نطک0) - عطا ۶ ۳۷5هاآ عطا ۶و «ماعلاه) ۵ط ۲ ت53 1364) فمصسطم صطاز ومصحصقط 3 ,زطان ۸1-0 - ,ها( 602621 عطا ۶و کععمنعمماآ عطا ح صازهه آ ۸ ۸1-0 :(57 1386) ما۸ منص 0 - نوههات] همعط نصمنامعج0 مد عانلط کعش۸ وعلد5 ممسصحقط 3 :روط هام0 -۸/108۵ ده 1 :بط 2100 ناک 10 و تحصصصه تاه مزلم :(7ز5 1363) نطو[ 1۵ ناخ نصا - ماگ عطا ۵۶ کم ماه ماه عط ۲ :(7ظ۸ 1426) وحصحصحقهط 36 داز ممصحصقط 36 3/200 - ۵7 تانسنهظ ممسام‌اعهظ نوزه/3 ماهع 13003 بنوسط/1-1ج که منامام از ۵ط1 مکنط -۳۵ ,۸1-8870 نله فعرط فصد مععاو ۵ط ۲ ن(هاهظ) ممسصقط 3 16۵ نل۸ منوجه/3/13 - له 320 تاتسزهظ ,و1/2080-ل2 ۸۵0 ص 1[ 4#عچدگ مصنطمعگ ام و۸ +اصعصص0ه مضه ۷1۵ 60 6۳5۲ مصتامفوبره8ظ تنل وهصصمط 1 برد ۳۵11620۹ متا تاه طانهنگ -86 ,۸1-۸2 حقطه ۵ :نت۸ 1403) نود فمسحصعط0 3 حزط و2 3/6 ,زد زه/3 - 60 560000 ,6ع ۳1 م۸ ۲ 6۵ ۵۶ 110036 نان و 06 عطا ۵۶ 0۳0/۵ ۵ط ۲ :(آچ۸ 1414 سح 2/0 خبط ومحصححصقط 3 منونه 2 1/1002 - 1 بواز۳-[۸ 0۵۶ تاحسزهظ جنک نلخ :۲0010 + مصعممتاعنل عط) که کاععز عطا 0۵ بصه سا 310016 عط ۶ ۷/۵۳۵۶ عطا او نامع تافص ۵ط ۳۲ :(1368517) صمععمل1 ما حهتما1/05 - ۳۳8 رمحا مععصعل ند 6 عنصمادآ وصه عممعطحه ۲ خوس2 نصطع 1 :هام3 ,نک ماهاصعصص0 فصه دحوم برتنش۸ 418ل) تفه ممصسصقط36 که م۱ - -و1 6ط1 :0 مصه ساو-ل۸ انآ ۵ 0نط ۸-1۳" :وتل۸ 1415 زا۸ :69 00۳۳۵۵۵۵ ,هن هنم هگ :(رتن۸ 1413) ممسصحط ۸ داز ممصحصقط 3 ,1650 - -۵ 16 حصاتصصع 3/11 6ط 1 :و0 مقوصه7 حصعسقطا0 16 و محصطع/3 مضه و کمط6 جوطال ۸ 00۳ ,قاصه 96۳۷ 1115 افصنمهه خلممرم 6005 ما صز ععصعلونی نرن۸ 0413 - دااژه‌حاگ حاهع مگ تصو0 معط توص 6 عع2 عم بانط -اج آه۸ که 20و۳۵ :بط 1۵01۵0 -68 10 ,هه ماگ حرط ناو 1 02 در ناهام ادا ۵ط ۲ :( ۸7 1423 ) ممصنه‌ایگ صزط 2و1 - 6۰ و۸ 0۶ [۵ 16 ۳و ععبام17 ات8 مقامطاعطاگ ومصطه/3 طحاال ۸ :210۳ع0 .[۵ ۸ مقطا۲ ما۳ معط تصمعطع1 ,صزطا 3/0 عمعطاه ۳" :(1393517) ونصقل1 3/02 - -0گط] عتصقاه نو بطقطایساآ-اه طونم 6 ططاعا-ل۸" ن(چت۸ 1410) 3۵۴ صن۳3۳۵5۵ ,15۵ - «(فقططهآه) هه سا عطا ۲و دطاویش ۵ط 1 ترچت۸ 0421) ممصسصقط 1 طط معحصطه معقطه31 - ,۸-118 طانانگا-ل۸ 08۳ تاحستهطظ ,انامطک حصتعص1/0 [عو طخ حصنطع۳ط] +عامصا160 1۳۵۹ لوسطه1< ۵۳ بوهم100) عنطه‌ و ت-له حطمطظ :512 1387) ۶جق۳ صطاز فمسصقط 3 ,1۳۵۰ - -12 101610۳6 کاژ 200 20 ما 6 1 ۶و مع ص50 ۵ط 1 :(تنظ۸ 1405) نطو زد طعاانل طخ منون2ه -

واژه «قسوره» از واژگان تک کاربرد قرآن است که در آیه 51 سوره مدثر به کار رفته است. عالمان لغت و مفسران درباره ریشه، معنا و اصالت این واژه دیدگاه یکسانی ندارند. برخی این واژه را معرّب از زبان فارسی و عده ای از زبان حبشی می دانند. این پژوهش به روش تاریخی و تحلیلی به دنبال پاسخ به این سوال است که ریشه و معنای این واژه چیست؟ در اشعار جاهلیت، قرآن و روایات این واژه به چه معنایی به کار رفته است و آیا می توان معرّب بودن این واژه را از زبان فارسی یا حبشی پذیرفت؟ از بررسی تفصیلی و تحلیل منابع مختلف لغوی، اشعار جاهلیت و کتاب های معرّب نویسان این نتیجه به دست می آید که این واژه در عربی، دارای ریشه از «قسر» بوده و از آن فعل و شبه فعل ساخته شده است؛ کاربرد این واژه در منابع کهن و اشعار جاهلیت فرضیه معرّب بودن آن را از زبان فارسی و یا حبشی رد می کند. درباره معنای این واژه هم دیدگاه های مختلفی از سوی عالمان لغت و مفسران مطرح شده است که بهترین دیدگاه این است که این واژه به معنای شیر (حیوان درنده) یا شکارچیان تیرانداز می باشد.

501667

۱ استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه پیام نور تهران» نویسنده مسئول: ۲. استادیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی, دانشکده الهیات, دانشگاه الزهرا, تهران: نقش متقابل ایرانیان و هندی‌ها در سیر فرهنگ و تمدن» نه تنها شایان توجه است» بلکه ایفای این نقش» تغییرات مهمی را در فرهنگ جهانی» به‌ویژه در این ناحیه از کره زمین ایجاد کرده است. هر دو کشور از سابقه دیرین فرهنگی برخوردارند و همواره نیز این دو فرهنگ, به اشکال گوناگون در تماس با یکدیگر بوده‌اند و با وجود تفاوت‌های فرهنگی ظاهری» دو ملت از همگنی خاصی بهره‌مند هستند. از آن جمله» در بخش زبان و ادبیات و هنر این همگنی به‌خوبی خود را نشان می‌دهد. جهات متعدد این پیوند دیرینه» با ورود اسلام از طریق ایرانیان و به وسیله زبان فارسی به شبه‌قاره هند دوچندان شده است؛ به‌طوری که این ارتباط در زمینه‌های مختلف سیاسی» فرهنگی و عقیدتی» گسترش و وسعت یافته و در نتیجه میراث مشترک فرهنگی دوران اسلامی.هند جلوه‌گر گردید. یکی از عناصر مهم این میراث گرانبها زبان فارسی است که قریب به هزار سال زبان دین و زبان رایج در دادگاه‌ها و دربارهای شبه‌قاره بوده است." ورود و حضور فارسی در سرزمین هند سبب گردید تا شاعران» نویسندگان واعارفان بزرگ هندی» این زبان را برای بیان افکار و احساسات خویش برگزینند و هزاران اثر گرانبها و ارزشمند در زمینه‌های ادبیات» عرفان» فلسفه» کلام» زبان‌شناسی» تفسیر و تاریخ به وجود آورند. نقطه اوج گسترش زبان و ادب فارسی در هند مربوط به دوره تیموریان (۱۲۷۴۹۳۲ق) و هم‌زمان با آن حکومت‌های محلی منطقه دکن است که این سرزمین به‌عنوان مأمن و ملجا سخنوران ایرانی بوده است. واژه «دکن»» به معنای جنوب است‌ و از نظر موقعیت جغرافیایی در جنوب شبه‌قاره هند واقع شده است. این منطقه از شمال به رودخانه نرمادا" و کوه‌های ۱ ر.ک: زیب حیدر, «پشتیبانی پادشاهان قطب‌شاهی از دانشمندان» سخنوران و تنرایندگان ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۳۵۹ ویندا از جنوب به دماغه کمورین " از شرق به سواحل وگات‌های شرقی [و خلیج بنگال و از غرب به سواحل غربی وگات‌های غربی محدود است. مسئله مورد توجه در این پژوهش» چگونگی گسترش تاریخ‌نگاری فارسی در منطقه دکن در قرن دهم و یازدهم هجری و عوامل تأثیرگذار در آن است. این پژوهش همچنین؛ بر این فرضیه استوار است که مهاجرت گسترده ایرانیان در این دوره به منطقه دکن و حمایت امیران و وزرا از ادبیات فارسی» باعث توسعه تاریخ‌نگاری فارسی در این دوره شد و حضور ایرانیان در این منطقهه موجب شند تا سنت‌ها و شیوه‌های تاریخ‌نگاری ایرانی تا قرن نهم» به منطقه دکن نیز منتقل شود و در آثار تاریخی این دوره بازتاب یاید. پژوهش‌های فراوانی تا کنون در باره تاریخ‌نگاری در ایران و شبه‌قاره هند به‌صورت جداگانه انجام شده است.-دوبال نارای هند. در ها یکناب تاریخ‌نویسی فارسی در هند و باکستان که رسال اک رلا,اشگل آفتلای در دانشگاه تهران بوده از مهم‌ترین پژوهش‌هایی است که در این حوزه انجام شده است. در این اثر» آنچه در باره تاریخ نگاری هند در دوره اسلامی مورد توجه قرار گرفته» بیشتر معطوف به حوزه تاریخ‌نگاری در دربار گورکانیان هند بوده و توجهی به آثار تاریخی به زبان فارسی که در منطقه دکن نگارش یافته, نشده است. اکثر پژوش‌های انجام‌شده در این حوزه» مرتبط با تاریخ‌نگاری در دربار بابریان (۱۲۷۴-۹۳۲ق) بوده است و اهمیت و گستردگی تاریخ‌نویسی فارسی در این دوره» مانع از توجه پژوهشگران به تاریخ‌نگاری فارسی در منطقه دکن عوامل متعددی» در گسترش زبان و ادب فارسی در شبه‌قاره هند و به‌ویژه در منطقه دکن مور بوده که در ادامه» سه مورد از مهم‌ترین آن علل را بیان می‌کنيم. نقش وزیران و دولتمردان ایرانی در حکومت‌های شیعه‌مذهب محلی دکن در قرن ده و يازده هجری» در آنچه به فرهنگ ایران و زبان و ادب فارسی در شبه‌قاره ارتباط دارد غیرقابل چشم‌پوشی است؛ چه اینکه آنان با حمایت‌ها و تشویق‌های سخاوتمندانه خویش» واقعیات تاریخی گواهی می‌دهند هنگامی که ایرانینان به مراتب و مقامات نایل می‌آمدند» چون خود. با محیط ورف رهگ ابلان ماش گاوطلط دشن طبیعتا به شعر و آذب فارسی علاقه نشان می‌دادند و شاعران و نویسندگان فارسی‌دان را مورد نوازش قرار می‌دادنده کتابخانه و مدرسه بر پا می‌ساختند. ایرانیان مهاجر را به‌گرمی پذیرا می‌شدنده ارتباط با دربارهای ایران را مستحکم می‌کردند و با:اعطای صله بازار فارسی را گرم نگه می‌داشتند." از نمونه‌های برجسته این نوا انش سی در دربار سلاطین ادکن» می‌تواق به میر محمد موّمن استرآباای (م. ۱۰۳۴ق» شاه طاهر (م. ۹۵۶ق)» مصطفی خان اردستانی (م بعد از ۹۶۵ق) و... اشاره کرد." آنان به دلیل موضع و موقعیت اجتماعی و سیاسی خویش, در حدی بودند که با ارتباطات وسیعی که با دربارها و طبقات عامه و لشکریان داشتند» موجبات شهرت و رواج فوق‌العاده زبان و ادب فارسی را در دربارها و در ۲ رک: قادری, میر محمد مومن است رآبادی مروج تشیع در جنوب هند. ص ۲۵- ۰.۲۷ ۲ سامره وملل کیسرتنی و رواج زبان و ادب فارسی در هند»» ص ۴۴-۴۳ ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۲۱ قطب‌شاهیان (حک: ۱۰۹۸۹۰۱ق) از نسل حکام قراقویونلو بودند که در قسمت‌هایی از ایران حکومت می‌کردند.! بنابراین» از ایرانیانی که به دکن می‌آمدند به‌گرمی استقبال می‌گرکند.آین آمره باغف مد با ناد بسیاری از آیراتیان قرفستگاه کشوری و لشکری قطب‌شاهیان مناصب مهمی به دست آورند که از جمله این افراه می‌توان به میر محمد موّمن استرآبادی (م. ۱۰۳۴ق)» شیخ محمد ابن‌خاتون (م. ۱۰۶۵ق) و شاه میر طباطبایی (م بعد از ۱۰۰۰ق) اشاره کرد. این افراد که آفاقی یا خارجی " خوانده می‌شدنده از آغاز تأسیس حکومت قطب‌شاهیان, در رأس امور اداری و نظامی بودند و مناصبی چون پیشوایی و میرجملگی" را در اختیار داشتند. از وزرای برجسته دکن که علاوه بر فعالیت‌های سیاسی» نقش مهمی در تحولات فرهنگی و گسترش ادبیات فارسی در منطقه ۱ هندوشاه, تاریخ فرشته. ج ۲ ص ۱۷۶؛ محمد هاشم خان, مننخب اللباب. ج ۰۳ ص ۲۶۸٩ سومر, قراقویونلوها. ج ۰۱ ص ۲۷ همو نقش ترکان آناتولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی, ۲. از همان سال‌های اوّلیه تشکیل پادشاهی" همنیان, ازتش"آنها از دسته‌های مختلفی تشکیل میک که پیوسته با یکدیگر رقاینت دافمند: یکی از این دسته‌ها, حطلاتا شیمهیی از آیراتی‌ضا ی یر ترک‌ها و مغولان آسیای.مرکزی.بودند.:دسته دیگر؛ سنی بودند و مشلمانان جنوب هندو مزدوران حبشی را شامل می‌شدند. در آن دوران, گروه اوّل را غریبه‌ها آفاقی‌ها یا خارجی‌ها و گروه دوم را دکنی‌ها می‌نامیدند. این تقسیم‌بندی, در دوره قطب‌شاهیان نیز ادامه داشت. برای تفصیل بیشتر, ر.ک: هالیستر, تشیع در هند. ص ۱۱۶- ۱۱۷؛ معصومی, «فرهنگ و تمدن اسلامی -ایرانی دکن در ۳ پیشوایی و میرجملگی, از مناصب و مقامات بسیار بالا در دربار قطب‌شاهیان بود؛ به‌طوری‌که در هرم قدرت نظام حکومتی قطب‌شاهیان, بعد از مقام سلطان, پیشوا و میرجمله, در مکان دوم و دکن داشت» خواجه محمود گاوان! است. محمود گاوان» در بسیاری از علوم عصر خوده از جمله: ریاضی» طب» هندسه, فلسفه کلام و ادبیات مهارت داشت. شهرت او در سرزمین‌های اسلامی» بیش از آنکه به سبب اشتغال به امور سیاسی و منصب وزارت باشده مرهون توجه او به دانشمندان و داشتن رابطه دوستی با آنها و حمایت بی‌دریغ از این گروه بود." شیخ صدرالدین رواسی (م. ۸۷۱ق)» خواجه عبیداله احرار (م. ۸۹۵ق) مولانا جامی (م. ۸۹۸ق4 جلال‌الدین دوانی (م. ۹۰۸ق) و ابوبکر تهرانی (م بعد از ۸۸۶ق) از جمله دانشمندانی بودند که خواجه با آنها ارتباط داشت و حتی برخی از آنها را به دکن دعوت کرد. محمود گاوان» اغلب به پادشاهان گیلان نامه می‌نوشت. گستردگی روابقا او با پادشاهان گیلان» نشان‌دهنده میل محمود گاوان؛ به منظور ایجاد آنجاد با*اق#ومصر نیزر یگاتبه داشت." دولتمردانی که خواجه به آنها نامه می‌نوشت» عبارت بودند از: سلطان محمود گخرانی (حک: ۱۷-۸۶۲ق4 علاالدین گیلانی» سلطان محمود خلجی (حک: ۸۲۹-۷۸۲ق» جهانشاه لاری (حک: ۸۶۰ -۸۸۳ق)» حسین بایقرا ([حک: ۸۷۳ - ۸۷۵ق) و... . خواجه مجموعه این نامه‌ها را در کتاب ریاضآلاشا گردآوری کرده است. ازآتجاکه خواجه خود ادیب بوده است مجموعه ۱. محمود گاوان, از بزرگ زاده‌های گیلانی.و از علمای زمان خود بود که به تجارت اشتغال داشت و به همین دلیل, به دکن رفت و پادشاهان بهمنی به او توجه کردند. او در سال ۸۵۶ق و در زمان حکومت احمدشاه دوم بهمنی (۸۶۱۸۳۷ق)» به دربار بهمنیان راه یافت و در اواخر دوره حکومت همایون‌شاه بهمنی, به منصب وزارت رسید و تا زمان نظام‌شاه, زمام امور را در اختیار داشست ۲. معصومی, «فرهنگ و تمدن اسلامی -ایرانی دکن در دوره بهمنیان»» ص۰۹۵ ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۲۳ نامه‌های او در کتاب ریاض الانشا, جز اهمیت سیاسی» از نظر ادبی نیز دارای اهمیت مهاجرت ایرانیان به هند در دوره غزنویان (حک: ۵۸۲-۳۵۱ق)» زمان ایلخانان (حک: ۷۳۶-۴ق) و دوران صفوی (حک: ۱۱۳۵-۹۰۷ق)» به دلایل مختلف از سایر ادوار بیشتر بوده است. دانشمندان و رجال برجسته ایرانی مهاجر در هند نه‌تنها در زمینه ادبی به درجات بالایی رسیدند بلکه در عرصه‌های سیاسی» نظامی» اقتصادی و اجتماعی نیز مراتب والایی را به دست آوردند و به دلیل داشتن روح خدمتگزاری و طبیعست وفادار و فداکار خود و هوشمندی فوق‌العاده» در همه اجزای حیات کشور میزبان نفوذ کردند و مقامات مهمی را که با مشاغل خدماتی_آنان مارم بود به دست آوردند؛" بدان گونه که تا زمان استیلای انگلیسی‌ها بر این سرزمین» نه‌تنها زبان,فارسی» زبان رسمی و عمومی دولت و مردم بود بلکه بسیاری از شخصیت‌های بلندپایه سیاسی و سفرای هندی که از آغاز کار صفویان تا اواسط عمر قاجازیه به ایران آمدنده از میان ایرانیان مقیم آن دیار برخاسته‌اند." شرایط نامساعد سیاسی او اجما در ایرارابه‌ویژه بسد از حمله مقولان: حمایت گسترده حاکمان و امیران و وزیران حکومت‌های مختلف شبه‌قاره از ایرانیان مهاجر به شبه‌قاره» به‌خصوص ادیبان و دیوان‌سالاران که در قسمت‌های قبل به این موضوع اشاره شد. از مهم‌ترین دلایل مهاجرت گسترده ایرانیان به منطقه دکن در جنوب شبه‌قاره بود. پادشاهان و حکمرانان مسلمّانا9 ابنگاط تسین حکوّمظت مسلمانان در شبه‌قاره علاقه وافری به گسترش زبان و ادب فارسی نشان دادند. آنان از شاعران» مورّخان, ۳ شعبانی, «نقش ترکان آتاتولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی»» ص ۴۳. نقاشان» هنرمندان و نویسندگان فارسی‌گوی سرپرستی نمودند و با تمام توان خویش در ترقی و اعتلای زبان فارسی کوشیدند. دل‌بستگی آنها به زبان و ادب فارسی و فارسی‌دانان در پاره‌ای از موارد» حتی بر تعلق‌خاطر پادشاهان ایران فزونی داشته است؛ چنان که زمانی که شاهان صفوی در کاخ‌های قزوین و اصفهان به ترکی سخن می‌گفتند. پادشاهان حکومت‌های شیعه دکن در جنوب هند در قصرهای: احمدنگر؛" حیدرآباد" و بیجاپور۲ به ۱ ۳ شهری در ایالت ماهاراشترا در کشور هند است. این شهر, در امتداد رودخانه سینا و در ۲۱۰ کیلومتری کلان‌شهر بمبئی واقع است. این شهر ۱۲۰ کیلومتر با شهر پونه و همچنین, ۱۲۰ کیلومتر با اورنگآباد فاصله؛دارد. احمدنگر,توسط ملک احمد نظام‌شاه, موسس سلسله نظام‌شاهیان, در سال ۱۴۹۰م/فتم مد وا بایگان مگوگطا نظام‌شاهیان, پایتست این ۲ 40 _ یکی از شهرهای بزرگ جنوب هندوستان و مرکز ایالت آندهرا پرادش است که جمعیتی حدود پنج میلیون نفر را در خود جای داده و ارتفاع ن از سطح دریا, ۱۷۶۶ فوت است. این شهر در سال ۰۰ ۱ق (۱۵۹۱م) توسط سلطان محمدقلی قطب‌شاه و زیر نظر میر محمد موّمن استرآبادی تأسیس شد ور تاپلیان حکومت ,قطیاشاشیان, پایبخت ایق خکومت بود: این شهرادر زمان قطب‌شاهیان, یکی از مراکز مهم تشیع و نیز زبان و ادبیات فارسی بود. ۳ ۳ا1[20. شهری در ایالت کرناتکه درّجنوب شتد است»شهرستان بیجاپور در شمال ایالت کرناتکه واقع است. وجود رودخانه‌های پربی چون: کریشنا دن و بهیما شرایط مناسبی را برای کشاورزی این شهرستان فراهم آورده است. این شهر پس از تأأسیس حکومت عادل‌شاهیان توسط یوسف عادل‌شاه تا پایان عمر این حکومت. پایتخت حکومت عادل‌شاهیان بود. ۴ ر.ک: زیب حیدر, «پشتیبانی پادشاهان قطب‌شاهی از دانشمندان, سخنوران و سرایندگان ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۳۵ واقعیات تاریخی گواهی می‌دهند که شمار قابل‌اعتنایی از شاهان و درباریان هند نه‌تنها مربی و مشوق فارسی‌گویان بودند» بلکه خود نیز به آن زبان شعر می‌سرودند. کثرت مشاغل کشورداری به پادشاهان مجال سخن‌سرایی نمی‌داد؛ بااین‌همه؛ ذوق شعری آنان در بعضی از مواقع بروز می‌کرد و به مناسبت‌هایی شعر می‌گفتند؛ برای نمونه, اسامی برخی از پادشاهان پارسی گوی که خود شاعر بودند و در گسترش فارسی موّئر بوده‌اند» عبارت‌اند از: یوسف عادل‌شاه (حک: ۸۹۵ - ۱۵۱۰-۱۴۹۰/۹۱۶)» بنیان‌گذار دودمان عادل‌شاهیان این دوره» یکی از ادوار درخشان زبان و ادب فارسی در منطقه دکن به شمار می‌آید؛ چراکه پادشاهان و حامیان ایرانی‌نژاد این عصر در سرزمین هند» در خصوص سرپرستی و حمایت از گویندگان و نویسندگان فارسی‌زبان هیچ مضایقه‌ای نداشته‌اند. با اندک تأملی در تاریخ ادبیات فارسی در این دوره» می‌توان رد پای بسیاری از علما و شعرای فارسی‌زبان را یافت که در دربار حکومت‌های مسلمان هند به‌ویژه دربار حکومت قطب‌شاهیان حضور داشته و از فیوضات دربار حکام دکن بهره‌مند می‌شده‌اند؛ برای نمونه» می‌توان به: میر محمد موّمن استرآبادی» علی‌بن‌طیفور بسطامی (د. ۱۱۰۰ق) و خورشاه ابن‌قباد حسینی (د. ۲۳) اشاره کرد که هرکدام حداقل برای مدتی در دربار حکومت قطب‌شاهیان مورد ۱« ای وقلل کستزنن و رواج زبان و ادب فارسی در هند» ص ۰۵۳-۵۲ ۲. زیب حیدر «پشتیبانی پادشاهان قطب‌شاهی از دانشمندان» سخنوران و سرایندگان فارسی»». یکی از مجال‌های بروز این حمایت‌ها از زبان فارسی در دکن» حوزه تاریخ و تاریخ‌نگاری به زبان فارسی بوده است. در این دوره» آثار تاریخی فراوان و بااهمیتی به زبان فارسی» اغلب توسط مورخان ایرانی مهاجر به شبه‌قاره» تألیف شد. اهمیت زبان فارسی در تولید متون تاریخی در این دوره» به اندازه‌ای است که قسمت اعظم متون تاریخی این دوره به زبان فارسی بوده و نشانگر تأثیر مورخان ایرانی در تدوین متون وجه غالب تاریخ‌نگاری هند عصر اسلامی سیطژه زبان فارسی و دیدگاه‌های تاریخ‌نگارانه ایرانی بر آن است. بااین‌همه» نباید از زبان عربی - دست‌کم تا سده پنجم هجری -و زبان ترکی - از استیلای گورکانیان (۳۲-۱۲۷۴٩ق) بر شبه‌قاره - در برخی زمینه‌های تارخ‌نگاری غفلت ورزید." دز قرن ۱۰ و ۱۱ق به جهت نفوه فراوان زبان و ادییات فارسی در هند و حضور تعداد بسیاری از ایرانیان در دربار حکام مسلمان هند به‌ویژه دربار (۹۰۱-۱۰۹۸ق)" اکثر منابع تاریخی این دوره» به‌خصوص تواریخی که مورخان این در این دوره» تأثیر فارسی زبانان بر تاریخ‌نویسی, به اندازه‌ای بود که حتی مورخان هندی آن دوره نیز برخی از آثار خود راابه زبان فارسی تألیف کردند که از آن جمله می‌توان به لب‌النواریخ هند تألیّف «رای بند راین» اشاره کرد." این دوره» یکی از ادوار ۱ ریاحی, تاریخنگاری محلی اسلامی -ایرانی در شبه‌قاره هند. ص ۳۰. ۳ رک: رای بند رابن, لب النواریخ هند., نسخه خطی شماره ۳۴۷ ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۲۷ درخشان زبان و ادب فارسی به شمار می‌آید. به‌طورکلی» می‌توان ادعا کرد که شروع تاریخ‌نگاری در شبه‌قاره هنده متأثر از تاریخ‌نگاری ایرانی و زبان فارسی بوده است." مورخان ایرانی شبه‌قاره هم‌زمان با مهاجرت به منطقه دکن, بسیاری از ست‌های تاریخ‌نگاری ایرانی در قرن هشتم و نهم ایران را در شبه‌قاره ترویج دادند و در تدوین متون تاریخی خود از این شیوه‌ها بهره بردند؛ ویژگی‌هایی چون: تاریخ‌نگاری درباری و به دستور شاهان یا وزرا توجه عمده به تاریخ سیاسی و شرح رویدادهای سیاسی و نظامی و عدم توجه به تاریخ اجتماعی» نگرش جهان‌بینی اسلامی و مشروعیت دادن به حکام تاریخ‌نگاری دیوانی و دسترسی مورخان به اسناد دیوانی و استفاده از آنها در متون." از جمله ویژگی‌های تاریخ‌نویسی آشبه‌قاره,ذرآدوره اسلامی دیدگاه تاریخی و اخلاقی تاریخ‌نویسان آن آست. آیشان یش ازقانعط انسال‌ها گلمگال آزاوان آنها را سازنده تاریخ بداننده به مشیت الهی اعتقاد داشتند"و ازاین‌رو» به تمام جنبه‌های حقیقت علاقه‌ای نداشته, تنها به بخشی از این رویدادها می‌پرداختند که فرضیه‌های مذهبی آنها را تأیید می‌کرد. این موضوع» باعث جذابیت بیشتر آثر آنان می‌شد؛ چراکه برآن بودند تا روایات تاریخی را به‌نوعی قداست بخشیده و حاکمان سده‌های میانه را به‌عنوان قهرمان و یا مبارزان اسلام مطرح می‌کردند." اشاره به خواب دیدن افراد یا پادشاهان و مبنا قرار گرفتن این خواب برای تغییر مذهب رسمی یا برپایی یک مراسم مذهبی» از مواردی است که موید نظریه فوق است." اشاره به خواب دیدن يا روّیا در متون تاریخی این دوره در شبه‌قاره هند نیز ۲. رک: ریاحی. تاریخگاری محلی اسلامی -ایرانی در شبه‌قاره هند؛ سجادی, «تاریخ‌نگاری» ۳ ریاحی, تاریخنگاری محلی اسلامی -ایرانی در شبه‌قاره هند. ص ۳۴- ۳۵. ۴ ر.ک: بهبهانی, مرت الا حوال جهان‌نما ص ۲۴۵؛ خان‌زمان خان, تاری خآصف جاهیان, به‌نوعی متأثر از تاریخ‌نگاری ایران است. رویا برای مورخ این امکان را فراهم می‌کند که با بازنویسی تعبیر آن» جنبه‌های مختلف مشروعیت پادشاه و فعالیت‌های او را با زمینه‌های مذهبی توجیه نماید. پیشینه روایت روّیا در تاریخ‌نویسی ایران اسلامی به دوران آل‌بویه (حک: ۴۴۸-۲۲۲ق) باز می‌گردد. این ویژگی» در دوره‌های بعد نیز توسط مورخان ایرانی مورد توجه قرار گرفت و بازتاب آن در متون تاریخی ادامه پیدا کرد." از نظر نوع نگرش و جهان‌بینی حاکم بر تاریخ‌نویسی نیز تشابه فراوانی میان تاریخ‌نگاری ایرانی و مورخان منطقه دکن مشاهده می‌شود. مورخان شبه‌قاره همچون اغلب مورخان سرزمین‌های اسلامی» انديشه دینی را محور فهم تاریخ قرار داده و با تأویل و تفسیر آیات قرآن و احادیث به نوعی تقدیرگرایی اعتقاد داشته و تاریخ خود را بر مبنای آن می‌نگاشته‌اند. ازاین‌رو» می‌توان گفت نگارش تاریخ بر مبنای نگرش دینی و اعتقادی و آنچه می‌توان به‌عنوان ویژگی غالب تاریخ‌نویسی در اين دوره از آن یاد کرد این است که مورخان این دوره» بیش از آنکه به اوضاع اجتماعی, فرهنگی و مذهبی توجه داشته باشننه.غالبا بهه شرح تاریخ سیاسی اکنفا کرده‌انتاآزاین‌روه اکتر مورخان» رویدادهای سیاسی و خاصه شرح جنگ‌ها روابط دیپلماتیک حکومت‌ها کیفیت جلوس پادشاه جدید و وضعیت دربار و درباریان را در تألیفات خود ذکر" کرده‌اند. تألیفاتی چون حدیقه السلاطین میرزا نظام‌الدین احمدین عبدالله ساعدی شیرازی (م بعد از ۱۰۸۳ق) که در کنار بیان دقیق مسائل سیاسی» در برخی موارد از وضعیت اجتماعی فرهنگی و مذهبی جامعه نیز اطلاعاتی به دست می‌دهد. در این دوره بسیار نادر است. اگرچه اطلاعات این اثر در باره ۱ کویین» تاریخ‌نویسی در روزگار فرمانروایی شاه‌عباس صفوی, ص ۰۱۵۱-۱۵۰ ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۳۹ مسائلی همچون آداب و رسوم مذهبی شیعان در این دوره نیز حول محور دربار حکومت قطب‌شاهیان است» با وجود اين» به دلیل اهمیت نویسنده به چنین موضوع‌هایی که اغلب از دید دیگر مورخان پنهان مانده, دارای اهمیت بسیار است. ازاین‌رو. می‌توان گفت فرمایشی بودن بعضی آثار» نگاه حکومتی به تاریخ» شرح زندگی پادشاهان و امرا و جنگ‌ها کم‌توجهی مورخان به زندگی اجتماعی مردم عادی» گزارش‌نویسی و عدم تحلیل وقایع» از ویژگی‌های عمده متون تاریخی در این دوره است که اين ویژگی نیز متأثر از متون تاریخی تألیف‌شده به زبان فارسی در این دوره» اغلب در حوزه تواریخ دودمانی یا به نحوی تواریخ محلی است. حضور مورخان در دربار حکومت‌ها و بهره‌مندی از الطاف و عنایات پادشاهان» زمینه‌ساز توجه ویژه مورخان فارسی‌زبان این دوره به تألیف تواریخ دودمانی شده است. علاوه‌براین» برخی از این آثار تاریخی به درخواست شاهان يا وزرا و درباریان تألیف شده که معمولا موّلف اثر در مقدمه کتاب خویش» به این موضوع اشاره کرده است. تاریخ سلطان محمد قطب‌شاه, تاریخ فرشنه و بزهان مثر" از جمله این منابع تاریخی هستند. این گونه آثار تاریخی که اصطلاحا تحت عنوان تاریخ‌های رسمی از آن یاد می‌شود. به نوعی تقلیدی از تاریخ‌نگاری دوره تیموریان ایران بود که در منطقه جنوب شبه‌قاره در این دوره به طور گسترده مرسوم شد. تاریخ‌های رسمی این دوره» علاوه بر تملق و جانب‌داری از فرمانروایان» گاهی دارای نفر فنی و متکلف هستند. دسترسی به اسناد و مکاتبات رسمی دربار برای مورخان که بیشتر از منشیان و وزیران بودنده از ا. سقروایی: «حا یر تاریخ‌نگاری ایرانی بر گونه‌های تاریخ‌نویسی تیموریان هند». ص ۳۷. ۲ رک: ناشناس, تاریخ سلطا ی محعل تلنفاه: شاق و حسشی‌ دوس فرهان ساره ۳ صفرزایی,» «تأثیر تاریخ‌نگاری اتراتی بر گونه‌های تاریخ‌نویسی تیموریان هند»» ص ۳۷. در ادامه» برخی از مهم‌ترین منابع تاریخی که در این دوره به زبان فارسی تألیف شده و نشان‌دهنده تأثیر تاریخ‌نگاری فارسی در این منطقه است مورد بررسی کتابی به فارسی و از نویسنده‌ای ناشناس که در طول سال‌های ۱۰۲۵ق تا ۱۰۲۷ق به دستور سلطان محمد قطب‌شاه (حک: ۱۰۲۰- ۱۰۳۵ق) تألیف شده است." این کتاب» از نمونه‌های تواریخ دودمانی رسمی است که همان‌طورکه پیش‌تر اشاره شد متأثر از تاریخ‌نگاری ایرانی به دستور شاه و احتمالا توسط یکی از دیوان‌سالاران دربار که به اسناد دولتی دسترسی داشته» نگارش يافته است. متأسفانه از نوّیسنده این کتاب اطلاعاتی در دست نیست و تنها همین انذاویمی‌داف که خاهرا ددوزان جووهت. سلطان محمدقلی (حک: ۱۰۲۰-۹۸۸ق) و اوایل دوران حکومت سلطان محمد قطب‌شاه در حیدرآباد می‌زیسته است. ازآنجاکه در این دوره تعداد قابل توجهی از ایرانیان فارسی‌زبان در منطقه دکن حضور داشتند و بسیاری از متون تاریخی و ادبی نیز توسط این گروه تألیف شده است به نظر می‌رسد موّلف این کتاب نیز از ایرانیانی بوده که در این دوره» به منطقه دکن مهاجرت کرده و اين کتاب تاریخی را تألیف نموده است. آن طور که از خاتمه کناب برمی‌آیده نویسنده» غرض اصلی از تألیف این کتاب را «نشر شمه‌ای از مناقب بهیمه و ماثر ۲ ناشناس, تاریخ سلطان محمد قطب‌شاه, خاتمه. آن‌گونه‌که در خاتمه نسخه مورد استفاده نگارنده آمده, این کتاب در سال ۱۰۴۲ق, یعنی حدودا ۱۵سال بعد از تألیف آن, به دستور امیر فصیح الدین سرخیل - از صاحب‌منصبان دربار قطب‌شاهی - و توسط شخصی به نام نظام‌ین‌عبداله شیرازی سا سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۳۷۱ کتاب مزبور شامل: یک مقدمه» چهار مقاله و یک خاتمه است. مقدمه آن به ذکر قرا یوسف ترکمان و دیگر نیاکان سلطان قلی» موسس سلسله قطب‌شاهیان اختصاص دارد. شاید بتوان گفت این کتاب» تنها کتابی است که در مورد نیاکان سلطان‌قلی به‌تفصیل سخن گفته و مرجع دیگر منابع تاریخی در مورد تاریخ اجداد قطب‌شاهیان بوده است. بیان نسب‌نامه شاهان در دیباچه این کتاب نیز به نحوی از تاریخ‌نگاری ایران تأثیر پذیرفته است که مورخان برای مشروعیت بخشیدن به حکومت ولی‌نعمت خود آتها را به ائمه. پیامبران الهی یا شخصیت‌های اسطوره‌ای ایران باستان و یا شخصیت‌های قدرتمند دیگر منسوب می‌کردند؛ چنان که برخی مورخان عصر صفوی» آنها را به امام کاظم منسوب کرده‌اند." در این کتاب» موّلف پس از مقدمه در فصول جداگانه تحت عنوان «مقاله»» به بیان شرح‌حال و حوادث دوران حکومت حکام سلسله قطب‌شاهی پرداخته است. خاتمه این کتاب که شاید بتوان گفت یکی از مهم‌ترین و معتبرترین قسمت‌های آن نیز هست» دربرگیرنده حوادث پنج سال نخست حکومت سلطان محمد قطب‌شاه است که موّلف به دستور وی به نگارش این کتاب پرداخته است. مورخ ناشناس در سرتاسر این کتاب» حوادث دورآن حکومت قطب‌شاهیان را از ابتدا تا سال ۱۰۲۵ق با ذکر جزئیات حوادث بیان کرده است. این کتاب» از معدود کتاب‌هایی است که همچون حدیقه السلاطین میرزا نظام‌الدین احمدین‌عبداشه ساعدی شیرازی؛ برخلاف عرف عمومی مورخان این دوزه» تمام توجه خود را تنها معطوف به امور سیاسی و حکومتی نکرده بلکه در کنار آن؛ به مسائل اجتماعی هم توجه داشته و بعضی امور از جمله چگونگی برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم را به‌خوبی بیان می‌کند. موّلف همچنین,» در نگارش این کتاب» توجه خاصی به بیان خصوصیات ظاهری و اخلاقی شاهان قطب‌شاهی داشته است؛ به‌طوری که می‌توان گفت چهره‌ای دقیق از پادشاه را برای خواننده آن گونه که از متن این کتاب برمی آید نویسنده در نگارش اثر خود. به تواریخی چون: تاریخج محمود شاهی» مرغوب القلوب و ناریخ منظوم نسب‌نامه فرسی که تاریخ منظوم سلسله قطب‌شاهیان است توجه داشته است. این ویژگی» یعنی استفاده از متون تاریخی که قبلا تألیف شده نیز از خصوصیات: تأریخ‌تکارتی آیرانی است! کهافراین آثر تین سورد توجه موّلف قرار گرفته است. کتاب ناریخج سلطان محمد قطب‌شاه» دارای آگاهی‌های سودمندی از وضع اجتماعی گلکنده" و حیدرآباد دکن در قرن ده و اوایل قرن یازده هجری است. ارزش ادبی کتاب» جز نثر شیوای آن» در آن است که موّلف گزیده‌ای از اشعار سلطان محمدقلی قطب‌شاه و همچنین قصیده‌ای در توصیف شهر حیدرآباد را در آخر موّلف این کتاب همچنین» در ذکر تاریخ حوادث مربوظ به اوایل دوران حکومت قطب شاهی چندان دقت و وسواس به خرج نداده است. ازاین‌رو» در ذکر تاریخ حوادث این دوره» مرتکب اشتباهات فاحشی شده است؛ به‌عنوان نمونه» تاریخ مرگ سلطان محمود بهمتی را قر مقذمه کناب سال زاین کرکا گاید رگ که تواریخ معتبره آن را ۱ ریک: صفرزایی» یز تاریخ‌نگاری ایرانی بر گونه‌های تاریخ‌نویسی تیموریان هند»» ص ۳۷ ۲ 01002 قلعه‌ای در وق مدکن, یزکزی] که ااژ دی کلمه ایدازبای فلگ تشکیل شده است, «گلا» به معنای چوپان و هدایت کردن؛ و «کندا»» به معنای تبه. شیب و سربالایی. سابقه تاریخی این قلعه, به دوره حاکمیت هندوها در اين امنطقه برمی گردد: این قلعه در اواخر دوران حکوست بهمنیان» به تصرف مسلمانان درآمد و از سال ۹۰۱ق سلطان‌قلی قطب‌شاه از جانب سلاطین بهمنی آنجا را اداره می‌کرد. گلکنده. اوّلین پایتخت قطب‌شاهیان بود و به دلیل داشتن استحکامات نظامی فراوان» پس از احداث شهر حیدرآباد نیز همواره در مواقع هجوم دشمنان قدرتمند. مأأمن پادشاهان ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۳۷۳ سال ۲۴٩ق نوشته‌اند. به نظر می‌رسد» معتبرترین قسمت این کتاب» مقاله چهارم و خاتمه آن می‌باشد که موّلف خود از نزدیک شاهد وقایع بوده و به بیان مشاهدات خویش پرداخته است. متأسفانه» این کتاب هنوز تصحیح و چاپ نشده است؛ ولی خوشبختانه چندین نسخه از آن ذر کتابخاندهای :مختلف آیران و ذو کشور هند و پاکستان موجوه است. از جمله آن:» نسخه خطی کتابخانه ملی ملک به شماره میکروفیلم ۳۸۸۵ است که مورد استفاده نگارنده تألیف میرزا نظام‌الدین احمدین‌عبدالله ساعدی شیرازی» شاعر و تاریخ‌نگاری که در اواخر دوران حکومت سلطان محمد قطب‌شاه (۱۰۳۵-۱۰۲۰ق)» به دلایلی ناشناخته به حیدرآباد آمد و در دربار سلطان محمد قطب‌شاه و پسرش سلطان عبدالله قطب‌شاه (۱۰۸۳-۱۰۳۵ق) مقام و منزلتی یافت. وی از علما و ادبای برجسته روزگار سلطان عبدالله و از شاگردان علامه محمد ابن‌خاتون عاملی (م. ۱۰۶۵ق) بود. موّلف این کتاب را به درخواست شیخ محمدبن‌خاتون» پیشوای" سلطان عبدالله قطب‌شاه» درباره حوادث زندگی سلطان عبدالثه از آغاز تولدش در سال ۱۰۲۳ق تا نوزدهمین سال سلطنتش» پعنی سال ۳ ی به‌صورت سال‌شمار نوشته است. از این جهت این کتاب را نیز می‌توان متأثر از شیوه تاریخ‌نگاری رسمی ایرانی دانست که به درخواست شاهان یا درباریان تدوین شده است. این کتاب در واقع» به‌صورت روزنامه‌ای است که حوادث را بر مبنای تاریخ ذکر می‌کند. وی در ضمن بیان حوادث دوران قبل از سلطنت سلطان عبدالله قطب‌شاه» شرح رویدادهای دوران حکومت سلطان محمد قطب‌شاه (۱۰۳۵-۱۰۲۰ق) را نیز بیان کرده است. کتاب با مقدمه کوتاهی آغاز می‌شود و جریانات اساسی وقایع با ذکر جزییات آنها در ۱ از مناصب مهم دربار قطب‌شاهی که پس از سلطان, در هرم قدرت حکومت قطب‌شاهیان بخش‌های کوچک‌تری تحت عنوان «ذکر» تشریح می‌گردد. البته در بخش «ذکر» نیز در آنجا که نیاز به توضیح بیشتری بوده» بعضی از وقایع با جزئیات بیشتری تحت عناوین نویسنده در این کتاب ادعا نموده که وقایع ثبت‌شده» معتبر و مستند می‌باشد و در پی آن» دیگر سوابق موجود و متناقض با آنها را باطل اعلام می‌نماید. اشکال این کتاب» آن است که موّلف سلطان عبدالثه قطب‌شاه را شاهی مقتدر ذکر می‌کند؛ حال آنکه پس از امضای انقیادنامه» عملا شاه فرودست ارونگ زیب (حک: ۱۱۱۸-۱۰۶۸ق) شده و دوران از امتیازات این کتاب» آن است که برخلاف اکثر تواریخ اين دوره؛ علاوه بر رویدادهای سیاسی» از اوضاع مذهبی و اجتماعی جامعه نیز شرحی جامع بیان کرده است؛ به‌طوری که حتی در خصوص عزاداری ماه محرم» فصلی را جداگانه تحت عنوان «ذکر ماتم و تعزیه داشتن شهادت حضرت سید الشهدا(علیه التحیه والثنا)» آورده است. موّلف در مورد «صبح دهم محرم پادشاه یوسف طلعت» کسوت سیاه پوشیده و پای برهنه را بر خاک راه سوده» جمیع اعیان و امرا و مقربان و وزرا... همه لباس سیاه پوشیده... و قصه شهادت شهدای کربلا و گرفتاری سراپرده‌نشینان حرم محترم آن زبده آل‌عبا و... در آن صحرای پرکرب و بلا استماع نمایند... و از تصور و شنیدن آن مصایب» دل‌ها همه خوناب و چشم‌ها نظام‌الدین شیرازی همچنین» از برگزاری اعیاد مذهبی در این دوره» به‌ویژه عید میلاد پیامبر اکرم ید که فصلی را تحت عنوان «ذکر آیین‌بندی و سرور جشن مولود برگزیده حضرت معبود و شفیع یوم موعود کل » به ات اختصاص داده نیز شرح مفصلی بیان کرده ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۳۷۵ است. این کتاب» در بررسی تاریخ اجتماعی و مذهبی این دوره» به‌خصوص تاریخ مذهبی شیعیان منطقه دکن در این دوره» از مهم‌ترین منابع به شمار می‌رود. اهمیت و ارزش فراوان این کتاب» بیشتر ازآن‌روست که موّلف» مشاهدات عینی خود را نوشته و تمام حولاث نسبتا مهم دوران حکومت سلطان محمد (۱۰۳۵-۱۰۲۰ق) و به‌ویژه سلطان عبدالله قطب‌شاه (۱۰۸۳-۱۰۳۵ق) را با ذکر تاریخ دقیق آن به طور منظم آورده است. کتابی درباره تاریخ سلاطین دکن به زبان فارسی» نوشته سید علی‌ین‌عزیزالله طباطبا. این در مهم‌ترین منبع تاریخی است که از دوران ‏ نظام‌شناخیان باقی مانده است: از مطالد کتاب برمی آید که سید علی‌بن عزیزاله طباطبا که از اهالی سمنان بوده» بعد از مدتی سکونت در عراق» در حدود سال,۹۸۸ق و در عهد حکومت سلطان ابراهیم قطب‌شاه ([حک: ۹۸۸۵۷ق) راهی گلکنده شد و به خدمت او در آمد. وی تا ماه اوّل حکومت محمدقلی قطب‌شاه در گلکنده باقی ماند و پس از آن» با اجازه قطب‌شاه ملازمت شاهان احمد نگر" (نظام‌شاهیان) را اختیار نمود. وی کتاب برهان مر را در سال ۱۰۰۰ق به دستور برهان موّلف» پس از یک مقدمه چندصفحه‌ای» سلاطین دکن را بر اساس مقر حکومتشان به چند طبقه تقسیم کرده است. ازآنجاکه موّلف مدتی نیز در دستگاه حکومت قطب‌شاهیان و از ملازمان سلطان ابراهیم و محمدقلی قطب‌شاه بوده, قسمت پایانی کتاب خود را به تاریخ قطب‌شاهیان اختصاص داده است که تاریخ این خاندان را از بدو تأسیس تا دوران حکومت محمدقلی قطب‌شاه دربرمی گیرد. طباطبا قسمتی از مطالب اثر خود را از تواریخ معتبر سلاطین هند و نیز از کتاب عیونالنواریخ و تاریخ محمود شاهی اقتباس کرده است؛ ۲. حسنی‌دوست. «برهان ماثر» داثره المعارف درگ اسلامی: ۳۳ ص۵۹ اما بخش مهمی از مندرجات آن» مبتنی بر دیده‌ها و شنیده‌های خود اوست و به همین برهان مر گذشته از آنکه در تاریخ بهمنیان؛ قطب‌شاهیان و نظام‌شاهیان هند از جمله مأخذ معتبر و مهم تاریخی محسوب می‌شود به طور غیرمستقیم از احوال عادل‌شاهیان و پادشاهان گجرات نیز سخن رانده است. این کتاب همچنین حاوی مطالب مفیدی درباره جغرافیای تاریخی شهر احمدنگر و اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی نظام‌شاهیان و نیز چگونگی گرایش مذهبی امرای نظام‌شاهیه از حنفیه به امامیه است. ازاین‌رو در حوزه یکی از جهات اهمیت کتاب برهان مر به‌ویژه در باره دوران حکومت بهمنیان» دقت موّلف به مسائل مربوط به سازمان.اداری» نظامی» مالی و در حقیقت» تشکیلات دیوانی و حکومتی این خاندان است. طباطبا در کتاب خود شخصیت‌های مختلف دیوانی و نظامی در دوره حکومت بهمنیان همچون: نایب وزیر نایب وکیل السلطنه» ملک نایب کوتوال» محتسب» شحنه» سرخیل را معرفی کرده واشرح وظایف هرکدام را بیان می‌کند. او همچنین» از امور فرهنگی و اجتماعی نیز غفلت نکرده.و درگیری‌های میان طبقات مختلف ناگفته نماند که موّلف کتاب برهان مر به چهت پایبندی به انشاپردازی» صحت تاریخی را در همه جا رعایت نکرده و میزان تحقیق او نسبت به مولف ناریج فرشته کمتر است که در متن تصحیح‌شده کتاب» به برخی از این اختلاف روایات در یل و حواشی اشاره شده است. البته این کتاب با نثر نه چندان ساده نوشته شده است. قرینه و سجع در کتاب فراوان دیده می‌شود. آیات و احادیث و اشعار هم ضمن نثر آمده است. استفاده از ۲. رک: ریاحی. تاریخگاری محلی اسلامی -ایرانی در شبه‌قاره هند. ص ۰۱۹۰-۱۷۹ ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۳۷۷ آیات و احادیث و تفسیر آنها نشان‌دهنده نگرش دینی موّلف و تقدیرگرایی او در تبیین حوادنق قاریخی, اس کهاین ویژگی را می‌توان مقاتر از تاریخ‌نگازی ایراتی هاقست" القاب و عناوین پادشاهان» گاهی بسیار طولانی و چند سطری است. لغات و ترکیبات و عبارات عربی هم در آن فراوان است. خلاصه اینکه تمام ویژگی‌های نثر فنی» در کتاب مشاهده می‌شود و فهم مطالب در خیلی جاها به‌سادگی برای همگان امکان ندارد. سنگینی الفاظ معنا را در خود پوشانده و با اینکه این کتاب از مآخذ عمده تاریخ دکن و سلاطین مسلمان آن سرزمین است نمی‌تواند همگان را در بهره‌گیری از کتاب به سبب وفور لغات عربی و سجع و اطناب‌های فراوان یاری دهد؛ البته اشعاری که ضمن نثر جهت تکمیل معنا و ذکر واقعات به کار رفته, نسبت: به مطالب رم ییا کهیادهاظت. ۲ اگرچه کتاب برهان منز آز 859۴( طاطات ایا دارا۶ یت و اعتبار اسکه ولی ازآنجاکه موّلف به ذکر سنوات پافار یم اوگذادها کول داخیگاست.» نمی‌توان ذر بازه موّلف این کتاب» علی‌بن‌طیفور بسطامی (م بعد از ۰۹۸ ۱ق) است. علی‌بن‌طیفور به همراه پدر و برادرانش در بیست‌وسومین سال از جلوس سلطان عبدالله قطب‌شاه (۱۰۶۸۱۰۳۵ق)» یعنی در سال ۱۰۸۵ق به حیدرآباد: آمد.؟ وی که در حدود سال ۱۰۵۸ق در بسطام متولد شده بود علوم متداوله را نزد پدر و ایساتیدی چون شیخ رضی‌الدین ۴ انصاری, «تصحیح و تحشیه انتقادی حدائق السلاطین ف یکلام الخواقین, علی‌بن‌طیفور حسینی تفرشی و علامه محمد ابن‌خاتون عاملی آموخته بود. ابن‌طیفور سال‌های پرارزش زندگی خود را در حیدرآباد و در دوران حکومت سلطان عبدالله قطب‌شاه سپری کرد." ابن‌طیفور این کتاب را در سال ۱۰۹۲ق تألیف نموده و تشابه اسمی با حديقه السلاطین خواجه نظام‌لدین احمدین‌عبداقه ساعدی شیرازی» باعث اشتباه برخی شده است. این کتاب» تذکره‌ای است مشحون از شرححال اشخاص برجسته که در صفحات تاریخ» مقامات بلندی را دارا بوده‌اند. موّلف از هر سلسله» از پیشدادیان و کیانیان گرفته تا قطب‌شاهیان» چند نفر افراد برجسته را انتخاب کرده و شرح‌حال آنها را بیان کرده است و در پایان نیز به شرح‌حال برخی وزرای برجسته پرداخته است. از تنوع مطالب حدایق السلاطین روشن می‌گردد که موّلف در علوم و فنون متداوله عصر خود تبحر داشته و صاحب‌نظر بوده است. بیان شرح‌حال وزرای حکومت‌های ایران.باستان» نشان‌دهنده توجه این مورخ به تاریخ ایران و تأثیرپذیری او از تاریخ‌نگاری ایرانی است. علی‌بن‌طیفور در نگارش این کتاب به منابعی نظر داشته که خود اسامی آنها زا دز متن کتاب اشاره می‌کند. برخی از این منابع» عبارت‌اند از: تاریخ حبیب السیر تاریخ المعجم فی ملوک العجم تاریجح عالمارا تاریخ بهمنیه تاریخ قطب‌شاهیه. لب النواریخ» دستورالوزرا تحفه سامی» تذکره این اثر که از نظر محتوا می‌تواند به‌عنوان داثره المعارفی متشکل از تاریخ و شرح‌حال افراد مورد استفاده قرار گیرد شامل یک مقدمه و سه «حدیقه» است و هر حدیقه نیز به بخش‌های کوچک‌تری به نام «طبقات» تقسیم شده و سرانجام با یک باب خاتمه می‌یاید. مفیدترین بخش اين کتاب از نظر تاریخی» قسمت‌هایی است که موّلف به بیان شرح‌حال پادشاهان دکن» به‌ویژه پادشاهان قطب‌شاهیه و وزرای آنان پرداخته است. ازآنجاکه موّلف در پایتخت حکومت قطب‌شاهیان حضور داشته و در موارد متعددی از ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۳۷۹ مشاهدات خود بهره برده است» در مورد پادشاهان این سلسله اطلاعات مفیدی ارائه داده است. بیان قسمت‌هایی از اشعار پادشاهان و بزرگان در ادامه یبان زندگی‌نامه این افراد بر غنای فرهنگی و ادبی این اثر تاریخی افزوده است. این کتاب» به‌عنوان رساله مقطع دکتری زبان و ادبیات فارسی در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران» توسط شرف النسا بیگم اتصاری وبه رآهنسایی ذکتر ناصرالدین شاه‌خسینی تخت غتوان «تصحیح و تنحشیه انتقادی حدایق السلاطین ف ی کلام الخوافین» تصحیح شده است. محمد قاسم هندوشاه‌ین‌مولانا غلام‌علی فرشته استرآبادی (م بعد از ۱۰۳۳ق)» مورخ و ادیب ایرانی» یکی از افرادی است که در اين دوره از ایران به منطقه دکن کوچ کرد. او پس از مهاجرت به دکن» در احمدنگر پایتخت حکومت مرتضی نظام‌شاه (۹۹۶-۹۷۲ق) مستقر گردید. پدر وی» تعلیم فرزند نظام‌شاه را به عهده گرفت. به دنبال او فرشته نیز وارد دربار نظام‌شاه شد و تا مقام ریاست نگهبانان سلطنتی ارتقا یافت. وی چنان که در مقدمه کتاب خود می‌گوید. از احمدنگر خارج شد و به دربار عادل‌شاه در بیجاپور رفت و از طرف سلطان ابراهیم ثانی عادل‌شاه (۱۰۳۵۹۸۷ق)» مأمور نوشتن تاریخی در باره سلاطین هند شد. ازاین رو هندوشاه کتاب معروف خوده یعنی تاریخ فرشته را در ذکر پادشاهان» دانشمندان» عارفان و شاعران هند از روزگار غزنویان (حک: ۵۸۲-۳۵۱ق) تا زمان تألیف کتاب در سال ۱۰۱۵ق نوشته و آن را به ابراهیم عادل‌شاه دوم (۱۰۳۵-۹۸۷ق) تقدیم کرده است. به همین دلیل این کتاب در ابتدا گلشن ابراهیمی نام گرفت. موّلف در سال ۸ق همین کتاب را با عنوان تاریخ نورسنامه بازنویسی کرد. تاریخ فرشته, یکی از اوّلین کتاب‌هایی است که به تاریخ عمومی هند اختصاص دارد. این کتاب» مأخذ اغلب تألیفاتی بوده که بعد از این کتاب» در مورد تاریخ هند نوشته شده است. این کتاب» در یک مقدمه, ۱۲ مقاله و یک خاتمه تألیف شده است. ناریخ فرشته» مشتمل است بر مقدمه‌ای در کیفیت ورود اسلام به هند و کلیاتی در آیین و آداب هندوان و تاریخ اساطیری هند است. محتوای مقالات دوازده‌گانه این کتاب» عبارت است از: سلاطین لاهور (غزنویان ) در احوال سبکتگین» محمود و مسعود؛ سلاطین دهلی؛ شاهان حیدرآباه عمادشاهیان برار و بریدشاهیان بیدر)؛ شاهان گجرات؛ حکمرانان مالوه؛ شاهان خاندیس (سلاطین فاروقی برهان‌پور)؛ سلاطین بنگال؛ حکمرانان مولتان؛ شاهان سند؛ شاهان کشمیر؛ فرمانروایان ملیبار؛ ذکر حالات مشایخ صوفیه هندوستان در دو قسمت: دودمان چشتیه و خاندان سهروردیه مولتان؛ و خاتمه کتاب در باره راجگان هند است. این اثر به‌ویژه منبعی دست‌اوّل برای تاریخ سلسله‌های مسلمان جنوب هند و سرزمین دکن محسوب می‌شود. ارزش تاریخی این کتاب» به‌ویژه در باره حکومت‌های محلی دکن» بیشتر از آن جهت است که موّلف چندی در دربار حکومت نظام‌شاهیان و عادل‌شاهیان حضور داشته و خود از نزدیک شاهد وقایع بوده و در تدوین تاریخ این دوره» بیشتر مشاهدات شخصی خود را نوشته است. همچنین» ازآنجاکه مولف به آسناد دربارهای عادل‌شاهیان و نظام‌شاهیان دسترسی داشته اعگ شده تارائروی موثق‌تر باشد. بنابراین» کتاب مذکور یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی در مورد حکومت: بهمنیان» عادل‌شاهیان» قطب‌شاهیان» نظام‌شاهیان؛ بریدشاهیان» عمادشاهیان و همچنین» روابط این حکومت‌ها با یکدیگر و روابط آنها با حکومت‌های هندومذهب منطقه دکن به شمار می‌آید. کتاب تاریخ فرشته همچنین» در حوزه تاریخ ایران نیز درخور توجه است؛ زیرا افزون بر اطلاعاتی در باره دوره غزنوی» در باب مناسبات سیاسی و فرهنگی سلاطین دکن با دربار صفوی و نفوذ صفویان» اطلاعات قابل توجهی به دست می‌دهد. از جمله ویژگی‌های تاریخ فرشته می‌توان به اشتمال آن بر ذکر آداب و رسوم اعتقادات و آیین هندوان اشاره کرد. همچنین» وجود اصطلاحات دیوانی و اداری مورد استفاده در تشکیلات اداری و دیوانی هند و نیز اطلاعاتی در باب اقوام مختلف و مکان‌های جغرافیایی و اطلاعات مردم‌شناختی ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۳۸۱ و عقاید عامیانه» جشن‌های درباری و آداب مملکت‌داری» از دیگر ویژگی‌های این کتاب تاریخ فرشته را می‌توان چکیده همه کتاب‌های کوچک و بزرگ و پراکنده آثار و تاریخ‌های قبل از آن در باره هند اسلامی دانست که هندوشاه آن را گردآوری و تدوین کرده است که اکنون دست یافتن به نسخه‌های آن تألیفات» مشکل و شاید در برخی موارد, ناممکن باشد." این ویژگی نیز از خصوصیات تواریخ هندی این دوره» به‌ویژه تاریخ‌های عمومی است که مورخان» حوادث گذشته را از روی کتب متقدمین نوشته و در برخی موارد, دقیقا از آن آثار رونویسی کرده‌اند. این خصیصه یکی از ویژگی‌های عمده تاریخ‌نگاری در ایران بوده است که در منطقه دکن نیز در این دوره مرسوم شد. اگرچه موّلف این کتاب درسترویولااارد زانارلهگدی ایسفاده کرده: اما خود این کتاب نیز یکی از مهم‌ترین منابع کتاب‌های تاریخی بوده که بعد از تألیف این کتاب نوشته شده است. لب النواریخ هند | لب اللباب | تاریخ لب اللباب. تألیف رای بند راپن» کتابی در تاریخ عمومی است که موّلف أن را در سال۱۱۰۶۲۱۱۰۱۰ق تلف کرده است. منبع اصلی این کتاب» تا حوادث سال ۱۰۰۰ق کتاب گلشن ابراهیمی بوده است؛ به عبارت بهتر رای بند رابن کتاب تاریخ فرشته تا سال ۱۰۰۰ق را در اثر خود خلاصه کرده و این تاریخ در واقع» دنباله تاریج فرشته است که آن را تا سال ۱۱۰۶ق ادامه داده است. با وجود اهمیت تاریخ فرشته, نباید از نظر دور داشت که موّلف اثر در بیان برخی ماده تأریخ‌ها و نیز آلقاب و اسامی ماخ دمم ههلا کرومپاست و تحقیقات و مطالسانت جدیدی که بر اساس سکه‌ها و اسناد به‌جای‌مانده از این دوره انجام شده» در برخی مواره خلاف قول فرشته را به اثبات می‌رساند. فرشته ضمن توجه به منابع تاریخی عصر خود» به روایات شفاهی نیز توجه داشته و این مسئله» گاهی باعث خطای وی در ضبط وقایع ۱ ریاحی, تاریخگاری محلی اسلامی -ایرانی در شبه‌قاره هند. ص ۰۲۰۸ تاریخی شده است. به گمان بسیاری از کسانی که دستی در تاریخ‌نگاری هند و مناطق آن دارند» تألیف هندوشاه استرآبادی با وجود فضای پرتشنج و منازعه آن عصر بیانگر بسیاری از آگاهی‌ها و حقایق بوده و از موضع‌گیری‌های جناحی و اظهارات تند و یکسویه پرهیز کرده است؛ هرچند برخی, به‌ویژه شماری از مستشرقان» حمایت وی از ارزش‌های اسلامی و حاکمیت‌های مسلمان» به‌خصوص در توصیف جنگ‌ها و نبردها را جانب‌دارانه قلمداد کرده‌اند. عموم پژوهشگران» بر این عقیده‌اند که اگرچه موّلف تاریخ فرشته با دربار سلاطین دکن ارتباط نزدیک و جایگاهی وال" داشته؛ ولی از مداهنه و سازش‌کاری برحذر بوده و اثر وی نیز در این باره گویای شیوه اوست." نویسنده این کتاب» فزونی استرآبادی (م بعد از ۱۰۴۲ق)» در عصر ابراهیم عادل‌شاه دوم (حک: ۹۸۷- ۱۰۳۵ق) به بیجارپور وارد شده و در زمره منشیان درباری درآمد. محمد عادل‌شاه (حک: ۱۰۳۵- ۱۰۶۶ق) که به توانمندی ادبی و تاریخی وی پی برده بود» او را مأمور نگارش تاریخی از عادل‌شاهیان کرد بر این اساس» می‌توان چنین نتیجه گرفت که تألیف این اثر تاریخی نیز متأثر از تاریخ‌نگاری ایرانی بوده و به نحوی در زمره تواریخ دودمانی رسمی محسوب می‌شود؛ چراکه اين کتاب» هم به دستور حاکم وقت و هم توسط یکی از منشیان دربار تألیف شده و موّلف به سبب مسئولیتی که در دربار داشته» قطعا به اسناد و مکاتبات دولتی دسترسی داشته و در تدوین اثر خود» از این اسناد بهره گرفته است. نویسنده این کتاب» اثر خود را در سال ۱۰۴۲ق/۱۶۴۱م به اتمام رسانید. این کتاب» بر مبنای حوادث تاریخی تدوین گردیده و به شش فصل تقسیم شده است. چهار فصل نخست کتاب» در خصوص حوادث عصر شش شاه نخستین سلسله و دو فصل آخر در باره ۲ سال بیست و دوم؛ شماره هشتاد و هشتم» زمستان ۱۳۰۰ ۳۸۳ ازآنجا که نویسنده خود شاهد حوادث این عصر بوده» گزارش‌های او اهمیت ویژه‌ای دارد و می‌تواند به‌عنوان منبعی مورد اطمینان» به‌ویژه در زمینه تاریخ حکومت عادل‌شاهیان و حکومت‌های همجوار آنها در این دوره مورد استفاده قرار گیرد. این کتاب اطلاعات ارزشمندی در باره روابط خارجی عادل‌شاهیان دارد و حوادث رخ‌داده بین عادل‌شاهیان؛ گورکانیان, نظام‌شاهیان» هندوهای ویجانگر و قطب‌شاهیان را به‌خوبی ترسیم می‌کند. شیوه نگارش این کتاب» چون دیگر تاریخ‌های هند که به فارسی نگاشته شده» با رعایت مناسبات فرهنگی ایران و هند در طول نریم او بهویه تا قبل از نفوذ استعمار انگلستان در این کشور پیوندهای فرهنگی عمیقی بین دو کشورایجاد کرد. یکی از پیامدهای این مناسبات فرهنگی» گسترش:ادبیات فارسی: در شبه‌قاره هند؛و به خضوص منطقه دکن بود. به تبع موارد فوق» تاریخ‌نویسی به زبان فارسی در.این دوره؛ در منطقه دکن به‌شدت توسعه یافت؛ به اندازه‌ای که تعداد بسیاری از متون تاریخی این دوره» به زبان فارسی است و اغلب توسط ایرانیان مهاجر به هند تألیف و تدوین شده است. حضور گسترده مورخان فارسی زبان و ایرانی در منطقه دکن در این دوره» تولید آثار تاریخی فراوان به زبان فارسی را به دنبال داشت. حجم این آثار و اهمیت آن در بیان رخدادهای سیاسی و اجتماعی این منطقه, درخور توجه فراوان است؛ تا آنجا که می‌توان تاریخ‌نگاری فارسی در این دوره در منطقه دکن را نوعی تاریخ‌نگاری ایرانی به شمار آورد. اغلب مورخان ایرانی منطقه دکن در این دوره رجال ایرانی بودند که با مهاجرت به منطقه دکن» وارد دربار حکومت‌های محلی این منطقه شده و تحت حمایت و در برخی موارد به درخواست شاهان یا رجال درباری» به تاریخ‌نگاری فارسی در اين دوره در منطقه دکن» به‌شدت متأّثر از تاریخ‌نگاری ایرانی تا قرن نهم هجری است و سنت‌های تاریخ‌نویسی اسلامی و ایرانی» نقش عمده‌ای در شکل‌گیری و گسترش تاریخ‌نگاری فارسی در منطقه دکن در این دوره داشته است. در این دوره» تاریخ‌نگاری ایرانی در اشکال, موضوعات» روش‌ها و حتی نگرش تاریخی در دکن مورد توجه قرار گرفت و همچون ایران» تاریخ‌نگاری با موضوعات مختلفی مثل: تاریخ‌های اگرچه وجه نظر عمده مورخان این دوره» بیشتر تاریخ سیاسی و نظامی بوده است اما توجه به جنبه‌هایی از تاریخ اجتماعی, به‌ویژه تاریخچه مذهب تشیع و چگونگی رسمیت یافتن این مذهب در منطقه دکن» و همچنین کیفیت برگزاری مراسم مذهبی شیعیان در شهرهای مختلف جنوب شبه‌قاره» از نکاتی است که از دید برخی مورخان این دوره همچون میرزا نظام‌الدین احمدین‌عبدالله ساعدی شیرازی اموّلف کتاب حدبقه السلاطین و موّلف ناشناس کتاب تاریخ سلطان محمد قطب‌شاه مغفول نمانده و نویسندگانی همچون محمد قاسم هندوشاه استرآبادی در اثر خود. اطلاعات ارزشمندی در باره اصطلاحات دیوانی و اداری مورد استفاده در تشکیلات اداری و دیوانی هند و نیز اطلاعاتی در باب اقوام مختلف و مکان‌های جغرافیایی و اطلاعات مردم‌شناختی و عقاید عامیانه» جشن‌های درباری و آداب مملکت‌داری» در اختیار خواننده قرار می‌دهد که نشان‌دهنده اهمیت این ۱ ابن‌بزاز» ۱۳۷۶ صفوه الصفا, مقدمه و تصحیح: غلامرضا طباطبایی مجد. تهران» انتشارات ۲ اطهر رضوی, عباس, ۰۱۳۷۶ شیعه در هند., ترجمه: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی, چاپ ۳ انصاری, شرف النسا بیگم. ۲۵۳۵شاهنشاهی, «تصحیح و تحشیه انتقادی حدائق السلاطین فی کلام الخواقین علی‌بن‌طیفور بسطامی»» استاد راهنما ناصرالدین شاه حسینی» رساله مقطع دکتری ۴ بهبهانی, احمد, ۱۳۷۲ مرت الا حوال جهان‌نما چاپ اوّل, مرکز فرهنگی قبله. ۵ حسنی‌دوست, مریم, ۰۱۳۸۳ «برهان ماثر»+داثره المغازف بزرگ اسلامی» تهران, مرکز داثره ۶ خانزمان خان, غلامحسین خان» ۸۳۷۷ تاری خآصف جاهیان؛ گلزا رآصفیه. به اهتمام: محمدمهدی توسلی, اسلام آباد. مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان. ۷ رادفر, ابوالقاسم. ۰۱۳۸۱ «تاریخ‌نویسی فارسی در دوره قطب‌شناهیان»» مجله تخصصی گروه ۸ رای بند راین پسر رای بهارمال, لب‌التواریخ هند یا تاریخ لب‌الباب هند, نسخه خطی شماره 5 رزم‌آرا مرتضی: ۰۱۳۸۳ «نگاهی به مورخان هند میانه» آبینه پزوهش, قم. مرکز مطالعات و ۰ریاحی, محمدحسین, ۵ تاریخ‌گاری محلی اسلامی -ایرانی در شبه‌قاره ند قم. ۱.زیب حیدر, ۰۱۳۷۵ «پشتیبانی پادشاهان قطب‌شاهی از دانشمندان, سخنوران و سرایندگان ۲ساعدی شیرازی, میرزا نظام‌الدین احمدین‌عبداله, ۱۹۶۱م» حديقه السلاطین, تصحیح و تحشیه: ۳سجادی, صادق, ۱۳۸۵ «تاریخ‌نگاری» دائره المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر: کاظم موسوی ۴سومر, فاروق, ۱۳۶۹ قراقویونلوها. ترجمه: وهاب ولی, تهران موّسسه تحقیقات فرهنگی. ۵ سس . ۱۳۷۱ نقض ترکا نآناتولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی, ترجمه: احسان اشراقی ۶ شعبانی, رضا بهار ۰۱۳۷۰ «نقش ایرانیان در رشد و اعتلای فرهنگی شبه‌قاره هند»» مجله نامه ۷ صفرزایی, عبداله؛ سرافرازی, عباس, بهاژ۱۳۹۴, «تأتیژآتاریخ‌نگاری ایرانی بر گونه‌های تاریخ‌نویسی تیموریان هند» فصلنامه مطالعات شیه‌قاره دانشگاه سیستان و بلوچستان, سال ۸ طباطبا سید علی عزیزال, ۱۳۵۵ق, برهان مأثر, دهلی, جامعه دهلی. ۹ عافر؛ ان محمد: زستان ۹4۸ سلاعلل اک ده و رواج زبان و ادب فارسی در هند» مجله ۲۰ عمادالدین محمود گاوان, ۱۹۴۸م» ریاض الانشا, تصحیح: چاندین ‌حسین, به اهتمام: غلام ۱ فزونی استرآبادی, میرهاشم بیک. فتوحات عادل‌شاهی, نسخه خطی شماره ۵۲۹۸ کتابخانه ۲.قادری, سید محی‌الدین» ۱۳۸۶ میر محمد من آست را بای مروج تشیع در جنوب هند. ۳.قاضی سید نوراله, ۱ تاریخ علی عادل‌شاهی, تصحیح و تحشیه: شریف النسا انصاری, ۴.کویین, شعله آلیسیا ۷ تاریخ‌نویسی در روزگار فرمانروایی شاه‌عباس صفوی, ترجمه: ۵ گلچین معانی, احمد. ۱۳۶۹ کاروان هند. مشهد. آستان قدس رضوی. ۶ محمد هاشم خان, مخاطب به خافی خان نظام‌الملکی, ۱۹۲۵م» مننخب اللباب در احوال سلاطین ممالک دکن, گجرات و خاندیش, تصحیح: سر ولزلی هیگ. به اهتمام: انجمن آسیایی ۷ معصومی, محسن, ۱۳۸۳ «فرهنگ و تمدن اسلامی -ایرانی دکن در دوره بهمنیان»» استاد راهنما: هادی عالم‌زاده و یداه نصیریان, پایان‌نامه مقطع دکترای رشته فرهنگ و تمدن ملل ۸ معینی‌فر» حشمت‌السادات؛ موسوی جش نی اسید. ظشدازالدین, ۱۳۹۴ روابط ایران و هنضد ۹ ناجی, محمدرضا و دیگران, ۲ تاریخ و تاریخگاری. تهران» نشر کتاب مرجع. ۰ ناشناس» تاریخ سلطان محمد قطب‌شاه» به خط: نظام‌ین عبداله شیرازی, نسخه خطی شماره ۱ نهاوندی, عبدالباقر» ۱۹۲۵م» من رحیمی, تصحیح: مخقّد هدایت حسین, کلکته. ۲ هالیستر, جان نورمن, ۱۳۷۳ تشیع در هند. ترجمه: آذر میدخت مشایخ فریدنی, چاپ اوّل. ۳ هندوشاه, محمدین‌قاسم. ۱۳۰۱ق» گلشن ابراهیمی؛ تاریخ فرشته. چاپ سنگی» بی‌جا.

تاریخ نگاری فارسی در دوره حکومت های محلی دکن، در قرن های دهم و یازدهم به اندازه ای رونق یافت که می توان آن را به نوعی تاریخ نگاری محلی و دودمانی ایرانی، اما در منطقه دکن به شمار آورد. پژوهش حاضر، ضمن جست وجوی علل گسترش ادبیات فارسی و تاریخ نگاری ایرانی در دکن، با بررسی تحلیلی منابع تاریخی، به این نتیجه رسیده است که مهاجرت گسترده ایرانیان به منطقه دکن و حمایت حکمرانان و دیوانسالاران از آنها، زمینه ساز گسترش ادبیات فارسی در این منطقه شد و این مهاجران، سنّت ها و شیوه های تاریخ نگاری ایرانی را در منطقه دکن گسترش دادند.

423683

۱. استادیار گروه جامعه‌شناسی, دانشگاه خوارزمی (نویسنده مسئول)» 17.ع016100.2) 11۳62216۵۳03[ ۳ کارشناس ارشد علوم سیاسی, دانشگاه خوارزمی» 16(/21000.2072 20۳20137 027۷206,20  ۶ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ٩۰ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ نگرش:دامنه گستزده‌اتی از مفاهیم را دربرمی‌گیرد و مانند یک چرخه در حال بازتولید است. یکی از انواع نگرش‌های فرد به موضوعات پیرامونی» نگرش سیاسی است. این نوع از نگرش به‌عنوان طرز فکر شکل‌دهنده به مواضع سیاسی تعریف می‌شود که در حد واسط بین آموزش و کنش سیاسی قرار دارد (چابکی» ۱۳۹۳: ۶۱). نگرش سیاسی افراد جامعه از موضوعاتی است که همواره مورد توجه دولت‌ها قرار داشته و هزینه‌های مختلفی برای تغییر یا حفظ و نگهداشت آن صورت گرفته است. نگرش سیاسی همه گروه‌های جامعه دارای اهمیت است. اما نگرش سیاسی دانشجویان اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که دانشجویان همعط اصلی طبقهه متوسط جدید هستند که خواست اصلی آن‌ها توسعه سیاسی است و تعداد آن‌ها نیز در سه دهه اخیر در ایران به‌دلیل توسعه نظام آموزش عالی گسترش یافته است (محمدی‌فر امسعودنیا و مرادی» ۱۳۹۰: ۲۰۴). امروزه در ادبیات توسعه سیاسی و گذار به دموکراسی به‌ویژه ادبیات مربوط به جنبش‌های جدید. از دانشگاه و دانشجویان به‌عنوان قلب تپنده.و پیشتاز. تحولات سیاسی-اجتماعی یاد می‌شود (سردارنیا و یوسفی, ۱۳۹۵: ۶). دانشجویان به‌عنوان گروه تحصیل‌کرده و آگاه جامعه در بسیاری از اوقات مرجع نگرش سیاسی خانواده‌ها قرار:می‌گیرند و نگرش سیاسی آن‌ها می‌تواند سبب نگرش سیاسی موضوع مشخصی نیست که یک برّداشت واحد از آن صورت گیرد. درواقع هنگامی که بحث از نگرش سیاسی دانشجویان است باید مشخص شود که چه برداشتی از این مفهوم شده است. یکی از.برداشت‌های کمتر بررسی‌شده از نگرش سیاسی مربوط به طیفی از خوش‌بینی تا بدبینی درباره حیات سیاسی-اجتماعی کشور در آینده است:.خوش‌بینی و بدبینی به این تغییرات میزان امیدواری دانشجویان به بهبود اوضاع سیاسی-اجتماعی کشور را نشان می‌دهد. نگرش سیاسی حامل این معنا؛برای آذانشجویان است که آینده سیاسی-اجتماعی کشور متفاوت‌تر و مطلوب‌تر از وضعیت موجود است و انگیزه تغییرات مثبت و تلاش در این زمینه را برمی‌انگیزاند. درواقع نگرش سیاسی مثبت محرک اراده مشارکت اجتماعی-سیاسی و پیوستگی افراد به جامعه است. در مقابل نگرش سیاسی منفی به‌سمت یأس سیاسی میل می‌کند و از جمله عوامل موئر براجذایی فرد از جامعه است (جهانگیری و سیلی: ۱۳۹:3۳۹۷).  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی موئر بر آن ... ۲۳۷ سنجش نگرش سیاسی در قالب مواردی مانند گرایش به جریان‌های سیاسی (اصلاح‌طلب., اصول‌گرا و...) یا وضعیت نگرش سیاسی (شناختی» عاطفی و کنشی) یا جهت‌گیری به یک موضوع خاص مثلا اتحولات منطقه و مواردی از این قبیل به صورت‌های مختلف در پوهش‌های, ذاخلی کذ ذر بخش پيشينه پژوهش اذکز شندو بررسی شنده: است؛ ذرحالی که سنجش این مفهوم در میان دانشجویان در قالب دیدگاه آن‌ها به تغییرات سیاسی-اجتماعی کشور کمتر مورد توجه بوده است. بر همین اساس, دو سوال محوری پژوهش عبارت‌اند از: ۱. وضعیت نگرش سیاسی دانشجویان چگونه است؟ ۲. عوامل اجتماعی منتخب برمبنای نگرش سیاسی را باید در قالب فرهنگ سیائی«طالعه*#کرد#*به عبارت دیگر, نگرش سیاسی افراد بازنمایی از فرهنگ سیاسی آن‌هاست"فرهنگ سیاسیمشخص کنندهتگرش‌ها و ارزش‌های جامعه درمورد سیاست است (عظیمی و رسولی, ۱۳۸۹: ۲۲۴). نظریه‌های مربوط به فرهنگ سیاسی به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند. دسته اول را دیدگاه‌های نظم‌گرا و دسته دوم را دیدگاه‌های تضادگرا می‌نامند. دیدگاه نظم‌گرا بیشتر متأثرااز دیدگاه‌های آماکس وبر و:پارسونز است. اندیشمندان فرهنگ سیاسی با توجه به میزان تأثیرپذیری از وبر یا پارسونز در قالب دو رهیافت ساختی-کارکردی و «فرهنگ مدنی» است. آلموند و وربا از اندیشمندان اصلی نظریه فرهنگ مدنی هستند (پناهی و کردی» ۱۳۸۹: ۵). در کتاب فرهنگ مدنی, تعریف آلموند .و وربااز.فرهنگ سیاسی برآیند عقاید باورها احساسات و ارزش‌های افراد یک جامعه درباره موضوعات سیاسی است. از دیدگاه این دو اندیشمند» نگرش‌های سیاسی افراد.ابخشی .از فرهنگ سیانتتی: آن‌هاست و بنابراین» نگرش‌های سیاسی را باید در قالب فرهنگ سیاسی مطالعه کرد (آلموند و وربا ۱۹۶۳: ۱۳). آلموند ابتدا فرهنگ سیاسی را به‌معنای نگرش به سیاست تعریف کرد و در تدوین چارچوب نظری آن» به‌شدت از نظريه ساختاری-کارکردی پارسونز متأثر بود؛ با این تفاوت که نظريه پارسونز بر کل نظام اجتماعی و فرهنگی استوار بود. درحالی که آلموند با ایجاد تغییراتی در نظریه, آن را به نظام سیاسی محدود  ۸ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ٩۰ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ کرد (مهرداده ۱۳۷۳: ٩۵). طبقه‌بندی شناخته‌شده آلموند و وربا مبتنی بر سه نوع فرهنگ سیاسی یعنی فرهنگ سیاسی محدود. فرهنگ سیاسی تبعی و فرهنگ سیاسی مشارکتی است که در پژوهش‌ها و مطالعات مختلفی (برای مثال, عالم ۱۳۷۳: ۱۱۴؛ عظیمی و رسولی, ۱۳۸۹: ۲۲۸؛ بدیع» ۶ ۵۳۴) در ایران بررسی شده است. در قالب این سه فرهنگ, آلموند و وربا معتقدند که عضویت در انجمن‌های داوطلبانه بر میزان توانایی ذهنی افراد تأثیرگذار است. توانایی ذهنی ابعاد مختلفی دارد که از مهم‌ترین آن‌ها باید به اعتقاد به تأثیرگذاری بر نهادهای سیاسی اشاره کرد. در اين حالت, شخص از نظر ذهنی اعتقاد دارد که می‌تواند بر دولت و حکومت اثرگذار باشد. البته ممکن است این اعتقاد لزوما با نتایج عملی و اثرگذاری عینی همراه نباشد. اما توانایی ذهنی سبب افزایش توانایی سیاسی افراد می‌شود. عضویت در انجمن‌های داوطلبانه که آلموند و وربا مطرح می‌کنند» مانند سایر بخش‌ها و دیدگاه‌های نظری آن‌ها متأثر از نظریه پارسونز است و دارای عناصر و مفاهیمی است که از آن‌ها می‌توان به‌عنوان ابرارّی. برای*تحلیل فرهنگ سیاسی سود جست. اين عناصر عبارت‌اند از: کنش و نظام‌های کنش, کنشگر, وضعیت کنش و جهت‌گیری کنشگر به‌سوی در این پژوهش, تمرکز بر جهت‌گیری کنشگر به‌سوی وضعیت است. از دیدگاه آلموند و وربا می‌توان جهت‌گیری کنشگر به‌سوی وضعیت را. که پارسونز مطرح می‌کند به سه نوع جهت‌گیری تقسیم کرد که عبارت‌اند از: اجهت‌گیری شناختی» جهت‌گیری احساسی و جهت گیری ارزشیابانه. جهت گیری شناختی به دانش و باور افراد درمورد نظام سیاسی» نقش‌ها اشخاص و شیوه عمل آن‌ها اشاره دارد. جهت‌گیری احساسی مربوط به احساسات فرد درمورد نظام سیاسی, نقش‌ها اشخاص و شیوه عمّل است. "جهت گیری "ارزشیابانه در ارتباط با قضاوت‌ها و نظرهای افراد درمورد موضوعات سیاسی باست که این موضوعات ترکیبی از معیارهای ارزشی است. در اين پژوهش, با توجه به جمعیت آماری مورد مطالعه که دانشجویان عضو انجمن‌های داوطلبانه فعال در نهاد دانشگاه هستند» تمرکز بر جهت‌گیری ارزشیابانه است. نگرش‌های ارزشیابانه افراد فی‌البداهه و خلق‌الساعه نیست و از بدو تولد هم همراه فرد نیست» بلکه در فرایندی اجتماعی شکل می‌گیرد و منابع شکل‌گیری آن متفاوت و متعدد است. چنین نگرشی که در دیدگاه آلموند و وربا زیرمجموعه‌ای از فرهنگ سیاسی است. متأثر از  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی مور بر آن ... ۲۳۹ فرهنگ کلی جامعه و متأثر از تمامی پدیده‌های اجتماعی است که در یک جامعه خاص شکل می‌گیرد و از طریق فراگرد جامعه‌پذیری سیاسی و از کانال‌های مختلف منتقل می‌شود (راش, ۷ ۶). بدین‌ترتیب» طیف متعددی از عوامل اثرگذار بر فرهنگ سیاسی را باید درنظر گرفت که هر پژوهشی با توجه به مسئله پژوهش» جامعه مورد مطالعه تخصص محقق و سایر ملاحظات, به بررسی رابطه تعدادی از این عوامل با فرهنگ سیاسی و نگرش سیاسی می‌پردازد. آلموند و وربا ضمن پذیرش تأثیر نظام سیاسی بر فرهنگ سیاسی به‌دنبال شناخت منابع اجتماعی بر فرهنگ سیاسی هستند و در این زمینه عوامل متعددی را نام می‌برند که از آن جمله می‌توان به نقش جنسیت. میزان تحصیلات, نرخ سواد مشارکت در نهادهای مدنی» مذهب» سن» قومیت. طبقات اجتماعی» محل و منطقهه تولد و سکونت. اندازه شهر محل کار نوع شغل افراد»ه صنعتی شدن,» نوسازی و ظهور رسانه‌های ارتباطی اگاره کرد (پناهی و کردی» ۱۳۸۹: ۵). به نظر آلموند و وربا (۱۹۶۳) مشارکت "در «نهاهای غیرسیاسی از قبیل انجمن‌ها و تشکل‌های اجتماعی احتمالا موجب می‌شود اعضا دربار مسائّل آسیاسی بیشتر بحث کنند که علاوه بر ایجاد انگپزش در افراد و؛گذاشتن"منابع اطلاعاتی در دسترس آن‌ها می‌تواند به اعضای این گروه‌ها در زمینه فرهنگ سیاگرل کمکلا کند و نگرضوعللیاسی#ال‌ها را تخت تأثیر قرار دهد. نقش تشکل‌ها و شبکه‌های اجتماغی در شکل‌گیری فرهنگ/و,نگوش سیاسی که مورد تأکید آلموند. و وربا است. توسط هانتیگتون گر تااش یات (ربیعی». :۱۳۸: ۷۴). عضویت آذر گروه‌ها و تشکل‌های اجتماعی در یک معنای گسترده‌تر و ساختاری توسط فوکویاما و پاتنام تحت عنوان سرمايه اجتماعی و اثرگذاری آن بر فرهنگ سیاسی به.بحث گذاشته می‌شود. به اعتقاد فوکویاما احتمالا حجم و تراکم بالایی از سرمایه اجتماعی "به تشکیل جامعه مدنی فشرده خواهد انجامید که همگان آن را شرط لازم برای دموکراستی لیبرال مدرن فرض کرده‌اند (فوکویاما ۱۳۸۹: ۱۷۸؛ محمدی‌فر» مسعودنیا.و مرادی» ۲۱۵,:۱۳۹۰). به اعتقاد پاتنام (۲۰۰۰) سرمايه اجتماعی وسیله‌ای برای رسیدن به مشارکت سیاسی و توسعه سیاسی و اجتماعی است. آلموند و وربا اگرچه عوامل اثرگذار بر فرهنگ و نگرش سیاسی را طیف گسترده‌ای از عوامل می‌دانند. نتوانسته‌اند تأثیر برخی از عوامل مانند سرمايه فرهنگی و منابع کسب اخبار سیاسی را بر شکل‌گیری فرهنگ سیاسی جوامع تعیین کنند. رسانه‌ها به‌عنوان منابع کسب خبر تنها درباره  ۰ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ٩۰ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ سیاست خبر نمی‌دهند. بلکه تا اندازه زیادی تعیین می‌کنند که سیاست باید درباره چه باشد (جهانگیری و ابوترابی زارچی» ۱۳۹۱: ۹4). درواقع به فرهنگ سیاسی جهت می‌دهند و از عوامل اصلی تعیین‌کننده نگرش‌های سیاسی هستند. گیدنز (۱۳۸۸) و مک‌لوهان (۱۳۷۷) از جمله افرادی هستند که بر نقش مهم رسانه‌ها به‌عنوان منبع کسب خبر در شکل‌گیری نگرش فکری افراد به‌طور عام و نگرش سیاسی به‌طور خاص تأکید دارند. از عوامل دیگری که در این فرایند دخالت دارد» سرمايه فرهنگی افراد است. بوردیو در کتاب تمایز (۱۳۹۷) اظهار می‌کند که سرمايه فرهنگی بر ویژگی سبک‌های زندگی گروه‌های متفاوت, ذائقه‌ها شایستگی‌های فرهنگی, مشارکت فرهنگی و همچنین گرایش به فرهنگ سیاسی و اخلاق دلالت دارد. قدرت يا به تعبیری روابط قدرت در انديشه بوردیو به نحو موثری با مفهوم سرمایه در ارتباط است. میزان این ارتباط به نحوی است که تقریبا می‌توان گفت بوردیو دو مفهوم قدرت و سرمایه را به‌صورت مترادف به‌کار گرفته است (دفیلیپس» ۲۰۰۱: ۷۸۳). از آنجا که توانایی "ظورت‌بنلا عقاید سیاسی به نحو نابرابری توزیع می‌شود» کسانی که از منابع فرهنگی بیشتری برخوردارند در مقایسه با افرادی که منابع مذکور را ندارند, با احتمال بیشتری قادر به صورت‌بندی عقاید سیاسی هستند:(مرتضویان و فتاحی» ۱۳۹۰: 7۲ درواقع تفاوت در سرمایه"فرهنگی افراد به تفاّت در اطورت‌بندی عقاید سیاسی و درنهایت تفاوت در فرهنگ سیاسی و نگرش سیاسی افزاد می‌انجامد: نگرش سیاسی دانشجویان مفهوم مرکزی پژوهش است. درباره این مفهوم پژوهش‌های زیادی صورت نگرفته است. بادیل ترنی؛" همان گونهکه: درا بخش"نظری.پژوهش نیز گفته شد. دامنه مفهوم مرکزی را گسترش می‌دهیم و به بررسی پژوهش‌هایی می‌پردازیم که عنوان موضوعی آن‌ها نگرش سیاسی يا فرهنگ سیاسی باشد. همچنین تأکید بر پژوهش‌هایی است که جمعیت سراج‌زاده و جواهری (۱۳۸۲؛ ۱۳۹۴) و سراج‌زاده و کریمی (۱۳۹۸) به بررسی نگرش سیاسی دانشجویان و تغییرات آن پرداختند. جمعیت آماری پژوهش, دانشجویان دانشگاه‌های دولتی تحت پوشش وزارت علوم در سراسر کشور است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد نگرش  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی موئر بر آن ... ۲۴۱ و فرهنگ سیاسی دانشجویان بیشتر میل به‌سمت فرهنگ مشارکتی دارد و نگرش سیاسی آن‌ها براساس متغیرهای مختلف مانند جنسیت» سن» منبع کسب خبر دینداری دانشجویان و متغیرهای اجتماعی دیگر تغییر می‌کند. حمیدی هریس و راد (۱۳۹۶) به بررسی رابطه سرمایه فرهنگی با مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز با روش پیمایش پرداختند. مطابق یافته‌ها بین سرمایه فرهنگی و متغیرهای مشارکت سیاسی, آگاهی سیاسی,» میزان مشارکت در تجمعات سیاسی» میزان سیاسی‌بودن گروه‌های مرجع» میزان مشارکت در انتخابات و سطح عضویت در انجمن‌ها و احزاب سیاسی رابطه معنادار وجود دارد. سردارنیا و یوسفی (۱۳۹۵) تأثیر سرمايه اجتماعی دانشجویان دانشگاه شیراز بر فرهنگ سیاسی آن‌ها را در دو سطح سیستمی (نگرش‌ها و باورهای سیاسی) و فرایندی (میزان و نوع مشارکت سیاسی و اجتماعی) با روش پیمایش بررسی کردند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد سرمايه اجتماعی و مولفه‌های آن در حدود ۵۰ درصد از نگرش‌ها و رفتارهای سباسی:دانشجویان را تبیین می‌کند. چابکی (۱۳۹۳) به بررسی رابطه تعامل با گروه‌های مرجع و تغییرانگرش"شیاسی دانشجویان دانشگاه تهران با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی پرداخت. براساس نتایج, در هر سه:بعد نگرش سیاسی (شناختی» عاطفی و کنشی) تفاوت‌های جنسیتی وجود دارد. یافته‌های پیماتش عباسی» کوهکن و آبسالان (۱۳۹۲) نشان می‌دهد در حدود ۴۳ درصد از تغییرات نگرش دانشجویان بهجنبش‌های اسلامی منطقه از مسیر دو عامل منبع کسب خبر و گروه‌های مرجع اجتماعی تبیین‌پذیر است. از مان منابع کسب خبر به‌ترتیب تأأثیر صداوسیما و شبکه‌های ماهواره‌ای و سایت‌های اینترنتی معنادار است. یافته‌های پژوهش محمدی‌فر» مسعودنیا و مرادی (۱۳۹۰) نشان می‌دهد بین میزان انسجام اجتماعی دانشجویان دانشگاه اصفهان و فرهنگ سیاسی محدوّد» مشارکنی و تبعی آن‌ها و همچنین میان متغیر امنیت اجتماعی و فرهنگ سیاسی محدود. تبعی و مشارکتی دانشجویان رابطه معنادار وجود دارد. عطارزاده» امامجمعه‌زاده.و محمدی‌فر (۱۳۸۸) به این نتیجه رسیدند که رسانه‌ها در تغییر ایستارها و نگرش‌های سیاسی دانشجویان نقش اساسی دارند؛ تا جایی که موجب افزایش جهت‌گیری‌های شناختی و ارزشیابانه دانشجویان به نظام سیاسی شده است. همچنین نتایج این پژوهش دورشدن دانشجویان از فرهنگ سیاسی محدود و تا حدودی فرهنگ سیاسی تابع‌شده و گرایش دانشجویان به فرهنگ سیاسی مشارکتی را نشان می‌دهد. یافته‌های  ۲ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ٩۰ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ پیمایش آذین و عزیزی (۱۳۹۰) در شهر بروجن نشان می‌دهد متغیرهایی مانند سرمايه اجتماعی, آگاهی سیاسی» رسانه ملی و طبقه اجتماعی با نگرش سیاسی-اجتماعی رابطه مثبت دارد» ولی سن» تأهل و استفاده از فضای مجازی رابطه معناداری با نگرش جوانان ندارد. رهبر قاضی و همکاران (۱۳۹۶) به مطالعه ارزش‌های فرهنگی و تأثیر آن بر نگرش اقتصادی و سیاسی شهروندان پرداختند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که ارزش‌های فرهنگی در مقایسه با متغیرهای جمعیت‌شناختی قدرت تبیین‌کنندگی بیشتری دارند. جهانگیری و بوستانی (۱۳۸۰) عوامل موثر بر فرهنگ سیاسی افراد بیست سال به بالای شهر شیراز را مطالعه کردند. مطابق نتایج» اغلب متغیرهای مستقل (تحصیلات, سن» جنس, وضعیت تأهل و...) با فرهنگ سیاسی افراد رابطه معنادار دارند و فرهنگ سیاسی آن‌ها یک فرهنگ سیاسی تابع است. یافته‌های پیمایش رهبرقاضی و همکاران (۱۳۹۵) نشان می‌دهد با تقسیم سرمايه اجتماعی به سه متغیر سرمایه اجتماعی شناختی» سرمايه اجتماعی ارتباطی و سرمايه اجتماعی ساختاری باید گفت همبستگی معناداری میان سرمایه اجتماعی شناختی و فرهنگ سهاسی مشارکتی شهروندان وجود دارد. این نوع از سرمايه اجتماعی موجب افزایش میزان فرهنگ سیاسی مشارکتی می‌شود. از میان مطالعات و پژوهش‌های خارجی"در این خوزه می‌توان به تحقیق نیوکام! (۱۹۴۳) در کالج بنینگتون اشاره کرد. وی انگرش دانشجویان در سال‌های مختلف تحصیلی را با نگرش سیاسی والدین آن‌ها مقایسه کرد و مشاهده:کزد که:نگرش‌های آنان به والدینشان تغییرات قابل توجهی یافته است. این پژوهش حاکی از آن است که محیطی که شخص را احاطه کرده است» اثری تعیین‌کننده و قطعی بر شکل‌گیری نگرش‌های او دارد.: گایموند" (۱۹۹۹) با ساختاری شبیه به کار نیوکام» به بررسی نفوذ اجتماعی اطلاعاتی "و نفوذ اجتماعی هنجاری بر نگرش دانشجویان پرداخت. براساس نتایج او نگرش دانشجویان تغییر می‌کند؛ چرا که آنان در معرض هر دو عامل هنجاری و اطلاعاتی.از سوی گروه‌های ,مختلف قرار می‌گيرند. برایان هستی" (۲۰۰۷) با بررسی نگرش سیاسی براساس طیفی با دو سوی محافظه‌کاری و آزادی‌خواهی بر این باور است که سال‌های دانشجویی دوره‌ای تأثیرگذار است که در آن. نظام  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی موئر بر آن ... ۲۴۳ فکری و اعتقادی جوانان در برابر تغییرم بسیان آسیب‌پذیر است؛ به‌نحوی‌که تغبیرات نگرشی از یک سر طیف تا منتهی‌الیه آن را شامل می‌شود. دیوید لازر! و همکاران (۲۰۰۸) با بررسی تعامل ساختاری شبکه‌های اجتماعی و انار گذار بر انگزرش سیاسی افراد نشان می‌دهند تعامل اجتماعی در میان افراد موجب تغییر در نگرش سیاسی آنان می‌شود. بین سرمایه اجتماعی و نگرش سیاسی دانشجویان رابطه معنادار وجود دارد. بین سرمایه فرهنگی و نگرش سیاسی دانشجویان رابطه معنادار وجود دارد. بین دینداری و نگرش سیاسی دانشجویان رابطه معنادار وجود دارد. نگرش سیاسی دانشجویان برحسب منبع کسب/ خبر تفاوت معنادار دارد. تکرش سیاسی دانشجویان برحسب نوع تشکل دانشجویی تفاوت معنادار دارد. بین نگرش سیاسی دانشجویان "و امشخصات عمومی آن‌ها"(نتن؛ جنسیت» مقطع تحصیلی, روش تحقیق با توجه به فرضیه‌های پژوهش و گستردگی جامعه آماری از نوع کمی با تکنیک پیمایش است. روش گردآوری اطلاعات براساس برششنامه محقق‌ساخته است. نمونه‌گیری مرحله اول از دانشگاه‌های سطح شهر تهران صورت گرفت و ملاک انتخاب دانشگاه» جامع بودن آن بود؛ زیرا امکان مقایسه دانشجویانرشته‌های تحصیلی مختلف یعنی علوم پایه» علوم انسانی و فنی- مهندسی را امکان‌پذیر می‌سازد. از میان دانشگاه‌های جامع شهر تهران, سه دانشگاه تهران؛ خوارزمی (به‌عنوان دانشگاه‌های دولتی) و آزاد واحد.علوم و تحقیقات.انتخاب شدند. جمعیت آماری مورد مطالعه همه دانشجویان کنشگر در تشکل‌های انجمن دانشجویی در نیم‌سال دوم سال تحصیلی ۹۷- ۶ در مقاطع مختلف تحصیلی در سه دانشگاه مذکور است. تعداد این دانشجویان در همه تشکل‌های دانشجویی مطابق با اطلاعات جمع‌آوری‌شده از هریک از تشکل‌ها درمجموع ۱۳۱۱  ۴ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ٩۰ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ دانشجوی عضو تشکل‌های دانشجویی شامل بسیج» شورای صنفی» کانون‌های علمی-فرهنگی. انجمن‌های مستقل (انجمن اسلامی» کرسی‌های آزاداندیشی و..) و سایر انجمن‌های فعال دانشگاهی است. برای تعیین حجم نمونه, با دراختیارداشتن فراوانی جامعه آماری» از فرمول کوکران استفاده شد. براساس این فرمول و با میزان خحطای ۰۵/» حجم نمونه حدود ۳۰۰ دانشجو تعیین شد. به‌منظور افزایش دقت نمونه و با احتمال عدم بازگشت تعدادی از پرسشنامه‌ها یا ناقص‌بودن آن‌ها با اعمال تصحیح, حجم نمونه به ۳۸۱ دانشجو ارتقا پیدا کرد. شیوه نمونه‌گیری طبقه‌ای توزیع به نسبت است. در این شیوه» با دراختیارداشتن تعداد دانشجویان عضو هریک از تشکل‌های دانشجویی در سه دانشگاه مورد مطالعه» حجم نمونه متناسب با تعداد دانشجویان هریک از دانشگاه‌ها توزیع شد. در جدول ۱ تعداد نمونه‌های اختصاص‌افته به هریک از دانشگاه‌ها برحسب تعداد دانشجویان جدول ۱. توزیع نمونه‌های آماری به تفکیک دانشگاه‌های مورد مطالعه برای انتخاب نمونه‌های داخل تشکل در سلآدانشگاه مورد مطالعه, از شیوه نمونه‌گیری سرمايه اجتماعی: سنجش میزان"لرمایه اتمّاغی,ردانشجویان در سه بعد اعتماد بین‌فردی» مشارکت و انسجام اجتماعی صورت گرفت. این سه بعد با ۱۳ گویه بررسی شدند. طیف لیکرت با پاسخ‌های پنج‌طبقه‌ای از «بسیار زیاد» با نمره ۴ تا «بسیار کم» با نمره صفر برای ۱۲ گویه طراحی شد. بر همین اساس, متغیر سرمايه اجتماعی در این پژوهش بر مقیاسی با دامنه سرمايه فرهنگی: برای سنجش سرمايه فرهنگی دانشجویان» از ۱۴ گویه استفاده شد.  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی موّثر بر آن ... ۲۴۵ گویه‌های مورد استفاده به بررسی میزان مهارت دانشجویان در هنر» ورزش و حرفه‌های خاص و دراختیارداشتن وسایل و لوازم آن‌ها میزان مطالعه و تحقیق و داشتن کتاب‌ها و مجلات تخصصی, میزان تسلط به زبان‌های خارجی و نرم‌افزارهای کامپیوتری و میزان داشتن مدارک و گواهی‌های علمی هنری و ورزشی می‌پردازند. گویه‌های سرمايه فرهنگی از طریق طیف لیکرت با پاسخ‌های پنج‌طبقه‌ای از «بسیار زیاد» تا «بسیار کم» از طریق پرسشنامه در اختیار دانشجویان قرار داده شد. با توجه به تعداد گویه‌ها و نمره اختصاص افته به پاسخ‌های طیف می‌توان گنت نمره سرمایه فرهنگی روی مقیاسی با دامن صفر تا ۵۶ و میانگین واقعی ۲۸ قرار دارد. دینداری: در این پژوهش, در میان ابعاد مختلف دینداری به بررسی بعد اعتقادی دینداری پرداخته شد. برای سنجش این متغیر از پنج گویه در قالب طیف لیکرت از پاسخ «بسیار زیاد» با نمره ۴ تا «بسیار کم با نمره صفر استفاده شده است؛ بنابراین» نمره دینداری دانشجویان روی مقیاسی با دامنه صفر تا ۲۰ با میانگین واقعی ۱۰ قرار دارد. نگرش سیاسی: به‌دلیل گسترده‌بودن مفهوم نگرش آسیاسی, سنجش آن دشوار است. سنجیدن این مفهوم به هر شیوه‌ای می‌تواندحاوی انتقاداتی مبنی بر آنادیده‌گرفتن ابعادی از نگرش سیاسی باشد. این پژوهش نیز خالی از این نقد نیست. به عبارت دییگر شاخض‌های به‌کاررفته برای سنجش نگرش سیاسی دانشجویان با نادیده‌گرفتن تعدادی از شاخص‌های«نگرش سیاسی همراه است. با وجود اين, باید به شاخص‌هایی برای سنجش,نگرش سیاسی دانشجویان اتکا کرد. در اين پژوهش, منظور از نگرش سیاسی, طیفی از نگرش سیاسی مثبت تا نگرش سیاسی منفی است. مثبت‌بودن نگرش سیاسی به‌معنای امیدواری به بهبود وضعیت موجود و امیدواری به آینده است و نگرش سیاسی منفی نیز به‌معنای ناامیدی از وضعیت موجود.و نگرانی از وضّعیت آینده کشور است. برای سنجش نگرش سیاسی دانشجویان.با توجه به معنای مورد نظر این مفهوم, از پنج شاخص استفاده شده است. این پنج شاخص عبارت‌اند از: ۱. نگزش دانشجویان به,تغییرات صورت‌گرفته در حیات سیاسی-اجتماعی کشور در مقایسه با چهار سال گذشته» ۲. نگرش دانشجویان به تغییرات احتمالی در حیات سیاسی-اجتماعی کشور در چهار سال آینده» ۳. میزان مشارکت‌پذیربودن دولت, ۴. میزان مشارکت دانشجویان در انتخابات‌های گنه (مشارکت عینی)» ۵ میزان مشارکت دانشجویان در انتخابات‌های آینده (مشارکت ذهنی). نحوه سنجش این شاخص‌ها در ادامه بررسی می‌شود.  ۶ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ٩۰ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ نگرش دانشجویان به تغییرات حیات سیاسی-اجتماعی کشور نسبت به گذشته و آینده: تغییرات نسبت به گذشته و در آینده در سه بعد تغییر در وضعیت دینداری» وضعیت سیاسی و ارزش‌های اخلاقی سنجش شد. برآیند حاصل از اين سه بعد روی طیفی با نمر حداقل صفر و مشارکت‌پذیربودن دولت: برای سنجش میزان مشارکت‌پذیربودن دولت از چهار گویه در قالب طیف لیکرت استفاده شد. پاسخ‌های طیف در دامنه «بسیار زیاد» با نمره ۴ تا «بسیار کم» با نمره صفر واقع شده است. براساس تعداد گویه‌ها و پاسخ‌های طیف باید گفت میزان مشارکت‌پذیربودن دولت از دیدگاه دانشجویان در دامنه‌ای با نمر صفر (دولت کاملا غیرمشارکتی) تا نمره ۱۶ (دولت کاملا مشارکتی) و میانگین ۸ قرار گرفته است. مشارکت دانشجویان در انتخابات‌های گذشته (مشارکت عینی) و انتخابات‌های آینده (مشارکت ذهنی): برای سنجش میزان مشارکت آدانشجویان در انتخابات‌های گذشته و آینده از آن‌ها به‌تفکیک پرسیده شد که آیا در آخرین انتخابات ریاست جمهوری» مجلس شورای اسلامی» شورای شهر و مجلس خبرگان رهبری شرکت کرّده‌اند (مشارکت عینی) و آیا در چهار انتخابات مذکور به‌تفکیک در آینده شرکت خواهئد کرد (مشارکت ذهنی). پاسخ‌های دانشجویان در قالب دو گزینه «بلی» با نمره۱ و «خیر» با نمره صفر طبقه‌بندی شد. مجموع نمره پاسخگویان در انتخابات‌های گذشته. و" آینده "در دامنه‌ای با حداقل نمره صفر (عدم مشارکت) و حداکثر نمره ۴ (مشارکت کامل) با میانگین ۲ قرار می‌گیرد. یافته‌های تحقیق در دو بخش توصیفی و استنباطی ارائه می‌شود. در بخش یافته‌های توصیفی, وضعیت متغیرهای مستقل و وابشته در میان دانشجویان عضو تشکل‌های دانشجویی بیان می‌شود و در بخش استنباطی نیز به آزمون فرضیه‌های تحقیق پرداخته می‌شود. یافته‌های توصیفی برحسب نوع متغیرهای تحقیق در دو جدول ارائه می‌شود. جدول ۲ توزیع  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی مور بر آن ... ۲۴۷ پاسخگویان برحسب مشخصات عمومی آن‌ها همراه با نوع تشکل‌های دانشجویی» منبع کسب خبر و آماره‌های توصیفی سن پاسخگویان را ارائه می‌دهد. جدول ۳ نیز شامل متغیرهایی است که از طریق طیف لیکرت سنجش شده است که عبارت از سرمایه اجتماعی» سرمايه فرهنگی,» جدول ۲. توزیع پاسخگویان برحسب مشخصات عمومی, نوع تشکل‌های دانشجویی» منبع کسب خبر و منبع کسب خبر شبکه‌های پیام‌رسان موبایلی ۱۸۳ ۴۸ ۳۸۱ ۱.۰ فراوانی ‏ میانگین ‏ انحراف معیار ‏ میانه مد کمترین سن ‏ بیشترین سن  ۸ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ۰۹ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ یافته‌های جدول ۲ نشان می‌دهد بیشتر پاسخگویان عضو تشکل‌های دانشجویی را مردان (۶۹/۶ درصد) تشکیل می‌دهند. میانگین سنی دانشجویان حدود ۲۴/۵ سال با انحراف معیار حدود ۴ سال است. بیش از ۸۰ درصد از دانشجویان عضو تشکل‌های دانشجویی مجرد هستند. رشته تحصیلی بیش از نیمی از پاسخگویان علوم انسانی است. از میان مشارکت‌کنندگان حدود ۴ درصد دانشجوی کارشناسی, حدود ۳۸ درصد دانشجوی کارشناسی ارشد و مابقی آن‌ها دانشجوی دکتری هستند. بیشتر پاسخگویان به‌ترتیب در کانون‌های علمی» بسیج دانشجویی و شورای صنفی عضو هستند. منابعم کسب خبر دانشجویان متعدد است» اما می‌توان گفت که بیشترین فراوانی منبع کسب خبر دانشجویان مربوط به پیام‌رسان‌های موبایلی است که تقریبا نیمی از دانشجویان آن را به‌عنوان منبع اصلی کسب خبر بیان کرده‌اند. بعد از پیام‌رسان‌های موبایلی, با اختلاف قابل‌توجهی شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان در رده دوم مهم‌ترین منابع نتایج جدول ۳ نشان می‌دهد نمره هیانک رگا ده برای سرمايه اجتماعی دانشجویان حدود ۳۰ است؛ بنابراین می‌توان گفت "میزان سرمایه"اجتماعی, دانشجویان متوسط رو به بالاست. براساس طبقه‌بندی صورآنتاگرفته از نمرات. سترمايه اجتماعی در حدود ۹۰ درصد از دانشجویان در سطح متوسط رو به بالاست. میانگین سرمايهافرهنگی دانشجویان عضو تشکل‌های دانشجویی برابر با ۲۸/۸ است. که»تقریباادر سطح میانگین قرار دارد. طبقه‌بندی صورت‌گرفته از سرمايه فرهنگی نشان داد که وضعیت سرمايه فرهنگی بیش از سه‌چهارم دانشجویان متوسط است. نمره میانگین میزان دینداری به‌دست‌آمده در این پژوهش برای دانشجویان در حدود ۱۵ است که نشان‌دهنده سطح بالای*دینداری دانشجویان در بعد اعتقادی آن است. نمره دینداری بیش از ۶۶ درصد دانشجویان در سطح بالا حدود ۲۷ درصد در سطح متوسط و تنها حدود ۶ درصد دانشجویان در سطح پایینی قرار دارد.  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی موثر بر آن ... ۲۴۹ جدول ۳. توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب سرمايه اجتماعی, سرمايه فرهنگی, دینداری نگرش سیاسی و شاخص‌های آن همراه با آماره‌های مربوط به هریک از متغیرها سرمايه اجتماعی متوسط ۱۳۹ ۳۹/۱ نز ۳۹/۹ ۹/۴ ۰ ۴۸ 3 وی فیط ۳ ۸ ۲ ۳/۴ ۱۳ ۰ ۴ 2 7 متوسط ۳ ۸ ۹ ۳/۴ ۱۳ ۰ ۴  ۰ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ٩۰ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ دو مورد از شاخص‌های نگرش سیاسی دانشجویان مربوط به نگرش دانشجویان به تغییرات حیات سیاسی-اجتماعی کشور یت با گنف ورن آنده ات بانتدهای بدقست امه از نمرات پاسخگویان در این دو شاخص در جدول ۳ نشان می‌دهد تغییرات حیات سیاسی-اجتماعی کشور نسبت به گذشته و در آینده از دیدگاه دانشجویان تفاوت معناداری ندارد. به عبارت دیگر بیشتر دانشجویان یعنی بیش از دو سوم آن‌ها معتقدند که وضعیت کنونی نسیت: به. گذشگه تغبیری نکرده و در آینده نیز تغییری نخواهد کرد. تعداد دانشجویانی که معتقدند تغییرات حیات سیاسی-اجتماعی کشور روند بدترشدن را طی می‌کند.» به‌صورت معناداری بیشتر از دانشجویانی است که معتقد به بهترشدن اوضاع هستند. میزان مشارکت‌پذیربودن دولت یکی دیگر از شاخص‌های نگرش سیاسی دانشجویان است. بیشتر آن‌ها مشارکت‌پذیربودن دولت را در سطح متوسط ارزیابی کردند. اما بین دیدگاه دانشجویان برحخسب سطوح مختلف میزان مشارکت پذیربودن دولت تفاوت معناداری وجود ندارد. نمره میانگین بفدست‌آمده از میزان مشارکت‌پذیربوان دولنتا نیز نزدیگ به میانگین واقعی است. دو نوع مشارکت عینی و ذهنی دو شاخص دیگر از نگرش سیاسی دانشجویان را تشکیل می‌دهد. یافته‌های حاصل از پاسخ‌های دانشجویان بهتفکیک دو نرع مهارکت نشان می‌دهد. مقادیر بدست آمده برای میزان شرکت در انتخابات .در گذشته تقرا برابر با شرکت در انتخابات در آینده است؛ اذر هر دو وضعیت انتخاباتر] ماش وف داوشجریان زیاد است. این آمار تقریبا برای هر دو وضعیت ۸۵ درصد از تعداد کل دانشجویان است که با نمره میانگین مشارکت آن‌ها در انتخابات یعنی حدود ۳/۵ نیز تأیید می‌شود. با وجود اینکه دانشجویان معتقدند وضعیت حیات سیاسی-اجتماعی کشور رون" نژولی دازد او وّظتعیت کنونی بدتر از گذشته است و در آینده نیز بدتر از وضعیت کنونی خواهد بود»باز هم به مشارکت در انتخابات در نگرش سیاسی دانشجویان برآیند نمرات به‌دست‌آمده از پنج شاخص ذکرشده است. با اعمال ضرایب برای شاخص‌های شرکت در انتخابات گذشته و آینده و همچنین تغییرات در حیات سیاسی-اجتماعی کشور نسبت به چهار سال گذشته و آینده» متغیر نگرش سیاسی ایجاد شد که هر پنج شاخص مورد مطالعه دارای وزن تقریبا برابری در نگرش سیاسی دانشجویان  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی موئر بر آن ... ۲۳۵۱ خسقتن. طیف‌انگرتی سباسی ,ذاواق,دامته‌اق از صفر (نگرش سیاسی کاملا منقی یه آبقلاه سای کشور و ناامیدی از آن) تا ۵۰ (نگرش سیاسی کاملا مثبت و امیدواری کامل به آینده سیاسی کشور) با میانگین ۲۵ است. یافته‌های نگرش سیاسی در جدول ۳ بیانگر آن است که بیشتر دانشجویان یعنی بیش از ۷۰ درصد از آن‌ها در میانه طیف نگرش سیاسی قرار دارند. به عبارت دیگر هم امیدواری‌های سیاسی و هم ناامیدی‌هایی دارند. دیدگاه این گروه از دانشجویان بسیار ناپایدار است و هرگونه اقدام دولت در زمینه حیات سیاسی-اجتماعی کشور بیش از همه گروه‌های دانشجویی روی اين گروه تأثیرگذار است و می‌تواند زمینه دلبستگی بیشتر به دولت و امیدواری به آینده سیاسی کشور (حرکت به‌سمت مثبت طیف) يا دلزدگی از دولت به آینده سیاسی کشور و ناامیدی از آن (حرکت به‌سمت منفی طیف) را ایجاد کند. میانگین به‌دست‌آمده برای نگرش سیاسی نیز تأییدکننده تجمع دانشجویان در میان طیف نگرش سیاسی است. فرضیه‌های تحقیق با توجه به سطح سنجش متغیرها. بررسی, می‌شوند. یافته‌های آزمون کولموگروف-اسمیرنف و سطح"معناداری بالاتر از ۰/۰۵ اين"آزمون برای متغیرهای تحقیق بیانگر استفاده از آزمون‌های پارامتریک است. جدول ۴ به‌تفکیک به آزمون رابطه چهار متغیر مستقل سرمايه اجتماعی, سرمايه فرهنگی, میزان دینداری و سن دانشجویان با نگرش سیاسی متغیر وابسته ‏ متغیرهای مستقل ‏ سطح معناداری پذیرش/ رد رابطه  ۲ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ٩۰ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ یافته‌های مندرج در جدول ۴ بیانگر آن است که بین سرمايه اجتماعی دانشجویان و نگرش سیاسی آن‌ها رابطه معنادار وجود دارد. جهت رابطه مثبت است؛ یعنی با افزایش میزان سرمايه اجتماعی دانشجویان, نگرش سیاسی آن‌ها به‌سمت مثبت طیف میل می‌کند و امیدواری دانشجویان به حیات سیاسی-اجتماعی کشور افزایش می‌یابد و برعکس. میزان ضریب همبستگی پیرسون این رابطه نشان‌دهنده شدت رابطه در سطح متوسط به پایین است. جدول ۴ نشان می‌دهد سرمايه فرهنگی و سن دانشجویان با نگرش سیاسی آن‌ها رابطه معنادار ندارد. سطح معناداری آزمون همبستگی پیرسون برای این دو رابطه بزرگ‌تر از ۰/۰۵ و به‌ترتیب برابر با ۰/۹ و ۰/۷۵ است. درباره متغیر مستقل دینداری باید گفت که نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان می‌دهد بین میزان دینداری دانشجویان و نگرش سیاسی آن‌ها رابطه معنادار وجود دارد. سطح معناداری این آزمون با ضریب همیستتگیی ۷ برابر با ۰ است. شدت رابطه متوسط به پاین #اجهت؛ نیز مثبت است. برای بررسی تفاوت نمره نگرش سیاسی دانشجویان برحسب چهار متغیر رشته تحصیلی, مقطع تحصیلی» نوع تشکل‌های دانشجویی"و منبع کسب خبر از آزمون آنالیز واریانس یک‌راهه یا آزمون ۳ استفاده شد. نتایج اين؛آزمون به‌تفکیک چهاز متغیر موزد بررسی در جدول ۵ نشان یافته‌های جدول ۵ نشان می‌دهد نمره میانگین آنگرش سیاسی دانشجویان برحسب رشته تحصیلی تفاوت معنادار دارد. سطح معناداری این آزمون برابر با ۰/۰۰۲ است. نمره میانگین نگرش سیاسی دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی تقریبا برابر با یکدیگر و بیشتر از نمره نگرش سیاسی دانشجویان رشته افنی-مهندسی است. دانشجوّیان علوم پایه و علوم انسانی نگرش سیاسی مثبت‌تری به آیند سیاسی -اجتماعی کشور در مقایسه با دانشجویان فنی- مهندسی دارند. برای مقایسه بین زوج رشته‌های تحصیلی از آزمون تعقیبی 1.570 استفاده شد. نتایج این آزمون نشان می‌دهد تفاوت بین نمره نگرش سیاسی زوج رشته‌های تحصیلی زیر معنادار است: ۱. علوم پایه و فنی-مهندسی, و ۲. علوم انسانی و فنی-مهندسی. آزمون بررسی تفاوت میانگین نمره نگرش سیاسی دانشجویان برحسب مقطع تحصیلی با مقدار 8 (۰/۳۶) و سطح معناداری (۰/۷) نشان می‌دهد نگرش سیاسی برحسب مقطع تحصیلی  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی مور بر آن ... ۲۳۵۳ تفاوت معناداری ندارد. اگرچه با افزایش سطح تحصیلات دانشجویان نگرش سیاسی آن‌ها مثبت‌تر می‌شود و میزان امید آن‌ها به آینده سیاسی-اجتماعی کشور افزایش می‌یابد» این  ۴ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ۰۹ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ یافته‌های آزمون مقایسه میانگین نگرش سیاسی دانشجویان برحسب نوع تشکل‌های دانشجویی تشان می‌دهد دانشجویانی که عضو بسیج دانشجویی هستنه به‌مراتب نگرش سیاسی مثبت‌تری در مقایسه با سایر تشکل‌های دانشجویی دارند و به آینده سیاسی-اجتماعی کشور امیدوارترند. مقدار ۳ این آزمون و سطح معناداری آن به‌ترتیب برابر با ۱۱/۱ و ۰/۰۰۰ است که نشان‌دهنده معناداربودن آزمون تفاوت در سطح اطمینان ۹۹ درصد است. کمترین میانگین نمره نگرش سیاسی نیز متعلق به کانون‌های علمی است. یافته‌های آزمون 1.80 نشان می‌دهد اختلاف بین زوج گروه‌های زیر معنادار است: ۱. بسیج دانشجویی و شورای صنفی» ۲. بسیج دانشجویی و کانون‌های علمی» ۳. بسیج دانشجویی و انجمن‌های مستقل» ۴. بسیج جدول ۵ نشان می‌دهد میانگین نمره نگرش سیاسی دانشجویان برحسب منبع کسب خبر به‌لحاظ آماری تفاوت معناداری ندارد. اما با توجه به: مقادیر #دست آمده باید: گفت دانشجویانی که منبع کسب اخبار آن‌ها صداوسیماست. در آمقایسه"با دانشجویانی که از شبکه‌های تلویزیون ماهواره‌ای فارسی‌زبان اخبار روز؛ را پیگیژی می‌کنند» به‌مراتب آنگرش سیاسی مثبت‌تری به برای بررسی آزمون تفاوت میانگین نمره نگرش, سیاسی دانشجویان برحسب دو متغیر مستقل جنسیت و وضعیت تأهل» از آزمون امقایسهمیانگین ۲ دو گروه مستقل استفاده شد. نتایج این آزمون در جدول ۶ نشان داده‌اشده ار ۷۴  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی مور بر آن ... ۲۳۵۵ یافته‌های مندرج در جدول ۶ حاکی از آن است که با توجه به اینکه مقدار سطح معناداری هر دو آزمون بالاتر از ۰/۰۵ است. باید گفت نگرش سیاسی دانشجویان برحسب جنسیت و سنجش نگرش سیاسی شهروندان از ابعاد مختلف, موضوعی است که باید همواره مورد توجه دولتمردان واقع شود. دولتمردان دوراندیش به‌خوبی به این موضوع آگاه هستند که نگرش سیاسی شهروندان تعیین‌کننده روند ادامه کار دولت‌هاست. در میان گروه‌های مختلف شهروندان. دانشجویان از مهم‌ترین گروه‌هایی هستند که نه‌تنها نگرش سیاسی آن‌ها به‌عنوان شهروندان جامعه مهم است. بلکه به‌دلیل اثرگذاری نگرش این گروه از شهروندان بر خانواده و جامعه باید به نگرش سیاسی آن‌ها توجه صورت گیرد.و غوامل تغییرات نگرش آن‌ها شناسایی شود. در میان جمعیت دانشجویی باید به دانشجویانی اشاره کرد که با اهداف مختلف جذب انواع تشکل‌های دانشجویی می‌شوند. این گروه از دانشجویان در کنار فراگیری علم و معرفت به‌دنبال تحقق اهداف و خواسته‌های سیاسی-اجتماعی خود و اثرگذاری بر جامعه هستند. این موضوع در پژوهش پیش‌رو در میان دانشجویان مشهود است. هریک از دانشجویان برحسب تشکل‌هایی که عضو آن هستند. در طیف نگرش سیاسی نمرات مختلفی را کسب کردند و این نمرات نشان‌دهند میزان امیدواری آن‌ها به آینده سیاسی-اجتماعی کشور است. این موضوع از دیدگاه آلموند و وربا (۱۹۶۳) نیز مطرح شده بود که در این پژوهش, تأیید شد. تشکل‌های افرادی که عضو این تشکل‌ها می‌شوند. عموما از نظر ذهنی اعتقاد دارند که می‌توانند بر دولت و حکومت اثرگذار باشند. اگرچه ممکن است این اغتقاد: لزوما همراه با نتایج عملی و اثرگذاری عینی نباشد» توانایی ذهنی سبب افزایش توانایی سیاسی افراد می‌شود. یافته‌های این بخش ههم‌راستا با پژوهش‌های برایان هستی (۲۰۰۷) و نیوکام (۱۹۴۳) است. به‌لحاظ فرهنگ سیاسی دانشجویان باید گفت با توجه به نمرات نگرش سیاسی و ابعاد مختلف آن» تمایل به فرهنگ سیاسی مشارکتی در مقایسه با دو فرهنگ سیاسی دیگر یعنی فرهنگ سیاسی محدود و  ۶ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ٩۰ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ تبعی در سطح بالاتری قرار دارد. یافته‌های این بخش هم‌راستا با پژوهش‌های سراج‌زاده و جواهری (۱۳۸۲ و ۱۳۹۴) و سراج‌زاده و کریمی (۱۳۹۸) است. عوامل اجتماعی مختلفی بر نگرش سیاسی دانشجویان و تقویت فرهنگ سیاسی مشارکتی آن‌ها اثرگذار است که در این میان باید به موضوع سرمايه اجتماعی دانشجویان اشاره کرد. به عبارت دیگر, با تقویت سرمايه اجتماعی برون‌گروهی دانشجویان, میزان اعتماد آن‌ها به یکدیگر بیشتر می‌شود و نیروی تشکل‌های دانشجویی در صورت لزوم» با هدف دستیابی به یک اصل مشترک با یکدیگر هم‌جهت می‌شوند. هم‌افزایی نیروهای دانشجویی» میزان اثرگذاری آن‌ها را بر نهادهای سیاسی بیشتر و موثرتر می‌سازد. پیامد این امر تقویت نگرش سیاسی مثبت دانشجویان و فرهنگ سیاسی مشارکتی آن‌هاست. یافته‌های اين بخش همراستا با پژوهش‌های لازر و همکاران (۲۰۰۸) و رهبرقاضی و همکاران (۱۳۹۵)» سردارنیا و یوسفی (۱۳۹۵) و آذین و عزیزی (۱۳۹۰) است. در اين پژوهش, سرمایه فرهنگی دانشجویان بر نگرش سیاسی آن‌ها اثرگذاری معنادار ندارد و از این جهت. هم‌راستا با پژوهش حمیدی هریس و راد (۱۳۹۶) نیست. دینداری دانشجویان رابطه مثبت و معناداری با مره نگرش سیاسی دارد. به عبارت دیگر, هرچه بر میزان دینداری دانتشجویان افزاوده می‌شواد»آنگرش,شیاسی آن‌ها مثبت‌تر است و امیدواری به آینده سیاسی-اجتماعی کشور افزایش می‌یابد.: یافته‌های این بخش هم‌راستا با پژوهش رهبر قاضی و همکاران (۱۳۹۶) اسنت* که ره اثرگذاری مثبت ارزش‌های فرهنگی بر نگرش سیاسی تأکید کرده‌اند. نگرش شیاسی دانلجویان بیش از آنکه تخت تأثیر مشخصات عمومی آن‌ها مانند سن, جنسیت و مقطع تحصیلی باشد. ناشی از عوامل اجتماعی مانند سرمایه اجتماعی دانشجویان. میزان دینداری آن‌ها و نوع تشکل‌های"دانشجویی است. درحالی که پژوهش‌هایی مانند چابکی (۱۳۹۳)» آذین و عزیزی (۱۳۹۰) به"تفاوت‌های جنسیتی اشاره دارند و جهانگیری و بوستانی (۱۳۸۰)"نیز.به متغیرهایی مانند تحصیلات, سن» جنسیت و وضعیت تأهل تأکید دارند که هیچ‌کدام از این متغیرها در این پژوهش با نگرش سیاسی دانشجویان رابطه معناداری ندارد. درنهایت» قدرت تبیین‌کنندگی عوامل اجتماعی بیش از مشخصات  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی مور بر آن ... ۲۳۵۷ ۰ آذین, احمد و یوسف عزیزی (۱۳۹۰) «بررسی عوامل موثر بر نگرش سیاسی- اجتماعی جوانان (۱۵ الی ۲۹ ساله) در شهر بروجن» فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی, * بدیع» برتران (۱۳۷۶)» توسعه سیاسی, ترجمه احمد نقیب‌زاد. تهران: نشر قومس. * بوردیو پی‌یر (۱۳۹۷)» تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی, ترجمه حسن چاوشیان. * پناهی» محمدحسین و حسین کردی (۱۳۸۹) «فرهنگ سیاسی و عوامل اجتماعی آن: مطالعه موردی استان گلستان»» فصلنامه علوم اجتماعی, شماره ۵۱: ۳۷-۱ * جهانگیری» جهانگیر و فاطمه ابوتزایی‌زارچی /(۱۳۹۱)» «بررسی تأثیر میزان استفاده از رسانه‌های جمعی بر مژلفه‌های فرهنگ.سیاسی دانشجویان؛ مطالعه موردی: دانشگاه شیراز»» * جهانگیری, جهانگیر و داریوش بوستانی (۱۳۸۰)» «بررسی عوامل موثر بر فرهنگ سپاسی (مطالعه موردی: افراد ۲۰ سال به بالای شهر شیراز)» مجله علوم اجتماعی و انسانی ۰ جهانگیری» جهانگیر و نسرین محمدی (۱۳۹۷) «تبیین جامعه‌شناختی رابطه امید سیاسی و بی‌تفاوتی اجتماعی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شیراز)» مطالعات و تحقیقات *چابکی, ام‌البنین (۱۳۹۳)» «رابطه تعامل با گروه‌های مرجع او تغییر انگرش سیاسی دانشجویان دانشگاه تهران با اتأکید ابر تفاوت‌های جنسیتی»» نشريه ازن در توسعه و * حمیدی هریس, رسول و فیروز راد (۱۳۹۶)» بررسی رابطه سرمايه فرهنگی با مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز» مطالعات جامعه‌شناسی, شماره ۳۵  ۸ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ۰۹ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ * راش, مایکل (۱۳۷۷)» جامعه و سیاست. ترجمه منوچهر صبوری» تهران: سمت. * ربیعی» علی (۱۳۸۰» جامعه‌شناسی تحولات ارزشی: نگاهی به رفتارشناسی رأی‌دهندگان در دوم خرداد ۰۱۳۷۶ تهران: نشر فرهنگ و اندیشه. * رهبرقاضی» محمودرضا و امام‌جمعه‌زاده» سیدجواد؛ نوربخش» سوسن و مینا خاکی (۱۳۹۶)» «ارزش‌های فرهنگی و تأثیرات آن بر نگرش اقتصادی و سیاسی شهروندان» جامعه‌پژوهی فرهنگی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی, شماره ۱: ۶۳-۴۷. * رهبرقاضی, محمودرضا؛ گشول, سعید؛ عربیان» حسین و سهیلا آشنایی (۱۳۹۵)» «بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر فرهنگ سیاسی مشارکتی»» فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی - ۰ سراج‌زاد» سید حسین و فاطمه جواهری (۱۳۸۲)» نگرش‌ها و رفتار دانشجویان. گزارش طرح پیمایش نگرش‌ها رفتار و آگاهی‌های دانشجویان دانشگاه‌های دولتی تحت پوشش وزارت علوم ادار کل مطالعات و.برنامه‌زیزی معاونت فرهنگی و اجتماعی» تهران: وزارت سراج‌زاد» سید حسین و جواهری» فاطمه:(۱۳۹۴)» نگرش‌ها و رفتار دانشجویان. گزارش طرح پیمایش نگرش‌ها رفتار و آگاهی‌های دانشجویان؛ دانشگاه‌های دولتنی تحت پوشش وزارت علوم اداره کل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت فرهنگی و اجتماعی» تهران: وزارت * سراج‌زاد» سید حسین و علیرضا کریمی (۱۳۹۸)» نگرش سیاسی دانشجویان و تغییرات آن در یک دهه اخیر تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی, وزارت علوم * سردارنیا خلیل‌اله و بهمر یوسفی (۱۳۹۵)» «سنجش رابطه اعتماد و عضویت در انجمن‌های داوطلبانه با فرهنگ سیاسی دانشجویان؛ مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه * عالم» عبدالرحمن (۱۳۷۳)» بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی مور بر آن ... ۲۳۵۹ عباسی» روحالله؛ کوهکن, علیرضا و صادق آبسالان (۱۳۹۲) «بررسی نقش رسانه‌ها و گروه‌های مرجع بر شکل‌گیری نگرش سیاسی دانشجویان (مطالعه موردی: خیزش‌های اخیر اسلامی در منطقه خاورمیانه)»» پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام, شماره ۹: ۱۳۰-۱۰۷ عطارزاده» مجتبی؛ امام‌جمعه‌زاده» سیدجواد و نجات محمدی‌فر (۱۳۸۸)» «نقش رسانه‌های جمعی در جهت‌دهی فرهنگ سیاسی دانشجویان»» نشريه دانشکده علوم انسانی و عظیمی, غلامرضا و محمدرضا رسولی (۱۳۸۹)» «بررسی عوامل موثر بر نابرابری سیاسی با تأکید بر فرهنگ سیاسی»» فصلنامه علوم اجتماعی, شماره ۴۸: ۲۵۱-۲۲۳ فوکویاما فرانسیس (۱۳۸۹)» سرمايه اجتماعی و جامعه مدنی, مقاله‌ای از کتاب سرمايه اجتماعی: اعتماد. دموکراسی و توسعه. به کوشش کیان تاج‌بخش, ترجمه افشین خاکباز گیدنز, آنتونی (۱۳۸۸)» چشم‌اندازهای جهانی» ترجمه محمدرضا جلایی‌پور» تهران: طرح نو. محمدی‌فر» نجات و مسعودنیا احسین؛ و گلمراد«مرادی (۱۳۹۰)» «بررسی رابطه میان سرمايه اجتماعی و فرهنگ سنیاسنی. دانشجویان (مطالعه موردی: دانشگاه اصفهان)» مرتضویان» علی و سیدمرتضی فتاحی (۱۳۹۰)» پیر بوردیو و انديشهه دموکراسی واقعی: درآمدی بر مشارکت سیاسی در فضای تعامل کنش و ساختارن مطالعات روابط بین‌الملل, مک لوهان, مارشال (۱۳۷۷)» برای درک رسانه‌ها ترجمه سعید آذری» تهران: مرکز مهرداده هرمز (۱۳۷۳)» «نظريه فرهنگ سیاسی چارچوبی برای تحلیل»» پژوهش‌های ع16م3 ۳۵ 1۵۶28 ,«(2013) .5 مصقلقعط۸ فصه مظ بش۸ ,صقاطم بط ونققطط۸ 1 ۶ و5 :6و۸ آهنناو2 + عاصعونگ ۵۳ 6۳5 3۵1۳66 هه 2/003 15130 عطا او لدعم اهنا اعد 20016 عطا ها کاصعصع 3/0 عنصهاد]  ۰ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ٩۰ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ 3 376 :ص16 رفن2 او ععصعن5 که کدمنهله3 ,(1994) .۸ مصعن۸ 700۷6۳7 3۳06610 بعسصل0 عز60 عط7 ,(1963) .5 ق۷6۲۳ 200 مک ,۸000 ۵ ,(2009) .37 ,3/05۵0 0صه 7 یک مط7062306 صفصط 36 مطعلوهسدا۸ عل ۶ 70۳0۵1 ,امعسعاحت آمنناه2 "عاصملوندگ 068 حز 3/60۵ ععح/< ۶و عمط ,139-171 :25 .370 ,1360۳2 او فعصعن5 آهنضوم5 فص ععانصعس13 اه ید۳ [هان1ه2 هناگ۵۸ دماج۳ ۵ط ۶ه رونهک ,(2010) 8 36۰ مناناه‌کق3 200 مطی منصنی۸ ,65 آلهنم5 ۶و هس70 ,سل 1هع2010 ده کزکقطامط صه انم بونام 1360 -[500۵ ۲۵۵ وصناهاگ۸ ددما۳ عطا وصناهون 1۵ ,(2011) ۷۰ مفنتنت۸ فصه م۸ مصنت۸ 0 8010۵1 ,تصه‌زه80 دز (010 عجوع۷ 29ک0) ۷۵۵۵ ۵۶ کعلوون۸ ناه 700806۲ عطا اه عنونسی لهنمک ۸ +صم00ص0ع0 ,(2018) 8۰ ,نز30۳ عنام 521695 :168۳۵0 .و17 متقنطع هط بط 0عهاعهه1۳ معاعج 1" 6 6 ۵ 13۳6۳۵00 00166 منطعصون|۳۵ ۰ ۵ط ۳ ,(2014) 0۵۰ مضاه‌طقطا 6اص5006 بوازو هنت مححطع 1 ۶و دعلونهنا۸ 200621 حز کمعصقطا) فصه کمو6۳ ۰ ,801 0ص 00610061 ۵ ۷۷۵6 ,مان +عوصعی ۳ کزکق م۳ 166106 آن 0 صز نزمه آهنم5 ۵۶ و36 1۳۴ ,(2001) .7 مکزم‌من1قع1 ,1۳۷51 :201181 500۵1 13 رنواع500 ان مصه آهازمه) م5 ,(2010) ۳۰ مقصتهچتهانا۳ 40 ,1۳۳۵6022 .۸ بط 0ع1اعص1۳2 ,طعطغاه زد 1 صعنگل ,06010060 مهد وده‌مصه 12 ,78136100 ۴ .36 :بط 1732513160 ,86۹0600065 ادلی ,(2009) بش۸ ,8طع4046ن6 -237 :2 .370 ,300620058 ۶ وومامطر05 آهنو5 + عع اکآ امک [م 1510۳2000 ۵1ات0 6166۵ منطعدو‌ناه[م که وونم5" ,(2017) ۳۰ ,هط هه مسط ,ق176۳ نونص بوازدهنطت] فدم۸ عنصعادآ که کاصعونک که صمناه‌صنن2 نمعفناه2 وصه تعنص 4 ع[م3 1۳56 :0۳6۵00 آهعناناه م5000 فصه دمنق۳۵0 «عطع 3 ,(2007) .ظ معناعه1 ۲ 70۳۵1 ۳۳۵۵6۵ ,نقاصعوننگ5 ۶و صمناهعنلد هط عطا جز ععصمناگد] آهنفم5 ۵ 3/9 ۶و 21100 ۵ط1* ,(2012) ۳۰ منطنق7 نط ۸000 0صه ول ماحاعصق 73 2 بوازد 750۵3 ۶ بوونن5 +عسحاحت م21 + کاصعلو نگ اه کاصعدوصص0) عط 0۳ ععدکتا (0۲ز۳6۲۶ 7) .89-122 :4 .370 ,5066 اه 0از20 91 106۶ 369623 ,ناگ  نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی موئر بر آن ... ۲۶۱ [2عن۳۵1 وصناماک۸ دمماج۳ که و5" ,(2001) .0 منصقاعاه8ظ 200 بل بفاعصقطد7 و و5 ۲و 7000۵1 ,ناک صز 010 وجوع ۷ 20 0۷6۳ ع6ام0ع2 ۵۶ ودک لته عمط ۶ ۳01302005 آهزعمامن500* ,(2018) .3 من0قصقط3/0 فصه بل مفعصقطدت7 ٩ 5800605 ۵۶ 7و5 +ععد 1۵0 هفوک فص 06و17 آمعنناو2 ص666 منطعصونهام ۰ ,1۳۵8 هذ 16962۳3 0ص کعنوین5 آهنم5 ۶ وا 0 ,وت ماک و ,6 ,56 +وعوممن۸ آمنناه2 فصه 310۵0۳۹۵ ,(2008) یله اع 0 رطعقق] ه 07 113270 ,کع 56 8۳3065 ۷۷۵۵۵8 ددع19 چااس 33 ,00-6۵0 200 :ص16 متدع۸ .5 :6 1۳0512060 ,ق3600 عصناهد) 1000 ,ر(1998) .36 مصقطستق/2 ٩ اقنو هس۸۸ 1۵۳ ۳3۳۵۵0۳ ۸ تساه آمعنناوم ۵۶ معط ,(0993) .77 ,2/4۵0 ه ۶ 5۵۵۷۲" ,(2011) ب6 ,2/0780 ۵00 ب مقنصلنمک3/< بل محقکنومصصقط3/0 ٩ ۶ و5 تعاصعونن5 ۵۶ مسعلت لمع0ه2 وصه آمانمد) هفوک 666 منطعصونهام۸ :6 .370 ,رفن50 20 اسان که و7 ,صقطداعط ۶و وزد تا ۶ 1008 ما وصه 0ن8500 ۶06 ,(2011) .36 .5 منطقاد۲ 0صه م۸ 30۳۵2۵8 ٩ ۶ 1316۳۵05 6 صز م22۳0 [مع 2010 ما ص136 ه۸ نیم06 ۲۳6 -84 :14 .370 ,700۵1 1013005 1010۳20021 اه ک6زاو ناگ ,تصونوش۸ فص عسهنس5 ۸۲۵06 بعوصقطاته لهنمک مهد وناهدو 2 ,ر1943) 36۰ 1۰ ,7009 ٩ 5 10۳060 :75 12 ,۷۷۵۶ ۳1 + /وافط سصم۲ 50601 2 دز :5 500 کاآ 200 عسعلس ۶۰۱۵1 ,(2010) .17 مفوام1 0ص .13 .36 منطقصه2 ه 0) .1-37 :51 .370 ,506065 و5 01 لدصد 70 ,ص8۳ صفاوعامی ۶و و5 ۸6۵ 9۶ 30۵1 فص ععمعازم6 عط71 +عصول۸ عصنام50 ,(2000) 02۰ 8 20۵ ٩ 2 106 ۸ :1۳۵۶10۳۵0005 ۷3۵6 که وومامنمو5 ,(2001) بش۸ بفعنطاهط ه .2011300 ق1500 0ص عحصل تصق0طع1 ,1997 و28 23 دز «مقطع8ظ ,1۳۵0 200 یک ,حاقطعله 3100۳۳ ول یک ,7062306 ص۳۵ بط 36 مفتقطی حوططم۲ ه 2۰1۹1 وصه ۳006 "عمععنانی) ۵۳ عمط جزعط1 موه کعحله ۷ لدسلت* ,(2017) 6 ,(2016) .5 ,عنقصطاع۸ 00ه ول متقلاژطدح۸ .5 ,ل300افقی بط .36 مفققطا6 حقططهط ه 70۵1 وامعاسد0 ,تمسعان ما2۵ وروه م2 جه آعازصم) آهنو5 ۵۶ 1۳0266 (۳۹10/1ع۳ 7) .101-122 :4 .370 ,کعف 500 306610061 هس 500-۲ او 5 :ص165 ,هک .36 بط 0عاداعمه1۳ ,کناه2 فص جاعنم5 ,(0998) .36 مطفت8 ه  ۲ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دوره ۰۹ شماره ۱ بهار ۱۳۹۹ ممنطاف 3۵130050 ۶ رفاک (,2016) .ظ مگع‌کک۵٩ 200 مبطکل مقنصتقلند5 4 و500 :ص506 ۵۶ مسصلس نمع0ن201 طکنم اعس1 مصه کدمنهنمکک۸ ص۷۵1 (26۲۹[0 7) .5-26 :1 .370 ,00۳10086 [ه0اه8 ماهنت منک که کاصعوندگ5 ,50065 01 362010۳5 0ص ۸۲00065 ,(2003) ۳۰ مفعطه 72 وصه .17 .ک مطعله زد م5 ۶ 5006015 ۶و 55عطع ۸۵۳ 700 دما تقطع5 ,فعلونن۸ ۵۶ سک عطا ۵۶ 300۳ دسا 0۶ 130602۳65۲ ,ععصع50 ۵۶ نت2 عطا روط 00۵۳۵۵ کعناننصت] عزاط0 ((۵۲ز۲۹ع۳ 7) 16001087۰ 2700 3۵6۳3 ,50606 ۵۶ و30 ,کعنونگ آهنم5 200 8612010۳5 200 ۸۲000065 ,(2015) ۳۰ ,عط3 780 فصه 7 .5 باعل ه2زد 5 ۸۳۵۳۵۳6۶۶ 200 386210۳5 ,کعلون۸0 ۵۶ سک عطا ۵۶ 3۶00۳۲ ,ص516 1 500666 0۶ ت20 ۵ط بوط 0۵۳۵۵ کعنان مه نصت] ع1ط2 ۵۶ کاصعونه5 200 369627 ,5066 ۵۶ بو ات3 ,کعتوننک آهنفم5 فصه سل ۶و و ۸۲0065 80110۵1 500065 ,(2020) ب بش۸ منصافکا ۵صه ل1 .5 م2306 زدنع5 آهن0ه50 فصه لسع ۵۶ عانهناعد1 تصهطع1 ,06۵06 اعها عط7 صز دعوصقط) 18 (26۲۹0 7 16301081۰ 200 3۹62۳3 بععصعن5 ۵۶ وعنص2 که کمنوندگ5

بررسی نگرش سیاسی شهروندان به طور عام و دانشجویان به طور خاص از ضرورت هایی است که هر نظام سیاسی و دولت دوراندیشی باید به آن توجه کند. تداوم برنامه های هر دولت و حکومتی منوط به نگرش سیاسی شهروندان است. نگرش سیاسی ابعاد مختلفی دارد که براساس دیدگاه آلموند و وربا می توان آن را بخش مهمی از فرهنگ سیاسی قلمداد کرد. هدف اصلی این پژوهش سنجش نگرش سیاسی دانشجویان بر طیفی از نگرش سیاسی مثبت (امیدواری به حیات سیاسی-اجتماعی کشور) تا نگرش سیاسی منفی (ناامیدی از حیات سیاسی-اجتماعی کشور) و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن است. جمعیت آماری پژوهش تشکل های دانشجویی فعال در سطح دانشگاه های جامع شهر تهران است که از میان آن ها، دانشگاه های تهران، خوارزمی و آزاد واحد علوم و تحقیقات به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. به شیوه نمونه گیری کوکران از 1311 دانشجوی عضو تشکل های فعال دانشجویی 381 نفر به عنوان نمونه انتخاب، و از طریق پیمایش با ابزار پرسشنامه بررسی شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد بیشتر دانشجویان یعنی حدود 70 درصد در میانه طیف نگرش سیاسی قرار دارند. حدود 20 درصد نیز دارای نگرش سیاسی مثبت، و تنها 8 درصد از دانشجویان عضو تشکل های دانشجویی دارای نگرش سیاسی منفی هستند. عوامل اجتماعی مانند سرمایه اجتماعی، میزان دینداری و نوع تشکل های دانشجویی قدرت تبیین کنندگی بالاتری در مقایسه با مشخصات عمومی دانشجویان مانند سن، جنسیت، وضعیت تأهل و مقطع تحصیلی دارند.

450036

دانشگاه سیستان و بلوچستان, زاهدان ایران ۲ استادیار گروه مدیریت. دانشکده مدیریت و علوم انسانی, دانشگاه ولایت» ایرانشهر ایران ۳. دانشجوی دکتری کارآفرینی» دانشکده کارآفرینی» دانشگاه تهران» تهران» ایران دانش‌بنیان برپايه روش تحلیل اثرات ت سناریوپرذازی است: ابشدا ببه شناسایی و تحلیل عوامل پیشران کلی‌دی پرداخت پس سناریوهای عمده پیش‌روی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران تدوین شد. ی ب نظ یا بن تحقیق, پارادایم هنجاری و از محققان ملی,وبین‌المللی جمع‌آوری وبا استتفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی و نمودار 11۴6 تجزیه وتحلیل شد. نتایج بکارکی روش تحلیل تأثیرات متقاطع حاکی از آرت بود که ۱۴ عامل کلیدی از مان عوامل سی‌ودوگانه شناسایی‌شده بی : را در آینده اقتصاد دآنش‌بنیان خواهد ذاشت. این عوامل به‌عنوان عوامل پا 1 ی در ستاریونوی رد استفاده قرار گرفشت. شاخص‌های صنایع دانش‌بنیان شامل ۰۱ سهم صادرات فناوری پیشرفته از تولیدات صنعتی» ۲. تعداد مارک‌ها و برندهای تجاری شده» ۳. سهم صادرات محصولات فناوری اطلاعات از کل صادرات کالا و خدمات. ۴. صحت مطالب مقاله بر عهده نویسنده است و بیانگر دیدگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام نیست. ۴۳۳ پاییز ۱۳۹۹. دوره ۸. شماره ۳ اضر سست‌بی دا مردی ان امروزه تغییرات با رشد سریع‌تری به‌وقوع می‌پیوندند. تغییرات فناوری و متعاقبا تغییر در دیگر جنبه‌های زندگی, افزایش روزافزون وابستگی متقابل کشورها و ملل» تمرکززدایی جوامع و نهادهای موجود که به‌دلیل گسترش فناوری اطلاعات شتاب بیشتری یافته است. تمایل روزافزون به جهانی شدن به‌همراه حفظ ویزژگی‌های ملی» قومی و فرهنگی و بسیاری عوامل دیگر, لزوم درک بهتر تغییرات و آینده را برای دولت‌ها کسبوکارها سازمان‌ها و مردم ایجاب می‌کند. آیندهه اساسا قریق با عدم قطقیت استیا این همه آثار ورگه‌هایی از اطلاعات وواقعیات که ریشه در گذشته و حال دارند» می‌توانند رهنمون ما به آینده باشند. ادامه «تصمیم‌گیری صرفا چندین آینده محتمل براساس تجارب گذشته»» غفلت از رصد تغییرات آتی را درپی خواهد داشت و با تل خکامی روبه‌رو خواهد شد. عدم قطعیت نهفته در آینده برای بعضی توجیهکننده عدم دورائدیشی آنان است یرای سده‌ای دنگر متیعی گران بها از فرست‌ها: اسان هسواره براساتی کشش درونی» شيفته کشف آینده و رمزگشایی از آن بوده است. این پرسش‌ها که «آینده چگونه قابل پیش‌بینی شده است؟» و «آیا آیندهتداوم حال و گذشته خواهد بود؟» تاکنون چالش عمده فکری برنامه‌ریزان و مدیران بوده و در این,مندتاترنامه‌ریزان متناسب با شرایط زمانی و مکانسی» رویکردهای مختلفی در نگرش به مسائل آینده به‌کار برده اند که عمدتا برپايه تحلیل روندهای گذاشتته وادامه روند وضع موجودبوده است. علم آینده‌پژوهی ادبیات پراکنده و غیرمنسجم درخصوص برنامه‌ریزی برای آینده را به علم مدوّن با اصول و مبانی متقن تبدیل کرده که وظیفه آن علاوه‌بر تحلیل روندهای گذشته» کشف. ابداع و ارزیابی آینده‌های ممکن, محتمل و مطلوب است. بتابر اعتقاد هوور" (۲۰۰۹)» با توجه بهاتفیزات سریع محیطی و عدم اطمینان حاصل از آن» ضرورت برنامه‌ریزی استراتژیک و آینده پژوهی برای مقابله با تغییرات احتمالی آنی» بیش از پیش آشکار می‌گردد. بنابر نظر کورنیش؟ (۲۰۰۷)» شيوه طراحی سیاست‌های روز براساس بینش و درک ما از تهدیدها و فرصت‌های آینده» به مهارت و عنزم فراوان نیاز دارد. آینده‌نگاری به‌معنای فرایندی سامانمند و مشارکتی برای ساخت چشم‌اندازهای میانمدت و بلندمدت ازجمله این تفکر برنامه‌ریزی در طول تاریخ کشور ایران افت‌وخیزهای متصددی داشته است؛ از برنامه‌ریزی تخصیص بودجه برای دوره‌های کوتاه‌مدت تا تدوین برنامه‌های یک‌ساله» پنج‌ساله و آمایش سرزمین برای افق بیست‌ساله. در این میان» تفکر برنامه‌ریزی نیز از دیدگاه سنتی به برنامه‌ریزی استراتژیک و درنهایت به تفکر استراتژیک ارتقا یافته است. در برنامدریزی‌های سنتی» عمدتا بر تحلیل داده‌های گذشته تکیه می‌شده و در برنامه‌ریزی‌های آینده عمدتا به ادامه دادن روندها و گرایش‌ها بسنده می‌شده است؛ اما امروز تفکر برنامه‌ریزی» مهم‌تر از نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). گذشته و حال,» بر مطالعات آینده پژوهی تکیه می‌کند. از نظر اندیشمندان این حوزه» آینده می‌تواند کاملا سسفاوت: با گذشعه و حال باشد و لزوما ادامه روندهای گذشته تباقند. در ایران پس از نزدیک به ۶۰ سال برنامه‌ریزی‌های بلندمدت توسعه. در اوایل دهه ۲۰۰۰م با بهره گیری از مفاهیم و ابزارهای نوین سیاست‌گذاری کلان» تلاش‌هایی برای ترسیم آینده مطلوب کشور صورت پذبرف یت ک قیاق کی و اب لام ستترچق م تن از جمهوری سای آییرای‌فرسان ۴ است. دستیابی به آرمان‌های مندرج در این سند چشم‌انداز منوط به شناسایی نقاط اضلی عزیست و تعیین تسیر راه برای تحقق آن اهداف است. سنه چشم‌انداز ایران در نسال ۴ بامعیارهای تقویت‌شده در حوزه‌های پنج‌گانه فناوری» اقتنصادی, اجتماعی. سیاسی و فرهنگی راهنمایی روشن در مسیر تمامی سازمان‌های کشور ایران به‌سوی آینده است. سند چشم‌انداز بیست‌ساله ایران اهداف و راهبردهای بلندمدت این کشور برای توسعه را به‌نمایش می‌گذارد. بند ۳ این سند به‌طور ضمنی راهبرد اصلی توسعهه کشور را پیشرفت دانش‌بنیان قرار داده است؛ به‌طوری که با پیگیری این راهبرد. اقتصاد ایران باید در سال ۱۴۰۴ به اقتصاد دانش‌بنیان تبدیل شود. بنابر بند ۷ سند یادشده/ایران در راه رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان باید با کشورهای آسهای جنوب غربی (شامل آسهای غزبی و قفقاز) رقابت کند و در مدت ۲۰ سال از تمام آن‌ها پیشی بگیرد. در مسر توسشعه دانش‌بنینان»*ایران برنامه پنجم توسعه را به اجرا گذاشته و درحال اجرای برنامه ششتم توسعه است؟ لا شناخت اقتصاد دانش مستلزم از آنجا که بخش عمده‌ ای از محصولات» ستانده‌ها و پیامدهایاقتصاد دانش کیفی, ناملموس و غیربازاری است. با شاخص‌های مرسوم ارزش‌افزوده مالی و بهره‌وری نمی‌توان به‌درستی عملکرد اقتصاد ذافتن را اتدازه گیبری کرد؟ بتابرای ناسیا سب گذاران ومحققان پزای اتذاژه گیری ملک ره اقتصاد دانش از نمایه یا شاخص ترکیبی استفاده می‌کنند. منظور از شاخص ترکیبی کمّیتی است که از ترکیب چند شاخص منفرد با یگدیگر با انستفاده از فرقوّل‌های ریاضی و آماری به‌دست می‌آید. سازمان همکاری و توسعهه اقتصادی (0۳07) (۲۰۰۸) اذعان می‌کند شاخص‌های مرکب نقش بسزایی در اندازه گیری یک‌پارچه عملکرد فعالیت‌های آموزش عالی» تحقیقات و فناوری» سیاست گذاری وانظا رش یر اجرای سیاشتاهادارنه, این شاخص‌ها تفش صریجبی ذرشکل دای به چارچوب فکری سیاست‌گذاران از طریق جلب توجه آن‌ها به موضوعات خاص, شناسایی روندها و دهای نسبی و کمک در تعیین اولویت سیاست‌ها و رتبه‌بندی‌ها بازی می‌کنند. به‌علاوه تفسیر شاخص مرکب برای سیاست‌گذاران» رسانه‌ها و مردم راحت‌تر است (14اذ). بقابرایی ,قدف مقاله خاضر قرو آنشد)| ساخت شباخس ترکییی رای آقتس اد دا سای قرایرای اس وسیسساااستفاده از روش تلقیقی ستاریدبرهاری .و تحلیل انرانق تقاط ایع شاخص‌ها آینده‌نگاری می‌شوند. در این راستا ابتدا براساس پیشینه تحقیق, چارچوب مفهومی جدیدی برای اقتصاد دانش و کل اقتصاد دانش «شاخص ترکیبی)» ساخته شده نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). است,,داذه‌های سوزه تیاز برای مجاسيه این شاخس‌ها از متام ین المعللی ازجملاه وب‌سایت یونسکو بانک جهانی و دیده‌بان جهانی کارآفرینی استخراج شده است. برای تعیین اهمیت شاخص‌های انفرادی در هریک از «شاخص‌های ترکیبی مولفه‌ها» و تعیین اهمیت مولفه‌ها در شاخص ترکیبی اقتصاد دانش از تکنیک فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی استفاده شده است. داده‌های مورد نیاز برای این منظور با نظرخواهی از ۱۰ محقق داخلی و ۱۲ محقق خارجی فعال دز مطالعات اقتصاد داتش‌بنیان بدذست آسده است. موّلفههای شناسایی‌شده به‌منظور اثرگذاری در ماتریس اثرات متقاطع تحلیل شد. پس از محاسبه این شاخص‌ها با استفاده از تکنیک دلفی سناریوهای پیش‌روی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران تدوین و سناریوها باجزیکووا» ساجگالیکووا ووجکا و پولاکوا" (۲۰۱۴) به بررسی تغییرات دینامیک در اقتصاد مبتنی بر داقش در شرکت‌های کوچکه و متوسط مر اس لواگی پرداخنند. نناییج نان داد کاریست توآری‌ها در این شرکت‌ها موجب رشد اقتصاد دانش‌بتیان می‌شود. لی» هان و چو؛ (۲۰۱۶) تأثیر بازده اطلاعات دولنی در اقتصاد مبتنی بروانش زابزرشتی کرذتن"براساس یافته‌های این تحقیق» باز بودن داده‌های دولتی به شکل‌گیری پایگاه‌های داننش دریک کشور تأثیر می‌گذارد و سطح دانش‌پایه یک کشور بر رقابت جهانی آن کشور تأثیر مثبت می‌گذارد. ال شامی» لطفی» کلمن و دوستال؛ (۲۰۱۵) در پژوهشی به برریشی پیش‌بیشی ترکیببی اقتصاد مبتنی بر شبکه‌های دانشی پرداختند. این محققان با توجه به مدل‌های رگرسیون چندگانه خطی و شبکه‌های عصبی مصنوعی دست به پیش‌بینی زدند. مجری,» مک وآئه و ییاگیس( (۲۰۱۸) پیکره‌بندی دانش سازمان‌های کوچک و متوسط و دانش فشرده در یک اقتصاد درحال توسعه: دیدگاه مبتنی بر دانش بین‌المللی در رمیشه تجارت بین‌المللی را موضوع بررسی خود قرار دادند. کارایانییس» فریرا جلالی و فریرا" (۲1) تأثی ر تصضمی مگیری‌هنای] چندتقباره در اقتصاد‌های مینیب رگافش را واکاوی کردتد. استیقان۸ (۲۰۱۵) در پژوهشی به بررسی تأثیر اقتصاد شبتنیی بر داش بر چابکی سازمانی پرداخت. نتایج تال قاه که توآنایی استغادم و ایح فرکن ۹ در مطیط مکی روندگی‌های سازیانی چابکاست: آزآنجایی کنهتوانایی بر فان مبقتی بیر آتباشت و توسعف فر سازمای از راه‌خای توسده اقتساه مسبتشی نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). بردانش است. باید چابکی سازمانی را افزایش دهد. ساندک و فتیور؟ (۲۰۱۱) و دوراک:" (۲۰۱۰) به بررسی تحلیل اقتصاد مبتنی بر دانش بر توسعه اقتصادی در کشورهای اتحاديه اروپا پرداختند. نتایج نشان داد محورهای اقتصاد دانش‌بنیان (ابداعات و نوآوری» آموزش» رژیم‌های اقنتصادی و نهادی و زیرساخت‌های اطلاعاتی) تأثیر مثبت در رشد و توسعه اقتصادی دارند. لیسپون!" (۲۰۱۰) روش‌های افزایش تحول جامعه میتی بر دانش را مطرح کرد و طرح جدیدی به‌نام «اروپا ۰ را که شامل برنامه‌های پیشرفت اقتصادی اتحاديه اروپا در دوره آینده است. معرفی کرد در بررسی پیشینه مطالعاتی مربوط به موضوع اقتصاد دانش‌بنیان» پژوهشی که بر آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران متمرکز شده باشد. مشاهده نشد؛ لذا پژوهش حاضر از نظر موضوعی در جامعه مورد مطالعه و همچنین روش تحقیقی که برای نیل به اهداف گودین" (۲۰۰۳) معتقد است اقتصاد دانش مفهوم جدیدی است و ظهور آن به دهه ۰ م برمی‌گردد. از این رو بحث اندازه گیری عملکرد آن سابقه بلتدی ندارد؛ امتا بحث اندازه گیری متغیرها و مولفه‌های آن در کشورهای پیشرفته بیش از ۱۵۰ ستال پیشینه دارد. از اواختر قرن‌نوزدهم» محققان آمارهایی را در رابطه با نهاده‌ها وستانده‌های علم و فن ارگ رای کر ماگ دولت ایالات متحده امریکا برای اولین باردردهه ۱۹۳۰م به فکر اندازه گیری فعالیت‌های علم وفتاوری افتاد وفعالیت‌هایی را در این زمینه آغاز کرد که به تأسیس «بنیاد علمی علم» منجرشد:در دهه ۱۹۵۰م. «بنیاد ملی علم» ایالات متحده امریکا کوشش‌های رسمی خود را برای اندازه گی ری فعالیت‌های علمی آغاز کرد. تلاش‌های این سازمان بعد از ۲۰ سال به نتیجه رسید و توانست «شاخص‌های علم)» را در سال ۱۹۷۲م منتشر کند. از آن زمان به بعد نهضت اندازه گیری آموزش,» غلم و فتاوریبه‌راه افتاد. سازمان‌های بین‌المللی رهبران این نهضت بوده‌اند. امروزه بر محور یونسکو بانک جهانی» سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه و دیده‌بان جهانی کارآفرینی» سیاست‌گذاران و کارشناسان کشورهای پیشرفته پیوسته برای اندازه گیری پیشرفت علم و فناوری می‌کوشند و سالیانه ده‌ها گزارش در این زمینه منتشر می‌کنند. از نظر سازمان همکاری و توسعهه اقتصادی (0۳21) (۲۰۰۸) اقتصاد دانش‌محور اقتصادی آسن یه که به‌طور مستقیم براساس تولید؛ توزیع و مصرف دانش و اطلاصات قرار گرفته باشد. در اقتصاد دانش‌محور دانش محرک اصلی رشد» ایجاد شروت و اشتغال در تمام فعالیت‌هاست. براساس این نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). تعریف» اقتصاد دانش‌محور تنها به تسداد محدودی صنایع مبتنی بر فناوری بسیار پیشرفته وابسته نیست؛ بلکه در این نوع اقتصاد تمام فعالیت‌های اقتصادی به‌شکلی بر دانش متکی است؛ حتی فعالیت‌هایی نظیر معدن و کشاورزی که اقتصاد قدیمی خوانده می‌شوند. همچنین دانش مورد نیاز برای ساختن اقتصاد دانش‌محور فقط از نوع فناوری محض نیست ودانش فرهنگی» اجتماعی و مدیریشی را نیز دربرمی گیرد. دالمن و اندرسون"! (۲۰۰۰) معتقدند اقتصاد دانش‌محور بر پایه‌های انقلاب دانش شکل گرفته است. انقلاب دانش متأثر از چندین عامل است که عبارت‌اند از: افزایش دانش کدیندی‌شده» افزایش آنالیز اطلاعات» ذخیره سازی و انتقال» توسعه و گسترش فناوری‌های نو افزایش اهمیت دانش ومهارت نیروی کار افزایش اهمیت ابداعات و کارایی در رقابت و رشد 07 افزایش سرمایه‌گذاری غیرملموس» جهانی شدن و رقابت شدید و گسترش تجارت جهانی. سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه (۸7۳2) (۲۰۰۰) اقتصاد دانش‌بنیان را اقتصادی می‌داند که در آن تولید» توزیع و کاربرد دانش مهم‌ترین پیشران رشد» خلق ثروت و ایجاد اشتغال در تمام صنایع است: طبق تعریف بانک جهانی*! (۱۹۹۹-۱۹۹۸)» اقتصاد دانش‌بنیان شامل چهار رکن اصلی رژیم‌های اقتصادی ونهادی (نظام انگیزشی)» آموزش و توسعهه منابع انسانی» نظام کارای نوآوری و سناریونویسی بعد از بحران ذهه له ووودرک پیچیه هدن جهان و ازبین رفتن قطعیت‌ها عمومیت بیشتری یافته است. پس از بحران انترژی در سال ۹۷۳ ام و درپی استفاده موفقیت‌آمیرز شرکت شل از سناریونویسی که این شرکت را قادر به پاسخ‌گویی موثر به این بحران کرد» روش مذکور مورد استقبال گسترده‌ ای قرار گرفت. استفاده روزافزون از این روش به این دلیل است که سناریوها پیچیدگی‌های جهان واقعی را درنظر می‌گیرند و بینش‌های جایگزین درخصوص آینده را با ترتیبی منطقی از زویدادها بازنمایی می‌کنند: سناریوها تصاویر آینده‌هایی ممکن هستند که ترتیب منطقی رویدادها را نشان می‌دهند. وندل بل» آینده‌پژوه معروف» معتقد است آدمی و علاقه به آگاهی از فردا یا فرداهای خویش از ابتدا همزاد هم بوده‌اند. وی بیان می‌کند آینده پژوهی مشتمل بر مجموعه,تلاش‌هایگی است کها استفاده از تجزیه و تحلیل منابع, الگوها و عوامل تغییر یا ثبات» به تجسم آینده‌های بالقوه و برنامه‌ریزی برای آن‌ها می‌پردازد. آینده پژوهی همچنین نشان می‌دهد چگونه از دل تغییرات (تغییر نکردن) «امروز» واقعیت «فردا» تولد می‌یابد و درصدد شکل دادن به آینده‌ای است که مورد نظر و مطلوب برنامه‌ریزان آن باشد؛ به دیگر سخن» ساختن آینده به‌گونه‌ای که مطلوب و دلخواه است (2008 ,[[34). گلن و گوردن ۱۹ (۲۰۰۳) آینده‌پژوهی را چنین تعریف کرده‌اند: مطالعات آینده پژوهی متمایل به تصمیم آسسته نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). یعنی به‌دنبال معرفی و توصیف نیروهای جدیدی است که باید به‌منظور گرفشن تصمیمات هوشمندانه درک شوند. رونی*! (۲۰۱۰) معتقد است مطالعات با مضمون آینده‌پژوهی اغلب به‌منظور جمعآوری شواهدی در فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک انجام می‌شود. پیتر شوارتز!" (۱۹۹۶) در کتاب هنر دورنگری گام‌های برنامه‌ریزی برپايه سناریو را به شرح زیر توصیف کرده شاخص‌هایی که امروزه برای اندازه گیری فعالیت‌های علم و فناوری در کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرند. از دومنبع بنیاد ملسی علم ایالات متحده و سازمان همکاری اقتصادی و توسعه استخراج می‌اش وت *کالبز یی ما7۴ مکی وون* (۲*۱۷) معتقدند سازمان همکاری‌فبای آقتساذی و توس هدر سلال ۹۸۳ (مشاخص‌هایی را برای آنذازه گیری غلم و فناوری تدوین کرد و در سال ۱۹۸۸م شاخص‌های اصلی علم و فناوری را جایگزین آن‌ها نمود. بنابر برنامه توسعه ملل متحد"! در سال ۸۲۰۰۱» شاخص‌های انفرادی مولفه‌های اقتضاد دانش تصویر روشتی از وضعیت پیشرفت آن در یک کشور در مقایسه با کشورهای دیگر ارائه نمی‌دهند (2001 ,173102). یکی از این شاخص‌ها نمايه پیشرفت فناوری برنامه توسعه ملل متحد در سال ۱ آست: معروف‌ترین شآخص‌های ترکیبی مولفههای اقتصاه ذانتن حبارت‌اند از تمای۸ نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). ۴۳۹ علم و فناوری از دی‌ول "۲ و دیگران (۱ ۱) شاخص‌های ترکیبی مدیریت کیفیت آموزشی از کان‌پی‌نیت"" (۲۰۰۸)؛ شاخض ترکیبی ارزشیابی کیفیت دانشگاه از بنیتو و رومرینا ۲۲ (۲۰۱۱)؛ شاخص ترکیبی ارزشیابی کیفیت دانشگاه از موریاس"" و دیگران (۲۶۶۰۷)؛ شاخص ترکیب, علاوه‌بر شاخص‌های ترکیبی مژلفه‌ها حداقل ۸ الگوی جامع به‌منظور اندازه گیری و تحلیل با توجه به جدول ۱ و گزارش‌های دیده‌بان جهانی کارآفرینی* در سال ۰۱۷ ۲م» شاخص‌های روج ۹ ۱ فناوری اطلاعات و ارتباطات. نوآوری و انتشار فناوری» سرمايه انسانی» -00ع 310۷ 6 دوعص0ل۸ شغل‌های داتش..جچهانی شدن. رقابت و پویایی اقتصاد. اقتصاد دیجیتال, 8:06 ۱/۵۶1۵ ۹ 13 شاخص‌های عملکزد عمومی اقتصاد» انگیزش اقتصادی و رژیم نهادی. ۸6 ۰ نظام نوآوری» توسعه منابع انسانی» زیرساخت‌های اطلاعات و ارتباطات» ۸5 5 و۱ زمینه؛ نوآوری و کارآفرینی» سرمايه انسانی» فناوری اطلاعات و ارتباطات. مدا - ۰ دسترسی شبکه» یادگیری شبکه‌ای» جامعه شبکه‌ای و اقتصاد شبکه‌ای 1 8 نس نظام اطلاعاتی» نظام نوآوری» رژیم نهادی و منابع انسانی لو ررملم/2 ۹ ی کیفیت منابع انسانی» هزینه‌های تحقیق و توسعه زیرساخت‌های سره نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). * نرخ ناخالص ثبت‌نام در آموزش متوسطه * مالکان گواهی ایزوبه‌عنوان درصدی از کل بنگاه‌های صنعتی * نرخ ناخالص ثبت‌نام در آموزش ابتدایی * سهم‌صادراتمحصولات‌فناوری اطلاعاتا زکل‌صادراتکالاوخدمات * نرخ باسوادی افراد بزرگ‌سال * درصد جمعیتی که از کامپیوتر استفاده می‌کنند * مالکیت فکری و حکمرانی مبتنی بر قاعده * ثبت‌مالکیت * مدیریت بخش دانش ودانش‌بنیان * اخذ مجوزها واخذ اعتبار مدیریت مالی وبودجه دانش * شروع کسب‌وکار و انحلال یک فعالیت * شفافیت ومسئولیت‌پذیری وفساد در بخش * تجارت برون‌مرزی و اجرای قراردادها این تحقیق از نظر نوع تحقیق ترکیبی از روش‌های اسنادی و پیمایشی است. از نظر ماهیت براساس روش‌های جدید علم اینده پژوهی, تحلیلی و اکتشافی است که با استفاده ترکیبی از مدل‌های کمّی و کیفی انجام شده است. نیز در این پژوهش از مدل دلفی کارشناسانه» تحلیل سلسله‌مراتبی» نرم‌افزار میک مکو سناریو ویزارد و از رویکردهای مدیریت استراتژیک و آینده پژوهی نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). ۴۳۱ پاییز ۱۳۹۹ دوره ۸. شماره ۳ ۰ لام ساست !ی راب دی دکمان برای شناسایی شاخص‌های مهم در اقتصاد دانش‌بنیان» ۷۰ شاخص از طریق تفحص با توجه به پیشینه تحقیق و نظرات کارشناسان و مدیران در این حوزه شناسایی شد و در اختیار خبرگان و متخصصان قرار گرفت. سپس چارچوب مفهومی جدیدی برای اقتصاد دانش ارائه شد و براساس چارچوب مفهومی جدید. برای هریک از مولفه‌های اقتصاد دانش و کل اقتصاد دانش «شاخص ترکیبی)» ساخته شد. برای تعیین اهمیت شاخص‌های انفرادی در هریک از «شاخص‌های ترکیبی مولفه‌ها» و تعیین اهمیت مولفه‌ها در شاخص ترکیبی اقتصاد دانش از تکنیک فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی استفاده شد. داده‌های مورد نیاز برای این منظور با نظرخواهی از ۱۰ محقق داخلی و ۱۲ محقق خارجی فعال در مطالعتات اقتضاد دانش به‌دست‌آمده است. در شکل ۰۱ فقس کر تس این سا تدوین پرسش‌نامه ۱ سم تحلیل داده‌ها پامیک مک تدوین سناریوها و انتخاب بهترین سناریو چا تدوین پرسش‌نامه ۲ ۸ تحلیل ناده‌ها پااسناریو ویزارد | ۳۳۲ نورمحمد بعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). ۳-۵. روش اندازه‌گیری و تحلیل توسعه نسبی اقتصاد دانش در ایران برای اندازه گیری توسعه نسبی اقتصاد دانش در یک کشور در یک سال معیّن از یک شاخص ترکیبی استفاده می‌شود که خود از شش شاخص ترکیبی برای مولفه‌های «صنایع دانش (61آ)» صنایع دانش‌بنیان (1)81)» جامعه یادگیری (5.])» جامعه اطلاعاتی (1]5)» دولت دانش (16) و فضای کسبوکار (85)» شکل می‌گیرد. برای شاه شاخص ترکیسین اقنتصاد دانش ۳610) از ۱0 ماقطود + آمککلیه +ماقلید + مش اجه + اماططیه + لکد < ۳67 این رابطه اهمیت هریک از مولفه‌های اقتصاد دانش را نشان می‌دهد. تمام ضرایب یادشده بززگ‌ر از صقر اقستنه ومخسوع آن‌ا مسادل نکاست: شاخص‌ای ترکیسی میامی فریک از مولفه‌ها از جمع وزنی شاخص‌های منفرد مربوط حاصل می‌شود. با فرض اینکه برای هریک از موّلفه‌های یادشده به‌ترتیب 1 2 3 4 5 26 شاخص منفرد وجود داشته باشد. مقدار نرمال‌شده هر شاخص منفره ([) با (1,2,3,4,5,6 پگ 1 /۵7) نشیان داده می‌شود. شاخص ترکیبی هر یک از مولفه‌های یادشده را با استفاده از رابطه‌های (۲).تا(۷) می‌توان محاسبه کرد: در هریک از روابط بالا شاخص‌های منفرد همگی دارای مطلوبیت مثبت هستند؛ یعنی مقدار نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). ارفر بیشتر از هر شاخص بر مقدار کمتر ترجیح داده می‌شود. بنابراین شاخص‌های تر کیبی نیز مطلوبیت دارند و مقدار بزرگ‌تر شاخص ترکیبی بهتر از مقدار کمتر آن است. در ادبیات ساخت شاخص ترکیبی برای تعیین ها (درجه اهمیت هر مولفه در اقتصاد دانش) و #آها (درجه اهمیت هر شاخص در مولفه) تکنیک‌های مختلفی توسعه یافته است. در اینجا از روش تحلیل سلسله‌مراتبی استفاده می‌شود. در این روش» برای تعیین اهمیت نسبی هریک از مولفه‌های اقتصاد دانش و اهمیت نسبی شاخص‌ها در هریک از مولفه‌ها نظر متخصصان علم و فناوری و اقتصاد دانش در سطح ملی و بین‌المللی بررسی شده است. برای کسب نظر کارشناسان» پرسش‌نامه‌ای دوسطحی (سطح اول برای مقایسه زوجی شاخص‌ها در یک مولفه و سطح دوم برای مقایسه زوجی مولفه‌ها) تدوین و به پست الکترونیک ۵ محقق داخلی و ۲۵ محقق خارجی فعال در حوزه تحقیقاتی اقتصاد دانش ارسال شد. پس از پیگیری‌های لازم؛ نظر ۱۰ محقق داخلی و ۱۲محقق خارجی دریافت شد. در سطح اول» از هر محقق خواسته شده بنود که اهمیت هر شاخص برای اندازه گیری یک مولفه از اقتصاد دانش را با شاخص‌های دیگر در آن مولفه مقایسه و با یکی از نمادهای «اهمیت در سطح دوم نیز از محقق خواستّه شنده بود که اهمیت یک مولفه برای اندازه گیری عملکرد اقتصاد دانش را با مولفه‌های دیگر مقایسه و با یکی از نمادهای «اهمیت مساوی» متوسط. زیاد جدول ۳. مقیاس اهمیت یک شاخص در مقایسه با شاخص دیگر (ارقام قراردادی) نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). پسق ارجمیمآوریی اطلاماش ظل راظ سای ب ز اساس چفول ۲ کی شدو از مطوسط تظل رانا فان برای سر شاخ ومولشه افصاه دانش یک ناتریی ترجوج ات ساقعه شد وبا انجام عملیات جبری بر روی این ماتریس‌ها اهمیت نسبی هریک از شاخص‌ها و مولفه‌ها محاسبه گرایده ذرتهایت سا استفاده از روابظ جبری, ۱ ۷14 شباخص‌های ترکیبی مولقه‌هنا و اقتصیاه داضشن یافته‌های مربوط به تعیین اهمیت هریک از شاخص‌ها در هریک از مولفه‌های پنج‌گانه طولانی است و به همین دلیل از ارائه و تحلیل آن‌ها اجتناب شده است. یافته‌های مربوط به تعیین اهمیت هریک از مولفه‌ها در اقتصاد دانش در جدول ۴ و ۵ نشان داده شده است. طبق این جدول‌ها برایند نظرات ۲۲ محقق اقتصاد دانش حکایت از آن دارد که برای انعکاس وضعیت توسعهه اقتصاد دانش در یک کشور «صنایع دانش‌بنیان» مهم‌تر از «صنایع دانش» است؛ «جامعه یادگیری» مهم‌تر از «صنایع دانش» است؛ این مولفه‌ها مهم‌تر از «جامعه اطلاعاتی» و «دولت دانش)» هستند؛ جامعه اطلاعاتی نیز مهم‌تر از دولت دانش ارزیابی شده است؛ وفضای کسبوکار نسبت به این پنج مولفه دارای ضریب اهمیت کمتری است. جدول ۴. اهمیت زوجی مولفه‌های اقتصاد دانش نسبت به یکدیگر از نظر محققان نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). جدول ۵. ضریب اهمیت موّلفه‌های اقتصاد دانش از نظر متخصصان موّلفه‌های اقتصاد . صنایع صنایع جامعه جامعه ‏ دولن دان: فضای ضریب دانش دانش ‏ دانش‌بنیان ‏ پادگیری ‏ اطلاعاتی ۰ ۳۳۳۳۶۴ کسب‌وکار ‏ اهمیت صنایع دانش ۰ ۰/۱۴۴۶ ۰/۱۴۳۲ ۰/۱۳۵۸ ۰/۲۷۴۰ ۰/۲۷۵ ۰/۱۱۸۹ ۰/۱۹۵۶ فضای کسب‌وکار ۰ ۰/۱۳۹۹ ۱۸۰( ۰/۹ وا ا ۴رد ۴رد ۴ در مرحله دوم» ۲۲ شاخص شناسایی شد و در ماتریس اثرات متقاطع و به‌وسيله نرم‌افزار میک مک مورد تحلیل قرار گرفت. این نرم‌افزار برای انجام محاسبات پيچيدهه ماتریس متقاطع طراحی شده است. ابتدا متغیرها و مولفه‌های مهم در حوزه مورد نظر شناسایی و سپس وارد ماتریسی مانند ماتریس تحلیل اثرات می‌شود و میزان,ارتبتاط میان این متغیرها با حوزه مربوطه توسط خبرگان تشخیص داده می‌شود. متغیرهای موجود در سطرها از متغیرهای ستون‌ها اثشر می‌پذیرند. شکل ۲ جایگاه متغیرهای اثرگذار و اثرپذیر را در یک نمودار دوبّسدی نشان می‌دهد. متغیرهای استراتژیک متغیرهایی هستند که هم قابل دستکاری و کنترل باشند و هم بر پویایی و تغییر سیستم اقر بگذارند. با این توصیف متغیرهایی را که تأثیر زیادتی دارند.ولی قابل کنترل نیستند. نمی‌توان متغیر استراتژیک محسوب کرد. اگر نمودار وضعیت متغیرها را به‌صورت یک شبکه مختصات فرض کنیم» متغیرهای قرارگرفته در ناحيه ۲ چنین وضعیتی دارند. برنامه‌ریزان به‌شدرت قاذربه تغیی رآیی منقیرف آ,هسننده متغیره ای قزا رگرقت هرذ ناحیر :۳ شبکه مختصات اثرگذاری و اثرپذیری بسیار کمی دارند و تغییر استراتژیک محسوب نمی‌شوند. متغیرهای ناحيه ۴ نیز به‌دلیل وابستگی شدید به سایر متغیرها خاصیت استراتژیک ندارند و بیشتر نتیجه سایر نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). مقغیرهاظمره می‌شونده اما مقفیرهای ناحیه ۱ مقفیرهای استراتیک هستنن؟ ریراهم قابلیت کنترل توسط سیستم مدیریتی را دارند و هم بر سیستم اثرگذاری قابل قبولی دارند. درواقع هرچه از انتهای ناحیه ۳ به‌سمت انتهای ناحیه ۱ شبکهه مختصات نزدیک‌تر می‌شویم» بر میزان شکل ۲. جایگاه متغیرهای استراتژزیک 4 مرا یاست‌ای دی وان از آتجا که ۳۲ متغیر کلیدی شناسایی شده ابعاد ماتریس اثرات متقاطع ۳۲ * ۳۲ بود که در سه بخش مختلف تنظیم شد. درجه پزشندگی ماتریش ۱ درصضد است که نشان می‌دهد عوامل انتخاب‌شده نأثیر زیاد و پراکنده‌ای بر همدیگر داشته‌اند و درواقع سیستم وضعیت ناپایداری داشته است. از مجموع ۲۴۱ رابطه قابل ارژیابی در این ماتریس» ۱۵ رابطه عدد صفر دارند که بدین معناست عوامل بر همدیگر تأثیر نگذاشته‌اند یا از همدیگر اثر نپذیرفته‌اند که این تعداد نزدیک به ۶ درصد کل حجم ماتریس را به خود اختصاص داده است. از طرف دیگر ماتریس براساس شاخص‌های آماری با دو بار چرخش داده‌ای از مطلوبیت و بهینه‌شدگی ۱۰۰ درصد برخوردار بوده که حاکی از روایی بالای پرسش‌نامه و پاسخ‌های آن است. خروجی نرم‌افزار میک مک ه ۱۴ عامل از عوامل سی‌ودوگانه شناسایی‌شده را به‌عنوان عوامل کلیدی نهایی معرفضی کرد. این ۱۴ عامل در شکل ۲ در ناحيه ۱ شبکه مختصات قرار دارد. این عوامل به‌عنوان عوامل پايه اصلی در سناریونویسی مورد استفاده قرار گرفت. جدول ۶ مشخصات متغیرهای کلیدی شکل‌دهنده آینده اقتصاد دانش‌بنیان و رتبه‌بندی آن‌ها را نشان می‌دهد. نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). ۳۳۷ جدول۶. مشخصات متغیرهای کلیدی شکل‌دهنده اقتصاد دانش‌بنیان و رتبه‌بندی آن‌ها سهم صادرات محصولات فناوری اطلاعات از کل صادرات کالا و خدمات ۳ در مرحله سوم سناریوها با استفاده از عوامل پايه اصلی و نرم‌افزار سناریو ویزارهد تدیون شد. نرم‌افزار نام‌برده برای انجام محاسبات پيچيده سناریونویسی طراحی شده است. پس از انتخاب عوامل کلیدی, هریک از عوامل به وضعیت‌های مختلف طبقه‌بندی می‌شود و این وضعیت‌ها برای تمام عوامل کلیدی به‌صورت ماتریسی در اختیار متخصصان توسعه قرار می‌گیرد. در این پرسش‌نامه» وضعيت‌ها می‌توانند تأثیرگذاری منفی را نیز نشان دهند و اعداد پرسش‌نامه از ۳تا ۳ متغیر است. سوال محوری پرسش‌نامه این است: «اگر وضعیت ۸1 از عامل کلیدی ۸ در آینده ره نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). اقتصاد دانش‌بنیان اتفاق بیفتد. چه نأثیری در وقوع یا عدم وقوع وضعیت 32 از عامل کلیدی جواب این پرسش به‌صورت طیفی از اعداد ۳ تا ۳- بیان و درنهایت در نرم‌افزار مذکور تحلیل شده است. تکنیک تحلیلی این نرم‌افزار به 218 معروف است و هدف آن بهینه‌سازی سناریوها و قابل اطمینان کردن آن‌هاست. در جدول ۷ عوامل کلیدی موثر و وضعیت زیرمجموعه هر عامل جدول ۷. وضعیت عوامل کلیدی موئر بر فرایند توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سهم صادرات مجصولات فناوری اطلاعات از کل صادرات کالا و خدمات نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). کودت ۲ (۷)) معتقد است در ترسیم چشم‌انداز و سناریوها سه سطح آینده‌های ممکن. آینده‌های ممکن: شامل تمام وضعیت‌های ممکن است که در آینده محقق می‌شود. این طیف از آینده‌ها مجموعه‌ای از تصاویری هستند که انسان برای آینده‌اش درنظر دارد و عمدتا تخیلی و حاصل تصویرپردازی ذهن بشر است. این آینده‌ها فراتر از دانش و علم بشری امروز است. آیتدو‌های باورکردقی: تسامل سوارقی اس ت که برآساس فافش قعلی هس آیکای ور آن‌قنا هر آینده وجود دارد و برخلاف آینده‌های ممکن که متناقض با اصول ودانش فعلی بشر است: این آینده‌ها منطبق بر این اصول است. آینده‌های باورکردنی زیرمجموعه‌ای از آینده‌های ممکن است. آینده‌های محتمل: به آینده‌هایی اشاره دارد که احتمالا تحقق می‌یابد. این آینده‌ها زیرمجموعه‌هایی از آینده‌های باورکردنی است. در سناریونویسی برای آینده» ترکیبی از آینده‌های ممکن» محتمل و باورکردنی به‌عنوان آينليده مطلفوب ترسظیم می‌شود و برای رسیدن به آن آینده» سناریوهای مختلفی ازجمله سناریوهای متناقض, متناسب. متفاوت و متشابه تدوین می‌شود. باتوجه به مباخث گذشته و بران اپللا و واه ای ها گاراينده پیش‌روی اقتصاد دانش‌بنیان در ایزان» مجموعا ۵۹ وضعیت مختلت لر ۹ امقمل کاب ده گرامه شد کنه طیفی از شرایط مطلوبآتا نامطلوب را شامل می‌شد. تعداد وضعیگ‌ههای بوافاگل ملاس با میزان پیچیدگی شرایط داتشگاه, با طراحی وضعیت‌ها و تهيه ماتریس متقاطع ۵1 ۵۹؛ پرسش‌نامه مفصلی با راهنمای کار تهیه شد و در اختیار متخصصان قرار گرفت. همان‌طور که در بخش روش شناسی به‌تفصیل بیان شد. متخصصان با طرح این سوال که «اگر هریک از وضعیت‌های پنجاه‌ونه‌گانه در دانشگاه کارآفرین اتفاق بیفتد. چه تأثیری بر وقوع یا عدم وقوع نسایر وضعیت‌ها خواهد داشت؟» به تکمیل پرسش‌نامه براساس سه ویزگی توانمندساز بی‌تأثیر و محدودیت‌ساز اقدام کرده» با درج ارقامی بین ۳و ۳- میزان اثرگذاری هرکدام از وضعیت‌ها رابر سیستم مشخص کردند. با جمع‌آوری داده‌ها که توسط متخصصان توسعه و برنامه‌ریزی در دانشگاه‌ها صورت گرفت. امکان استفاده از نرم‌افزار سناریو ویزارد فراهم شد. ولفگانگ ویمر!" در دانشگاه اشتوتگارت* این نرم‌افزار را در سال ۲۰۰۸م طراحی کرده است. برای به‌دست آوردن سناریوها کمک ارزشمند این نرم‌افزار ضروری و حیاتی است. با توجه به اینکه نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). هدف تهيه سناریوهای ممکن از ترکیب ٩۵ وضعیت برای ۱۴ عامل است. احتمال می‌رود حداقل + و۴ سناریوی ترکیبی از بین آن‌ها استخراج شود که شامل همه احتمالات ممکن در آینده‌ی پیش‌روی اقتصاد دانش‌بنیان است. البته این نتایج به‌هیچ‌وجه امکان تحلیل, سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی ندارند وصرقا استفاده آماری دارند. نرم‌افزار سناریو ویزارد با محاسبات پيچیده و بسیار سنگین امکان استخراج سناریوهایی با احتمال قوی, سناریوهایی با احتمال ضعیف و سناریوهایی با احتمال سازگاری و انطباق بالا را برای محقق فراهم می‌آورد. با توجه به وسعت ماتریس و ابعاد آن به اندازه ۵۹ * ۵۹» پردازنده به قدرت 53/2 1/7727 به مدت ۸۴ ساعت. ۳۴۴,۰۰۰,۰۰۰ سناریوی ترکیبی را براساس داده‌های پرسش‌نامه تحلیل کرد و تعداد سناریوهای زیر را گزارش داد: ماهیت این نرم‌افزار به کاهش ابعاد احتمالی وقوع سناریوها از میان میلیون‌ها سناریو به چند سناریوی مخدود با اختمال وقوع بالان نا ها ی الیو اس که ۵ سناریوبا امتیاز بسیاربالا و احتمال وقوع بیشتر در شرایط پیش‌روی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران متصور است که از میان آن‌ها دو سناریو شرایط امیدوارکننده و مطلوب» یک سناریو شرایط بینابین و دو سناریوی دیگر شرایط بحراتی اقتصاد دانش‌بنیان رانشان ی کی کین نرم‌افزار ۲۹۱ سناریو با احتمال ظعیف را ان میدق که بدظرمی رس اایبک ما۹ امتگاد به سناریوی یف منطقی باه و از طرف دیگر پرداختن به ۲۹۱ سناریو و سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای آن‌ها تقریبا غیرعملی و غیرمنطقی است؛ آنچه منطقی به‌نظر می‌رسد و مابین سنازیوهای ضعیف است. براساس این ویزگی, افزایش دامنه سناریوهای قوی ممکن می‌شود و بنابراین با یک واحد افزایش که واحد استانداره آفزایشی این فاشه براساس رای لو کی سناریوی سول و متطقی برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در اختیار محقق قرار می‌گیرد. در ادامه به‌تفصیل درخصوص هریک از هه سنا ربوهای متتخب و مخت در ایند اقتساد انش بای قلیل داددهای مر وط به وضعیتاه ای نف اقمسای دانش‌بنیان با ثرم‌اضزار پیشرفته و جدید سناریو ویزارد» احتمال وقوع ۱۹ سناریو را بیش از سایر سناریوها دانسته و احتمال وقوع سایر سناریوها را در حد بسیار ناچیز و ضعیف ارزیابی کرده است. این سناریوها از هم‌کنشی بین وضعیت‌های هریک از عوامل در ارتباط با وضعیت‌های دیگر عوامسل نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). استخراج می‌شوند. اینکه اتفاق افتادن یک وضعیت بر احتمال اتفاق افتادن یا تقویت و توانمندسازی دیگر وضعیت‌ها و یا حتی محدود کردن آن‌ها چه نأثیری دارد» پايه اصلی شکل‌گیری سناریوهاست که مستلزم لحاظ هم‌زمان عوامل و وضعیت‌های بسیار پیچیده‌ای است که توان تحلیل آن از ذهن و توانمندی بشر خارج بوده و فقط پردازنده‌های هوشمند قادر به تحلیل هم‌زمان آن‌ها هستند. بررسی اوليه سناریوهای نوزده گانه حاکی از سيطره نسبی تعداد وضعیت‌های نامطلوب بر وضعیت‌های مطلوب است. غیر از چند سناریوی محدود که ویژگی‌های مطلوب و رو به پیشرفت دارند» بقيه سناریوها آینده مطلوب و در شأأن اقتصاد با مأموریت‌های مهم به‌سمت چشم‌انداز را در ذهن متبادر نمی‌کنند. آنچه اهمیت دارد این است که اقتصاد دانش‌بنیان در ایران برای رسیدن به اهداف چشم‌انداز و تحقق مأموریت‌های خود در آینده پیش‌رو با چالش‌های بسیار مهمی روبه‌رو خواهد بود که توجه به احتمال وقوع و آمادگی برای آن‌ها لازم است. این رویکرد به آینده خطر انحراف از مسیر درست را کاهش خواهد داد. به‌منظور تحلیل وضعیت‌های احتمالی در اقتصاد دانش‌بنیان به تحلیل هریک از.ستناریوهاقی محتمل اقتصاد دانش‌بنیان پرداخته جدول ۸ که به ماتریس صفحه سناریو معروف است..وضعیت‌های ممکن را به‌وضوح و به‌تفکیک سناریو و عامل کلی دی نشان,می‌دهد. به‌منظور تسهیل درک شرایط صفحه سناریو و وزن شرایط مطلوب وانامطلوب. این صفحته ابر اساس وضعیت‌های عوامل کلیدی. به ۵ وضعیت تقسیم شد. برای*درک وصضقیت‌ها برمبنای امتیازی که به هریک از وضعیت‌ها بین ۵ تا ۵- داده شده است» نسبت به جایگزینی اعداد به‌جای وضعیت‌ها اقدام شد تا زمینه درک کمّی از صفحه سناریوها نیز فراهم شود. درک کیفی از صفحه سناریوها از طریق جایگزیشی وضعیت‌ها با طیفی از عناویتن مطلوبیت تا بحران نیز فراهم شد که می‌تواند وضعیت و جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان را به‌تفکیک سناریو و هر عامل کلیدی به‌طور روشن و شفاف نشگان دهد. بهاعبارت دیگر, سه نشانگر به‌جای توصیف وضعيت‌ها در صفحه سناریو درج گردید. ابتدا با رنگ» سپس با اعداد و درنهایت با نمایانگرهای کلمه‌ای؛ وضعیت‌های کلی نشان داده شد. متأسفانه وضعیت‌های بحرانی یا در آستانهه بحران بخش عمده‌ای از صفحه سناریوها را به خود اختصاص دادند و وضعیت‌های مطلوب تنها بخش اندکی از صفحه را شامل می‌شوند. در این صفحه» مطلوبیت با نماد 2» روند مطلوب با نماد 0« ایستا با نماد ع» بحران با نماد 4 و آستانه نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). جدول ۸. وضعیت‌های هریک از عوامل به‌تفکیک هر سناریو بر اساس طیف پنج‌گانه مطلوبیت تا بحران 2 31 ۳.2 1 202 31 2 601 82 81 شش ق۸ ه۸ ۸ 5 5 را 5 5 5 5 5 2 لت ‌ 5 5 2 51 2 ‌ :۰ ‌ ‌ 5 ‌ :۱ 8 3 5 ‌ ‌ 3 52 ۰ ‌ ۹ » ت ۰ 0 ک 0 0 ۹ ۹ ۹ »7 53 ۹ 1 3 ۹ ۹ ۹ ۹ 1 ۹ 0 ۹ 54 5 ۹ ۹ ت 8 ۰ 0 5 ۹ ۹ ۹ ۹ ۹ ۹ 55 ۰ ۹ 1 ۰ ۰ ۹ ۹ ۰ ۰ ۹ 1 ۹ ۹ 2 56 ۰ #5 5 ۰ ‌ ۹ ۰ ۰ ۹ ۹ 0 ۹ 8 57 ۰ ‌ ۹ ت ۹ ۹ ۰ ۹ ۹ ۹ 0 ۹ 2 58 ‌ 0 0 ۰ ت 0 ۹ ۹ ۹ 0 ۹ ۹ ۹ 0 59 ‌ ‌ 5 5 ۹ 0 ۹ 5 ۹ ۹ ۹ ۹ 3 510 ۰ ‌ 0 » ت ۹ 0 ۹ ‌ 0 ۹ ۹ ‌ 8 511 ‌ 5 ‌ ‌ ۹ . پر ‌ ‌ ۹ ‌ 3 512 ۴ 0 ت 8 ۹ ۹ 8 ‌ ۹ ‌ 0 ‌ 2 513 ۰ ‌ ‌ ۰ ۰ ۹ ۹ ۴ چ ۹ ‌ ۹ ‌ 514 ۰ #5 5 ۰ ۹ ۹ ۹ ‌ ۵ ‌ ۹ ‌ 2 515 ۰ 5 ۰ ۹ ۹ ۹ ۹ 0 2 516 ۰ نس 5 ‌ ۰ ۹ ۹ ۹ تا ۹ ‌ 0 ‌ 8 17 ‌ 5 ت ‌ ۹ ۲ ۹ ‌ 8 518 5 ‌ 0 ۹ ۹ 0 ‌ 0 0 ۹ ‌ »7 519 از مجموع ۲۶۶ وضعیت حاکم بر صفحه سناریو براساس تعداد» ۱۰۲ وضعیت بحرانی معادل ۴ درصد. ۶۷ وضعیت در آستانه بحران معادل ۲۵/۲ درصد. ۴۶ وضعیت در حالت ایستا و بلاتکلیفی معادل ۱۷/۳ درصد. ۳۱ وضعیت دارای روند مطلوب معادل ۱۱/۶ درصد و فرصت‌های کاملا مطلوب با ۰ وضعیت تنها ۷/۵ درصد از کل صفحه سناریوها را به خود اختصاص داده نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). ار پاییز ۱۳۹۹. دوره ۸. شماره ۳ اضر سست‌بی دا مردی ان اسه. با ااحقس اب چسع وضمیت‌های بحراتی و دز آستاله وسرای ۳۳/۶ رسد از کل وشعیت‌ها شرایط تامطل وب را گزارش می‌دهسد. فرمقایل شرایظ مطل وی ویسیاو تطلوب: قها ۱۹/۱ درد بااین وضعیت. به‌نظر می‌رسد لازمه رسیدن به اهداف اقتصاد دانش‌بنیان توسعه و سرمایه‌گذاری در بخش صادرات فناوری پیش رفته از تولیدات صنعتی است. صفحه سناریوها حاکی از برتری احتمالات شرایط بحرانی بر شرایط مطلوب بوده و دقت در اجرای برنامه‌های پنج‌ساله در راستای آن از ملزومات اصلی یافتن راه درست توسعه اقتصاه دانش‌بنیان است. سناریوهای اول و دوم تنها سناریوهایی هستند که موقعیت‌های مطلوب را برای اقتصاد دانش‌بنیان نشان می‌دهند. سناریوی اول ۷۱/۴ درصد مطلوبیت کامل و سناریوی دوم ۷۴/۳ درصد از مطلوبیت کامل تعریف‌شده را به خود اختصاص داده است. این درحالی است که درصورت تحقق این سناریوها به‌طور کامل» هنوز فاصله زیادی با اهداف اصلی چشم‌انداز وجود دارد و مطلوبیت ۱۰۰ درصد فراهم نشده است. زمانی می‌توان گفت به اهداف کامل سند چشم‌انداز در اقتصاد دانش‌بنیان نائل آمده‌ایم که تم ام وضعیت‌های تعریف‌شده به مطلوبیت کامل برسند. سناریوهای هجدهم بعد از سناریوهای اول و دوم تنها سناریویی است که با فاصله بسیار زیاد از آن دو دارای برخی وضعیت‌های مثبت است و توانسته وضعیت رو به مثبت خیلی ضعیف را نشان دهد که مقدار آن ۰/۱۴ درصد است. ذرمقابل, تعداد بشسیار زیاد سناریوهای نامطلوب و روندهای تعداد ۱۰ سناریو روندهای نامطلوب را؛دار اقتصادآدانش‌بنیان به‌سمت فاصله گرفتن تدریجی از اهداف اقتصاد دانش‌بنیان نشان می‌دهند. سه سناریو وضعیت اقتصاد دانش‌بنیان را در آستانه بحران و ۳ سناریو شنرایط اقتصاد دانش‌بنیان را بحرانبی/نشان می‌دهد. نکته مهم این است که نسبت وضعیت‌های بحرانی بسیار بیشتر از وضعیت‌های مطلوب و درصد بحرانی آن‌ها بیش از ۱٩ درصد است که بیان می‌کند احتمال دارد شرایطی در اقتصاد دانش‌بنیان پیش بیاید که ۱٩ درصد از بدترین وضعیت ممکن یا بحران کامل صادق باشد. سایر وضعیت‌های بحرانی نیز ذرصد‌هایی نزدیک به آن» یعنی ۸۵ و ۸۸ درصده را ذارند. این سناریو مهم‌ترین و محتمل‌ترین سناریوی پیش‌روی اقتصاد دانش‌بنیان درجهت تحقق اهداف توسعه استاو اگرچه شامل نمام اهداف و آرمان‌های مظلوب آن تیست» حاگی از وجود روندهای مثبت درجهت تحقق آن‌هاست. این سناریو فقط درخصوص سهم صادرات فناوری پیشرفته از تولیدات صنعتی, متوسط سال‌های تحصیلات عالی, شفافیت و مسئولیت‌پذیری و فساد در بخش عمومی و درصد باسوادی افراد بزرگ‌سال, دارای مطلوبیت کامل متناسب با نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). درسایر حواسل اگرچه مطلوبی گ قسبی بو روندهاحاکم استه پرآیرنده ام اصداف توس اسان دانش‌بنیان نیست و برای رسیدن به آن» باید برنامه‌ریزی‌های جدید و آسیب‌شناسی جدی از روندها صورت گیرد. از میان ۱۴ عامل کلیدی محوری اقتصاد دانش‌بنیان» فقط ۴ عامل در وضعیت کاملا مطلوب و ۱۰ عامل دیگر در وضعیت و روند مطلوب هستند. این سناریو در میان سناریوهای قوی بهترین سناریوی محتمل برای اقتصاد دانش‌بنیان نیست؛ بلکه سناریوی دوم به‌دلیل رشد تجارت برون‌مرزی و اجرای قراردادها بهترین سناریوی محتمل برای اقتصاد دانش‌بنیان است. این سناریو فقط به‌دلیل احتمال وقوع آن بیشتر از بقيه سناریوها به‌عنوان قوی‌ترین سناریوی محتمل اقتصاد دانش‌بنیان شکل گرفته است. درصورتی که روندهای کلی حاکی از شکل‌گیری سناریوی اول در قس اد داش بای باقن بظ ر می‌رسه بای د تست به آسیب‌#ناسی ی ط سافاریو و اصلح جهت‌گیری‌های کلان با هصدف کسب مطلوبیت بیشتر درجهت تحقق سریع‌تر اهداف توسعه قتصاد دانش‌بنیان اقدام کرد. روندهای حاکم بر ایین سناریو حاکی از وجود جامعه رو به رشد و توسعه؛ بهبود شرایط اجتماغی و اقتضادی وفرتت ام ۹ گرا ی‌وقتصاد دانش‌بنیان است که استفاده نسبی از ظرفیت‌های اقتصاد دانش‌بنیان صورت گرفته و چرخ توسعه به‌صورت مداوم در حرکت ین سناریو بیشترین حالت کاملا مطلوف راایسنت که ای پلهارگه‌ها دارد و در مقایسه با سناریوتی ول فقط در وضعیت تجارت فرامرزی و اجراتی قراردادها. برتری‌های محسوسی دارد. در این ستتاریی اغیر از ویژگی ای سناریوی اول ذرخسصوطل ۱۳ غاگل کليتي قامل کلیدی,تختارت قرامرژی و اجرای قرارد‌ادها به مرجلنهه قطلوبیت کال رسیده و شنیکه‌های آن ایجاد شده است: لبق ذکر این تکته ضروری اسهت که مقلوبیبت مویزای موف نسبی ومقظعی استاو شرط تداوم مطلوبیت در یک عامل» منوط به حرکت براسانس تحولات روز جهانی و استفاده از فناوری‌های مدرن است. درحال حاضر, آنچه برای اقتصاد دانش‌بنیان مطلوبیت محسوب می‌شود. اهداف توسعهه اقتصاد دانش‌بنیان است. چنانچه اقتصاد دانش‌بنیان بتواند تا افق چشم‌انداز به اهداف تعریف‌شده دست یابد و مأموریت‌های خود را به مطلوب‌ترین شکل انجام دهد. دارای وضعیت مطلوبیت کامل است که متأسفانه هیچ‌کدام از سناریوها وقوع مطلوبیت کامل را برای صحته پیش‌روی اقتصاه دانش‌بنیان نشان اند ضعف‌ها و قوّت‌های این سناریو همانند سناریوی اول و جهت‌گیری‌های کلان نیز همانند آن بوده و سناریوی دوم صرفا در بخش‌های تجارت برون‌مرزی و اجرای قراردادها به مرحله مطلوب رسیده است. این سناریو از بین تمام سناریوهای باورکردنی و محتمل, مطلوب‌ترین سناریوی توسعه اقنصاد دانش‌بنیان نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). چارچوب بارز این سناریو در میان ۲ سناریوی نامطلوب است. در این سناریقی ۷ شرط کاملا بحرانی و بسیار نامطلوب. ۲ وضعیت ناپایدار بلاتکلیشی و ۵ وضعیت در أستانهه بحران است. مجموع این شرایط را باید شرایط نامطلوب. رکود و بروز تدریجی بحران‌های اقتصادی و اجتماعی نامید. سناریوهای چهارم و پنجم به‌ترتیب در ٩ و ۱۰ مورد از عوامل کلیدی در شرایط بحرانی کامل هستند و در آن‌ها سیستم هیچ علائم مثبتی از تحرک و پویایی نشان نمی‌دهد. البته وقوع چنین احتمال نامطلوب» هم ازنظر منطقی ضعیف است و هم ازنظر ارزش محاسباتی. درعین حال خروجی تحلیل داده‌ها نه‌تنها احتمال وقوع چنین پدیده‌ای در اقتصاد دانش‌بنیان را دور از ذهن ندانسته. بلکه نسبت به سایر سناریوهای نوزده گانه باورکردنی,» از احتمال بیشتری برخوردار است. در این سناریوها وضعیت‌های عوامل مشابه سناریوی سوم اسشت. جز موضوع سهم صادرات فناوری پیشرفته از تولیدات صنعتی که در سناریوی سوم» ضعیف است و در سناریوهای چهارم و پنجم نامطلوب. ضدتوسعه و ناکارآمد است و موضوع ثبت مالکیت که در سناریوی سوم حالت ایستا دارد در پاسخ به سرال اول که «پیشران‌های,کلیتدی اقتصاد دانش‌بنیان کدم‌اند؟» نتایج تحلیل سلسله‌مراتبی نشان داد «صنایع دانش‌بنیان» مهم‌تر از «صنایع دانش» است؛ «جامعه پادگیری» مهم‌تر از «صنایع دانش» است و این مولفه‌ها مهم‌تر از «جامعه اطلاعاتی» و «دولت دانش» هستند؛ جامعه اطلاعاتی نیز مهم‌تر از دولت دانش ارزیابی شده انشت. «فضای کسب‌وکار» هم ضریب اهمیت کمتری از این پنج مولفه دارد. نتایج ماتریس اثرات متقاطع حاکی از آن است که در بین مولفه‌های صنایع دانش‌بنیان» سهم ضادرات فناوری پیشرفته از تولیدات صنعتی» تعداد مارک‌ها و برندهای تجاری ثبت‌شده» سهم صادرات محصولات فناوری اطلاعات از کل صادرات کالا و خدمات و هزینه‌های لیسانسی و رویالتی رتبه ۱ تا ۴ رابه خود اختصاص داده‌اند. در بین شاخص‌های جامعه یادگیری, متوسط سال‌های تحصیلات عالی و درصد باسوادی افراد بزرگ‌سال رتبه ۵ و۶ را به‌دست آوردند. در بین شاخص‌های ساخت‌های ترکیبی صنایع دانش, جامعه اطلاعاتی» دولت دانش و فضای کسب‌وکار تعداد مقالات علمی و فنی, تعداد اختراعات. تعداد مشترکین اینترنت پمن بانهاتعدادسرورهای اینترنت ای +مالکیشافکنوی و حکمرای میتی پیرقاسده» قفاقیت و مسئولیت‌پذیری و فساد در بخش عمومی,» ثبت مالکیت و تجارت برون‌مرزی و اجرای قراردادها نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). در پاسخ به سوال دوم که «سناریوهای پیش‌روی اقتصاد دانش‌بنیان کدم‌اند؟» نتایج تحقیق حاکی از آن است که ۱۹ سناریوی باورکردنی با ترکیب‌های متفاوتی از وضعیت‌ها احتمال وقوع در اقتصاد دانش‌بنیان را دارند و احتمال وقوع رویدادهای مثبت بیشتر از دیگر سناریوهاست. بااینکه تعداد کمتری از این سناریوها مطلوب هستند و بخش عمده‌ای از دیگر سناریوهای نوزده گانه حالت‌های نامطلوب را نشان می‌دهند. احتمال تحقق شرایط بحرانی در اقتصاد دانش‌بنیان به‌مراتب پایین‌تر از احتمال تحقق شرایط مطلوب است. نکته بسیار مهم در نتایج, فاصله نسبی میزان مطلوبیت در بهترین سناریو با اهداف نهایی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان است. با این فرض که از میان سناریوهای نوزده گانه بهترین سناریو - که سناریوی شماره ۲ است -اتفاق بیفند. هنوز هم کشور ایران در اقتصاد دانش‌بنیان موفق به پوشش کامل مأموریت‌ها در توسعه نیست و در برخی بخش‌ها. به‌خصوص تعداد مارک‌ها و برندهای تجاری ثبت‌شده» درصد باسوادی افراد بزرگ‌سال,» تعداد مشترکین اینترنت پهن باند و تعداد اختراعات. فاصله محسوسی با راهبردهای توسعه وجود دارد. در خوش‌بینانه‌ترین حالت. ۵ عامل از ۱۴ عامل موّئر بر روند توسعه اقتصاد دانش‌بنیان از وضعیت ایدئال برخوردار خواهد بود و ٩ عامل هنوز در وضعیت روندهای مطلوب بوده و به نقطه ایدئال نخواهد رسید. از طرف ذایگش بااات فرض که بدترین حالت ممکن» یعنی سناریوی ٩ اتفاق بیفتد. ۱۱ وضعیت بختزا کامّل و ۳ وضعیت دزآستانه بحرانی تعریف شده که حاکی از شدت نامطلوبی سناریوهای بحزانی,است. نکنه مهم دیگر ترکیب وضعیت‌ها در هر سناریو است. با اطمینان می‌توان گفت که وضعیت‌های عوامسل,کلیدی به‌طور منطقی وابستگی شدیدی را به هم نشان می‌دهند؛ به‌طورتی که در تمام سناریوها وجود وضعیت تأثیرگذار بر وضعیت سایر عوامل نزدیک به آن نیز اثر گذانتشته ودر هیچ‌کندام از شناریوها عدم سنخیت ترکیب وضعیت‌ها مشاهده نمی‌شود. تحلیل شرایط حاضتر اقتصاد دانش‌بنیان در ایران نشان می‌دهد فاصله کنونی اقتصاد دانش‌بنیان با اهداف و آرمان‌های توسعه و اهداف سند چشم‌انداز بسیار زیاد است و راه دراز و پرفرازونشیبی برای تحقق أن فراروی ایران:؛دز اقتصاد دانش‌بنیان است. اگر صحنه برنامه‌ریزی را در قالب طیفقی از شرایط بحراتتی تا مطلوبیت کامل فرض کنیم و شرایط بحرانی را دوری کامل از اهداف توسعه و مطلوبیست را نزدیکنی کامل با اهداف توسعه بدانیم» باید گفت اقتصاد دانش‌بنیان درحال جاطتر شژایط خوبی نندارد و فاصله چندانی از نقطه مبدا به‌سمت اهداف توسعه نگرفته است. در برخی وضعيت‌ها نیز شرایط بحرانی يا نامطلوب حاکم است. اگرچه روندها حاکی از توسعهه تدریجی و رو به جلوی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران است. این روندها به‌اندازه ای بطشی و کند است که در مقایسه با اهداف توسعه و فاصله زمانی ۸ سال تا تحقق آن‌ها بسیار ناچیز بوده و به‌نظر می‌رسد تغییر و تحول گسترده‌ای برای معماری آینده درمجموع باید گفت نتيجه اصلی این تحقیق حاکی از آن است که ۱۴ عامل کلیدی بازیگران اصلی و موئر بر فرایند توسعه اقتصاد دانش‌بنیان هستند که وضعیت فعلی این عوامل چندان 422451 ,(3) 8 301517 .(0فمهم 3۳5 2025) م0 دز رحدمدمم 15 مدق وول ماگ1 ام کماص سا نادرگ عطا اه ددع10 .(2020) لها ات3 فطدوطروضا: مناسب نیست و سناریوهای احتمالی پیش‌روی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران نیز اگرچه امیدهای فراوانی به وقوع شرایط مطلوب در ایران را نشان می‌دهد. از طرف دیگر وقوع شرایط بحرانی را دور از اسظارمی‌داند. برآسانی سایج حاضله وش مهم صناییم داش تیان هر اهداف وس هت در این پژوهش علاوه‌بر تأکید بر نقش کميته اقتصاد دانش‌بنیان کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی» تشکیل کميته راهبری توسعه اقتصاد دانش‌بنیان متشکل از مدیران برجسته» نخبگان و دانشگاهیان ازجمله پیشنهادها در زمينه مدیریت توسعه صنایع دانش‌بنیان و صنایع دانشی است که این کميته راهبری به‌صورت مداوم جریان توسعه اقتصاد دانش‌بنیان را ارزیابی کند و ضمن آسیب‌شناسی فرایند آن» رهنمودهای لازم را به مدیران و تصمیم گیران ارائه نمایند. وظایف این کمیته مکمل فعالیت‌های شورای برنامه‌ریزی و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان خواهد بود. همچنین با توجه اهمیت بسیار زیاد سهم صادرات فناوری پیشرفته از تولیدات صنعتی و سهم صادرات محصولات فناوری اطلاعات از کل صادرات کالا و خدمات در توسعه اقنصاد دانش‌بنیان پیشنهاد می‌شود دولت و مجموعه سیاست‌گذاری کشور در برنامه‌ریزی‌های خود در راستای کاهش وابستگی به نفت و رهایی از اقتصاد تک‌محصولی, توجه ویژه‌ای به توسعهه فناوری پیشرفته و محصولات فناوری اطلاعات و در ادامه افزاتتش سهم صادرات فناوری پیشرفته و سهم بنابه اظهار نویسندگان» در این مقاله هیچ‌گونه تعارض منافعی وجود ندارد. ار نورمحمد یعقوبی و همکاران. آینده‌نگاری شاخص‌های ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران (افق ۱۴۰۴). دنو اند .(2000) ان ص00 ع ص۳00 .( 2200 دهع 0) ح نام 000 ع م۳000 عنم ۳ جزع۸ ۳۵۳۵0۳۵۵65 0صه ۳0090۷ 370 عمط 0۵ 3۳0۳۵۳0 3/06 +کعن ص۳00 ۸0۳6 که ۳۵۳۶ 6600۷ 3860 6ع 10 محطل ۵عقنصتا" .(2015) .2 بلفاد10 عک مگ متقصصع01 .۸ مقام1 .۸ منتصعطاگ ۸ 107-3 ,91 ,01۵796 50001 2 ۳۵۲۲۵۶9 آمنو هام70 ۰ عصناعی 1۵۳۵ خبط 8 هنعط وصمصمعه مد ۵ط ۲ .(1998) اسم6 بل بطمامفصمطظ عگ .0 مطوقصفلا۸ 40 3600۷ 32۶60 -عع لها مصکط ۵ عمسعی ۹ .(2002) (ع6ظم) دعناعناهاک ۲و معط هناو‌د۸ (1375.0 310۰.ه)) 32067 5مزککته115 ۳۳۵60۳4 نله اعنح۸ 20 - 5006 5 00056 ۶و یمکش تناها ههام .(2011) بل ب۵ م۴ ک .32 بصانصظ ,11666 ۶و کعنازوه نصت 60۵ 200 3۳۳۵۳ که رواک مکمک ه +کوصماصمط وان تا صز ,۳067 و۷0۲۲ .15 567165 ۳6010116185 0۳۵ 5105065 ۰ 3/3000 عل ال[ دماسد6 موز نت 5یا ۲و دعنسع در .(2014) 3/۰ ,۳۰1۵60۵ عک ظ علق ۷/۵ 1 مق ا0عاناهوزدگ سل م۵ق0۷کاندزهظ 50208 ل2دوناه 1060 1015 52/8 ماد 510 رز ص00 معکددا-ع 100 مگ 10270 637-۰ ,150 5016665 0107۵ ۳ع3 500001010 - 010ع 00 0016۳6۵ اصعص ی هص/1 5۰ 1۳352603 3663/1 3۵۷ بکع نویه کعبه ۵۲ ۳0۵۵05 .(2008) ۷/۰ ملظ دز ۹/۲۸ .(2018) .۳ بش۸ ,۳۵۳۵۵۲۵ ک یگ 24 ال هلاه 32.۰ بل ۳۵۳۹۵۲۵۰ 6 ظ مقنصصه‌جعه ع 30 ۵۳۵ ل۵م۲ وصه کاصعص ماع عل ازع ما000 1/0 +کعنصمصدمه #معکدد-عع 100 تم ۲و 5006006 مد اش عطا ۵ ددع16 جنش تعس۳ عطا 2 روگ ۲۵۵ .(2007) .ظ فنص ۰ م۳۵۲۶ ۷۵۲/۵ بشکنا ۷/۵۶۵ ۵ 1000 عدتمهاک وصه عصنفوصماد وتا ۳ 169305۶ ۳۵۵8 :2010 +عوصا ععصفنمگ ومد وعوامصط16 عنماک" .(2011) یله اه بل ۸ ,10610 عطا 3/2 .ص۳۵0 معط -عع1 مگ هه ۵۵ مگ .(2000) 1۰ بطم عمش گ مب مصقلطه1 1661061 و660 0 1ع 2ص مدمه معحه-عع 100 ما و کزدواعس۸ .(2010) 8۰ 10/4 5-5 ,(13)4 بل 0عع۳ 660110716 016 00100 ععطصام صمنصتآ ۳006۵ عطا صز 06 ۸ .(2011) .0 ب۷/۵1[60 ۶ ۳ ۷/۵116 بش۸ مدنگ م۸ 810021082 م۸ و180 .11 ۳۵۵۶ را 7 ]۳06۲ 5 0017113551011 ۳۵۳603 16 00 600۲1 1۳0916۰ ۹01086 1۵۳ م1300 422451 ,(3) 8 301517 .(0فمهم 3۳5 2025) م0 دز رحدمدمم 15 مدق وول ماگ1 ام کماص سا نادرگ عطا اه ددع10 .(2020) لها ات3 فطدوطروضا: :6 ما وعناه8 ۳۵۵ .(2017) 1۰ 1000۵ عک بل ۷/۵۵۵۹ صعل 3/۵ م .ظ مطانطله6 کات [۵ 0 م20 مه هنز ماگ 1300206 520۳ که فک ماما م۸ 2/0116 عطا /302 ۴00 ۰ عصتصصما۸ مضسعصعگ 16۵۳ [100 ۸۵" .(2003) 1۰ م0009 2 ل مصصعای6 3335 ,۳006۲ و0۲۵ 110907 ۰ اطاوزد ۳۵۳ عزع 5 .(2008) 34۰ 6000466 1 مر دراگ کاطع ص60 310 بوط ۷ وهآ 5601 ۶و ععصعوت ۵ط۳ .(2003) .8 ص609 سام از زا حصه‌اگ جر کاکزدکظ برع ما مصط16 ۰ عععسامکم ق ۳ 0۴ ۳۵۵۵ ۳۲۵۵ .(2009) ۷۷۰ 1100۵6 ۵ 0۳ 31۵2266۲۰ انامه آهمو۳۵2 6۳ منود عاندمصص* .(2008) کل مانطاصصفگ 6۴۳اعن 2۳۵6 صز صمناه‌عنصنصل۸ لمدمناهلط صز هدع ع6عع 1 کجعاعد/2 -عع 10 :مگ 2 0۵ 0060658 3۵12 اصعحص هک ۳۲ .(2016) .8 مفمط۲ عک ول ۳1۵9۶ و٩ .لآ بآ ۰( 11016) خصعص ید3 انامه هه برع مامصطا 1 دوعص محصمص۳0 معط 6 عط1 :)ددع۸ ناه بجاندعنصتا 20۶ و00 عازو م0 ۸ .(2007) .له ۵۱ .۳ فقس 1 89,129-6۰ ,(2008) .65 7016 ع50 ۰ صعاکبرک صمنام 800 ماع حاعنصم5 0۶ وه امد ۶و کدونامسوقدمه ععلعا مک (2018) .۵ وفنلعه15 گ بش بل بطق۱/۵0۹۵ کل متز/1 7 80-1 600/100 ۸ /وم و60 وحم ماه عل 2 صز مس 6 کص ازع 000/100 1600-200 .(3655 13) 7۶ع171ع7/009 و10 1050 1200۰ هم واه ماه کحعصزکیطاما-ککع مزع 0۳ .و5066 عمنمهما عطا ه اج ع 3/1 عع 1۵ ۵۳ .(2000) سس 7 لفصه روعوما00مطاع/ +صماه و10 عانفممصم عصناع م۲ هه عامو وم .(2008) سس 0 1 له ۷۵00 مصصاآ* .(2019) یگ مکناهگ 66 ۷/۰ ,]3/000۵ بت .10 وفصق مگ -وعزه‌انظ [2زع100010ع3/1 :500691 کعس ۳۵ هه هد ص21 جزع اه 5 و کدمنامع اد .(2010) ۷/۰ 0۰ مودصم 10 :0۳6 370۷ ۷10۰ و10۳ ۵۲۳۵ ۸۲۲ 76 .(1996) .3 مقاجه 5010 باکف 422 ,(3) 8 33157 .(م نامهم 2025) مصتا دذ روسم‌صمم5 ممحمقحو نامگ کم ماما دق عنامطاص رگ عط ام وومامسدی3 156 .(2020) بلاه 3135 زاوها 0 ,0016056 0۲ بوانانعد 0۳۵ بخصمص۳۵0 معط عولهاومصک نو ماه ۵ط ۲ .(2015) 1۰ مصطعا5 0 (2015 77۳۳ه) .عن ۳80 مه کمج۳ ص۳۵ وعناوص۸ 05 عع ص00 1360۳01 6615-63 ,3 و101 201520600 رتم۸ ید۲ مهن ا ۸ عطا ۶ ۵1006۵ ۷ع04 عطا هه کعماعق؟ جصمصمعه ععلعا مگ .(2011) بل یک ,۳۵ گ .0 بعقلهنگ 1۵۵ 10۳ ۷/۵۶۶ کعزعوامصط1 310۳ عصنم/ ومع خصعصم 300۵0 صع۳ .(2001) 1۸۵۳ :10 ادهش 1۵200655 بحطصم۲ ص50 عکه‌طا-عع 1 مگ ج ک9س 10 .(2002) سس 3۳۵3 66۵۰ - ۵۳ 310 تا م00 1 هه عصفا هط 560 ,0006 م۲006 ۲0۵2868 /کا 6ص 0/0 68/16/0 36 //: 3۳0 هقعاص 06۳ :06 ۸100 با 006100 10۶ ععلعا مگ موصعم 010 ۷/۵۳۵ .(1998/99) علصعظ ۹/۵۶1۵ 422451 ,(3) 8 301517 .(0فمهم 3۳5 2025) م0 دز رحدمدمم 15 مدق وول ماگ1 ام کماص سا نادرگ عطا اه ددع10 .(2020) لها ات3 فطدوطروضا:

هدف پژوهش حاضر، آینده پژوهی و سناریو پردازی شاخص های ترکیبی اقتصاد دانش بنیان بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع و سناریو پردازی است. ابتدا به شناسایی و تحلیل عوامل پیشران کلیدی پرداخته و سپس سناریوهای عمده پیش روی اقتصاد دانش بنیان در ایران تدوین شد. چارچوب نظری این تحقیق، پارادایم هنجاری و برنامه ریزی با رویکرد وفادارانه به اسناد بالادستی است. افق زمانی تحقیق حاضر سال 1404 هجری شمسی است. داده های اولیه تحقیق با استفاده از پیشینه های تحقیق و پرسش نامه از محققان ملی و بین المللی جمع آوری و با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و نمودار MIC MAC تجزیه وتحلیل شده اند. درنهایت نتایج حاصل از به کارگیری روش تحلیل تأثیرات متقاطع حاکی از آن بود که 14 عامل کلیدی از میان عوامل 32 گانه شناسایی شده بیشترین تأثیر را بر آینده اقتصاد دانش بنیان خواهد داشت. این عوامل به عنوان عوامل پایه ی اصلی در سناریونویسی مورد استفاده قرار گرفت. شاخص های صنایع دانش بنیان شامل: 1-سهم صادرات فناوری پیشرفته از تولیدات صنعتی، 2-تعداد مارک ها و برندهای تجاری ثبت شده، 3-سهم صادرات محصولات فناوری اطلاعات از کل صادرات کالا و خدمات و 4-هزینه های لیسانسی و رویالتی) مهم ترین عوامل کلیدی شناسایی شده بودند.

408246

می‌توان گفت کاربرد این حجم از پرسش‌های بلاغی» نشان‌دهنده غنای مفاهیم و مضامین و درنتیجه, 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 داقتی سعاتی یکی اق.قتیق بلاق اس گه سسختی‌وان یرای اراک مضانیق مورهتظر ور اقآ بهره می‌برند. در تعریف علم معانی گفته شده است: « علمی است که بحث می‌شود در آن از احوال لفظ از حیث مطابقه آن‌ها با مقتضای مقام»(تقوی» ۲۰:۱۳۱۷). از این تعریف چنین استنباط می‌شود که گوینده برای تأثیرگذاری بیشتر کلامش هم باید به جایگاه و موقعیت کلام و هم به احوال مخاطب آگاه باشد. در علم معانی از این موضوع بحث می‌شود که کلام بلاغی افزون بر معنای ظاهری» بر غرض يا اغراضی ثانوی نیز دلالت دارد. کلامی که محل توجه و معتنی به اهل بلاغت باشد. همواره دو معنی در بر دارد؛ یکی معنی لغوی یا عرفی که کلام از حیث لفظ و ترکیب به‌حسب وضع بر آن دلالت دارد. این معنی را معنی اصلی یا معنی اول کلام گویند؛ دیگر معنایی که متکلم در نظر گرفته و کلام را به‌خاطر افاده آن معنی بر لطافت و خصوصیاتی که امطابق با مقتضای حال باشد. مشتمل می‌گرداند جمله‌هایی که می‌توانند دربردارنده غرض و پیامی ثانوی باشند جمله‌هایی انشایی هستند. انشا در لغت به معتای اسالل ی بسن اصطلاح. گنای ات ۹ احتمال صدق و کتب نداشته باشد و به‌طور کلی بر دو نوع است: طلبی و غیرطلبی: انشای طلبی, گفتاری است که مطلوبی را استدعا کند که مضمون..آن هنوز در خارج حاصل نشده باشد (زاهدی, از انواع جمله‌های انشایی طلبی, جمله‌های استفهامی است. در تعریف استفهام, گفته شده است: «خواستن کاری یا چیزی که بر خواهنده از نظر تصوری يا تصدیقی» مجهول بوده باشد و برای کسب فهم یا خبر از کسی به‌کار می‌رود» (رضانژاد» ۳۲۷:۱۳۹۷). باید گفت هدف از پرسش, کسب آگاهی و خبر از امری است که پرسنده از آن اظهار بی- اطلامی می‌کند. از این زی, شخصر لپرسیخیگسر ههد لنتظار بالق از سوی پرسشن شنونده باقی می‌ماند؛ اما ویژگی مهم پرسش بلاغی آن"است که قصد پرسنده از طرح آن» کسب خبر نیست. بنابراین» انتظار پاسخی نیز در کار نیست؛ زیرا پاسخ پرسش برای هر دو طرف بدیهی و آشکار است. اصولا هدف از طرح استفهام بلاغی» تأذیرگذاری بیشتر و صریح‌تر در مخاطب است. از آنجا که قصد از پرسش بلاغی کسب خبر و اطلاع از امر مجهول نیست. باید اغراض 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1 جستارهای زبانی دوره ۰۱۰ شماره ۶ (پیاپی ۰)۵7 مهر ‏ وآبان 0۱۳۹۸ دیگری همراه داشته باشد. سخنور بر اساس تجربه و مهارتی که در شناخت کیفیت احوال مخاطب و مقتضای کلامش دارد» پرسشش را به‌گونه‌ای مطرح می‌کند تا به‌طور غیرمستقیم معانی و مضامین ضمنی دیگری نیز در پی داشته باشد. بر همین اساس» در کتب بلاغی» برای استفهام بلاغی» معانی و اغراض متعددی برشمرده‌اند. در تعداد این اغراض ثانویه» در بین علمای بلاغت اشتراک نظر دیده نمی‌شنود. تا جایی که سیوطی (۲۵۲:۱۳۸۹) ادیب اق مقسن مصری صاحب کتاب الاتقان فی علوم قرآن؛ تا ۳۲ مورد معنای مجازی برای استفهام بر- شمرده -است. گویا نخستین‌بار عبدالله زمخشری,» انواع معانی مجازی جمله‌های استفهامی را با شرح و تفصیل بیان کرده است ( ضیف. ۲۶۳:۱۳۹۰). هرچند استفهام بلاغی به‌ظاهر طلب پاسخ می‌کند؛ اما همه ارزش بلاغی و پیام کلام در مفهوم ضمنی آن نهفته است. مولف جواهرالبلاغه. درباره ارزش کاربرد استفهام در معانی مجازی معتقد است: بدان که هر یک از امر نهی و استفهام در هدف‌های دیگری نیز به‌کار می‌رود. در شناخت آن هدف‌ها باید به ذوق ادبی رجوع کرد. استعمال استفهام, امر و نهی در غیرمعنی وضعی‌شان, تنها برای پدید آوردن شگفتی و زیبندگی ادبی است. با این زیبایی, استعمال برتری می‌یابد و سیروس شمیسا (۱۲۱:۱۳۷۹) طرح جمله‌های پرسشی را ویژگی آثار ادبي خلاق دانسته. معتقد است «جملات پرسشی توجه خواننده را به ماهیت موضوع جلب می‌کند و او را از سوی گوینده به تفکر و تعمق دعوت می‌نماید». مسئله بنیادی در این تحقیق آن است که مخنخص کند سعدتی در آراقه مضام مورد: تفش چه اننازه‌:ان جمله‌های استفهامی بهره پرذهای از آیخ طریق: سغی در آلقای چه مقاهیم ل مضامیتی را داش استه پژوهش بر لنخ فرض استوار است که با توجه یه اتسلط سعدی بر معیارهای ابلاغت ازبان, از ظرفیت‌های ثانوی جمله‌های استفهامی در انتقال مضامین مورد نظرش بهره‌های زیادی برده است. از این رو بوستان سعدی که یکی از مهم‌ترین آثار ادب تعلیمی در زبان فارسی محسوب می- شودبرای نخستین‌بار در این پژوهش از منظر کاربرد جمله‌های استفهامی در انواع معانی 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1: سار موی و ارات بلاغت استفهام در بوستان... 7 برای نخستین‌بار» جاراله زمخشری متذکر شد که می‌توان برای برخی از جمله‌های استفهامی, مقاصد ضمنی و ثانوی در نظر گرفت. وی در تبیین این نظریه» برای برخی از جمله‌های استفهامی قرآن کریم» معانی ثانویه‌ای همچون توبیخ» تعجب؛ ملامت و انکار در نظر گرفت (ضیف ۳۶۳:۱۳۹۰). پس از وی در دیگر کتب بلاغی سنتی» سعی شد تا بر تعداد معانی ثانوی جمللاهای استفهامی افژونه: شود تا جایی که جلال‌الدین, سیوطی. (۲۵۹:۱۲۸۹۰) در اکتا الاتقان فی علوم‌القرآن, برای این‌گونه جمله‌ها تا ۳۲ مورد معني ثانوی در نظر گرفت. در سال‌های اخیر نیز پژوهش‌هایی در این زمینه انجام گرفته است. ازجمله؛ پایان‌نامه‌ای به‌دست روح‌انگیز فاضلی با عنوان «بررسی علم معانی در یوستان و گلستان سعدی» در سال ٩۸ در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه نگاشته شده است. در این پایان‌نامه که به بررسی برخی مباحث معانی در بوستان و گلستان سعدی پرداخته. به‌طور نمونه مواردی از اغراض ثانوی استفهام نیز در این دو اثر ذکر شده است. همچنین مقاله «معانی غیرمستقیم جملات پرسشی از دیدگاه کاربردشناسی زبان و بلاغت عربی» که از سوی محمدرضا این الرسول و همکاران در مجله جستارهای زبانی در سال ۱۳۹۱ به‌چاپ رسیده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد. با وجود تأثیرپذیری زبان‌شناسان معاصر از بلاغت‌پژوهان قدیم. پاره‌ای تفاوت‌ها در حوزه کار این دق گروه برقرار است. افزون بر این‌ها در سال ۱۳۹۵ مقاله‌ای با عنوان «پرسش و اغراض ثانويه آن در غزلیات سعدی» از سوی رحیم افضلی‌راد و عباس- بساقیار فس مجلهاژباق ,ی ادیعات:فایسی دانشگاه گوایزمی:باچاپ وسیده:انست: موّلفاج به؛ایخ نتیجه رسیده‌اند که سعدی در غزل‌هایش به 20 غرض ثانوی توجه داشته و اظهار معانی متعدد به‌طور توامان نیز در یک پرسش صورت گرفته است. در بوستان سعدی در مجموع» ۲۷۹ مورد استفهام بلاغی به‌کار رفته است. از این تعداد در ٩ مورد شاعر برای طرح پرسش» یکی از انواع ادات پرسش را به‌کار برده که از نظر تنوع ۹ مورد را شامل می‌شود. از این ۱۹ مورد تنها یک‌بار واژه عربی« کیف» به‌عنوان ادات 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1: جستارهای زبانی دوره ۰۱۰ شماره ۶ (پیاپی ۰)۵7 مهر ‏ وآبان 0۱۳۹۸ پرسش به‌کار رفته است. در این میان واژه «چه» ۱۲۹ کاربرد داشته است که نزدیک به ۶۷ درصد کل واژه‌های پرسشی بوستان را تشکیل می‌دهد. واژه «چه» از نظر مفهومی» برای پرسش از مفاهیم و عناصر زیادی به‌کار می‌رود. از همین رو این واژه از منظر بلاغی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا هنگام خواندن استفهامی که این واژه در آن به‌کار رفته است» حوزه معنایی زیادی در ذهن مخاطب تداعی می‌شود. خلاف برخی دیگر از واژه‌ها همچون «که» یا «کجا» و یا «کی» که برای پرسش از مفاهیم خاصی می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. غلامحسین رضانژاد (۳۳۲:۱۳۹۷) برای واژه «چه» هفده مفهوم متفاوت ذکر کرده است و یادآور می شود که افزون بر این ۱۷ مورد. این واژه در معانی دیگری نیز در ادبیات فارسی به‌کار رفته است. از سوی دیگر شاعر در ۱۱۱ مورد از عبارات استفهامی» از ادات پرسش استفاده نکرده است. جمله‌هایی که دارای کلمات پرسشی نیستند» نیاز به توضیح از سوی شخص طرف پرسش ندارند؛ زیرا «با بودن کلمات پرسشی در بند» جواب هميشه از نوع توضیحی است؛ ولی جواب به پرسش‌هایی که دارای کلمات پرسشی نیستند» از نوع آره/ نه می‌باشد». پرکاربردترین غرض سعدی از طرح پرسش در بوستان» سرزنش و توبیخ است. به‌گونه‌ای که از مجموع ۳۷۹ مورد استفهام» در ٩1 مورد بنیان پرسش بر توبیخ و سرزنش بنا نهاده 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1: سار موی و ارات بلاغت استفهام در بوستان... 7 شده است. سعدی از این طریق از اقشار مختلفی از اجتماع روزگار خودش - به‌ویژه کارگزاران دولتی» ثروتمندان و صوفیان ظاهری - عتاب و پرسش کرده است. این نکته می- تواند از نظر جامعه‌شناسی دیدگاه سعدی, نسبت به طبقات اجتماعی روزگار خودش اهمیت داشته باشد. عبدالحسین زرین‌کوب (۷۵:۱۳۸۳)» درباره این وجه از زبان سعدی در سرودن بوستان معتقد است: «شاعر به‌زبان اندرز و گاه به‌زبان تحذیر و ملامت حرف می‌زند و آنچه توانگر خود آن لقمه چون می‌خورد؟ چو بیند که درویش خون می‌خورد در نکوهش داروغه مردم‌آزاری که در چاه افتاده است می‌گوید: تو هرگز رسیدی به فریاد کس ه می‌خواهی امروز فریساد رس در نکوهش یکی از زاهدان ظاهری که با دیدن جوان صاحب‌جمالی احوال ظاهریش منقلب چرا طفل یک‌روزه هوشش انبرد؟ که دوگ سس قاچ بالع چه خرد بیط ای کنه عسری لگ او مکرامفته ون که بس باد رقت؟ دومین مضمون پرکاربرد ثانوی» انکار است. این مضمون ۶۸ مورد از کل پرسش‌ها را شامل می‌شود. بررسی مورد به مورد این پرسش‌ها نشان می‌دهد که تقریبا در همه این موارد؛ غرض ثانوی شاعر, طرح مضمونی اخلاقی اشت. در توجیه اينشیوه پرسش از سوی شاعر باید گفت, اصولا سخنور شیرازی در بوستانش لحنی تعلیمی و اخلاق‌مدار دارد و سعی می- کند تا به شیوه‌های مختلف مضامین اخلاقی را به خواننده‌اش القا کند. به این مطلب خودش 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 1 جستارهای زبانی دوره ۰۱۰ شماره ۶ (پیاپی ۰)۵7 مهر ‏ وآبان 0۱۳۹۸ گرت عقل و ری است و تدبیر و هوش به عزت کنی پند سعدی به گوش که اغلب در این شیوه دارد مقال نه در چشم و زلف و بناگوش و خال از این رو شاعر برای قطعیت بیشتر کلام و تأکید بر آموزه‌های اخلاقی خود. نیاز به لحنی قاطعانه دارد تا حکم نهایی و قطعی را صادر کند. انکار کردن؛ یکی از شگردهایی است که شاعر به تأکید نظرش را درباره موضوع خاصی بیان می‌کند. ازجمله در بیتی که آورده می‌شود. قاطعانه نظر می‌دهد که اگر انسان به‌جز خوردن و خوابیدن کاری نکند هیچ تفاوتی چو انسان نداند به جز خورد و خواب کدامش فضیلت بود بر دواب؟ در استفهامی که غرض ثانوی.آن انکار است. فعلعبارت از نظر معنی مثبت است تا مخاطب برداشتی منفی از آن داشته باشد. این نوع پرسش.هنری» همان است که در علم حمّب را آگز تیشه: ابر لا زنل درخت برومند را کی زننشد؟ ممکن است حطّب (گیاه خشک) را از ريشه قطع کنند؛ اما هرگز درخت میوه‌دار را از ریشه زاین اظنان را کیگا نرق ریسا مقس ب هکس زیر ال «گاهی انکار برای سرزنش شنونده از کاری است که رخ دادنش شایسته نیست» (طبیبیان, چو سلطان عنایت کند با بدان کجای‌هاند آسایش بخردان ؟ شایسته نیست که سلطان با انسان‌های ناشایست و بدکردار خوش‌رفتاری کند؛ زیرا چنین رفتاری» آسایش خردمندان را از میان می‌برد. در نکوهش افرادی که به‌جای یاری خواستن از آفریدگار, سراغ مخلوق خدا می‌روند و خود را در رنج و زحمت می‌اندازند» می‌گوید: 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 نهی و بازداشت از انجام دادن کار یکی از شیوه‌های تعلیم آموزه‌های اخلاقی است که اگر در ۲۶ مورد از کل استفهامات بوستان. مفهوم ضمنی پرسش» هشدار دادن به مخاطب است. در ۱۶ مورد از این تعداد ادات پرسش ذکر نشده است. در بیشتر این موارد هم هشدار شاعر, درباره رعایت حال و توجه به درماندگان و محرومان است. 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 دور ۰۱۰ شماره 4 (پیاپی 0۲)» مهر ‏ وآبان 7 در بیت زیر هم برای رعایت آداب و شرایط جنگ هشداری نظامی به پادشاه می‌دهد. در برخی از جمله‌های استفهامی. غرض ضمنی استفهام آن است. که گوینده به‌طور غیر- مستقیم؛ انجام یکی از رفتارهای پسنديده اخلاقی رااازمخاطب طلب می‌کند. 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 «گاه سخنور می‌پرسد؛ زیرا شگفت‌زده است و می‌خواهد شگفتی خویش را بدین گونه باز نماید» (کزازی» ۲۰۷:۱۳۸۰). بیت زیر از زبان شخصی است که ابلیس را به‌خواب می‌بیند و غرض گوینده از تنبیه؛ آگاه کردن و جلب توجه مخاطب نسبت به موضوعی است که به نظر 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1 جستارهای زبانی دوره ۰۱۰ شماره ۶ (پیاپی ۰)۵7 مهر ‏ وآبان 0۱۳۹۸ بیشتر پرسش‌هایی که سعدی به‌قصد بزرگ داشتن مطرح کرده» در ذکر یکی از اوصاف نگ نگنجد گرّم‌های حق در قیساس چه خدمت گزارد زبان سپاس؟ عطایی است هر موی او بر تنم چگونه به هر موی شکری کنم؟ چه نعت پسندیده گویم تو را؟ علیک الس لام ای نبی الوری در یکی‌از حکایت‌های بوستان, قزل ارسلان * در وصف قلعه بلندش از یکی از اطرافیانش قزل گفت چندین که گردیده‌ای چنین جای محکم دگر دیده‌ای؟ از نظر تفتازانی در استفهام تقریری «متکلم می‌خواهد مخاطب به آنچه می‌داند اقرار کند و ناگزیر به آن اقرار پناه بیاورد» (به نقل از عرفان» ۳۰۹:۱۳۹۵). در ۲۱ مورد از پرسش‌های بوستان» غرض ثانوی اقرار گرفتن از مخاطب در تأیید مضمون مورد نظر شاعر است. نکته مهم از منظر,بلاغی و سبک‌شناسی آن است که در همه این ۲۱ مورد شاعر ادات پرسش را ذکر نکرده است. استفهامی که بدون ادات پرسش باشد. هميشه دارای آهنگ خیزابی و برانگیزاننده است (باطنی» ۸۶:۱۳۸۳). می‌توان گفت این آهنگ در تصدیق و تأیید ممضمون مطرح‌شده در شعر تأثیرگذار است. (خان آرزی ۱3۳:۱۳۸۱) منتقد نامدار سبک هندی,» درباره حذف ادات پرسش معتقد است «گاهی کلم استفهام را حذف کنند از جهت اختصار؛ چراکه چون قرینه دلالت داشته باشد» احتیاج ذکر آن نبود». 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 در این نوع استفهام» گوینده به‌طور غیرمستقیم مخاطب را به انجام دادن کاری ترغیب و قصد سخنور از طرح استفهام, گاه آن است که میان دو مفهومی که از نظر او نزدیکی و 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1: جستارهای زبانی دوره ۰۱۰ شماره ۶ (پیاپی ۰)۵7 مهر ‏ وآبان 0۱۳۹۸ در باب اول بوستان, حکایت می‌کند که وقتی پادشاهی جفاپيشه» برای درمان بیماری‌اش, از یکی از درویشان مستجاب‌الدعوه طلب دعا می‌کند. درویش پاسخ می‌گوید: دعهای منت کی شود سودمند؟ اسیران محتاج در چاه و بنشد ت تاکرب رظ ق بغقایشی کلجا بیش ی اق دون تآسایقشی؟ «یعنی به‌وسيله آوردن استفهام» مخاطب را تحقیر نماییم» (شیرازی» ۹۷:۱۳۹۸). سعدی در باب دوم بوستان که اختصاص به احسان دارد». ضمن حکایتی می‌گوید که نیکی و احسان در سگ آخر که باشد که خوانش نهند؟ بفرمسای تا استخوانش دهند چو از راستی بگذزی خم بود چه آمرد یآبود ک ز زنی کم بود؟ سیروس شمیسا یکی از اغراض ثانوی پرسش را تأکید.ی تقریر خبر و جلب توجه دانسته و معتقد است: «در این صورت بعد از جمله پرسشی» جمله خبری می‌آید». (شمیسا,۱۱۷:۱۳۷۹) سخنور شیرازی در حکایت «پروانه و صدق محبت او به شمع» از زبان پروانه ملامت- مرا بر تلف حرص دانی چراست؟ چو او هست اگر من نباشم رواست ندانی که بابای کوهی چه گفت به مردی که ناموس را شب نخفت؟ برو جان بابا در اخلاص پیچ که نتوانی از خلق رستن به هیچ در واقع؛ می‌توان گفت, در این گونه پرسش‌ها ساختار عبارت به‌گونه‌ای است که شاعر با 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 طرح پرسش» زمینه را برای ارائه قضمون مورد نظر خود آماده می‌کند. ذهن: خواننده: آماده دریافت پاسخی می‌شود که در عبارت بعد می‌آید. پاسخی که گاه می‌تواند سبب غافلگیری خواننده شود؛ چون ممکن است پاسخ شاعر با آنچه خواننده انتظارش را داشته است؛ متقاوت باشد. ندانی‌که سعدی مراد از چه یافت؟ نه هامون نوّشت و نه دریا شکافت بت خردی بخ وود ان بت رگن اقا خدا دادش اندر بزرگی صفا سعدی در باب نخست بوستان حکایت می‌کند» وزیری نیکوکردار بر جای وزیری بدکردار می‌نشیند. وقتی که وزیر عزل‌شده علیه وزیر جدید دسیسه و نیرنگ می‌کند» وی در مقام چو حرفم برأمد درست از قلسم مرا از همه حرف‌گیران چه غم؟ گر از نیستی دیگری شد هلاک تو را هست بط را ز توفان چه باک؟ دل زنده فقرگز نگ رللا‌سلاک تن زنده‌دان‌گن بمیرد چه باک؟ یکی طفل دندان برآورده بود پدر سر به فکرت برآورده بود که من نان و برگ از کجا آرمش؟ مسروّت نباشد که یگ ذارمش ز رّه باز پس مانده‌ای می‌گریست که‌مسکین‌ت راز من د راين دشت کیست؟ به غفلت بدادی زدستآب پاک چه چاره کنون جز تیمم به خاک؟ 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1 جستارهای زبانی دوره ۰۱۰ شماره ۶ (پیاپی ۰)۵7 مهر ‏ وآبان 0۱۳۹۸ «گاهی منظور از استفهام» ترسانیدن مخاطب است» (شیرازی» ۹۷:۱۳۹۸). هدف از تهویل مخاطب هشداری جدی برای آگاه کردن او نسبت به امری مهم است. که در تخت ملکش نیامد زوال؟ نماند بجز ملک ایزدتعال عدی زا به کوچگ تباید شمرد که کر کلام یراق ستنگ قرب نبین ی که چون با هم‌آیند مور ز شیران جنگی برآرند شور؟ نس هآخر در امکان تقگلایو مات که فردا چو امن باشی افتاده مست؟ در مجموع در چهار بیتی که آورده می‌شود. مفهوم امیدواری در پرسش‌های بوستان مطرح شده است. جالب اینکه» در هر چهار مورد هم» امیدواری نسبت به لطف و توجه پروردگار نرفتم به محرومی از هیچ کوی چسرا از در حق شوم زرد روی چرا باید از ضعف حالم گریست؟ اگر من ضعفم پناهم قویست 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1: سار موی و ارات بلاغت استفهام در بوستان... 7 یکی دیگر از معانی ضمنی استفهام» تذکر و یادآوری مطلبی در ذهن مخاطب است. سیوطی (۲۹۶:۱۳۸۹) معتقد است که در این معنای ثانوی استفهام» نوعی اختصار و ایجاز هم وجود دارد. در بوستان, در دو مورد غرض از استفهام, یادآوری مضمونی آیینی است که در نسه امیس در حق ما طعنشه زد کز اینان نیاید بج ز کار بد به اد بیاور که ابلیس درباره نوع بشر به‌طعنه گفت که از اینان به‌جز شر و بدی بر نیاید. نه یوسف که چندان بلا دید و بند چو حکمش روان گشت و قدرش بلند گنه عف و کر دآل یعقوب را؟ که معنی بود صورت خوب را در شرح حال مشت‌زنی تنگدست که از بخت پدش شکوه می‌کرد» می‌گوید: گه از کا رآشفته بگریستی که کس دید از اين تلخ‌تر زیستی؟ در بیت زیر هم پهلوانی دیگر از بخت و اقبال بدش شکوه می‌کند. چه یاری کند مغفر و جوشتم؟ چو باری نکرد اختر روشنم سعدی در یک مورد در باب «مناجات»/ در شرح حال خودش این استفهام را مطرح کرده چه عذ رآرم از نشگر تر دامنی؟ مگر عجز پی شآورم کای غنسی 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1 جستارهای زبانی دوره ۰۱۰ شماره ۶ (پیاپی ۰)۵7 مهر ‏ وآبان 0۱۳۹۸ از زبان درویش پیری که با اندوه و افسوس در قامت جوانان برومند می‌نگرد. در ابنشان به‌حسرت چرا ننگرم که عسر تلف کرده یا دآورم که فردا پشیمان برآرد خروش که آوخ چرا حق نکرده به گوش تنها دو مورد در بوستان, استفهامی که پیام بلاغی آن امر بر انجام کاری باشد به‌کار رفته به شب سنگ بالایی ای خانه‌سوز چرا سنگ زیرین نباشی به‌روز؟ ! چو خواهی که گویی نفس بر نفس نخواهی شنیدن مگر گفت کس سعدی در پایان یکی از حکایت‌های بوستان, در ذکر بخشندگی و عدالت‌گستری ممدوح, یعنی تو را قدر اگر کس نداند چه غم؟ شب قدر را می ندانشد هسم ممدوح آن اندازه مرتبت دارد که اگر هم قدر او را ندانند از منزلت او کم نمی‌شود. این غرض ثانوی استفهام که دوبار در بوستان به‌کار رفته در هیچ یک از کتب بلاغی عربی و چو راضی شد از شده یزدان پاک گر اين‌ها نگردند راضی چه باک؟ 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1: سار موی و ارات بلاغت استفهام در بوستان... 7 این مورد از اغراض ثانوی استفهام نیز در کتب بلاغی مطرح نشده است. ره عقل جز پیچ در پسیچ نیست بر عارفان جز خدا هیچ نیست توان گفتن این با حقایق‌شناس ولی خرده گیرند اهل قیاس که پ سآسمان و زمین چیستند؟ پنس یآدم و دام و دد کیسبتند؟ در یک مورد از استفهامات بوستان, قصد شاعر فخر ورزیدن به شعرش است. در این یک مورد که مضمون آن توصیه به خوشرویی و خوش‌خلقی است به‌ناگاه در بیت آخر می‌گوید: گرفتم که سنیم ی زری کت جولاهد وماروشروشت آتیز نیست؟ در جایی دیگر نیز سغذی حکایت می‌کند که در خردسالی ان یکی از عابدان» طريقه وضو گرفتن را پرسیدم. آن عابد هم در پاسخ سعدی می‌گوید: کس از من نداند در این شنیوه به نستن ی کهه‌افاتشیوت شد پیر ده؟ یکی قطره باران ز ابری چکید خجل شد چو پهنای دریا بدید که جای ی که دریاست من کیستم؟ گر او هست حقّا که امن نیستم جنید بغدادی" با دیدن سگی که مجروح :در گوشه‌ای افتاده و از شکار باز مانده است با شنیدم که می‌گفت و خوش می‌گریست که داند که بهتر ز ما هر دو‌کیست؟ 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1: جستارهای زبانی دوره ۰۱۰ شماره ۶ (پیاپی ۰)۵7 مهر ‏ وآبان 0۱۳۹۸ بیت زیر از زبان زنی است که از او خواسته شده بود» در قبال گرفتن مهریه‌اش که به مبلغ به ناخن پری چهره می‌کند پوست که هرگز بدین کی شکییم ز دوست؟ یکی تشنه می گفت و جان می‌سپرد هنک نیکبخت ی کسه د رآب مرد بدو گفت نابالغی کای عجب چو مردی چه سیراب و چه خشکلب؟ بگفتا ن هه آخر دهان ت رکنم که تا جان شیرینش در سر کتم؟ «یعنی حکم به تساوی دو نسبت» (رجایی» ۱۵۶:۱۳۷۹). در دو مورد است که می‌توان گفت استفهام بین دو ن نسبت. به تساوی حکم داده است. یکی تشنه می‌گفت و جان می‌سپرد سک نیکبخت ی که د رآب مرد بدو گفت نابالغی کای عجب چو مردی چه"سیراب و چه خشکلب؟ «چون از جهان در گذشتی چه فرق است که سیراب يا تشنه باشی» (سعدی»۳۹۹:۱۳۸۱) گس رآ درگنت ی ال اه وتو رات پ سآنگه چه فرق از صنم تا صمد؟ در یک مورد» درباره تیراندازی که با وجود سرپنجگی و مهارت در تیراندازی» به دست شب از غیرت و شرمساری نخفت سحرگه پرستاری از خیمه گفشت تو کآأهن به ناوک بدوزی و تیر نمد پوش را چون فتادی اسیر؟ 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 پرستار از روی تمسخر و ریشخند به جوان اردبیلی می‌گوید؛ تو که آهن را با تیر می- در یک مورد هم منظور از استفهام؛ وانمود کردن به بی‌خبری و نادانی است که بیشتر برای اغراق در توصیف موضوعی به‌کار می‌رود. در حکایتی که سعدی روندگان و سالکان را به صبر و ثبات قدم توصیه می‌کند. می‌گوید. درویشی مقابل در مسجدی با صدای بلند چیزی یکی گفتش این خانه خلق نیست که چیزی دهندت به شوخی مایست بدو گفت کاین خانه کیست پس؟ که بخشایشش نیست بر حال کس فرو کوفت پیری پسر را به چوب بگفست ای پدر بی‌گناهم موب توان بر تو از جور مردم گریست ولی چون تو جور م کنی چاره چیست؟ نماند از جوانان کسی دستگیر که بستاندم داد از این مرد پیس؟ قمان‌گوته که در مقدمه دک ردان ما علم معانی,گاهیهلاعی کلامی است که ذفخ مخاطب را از مفهوم ظاهری عبارت, به مفهوم و مضمون دیگری منتقل کند. برخی از جمله- های انشایی این قابلیت را دارند که خواننده می‌تواند گاه به‌طور توأم چند مضمون و مفهوم از آن‌ها را دریافت کند.جلال‌الدین همایی درباره قابلیت برداشت چندمضمون ازجمله‌های انشایی معتقد است«معانی مختلفی که برای هریک از اقسام انشا گفته‌اند. ممکن است بعضی را داخل 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 بعضی دیگر شمرد و این امر تا حدی مربوط به ذوق و سلیقه است» (همایی۱۱۰:۱۳۷۶۰). هر قدر مضامینی که به‌طور غیرمستقیم و ضمنی در یک عبارت مطرح می‌شود. بیشتر بر ابهام و غنای مضامین و همچنین» تعلیق و فعالیت ذهن خواننده افزوده می‌شود. اصولا «متن ادبی چندمعنا متشابه؛ تأویل‌پذیر و چندوجهی است. ابهام گوهر ذاتی آن به‌شمار می رود» (فتوحی ۰ از منظر بلاغی چنین عباراتی دارای ارزش بیشتری هستند. در تعداد زیادی از ابیات بوستان پرسش‌هایی مطرح شده است که خواننده می‌تواند بیش از یک موضوع از آن‌ها استنباط کند. ازجمله در بیتی که آورده می‌شود» چهار مفهوم «سرزنش» نهی» پند و ارشاد و بود خار و کل با هم ای هوشمند چه در بند خاری تو؟ گل دسته بند ز غیبت چه می‌خواهد آن ساده‌مرد؟ که دیوان سیه کرد و چیزی نخورد تو بر روی دریا قدم چون زنی؟ چو مردان که بر خشکتر دامنی نه شرط است وقتی که روزی خوری که نام خداوند روزی بری؟ همه هرچه کردم تو برهم زدی چه قوّت کند با خدایی خودی؟ بیم و هشدار» عجز و ناتوانی و پند و ارشاد: کنونت که دست است خاری بکن دگر کی برآری تو دست از کفن؟ از دیگر مواردی که نشان‌دهنده تسلط سعدی بر نحو و هنر او در بلاغت کلام است. آن 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 است که در خلال یک بیت؛ دی نضفون استفهامی را در دق مصراع نطرح می‌کند. ازجمله آن- مضمون کنایی استفهام در مصراع نخست نهی و بازداشت است؛ یعنی شخص ثروتمند نباید بداخلاق و نامهربان باشد؛ اما در مصراع دوم خواست سعدی از استفهام هشدار است؛ یعنی آیا شخص ثروتمند نمی ترسد از اینکه مبادا خودش روزی محتاج کمک دیگران شود. نه گیتی پس از جنی شآرام یافت؟ نه سعدی سفر کرد تا کام یافت؟ مصراع اول «شاید اشاره است به وتغ" آشفته"فاش بر اثر حمله سلطان غیاه‌الدین پیرشاه به شیراز و شکست اتابک سعد زنگی که مقارن خروج سعدی از فارس بود» (سعدی, ۳۷۱:۱۳۸۶). در این صورت مقضود شاعر تأکید و اقرازبه این است که گیتی (شیراز) پس از حمله مغول‌ها دو‌باره آرام شد و در مصراع دوم شاعر کام‌یابی سعدی را در سفر کردن دیده است. درواقع» غرض از استفهام» تشویق و ترغیب مخاطب به سفر کردن است. نه مسواک در روزه گفتی خطاست؟ بنس یآدم مرده خوردن رواست؟ سعدی در مصراع اول از مخاطبش اقرار می‌گیرد تا در مصراع دوم او را به‌خاطر انجام دادن یکی از کارهای ناپسند اخلاقی یعنی غیبت کردن, سرزنش کند. یک نکته که در بررسی و تحلیل بلاغی استفهام در بوستان سعدی باید در نظر داشت. آن است که گاه مفهوم ضمنی استفهام» از ساختار نحوی خود استفهام دریافت نمی‌شود. به بیان دیگر برای درک پیام بلاغی استفهام باید بیت قبل يا بعد از استفهام را نیز در نظر گرفت. ازجمله جایی که در باب چهارم در توصیه به تواضع کردن می‌گوید: تواضع کن ای دوست با خصم تند که نرمی کند تیغ برنده کند نبینی که در معرض تیع و تیس بپوشند خفتان صد تو حریر 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 دور ۰۱۰ شماره 4 (پیاپی 0۲)» مهر ‏ وآبان 7 استفهام در بیت دوم به‌کار رفته است که می‌پرسد. آیا نمی‌بینی که جنگاوران در روز نبرد برای پیش‌گیری از تأثیر ضربه تیر و شمشیر پوششی از حریر (ابریشم) لایه در لایه می‌پوشند؛ اما مقصود شاعر از طرح این پرسش» در بیت نخست مطرح شده است که می‌گوید. نرمی و مهربانی شمشیر برنده را کند و بی‌تأثیر می‌کند. در واقع» مفهوم بلاغی این استفهام تشویق و ترغیب به مهربانی است که در بیت قبل از استفهام مطرح شده است. در شیوه کاربرد استفهام بلاغی» ذکر یک نکته از لحاظ سبک‌شناسی زبان سعدی,» مهم است. وی در موارد زیادی در طرح پرسش‌های بلاغی* بیت را با واژه «نه» آغاز می‌کند. قضند. شاعر از این شیزه بیان #طلب ,کلف توجه آخواننده "ولا تأکید ابر مضتمقن ارائه‌شده 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 غرض ضمنی استفهام بسامد . | کاربرد متحصر کاربرد توأم | درصد 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  رای رش دوره ۰۱۰ شماره ۶ (پیاپی ۰)۵7 مهر ‏ وآبان 0۱۳۹۸ غرض ضمنی استفهام بسامد ‏ | کاربرد متحصر کاربرد توا | درصد در مجموع» در بوستان سعدی ۲۷۹ مورد استفهام بلاغی به‌کار رفته است. در اين پرسش‌ها ۳۲ موضوع و مضمون مختلف مطرح شده است. آنچه از نظر سبکی و شناخت انديشه و تفکر شاعر اهمیت دارد آن است که در ۲۶۱ مورد از مجموع این پرسش‌ها به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم» مضمونی اخلاقی ارائه شده است. «سعدی در ابواب دهگانه بوستان خواسته است سیمای یک انسان میته‌اسطانی وااترسگمکنی اسان‌ها را به‌سوی صلاح؛ی سداد رهبری کند و به شایست‌ها فراخو‌اند و از ناشایست‌ها به‌دور دارد که باید گفت. در این زمینه سعدی شعر اخلاقی را بهاکمال رسانده است» (علوی مقدم» 1۷:۱۳۷۷). در کل بوستان۰۵: مورد پرسش به‌کار رفته که از مجموع این تعداد تنها ۲3 مورد از پرشش‌ها غیربلاغی است. می‌توان کفیق که: فقط همین #۲( مورد است که قضند از پزسنش تنها کسب خبر و اطلاع است. نکته مهم اينکه همه این موارد بدن استثنا, ضمن بیان حکایت‌ها و در خلال گفت‌وگوی دو شخصیت داستانی مطرح شده است. سعدی برای پیشبرد خط کلی داستان‌هایش چاره‌ای جز طرح این پرسش‌ها از سوی یکی از شخصیت های داستان نداشته است. از این جمله است بیتی که آورده می‌شود» شخصی زندانی از عارفی که بی‌گناه به نپندارمت مال مردم خوری چه پیش آمدت تا به زندان دری؟ یکی از شیوه‌های بیان مطلب در زبان ادب» استفاده از استفهام بلاغی است. در این نوع 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 استفهام. غرض اصلی سخنور مفهومی غیر از پرسش و کسب خبر است. این شیوه ارائه مضمون افزون بر بلاغت بیشتر کلام سبب انتقال تأثیرگذارتر معنی نیز می‌شود. بوستان تدایع یی الق آقان مهم تظیی آدپ آقازسی اس هه شام آنبرای اواقه مضانین موزد نظرش بهره‌های زیادی از استفهام بلاغی برده است. در این کتاب که شامل ۶۰۱۱ بیت می‌شود» ۶۰۵ مورد استفهام به‌کار رفته است. ۳۷۹ مورد از این تعداد را می‌توان از نوع استفهام بلاغی محسوب کرد. این تعداد که نزدیک به ۹۶ درصد کل جمله‌های استفهامی کتاب را شامل می‌شود. بیانگر ارزش‌های بلاغی بوستان است. در اين ۳۷۹ مورد.» سعدی ۳۳ مورد از اغراض ثانوی را مطرح کرده است. در این میان: پرکاربردترین اغراض؛ یعنی سرزنش: مدای یآقهی یباداش اس گامخاسب طریج واقليم آمی همان اخلاقی همست نقنیی‌های که می‌توان آن را ویژگی سبکی شاعر در ارائه پرسش‌های بلاغی دانست» آن است که در موارد زیادی بیت را با واه «نه» آغاز می‌کند. این شیوه سبب تأکید و برجستگی مضمون مورد نظر سخنور می‌شود. از نکاتی که نشان‌دهنده تسلط و مهارت شاعر بر بلاغت کلام است آن است که گاه در یک بیت دی استفهام بلاغی را با دو مضمون متفاوت مطرح می‌کند. افزون بر این در موارد زیادی هم می‌توان پرسش‌هایی را سراغ گرفت که قابلیت دریافت چند مفهوم مختلف را دارند. این شیوه‌های کاربردی» سبب غنای مضامین و افزایش ارزش‌های بوستان سعدی ۱ از این پس در تمامی ارجاعات بوستان سعدی (۱۳۸۶) برای جلوگیری از تکرار تنها به ذکر ۳ این مفهوم از استفهام در کتب بلاغت سنتی ذکر نشده است (رک: سیوطی» ۲۵۹:۱۳۸۹). ه. قزل ارسلان از اتابکان آذربایجان بوّدّه,است آ[رک: سعدی, ۲۲8:۱۳۸۶). اسفگ بالا استفاره او ری منتگرزیرین اسگماوه از هس ااق 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1 جستارهای زبانی دوره ۰۱۰ شماره ۶ (پیاپی ۰)۵7 مهر ‏ وآبان 0۱۳۹۸ ۱ مفاخره از انواع فرعی ادب حماسی محسوب می شود (رک: شمیسا ۲۳۹:۱۳۸۳). ۵ از این‌گونه کاربرد استفهام بلاغی» در متن مقاله هم موارد متعدد دیگری ذکر شده است. * آرزو, سراج‌الاین علی‌خان (۱۳۸۱) عطته کبری موهبت عظمی. مقدمه و تصحیح * ابن الرسول, محمدرضا و همکاران (۱۳۹۱). «معانی غیرمستقیم جمله‌های پرسشی از دیدگاه کاربردشناسی زبان و بلاغت عربی». جستارهای زبانی. د ۳۲ ش ۳۲. صص ۱ - * الهاشمی, احمد (۱۳۸۱) جواهراللاغه. ترجمه و شرح خسن /عرفان, چ ۳ قم: بلاغت. باطنی, محمدرضا (۱۳۸۳) توصیف ساختمان دستوری ژنان فارسی: تهران: امیرکبیر. سعدی» مصلح بن عبدال (۱۳۸۶). بوستان. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی. تهران: 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 شیرازی» احمد امین (۱۳۹۸).آبین بلاغت. ج ۲. قم: حوزه علمیه. ضیف شوقی (۱۳۹۰) تاریخ و تطور علوم بلاغت. ترجمه محمدرضا ترکی. چ ۲. تهران: طبیبیان؛ سیدحمید (۱۳۹۲) برابرهای علوم بلاغت در فارسی و عربی. تهران: امیرکبیر. عرفان, حسن (۱۳۹۵). کرانه‌ها شرح فارسی مختصرالمعانی. چ ۸ ج ۳. قم: هجرت. علوی‌مقدم. محمد (۱۳۷۷).«ذکر جمیل سعدی». مجموعه مقالات و اشعار به مناسبت بزرگداشت هشتصدمین سالگرد تولد سعدی. ج ۳ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد * کزازی, میر جلال‌الدین (۱۳۸۰) زیباشناسی سخن پارسی (معانی). تهران: مرکز. ماهیار» عباس و ر افضلی راد (۱۳۹۵). «پرسش ی اغراض ثانويه آن در غزلیات سعدی». زبان و ادبیات فارسی. س:۲۶. ش ۸۰. صنص ۳۵ -1۳. و توهم5 یز کعع مومسم 560 کاز وه همناعصو ۵ط ۲ .(2016) 34 ,هط نلمیک۸ م۸۵ ۵ ۵ .63 - 35 .م2 .80 م30 24 موم هن مه عجمسووسا عمط علهتقعط6 40 ععاعتاعه ۵۶ ۲۹11۵00 7000-6500 700-6 .(0998) 34 بسعففمطع30 ما۸ ۵ .0 38 ۳۵۵ ه2ک3۵ :بر ها قهد 1 ماههاه ۸1-3 700 .(2002) بش۸ مخصطاعم-۸۱ ۵ 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9  1 جستارهای زبانی دور ۰۱۰ شماره 5 (پیاپی ۵۲) مهر ‏ وآبان 7 ۳] ۳۰ط۴۵ منم تمعحط 1 موموا 2 ۵7 ما ما7 ام 5 (2004) بظ 34 مخصعاهظ :00 ۰ 8۳۵۵ 70000 1-آه محمتطاه 27 ا ۴ لماک ماع (2016) 3۰ معط [۳۵۲۹1۵ ۱۳۵] 110۵۰ نص2طع 1" .8رووع ‏ هه کع 171 .(1995) .37 مفو۵ص۲ 608 006۹100 که کعصنصدع/1 1۵1001 .(2012) :لها 328 باناه 2-۹۵۹ 105 361066 هه ععقعمما عزطوش۸ ۶ عبنامم 2 امعنامد2 عطا 1۳۵۵ : 160۵0" ,( و 00ع17) مرک و20 7 کعنع ۸۵ (2001) بل 34 منمقتقفگ 16۵0 1018086۰ ۳۵۹۵00 1۵ 3/6106 ۵7 کعام ۶۳ .(0988) متط6 مقهزممدمط۴ بقع خل۸ ممسصقطا2/0 وطظ موم ,(2002) بطدااداط۸ هداز طعاد2/0 بنفهدگ [۳۵۲۹۱۵۳ ۱۳] .ما۸ کمک معط سوطاطمط معط انلقطگ روط فعلزمهم۲ [۳6۲۹120 1۳] ۳۵0۳۹۰ تصععط 7 10۳۵0۰ بفصری وه 2004) سس 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9 [۳۵۲۹۱۵۳ ۱۳] مدنگ ازع م1م156 ص00 .2 ۷۵1 ۴/6106 .(1989) بش۸ نگ ما۸ 1۳] خنطامگا حن۸ تصسوط 1 .7۳60 ,(۳۵5)) ص022 116 3/000 0عووهگ 0 ۳۵۲۹۵0۱ 1۱ 10168 ۵/0۳۵ ۰۵۲ 20۳۵/۵/۹ .(2013) 3 یک مصقنطانطاه1 [۳۵۲۶۱۵۳ ۱۳] «دعازم/2 تصععطه] بل 1۳ امک 07 2/0 726 .(1938) .31 مفحقطعد 1 ۲703۳ :فمططاعه/3 .(مطاعملهط اد صا) 1721040 مک .(1967) نع هت) 72 بنفعطه2 [۳۵۳۹۱۵۳ ۱۳۵] بصمطگاوه5 تصوحطع 1 هوک دما :77000 .(2004) .۸ بطتطاقهفمد7 ب00ف 01 00.20۹ م50 0 ۵/۱1۵۲ 0۵ و10 7/0713 ,(2004) عطاگ بکچهد27 [۳۵۲۹۱۵0 ۱۳] 5۸/17۰ :163۵0 ۰ 10۶0 3673 ممسصعط3/0: وط #عامادمد 1 00۳/۱۵۵060 1۲۵۲ ۱۲۲۰۳۵۵۵۲65.۵0۱ ۵ 15:21 ۱۳۹۹۲ ۵۱۷/۵۵۵۶۵۵ 0621006۲ 20 9

یکی از بحث های علم معانی بررسی کاربرد جملات انشایی در اغراض ثانوی است. جملات استفهامی، یکی از انواع جملات انشایی است. هدف اصلی از استفهام، کسب خبر و آگاهی می باشد، اما در برخی از کتب بلاغی تا 32 مورد غرض ثانوی برای استفهام نوشته اند. دراین تحقیق که به صورت توصیفی– تحلیلی انجام گرفته، اغراض ثانوی جملات استفهامی در بوستان سعدی بررسی و تحلیل شده است. بایدگفت که در این کتاب 405 مورد استفهام بکار رفته، که 379مورد آن از نوع استفهام بلاغی است. این آمار که بیش از93 درصد کل پرسش های کتاب را شامل می شود، نشانگر آن است که بوستان سعدی از نظرکاربرد جملات استفهامی، از ارزشهای بلاغی زیادی برخوردار است. در این تعداد سؤال بلاغی،33 مضمون و موضوع ضمنی مطرح شده است. در این میان مفاهیمی چون توبیخ و سرزنش، نهی و بازداشت، انکار و هشدار پر کاربردترین مفاهیم هستند. همه این موارد جزو مضامینی محسوب می شوند که مناسب طرح و تعلیم آموزه های اخلاقی و حکمی هستند.

448817

۳۳۵16۲ 136 ۵ 67عو17000 فصد +عصحلدی اه ععدل 2و۶ م۸ ۵ 200702 لهعنانن0 6020005 61 از ما امصعااد ۲ محعصدم کنطا 1۵ ونط 1 .105 ماع ۵۶ ععقتعقدا مه دنله که نادمه کجمعع06 11۵ 1 عزعط) صز عمونانه عنطا که وصاه‌تع عطا عصنوصت 0۳ معط کز دمناهاع۳م از 1۳3۵۲ انس ۶و علو نس عط او صعاطامتم عطا عصنصععصی کعصناوصها 00ص 1 وانام 60060 ام عط ۵۶ فصمع ۵۰ط گم اند تهص. عطا کهگنمهند عطا 0۳ طلانضا مزع م1منصه عط ۶و عصنفوصهم؟ که ونانداژددومصذ عط هه هصعصمصعط ام 6۶ 2 1۵ هام۸ بدمتاهنفعص آهاما ۵۳ هنعط هاز هنز ععصعععحم عادام5 80 7 5 67عع 11006 هنز طابها ۶و ص۵۷6 عطا که علعنصنگ عطا که دمناهاع از 6۵1 ۵ 26001 ] انا مه امععدمه عنققط عطلما ععصعکهد از خطع 150 ,75تاق ۵۶ 2علز لعحاصی صون0عع11000 عطا ععقنومه تالغتصعععه +عصقفهی 50۶7 [مز م۵ 1۵۳ بوانازطهاند هه از وصه مطاحسا ۵1 خصع۷ه که اصعصادع دم 6 بعیز 7 5 67ع 1101046 ۲و صزع عصتلوص فص عطا کعامععم عط بط هه مکا 0 طلاتسا ۵۶ علوحطنصت عطا ک0وع1 وطاععط وصه دوعص عطا عصتصعصی عصلصنط) از 60 هلان ۵ نز 1۲ مکام‌عصیم نععزدوطمصاعص تواتفدمننوه ما معط عنط صذ ۳2000 ما وصنع ۶105 که جانفناد؟ ۶ دمناهاعمعاصز 5 +عمصع6020 حاعا0 1 106000 ۳6 بعبز واععع77 ۵ ععصع عنم طازس ععصعاقص که وماعنط ۵۶ معط 310 هه عامط۷ قنطا ۶و عصتوصمادعلس مه "عامطای عطا" از انا ۶و 2 که طاتا ۵۶ عل نصا عطا ۶و منامام عاصز عطا عمط ولفدمعد 0۳ 06۵6۵ عتاعملهنل عطا صز صمناه‌نگنص. لهاما ۶و دعوم 0 عنصتصت عامع۵۵۲ عطا ما ۳۵۶۵۳۵۵۵ انس نوی مخ ماعنط عطا وصه عصنفصهاک 0ص 0666010۰ ۵۶ برع م1 مدع مصعطام 5 ۳۳ هی عمط فص 06 ۹۳ ۴ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت در این نوشتار کوشيده‌ايم رویکرد انتقادی هرمنوتیک فلسفی گادامر به هایدگر را درباره سنت و زبان متافیزیک از طریق بنیادیابی آن در تلقی متفاوت این دو متفکر از مسئله تناهی حقیقت تفسیر کنیم. مقصود از تناهی حقیقت در اینجا تأکید بر دسترس‌ناپذیری بنیاد پدیداری پدیدار و عدم امکان بنیان‌گذاری حقیقت هستی‌شناختی بر حضور مطلق در بی‌واسطگی یا وساطت تام است. در این نوشتار می‌کوشیم بر اساس تفسیری اجمالی از تناهی؛رویداد""حقیقت در اندیشه متأخر هایدگر ذیل مفهوم رویدادگی» نشان دهیم که گادامر چگونه ایده محوری*#هایدگر یعنی آبی‌بنیادی و پوشیدگی رویداد حقیقت و به‌ویژه دسترس‌ناپذیري ۷۷۲ ایواهيم اهاط متحول ساخته است:و با نفي آغازگاه فرارونده انديشه هایدگوطاامتانیژیک. ای را چگونه4۳ مقاهیم مکاقلویکی بازمی‌گرداند؛ از این طریق که گادامر مفهوم رویدادگی هایدگری را .با رجوع.به فلسفه هگل, بر اندیشه این‌همانی میان حقیقت و کل» و نیز با تفسیر کل به مثابه تاریخ روح» ذیل؛نظريه تاریخ تأثیر و تأثر تفسیر می‌کند و با رجوع به بحث چشم‌انداز و افق در پدیدارشناسی,,ادراک,حسی هوسرل» تناهي حقیقت را به منزله وحدت‌بخشی تام‌شونده همواره اتمام‌ناپذیر در گفت‌وگو میان فهم و سنت می‌فهمد. ذرباره تقاوت‌های خرمتوتیک,فاسیفی کاذامر با انش /فلسفی هایک گر رچدالدینه متقنم از عنی «هستی شناسی بنیادین» و چه انديشه متأخرش ذیل عنوان «تاریخ هستی») می‌توان از جهات گوناگون به بحث پرداخت؛ به‌ویژه با توجه به اظهار نظرهای متعدد گادامر در کتاب حقیفت و روش و بیش از آن در مقالاتی که او پس از تألیف آن کتاب درباره فلسفه هایدگر گامته اس تربار نقاط کسست میان آین کی متفکر و چگرتگی فاسلدکیری گادامر از هایدگر و نیز درباره معنای احتمالی بی‌اعتنایی و سکوت هایدگر درباره فرمتوتیک فلسیفی کاذامن پجشقایی سورت گرفته است؛ اما آنچه فر وقله نخسیتبا رجوع به بیان خود گادامر بیش از هر چیز و چه‌بسا به عنوان تنها نکته صریح انتقادی نسبت به هایدگر جلب توجه می‌کند و او در بیان تفاوت رویکرد کلی فلسفی خود با هایدگر بر آن تأکید می‌ورزد. نگاهی است که گادامر به جایگاه سنت فلسفی و نسبت ما با آن و به تعبیر خود او به «زبان متافیزیک» دارد؛ به همین جهت. برای راهیابی به تفاوت میان تلقی این دو متفکر از آنچه در این نوشتار آن را «تناهی رویداد حقیقت» می‌نامیم» باید نخست به نحو مقدماتی اشاراتی مختصر به ملاحظات انتقادی گادامر به زبان متافیزیک نزد هایدگر.داشت..گادامر در مقاله‌ای با همین.عنوان» هرگونه امکان فراروی و گذشت از متافیزیک را در امکان‌های همچنان گشوده خود مفهوم‌پردازی فلسفی می‌بیند و از این جهت به"چیزی چون «رویداد» (۳۳۵(8«19) يکباره چیزی چون خود هستی, یا به تعبیر خود او «انتظاز امر یکباره تقدیر» (236 :19870 ,0030206۲)» آن گونه که محخور بحت‌هاین, اندیشنه هاید گر متلشر است: قائل نیست و اماسا لاگدذشت از متافیزیک» به معنای تصور بیرون‌زدن از انديشه مفهومی و سنت تاریخی مغرب‌زمینی متافیزیک را بی‌معنا می‌انگارد. اگر رویدادی به منزله ارویداد حقیقت در کار باشد. از نظر گادامر نه به نحو دسترس‌ناپذیر یکباره و ناگهانی» و به تعبیری بی‌واسطه و با یک جهش فهم‌ناپذیر و غیرمفهومی به یک «بنیاد بی‌بنیاد»» بلکه از خلال همین گفت‌وگوی پیوسته با سنت فلسفی به دست خواهد آمد که خودش به منزله تاریخ تأثیر و تأثر (10ع۷1۳108980963)» بستر هرگونه بنیان‌گذاری عقلانی است؛ امکانی که در «سخن گفتن در گفت‌وگو عدم تناهی درونی خویش را به اثبات می‌رساند» (1010:237). رویداد حقیقت به نظر گادامر برخلاف بیان‌های گوناگون هایدگر درباره «تقدیر» رویداد هستی, امری است که «مقتضی زمان و زبان است و نتيجه وساطت. دیالکتیک و گفت وگوست» (256 :2006 ,لهاو10). گادامر تمنای فرارفتن از سنت فلسفی و زبان مفهوم‌پردازانه فلسفی ۶ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت را بی‌ثمر می‌داند و شاید از همین حیث بتوان گفت هرمنوتیک فلسفی گادامر را باید «به منزله یک پاسخ منسجم به هایدگر فهمید که نقاط تأکید کاملا جدیدی را وضع می‌کند» (7 :2001 ,ط6670۵). در مقاله‌ای با عنوان «واسازی و هرمنوتنک»: گادامر صریحا تأکید می‌کند که «من نه می‌توانم از هایدگر و نه از هیچ‌کس دیگری پیروی کنم؛ آن‌گاه که از «زبان متافیزیک» يا «زبان درست» فلسفه و مانند آن سخن می‌گویند» (144 :19950 ,20426۲) و «اینکه ما به عنوان فرزندان مغرب‌زمین ملزم به سخن‌گفتن به زبان مفهوم هستیم» سرنوشت تاریخی ما را نشان می‌دهد؛ چنان که خود هایدگر نیز با وجود تلاش‌های شاعرانه‌اش, همراه با هولدرلین, شعر و تفکر را بر «جداترین کوه‌ها؛ می‌دید» (147 :1010)؛ البته مقصود گادامر از ضرورت و اجتناب‌ناپذیری زبان مفهومی متافیزیک. این نیست که می‌توان بدون هیچ نگاه انتقادی به خاستگاه مفاهیم فلسفی در زیست‌جهان تاریخی آغازینتشان: آن‌ها را به‌سادگی به کار بست. او درباره «ساخت‌گشایی» (106901000) مفاهیم و زبان متافیزیک .توسط هایدگر چنین می‌نویسد: «وظيفه ساخت گشایی» باید اثرگذاری‌های مفهومی متصلب‌شده را به تجربه فکری آغازیتش بازگرداند تا این مفاهیم را به سخن.درآورد؛ چنین ساخت‌گشایی‌ای قطعا در خدمت این هدف نیست که به یک آغازگاه و.ارخه تاریک يا هرچه می‌خواهد باشد. بازگردیم» اکنون برای گشودن مسئله مقاله حاضر چنین می‌پرسیم: آیا فراتر از زیست‌جهان تاریخی» به عنوان بستر و خاستگاه مفاهیم بنیادین فلسفه. رفتن به سوی یک آغازگاه و آرخه تاریک که به تعبیر گادامر یک سو فهم فاجعه‌بار درباره ساخت‌گشایی مفاهیم متافیزیک خواهد بود (1010) و می‌توان گفت که ما را به انديشه گذشت از متافیزیک یا جست‌وجو و تلاش‌های! شاعرانه "هایدگر برای نوعی ادیگر" از اتفگر که او در انديشه متأخرش دیگر آن را فلسفه نمی‌داند و به همین دلیل از پایان فلسفه و وظيفه تفکر سخن می‌راند. بر انديشه خود. هایدگر درباره رویداد حقیقت از حیث «بی‌بنیادی» (6010(ق 8۳0 ۸) و دسترس‌ناپذیری‌اش برای انديشه مفهومی مبتنی است یا چنان که از ظاهر بیان گادامر برمی‌اید» صرفا نوعی سو فهم انديشه متأخر هایدگر توسط دیگران است که البته: خود. هایدگر نیز بعضا یه این اسوه افهم دامن رده است؟" مسقله: نوشتار حاضر در بیان نخست این است که رویکرد متفاوت گادامر و هایدگر به چیزی چون پایان فلسفه و به تبع آن» بحث از امکان فراروی از مفاهیم و زبان متافیزیک یا کشف امکان‌های درونی آن در گفت‌وگوی پیوسته با سنت» به چه نحو می‌تواند در تلقی و تفسیر متفاوت این دو متفکر از بی‌بنیادی و دسترس‌ناپذیری رویداد حقیقت, یعنی گادامر و هایدگر در این بینش بنیادین پدیدارشناسانه اتفاق نظر دارند که حقیقت را باید در سطحی آغازین‌تر از نظريه مطابقت در صدق گزاره یا درستی جست‌وجو کرد و باید آن را به خودنشانگری» آشکاری و گشودگی پدیدارها بازگرداند؛ و نیز هردو در این بینش هرمنوتیکی هم‌رآأی‌اند که گشودگی و خودنشانگری پدیدارها بر وحدتی برخاسته از شهود بی‌واسطه و تام آگاهی به منزله بداهت و یقین مطلق, چنان‌که هوسرل تعلیم می‌داد. يا بر وحدت برآمده از وساطت دیالکتیکی تام مطلق و فراگیر کل, چنان‌که هگل تعلیم می‌داد» بنیاد ندارد بلکه خودنشانگری پتیهارها همواره به وساطت دسترس‌ناپذیر چیزی صورت می‌گیرد که نمی‌توان آن را بنیان‌گذاری کرد و از آن بنیاد دست‌نیافتنی وحدت, به جهان, زبان پا هستی تعبیر می‌شود که نمی‌توان آن را به یک بی‌واسطگی شهودی مطلق دکارتی-هوسرلی, یا به یک وساطت تام و مطلق هگلی فروکاست. جهان هرمنوتیکی» به معنای بستر معنا و افقی, که به منزله رویداد همواره از پیش و فراتر از ما و موجودات درون جهان, فهم» زندگی و نسبت گرفتن‌های.ما با موجودات و بدین ترتیب. حقیقت پدیدارها را رقم می‌زند و ما.هرگز تسلط و سلطه.بر آن».یعنی بر رویداد حقیقت به معنای رویداد افق جهان نداریم بلکه به تعبیری» معروض رویداد آن واقع می‌شویم و به تعبیر گادامر در این رویداد سهم می‌گیریم و با آن به واسطه زبان» گفت‌وگو می‌کنيم. حال, صورت‌بندی دقیق‌تر پرسش نوشتار حاضر چنین است: تناهی رویداد حقیقت. به معنای دسترس‌ناپذیری و عدم امکان بنیان‌گذاری رویداد حقیقت بر شهود بی‌واسطه یا امر مطلق و تام» و به ‏ تعبیری» دسترس‌ناپذیری» بی‌بنیادی (به تعبیر هایدگر) و متفاوتی در انديشه گادامر نسبت به هایدگر پیدا می‌کند که باعث می‌شود گادامر رویکرد متفاوتی را درباره سنت فلسفه و زبان متافیزیک اتخاذ کند و در عین قول به تناهی رویداد حقیقت» از ارجاع به چیزی چون یک آغازگاه و آرخه تاریک بپرهیزد و ما را از آن بدین ترتیب. اگر می‌خواهیم به بنیاد نقطه گسست و تفاوت رویکرد فلسفی میان هایدگر و گادامر راه یابیم و در آن تامل کنیم» باید از مباحث معمول که عموما در پژوهش‌ها گفته می‌شود و نیز از ظاهر سخنان گادامر که انديشه خود را غالبا موید بینش‌های هایدگر می‌داند فراتر رویم و خود را به بنیادی برسانیم که به تمامی تفاوت‌ها ۸ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت ضرورت فلسفی می‌بخشد؛ مباحثی نظیر اهمیت گفت‌وگو و مفاهمه نزد گادامر بازگشت او به زبان و سنت متافیزیک. رجوع او به سنت اومانیسم» رجوعش به دیالکتیک نزد افلاطون و هگل, و به‌ویژه عدم پیگیری مباحث الهیاتی هایدگر درباره «امر قدسی» و «واپسین خدا» توسط گادامر و مانند آن. آنچه در این نوشتار می‌خواهیم پیگیری کنیم. بیانی از ضابطه این مسئله است که گادامر در طرح هرمنوتیک فلسفی خویش» چه فهم و تفسیری از بی‌بنیادی و دسترس‌ناپذیری رویداد حقیقت در انديشه تخر هایدگر دارد و با تفسیر خویش, چگونه اساسا مبنای مسئله تناهی و دسترس‌ناپذیری رویداد حقیقت را متحول ساخته و از سویی آن را به تلقی کل‌انگارانه هگلی از تاریخ بشر نزدیک می‌کند و از سوی دیگر به نحو ریشه‌ای‌تری» ضابطه اصلی فهم خویش را از تناهی, نه از هایدگر و هگل, بلکه از بحث چشم‌انداز (پرسپکتیو) در پدیدارشناسی ادراک حسی هوسرل اخذ می‌کند. طرح این مطلب نیازمند این است که نخست با بیانی بسیار اجمالی (به دلیل چارچوب مقاله) ملاحظه کنیم هایدگر چگونه بی‌پنیادی و تناهی رویداد حقیقت را به معنای آشکارنشدنی‌بودن و پوشیدگیذاتی آن» به منزله موضوع تفکر طرح می‌کند؛ به نحوی که آن را بیرون از هرگونه راهیابی مفهومی و.زبان متافیزیک می‌داند و چگونه هستی‌شناسی پدیدارشناختی هایدگر» در انديشه متأخرش به چنین نقطه‌ای می‌رسد؛ بدین معنا که بنیاد حقیقت و پدیداری .پدیدار».در امر.بی‌بنیاد و ذاتا پدیدارنشدنی, ۲ تناهی رویداد حقیقت به منزله پوشیدگی ذاتی و بی‌بنیادی آن تناهی رویداد حقیقت در دیدگاه هایدگر متأخر بدین معناست که از حقیقت به منزله رویداه یا خود: هستی اپیاساینما مان وف ام امیچنا با مفاهی ا#قلمکفی, داشت؟ زیراآ ولا نحوه وساطت این رویداد در بنیاد ظهور و حقیقت پدیدارها و موجودات برای فهم ما با شیوه‌های سنت متافیزیکی قابل تبیین و بنیان‌گذاری مفهومی نیست؛ داشای فراتر از محدودیت مفاهیم ما بنیاد ظهور موجودات و به تبع ۳ وجود موجودات. مبتنی بر آمریست: که ذانا پوشیده و آشکارنشدنی است و قابل بنیان‌گذاری نیست و جز اینکه روی می‌دهد. یعنی در محض «رویدادگی»اش» چیزی درباره آن نمی‌توان گفت. این رویداد. چون خود بنیاد هر بنیادگذاری محسوب می‌شود بی‌بنياد است: «مقصود از تناهی هستی» چیزی به کلی دیگر است؛ بی‌بنیادی آنچه در میانه است» ( ,66 6۸ ,77010468867 هایدگر در آنديشه پس از گشت فکری‌اش خوه را ناچار می‌بیند که پا توجه په کشف رویدادی که به مفهوم فلسفی درنمی‌آید و ذائا آشکار نمی‌شود. از پایان فلسفه سخن بگوید؛ چنان‌که وی در نوشتار مشهور «پایان فلسفه و وظیفه تفکر» بیان کرده است که «پایان فلسفه, جایگاهی است که در آن, کلیت تاریخ فلسفه در نهایی‌ترین امکانش جمع و متمرکز شده است» (70-71 :20070 ,14 0۸) و این نقطه جمع یا تحقق و کمال از نظر او واپسین امکان فلسفه در انحلال فلسفه در علوم تکنیکی شده است و در عین حال, نخستین امکان برای تفکر است؛ به منزله چیزی که برای فلسفه بما هی فلسفه. نمی‌توانسته است به خودی خود تجربه شود (73 :101۵). اگر بپرسیم چه چیزی را فلسفه بماهی فلسفه اساسا نمی‌تواند تجربه کند و از چه جهت زبان متافیزیک قادر به بیان آن حقیقت, دسترس‌ناپذیر نیست و دسترس‌ناپذیری آن در چه بنیاد دارد رجوع به پاسخ هایدگر در همین نوشتار» مبنای فهم پدیدارشناسانه او را از حقیقت به منزله چگونگی امکان خودنشانگری و ظهور پدیدارها آشکار می‌سازد. به بیان هایدگر «دقیقا در آنجایی که فلسفه موضوع خویش را به دانش مطلق و به.بداهت دارای نهایی‌ترین اعتبار درمی‌آورد» چیزی خود را پنهان می‌سازد: که اندیشیدن.به آن. دیگر نمی‌تواند موضوع فلسفه باشد» (79 :1010). مدعای هایدگر چنین است که والاترین مرتبه حقیقت فلسفی از حیث اتقان و اعتبارش, خود در گرو چیزی است که از دسترس مفهوم فلسفی پنهان می‌شود. چیزی که خود را پنهان می‌سازد» آن روشنایی‌ای است که به واسطه آن؛ ظهور هرچه ظاهر می‌شود. در آن روی می‌دهد؛"«تنهاابه,واسطه این روشتایی و از خلال آن است که انچه ظاهر است. می‌تواند خود را نشان دهد؛ یعنی به ظهور برسد. اما خود این روشنایی نیز به نوبه خود» مبتنی بر امری گشوده و آزاد است. که می‌تواند روشنایی را اینجا و آنجا و در هر وقتی روشنایی ببخشد» (1010). هایدگر این روشنایی‌بخشی و این گشودگی نخستین را به مثاب بنیادین‌ترین سطح رویداد احقیقت. «روشن گاه» (1668آ) می‌نامد و درباره این اصطلاح چنین توضیح می‌دهد: «ما این گشودگی را که مجال‌دادن به آهرگونه] ظهور و نشانگری ممکنی را به دست می‌دهد. (8۳۳8عآ» می‌نامیم. [...](00160آ» بدین معناست: چیرزی را سبک» یعنی چیزی را آزاد و باز و گشوده ساختن؛ مثلا جنگل را در جایی از درختان باز ساختن» (80 :1014). هایدگر تأکین: می‌کتن: که با آنديشنه فلسفی, در مرتيه حخقیقط ,هستی‌شناختی, «صرفا آن چیزی که ناپوشیدگی به مثابه روشن‌گاه در اختیار می‌گذارد. تجربه و اندیشیده می‌شود. نه اینکه خود این روشن‌گاه به خودی خود چیست» (88 :10104). هایدگر در پاسخ به ۰ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت چیستی و چگونگی بودن این روشن‌گاه» بیان می‌کند که «اين, پنهان می‌ماند»» و اینکه پنهانی و خود را پوشیده‌ساختن. از روی اهمال انديشه انسانی نیست (010])» بلکه به تعبیری» پوشیدگی ذاتی و آشکارنشدنی‌بودن علی الاطلاق است و تنها چیزی که درباره آن می‌توان به بیان آورد. محض در کاربودن آن به منزله رویداد و به تعبیر هایدگر هایدگر به‌خوبی می‌داند که با چنین بیانی و با کشف چنین بنیاد بی‌بنیادی برای مطلق ظهور خود را به یک «آرخه تاریک» به تعبیر گادامر و به تعبیر خودش به یک «بی‌بنیادی» می‌رساند و به همین دلیل» خودش دفع دخل مقدر می‌کند: «آیا همه این‌ها یک عرفان بی‌مبنا و حتی یک اسطوره‌شناسی نکوهیده. و در هر صورت. ناعقلانی‌بودن فاسدی نیست که به انکار عقل بینجامد؟» (1014) و در پاسخ می‌گوید: بنياه «عقل» و بنیاد خود «بنیاد»» همچنان نااندیشیده و پرسش‌برانگیز باقی می‌ماند. مادام که به روشن‌گاه توجه نشوداو بدین ترتیب» اندیشیدن به پوشیدگی ذاتی روشن‌گاه» بیرون از تمایز میان عقلانی. و ناعقلانی قرار می‌گیرد (89 :10104) و با اشاره تلویحی به وحدت تام هگل و وحدت.بی‌واسطه هوسرل.تأکید می‌کند که رسیدن به چنین مرتبه‌ای از حقیقت. نه با «وساطت دیالکتیکی» .و نه با.«شهود دهنده اصیل» ممکن می‌شود (1014» بلکه تنها.راه رسیدن به:آن» به بیان هایدگر در نوشتار «اصل این‌همانی»» یک جهش است: «اين جهش؛ ناگهانی و یکباره‌بودن ورود بدون پل به درون آن تعلق داشتنی است که نخست رابطه امتقابل"#میان انسان و وجود. و بدین ترتیب. مقارنت این دو را اعطا کرده است» (41 :2006 ,11 0۸ ,7161068867). مقصود هایدگر از «مقارنت» (1)01816118000)» مرتبه‌ای دست‌نیافتنی از وحدتی است که با جهش به درون خاستگاه ذات این‌همانی» بنیاذ هرگونه وحدت و این‌همانیرا:ممکن می‌سازد (48 :101۵) و بدین ترتیب» همچون خاستگاه و آغا زگاه» مقدم بر فهم متافیزیکی حقیقت است که همواره به نحوی از انحا ذیل مفاهیم مطابقت. وحدت و حضور میان عالم و معلوم شکل گرفته است و به وحدت این‌همانی او اصل این‌همانی ارجاع دارد و به نظر هایدگر نهایی‌ترین تبیین‌های فلسفی‌اش را ذیل دو مفهوم بنیادین «بی‌واسطگی» هوسرل و بذین ترتیب» آنخه,ذابا از فلسفه به مسقای: زبان: مقافیژیک ور دسترس‌پذیری مفاهیم متافیزیکی بیرون است. روی‌دادن آن چیزی است که خود را پنهان می‌سازد و در عین حال به منزله خاستگاه» به هر ظهوری مجال می‌دهد که ظاهر شود. بنیاد ظهور پدیدارها به معنای رویداد پدیداری و آشکاری علی‌الاطلاق, فارغ از خود پدیدارها و مقدم بر آن‌ها به تعبیر هایدگر در نوشتار «زمان و وجود»» «اندیشیدن به وجود بدون موجود» (5 :20078 ,14 6۸ ,17101468867)» علی‌الاصول از هرگونه ظهور و دسترس‌پذیری مفهومی و بنیان‌گذاری بیرون می‌ماند* و اندیشیدن به چنین بنیاد بی‌بنیادی؛ خود عین مطالب گذشت از متافیزیک است. توجه به اين بنیاه بی‌بنیاد و جهش بدون پل به درون آن. گویی ما را به تعبیر گادامر با یک آرخه تاریک مواجه می‌سازد که درباره آن دیگر نمی‌توآن به بان مفهوسی وزبان متافیزیک سخن گفظبو به سییر کأذآمره هآید‌گرررا به اظطرار زبانی می‌اندازد تا برای بیان این رویداد از زبانی تصویری و نیمه‌شاعرانه استفاده کند. «در پایان, اظطرار زبانی‌ای که نزد هایدگر احساس می‌کنيم و خود هایدگر آن را احساس می‌کند. صرفا متعلق به متفکری نیست که در جست‌وجوی انديشه به امر نامعمول و نااندیشیده‌ای است. بلکه روندی است که چه‌بسا از دیرباز آمده و هم مارا برای فهم دقیق‌تر مقصود هایدگر از,روشن‌گاه به منزله رویداد حقیقت و تناهي آن. می‌توان با ارجاع به رساله مشهور «منشا اثر هنری» که گادامر نیز به آن توجه و از آن تأثیرپذیری ویژه‌ای داشته است وادرآمد,مفصلی نیز بر؛آن‌انگاشته است» اجمالا به بیان روشتی از مراتب چندگانه حقیقت, معنای ,آن‌ها ,و آحوه ترتبشان بر یکدیگر در انديشه متأخر هایدگر دست یافت و متوجه شد که هایدگر چگونه از مفهوم متداول و سنتی حقیقت می‌آغازد و سرانجام خود را به.مرتبه نهایی.رویداد حقیقت. یعنی روشن‌گاه در پوشیدگی و امتناع‌ورزی‌اش از هرگونه ظهور به منزله همان آرخه تاریک می‌رساند. و چگونه با اضطرار زبانی و با زبان تصویری می‌کوشد آن را به بیان درآورد. در اینجا قصد ورود تفصیلی به مباحث دامنه‌دار هایدگر در تفسیر: نظریه"سنتی حقیقت را نداریم. با استناد به متن مذکور و تفسیر آن» می‌توان چنین گفت ,که روشن‌گاه به منزله رویداد حقیقت. واپسین مرتبه از حقیقت. وا به تعبیری آغازین‌ترین مرتبه را نشان می‌دهد. نخستین مرتبه از معنای حقیقت. چنان‌که در سنت فلسفی ذیل نظريه مطابقت طرح شده است. صدق گزاره و حکمی است که فعل تألیف و وحدتی را نشان می‌دهد که ناظر به واقعیت موضوع گزاره است. «حقیقت. امروزه و از دیرباز به معنای مطابقت شناخت با موضوع است» (38 :2003 ,5 0۸ ,716146886). مسئله اصلی درباره این مرتبه از حقیقت این است که همواره به نحوی دسترس‌پذیری واقعیت موضوع برای ما مفروض گرفته ۲۳ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت تاکنون آدر بحث از حقیقت به مثابه درستی] این‌گونه خاطر خود را آسوده ساخته‌اند که اذعان کنند به اینکه ما برای اثبات و فهم درستی (حقیقت) یک گزازه» طبیعتا بایذ به چیزی بازگردیم که از پیش برایمان آشکار باشد. در واقع نمی‌توان از این طفره رفت. مادام که این‌گونه سخن بگوییم و بپنداریم» حقیقت را صرفا به منزله درستی می‌فهمیم که البته همچنان به یک پیش‌فرض هم نیاز دارد که خودمان, خدا می‌داند: چگونه: و چزا آن زا برایش ذر نظر می‌گیریم (1۵0ط: بدیق ترتیب» حقیقت بهستزله صدق گزارهرو مطابقت شتاخت ما پا موضوع؛ بالضروزه بحث دربارهه حقیقت را به پرسش از نحوه ظهور و دسترس‌پذیری خود موضوع منتق می‌کند. اگر مسیر پرسش از حقیقت را پی بگیریم» به پرسش از چگونگی دسترسی به واقعیت موجود يا چگونگی ظهور موجود از حیث ظهورش خواهیم رسید و بدین نحو پرسش از حقیقت. از پرسش از موجود و آنچه ظاهر و پدیدار می‌شود. به پرسش از خود رویداد ظهور و وجود و واقعیت موجود گره می‌خورد و تمایز هستی‌شناختی میان موجود و وجود موجود سربرمی‌آورد. مسئله احقیقت بر این امر منطبق می‌شود که حقیقت موجود مبتنی بر تبیینی است که مامقدم بر موجودات. از چگونگی وجود و واقعیت موجود. یا به تعبیر هایدگر از حقیقت هستی شناختی داشته باشیم. برای اینکه موجودی بر ما پدیدار شود باید مقدم.بر آن».وساطت. تضایف و قلمرو مشترکی میان موجود و ما به منزله گشودگی وجود در کار باشد. هایدگر در انديشه متقدم خود پیش از گشت. این وساطت را در فهم وجود دازاین می‌جوید؛ فهم وجود. مبتنی بر رابطه متقابلی است که دازاین با جهان دارد. بر اساس بیان هایدگر در نوشتار «در باب ذات بنیاد»» از سویی دازاین در فراروی یا تعالی از موجودات جهان آن‌ها را ذیل طرح‌افکنی جامعی از معنای وجود می‌فهمد؛ و از سوی.دیگر دازاین عین.دربرگرفتگی توسط جهان و افکندگی به جهان است و هرگز نمی‌تواند خود را مقدم بر افق جهان و وساطت جهان, به ظهور بی‌واسطه و شهودی موجودات برساند و بر نحوه ظهور: و معناداری موجودات. ذیل افکندگی به تفسیرشدگی پیگین|جهاق تطل ی گذارکبلکه در برابر آن‌ها ناتوانی دارد. بنیاد فهم وجود به ماه حقیقت هستی‌شناختی» گوبی بنیادی بی‌بنیاد یا «پرتگاه» (۸۳80۵) است؛ بدین معنا که بیرون از توانایی ما برای بنیان‌گذاری تام باقی می‌ماند و به رویدادی ارجاع دارد که همواره بر ما مقدم است؛ رویدادی که به منزله بی‌بنیادی دازاین» «چیزی نیست که خود را بر یک تحلیل دیالکتیکی يا روان‌شناختی بگشاید» (174 :2004 ,9 0۸ ,7701046886۲). هایدگر در انديشه متقدم خویش» این رویداد مقدم را در وجود دازاین به خودی خود. یعنی ساختار افکندگی آن به جهان به معنای رویدادگی یا همان واقمیت نضمامي خاص قازایق, بازمی‌گرداند :ویر همین مبقا یعتی بر میبقای تقدم جهان و افکندگی بر هرگونه طرح‌افکنی دازاین در فهم وجود موجودات, از تناهی اکنون می‌توان چنین گفت که همین معنا از تناهی و بی‌بنیادی فهم دازاین از وجود. در انديشه متأخر هایدگر بر مرتبه بنیادین‌تری از حقیقت, یعنی بر مرتبه‌ای از نحوی «هستی‌شناسی ناشناخته‌شده» مبتنی می‌شود (193 :2020 ,1/00۷6 :8 وصنانم)) که هایدگر آن را رویداد خود حقیقت يا رویداد خود هستی مقدم بر دازاین تلقی می‌کند و در رساله منشا آثر هنری درباره آن چنین می‌نویسد: «اين ما نیستیم که اين ناپوشیدگی موجود را پیش‌فرض می‌گیریم» بلکه این ناپوشیدگی موجود یعنی وجود است که ما را در چنین حقیقت‌یافتنی قرار می‌دهد که ما در تصورکردنمان همواره ذیل آن و در درون آن قرار می‌گیریم» (39 ,2003 :5 ۸). این بدان معناست که گشودگی جهان بر ما بر نحوه گشودگی طرحافکنی و افکندگی ما تقدم دارد. دقیقا در این مرقیدااز حقیقت است که هایدگر ۳ روشن‌گاه .را یش :6 «فراتر از موجود. اما نه جدا از موجود. بلکه مقدم بر آن. همچنان چیز دیگریآروی می‌دهد..در میانه موجود در کل یک جایگاه گشوده حقیقت می‌یابد. روشن‌گاهی در کار است» (1010:.39-40). در متون متأخر هایدگر جایگاه روشن‌گاه چنین به صورت تصویری به بیان درمی‌آید که «موجود بماهو موجود تنها می‌تواند در صورتی باشد که در روشنایی‌یافتگی این روشن‌گاه درایستاده و برون‌ایستاده باشد. تنها این روشن گاه/اییگاول ای 8 موجود را به ما اعظا می‌کند4 (40 :1010) و در عین اینکه ناپوشیدگی هر موجودی از حیث وجودش, ذیل روشن‌گاه صورت می‌گیرد. خود, عین پوشیدگی ذاتی ابست و به تعبیر هایدگر از هرگونه ظهور امتناع می‌ورزد: این روشن‌گاه که موجود در آن در آشکازی و ناپوشیدگی‌اش ایستاده اسنقه ص قوده همزمان: پوشیدکی استگاه و تهایتا که ور سواسر ذانقه ستیگ یی بر اساس انديشه متقدم هایدگر در هستی‌شناسی بنیادین» انسان با موجودات, ذیل حضور آن‌ها مواجه می‌شود؛ چنان‌که در سنت فلسفی نیز حقیقت گزاره را در مطابقت آن با حضور حقیقت بی‌واسطه موجود. در شهود حسی يا شهود و حضور موجود از هر ستیخ دبگر چستوجو گرده‌انده بدین معتی که موخوقات یل آقق زمانستقحضور آشگار می‌شوند. کشف فلسفی هایدگر متقدم در این است که خود این حضور از آنجایی که تعیّنی زمانمند است. مبتنی بر معنای کشف‌ناشده‌ای از زمان» به معنای زمانمندی ۴ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت دغدغهه وجود متناهی دازاین انسانی است که ساختارش در رفت و برگشت و حرکت متقابل میان «طرح‌افکنی» و «افکندگی» تعیّن می‌بابد؛ یعنی افق حضور و مواجهه با موجودات در حرکت درهم‌تنیده از آینده متناهی دازاین به سوی بودگی امکان‌های وجودی‌اش, هر بار برایش ذیل افق جهان شکل می‌گیرد که همواره موجودات را در پرتو تفسیرشدگی خاصی برای دازاین معنادار می‌سازد. واقع‌بودگی و رویدادگی کل اين به جهان برسازنده تناهی ذاتی فهم دازاین از وجود موجودات ذیل مفهوم حضور است و کل این رویدادگی, یعنی محض این «واقعیت» (ن۳20) که دازاین این‌گونه است و این گونه باید باشد. به منزله یک رویداد و رویدادگی نخستین,» از دسترس دازاین بیرون است. اگر همین مسئله را در اندیشه متأخر هایدگر پی بگیریم» خواهیم دید که مقصود هایدگر از دسترس‌ناپذیری رویداد حقیقت و روشن‌گاه» همچنان همان واقعیت و فکت نخستین» به معنای رویدادگی و ضرورت پنهانی است که مقدم بر همه موجودات. و این بار حتی مقدم بر خود دازاین» باعث می‌شود ذیل آن» وجود موجودات به منزله حضور آشکار شود. این رویدادگی, به معنای مطلق پدیداری پدیدار در دل وجود موجود به منزله خودنشانگری جای می‌گیرد و به همین جهت. هایدگر این رویداد را در تمایز از وجود موجود» خود وجود می‌نامد. آنچه .هایدگر متأخر روشن‌گاه می‌نامد. در نظرش اقتضا ذاتی پدیداری پدیدارهاست؛ یعنی آنجه پدیدار می‌شود (موجود) و آنچه پدیدار بر آن پدیدار می‌شود (فهم وجود دازاین يا به تعبیر هایدگر متأخر وجود موجود يا موجودیت موجود)» هر دو در گرو صحنی مشترک. گشوده و پویا به منزله افقی هستند که ذیل آن. پدیداری. پدیدار مهمکن می‌شود. این افق» ذاتا شتمایز از پدیدار وناز فهم وجود است» در عین اینکه جدا از آن‌ها در رابطه متقابلشان نیز نیست؛ بدین.معنا که به واسطه این افق. اساسا تمایز هستی‌شناختی میان موجود و فهم وجود موجود شکل می‌گیرد. به تعبیر هایدگر در رساله این‌همانی و تمایز «میانه»ای آدر کار است: «اين میانه‌ای که تمایز اهستی‌شناختی] باید به تعبیری در آن قرار داده شود. از کجا می‌آید؟» ( ,77010468807 9 :006 ,11 0۸). میانه‌ای که خودش ظاهرشدنی و تمایزیافتنی نیست و نمی‌توان آن را بر چیزی بنیان‌گذاری کرد؛ اما دو سوی تمایز» بعنی موجود و وجود موجود را از یکدیگر متمایز می‌کند. متافیزیک. «موجود را بر پایه آنچه تمایزیافته [(وجود موجود)] تصور می‌کند. بدون اینکه به خود تمایز به مثابه تمایز توجه داشته باشد» (76 :1010). به تعبیر او در رساله پایان فلسفه, کل متافیزیک به این پرسش که از چه حیث حضور به مثابه حضور باید باشد. نمی‌پردازد؛ هایدگر این پرسش را پرسش از این می‌داند که «از چه حیث تمایز هستی‌شناختی هست و می‌تواند باشد؟» ( :20070 ,14 0۸ ,۳70106886۲ 86-7). اکنون می‌توان اجمالا مقصود هاید گر را از تناهی هستی به مثابه بی‌بنیادی آنچه در میانه است. به فهم درآورد. ضابطه اصلی هایدگر ای است که وساطت افق زره خود مقدم بر هرگونه ظاهرشدن است و به تعبیری» اینکه وجود موجودات ذیل حضور آشکار می‌شود. خود حاضر نیست و از حضور می‌گریزد و در روی‌دادنش» عین پوشیدگی ۳ تفسیر گادامر از تناهی حقیقت به منزله کل اتمام‌نایذ بر اکنون باید دید گادامر رنه آموزه پوشیدگی الیو بی‌بنیادیي حقیقت هایدگری را در هرمنوتیک فلسفی‌اش متحول می‌سازد. گادامر کل «راه فکر» هایدگر را به منزله راه واحدی می‌فهمد که «می‌توان از همان آغازش» هدف‌گیری این فکر را پیش چشم داشت آن. غلبه بر سوبژکتيويته انديشه مدرن است» (71 :19952 ,24206۲). مهم‌ترین کشف هایدگر برای این هدف گیری به نظر گادامر» کشف چیزی چون رویدادگی در دسترس‌ناپذیری و فهم‌ناپذیری آن است. گادامر در مقالات متعددش درباره هایدگر به کرات بیان می‌کند که مهم‌ترین تأثیری که از گید مهم ماید کول رفگهست. برای او ذیل عنوان «هرمنوتیک رویدادگی» تبدیل به جهت‌گیری فکری خاص وی در هرمنوتیک فلسفی شده است. در مقاله «هرمنوتیک و تمایز هستی‌شناختی»» گادامر تأکید بسیار مهمی در فهم خود از هایدگر و موضوع انديشه هرمنوتیکی به طور کلی» بر مبنای مفهوم رویدادگی دارد. گادامر نخست بیان می‌کند که چالش هرمنوتیک همواره به نحوی در این بوده است که با امرانافهمیدنی مواجه باشد: «هرمنوتیک بر چیزی نافهمیدنی متمرکز می‌شود؛ چنین چیزی همواره به نحوی برای هرمنوتیک صادق بوده است» (63 :010])؛ اما اهمیت چرخش هستی‌شناختی‌ای که هایدگر به هرمنوتیک داده» در این اسنت که ها بر با واقعیتی موجه ساره امر|علی, الطلاق اتاقهمیدتی, اسگاه,یختی واقعیت «دا»بودن (63 :1010). بدین ترتیب» فاکتیسیته و رویدادگی دازاین» یعنی زندگی و وجود انسانی به معنای مطلق گشوده‌بودن فهمنده به روی جهان و موجودات. بنیادی است که برخلاف «نوس» ارسطو و «علم مطلق» هگل, مطلقا فهم‌ناپذیر است؛ بدین معنا که نمی‌توان در اندیشه به پس آن رفت و مقدم بر آن چیزی را به منزله بنیاد و کنه آن یافت و رویدادگی زندگی انسانی را در این‌گونه بودنش, یعنی در واقعیت و رویدادگی‌اش» بر آن بنیان‌گذاری کرد. برای توصیف و تبیین این معنا و جایگاه برای رویدادگی ۶ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت هایدگری است که گادامر به اصطلاحی از شلینگ متوسل می‌شود و می‌توان آن را «امر شلینگ در مقام فیلسوف» چنین مرزی را با اصطلاح «16ع170۷0۳06[411 ۵5ل0» مشخص کرده است. این واژه آلمانی بسیار زیبایی است و جادویش مبتنی بر این است که در آن, بارقه‌ای واقعی از این حرکت از پیش حس می‌شود که همواره می‌خواهد پیشاپیش بیندیشد و از پیش به چیزی بیندیشد؛ اما هربار به چیزی می‌رسد که نمی‌تواند از طریق تصورکردن و از پیش‌اندیشیدن به پس آن راه یابد (64 :010]). این توضیح گادامر را می‌توان دقیقا در تفسیر رویدادگی دازاین از حیث تناهی و ذسترس‌نأپذیرس‌آض, خانست." هرکوند تلاش برای بتیادیایی و بنياد‌گذاری قرباره مسمای دا یعنی مطلق گشودگی و امکان ظهور علی‌الاطلاق» همواره تقدم خود دا را در رویدادگی‌اش از پیش مفروض می‌گیرد و نمی‌توان بر آن سبقت جست. گادامر این معنا از رویدادگی را همان چیزی می‌داند که در انديشه هایدگر و با تعبیر خود هایدگر پیوسته «خود را پس می‌کشد» (1010)».یعنی به.منزله بنیاد ظهور از هرگونه ظهور امتناع می‌ورزد و بدین معنا بی‌بنیاد است. آنچه در انديشه هایدگر ذیل عنوان پوشیدگی ذاتی و تناهی رویداد حقیقت" ملاحظه کردیم» در*تفسیر گادامره نخست به سبقت‌ناپذیری واقعیت زندگی انساتی, به معنای رویدادگی دای*دازاین بازمی‌گردد. در حفیفت و روش گادامر تحت "عنوان «طرح هایدگر برای یک پدیدارشناسی هرمنوتیکی»» همین معنا را با تأکید,بیشتریآبیان مبی‌کنذ؟"«هزگونه نسبت گرفتن آزاد با وجود خویش, نمی‌تواند به پس رویدادگی این وجود بازگردد؛ نقطه تأکید هرمنوتیک رویدادگی [...] در اینجاست» (268-269 :1990 ,2426۲))). به نظر می‌رسد مقصود گادامر از تناهی در هرمنوتیک فلسفی چنین باشد؛ چنان‌ که در مقاله پیش گفته می‌نویسد که دازاین در عین طرح‌افکنی خویش بر حسب آینده‌اش همواره به تناهی خویش واقف است و در توضیحش چنین می‌گوید که «بدین ترتیب» بودن در دا دابودن اگشوده‌بودن] میان دو تاریکی است؛.یعنی آینده و خاستگاه. این را هرمنوتیک رویدادگی به ما می‌آموزد» (64-65 :19956 ,2027067)). گادامر این فهم از تناهی» یعنی دسترس‌ناپذ‌یری آینده و گذشته خویش را برای دازاین در تقابل ریشه‌ای با خودشفافی روح مطلق هگل می‌داند و بدین ترتیب. اصل دسترس‌ناپذیری و تناهی رویداد حقیقت در انديشه هرمنوتیکی را در برابر ادعای دستیابی به وحدت تام و مطلق حقیقت و بنیان گذاری فلسفی آن» با صراحت و با استناد به هایدگر اعلام می‌کند. رهیافت هرمنوتیکی گادامر به رویدادگی و تناهی و هم‌زمان فاصله‌گیری او از هایدگر در جایی روشن می‌شود که فهم او را از حقیقت. در بحث از «تعلق به سنت» و «تاریخ تأثیر و تأثر» پی بگیریم که عملا جایگزین رویداد و «تاریخ هستی» (ع501088696001) در اندیشه متأخر هایدگر می‌شود؛ سنت و تاریخ به معنایی که «فهم را راهبری می‌کند. در آن اثر می‌گذارد و بدین ترتیب. افق‌های فهم را از پیش ترسیم می‌کند» ( ,670۳۵0 6 :2001). برای فهم رهیافت خاص گادامر به بحث تناهی, نقل یکی از عبارات کلیدی او در حقفیفقت و روش در جمع‌بندی نقدی که به فلسفه هگل می‌کند. بسیار راهگشاست. گادامر در تقابل با ادعای امکان دسترسی تام به حقیقت و حضور تام حقیقت نزد عقل و آگاهی انسان که ناقض اکتناه‌ناپذیری رویدادگی وجود انسانی خواهد بود» به تجربه تاریخی انسان استناد می‌کند که بر اساس آرنه انسان همواره به محدودیت خویش در برابر شيوه ظهور موضوع فهمش بر حسب افق از پیش ترسیم‌شده تعلقش به موقعیت تاریخی خاصش واقف می‌شود. «اين مبنایی است که تبیین می‌کند به چه دلیل انسان به تجربه تاریخی نیاز دارد که نشان دهد آگاهی انسانی یک عقل نامتناهی نیست که همه چیز برایش به نحو هم‌زمان و یکسان حاضر باشد» (238 :1990 ,20206۲)). گادامر مبنای تفکر خویش درباره تناهی دسترس پذیری حقیقت. به.معنای رد بی‌واسطگی دسترس‌پذیری حقیقت و تام و مطلق‌شدن وحدت میانعالم و معلوم را چنین بیان می‌کند: «این‌همانی مطلق میان. آگاهی "و متعلق آن. برای آگاهی متناهی-تاریخی تاریخی» گرفتار باقی می‌ماند» (1010)). بدین ترتیب.» گادامر بنیاد تناهی و رویدادگی دازاین انسانی را در تعلق به تاریخ و زندگی تاریخی انسانی و به تعبیری هوسرلی, در تعلق به زیست‌جهان تاریخی می‌بیند و با استناد به بحث زیست‌جهان در انديشه متأخر هوسرل» بیان می‌کند که بنیاد رویدادگی و تناهی انسان در فهم حقیقت. اکتناه‌ناپذیری زندگی به منزله تعلق به جریان سنت و تاریخ انسانی؛است (244 :10104) که برای انسان همواره یک افق پیش‌داده باقی می‌ماند که نمی‌توان به پس آن رفت و مقدم بر آن. بنیادی برای تبیینش یافت. زیست‌جهان تاریخی» مبنا و محتوای رویدادگی را بر حسب خصلت سبقت‌ناپذیری در انديشه آشکار می‌کند. گادامر در تفسیر مفهوم زیست‌جهان مفهوم زیست‌جهان, در برابر هرگونه ابژکتیویسم قرار می‌گیرد. زیست‌جهان, ذاتا مفهومی تاریخی است که مقصود از آن؛ کل قلمرو هستی» به معنای جهان موجود نیست [..] ۸ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت مقصود از زیست‌جهان» چیز دیگری است و آن کلیتی را مراد می‌کند که ما به منزله مرجوذاتی کدزتدگی تازیکی قاری کر کررن آن زتدکی می‌کتیم 2510 1ظل تقدم آن بر هرگونه دادگی پدیدارها و موجودات. به منزله وساطت در ظهور پدیدارها را به زندگی تاریخی بازمی گرداند (250 :1010)؛ بدین معنا که پدیدارها و ظهور و دادگی آن‌ها همواره و ذاتا بر پاي یک بنیاه مقدم و وساطت آن باقی می‌ماند؛ این وساطت چیزی نیست جز زندگی تاریخی انسانی؛ وساطتی که خودش در رتبه پدیدارها ظاهر و داده نمی‌شود. بلکه به منزله امری پیش‌داده مقدم بر ظهور است و در تقدمش. نمی‌توان مقذم بر آن بنیادی یافت؛ زیرا بر خود ما و اندیشه ما تقدم دارد و دقیقا به همین دلیل, غیرقابل بنیادیابی و بنیادگذاری, يا اکتناه‌ناپذیر و به بیان هایدگر بی‌بنياد است. بر این اساس, می‌توان گفت گادامر بی‌بنیادی, پوشیدگی ذاتی و تناهی حقیقت را به منزله زیست‌جهان تاریخی» یعنی درهم‌تنیدگی تجربه تاریخی انسان تفسیر می‌کند. فهم گادامر از تناهی, مبتنی بر ساختار نامتناهی زیست‌جهان تاریخی» به معنای اتمام‌ناپذیری پیشروی, زندگی وایجرگذ ناگ اس دوانديشه گادامر مغناق این سخن که حقیقت. به نحو متنافی رو می‌دهد. ایا اسیا/که ما به تاریخ. به معنای زیست‌جهان تاریخی و سنت تاریخی نامتناهی, اتمام‌ناپذیر و همواره پیش‌رونده تعلق داریم و درون آن به سر می‌بريم و به همین رو مواجهه ما با پدیدارها همواره محدود و مقید و با وساطت نحوه معناداری‌ای است که افق جهان تاریخی از پیش برایمان ترسیم کزده. است. اناشتاهی‌بودن گذشتیاد بموگا سیگ آینده: تاریخی: با توجه. به تاریخمندی تجربه. تشن تناهی در هربار مواجهه با حقیقت است (252 :010]). بدین ترتیب, مقصود گادامر از.تناهی این است که بر اساس امتداد نامتناهی افق سنت تاریخی برای هربار تجربه متناهی انسان و مواجهه‌اش با پدیدارها در زیست تاریخی‌اش, تمامیت, زیست‌جهان تاریخی به منزله یک کل. هرگز به دست نخواهد آمد. تلقی گادامر از اینکه بنیاد پدیداری پدیدارها به منزله رویداد حقیقت. به تعبیر هایدگر خود را پس می‌کشد و از دسترس مواجهه ذاتا پنهان می‌ماند. و سرانجام تلقی گادامر از تناهی رویداد حقیقت. با بیانی ساده, عبارت از این است که ما خود در درون حرکت پیوسته و پیش‌رونده رویداد سنت تاریخی بشر قرار داریم و هرگز نمی‌توانیم کل سنت تاریخی را به منزل وحدت کل به دست آوریم. می‌توان دریافت که اين فهم و تفسیر گادامر از مسئله تناهی و ايده دسترس‌ناپذیری و رویدادگی بنیاد ظهور پدیدارها هم‌زمان هم در تقابل با هگل و هم در عین حال, مبتنی بر انديشه هگلی است. گادامر بنیاد ظهور حقیقت را به منزله تاریخ و تجربه تاریخی انسان» بر اساس مفهوم «روح ابژکتیو» هگل با وساطت دیلتای پذیرفته و قبول کرده است که حقیقت. بر اساس آموزه هگلی عبارت از کل و تمامیت است؛ اما برخلاف هگل, این کل و تمامیت تاریخ روح یا سنت تاریخی انسانی را برای آگاهی انسانی دست‌یافتنی نمی‌داند؛ زیرا ما همواره مقید به چشم‌انداز خاص موقعیت تاریخی خویش باقی می‌مانیم و نمی‌توانیم فراتر از آن» کل را به مثابه یک وحدت تام یا تمامیت به چنگ آوریم. می‌توان چنین ادعا کرد که گادامر تغییر و چرخش مهمی در معنای هایدگری تناهی رویداد حقیقت ایجاد می‌کند؛ بدین معنا که آن را از معنای پوشیدگی ذاتی و آشکارنشدنی‌بودن بنیاد ظهور پدیدارها بیرون می‌آورد و آن را به معنای اتمام‌ناپذیری کل و تمامیت پیوسته پدیدارها تحویل می‌برد. در هرمنوتیک فلسفی گادامر حقیقت ذیل آموزه دیالکتیکی هگل, کل و تمامیت است؛ منتها تمامیتی که هرگز به دست نخواهد آمد و به یک سنتز تام نخواهد رسید. بلکه به نحو اتمام‌ناپذیر همواره گشوده است و به پیش می‌رود. دقیقا بر همین مبناست که گادامر فاصله روشن و معناداری,اژهاید کرش کیارد.واتا کیدهای مکرر هایدگر بر لزوم جهش برای اندیشیدن به بنیاد. آشکارنشدنی "ظهور .و به‌ویژه تأکید هایدگر بر تبیین‌ناپذیری و بی‌کفایتی وساطت.دیالکتیکی برای تصور رویداد.پی‌بنياد حقیقت را به کلی کنار می‌گذارد و کاملا برعکس» می‌کوشد:رویداد حقیقت را از طریق بازتفسیر دیالکتیک در الگوی دیالوگ با.سنت تاریخی, به نحو مفهومی تبیین کند. بر همین مبناست که در آغاز این نوشتار با استناد.به: گادامر بیان شد که او چیزی چون فراروی از زبان متافیزیک و سنت: مغهومی آر٩ و در نلجد مطالبه گذشت از ستافیزیک و پایان فلسفه را نمی‌پذیرد و نمی‌تواند بپذیرد. گادامر پوشیدگی ذاتی بنیاد ظهور را صرفا در همین اتمام‌ناپذیری زیست‌جهان تاریخی می‌جوید و فراتر از آن, اندیشیدن و ارجاع به یک آرخه تاریک را بی‌معنا و یک سو فهم می‌انگارد؛ سو.فهمی که بر اساس آن» گویی چیزی چون رویداد و تقدیر یکباره واناگهانی هستی» فراتر از افق انسانی ما در کار و اثرگذار ازیرگ ۷ بنیاد عقل از نظر گادامر روشن گاه هایدگری و رابطه متقابل میان تقدیر و خطاب هستی و انسان نیست. بلکه بنیادش, رابطه متقابل و دیالوگ فهم ما با سنت تاریخی خویش است. از نظر گادامر ظهور حقیقت. هربار متناهی است و دقیقا به همین دلیل, نامتناهی و همواره گشوده است؛ متناهی بر حسب چشم‌انداز تاریخی خاص ما و گشوده به روی چشم‌اندازهای دیگری که دیالوگ ما با سنت تاریخی در آینده تاریخی همواره گشوده, و نحوه فهم هرباره ما از گذشته تاریخی نامتناهی در اختیار خواهد ۰ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت گذاشت. «بدین‌سان» انديشه راه به سوی تلقی‌های همواره نو را می‌پیماید و در اصل» در هیچ‌کدام به اتمام کامل نمی‌رسد. اتمام‌ناپذیری» آن روی سکه را نیز دارد؛ اینکه به نحو ایجابی» عدم تناهیي حقیقی روح را برمی‌سازد که همواره در فرآیند روحی جدیدی از خود فراتر می‌رود و دقیقا در همین امر آزادی‌اش برای طرحافکنی‌های همواره نو را می‌پابد» (429-430 :1010). مقصود گادامر از دیالوگ به منزله «دیالکتیک پرسش و پاسخ» با رجعت به دیالکتیک افلاطونی و با حذف سنتز وحدت تام دیالکتیک هگلی. همین اتمام‌ناپذیری رابطه متقابل و دور هرمنوتیکی است که به صورت رابطه شکل‌دهی و اثرگذاری متقابل» یعنی به شیوه توأمان تأثیر و تأثره رابطه میان ما در مواجهه با پدیدارها از سویی» و سنت تاریخی و زیست‌جهان تاریخی ما را از سوی دیگر برمی‌سازد. تبیین‌پذیری دیالکتیکی این رابطه متقابل, همان چیزی است که گادامر آن را «اصل تاریخ تأثیر و تأر» می‌نامد؛ این اصل برای گادامر» بیان کننده بازی متقابل حرکت سنت و حرکت مفسر به درون یکدیگر است. که آن را«سهم‌گرفتن در رویداد سنت» می‌نامد (298 :101۵ و خود این حرکت متقابل, را به منزله میانه‌ای تفسیر می‌کند که جایگاه حقیقی هرمنوتیک است (300 :10104)..بدین ترتیب». «میانه» در انديشه هایدگر, که عبارت از رابطه متقابل در روشن‌گاه میان موجود.و وجود بیرون از هرگونه وساطت دیالکتیکی بود. در اینجا تبیینی دیالکتیکی. ذیل رابطه جز با کل و تمامیت. و ذیل ايده اتمام‌ناپذیری کل پیدا می‌کنده دور هرمنوتیکی و ژابط؛متقابل در تاریخ تأثیر و تأثره حرکت پیوسته دیالکتیکی میان.اثرگذاری"کل بر جز و اثرگذاری جز بر کل تلقی و تفسیر متفاوت گادامر از تناهی حقیقت به منزله اتمام‌ناپذیری تمامیت و «کل» سنت تاریخی بر حسب «جز» به منزله «وضعیت» پا موقعیت متناهی ما و چشم‌اندازی که هربار دربار سنت اتخاذ می‌کنیم. بیش از هایدگر و هگل, عملا تأثیرپذیرفته از ضابطه اصلی بحث هوسرل ذرباره پدیدارشناسی ادراک حسی است. گادامر ذیل بحث از «تاریخ تأثیر و تأثر» در حقیقت و روش» درباره وضعیت هرمنوتیکی که موقعیت هرباره گفت‌وگو با افق سنت است. در خصوص مفهوم «افق» به هوسرل ارجاع می‌دهد. او درباره رابطه متقابل میان چشم‌انداز وضعیت هرمنوتیکی ما و افق هرگونه زمان حال متناهی محدودیت‌های خود را دارد. ما مفهوم وضعیت را اینگونه تعریف می‌کنیم که وضعیت. جایگاهی را نشان می‌دهد که امکان‌های دید را محدود می‌سازد. از این رو ذاتا مفهوم افق نیز به مفهوم وضعیت تعلق می‌گیرد. افق. آ دایره دیدی است که همه ال چیزی را فرامی‌گیرد که از یک نقطه و جایگاه, قابل دیدن او سپس تصریح می‌کند این معنا از چشم‌اندازی که بر حسب موقعیت خود ذیل افق در اختیار داریم» از زمان نیچه و هوسرل به منظور بیان بسته‌بودن انديشه به تعیّن متناهی‌اش به کار می‌رود (114. از آنجا که این افق, افق حرکت پیش‌رونده و نامتناهی سنت تاریخی است و بدین معنا روی می‌دهد. گادامر تأکید می‌کند که رابطد متقابل سین ماو آفق نیو رابطهای آبستا نیسته بلکد اقق نیز با ما از حرکنتو ار حال پیشروی است. افق سنت. فراگیر گذشته و آينده ماست و با ما در حرکت پیوسته است. «افق. چیزی است که ما درون آن در حال حرکت هستیم و چیزی است که با ما حرکت همین معنا از اتمام‌ناپذیری افقي در حال حرکت را با آگاهی ما هوسرل در بحث از ادراک حسی به تفصیل تحلیل و تبیین کرده است که‌مجال پرداختن به آن نیست و ضرفا بر این نکته تأکید می‌شود کیا ضاگلگمهکف شیادین هوسرل ذر بحث آذاراک حسی. دقیقا در این ویژگی خلاصه می‌شود که:ادراک حسی, هم‌زمان. همواره تام‌شونده و هرگز تام‌نشونده است؛ بدین معنا که همواره و در هر مرحله و وضعیتش, رو به سوی یک کل و احراز وحدت و این‌همانی متعلق خود دازد؛ اما در عین حال, از آنجا که ذاتا ذیل افق متناهی چشم‌انداز (پرسپکتیو» حسی» یعنی به واسطه «اینجای مطلق» وضعیت و موقعیت بدن که خود نیز به نحو ضمنی و.توآأمان با محسوس پدیدار می‌شود. با محسوسات مواجه می‌شود (1/78 :1973 ,7189671)» ادراک حسی, به واسطه محدودیت و تعلق به تناهی بدن, هرگز تام نمی‌شود و ظهور محسوس, هرگز به این‌همانی و وحدت مطلق نمی‌رسد. بلکه .در مسیر تام‌شوندگی اتمام‌ناپذیرش مدام ذیل چشم‌اندازها و بر حسب «حرکات بدنی-حسی» (1)10381106096) به پیش می‌رود؛ بی‌آنکه هرگز به موقعیت فراموقعیت یک ناظر مطلق بدون افق برنند. هوسرل همین ضابطه ادراک حسی را حتی به متعلقات شهودی فراتر از.ادراک حسی, نظیر متعلق آیادآوری نیز تعمیم می‌دهد؛ چنان که مثلا شی یادآوری‌شده نیز در جهت‌های تغییریابنده ظاهر می‌شود؛ یعنی در چشم‌اندازها (1010). هوسرل بر مبنای ظهور و دادگی ذیل افق و چشم‌انداز بر ناتمامی ذاتی و مدام پدیدارها و وحدت‌یابی پیوسته و اتمام‌ناپذیر آن‌ها تأکید می‌کند و دقیقا همین امر را مبنای گشودگی مدام ظهور پدیدار و وحدت‌بخشی به آن‌ها می‌داند. افق‌ها امکان‌مندی‌های (7ع۳0۵1601۵[71316) از پیش ترسیم شده‌اند. اندیشیده به مثابه اندیشیده (به معنای داده پدیداری و نوئماتیک ما) هرگز به منزله یک داده تام به تصور درنمی‌آید. ۳ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت این گشوده نگه‌داشتن. مقدم بر تعیّن‌بخشو های دقیق‌تر واقعی به متعله ید ع: که شاید هرگز رخ ندهند. مژلفه‌ای است که هربار در آگاهی منطوی است؛ به منزله ارجاعات اجمالی یادشده به پدیدارشناسی هوسرل, در مقام نتیجه‌گیری این نوشتار دربار اینکه چگونه تلقی متفاوت از تناهیي حقیقت. مبدا رویکرد متفاوت به سنت متافیزیک می‌شود. به‌روشنی این ضابطه مهم را نشان می‌دهد که بحث از تناهي ظهور پدیدارها بر حسب چشم‌انداز و افق با عدم تناهی به معنای ناتمامی و اسام‌تاییری مدام و گشوده‌بودن امکان ظهور پدیدارها به بی‌نهایت انحا دیگر در پدیدارشناسی هوسرل, راهنمای گادامر برای درکی متفاوت با هایدگر از بحث تناهی ظهور و رویداد حقیقت بوده است. در اندیشه هایدگر, تناهی حقیقت. بر اساس ههانی و پوشیدگی ذاتی بنیاد و افقی است که به منزله آنچه ذاتا مقدم بر ایدیدارها و موجودات و عین خفاست. گشودگی, روشنایی و امکان موأجّهه, را آسانتا من می‌ساز؟!"نزد هایدگره زیست‌جهان تاریخی و سنت تاریخی» ذیل تحول هرباره در فهم بنیادینی از وجود و بنیادگذاری موجودات بر آن معتادار می‌کرا ک#شود. ذیل مواد هی او حقیقت: به مثابه روشن‌گاه» ممکن شده است. هایدگر تقدم چنین. بنیاد بی‌بنیادی را در نوشتار زمان و وجود» وجود بدون موجود می‌نامد. که قرار است به منزله رویداده نخست. وجود موجود را آشکار و معنادار سازد و بنیاد نهد؛ اما گادامر از چنین قلمرو مقدم و پنهانی عقب می‌نشیند و ترجیح می‌دهد از خوریسموس هایدگری (210 :19870 ,2026۲) به منزله آرخه تاریک و امر دست‌نیافتنی برای اندیشه مفهومی و سنت فلسفی و جهش به درون آن بپرهیزد و بکوشد با همان داشته‌های مفهومی متافیزیکی. یعنی بازیابی دیالکتیک هگلی-افلاطونی و بحث چشم‌انداز ادراک حسی ویر تناهي حقیقت را به منزله رویداد پوشیدگی؛ بلکه به منز اتگانایک ی و کشودگی قیقت به مثابه کل؛ تماسیت و وحدت همواره تام‌شونده و ناتمام زیست‌جهان تجربه تاریخی انسان که در دیالوک میان فهم ما و سنت تاریخی در جریان است. بفهمد. می‌توان چنین گفت که گادامر با نوعی راززدایی» یا به تعبیر مشهور هابرماس» با «شهری‌کردن یا به بیانی دقیق‌تر با سکولا رکردن» انديشه هایدگر (299 ,2010 :8427100)» بنیاد رادیکال و دسترس‌ناپذیر انديشه تناهی هایدگری و مطالبه آن را برای فراروی از متافیزیک از آن سلب می‌کند و بدین ترتیب» آن را دوباره بر زمین سنت و زبان متافیزیک می‌نشاند. به همين جهت است. که مطالبه گذشت از ستافیزیک,برای هرشتوتنک کاذامر پربوده و اساسا تاممکن و نامطلوب است و از این جهت پاسخی در تقابل با هایدگر برای بازگشت به سنت فلسفی ۱ جملات مختصر و مشهور هایدگر درباره گادامر از اتو پوگلر نقل شده است. هایدگر در نامه‌ای به او در سال ۱۹۷۳ چنین می‌گوید که «فلسفه هرمنوتیکی, موضوع و کار گادامر است؛ این فلسفه نقطه تعادل خوبی در برابر فلسفه تحلیلی و زبانی محسوب می‌شود.» (395 :1983 ,3۵886[67) همچنین از پوگلر نقل شده است که هایدگر در نامه‌ای به او چنین گفته است که «در هایدلبرگ گادامر هست که باور دارد که همه چیز را می‌تواند در هرمنوتیک رفع و حفظ کند.» (357 :2006 ,7200708[6). ۳ گادامر در ادامه چنین می‌نویسد: «هدف ساخت‌گشایی این است که مفهوم را از حیث درهم‌تنیدگی‌اش در زبان زنده از نو به سخن درآورد. این وظیفه‌ای هرمنوتیکی است؛ چنین وظیفه‌ای هیچ ارتباطی با سخن‌گفتنی تاریک از یک آغا زگاه و امر اغاز ری ندارد. [...] در چنین کاری بازگشت به یک آغازگاه رازآلود وجود ندارد (هرچند خود.هایدگر نیز ممکن است گاهی به شیوه‌ای رازآلود از صدای ۴ می‌توان در پژوهش مستقلی نشان داد که بحث هایدگر متأخر درباره:پوشیدگی روشن‌گاه» چگونه در امتداد پیگیرانه اندیشه پدیدارشناختی متقدم هایدگر است؛ چنان‌که او دراد رآمد کتاب وجود و زمان» در فصل مربوط به «مفهوم مقدماتی دیا گممی با تأکید بیان می‌کند که موضوع حقیقی پدیدارشناسی #آشکارا آن چیزی است که خرد والاوّلاواغال, ]تا نان رم ۹ گچیزی که دربزاار آنچه خود را اولا و غالبا نشان می‌دهد. پنهان است؛ اما در.عیق حال چیزی است که ذاتا به آنچه خود را اولا و غالبا نشان می‌دهد. تعلق دارد؛ آن هم بدین نحو که معنا و بنیاد آن را برمی‌سازد.» ( ,2001 ,77161068867 ۵ گونتر فیگال در تفسیر خویش از موضوع پدیدارشناسی و هرمنوتیک» با تکیه بر گادامر این فهم هایدگر از بنیاد ظهور را آبدین معنا که «گشودگی امر گشوده»» مقدم بر خود «امر گشوده» یعنی پدیدارها باشد و اینکه در این تقدم» «گشودگی علی‌الاطلاق». فارغ از آنچه گشوده و ظاهر است. خودش ظاهرنشدنی باشد. «رابطهگرفتن مسکوت گذاشته‌شده هایدگر با افلاطون» می‌داند؛ گویی در اینجا نیز با نوعی «خوریسموس)» در تمایز هستی‌شناختی مواجه هستیم؛ بدین معنا که در اندیشه متأخر هایدگر, وجود موجود دیگر موجودیت موجود نیست (193 :2009 ,ل۳182). نقدی که فیگال به این فهم از پدیدارشناسی وارد می‌کند» مشابه نقد کلاسیک ارسطو به خوریسموس افلاطونی است: «باید تردید کرد که آیا تلاش هایدگر برای اینکه به این گشودگی به خودی خود به طور محض بیندیشد. می‌تواند توفیقی یابد پا نه. از این طریق که فقط بر انديشه گشودگی تمرکز کنیم هیچ چیزی باقی نمی‌ماند بلکه حتی خود پدیدارها را نیز -- که می‌خواستیم به امکان آنها بیندیشیم - از دست خواهیم داد.» ۴ تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهی حقیقت ۶ این تأکید ما برخلاف تفسیری است که فیگال از «هرمنوتیک رویدادگی» نزد گادامر و هایدگر دارد؛ او این تفسیر گادامر را از فاکتیسیته هایدگر کاملا در تقابل با مقصود هایدگر می‌داند؛ زیرا معتقد است هایدگر در پی «فهم دازاین» بوده است و نه تأکید بر «فهم‌ناپذیری» آن» و این گادامر است که «با شیوه دیپلماتیک فلسفی, مقصود هایدگر را به کلی تفسیر متفاوتی می‌کند». (13-14 :2006 ,ل۳182). ۷ بر همین مبناست که گادامر جهت‌گیری‌های الهیاتی هایدگر را نیز در انديشه خودش اخذ نمی‌کند. در عین اینکه تأکید دارد که عمیق‌ترین انگیزه برای راه فکر هایدگر از آغاز تا پایان» بعد دینی بوده است (310 :ع1987 ,620806۲) و هرجا از رویداد و تقدیر هستی سخن می‌گوید. هم‌زمان به امکان نسبت گرفتن میان انسان و خدا و امکان سخن‌گفتن از این رابطه می‌اندیشد. با این وقوف و دغدغه که راه‌های تاکنونی انديشه برای این منظور کفایت نمی‌کنند (319 :010]). ۸. فیگال در مقاله‌ای تحت عنوان «گادامر به منزله پدیدارشناس»» به فاصله گیری گادامر از پوشیدگی ذاتی روشن‌گاه در اندیشه هایدگر اشاره روشنی می‌کند: «در حالی که هایدگر» خودنشانگری و به ظهوردرآمدن را به منزله فراآمدن از دل پوشیدگی می‌فهمد و خود اين پوشیدگی را ذات پنهان پرده‌برداری می‌داند» گادامر بر آشکاری چیزی تأکید می‌کند که به ظهور درآمده است [..]» ( ,31821 2 :2009). مقصود گادامر خود دسترس پذیری نیست که به خودی خود آشکارنشدنی است و خود را در پس امر دسترس‌پذیر به درون پوشیدگی پس می‌کشد (010]). 0 200 ۵11۵1468807 ۵1۵00 5 م0202" ,(2006) .7 م۴8 ,لقاع10 ,247-266 بلقاف10 .7 3006۲ بط .60 ,6000767 1۵ 6000000 00۳۲1۵96 1۳6 نصذ ,8710506۰ ۵016 ۵ 76711۵۳256۳۵ 303 ا 3301101 61و60 ,(2006) تعاصنای لوط 0 50 0ط30 مصععصاط1 ما ی و نع ددع ناکم نامر ,1 2۳1105016 ع6۳ع77 نصز ,(1964) "عحطهل 75 جععع 11000 هتحه/۹* ,(1987) 0 50 3/05۳ 161086 ,186-196 ,3 ی و ۲ع9وع نع تعا ععس-1عوع77 2۳10506 776۳6 نصز ‎ )1968(«‏ علن ما30 معل عطونیک ۵6 ,(ط1987) لمع زک 3/00۳ ,طعق0تط1 ,308-319 ,3 ۷7ج ,00469967 7-ا مس 7-اعوم7 لمع زک 3/00۳ ,11086 ,209-212 ,3 ۷7ج ,01469967 7-ا مس 7-اعوم 7 یلاع نگ 10 ۳76۲7۵۳6 نس ,(1985) "ععع ۷۷ ععل مسطاعکز عمط" ,ره1995) 1 ۳76۳11۵166 نصز «(1988) علنااع 176۳6 وه دمتغاحساع ص۵0 ,(ط1995) بل 0 عز5 ۳ط3/0 مصععصاط1 ,58-70 ,10 ۷ ولعناطاعنگ 10 6 176716 ۳76711۵۲20 2 ۲7۵۳9۹5 6۵00۵۲۰ 2 701069967 ۷۵۵ ,(2001) صفعل مصتفصمحی ,طععق طخ1 ,ععقاا۸ .18 ,(1927) 701 ۵ «نعک ,(2001) ص30 ,0ععع 171۵۵0 ۸ ,770120696 نز ,(1935/36) بت وع6ا جع اعصتگ1 ععل عسص متا 0۵ ,(2003) ۷0۳0 ماخنگغاهه ۳۳ مصصفص 136 ۷0۵ صاعط1ز/- ۳۳۹۵0۶ ۷۵۵ معط 5 8۰ ,97 0۸ ,۷۵97107166 نصز (1929) ,قعلوصحسی کعل ۷/6۵۵۵ ۹۷۵۵۹ ,(2004) ۸ ,۲2ع77]67 ۳۵ 7008081 نصذ ,(1957) قا0صه10 جعل ماهک 0۵ ,(2006) 4۰ م6۸ ,2676685 8ع0 ع۳6ع50 2۳ نصز ,(1962) وتصنعک وه 72۵۲ ,(20073) 7 066 ع 0و۸ عنل و عنطم‌معمانط2 +عل ۳06 که ,(ط2007) ,0 ۷08 3.۷7۰ ۷۵۵ .8098 ,14 6۸ ,068ع1 065 ع۳ع50 2۳ نصز ,(1964) ,۳۳۵۵۳ ,116۳۳۵9 ۷۵۵ ۳۰۷۰ ۷۵۵ بع۹ظ ,66 6۸ ,و8690 ,(3997) از 3/۳005 م17۵2 160 .5856۳ صقطم‌عا5 ۷۵۵ معط م1 هصه‌نا 1۳ 3/370 :عزع 60131001010 03س ۰۳ ,(2020) هامعلناد ما2 6 کعنط10 معوصنانمگا .3۳۹8 ,ع[و0۵/0 7700006 نصز ,وهی 8 معکععص مهن جع6عع 11۵00 هطنهظ ۶و ومادنت عطا دا مموع 130 ده +عصع2** ,(2010) مصعگعاک ممصه/1 7 و5۵ 808 ۳۵ ۳ 20۳01 ماع ۵۶ وطممدمانط2 +عطامص۸ عنام معملنطام 1067 باعطاعک صعط‌هک عنل ون اتمطعطه ۷۷" ,(2006) 7عع1م13 ,27230005 ۳عل 05و1۳ جع زا6۳66 وه مزع و1 مدع مصقطم حعل هنز اکن دا عانمطحطج ۸۷ 6 نصز ,۲عصفلهی مه جععع11000 ,اجعدع7 +کاح06وصحطحطه7 20 ععل عنطمم5وانط8 ,065 تما 1/20 ۷0۵ 3۳۹8۰ ,۷۷۵۳۲۵۶ 06۳ 8 71وع2ظ (ع ان امرمکمانام جعل ععطنطوععی

در این نوشتار کوشیده ایم رویکرد انتقادی هرمنوتیک فلسفی گادامر به هایدگر را درباره سنت و زبان متافیزیک از طریق بنیادیابی آن در تلقی متفاوت این دو متفکر از مسئله تناهی حقیقت تفسیر کنیم. مقصود از تناهی حقیقت در اینجا، تأکید بر دسترس ناپذیری بنیاد پدیداریِ پدیدار و عدم امکان بنیان گذاریِ حقیقتِ هستی شناختی بر حضور مطلق در بی واسطگی یا وساطت تام است. در این نوشتار می کوشیم بر اساس تفسیری اجمالی از تناهی رویداد حقیقت در اندیشه متأخر هایدگر ذیل مفهوم رویدادگی، نشان دهیم که گادامر چگونه ایده محوری هایدگر، یعنی بی بنیادی و پوشیدگیِ رویداد حقیقت و به ویژه دسترس ناپذیریِ آن را برای مفاهیم متافیزیکی ذاتاً متحول ساخته است و با نفیِ آغازگاه فرارونده اندیشه هایدگر از متافیزیک، آن را چگونه به مفاهیم متافیزیکی بازمی گرداند؛ از این طریق که گادامر مفهوم رویدادگی هایدگری را با رجوع به فلسفه هگل، بر اندیشه این همانی میان حقیقت و کل، و نیز با تفسیر کل به مثابه تاریخ روح، ذیل نظریه تاریخ تأثیر و تأثر تفسیر می کند و با رجوع به بحث چشم انداز و افق در پدیدارشناسی ادراک حسی هوسرل، تناهیِ حقیقت را به منزله وحدت بخشیِ تام شونده همواره اتمام ناپذیر در گفت وگو میان فهم و سنت می فهمد. 

493720

در کشورهای اروپایی این حمایت و سازوکار از طریق اتاق‌های داوری خاصل شده است. هرچند براساس ماده ۳۶ کنوانسیون مونترال همچون سند مادر کنوانسیون ورشو (ماده ۲۲)» داوزی به‌عنوان شیوه‌ای برای حل‌وفصل دعاوی ناشی از مسوولیت متصدی حمل کالا انحصارا مورد تأیید قرار گرفت. از این‌رو پرسش مهم آن است که * نویسنده مسوّول مقاله: ز 2 6 ه نصه) امکلو مان :انم پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ آیا دعاوی مربوط به حمل مسافر هم قابلیت‌ارجاع به داوری را دارد؟ در این راستا براساس گرایش به داوری‌پذیری و با توجه به وارسی گفتگوهای مقدماتی, قلمرو موضوعی آن را علاوه بر حمل کالا به حمل مسافر توسعه داده و اثبات می‌شود در حقوق ایران از این جهت منعی وجود ندارد؛ علی‌الخصوص که ترک دعوا یا رجوع به سیستم قضایی ایران که در حل‌وفصل این نوع دعاوی ناتوان می‌باشد» مطلوب نیست. از این‌رو با پذیرش اصل داوری‌پذیری این دسته از دعاوی, با اقتباس از پیشرفت‌های اروپاییان مدلی جهت تأسیس اتاق داوری برای حل‌وفصل دعاوی مربوط به مسوولیت متصدیان حمل‌ونقل در مقابل مسافران از جهت ساختار و سازوکار (میزان هزینه» زبان رسیدگی» مدت رسیدگی و ..) در ایران ارائه می‌شود. واژگان کلیدی: تخیر و لغو پرواز خسارت. بدنی داوری‌پذیری» اتاق داوری» حمایت از مسافر. هرروزه شاهد نارضایتی مسافران پروازهای هوایی به‌سبب تاخیر لغو و جراحت بدنی هستیم. با این وجود. به‌علل مختلف از جمله ناکارآمدی دستگاه قضا در حل‌وفصل این چنین دعاوی و به‌صرفه نبودن تظلم‌خواهی از جهت بی‌ارزشی و اندک بودن میزان خسارت. هزینه دادرسی و صرف زمان» طرح دعوا صورت نمی‌گیرد. بنابراین مسافران در این دسته از خسارات میان ترک دعوا یا طرح آن در بستر سیستم قضایی مردد از این‌رو» در کشورهای اروپایی به‌منظور احترام به حقوق مصرف‌کننده و از جمله مسافران پروازهای هوایی, بستری ایجاد شده است. تا زاه‌حل سومی از آنها حمایت نماید. این حمایت از طریق تاسیس اتاق‌های داوری به‌دست آمده است. از طریق داوری در این اتاق‌ها مسافران در سریع‌ترین زمان و با کم‌ترین هزینه نزد داوران متخصص می‌تواند اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... طرح دعو| نمایند» که نتیجه آن حمایت حداکثری از مهمترین رکن صنعت هوایی, یعنی در حقوق ایران؛ اگرچه اصل اقتباس مورد تایید و نیاز است موانع احتمالی کارآیی آن را با تردید روبرو می‌سازد؛ چراکه در قدم نخست ماده ۳۶ کنوانسیون مو‌نترال تنها ارجاع داوری در قرارداد حمل‌ونقل کالا را پذیرفته شده است و در مورد داوری حمل‌ونقل مسافر سکوت کرده است. از این‌رو لازم است به این پرسش پاسخ دهیم که قلمرو داوری مطابق ماده ۳۶ به چه نحوی است. به عبارت دقیق‌تر آیا این رویکرد کنوانسیون مونترال به معنی داوری‌ناپذیری دعوای مسافر علیه متصدی حمل‌ونقل است. در گام دوم با پذیرش این‌که اگر از جهت کنوانسیونمنعی از جهت.داوری‌پذیری مسوولیت متصدی حمل‌ونقل مسافر نباشد. آیا در حقوق ایران مسوولیت ناشی از تأخیر و لغو پرواز یا خسارت بدنی به مسافر باتوجه به اینکه حداقل درخصوص جراخت بدنی تحت قواعد دیه قرار گرفته است قابلیت ارجاع به داورای راوذارد*#در.این.راسّتا علاوه بر عملکرد ضعیف نظام قضایی در حل‌وفصل دعاوی مسوّ‌ولیت متصدی حمل‌ونقل» منافع و کارکرد تاسیس این اتاق‌ها می‌تواند انگیزه‌ای برای پذیرش داوری‌پذیری این موضوعات باشد. بر همین اساس در این مقاله؛ ابتدا رویکرد کنوانسیون‌های ورشو و مونترال از طریق بررسی گفتگوهای مقدماتی تبیین می‌شود تا در این پرتو بتوانیم اثبات نماییم که موضع کنوانسیون به معنای داوری‌نپذیری نیست. در ادامه از گرایش به اداوری‌پذیری سخن می‌گویيم تا اثبات شود موضوع مسوولیت متصدیان حمل‌ونقل در مقابل مسافران با اصل داوری‌پذیری همگام است و همچنین موضع حقوق ایران.را مورد نقد و بررسی قرار خواهیم داد؛ چراکه مطابق حقوق ایران برخی جنبه‌های مسوّولیت متصدی حمل‌ونقل از جهت ماهوی, جزائی است. همچنین ضرورت تاسیس این اتاق‌ها از جهت دقع ضرر (ناکارامدی دستگاه قضا) و جلب منقعت تبیین می‌شود. در نهایت پس از پذیرش پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ داوری‌پذیری این موضوعات براساس موضع کنوانسیون‌ها و حقوق سازوکار و ساختار یک اتاق داوری مطلوب براساس حقوق کشورهای اروپایی برای حقوق ایران ارائه در مقدمه متذکر شدیم امکان ارجاع اختلاف به داوری در ماده ۳۶ به‌صورت مضیق پذیرفته شده است و تنها درخصوص مسوولیم متصدی حمل کالا قابلیت اجرایی دارد. لا این پرسش ایجاد می‌شود آیا در مورد دعاوی مسافران علیه شرکت‌های هواپیمایی چنین مطابق رویکرد اول قلمرو داوری می‌بایست محدود به حمل کالا باشد. از جمله نماینده سوئد که معتقد بود داوری هميشه یک شیوه مطلوب در حل‌وفصل دعاوی نیست با این استدلال که داوری در همه‌جا راهی ارزان نیست. در اروپا هزینه داوری گران است و تحمیل داوری در بلیط‌های مسافر به مسافران منصفانه نیست. بر همین اساس باید داوری محدود به حمل‌ونقل کالا گردد. نماینده آلمان معتقد بود» داوری یک شیوه برای حل‌وفصل دعاوی تجاری است. لذا محدود به حمل کالا باید گردد. نماینده فرانسه متذکر شد این شیوه زمانی آکان‌آمد و راهشگاست که طرفین از قدرتی.برابر در چانه‌زنی در قرارداد برخوردار باشند. این مهم در قرارداد حمل کالا که یک متصدی حمل‌ونقل با یک تاجر روبرو می‌باشد. قابل‌تصور است. درحالی‌که در حمل مسافر که نوعی قرارداد الحاقی است» این چنین نیست. (-0.188 ,1999 و12 عنه 0 006۳66۴ 116۳۵00۵1 در مقابل به‌نظر می‌رسد نظر نماینده ژاين در تفسیر این ماده مفید باشد. نماینده ژاپن در این گفتگوهای مقدماتی درخصوص تفسیر ماده ۳۶ متذکر شد نباید این نتیجه حاصل اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... شود که کنوانسیون مونترال داوری را به‌صورت مضیق و محدود در قرارداد حمل‌ونقل کالا پذیرفته است. بر این اساس در قرارداد حمل مسافر هم ارجاع دعوا به داوری امکان‌پذیر است. در همین راستا نماینده برزیل پیشنهاد گسترش قلمری داوری در حل‌وفصل دعاوی هوایی را داد. این گسترش از طریق حذف قید ۲2۳807 ۶07" امکان‌پذیر بود. (0.188-189 ,1999 ,1.2 جنش۸ 05 عع 00016۲6 ۵002 316 ]) درنتیجه ماده دلالت بر منع ارجاع داوری اختلاف مسافر علیه متصدی حمل‌ونقل ندارد. صحت استدلال اول که داوری در برخی کشورها شیوه پرهزینه‌تر نسبت به رسیدگی قضایی است در سال‌های اخیر با فراگیری و استقبال داوری مورد تردید است. خصوصا در اتحادیه اروپا در بسیاری موارد از مسافران هوایی.در راستای حل‌وفصل دعاوی هیچ هزینه‌ای پرداخت نخواهند کرد. (:,2019 ,0671769 600296۲ ۳۳0۵6۵ بط 3860071 41) در رد استدلال دوم پرواضع:است داوری غیرتجاری هم:مورد تأکید بسیاری از قوانین قرار گرفته است. از جمله دن حقوق ایزان این مهم:ان؛ماده ۶۰۶ الی ۰۱٩ قانون آیین دادرسی مدنی مورد پذیرش واقع شنده,اشت. باوجود:آگاهیق بر استحکام استدلال نماینده فرانسه که متذکر شده‌اند داوری زمانی مناسب است که دو طرف دعوا از قدرت چانه‌زنی برابر برخوردار باشند اما این ایراد در اتحادیه اروپا رفع شده است. در اتحادیه اروپا یک نهاد مستقل و در بسنیاری موارد نهاد ناظر حمل‌ونقل هوایی مسوول تأسیس چنین اتاق‌های داوری شده است. لذا اگر یک نهاد.بالادستی به‌عتوان مثال در حقوق ایران سازمان هواپیمایی چنین اتاق‌هایی را تأسیس نماید ,دیگر قدرت بالاتر شرکت‌های هواپیمایی دستاویزی برای کنار گذاشتن قوانین ضروری حامی مسافر از طریق داوری نخواهد شد. بر این اساس به نظر می‌رسد هرچند در کنوانسیون مو‌نترال (ماده ۳۶) و ورشو (ماده ۳۲) داوری حمل‌ونقل مسافر تجویز نشده است. ولی سکوت کنوانسیون به پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ معنای منع نیست. بر همین اساس اگر قوانین ملی منعی دیده نشود» نباید بر داوری‌پذیری منظور از داوری‌پذیری تعیین اینکه کدام نوع مناقشه از طریق داوری حل‌وفصل می‌شود و اينکه کدام دعو| به‌سبب نیاز به حمایت قضایی باید تحت قلمرو حاکمیتی دادگاه ملی باقی بماند. این مهم در کنوانسیون نیویورک (بند اول از ماده ۲) و قانون نمونه (ماده ۳۶) با عبارت‌پردازی «که از طریق داوری قابل حل‌وفصل باشد»۱ مورد تأکید قرار گرفته است. (110 .8 ,2018 ,110016۲ ,146016۲8) دنر حقوق ایران این مهم از بند اول ماده ۳۶ قانون داوری با عبارت‌پردازی «درصورتی‌که موضوع اصلی اختلاف به‌موجب قوانین ایران قابل حل‌وفصل از طریق داوری نباشد» قابل استنباط است: داوری‌پذیری از دو جهت قابل بررسی می‌باشد. یکی داوری‌پذیری از جنبه شخصی است. از این منظر داوری‌پذیری به معنای اینکه چه کسی صلاحیت دارد. تا طرف قرارداد داوری قرار بگیرد. از منظر موضوعی که مدنظر ما در این قسمت:است یعنی چه اموضوعاتی می‌تواند تحت داوری حل‌وفصل شود. (جنیدی» غیائوند». ۰۱۳۹۶ ص ۲۵) قوانین ملی هر کشور این محدوده داوری‌پذیری تعیین می‌نماید و براساس خطمشی سیاسی» اقتصادی» اجتماعی» منافع ملی و مصالح قضایی مشخص می‌کند چه موضوعی داوری‌پذیر است. (جهانیان» شهبازی‌نیا اینکه چه موضوعی داوری‌پذیر است از کشوری به کشور و زمانی به زمانی دیگر, متفاوت است و این خود سبب رکود داوزی در تجارت بین‌الملل می‌شود؛ چراکه اطراف قرارداد از اجرای حکم داوری به‌علت بطلان قرارداد داوری واهمه دارند و بر همین اساس اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... نظر داده شده است که ارائه یک معیار جهانی با موضوع شناسایی موضوعات داوری‌ناپذیر امری دشوار است. (وکیلیان»؛ نوربخش» ۰۱۳۹۹ ص ۱۲۳) با این وجود مجازات‌ها. حقوق کارگری» مالکیت فکری» زمین و ورشکستگی تحت لوای دادگاه باقی مانده است. (122 .8 ,2012 ,و27) مثلا مطابق قانون انصاف داوری! شرط داوری پیش از بروز اختلاف در اختلافات مربوط به کارگر و کارفرما مصرف‌کننده و زمانی‌که طرفین از قدرت چانه‌زنی نابرابر برخوردار هستند نامعتبر است. مطابق بند اول از ماده ۱٩ قانون داوری انگلیس مصوب ۲۰۱۹۹۹ شرط داوری در قرارداد مصرف‌کننده مطابق اصول غیرمنصفانه در قواعد قرارداد مصرف‌کننده مصوب ۲۱۹۹۹ در شرایطی خاص صحیح نیست. در حقوق ایران براساس ماده ۶۹3 قانون آیین.دادرسی مدنی دعوای ورشکستگی و دعاوی خانوادگی داوری‌پذیر نیست: همچنین وفق ماده:۶۷۸ و ۶۷۹ دعاوی جزائی هم قابلیت‌ارجاع به داوری را.ندارد. این دسته از موضوعات تحت داوری‌تاپذیری مطلق قرارمی‌گیرد. برخلاف مواردی‌که داوری‌ناپذیری به‌صورت نسبی است یعنی آنکه ارجاع آن به داوری کاملا ممنوع نیست بلکه مشروط به شرایطی است: (جنیدی» غیائوند» ۰۱۳۹۶ به‌طور کلی اینکه چرا موضوع داوری‌ناپذیر است به این سبب می‌تواند باشد که قانون- گذار نگران است از اینکه موضوع از طریق اداوری حل‌وفصل شود. (معبودی» افکار ۰ ص ۳۱۶) اما روند و گرایش بیشتر به تفسیر موسع از داوری‌پذیری است و داوری دیگر استثنا نیست. هرچند در کشورهای با اقتصاد دولتی اصل تفسیر مضیق به پذیرش نأوری قمچنان باقی است با ایی اصگ امه از ایغ طربولت که دول می‌توانن گنترل پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ خود را بر تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی حفظ نماید. در هر حال اکثر مناقشات تجاری تحت حقوق کشورهای متفاوت قابل‌ارجاع به داوری است. مطابق توصیه‌نامه اتاق داوری گرایش بیشتر بر پذیرش داوری به‌صورت موسع است و باید از ارجاع بخش خاصی از مناقشات به داوری و مابقی تحت تسلط دادگاه ملی قرار بگیرد اجتناب شود. همچنین داوری شیوه مطلوب در حل‌وفصل دعاوی مطرح شده است. بنابراین تا جایی‌که امکان دارد باید موسع تفسیر شود. (1991 ,100 1۳06 0 360621055 154۵) بنابراین اصولا باید بر داوری‌پذیری حکم نماییم. این روند و گرایش در حوزه‌های مختلف نمود دارد؛ هرچند که هميشه موضوع به صورت اجماعی نیست. مثلا ادعا شده است که دعاوی مرتبط به مالکیت فکری قابل ارجاع به داوری نیست به‌سبب آنکه حقوق مالکیت فکری از سوی دولت به افراد داده می‌شود: لذا بای حل‌وفصل آن هم تحت لوای دولت باشد. به نوعی به حقوق عمومی مربوط می‌شود. (ایرانشاهی» ۰۱۳۹۵ ص ۱۵۲) در مقایل حتی برخی موضوعات مالکیت فکری که جنبه عمومی دارد داوری‌پذیر دانسته شده‌اند و موضوعاتی که داوری پذیر نیستند نه بخاطر تعارض با نظم عمومی بلکه به‌علت اقتضائات دیگر از جمله غیرقابل‌واگذاری آن حقوق همچون حق مولف می‌باشد. (حبیبا شو‌شنتری: ۸۳۹۳ ۹۹۳) دی رایظه نیا دساول, بسه: بغلت سگوت: قاتوق, مهار مصوی ۵ تعارض با نظم عمومی و کیفری بودن جنس اين دسته از دعاوی داوری‌پذیر نیستند. اما نویسندگان براساس تحلیل مفاد این قانون بر این نظر هستند سکوت قانون دلالت بر نفی امکان ارجاع اختلاف به داوری ندارد. ان منظر اینکه این موضوعات کیفری است و داوری‌پذیر نیستند نویسندگان نظر دادند امکان ارجاع اختلاف به داوری مانع جنبه کیفری و رسیدگی قضایی آن نیست. (معبودی» افکاری» ۰۶۰۰ ص ۳۲۹) یکی از توجیهاتی که در جهت عدم امکان ارجاع این چنین اختلافی به داوری ارائه شده است این است که با داوری موضوعات مربوط به حقوق رقابت ممکن است بخش کوچکی بر منافع اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... دستاویزی برای فرار از مقررات مربوط به حقوق رقابت باشد. ( ,2016 ,۳۳۳130 ,00۳2۵9 از جمله دلایلی که بر عدم امکان ارجاع این اختلافات به داوری ارائه شده است. موضوع تجاوز به حق حاکمیت کشورها می‌باشد. (وکیلیان؛ نوربخش» ۰۱۳۹۹ ص ۱۲۷) براساس همین جنبه ملی بودن این دسته از دعاوی» یافتن داوران متخصص بی‌طرف امری سخت و دشوار است. همچنین هزینه‌بر بودن رسیدگی‌های این چنینی در محاکم داوری علت دیگری بر داوری‌ناپذیری بودن آن است. همچنین یک سونیت از کشورهای کم‌تر توسعه‌یافته نسبت به داوری‌پذیری این چنین موضوعاتی وجود دارد که داوری ابزاری شود تا کشورهای پیشگام از طریق داوی نتایج دعاوی را تغییر دهند. (وکیلیان. نوربخش» ۰۱۳۹۹ ص ۱۳۵) بنابراین در موضوع ما مشابه موضوعات برشمرده به‌علت موضع منفعل کنوانسیون و عمومی بودن جنبه دیه در حقوق ایران ابهام بر داوری‌نپذیری مسژولیت متصدیان حمل‌ونقل هوایی ناشی از تأخیر» لغو و جراحت بدنی در رابطه با مسافران دیده می‌شود. که باید یادآور شدب«ایی‌گزایش به داوری‌پذیری ابهامات را از مسوولیت متصدی در مقابل مسافر هم به‌سبب خسارت بدنی (لا۲نازطا 7ولن۹۵) و هم به‌واسطه تأخیر و لغو پرواز این مسوولیت ایجاد می‌شود. مطابق با ماده ۱۷ ورشو (بند ۱ ماده ۱۷ مونترال) متصدی مسوول خسارت بدنی به مسافر می‌باشد. مسوولیت متصدی ناشی از تأخیر براساس ماده ۱۹ کنوانسیون ورشو (۱۹ مونترال) خواهد بود. ( ,110710 7 ,2017) داوری دعاوی با ادعای مسوولیت متصدی حمل‌ونقل ناشی از حمل مسافر جای مداقه و ژرف‌اندیشی دارد. بر فرض که استدلال و رویکرد نماینده ژاپن با این پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ توضیح که ماده ۳۶ ارجاع داوری در حمل مسافر را به قوانین ملی ارجاع داده است مورد پذیرش قرار بگیرد. در این صورت آیا در حقوق ایران» چنین مواردی قابلیت ارجاع به اینکه مسوولیت متصدی حمل‌ونقل قراردادی است یا غیرقرادادی در بحث ما جایی ندارد (324 ,1959 ,008له)) و جنبه عمومی بودن دعاوی باید مورد نظر باشد. بنابراین مسوژولیت متصدی يا ناشی از تأخیر و لغو پرواز است که در قوانین ایران هیچ منعی در ارجاع این‌گونه از دعاوی وجود ندارد. اما در مورد داوری‌پذیری مسوولیت شرکت هواپیمایی ناشی از فوت یا جراحت با اطمینان خاطر نمی‌توان نظر داد. چراکه این دعاوی می‌تواند جنبه عمومی داشته باشد و قابلیت ارجاع آن به داوری براساس ماده 2۷۸ قانون آیین دادرسی مدنی تردید"وجود دارد. مضاف بر این مطابق ماده ۱و ۲ قانون تعیین حدود مسوّولیت: شرکت‌های هواپیمایی ایرانی مصوب ۱۳۹۱ در پروازهای داخلی» در مورد حمل مسافر» مسوّولیت مبتنی بر قانون مجازات اسلامی و قواعد دیه است. بر همین اساس با توجه به ماهیت دوگانه دیه و ماده ۱۶ قانون مجازات که دیه را مجازات می‌داند ارجاع آن به؛داوری در حقوق ایران بعید است. هرچند به نظر می‌رسد در حقوق ایران این موارد قابل ارجاع به داوری نیست اما باید بر ارجاع آن نظر اول: آنکه ورین جفوی ایران به‌عتولان الا شناحته شده اس لیگ آنکه می‌آنعی این امکان را از طرفین سلب نماید. (شیروی» ۰۱۳۹۲ ص۷) دنر مورد دیه باتوجه به این تردید در ماهیت باید به اصل بازگردیم و بر ارجاع آن تأکید نماییم. مضاف بر این در ماده ۶0۲ قانون مجازات اسلامی از جهت احکام و آثار دیه را ضمان و مسوولیت مدنی می‌داند و به نوعی گرایش بیشتر به مسژولیت مدنی تا کیفری را به ما نشان می‌دهد. در تأیید این استدلال می‌توان به رویکرد حقوق‌دانان با رویکرد فقهی اشاره کرد که اخیرا بر آن قائل اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... هستند دیه مجازات نیست و ماهیت شرعی ندارد و یک ماهیت عرفی دارد. این ماهیت عرفی مالی است که برای جلب رضایت زیان‌دیده به او داده می‌شود. (شریفی و حاجی علاوه بر موارد مطروحه در سال ۱۳۷۰ یک رای وحدت رویه (شماره ۰۹۳) صادر شد که براساس آن باتوجه به جنبه مالی دیه» رسیدگی به آن می‌تواند علاوه بر دادگاه کیفری در صلاحیت دادگاه حقوقی باشد. این صلاحیت دادگاه حقوقی تأکید بر ماهیت غیرجزایی آق اسگه اش ای حال آگر. آیق انگرانی, اند که: این مهم خباومط جمققانق مقاماتی ی بازپرسی است براساس ماده ۶۷۸ قانون آیین دادرسیآمدنی» رسیدگی داوران تا تعیین تکلیف موضوع در دادگاه کیفری متوقف می‌شود. این طریقه استدلال با نظرات برخی فقها هم سازگاری دارد چراکه گروهی.از فقهای شیعه معتقد.هستند در داوری موضوعات محدودیتی وجود ندارد از این‌رو چه موضوع مالی باشد و چه:غیرمالی همچون نکاح, قصاص و حدود قابل ارجاع به داوری است: همچنین در فقه مالکی نسبت به دیه ناشی از صدمات رویکردی منعطف نسبت به داوری‌پذیری ارائه داده‌اند.(بهبهانی» ۰۱۳۹۵ ص ۲۱) در نتیجه, با بررسی مواد مربوطه» در حقوق ایران با منعی در جهت ارجاع دعاوی خسارت وارده به مسافران درخصوص تاخیر لغو پرواز و جراحت به مسافر به داوری دیده نمی‌شود. در حقوق کشورهای دیگر به خصوص کشورهای اروپایی» این موضوع باتوجه به فواید آن نه تنها با منعی روبرو نشده است مورد تاکید هم قرار گرفته است. در واقع تمام شیوه‌های جایگزین دعوا برای حمایت از حقوق مشتریان از جمله مسافران هوایی مفید قلمداد شده است. از:جمله"می‌توان به قانون حمایت از مسافران ( 1.۴ 9 کشور پرتغال اشاره کرد. پارلمان اروپا در سال ۲۰۱۵ در دستورالعملی این مهم را پیش‌بینی نموده است. جالب آن است کشور آلمان که در پیش‌نویس کنوانسیون پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ می‌تترال, مقالف:این مرقبرع :برد از پیشگامان این تغییر روه بوده است هش انگلیس هم گسترش قلمرو این سازوکار حل اختلاف‌های هوایی را از اولویت‌های خود دانسته و تاکنون شکایت مسافران معلول يا کم‌توان در رابطه با فراهم بودن جریان پرواز در فرودگاه به این طرح اضافه شده است. (0.5 ,2017 ,56607 ۵۷12000 ۸1) این پیشرفت پس از مدتی گام‌های روبه جلوتری هم برداشت و داوری آنلاین هم مورد قبول واقع شد." البته پیشنهاد داوری آنلاین و الکترونیکی از سوی برخی کشورهای عربی در سال ۲۰۱۳ به ایکائی ارسال شده بود که محدود به دعاوی حقوق مسافران نمی‌شد. از در نهایت, در تقویت و تسجیل داوری‌پذیری خسارت ناشی از تاخیر لغو و آسیب بدنی می‌توان از کنوانسیون‌های مربوط به جبران خسارت ناشی از هواپیما در حال پرواز به ثالث مدد گرفت. به سبب آنکه چنین:دعاوی از طریق داوری قابلیت حل‌وفصل دارند. در واقع زمانی‌که خسارت ناشی از سوانع هوایی به اقالث قابلیت ارجاع داوری را دارد چرا این موضوع نسبت به طرفین قابلیت حل دعوا از طریق داوری میسّر نباشد. در ماده ۲۰ از کنوانسیون روم ۱۹۵۲ با موضوع خسارت به ثالث به صورت مطلق داوری‌پذیری را اذعان در نتیجه از جهت قلمرو داوری در ماده ۳۶ بر آن هستیم که هیچ محدودیتی در جهت ارجاع دعاوی به داوری در حمل مسافر وجود:ندارد و نباید آن را محدود به حمل کالا نموده و از فواید داوری در حل‌وفصل دعاوی در حمل مسافر محروم شویم. هرچند در مورد ارجاع دعاوی ناشی از خسارت بدنی و فوت با جواز قانونی صریح در قوانین اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... ۵. ضرورت تأسیس اتاق‌های داوری در حل‌وفصل دعاوی مربوط به حمل این ضرورت از دو منظر قابل‌اثبات است. یکی آنکه رویه دادگاه‌های ایرانی عملکرد منفی در حل‌وفصل دعاوی اين چنینی داشته‌اند و دوم آنکه با تأسیس این اتاق‌ها چه منافعی به‌دست می‌آوریم. بنابراین ضرورت شامل دفع ضرر به‌واسطه رهایی از صلاحیت دادگاه ملی و جلب منفعت از طریق تسیس این اتاق‌ها حاصل می‌شود. ۱-۵. رویه قضایی ایران در حل‌وفصل دعاوی مربوط به حمل مسافر هوایی در این قسمت در تلاش هستیم با:روشن نمودن اینکه رویهقضایی ایران در دعاوی حمل‌ونقل هوایی از درک قابل قبولی از موضوعات برخوردار نیست. اثبات می‌نماییم که در قضیه اول که براساس حادثه‌ای» خواهان به همراه اهمسر و فرزند خویش با لغو پرواز در مسیر بازگشت مشهد به تهران روبرو شده است. پس از لغو. شرکت هواپیمایی پاسخگوی مسافر نبوده و مدت زیادی را در فرودگاه سپری نموده‌اند. به علت فصل مسافرت, ایشان توانستند پس از دی روز به تهران بازگردند که سبب شده است که هر دو زوج و زوجه از حضور در شغل خود بازبمانند. دادگاه براساس مواد ۱ و ۲ قانون مسوژولیت مدنی مصوی ۱۳۳۹ و اصل ۱۷۱ آقانون اساسی ی قاعدا لاضرن و ماده ۸ پروتکل گواتمالا خوانده را به خسارت مادی و معنوی محکوم نمود. این رأّی در شعبه ۷ تجدیدنظر استان تهران تأیید شده است. داز این رأی پرواضح است اصول اساسی حقوق حمل‌ونقل هوایی در مسوولیت متصدیان از دید قضات محترم پنهان مانده است. در زمان این دعو| قانون تعیین حدود مسوولیت شرکت‌های هواپیمایی ایران در پروازهای داخلی کشور مصوب ۱۳۹۶ حاکم بوده است که مطابق این قانون» کنوانسیون ورشو قانون پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ مامیی مرا حل‌وفصل اخلاف دق پرواقهای جیع‌المالی ی‌داغلی می‌باشد. یکی اق اصتول مهم دز این کتواشمیین اصل اخحصاری؟ مقاد کتزاشسیین است: کهامطایق آن حق استناد به قوانین ملی وجود ندارد. بر این اساس امکان استناد به قوانین ملی و جبران خسارت معنوی در تضاد با این اصل می‌باشد. (0.2 ,2017 ,028 106) غم‌انگیزتر آنکه در رای اشاره‌ای به قانون مسوولیت شرکت‌های هواپیمایی نشده است. همچنین در رأّی بدوی به پریگل گواتمالا آقناوه نففم‌است که ,فتری ایق کی‌انسییق اقابلیت آجرا را به سق‌شایره اسقه پنایراین اسان یه ستافی گه,منون سم قاتیق مرها صطاق ضی‌کتخطای اقاحسی در قضیه دوم» مسافر بلیط رفت و برگشت از ارومیه به استانبول خریدار نموده ولی در مسیر بازگشت پرواز لغخو شده است و نتوانسته است.به ارومیه بازگردد. ایشان به همین سبب مجبور شد. ابتدا بلیطی خریداری نموده و به تبریز مسافرت کرده و پس از آن به ارومیه رفته است. پس از مدتی این فرد در تهران طرح.دعوا نموده بود. در این پرونده قاضی محترم براساس کنوانسیون ورشو, قانون تعیین حدود مسوولیت شرکت‌های هواپیمایی ایرانی مصوب ۱۳۹۱ قانون مدنی» قانون مسوژولیت مدنی و قانون آیین دادرسی کیفری حکم را صادر نموده است. در این پرونده قاضی شرکت هواپیمایی را به جبران خسارت مادی و معنوی لغو پرواز محکوم نموده است. محرز است در این پرونده قاضی اضی‌دانه اقانون ‏ حواکم چه قانونی ات کهایراساس آن عم مقیاله را صاذن خماین؟ لذا براساس عقل و. انصاف چنین |خساررتی را قابل جیران* می‌داند ی هن قانونی را برای استدلال خود مورد استناد قرار می‌دهد. (رحیمی» ۰۱۳۹۸ ص ) پرواز مطروحه بین‌المللی است چرا که نقاط مبدا و مقصد مطابق ماده ۱ کنوانسیون ورشو (ماده ۱ کنوانسیون اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... مونترال) در دو کشور متفاوت عضو کنوانسیون است. (0.16 ,2014 ,18766)) از این رو باید سند ورشو قانون حاکم باشد. بنابراین پروواضح است قاضی محترم از قلمروی لجرای کنوانسیون که چه: چروازی بین‌المللی است ق چه پروازی داخلی اطلامی, تذاشتته است. در صورتی‌که سند ورشو ملاک قرار بگیرد حکم به هردو خسارت مورد تردید است .چواکه فیچ‌کنام دنر کنرانسیون, ورکی پیش‌بونی نشده: اصح. از ای ری بای حکم قضیه را براساس سکوت کنوانسیون» وفق قوانین ملی صادر نماید. با بررسی آرای قضایی آشکار می‌شود قضات از قانون حاکم و اصول اساسی قلمروی اجرای اسناد حمل‌ونقل بی‌اطلاع هستند. به سبب عدم اطلاعات کافی در حل اين دعاوی» قضات تلاش دارند از طریققواعد عمومی حکم. موضوع را به دست آورند (350 ,2011 ,210008) که د بزخی مواقم این قواعد با اصول حققق هوایی سازگار نیست. به همین علت به همه قوانین ممکن استناد می‌نماید تا حکمی که با عقل و انصاف سازگار می‌یابند را براساس قوانین داخلی صحیح و محکم جلوه دهند که ضعف آرا روشن و تعارض آنها با اصضول اساسی تشاد ناگ اهایالاست. این ضعف نان می‌دهد ضروری است تا یک مرجع داوری متشکل از داوران متخصص به حقوق هوایی در ایران تشکیل شود تا پاسدار حقوق مسافران هوایی باشد. بر همین اساس در جهت همین پاسداری» تأسیس اتاق داوری در جهت حل‌وفصل این‌گونه از دعاوی را که از داوران کارکرد و فواید داوری در اجرای حقوق مسافران هوایی ناشی از تأخیر» لغو و سایر موارد مستنبط از قواعد ۲۹۱/۲۰۰۶ و کنوانسیون مو‌نترال را باید در مقایسه و ارزیابی پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ سایر رامگارهای در دسکرس مسافران, سفجیه ی به اقبات رساق, اصولا در اقشات و دعاوی مسافران با ارزش مالی کم مسافران باتوجه به زمان و هزینه مورد نیاز برای اثبات دعوا از طرح دعوا| اجتناب می‌نمایند و به نوعی عطایش را به لقایش می‌بخشند. از این منظر داوری یک شیوه بهتر برای حمایت از مسافران هوایی است تا از طریق یک رسیدگی ساده» کم هزینه و فوری به حقوق پایمال شده خویشتن دست پیدا کنند. به‌عنوان نمونه این رسیدگی‌ها در آلمان در حدود ۶ تا ٩ هفته به طول می‌انجامد. ( ,۲2۲۵12161۵6 5 ,2016 ,ساته8) باید تأکید کرد حمایت ان|مشتری هوایی از طریق پرداخت خسارت در مقایسه با کنار رفتن شرکت هواپیمایی از انتخاب آن مشتری آنچنان از لحاظ اقتصادی برای شرکت هواپیمایی مقرون به صرفه است که برخی شرکت‌ها از جمله شرکت ۸1112118 برای حمایت از مشتریان خود یک نهاد میانجیگری برای جلب رضایت مسافران تأسیس و از منظری دیگر داوری نقش تکمیلی! برایی رسیدگی قضایی دارد. درواقع بسیاری از شکایت‌ها می‌تواند در این مراجع داوری حل‌وفصل شود و نیازی به دادگاه نیست. در این راستا در کشور آلمان این شیوه برای مشافران الزامی نیست و مسافران میان ارجاع به شیوه‌های دیگری و دادگاه اختیار دارند. (0272.1 7 ,۲165 6072ع900-070) بنابراین مسافران جز داوری يا باید به سبب کم‌ارزش بودن يا نیاز به تخصص زیاد موضوعات هوایی» از آن صرف نظر نمایند یا خود را در یک رسیدگی قضایی درگیر نماید. قطعا داوری نسبت به نادیده گرفتن حق مشتری شیوه کارآمدتری است و سبب می‌شود مسافران هوایی از این صنعت رضایت حداکثری داشته باشند. شیوه در دسترس دوم یعنی رجوع به دادگاه هرچند نسبت به راهکار اول مناسب‌تر است ولی بر مسافران هوایی اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... دشواری‌هایی تحمیل می‌نماید که نتیجه آن دلزدگی مسافران هوایی از این صنعت خواهد شد. همچنین این پيشنهاد در حقوق ایران به این دلیل که از دادگاه تخصصی در این حوزه محروم هستیم و قضات از دانش کمی نسبت به حقوق هوایی برخوردار هستند» بیشتر ۶ سازوکارداوری دعاوی حمل مسافر هوایی در حقوق اتحادیه اروپا کشورهای اروپایی در حوزه پایان دادن به مناقشات مشتریان از طریق شیوه‌های جایگزین حل اختلاف» براساس دستورالعمل شیوه‌های جایگزین مشتریان! مصوب ۲۰۱۳ که خود دو دستورالعمل پیش از خود را مصوب سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۰۹ با این عنوان اصلاح نموده است. پیشرفت‌های چشمگیری به‌دست آورده‌اند. البته موضوع ما از دو جهت جزئی‌تر است. یکی آنکه از میان شیوه‌های جایگزین تمرکز ما بر روی داوری است و مضاف بر آن, از میان تمام مشتریان انرژی» خدمات حقوقی, خدمات مالی و سایر براساس مقدمه این دستورالعمل هدف" اصلی»..تأمین بیشترین میزان حمایت از مشتریان است. مضاف بر اين» حل دعاوی با هدف جلب اعتماد مشتریان باید از طریق راه‌های سریع با هزینه بسیار کم میسر شود. همچنین این طرق باتوجه به تحولات فناوری» ‏ می‌بایست به‌صورت آنلاین هم فراهم شود: بای خاطرنشان کرد مطابق این دستورالعمل چنین شانسی برای دعوای تجار علیه مشتریان وجود ندارد. مطابق ماده ۰۲۹ این دستورالعمل می‌بایست در سال ۲۰۱۹ گزارشی از اجرای آن» توسعه این شیوه‌ها تاثیر آن بر روابط مشتریان و تجار و آگاهی مشتریان از این مهم ارائه شود. بر همین کل 6۳ اکط0 ۶0۵۳ جونانآمکع۳ تن ع نامهم ماه 00 2013 0۳6006 ۱۰ پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ اساس طبق تاریخ الزامآور گزارشی از کمیسیون اروپا در این راستا انتشار یافت." مطابق این گزارش کشور فرانسه با ۹۹ موسسه مربوط به حل‌وفصل اختلاف بیشترین سهم را در اجرای این دستورالعمل داشته است. همچنین میانگین در تمام کشورها در بیشترین میزان خود حدود ۶۵۰۰ شکایت به این موسسات در هر ماه بوده است. جالب‌تر آنکه شرکت‌های هواپیمایی با ۱۳ درصد بیشترین میزان شکایت را به خود اختصاص داده‌اند. (0.7 ,2019 ,لآ ۵40۳660۷6 0 0071ع۲) هرچند گزارش‌های دیگر معتقد هستند که شکایت- های مسافران هوایی در حدود یک‌پنجم کل شکایت‌های سایر مصرف‌کنندگان در اتحادیه اروپا را در برمی‌گیرد. (۳.13 ,2015 ,71617/074 06065 0026۲ ۳00620 354 در راستای الزام به اجرای این دستورالعمل کشورهای اروپایی در حوزه حمل‌ونقل هوایی اقداماتی را انجام داده‌اند که عملکرد آنها را در این قسمت مورد بررسی قرار می- دهیم. این دستورالعمل به‌عنوان یک .قانون شکلی در واقعم ضامن اجرای قوانین ماهوی یعنی کنوانسیون مونترال مصوب ۱۹۹۹و قانون حقوق مسافران هوایی " است. باید خاطر نشان کرد که چگونگی اجرای,لتتوارالیدابه ود *کشوژ‌ها"راگذار شده است؛ از همین- رو» یک شیوه یکسان در حل‌وفصل دعاوی وجود ندارد. ( ,2761۷/07[6 067165 005967 1 ,2019) بنابراین؛ در این بخش از میان اقدامات صورک گرفته آنچه ایده‌آل است را 66009 عم وه عط هه وی عط ماصعصهنادم صمعم‌وسه عط) ما صمنککتصصم عط) ۳0۵ ۳۳00۳1 ۱۰ 0 82۳1126۲ ۳۳۵062 عطا کم 2013/11/817 ع6 0 که صمنای نامه عط ص۵۳ ععکنصصی هنود 0ص 7۰ (۳17) 1200حعع ۹ 40ص کعانام‌عنل عصعصم ۶۵۳ صقان آموع۳ عامرکنل هم له ۳ افصم6 عط و 0 6766۴ 30://01 ناه عاطهانه2 ,261/2004 (۳6) صمنهامومط کاطوند «معمدم عم جن۵ ۲۰ 66 004.02/00 6000106.0 0160 ۲14 -4037 4390337-1013 : «وااع‌حس* الط عنو ۸/۲ اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... همان‌طور که در سطور پیشین متذکر شدیم در اتحادیه اروپا تنها شیوه حل اختلاف داوری نیست و مذاکره و میانجیگری هم پیشنهاد شده است. با این وجود باتوجه به موفقیت‌های داوری نسبت به سایر شیوه‌ها و جنبه الزامآور آرای داوری سبب شده است در کشورهای اروپایی رویکردها گوناگون است. برخی کشورها هنوز الزام ذستورالعمل را اجرا تکرده‌اند. از جمله این کشو‌رفا کرواسی؛ چک؛ ایزلنن: و. اسلواکی هستند. مسافران هوایی در این کشورها در صورت شکایت تنها حق رجوع به دادگاه را دارند. در مقابل» برخی کشورها یک أتّاق با طلاحیت عم برای رسیدگی به تمام دعاوی انواع مشتریان علیه تجار تأسیس. کرده‌اند. از جمله.این کشورها می‌توان به بلژیک, دانمارک, ایتالیا و بسیاری دیگر اشاره نمود. بنابراین مسافران پروازهای هوایی به‌عنوان یک مصرف‌کننده می‌توانند.به‌وال آقاق‌ها فراجعه کنند الته نا آوی.سوئد خود این اتاق‌ها به بخش‌هایی تقسیم می‌شود. در این کشور مسافران هوایی می‌توانند در بخش تخصصی مسافرت طرح دعوا| نمایند. با این وجود برخی کشورها این صلاحیت را به صورت خاص اعمال کرده‌اند و اتاق‌های برای رسیدگی به دعاوی حمل‌ونقل ابداع نموده‌اند. لهستان و نروژ از جمله این کشورها هستند. دسته آخر کشورهایی هستند که به‌صورت تخصصی تنها دعاوی مسافران هوایی؛را حل‌وفصل می‌کنند. مشابه این عملکرد در آلمان؛ فرانسه و اتریش دیده می‌شود. (۳.1 ,2019 ,060168۰761۷076 000916۲)) علت این رویکرد متفات کشورها نه به‌واسطه سلیقه‌های متفات بلکه به‌خاطر آن است که این دستورالعمل از مثلا در آلمان (66۲۳۵ 0۳۷۵16 6 1۳3۶00۲ 2006 1۵۳ و800 دمناهنتفد0) (5۵0)) و (۸۲۳۰۲۷ ۸۵0 لنعن عطا (۸م۵))) در انگلستان را به عنوان نهاد ناظر بر اجرای این اتاق‌های داوری نام برد. البته این امکان کشورهای اروپایی در ماده قانون پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ ۶ فراهم شده است. هرچند در همین کشورها داوری الزامی نیازمند تصویب قانون‌گذار و يا اقدام دولتی است. همین موضوع مورد تأیید 2۸۸ در انگلیس قرار گرفته است با این توضیح که برای اجباری کردن داوری این نهاد قدرت لازم را ندارد. ( رز +۸101 8 ,2017 ,960107 21۵100 106) در حقوق حمل‌ونقل دریایی» برخی نویسندگان پس از ارائه مزایای داوری و اثبات موانع و محدوديت‌ها بهترین شیوه برای رفع و به حداقل رساندن ایرادات داوری در این صنعت را تأسیس اتاق‌های داوری دانستند. ( ,م8۲28 205,34 ار موفق‌عرین آنها می‌توان بغاتاق ناوری نریایی آتدق؟ آضایه مود ۲-۶ تشریفات رسیدگی در اتاق داوری (هزینه؛ زبان رسیدگی و مدت رسیدگی) از جهت پرداخت هزینه در راستای حمایت از مشتریان» اصولا دعاوی مربوط به حمل‌ونقل هوایی نیازی به پرداخت هزینه جز هزینه تهیه رونوشت و موارد این چنینی» ندارند. در مقابل» در برخی کشورها همچون پرتغال باید یک هزینه ۱۰یورویی پرداخت شود. در بلژیک برای دعاوی با ادعای تا ۱۰۰۰یورو مبلغ ۵۰ یورو و بیش از آن مبلغ ۷۵ در ایران می‌توان از رویکرد اکثریت کمک گرفت و مسافران هوایی معاف از پرداخت هزینه باشند. البته از آنجایی که شاید این شیوه سبب طرح دعاوی متعدد و واهی علیه شرکت‌هایی هواپیمایی گردد. در راستای تعدیل آن می‌توانمفادی وضع کرد که مطابق آن در صورت شکست مسافران در دعوا هزینه بر عهده آنها باشد. در یونان همین شیوه اتخاذ شده است. (۳.11 ,2019 ,0067068 0007916۲ ۳۳00628 ۲( 0071ع11) در کشور انگلیس هم با همین رویکرد که عدم اخذ هزینه علتی برای ایجاد شکایات بدون پشتوانه اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... می‌شود مبلغی اخذ می‌شود. (6 96610۲ ,2017 ,۵۷18100 106 ن ۸7) البته باید خاطرنشان کرد در صورت محق شناخته شدن مسافر هزینه داوری باید به‌نحو کامل از جهت مهلت زمانی که باید یک دعوا ختم شود. کشورهای اروپایی در تلاش هستند تا هرچه سریع‌تر در مقایسه به رسیدگی قضایی موضوع حل‌وفصل شود. بر همین اساس. در اکثر کشورها حداکثر ظرف سه ماه اختلاف باید پایان بپذیرد هرچند کشورهایی هممچون دانمارک. فنلاند» نروژ و سوئد چنین ظرف زمانی را پیش‌بینی نکرده‌اند. در ایران می‌توان همین الزام را پیش‌بینی کرد. (0.12 ,2019 ,نت 4۳6086 0۳ 8017) از جهت زبان رسیدگی باید یادآور:شد که قلمری داوری در چه محدوده‌ای است. اگر این صلاحیت, شامل پروازهای خارجی هم می‌شود طبیعتا باید علاوه بر زبان رسمی کشور, زبان انگلیسی هم مورد تأیید باشد. اما اگر محدودابه پروازهای داخلی است. نیاز به گسترش زبان مورد پذیرش نیست. کشورهای اروپایی اصولا تنها زبان رسمی خود را در نهایت باید تأکید کرد رسیدگی آنلاین بهترین شیوه در جهت حل‌وفصل این دعاوی است. باتوجه به اینکه مسافران هوایی در شهرهای مختلف سکونت دارند و به صرفه نیست تا برای یک رسیدگی از یک شهر به شهر دیگر سفر نمایند. لذا رسیدگی آنلاین پیشنهاد می‌شود. در بررسی کشورهای اروپایی اصولا رسیدگی در بستر فضای مجازی است هرچند در برخی کشورها همچون یونان و استونی رسیدگی حضوری هم پیش‌بینی شده است. (8.12 ,2019 ,6060165 6000967۲ 3۳۳00620 بط 00۳۲ع3) در داوری اختلافات حمل‌ونقل دریایی از جمله موانع داوری که سبب کاهش رغبت به این شیوه می‌شود تأخیر و هزینه در رسیدگی نام برده شده است. متخصصان این صنعت برای رهایی از این مشکلات یا به حداقل رساندن آن داوری آنلاین را پيشنهاد نمودند تا پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ رسیدگی به سرعت در این بستر بدون دغدغه فراهم نمودن محل داوری انجام بگیرد. از جهت موضوع دعوا موضوعات تأخیر لغو پرواز» خسارت به کالا خسارت به بار همراه مسافر و خسارت به افراد ناتوان را دربرمی‌گیرد. هرچند در انگلیس از سال ۲۰۱۹ الی ۰۲۰۱۷ ۹۰ درصد از شکایات از ۱۰۰۰۰ شکایات» درخصوص تخیر و لغو پرواز بوده است. (2.21 ,2017 ,566107 212000 16 صز ۸21) از آنجا که در این اتاق‌های حل- وفصل دعاوی هوایی» موضوعات جراحات و آسیب بدنی مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. نباید این برداشت شود که قائل بر صلاحیت موسع این اتاق‌های داوریم نیستیم اما پیشرفت‌ها در اتاق‌های داوری باید گام به گام محقق شود. این الزام در دو مرحله باید از هم تفکیک شوند. یکی اینکه آیا طرح دعوا در اتاق‌های دایری الزامی است. همچنین در ۴۸ ری ماد رای داوری الزامآور است. مبرهن است در صورت صدور رأی داوّری این رای باید برای هر دی طرف الزامآور است مگر دو طرف رای را نادیده بگیرند. اما از جهت الزام به حضور در این شیوه از رسیدگی برخلاف ریگرد کشورهای اریپانی که چنیخالّاسی را پیش‌مینی, نکزده‌اند: چیشتهان ما دایری الزامی است. نوریه میا دولا انم ارویلن کشا آلساق *اسکت که ای مهم براان طریق قانون الزامی کرده است. در سنجش میان کشوری همچون آلمان به‌عنوان الگو موفق و کشورهایی که این موضوع الزامی نیست می‌بایست از الزام به حضور در داوری حمایت کرد. (۳.2 ,2016 ,80010 216106ا0ه07) کشورها ابزار الزام شرکت‌هایی هواپیمایی خود را دارند. مثلا در اتریش اگر شرکت هواپیمایی در طرح +۸101 شرکت نکنند در حدود ۲۲۰۰۰ پورو جریمه می‌شوند. (۳۷۵۳0062 ۲( 0071ع 1۹ 0086۲ 4 ,2019 3761۷۷06 616۶)) در انگلیس این قدرت تا حدی است که مجوز یک شرکت اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... هواپینایی می‌قیاند. ملق شود (2325 ,2018 ,ها دی انگلیس: قصمیمات: ها باق شرکت‌های هواپیمایی الزام‌آور است. (۳.6 ,2017 ,56610۲ 2712000 106 ز ۸7۳) در مدل پیشنهادی ما داوری یک شیوه الزامی نه تنها برای شرکت‌های هواپیمایی» و نیز برای مسافران می‌باشد و ری داوری برای هر دو طرف الزام‌آور است. باتوجه به اينکه در رابطه با دعاوی علیه متصدیان حمل‌ونقل به دلایل مختلف احتمال عدم رغبت مسافران به طرح آن وجود دارد. در کشورهای اروپایی اتاق‌های داوری تأسیس شده است تا دعاوی خرد و بزرگ در این بستر حل‌وفصل شود. به‌سبب منافع این اتاق‌های داوری» تأسیس آن در ایران هم پیشنهاد می‌شود. در این راستا باتوجه به اصل داوری‌پذیری منعی از جهت ملی و بین‌المللی از جهت ارجاع این دعاوی به داوری وجود نکته مهم آن است که داوری‌پذیری از طریق این اتاق‌ها نیاز به دخالت قانون‌گذار دارد؛ با این توضیح که داوری چنین دعاوی الزامی است.و این دعاوی تنها از طریق داوری قابلیت حل‌وفصل دارد. درواقع هرچند در ایران سازمان هواپیمایی کشوری به‌عنوان متولی در جهت اعمال حاکمیت در صنعت حمل‌ونقل بهترین انتخاب در جهت تأسیس چنین اتاق‌های داوری در سظغ هرانسقان "یا "فرودگاه انت؛ انا شتانفآن هواپیمایی اختیاری در کنار گذاشتن صلاحیت قضایی ندارد و نمی‌تواند اتاق‌های داوری الزامی تأسیس نماید. بنابراین لازم است مجلس مشابه ماده ۱۹ قانون مذکور در اتحادیه اروپا در قالب یک ماده واحده با این عبارت «در راستای اجرای حقوق مسافران هوایی» سازمان هواپیمایی کشوری موظف به تأسیس اتاق‌های داوری برای حل دعاوی هوایی مسافران علیه پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ ۱ ایرانشاهی علیرضا اعتراض به رأی داوری بین‌المللی؛ چ ۱ تهران» شهر دانش, ۱۳۹۵. ۲ بهبهانی» محمد رحیم» «جایگاه نهاد داوری در حقوق ایران با رویکرد فقهی» مبانی ۳ جباری» منصور «خسارت معنوی از تأخیر پرواز هواپیما» نضریه رویه قضایی؛ ش ۳ داوری‌پذیری دعاوی» بررسی تطبیقی حقوق ایران و آمریکا»» پژوهش‌های حقوق تطبیقی, ه. جنیدی» لعیا غیائوند قزوینی» نسترن» «داوری‌پذیری دار نظام حقوقی ایران با تأکید بر ٩ حبیبا سعید. شوشتری,» زهرا «نظم عمومی و داوری پذیری دعاوی مالکیت فکری» ۷ رحیمی» حبیب‌الاه. «مسو‌ولیت مدنی ناشی از لغو پرواز مسافر» فصلنامه قضاوت. ش ۸. شریفی علی, حاجی ده‌آبادی؛ احمد «کاوشی نو در ماهیت دیه از منظر فقه اسلامی»» ٩. شیروی» عبدالحسین» داوری تجاری بین‌المللی, چ 4 تهران انتشارات سمت؛ ۱۳۹۳. اد ققای هگا رای پر لزوم تأسیس اتاق داوری در خسارت تخیر لغو و... ۰ معبودی نیشابوری» رضا افکار» حمید. «داوری‌پذیری دعاوی بیمه با رویکرد به قانون بیمه اجباری خسارت وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصضوب ۱۳۹۵» مجلس و راهبرد دوره ۲۸ ش ۱۰۸ ش ۲۸: ۱۶۰۰ ۱ وکیلیان» حسن, نوربخش,» نعیم. لکناهور» جاوید؛ «داوری‌پذیری» اختلافات مالیاتی ,01160 0015116۲ ]۵ 70۳۳۵ انآ عطا وصه ۳۳۵۵6۵ وم ععصع0ط تلف ۵ 10۳ 2163 - 2250071 3۵2۵0 006۳ -عکمی هی صمناد‌هاط ۸ ,۳۳6۲ معحوص۸ 13 ۰ ,16۳6 7010700 ,385 02/۳ 33 باچ۸ ۵۲ نصا عوهت 1006 40 :10۳00۳ مصصناه‌ انح 2002۵ ,۳۳۵66 مصق/1 بصع م۸ 14 :15 ع[1۳ ,2۳066 هه 1 نصمناد‌خنطاس۸ دنا ه 1300 ,ط رنه ,00۳۵ .15 ع ۵صه بجنازطهنا ععدعع2 ۶ موی سنه دمص" مصعطما5 آه8 ,136056 16۰ ,۳۵:0 6۳ ,7300 بط 60005 ]٩ 6۵۳۳9۶ ,710۳۵0۵ م۸ صاملق/3 ,ععاها0 .17 7 ع6ع۳ ۲ 006۴ صمن۸0 هم ععنه0) ۵ط سل کصفملاه) صقطاه77 .6 .18 -1.2 00060 87 ۵۶ ونانطو‌جنزطی۸* ,صنلنصطظ مصعللذ مصعنصه13 مصنفووعی .19 6 7700860 606 عطا تعاکه ماک ۷۷6 00 ۵۳۵ط ۷ +عصتقاع 0ع28ظ پژوهش‌های حقوق نطبیقی/ پاییز ۱۶۰۰/ دوره ۲۵/ شماره ۳/ پیاپی ۱۱۳/ صص ۸۳-۱۰۸ 40 ۳۳۵۴۵۵ نصمنهنچ۸ صز ۸۵۳ مصناحع85 اماعسط) فصه 10۲ ما0 نصم0ق1< .20 7 696 716]2 1٩ وه ععق ه نصمنا اجه عصنانه/3 ممطص۸ هصق صعتع 31 21 ,33996865 عن۸ که 270005 فصه صمنانلعنس7 صمناهنچ۸ مهصه] هصعط7 22 + ,ق۲330 9775-00/2 006 و13 جنه 00 ععصع کدی حدم نصا .23 ۳5010 عابام‌عنل عتاممعاله اوعد کعقصی معصتتاعدی م6 موه بط اممع8 ب24 ,6 طذ ۲5عصتتاکدم 1۵۳ 80066 فصه صلعط ماع کاطاعن جعهده‌ دم جنه ۲۵ صز 1516۳۵0۵1 ۲56 ۵ عفنسع ه تسه بط مومع ۶و ععقنسی مفهاعست ۵ط بط 00۳۲ع8 .25 6۰ ما ط۷610036عل مصه 206 0۵ عع کدی کدمتهد #عانه ۳60۲۵ نمهه[ [۵ 16۳۵0 ۲۳۵ ۵ علنبع ه نعنه بط ک0ممع ۶و عععنسی هماع فقاه 15۵ .26 ۰ 06۷610066 صه 206 0۵ ععصع کدی کصمناهط #عانه ا ۳60۳ نمهه[ 0 ,۳6۷1۵ ۳51 ۵ - 560۳ صمناهابه عطا صز 200 وواضمطاده صمناهابجه لزن عط1 .27 واا 65 9ت] نصه هط ,مدع نک آهعقنام2 0صه هت که توالنه ۳ وه 8۵۵ صز اصع 5۳0 .0 بط8 1۰ ,8 ,70۷6۳ نصوه 2 1 ,ععصعن5 آمننا2۵ 0ص ها ۶و واه ۳۵ بمدععا 2۳ امصهادزدک۸ .2 ,0 170065 نصوه 12 ,عع ص50 آهنناه2 وصه هآ که وله :۳ موککع 2۳ اصهادزدی۸ .3 7 ۶60نه 65عقصهل عطا 10۳ کی عطا اعصندعه عناک امم م6 دجعهده‌ دم عصنان۸ ۶ ۵۶۲ حاهنط عط که کدمکه۲ طلعبای 10۳۲ وسازصذ حلنومط فوصه عصمنهانعصی مکوقاعل0 عنط 1 .65ع هل 1۵۳ منذم عصمص او اصمصه م1 عطا هه عصنصحعصم من مصوناهع نان 6 ۵ 62867 1695 060016 ۳۵06 کقط رکاطهز +عصعدم حاانی اعناکصی صز حعنطم ماصع۷ع 6 50007۲ 1۵ 6160 عمط 06 ملحمطک صعنصقطعص ه مواعسنل م۸ مواعتاصذ عنطا کنط2 ععط عنطا رکعتاصنام ۳۳۵0620 هل یکععی طلعباه عع عمجم مطابم 03556865 (34 علعناسه) [3/00۳۰۵ عمط ,کتع هط رازه طاع توا 0ع1 عمط 85 0 ما عتصعطعص عنطغ معانسنا کصموتاصعصم0 ر32 علعاسه) 1۷۷۵۳۵ ۹هه 6 کعز ,۳۵8270 کنطا صذ مطصناکعاو خصماممصز 15۵ کهع 02 1۵۳ صقط موی 1۵۳ 85 مد مناد صنطاحه ۵ 0ع0 ۵۶0 ۵ معله هف 3۵2۶007۲ 67ع 05962 که ععف ۳۵ 8 م۶ «متهصنصفجه عطا ۵۳۵ 0عکط فصه اعد ۳۶۵۳۵ توصعلا عطا کقط 20 اجه 3۳30۶00۳۲ 023560867 ۵۳ عکی عطا اقطا 0عع:ط0 کز از وکاطعص نع 7ه بواتهاجه0270 ,عکف عنطا اعصنمعه هل صعنصع1۳ صذ صمنازطنطمحم مه دز عجعطا 0ص ۷۵۵ منز 6 لهننوجاز صهنصها رز ۵0ع00۳ه امد کز صمناهونانا او خصعصحصممصد 2 عطا اهطا 6 0 4۳3۳8 هه کععی حاعباک صز واناژط اجه او عامتمصخم عط ۵0عامدتع 1۵۶ وصفلد 1 ۳ آع۵۵ ۵ کعاقلن 005 رود عنطا ,عتاععز عنطا هز ۳006205 ۵۶ 6ص م0010 وناز زد نکط00 ۳۶ عطا خاوطه کاوناکصی 16و۳۵ ما تعطصعطل صمناهطنطحه صه عصنطاعناهاعم 25 66 #صه عتط تساک او کعص) صز کجععدع عم ۵۵۳۵ ععحعطل صز کلهنفگاه عط) او واقانلطها 27 ووسازصز چلنو۵ط اهنا که صمنتقااعصی فصه وعاعل :16۵۳۵۵

به علت به صرفه نبودن طرح دعوا در دادگاه ملی از جهت گرانی هزینه دادرسی، وقت گیر بودن و ناچیز بودن مبلغ خسارت، مسافران پروازهای هوایی در بسیاری مواقع علیه متصدیان حمل ونقل به سبب خسارات ناشی از تأخیر، لغو و حتی جراحت بدنی، طرح دعوا نمی کنند که البته منجر به قهر مسافران با این صنعت شده و با حقوق مصرف کننده هم در تعارض است. بنابراین سازوکاری لازم است تا از این افراد حمایت شود. در کشورهای اروپایی این حمایت و سازوکار از طریق اتاق های داوری حاصل شده است، هرچند براساس ماده 34 کنوانسیون مونترال همچون سند مادر، کنوانسیون ورشو (ماده 32)، داوری به عنوان شیوه ای برای حل و فصل دعاوی ناشی از مسئولیت متصدی حمل کالا انحصارا مورد تأیید قرار گرفت. از این رو پرسش مهم آن است که آیا دعاوی مربوط به حمل مسافر هم قابلیت ارجاع به داوری را دارد؟ در این راستا براساس گرایش به داوری پذیری و با توجه به وارسی گفتگوهای مقدماتی، قلمرو موضوعی آن را علاوه بر حمل کالا، به حمل مسافر توسعه داده و اثبات می شود در حقوق ایران از این جهت منعی وجود ندارد؛ علی الخصوص که ترک دعوا یا رجوع به سیستم قضایی ایران که در حل وفصل این نوع دعاوی ناتوان می باشد، مطلوب نیست. از این رو با پذیرش اصل داوری پذیری این دسته از دعاوی، با اقتباس از پیشرفت های اروپاییان مدلی جهت تأسیس اتاق داوری برای حل وفصل دعاوی مربوط به مسئولیت متصدیان حمل ونقل در مقابل مسافران از جهت ساختار و سازوکار (میزان هزینه، زبان رسیدگی، مدت رسیدگی و ..) در ایران ارائه می شود.

395824

در پاسخ چند نکته را متذکر می‌شویم: بسیاری از خطاها در اثر خلط بین این دو مطلب است؛ نظریه یونگ و امشال وی باید در باب منشا گرایش به دین مطرح شود و نه منشا دین؛ مبحث منشا دین یک بحث کلامی یا فلسفی است. مثلا از نظر متکلمان و فیلسوفان مسلمان, منشا و علت فاعلی دین» همان اراد الهی است که در قالب وحی به انبیا و رسولان خود الهام کرد و آنان نیز به مردم ابلاغ کردند؛ اما گرایش به دین شاید یک بحث روانشناسی یا جامعه‌شناسی يا فلسفی باشد کارل گوستاو یونگ (۱۸۷۵ - ۱۹۹۱) روانشناس سوییسی‌الاصل آمریکایی شاگرد و همکار فروید بود. پدرش یک کشیش پروتستان بود و در خانواده‌ای رشد کرد که تعداد زیادی روحانی مذهبی در آن وجود داشت و به این:دلیل از؛ابتدا به.دین و فلسفه علاقه‌مند بود. بعد از مدتی همکاری با فروید» با او اختلاف پیدا کرد.و از او جدا شد و نظریاتش را بونگ در اندیشه‌اش تحت تأثیر کانت: آگوننین» جیمز و البته فروید قزار داشت. یونگ معترف بود که بیشتر به تجربه‌های مردم از دین و خدا دلبستگی دارد تا به مسائل و مشکلات کلامی و از این نظر تحلیل‌هایش پدیدارشناسانه و بیشتر ناظر به تصور خدا بود. ۱ برای اطلاع از زندگی و آثار یونگ ر.ک: یونگ» کارل گوستاو خاطرات» رویاها انديشه‌ها ترجمه پروین ۲ لقا فلسفه دین. دوره ۰۱۴ شماره ۰۴ زمستان ۱۳۹۶ یونگ دین را جنبه ماندگار و پایداری در زندگی انسان می‌دانست و آن را این‌گونه تعریف می‌کرد: «دین عبارت از یک حالت مراقبت. تذکر و توجه دقیق به بعضی عوامل مور است که بشر عنوان قدرت قاهره را به آنها اطلاق می‌کند» (یونگ» ۱۳۵۲: ۶). یونگ بین تجربه دینی و ادیان مختلف و مناسک آنها تفاوت می‌گذارد و می‌گوید که مناسک دینی از لحاظ بهداشت روانی مفید هستند؛ اما طراوت تجربه دینی مستقیم را آثار تربیتی دین از نظر یونگ در ناحيه تعادل بین غرایز و ترجیح بین امیال و وحدت شخصیت است. فرق اثر اول و دوم این خواهد بود که در تعادل ما می‌خواهیم همه خواسته‌های انسانی برآورده شوند. اما در ترجیح می‌خواهیم در حین برآوردن غرایز» دچار در نظام اندیشه‌ای یونگ باورهای دینشی مانند خداوند. شیطان و جاودانگی, الگوهای اولیه‌ای در ناخودآگاه جمعی هستند و همین‌ها پدیدآورنده اساطیر ادیان و فلسفه‌های یونگ به‌تبع فروید اعتقاد داشت که گستره روان انسان قراتّر از محدوده آگاهی اوست. از این منظر روان آدمی را به دو حوزه کلی تقسیم می کرد. تمایلاتی است که يا فرد به آنها آگاهی داژد«یارمی تواند آدائفته باشد. این بخش از ذهن به‌طور مستقیم برای ود شخصن شکاشیه ۷ و ذر دسترس لت این آگاهی در ازنندگی جاری فرد بروز و ظهور مشخص دارد. این هشیاری آگاهانه با به‌کارگیری چهار کنش ذهنی تفکر احساس, درک و بینش افزایش می‌یابد (کالوین و دیگران» ۱۳۷۵: ۳۹ -۵1). ناخودآگاه: تمام پدیده‌های روانی است که متعلق آگاهی واقع نشاه‌اند و به‌وسيله در اعتقاد یونگ ناخودآگاه دارای دو پاره و دو بخش است. الف) ناخودآگاه فردی یا شخصی (۲0۳۶00۶ 1000010021): این سطح از روان دربرگیرنده همه حالت‌های روانی و ذهنی است که زمانی خودآگاه بوده‌اند» ولی به دلایلی واپس زده شده‌اند» چون دارای مطلوبیت نبوده‌اند؛ مانند افکار ناراحت‌کننده» مشکلات حل‌ناشده گذشته» غریزه‌های سرکوب‌شده و دیگر موارد. ناخودآگاه در تعبیر فروید همین سطح شخصی ناخودآگاه در منظر یونگ است (کالوین و دیگران» ۱۳۷۵: ۶۷). ب‌( ناخودآگاه جمعی ( 0۹005 01106)): ناخودآگاه جمعی از ابتکارات یونگ در مباحث روانشناسی و روانکاوی است. ناخودآگاه جمعی لايه عمیق‌تر روان آدمی محسوب می‌شود که غیرشخصی است و به هیچ فرد خاصی تعلق ندارد و از آن تمامی در بیان یونگ ناخودآگاه جمعی آرشیوی*جمعی از ظوزت‌ها.و اشکال اسطوره‌ای قدیمی و تصاویر مکنون است که ویژگی خاصی دارد و در تمام ادوار مختلف تاریخی, به‌نحوی در با توجه به بیان یونگ» این امور و حالت‌های ذهنی, عینی و حاصل زیست شخصی نیستند و در طول عمر شخص فراهم نيامده و اظاهرا رسوبات حالت‌های فکری ادوار تاریخی گذشته مسبوق بر فرد است که از دوره‌ای به دوره دیگر انتقال یافته‌اند. البته شخص آنها را آگاهانه به‌ایاد نمیآوارد"و اینتصاوایر در قالت.گرایش‌هایی در واکنش به تفاوت لايه شخصی با لايه جمعی ناخودآگاه در این است که ناآگاهی فردی» حاصل واپس زده شدن برخی آگاهی‌های پیشین به دلایل گوناگون است. ولی ناخودآگاهی جمعی به امور فراشخصی مربوط خواهد بود و رسوبات پیشینیان و حاصل واپس‌زدگی و عدم  ۴ 8 فلسفه دین» دوره ۰۱۴ شماره ۰۴ زمستان ۱۳۹۶ مطلوبیت نیست. از نظر یونگ ضمیر ناخودآگاه جمعی, حاصل تکامل نوع انسانی است محتوای ناخودآگاه جمعی, الگوهای اولیه است که شکل‌دهنده اساطیر ادیان و فلسفه‌های گوناگونی است که سابقه آنها به زمان‌های بسیار دور و سده‌های اولیه میلادی بازمی‌گردد یونگ از عبارات مختلفی برای تعریف الگوهای اولیه استفاده کرده است. «تمایلات کلی ذهن, نوعی آمادگی جهت تولید پی‌درپی اندیشه‌های اساطیری یکسان و مشاب گنجینه‌ای از روان جمعی, از اندیشه‌های جمعی از آفرینشدگی, راه و رسم اندیشیدن» احساس و تخیل کردن که هر کجا و هر زمان فارغ از سنت پدید می‌آیند. اشکال نمونه‌وار رفتار و کردار که هرگاه به سطح آگاهی می‌رسند در هیأت انديشه‌ها و تصاویر و انگاره‌ها تعداد الگوهای اولیه فراوان است؛ مانند الگوی اوليه خدا شیطان مرگ» زندگی پس از مرگه تولد دوبار» جادو پدر مادر و ...از نظر یونگ این کهن‌الگوها هستند که چارچوب تفکر و ادراک انسان را مشخصن می‌کنند و؛در عمل انسان؛تأثیر می‌گذارند. به اين‌گونه که انسان در زیست خود. این الگوها ژایز مصادیخاژاجی فتناشب آنها تطبیق می‌دهد و در باب خاستگاه الگوهای اولیه یا کهن‌الگوها نظر روشنی توسط یونگ ابراز نشده ج) ناشناخته بودن منشا آنها و اذعان به:اینکه این سرالی متافیزیکی است (یونگ., از آن نظر که الگوهای اولیه امور غیرفردی و عامی هستند. امکان اثبات آنها از صرف  بررسی تطبیقی نظريه فطرت استاد مطهری و... 81 ۷۹۵ مشاهده و تجربه افراد عادی میسر نیست. از این نظر تنها با اثبات اموری که بسته به زمان, مکان و افراد خاصی نیستند و در همه افراد و همه زمان‌ها بروز و حضور دارند. می‌توان یونگ راه‌هایی را برای نشان دادن و اثبات این کهن‌الگوها بیان کرده است. الف) توجه به شرایطی که در آن» این مفاهیم و الگوهای کلی اوليه خود را بروز می‌دهند. از نظر یونگ واقعم شدن در حالت‌های روان‌شناختی خاصی مثل خواب‌ها. اسکیزوفرنیا تخیل فعال و ... مثلا خواب‌های کودکان که اشاره به اموری فراتر از آگاهی‌های معمول دوره سن کودک دارند و رژیاهای مبتلایان به روان‌نژندی نمی‌توانند از خودآگاه سرچشمه گرفته باشند و این‌گونه خواب‌ها تنها با ارجاع به تاریخ عقل انسان و تفکر اساطیری تبیین‌پذیر و توضیح‌دادنی هستند (مورنو ۱۳۷۹: ۱۰ - ۱۲). این حالت‌های روان‌شناختی خاص, پدیدآورنده الگوهای اولیه نیستند. بلکه زمینه‌ساز پدیداری آنها هستند. چون در این حالات سطح آگاهی کاهش می‌یابد و زمینه برای بروز ب) علاوه بر بررسی‌های روانکاوانه».یونگ به مطالعات مردم‌شناسانه هم روی آورد و مطالعات گسترده‌ای در اسطوره‌ها رسوم و آیین‌های اقوام مختلف انجام.داد و حتی به مطالعه کیمیاگری و علوم غریبه نیز پرداخت. در نتيجه این مطالعات به نمادهای مشترکی برخورد که نزد همه اقوام و در همه اعصار معنای به‌نسبت متشابهی داشتند (یونگ» ۱۳۵۲: ۱۱۳ - ۱۱۵). یکی از کهن‌الگوها در نظر یونگ» تصویر خداست. از این نظر انديشه خدا به‌عنوان یکی از امور محوری در نظام انديشه دینی و تمایلی که در وجود انسان به این امر بروز دارد ناشی از امری در سرشت و طبیعت انسانی است و دلالت کننداه به وجود الگوی اوليه خدایا تصویر خدا در وجود انسان خواهد بود. به‌آبیان خود یونگ هرگاه چشم رو به خورشید می‌کند» روح انسان نیز رو به خدا دارد. خدایی که یونگ می‌شناسد. خدای مافوق طبیعت و خدای برین نیست» بلکه مراد» کهن‌الگوی خداست (مورنی ۱۳۷۹: ۱۶۲). ۶ 8 فلسفه دین» دوره ۰۱۴ شماره ۰۴ زمستان ۱۳۹۶ خدای یونگ امری است که از طریق تجربه دینی و به تعبیری مکاشفه شناختنی است. ولی این مکاشفه مستلزم خدایی نیست که برون از وجود انسان و برون از جهان متحقق تجربه دینی بروز محتوای ناخودآگاه جمعی يا تصورات مربوط به الگوهای اولیه» از جمله الگوی خداوند به ساحت خودآگاه است. یونگ دو تفکیک در اینجا انجام می‌دهد: الف) تفکیک میان دین و عقاید: یونگ میان دین و عقاید تفکیک می‌کند. خاستگاه عقاید دینی» تجربه‌های دینی و ماهیت دین از نظر یونگ» همان تجربه‌های دینی است که برگرفته از محتوای ناخودآگاه جمعی هستند و ناخودآگاه جمعی همان کهن‌الگوهاست. دین همان تجربه مستقیم و صریح بشر است» در برابر عقاید و اعمال دینی که نماد آن ب) تفکیک میان دین و ادیان: در نظر یونگ. ادیان همانند عقاید. از آن تجربه اصیل نشأت گرفته‌اند و هیچ شکل خاصی از دین» یعنی هیچ دین بخصوصی نمی‌تواند کهن‌الگوی نامتناهی خدا را به تمامی ابراز کند و وضع اططّان درایزه"زمینه یکسان است. به بیان دیگر یک پی‌رنگ کلی از دین در همّهاهایّان ناظرابه.کهن‌الگوی خداوند امکان بازشناسی دارد. نظريه استاد مطهری در باب منشاادین نظریه فطرت اشست. نظريه فطرت در آثار ایشان به‌صورت پراکنده آمده و هیچ‌گاه توسط خود ایشان اتدوین نهایی؛نيافته و کتاب ایشان به نام «فطرت)» هم به دلایلی ناقص مانده است. استاد مطهری مسئله فطرت را در میان مسائل کلامی ام‌المسائل و اصل مادر خوانده‌اند و این اصل برای ایشان. یک اصل پایه و بنیادین بوده است که بر وفق آن بسیاری از مسائل را تبیین نوینی کرده‌اند؛ و بسیاری از معضلات فلسفی و کلامی را نیز پاسخگو بوده‌اند. بی‌شک استاد مطهری این نظریه را از متون دینی در منابع اسلامی, یعنی در قرآن وسینت"روی اصل فطرنت تکيه فراوانی شده است. ظاهرا این کلمه قبل از قرآن سابقه‌ای ندارد و برای اولین بار قرآن این لغت را در مورد انسان به‌کار برده است. در قرآن لغت «فطرت» در مورد انسان و رابطه او با دین آمده است: «فطره اللّه ای قطر النّاس علیها». ماده این کلمه از قطّرّ (ف» ط ر) به‌معنای ابداع, خلق و آفرینش بدون سابقه است و صورت آن بر وزن فعله بر نوع و گونه دلالت می‌کند. پس فطرت در انسان یعنی گونه خاصی از آفرینش در انسان و ویژگی‌هایی در اصل خلقت استاد مطهری در ابتدا فطریات را به دو قسم بینش و گرایش تقسیم می‌کنند. فطرت شناخت: مراد از فطرت شناخت. اصول مشترک تفکر انسانی است. البته نه به‌معنای افلاطونی که قائل بود روح انسان در دنیای دیگری همه علوم را فراگرفته و سپس فراموش کرده است و یادگیری علوم در این دنیا جنبه تذکر و یادآوری آن علوم فراموش شده را دارد؛ بلکه مقصود این است که انسان در این دنیا متوجه این‌ها می‌شود. ولی در دانستن اين‌ها نیازمند به تعلیم» صغری و کبری چیدن. استدلال, تجربه و امثال این امور نیست. ساختمان فکر انسان به‌گونه‌ای است که صرف: عرضه این مسائل برای ادراک آنها کافی است. همچنین تصویر کانت از این ملسشله نیز صحیح نیست. کانت یک سلسله از معلومات قبلی و غیرحاصل از تجربه را لازمه ساختار ذهن انسان می‌داند (مطهری» ۱۳۹۱ اقسام فطریات شناخت: فطریات ادراکی در علوم حصولی در دو جنبه تصورات و الف) فطریات تصوری: فطریات تصوری, مفاهیمی بدیهی هستند که به تعریف نیاز ندارند. در برابر مفاهیم نظری که به‌واسطه مفاهیم دیگر و تعریف روشن می‌شوند. استاد مطهری نه نظر عقلیون راامی‌پذیرد که برای عقل بزخی از مفاهیم پیشینی و تصورات فطری و بالذات را قائلند و نه نظر حسیون که پنداشته‌اند محتویات ذهنی به مکتسباتی منحصر است که توسظ یکی ازجواس خارجی یا,داخلی به‌دست آمده است؛ و کار عقل را منحصر به تجرید. تعمیم, تجزیه و ترکیب صورت‌های محسوسه دانسته‌اند. بلکه برای ذهن انسان «نوعی خاص از انتزاع» را قائل است که به‌واسطه این «انتزاع) مفاهیم عامه, که کلی‌ترین و عام‌ترین مفاهیم هستند. به‌وجود می‌آید. این مفاهیم از لحاظ پیدا شدن برای ذهن» موخر از محسوسات خارجی هستند ولی از لحاظ منطقی «بدیهی اوّلی» هستند استاد مطهری خلاصه نظر خود در مورد ادراکات تصوری را در کتاب «اصول فلسفه و ذهن در ابتدا از هیچ چیزی هیچ گونه تصوری ندارد و مانند لوح سفیدین اشست که فقط استعداد پذیرفتن نقش را دارد. بلکه به بیانی که بعدها گفته خواهد شد. نفس در ابتدای تکوّن فاقد ذهن است. علی‌هذا تصورات فطری و ذاتی که بسیاری ۲ تصورات و مفاهیمی که قابل انطباق به محسوس هستند. از راه حواس وارد ۳ تصورات ذهنی بشر منحصر نیست به آنچه منطبق به افراد محسوسه می‌شود و از راه حواس بیرونی يا درونی مستقیما وارّه ذهن شده است؛ تصورات و مفاهیم زیاد دیگری هست که از راه‌های دیگر.و ترتیب‌های دیگر وارد ذهن شده است. ۶. ذهن هر مفهومی.را که می‌سازد» پس از آن است که واقعیتی از واقعیات را به‌نحوی از انحا حضورا و با علم حضوری پیش خود بیاید. ۵. نفس که در ابتدافاقد همه.تصورات است».آغازفعالیت ادراکیش از راه حواس با توضیحات بیان‌شده» می‌توان نتیجه گرفت که استاد مطهری ادراکات تصوری فطری را مردود می‌دانند؛ و ادراکات تصوری را یا حاصل مکتسبات مستقیم حواس می‌دانند یا حاصل انتزاع ذهن از همان تصورات حسی که معقولات اولی يا معقولات ثانیه را در پی دارد. ب) فطریات تصدیقی: فطریات تصدیقی نیز تصدیقّ‌هایی بدیهی هستند و به‌واسطهه تصدیق يا تصدیقات دیگر فراهم نيامده‌اند. در برابر تصدیقات نظری. علوم به دو قسم حضوری و حصولی تقسیم می‌شوند. در علوم حضوری معلوم بی‌واسطه نزد عالم حاضر است. از این نظر علوم حضوری» هم بدیهی هستند و هم فطری. ولی فطریات ۱. اولیات یعنی گزاره‌هایی که صرف تصور موضوع و محمول برای تصدیق آنها کفایت ۲ فطریات به‌معنای منطقی به گزاره‌هایی اطلاق می‌شود که قیاس آنها همراه آنهاست؛ مانند چهار زوج است که حد وسط قیاس آن, یعنی تقسیم‌پذیر به دو قسم مساوی بودن؛ فطرت گرایش: قسم دیگر فطریات» فطریات در ناحيه خواسته‌ها و میل‌هاست؛ یعنی یک سلسله گرایش‌ها در انسان فطری است. استاد برای توضیح این قسمت» گرایش‌ها را به دو دسته جسمی و روحی تقسیم می‌کنند. گرایش‌ها و امیال جسمی صد درصد به جسم وابسته‌اند, مانند غریزه گرسنگی. اما یکسری از گرایش‌های روحی مانند میل به داشتن فرزند» حقیقت‌خواهی, خلاقیت» پرستش و... در انسان وجود دارد که روانشناسان هم به روحی بودن این گرایش‌ها اذعان دارند (مطهری, ,۱۳۹۱ ج ۳ ۶۸۳ - ۸۸۶). انواع فطریات گرایش: استاد مطهری فطریات گرایش را پنج قسم دانسته‌اند: الف) پی‌جویی حقیقت:اين گرایش را می‌توان مقولنه «دانایی» یا مقوله «دریافت واقعیت جهان» هم نامید. مقصود اینّ"است که.انسان تمایل"ذارد حقایق و جهان را آن‌گونه ب) گرایش به خیر و فضیلت: به‌طور کلی گرایش به فضیلت يا گرایش‌های اخلاقی یا به تعبیر دیگر گرایش‌هایی که از مقوله فضیلت و خیر اخلاقی هستند و در آنها منفست شخصی مد نظر نیست. این گرایش به دو دسته فردی و اجتماعی تقسیم می‌شود. نظم» شجاعت و انضباط از امور فردی و احسان, تعاون و ایثار از امور اجتماعی هستند. ج) گرایش به جمال و زیبایی: گرایش,به جمال و زیبایی؛هم به‌معنای زیبایی دوستی و هم به‌معنای زیبایی‌آفرینی وجود دارد. هیچ انسانی خالی از این گرایش نیست و جلوه‌های هنری در زندگی انسان‌ها به این گرایش مربوط است. ۰ 8 فلسفه دین» دوره ۰۱۴ شماره ۰۴ زمستان ۱۳۹۶ د) گرایش به خلاقیت و ابداع: این گرایش در انسان هست که می‌خواهد خلق کند. بیافریند و چیزی را که نبوده است. به‌وجود بیاورد. این گرایش در انسان هم مطلوب بالذات است و هم مطلوب بالغیر یعنی انسان هم خلاقیت را برای خلاقیت و هم برای ۵) اقشق او پرستش: غشق, چیزی مافرق مخبت است: خالتی که آنسان از حال,غادنی و طبیعی خارج می‌شود. تمام توجه او به معشوق معطوف می‌شود ویک نوع توحد و یگانگی با معشوق پیدا می‌کند و در حیوانات چنین حالتی مشاهده نشده است (مطهری,» میان فطریات شناخت و گرایش تفاوت عمده‌ای وجود دارد؛ مثلا خداشناسی فطری (فطرت بینش) و به‌معنای فطری بودن گزاره «خدا وجود دارد» است و خداپرستی فطری بوده (فطرت گرایش) به‌معنای این است که انسان‌ها فطرتا به خدا گرایش دارند. لازمه فطری بودن شناخت خداوند. فطری بودن؛گرایش به.اوانیست. ولی لازمه فطری بودن استاد ابتدا نظریات اندیشمندان مختلف را بیان می‌کند.و به نقد و بررسی هر یک می‌پردازد. وی بیان می‌کند که منکران دین در مقام"بحث از منشا دین؛بنا,را برهاشن"می‌گذارند که دینداری نیازمند دلیل است چون انسان نسبت به دینذاری و بی‌دیتی.علی السویه و لااقتضا است. در حالی‌ که از نظر قرآن, انسان نسبت به دینداری و بی‌دینی حالت مساوی ندارد. هر چند حقیقشت دین وحی‌ای بوده که ازجانت خدا بر قلب پیامبر آشکار شده است و پیامبر آن را به‌عنوان معارف, اخلاق» تربیت. "مقررات و ... به مردم عرظه کرده‌اند اما این دین"همان چیزی است که آنسان ذاتا و فطرتا به آن گرایشو,ذاردرو/اقتضایا ذرتا شرفت انسان محسوب می‌شود.پس حالت انسان نسبت به دین, حالت بی‌تفاوتی" تساوی پذیرش"ا عدم پذیرش آن نیست. نقش پیامبران نیز همچون نقش باغبانی است که گلی يا درختی را پرورش می‌دهد تا به غایتش برسد البته این غایت و استعداد در آن گل و درخت وجود دارد. در واقع قرآن می‌خواهد بگوید که تا کسی چراغ هدایت فطریش روشن نباشد. هدایت اکتسابی برایش فایده‌ای ندارد و انسان‌هایی که به ندای فطرتشان پاسخ گفته‌اند. به ندای دین نیز پاسخ خواهند گفت (مطهری, در اینجا باید معنای فطری بودن دین ازنظر استاد مطهری بررسی شود. در آثار مختلف استاد مطهری اشاراتی به این امر شده است. هر چند ایشان به‌طور مستقل به این بحث فطری بودن دین در ناحيه گرايش‌ها یکی از این سه مورد را شامل می‌شود: الف) فطری بودن خداجویی: یعنی تمایل به خداوند. گرایشی فطری و درونی است. همه انسان‌ها به‌دنبال خداوند و کمال مطلق هستند؛ ولی در مصداق اشتباه می‌کنند و به‌دنبال کمال‌های محدود می‌روند. فلذا علت سرخوردگی انسان و ارضا نشدنش بعد از وصول به این کمالات محدود همین فطرت خداجویی است و تا زمانی که به کمال مطلق نرسد. آرام ب) فطری بودن خداپرستی: یعنی در انسان تمایلی فطری و درونی نسبت به پرستش وجود دارد و انسان تمایل دارد یک کمال مطلق زا معبود خودش قرار دهد و او را پرستش کند. تمایلی در دل انسان که اوارا به خروج از خود و تقرب» تسبیح و تنزیه حقیقتی متعالی ج) فطری بودن خواست‌ها و تعالیم؛دینی: خواست‌های دین و تعلیمات آن بر وفق گرایش‌های درونی آدمی است. مثلا میل به جاودانگی یکی از تمایلات درونی انسان فارغ از زیست. محیط و ... است. در دین هم مطابق این تمایل درونی» پاسخی وجود دارد. در کل استاد مطهری تعالیم دین.و.تعالیم انبیا را اموری می‌داند که اموافق امور فطری هستند فطری بودن دین در ناحيه بینش‌ها نیز دو معنا دارد: الف) علم به خداوند حضوری است: یعنی علاوه بر علم حصولی به خداوند که حاصل براهین است. انسان به خداوند علم حضوری نیز دارد. ۳ لا فلسفه دین» دوره ۰۱۴ شماره ۰۴ زمستان ۱۳۹۶ ب) شناخت خدا فطری است: یعنی گزاره «خدا وجود دارد» از فطریات منطقی و بدیهیات تصدیقی است. اگر چه استاد مطهری نسبت به برخی از این معانی سخن صریحی ندارند تمام این پنج معنای بیان‌شده از آثار ایشان و مبانی ایشان دریافت‌شدنی است. ۱. اولین وجه تنظیر میان این دو نظریه این است که از نظر یونگ کهن‌الگوها امسور عام و شامل نسبت به همه انسان‌ها فارغ از زمان» مکان و زیست خاصی هستند. در نظريه استاد مطهری نیز جهانشمول بودن» ثبوت و عدم امکان ارجاع به عوامل محیطی و زمانی» از ۲ وجه دیگر این است که بیان شد. از نظر یونگ دین کارکردهایی دارد و این کار کردها کاملا موافق بهداشت روانی انسان هستند تا آنجا که یونگ بیان می‌کند که گسترش بیماری‌های روانی» یکی از نتایج بی‌توجهی و نادیده گرفتن اعتقادات دینی است موافقت با بهداشت روانی نظیر سخن استاد:مظهری است که امور فطری که سويه خدایی دارند؛ کاملا موافق طی طرایق آدمی به‌شوی سعادت هستفند. ۳ از نقدهای مهمی که بهانظريه افطرت استاد مطهری او دیگر؛قائلان به نظریه‌های قریب به این نظریه وارد می‌شود. این«است؛که اگراشنناخت.خداوند با توجه به فطرت بینش و گرایش به او با توجه به فطرت گرایش, فطری است. دلیل عدم اعتقاد و عدم تدین به بیان دیگر نظريه فطرت دوسویه نیست و تنها مبین وضع انسان‌های متدین و مومنان است و در تبیین وضع بی‌دیّنان.و غیزمعتقدان کارآمد نیست..اين نقصن بزرگی در این نظریه است و یک نظریه وقتی مقبول و کارآمد خواهد بود که قدرت تبیین دوسویه داشته باشد. استاد مطهری متوجه این اشکال بوده‌اند و در مواضع متعددی با بیان‌های مختلف در صدد پاسخگویی به این اشکال و دفاع از نظريه فطرت و کارآمدی او پرداخته‌اند. استاد مطهری بیان می‌کند که فطرت در ناحيه گرایش و بینش نسبت به مقوله خداوند. امری بالقوه و امکانی است. وقتی این امر انسانی» بالقوه و امکانی بود» طبیعتا با اختیار و اراد خود و تحت شرایطی به بروز و فعلیت می‌انجامد و فعلیت یافتن آن امر محتومی نیست. وقتی فطرت امری موافق طبع انسانی و حرکت او به‌سمت سعادت وی تلقی شود. فرد می‌تواند با سواختیار و قدم گذاشتن در مسیری خلاف اقتضای درونی خود. مانع از نظر استاد مطهری, عوامل اجتماعی» پدر و مادر و برخی عوامل رفتاری دیگر نیز از سوی دیگر بیان شد که در انديشه یونگ» خداوند نیز در طبیعت و سرشت انسان به‌عنوان یک کهن‌الگو وجود دارد. اگرچه یونگ به‌دلیل رویکرد پدیدارشناسانه تحقیقیش کمتر به حقیقت خداوند می‌پردازد. از نظر یونگ کهن‌الگوهای جمعی, مانند کهن‌الگوی خداوند, امری مربوط به ناخودآگاه است که خودآگاه شاید مانع بروز آن شود و خودآگاه در اینجا هم این سخن بونگ نظیر سخن:استاد امطهری است که امور فطری, بالقوه هستند و فرد می‌تواند با اراده واختیار خویشی, مانع.به افعلیترنتیدن آنها شود و فعلیت در اینجا در نظر بدوی می‌توان تفاوتی آزا نشان داد: که اگر در نظر یونگ این کهن‌الگوها میراث حیات جمعی بشری هستئد که به‌تدریج در ناخودآگاه انسیانی نهادینه شده است. شهید مطهری با این نظریه مخالف است (مطهری» 0 ج ۱۳: ۹ - ۵۸۱). ولی پیش تر در باب خاستگاه کهن‌الگوها از منظر یونگ بیان شد که در آثار وی سخن از ازلی بودن کهن‌الگوها و متافیزیکال بودن بحث از آنها وجود دارد. طبیعتا با قول به ازلی بودن کهن‌الگوها می‌توان در عین‌حال از میراث حیات جمعی بشر بودن آنها نیز دم زد و استاد 4 آخرین جنبه‌ای که در این‌امقالاکرشدنی خواهد بود» بحث رهیابی به کهن‌الگوهاست. در نظريه یونگ چون کهن‌الگوها از جمله کهن‌الگوی خداوند امری در ناخوذآگاه جمعی بشر است. آثبات و رغیابی به آنها از طریق بررسی رفتار افراد (که متأثر از  ۴ 8 فلسفه دین» دوره ۰۱۴ شماره ۰۴ زمستان ۱۳۹۶ خودآگاه ایشان است) میسر نیست و باید حالت‌هایی از انسان را مورد نظر قرار داد که خودآگاه حضور و تأثیر کمتری دارد تا ناخودآگاه بتواند بروز یابد. وی برای این حالات. خواب‌ها و برخی بیماری‌های روانی را به‌عنوان نمونه ذکر می‌کند. در نظريه استاد مطهری نیز فطرت در برخی حالات ویژه انسانی مانند در معرض خطر قرار گرفتن‌ها (که دیگر خودآگاهی بروز و حضور کمتری دارد) خود را جلوه می‌دهد که این رهیافت ایشان مستند بحث منشا دین یکی از مسائل چالش‌برانگیز فلسفه دین است. در مواجهه با این مسئله دو رویکرد کلی تکامل‌گرا غیرالهی بودن منشا ادیان؛ و خداگروانه» الهی بودن منشأ ادیان وجود دارد. همچنین در باب منشأا تدین» نظریات جامعه‌شناختی» روان‌شناختی و یونگ را می‌توان از دسته کسانی گت 6 کشا دیولارا غامل رزان‌شناختی می‌داند. وی به تبع فروید برای انسان دو,حوزه کلنی خودآگاه واناخودآگاه.قائل می‌شود و ناخودآگاه را به دو بخش ناخودآگاه فردی واجمعی تقسیم می‌کند محتوای ناخودآگاه جمعی, الگوهای اولیه است که شکل‌دهنده.اسّاطیر ادیان و فلسفه‌هیای: گوّناگون است. بنا بر نظریات نقل‌شده از یونگ» این کهن‌الگوها شاید به انسان‌های اولیه یا ازلی و بدون سرآغاز استاد مطهری با طرح نظريه فطرت و توسعه آن» سعی در حل مسائل فلسفی و کلامی با استمداد از این نظریه دارد. در بحث منشا دین» شهید مطهری نظريه فطرت را مطرح می‌کند. وی گرایش به حلا؛و دی را مر فقرفی می‌داند! تطبیق نظریه کهن‌الگوی یونگ و نظریه فطرت شهید مطهّری» جنبه‌های مشترک این دو نظریه را مشخص می‌کند که در ادامه.به اختضار به اهم این موارد اشاره می‌شود. - در ناخودآگاه قرار داشتن کهن‌الگوها و بالقوه بودن فطریات. - بروز و ظهور کهن‌الگوها در شرایط خاصی مانند خواب و بروز و ظهور فطریات در - یونگ کارکردهای دین را مطابق با بهداشت روانی و استاد مطهری حرکت در جهت فطریات (دین) را موافق طبع و موجب آرامش روانی می‌داند. در طول این پژوهش سرالاتی به نظر نگارنده رسید که امید است در پژوهش‌های - آیا تبیین‌های روان‌شناسانه, جامعه‌شناسانه و پدیدارشناسانه» الهی و متافیزیکی بودن -در باب منشا دین کدام تبیین‌های روان‌شناسانه» جامعه‌شناسانه و پدیدارشناسانه با پترسون» مایکل و دیگران (۱۳۸۹). عفل اعقاد دیسی» ترجمه احمد نراقی؛ ابراهیم خاتمی» محمود (۱۳۸۲). پدیدارشناسی دین: زمینه‌ها» قبسات. سال هشتم: ۹۳ - ۱۰۶ خرمشاهی, بهاالدین (۱۳۷۲). پدیدارشناسی دین» تهران: انتشارات موسسه مطالعات و . کالوین» اس. هال؛ ورنون جی. نوردبای (۱۳۷۵). مبانی روانشناسی تحلیلی یونگ. گوستاو یونگ» کارل (۱۳۵۲). روانشناسی دین» ترجمه فژاد روحانی» تهران: انتشارات . مطهری» مرتضی (۱۳۹۱). مجموعه آثار,ج ۳ 4 ٩ و ۰۱۳ تهران:.انتشارات صدرا. مورنی آنترنی 0۳۹0 حبارا و اسال مرها جک کاریو مرلو بی تشر مرن همیلتون؛ تلیف ملکلم (۱۳۷۷). جامعه‌شناسی دین» ترجمه محسن ثلائی» تهران: تبیان.

پرسش از منشأ دین از پرسش های انسان مدرن محسوب می شود و مانند بسیاری از بحث های نوپدید دیگر، حاصل گذار انسان از سنت به مدرنیته است. این بحث با زمینه های دانشی دیگری و از جمله روانشناسی دین، جامعه شناسی دین، مردم شناسی و نیز تاریخ ادیان مرتبط است. تبیین یونگ از منشأ دین در فضای غرب و تبیین استاد مطهری از این مسئله در فضای اسلامی، از تبیین های مشهور در این زمینه هستند. تبیین یونگ با استفاده از مفهوم ناخودآگاه در روانکاوی و تبیین استاد مطهری با استفاده از مفهوم فطرت در فضای اندیشه اسلامی است. عمومیت و شمول کهن الگوها و فطریات، در ناخودآگاه قرار داشتن کهن الگوها و بالقوه بودن فطریات، بروز و ظهور کهن الگوها در شرایط خاصی مانند خواب و بروز و ظهور فطریات در حالات خاصی مانند ابتلا به خطرات، از اهم اشتراک های نظریات این دو اندیشمند است.

451592

نتیجه اینکه دانش‌آموزانی که با این الگو آموزش دیدند. اثر بخشی سازمان دهنده‌های تصویری بر دانش ... مصر آبادی و همکاران توانستند در طبقه‌بندی و استنتاج از دانش‌آموزان گروه کنترل پیشی بگیرند و دانسته‌های خود را در موقعیت‌های گوناگون بازشناسند. و به دنبال دلایل منطقی باشند و همواره به‌طور مستند بحث و گفتگو کنند. این پژوهش نیز مانند سایر پژوهش‌ها با محدودیت‌هایی روبه‌رو بوده است. مانند محدود بودن تحقیق به یک‌پایه(ششم ابتدایی) و ایک درس(علوم) و با توجه به وجود انواع حیطه‌های یادگیری(شناختی» عاطفی و روانی حرکتی) متعدد و طبقه‌بندی‌های متعددی که در مورد هدف‌های آموزشی توسط افراد مختلف صورت گرفته است در این پژوهش تنها حیطه‌های پادگیری بلوم توسط محقق موردبررسی قرارگرفته که مستلزم آن است در تعمیم دادن آن به سایر پایه‌ها و دروس جانب پیشنهادها می‌شود در تحقیقات بعدی متغیرهای چون هوش» انگیزه و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و سابقه تدریس معلمین و تعداد دانش‌آموزان در یک کلاس همچنین نگرش‌های دانش‌آموزان و مدرسان نسبت به استفاده از روش‌های نوین تدریس مورد بررسی قرار گیرد و برای مقایسه میزان اثربخشی کاربرد پیش‌سازمان‌دهنده‌ها به فراگیران قبل از تدریس, در حین تدریس و یا بعد از تدریس توسط معلم مورد ارزیابی و بررسی شود. همچنین" مسئولین برگزارکننده دوزه‌های آموزشی توصیه می‌شود که کارگاه‌های آموزشی مبنی بر آشنایی با نرم‌افزارهای سازمان‌دهنده تصضویری برای چگونگی تهيه سازمان دهنده‌های دروس مختلف و پایه‌های تحطیلی متفاوت برای معلمین برگزار کنند تا آن‌ها بتوانند قبل از تدریس» از سازمان‌دهنده‌های تصویری مرتبط برای سازمان‌دهی کردن در ارتباط با موضوع درسی تهیه ارائه کنند. و طراخان کتاب‌های. درطشتاطامکان قاق۵ می‌اعایی را بدصورت. سازمان‌دهنده‌های افروزه غلامعلی؛ کلانتری» فتح‌الّه و نصرتی» فاطمه: (۱۳۸۵). بررسی تأثیر؛ پیش‌سازمان‌دهنده‌ها بر السون» ام. اچ؛ و هرگنهان» بی .ار (۱۳۹۶) مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری. ویرایش هشتم» ترجمه زمانی» حسین (۱۳۷۹). بررسی اثرات طراحی دستگاهی مطالب درسی بر تسهیل یادگیری و کاهفش فراموشی با استفاده از الگوی پیش‌سازم‌اندهنده. پایان‌نامه کارشناسی ارشد» دانشگاه فرهنگیان؛ سیف علی‌اکبر (۱۳۹۲). روانشناسی پرورشی نوین. (ویرایش هفتم)» انتشارات دوران» تهران» ایران. نشریه علمی آموزش و ارزشیابی سال ۱۳ شماره ۵۲» زمستان ۰۱۳۹۹ ص.ص. ۱۳-۳۶ شاه نعمتی» زهرا و فانی» حجت‌الله (۱۳۸۷). مقایسه اثر الگوی پیش‌سازمان‌دهنده و روش سخنرانی در افزایش یادداری و وسعت انتقال و رابطه آن با سطح عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر پايه چهارم ابتدایی شهر مرودشت. پژوهشنامه تربینی» دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد 4)۱۲۸(۴ ۰۱۶-۱۰۷ عباسپور گلزار (۱۳۹۴). /ثرهای پیش‌سازمان‌دهنده‌های تصویری در تسهیل یادگیری, یادآوری و درک مطلب, زبان‌انگلیسی به زبان چندرسانه‌ای. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه خوارزمی» تهران» فتحی» رقیه و مهدی‌زاد» حسین (۱۳۹۲). تأثیر پیش‌سازمان‌دهنده‌های تصویری بر یادگیری و یادداری دانش سلامت دانش آموزان. فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربینی؛ 4۱(۶ -۱۲۹ فتحی‌آذر» اسکندر (۱۳۸۲). روش‌ها و فنون تندریس. انتشارات دانشگاه تبریز تبریز ایران. فرامرزیان» سیامک (۱۳۷۹). یر پیش‌سازمان‌دهنده و سازمان‌بندی کردن مطالب درسی بر یادگیری. کلانتری» فتح‌الله (۱۳۸۴). بررسی تأنیز پیش‌سازمان‌دهنده دریادگیر ی دانشآموزان. پایان‌نامه کارشناسی- گیج» آن. ال و برلاینر» دی» سی (۱۳۷۴) روان‌شناسی تربیتی. ترجمه: غلامرضا خوی‌نژاد وهمکاران؛ مصرآبادی» جواد (۱۳۸۶) اثرات نقشه مفهومی و ویژگی‌هایورودی فراگیران بر بازده‌های شناختی- عاطفی در یادگیری درس زیست‌شناسی. پایان‌نامه دکتری؛ دانشگاه تبریز ایران. مصرآبادی» جواد؛ حسینی‌نسب داوود؛ فتحی‌آذر» اسکندر و مقدم» محمد (۱۳۸۶). اثربخشی راهبرد یاددهی- یادگیری نقشه مفهومی بر بازده‌های شناختی-عاطفی در یادگیری درس زیست‌شناسی. نادری» نسرین (۸۳۸۹. بررسی تأتیر پیش‌سازمان‌دهنده بر یادگیری و پادداری درس جغرافیای کتاب تعلیمات اجتماعی در دانش آموزان دز پایه یم تاش اشهرستان پلود. پاین‌نامه کارشناسی ,16077719 0011101119 1 0۲9002675 آها۷ ]٩ 5اعع]2 706 .(2015) .ی ,تتا00ک0ط۸ ,13۵۳22 ,کزفعط1 3/56 0۰ ۳/۵۳۵۵ ۵ طاعتاووط ۲۳۵۲۵۳۵۳۹ 0۳۵ مللهع۲ 66۰ ۵۱ ۲0۲۹۹1 ۵ 10060 ۵91۳6 ]٩ 2605 .(2000) .۸ ۸4004 اثر بخشی سازمان دهنده‌های تصویری بر دانش ... مصر آبادی و همکاران 0۳6-0۳82076۲5 ۶ 21160 1۳56 .(2005) ۳۰ مفاق3105۳ ۵۶ وم مفتقاصدلهگ1 میک و۲002گ۸ 1-5 :(1)2 ,501671665 [00۲۵ع3:0 0۳۵ روهام رد2 ]٩ امد سول عصنصد1 "عاصعلند 1 3۵0۷۵1 ++عمنصدع0۳ ععصه۸0 .(2002) بی مش متتاصز 6۶ و بل بعزل۸ه 6۳۲ 2نص2ع0۳ ععص 200 0۳02206 لهتع ۵ ۵۶ 3110060655 .(0991) بظ مضازس۸ -913 :(2)5 ,۳000 هن و هام76 0۵ ععع 0 1 66063 مروعمامنط عصنطجع] 40 طاهص حذ وصنفد وصنط13 .(2002) .0 ,ق70۳0 6۶ سک ,11600600۵ وس .34 588010 0 ع2نص2ع0۳ کاصعلنی عصزم‌اعط +کممنصهع 0 عنطامدتع ما علنسی ۸ .(2007) .7 مقصقا1عط :(1)2 ,2۹/0109 [۵ 2200۳ [٩ ام م3 و1 +عمععل 1۵۳ اصعاصی کعع 0۳0۵ 6 .0۳8207675 عنطمدتع عمط جمزکمعطعمصیمی عصتمصقطه۳ .(2002) بط 0 معط ددع13 طاعناع عطا دز کفنه لمعن هنوعصستل ۵۶ ععهدکتا .(2012) .7 مقفصفاطا0ظ ,(03 030 2زه/3) [ممطل5 سعلودمع5 ععلهک هاضهع3/27 که تچونس5 ععی ۸ نصهممکعقل 81-۰ :(4)8 ,561671665 ,۳26۵0۵ ۵ روهام رد2 ۳۲٩ ام 7 عصنصهع1 صز ععدمحعاصز صمناغاصع ۳ ۵۳ کاعات .(2003) ب بش۸ ,۵۷ 8۳305 06 5۴ 5000601 عمصقطصه ۵ کعقتصهع 0۳ عنطامهع عصنعنآ ‎ )2015(«‏ مصفصقطعباظ 0 اب۸971 000 و۲۵۲۹ ۲۵ع امک بصماکمعطاعتصصیمی فصه سل ۷۵۵ + .ل ,کنتا3/370 ۵0 .10 .10 ,106516۲ ومظ بل ر7عغل م5 کل ظ و1602 .۸ بل علاط 566007 06756 صز عصتاجام ‏ مک مه که دععصن‌عگگه ومد ععت 154۵ .(2002) 356-7 :(94)2 روهام روط ۵ ۳200 ۲٩ امد سمل معصهممتککقل خصعاصی 6 ۵ مق ا0عع0۳ ۳و ماه 15۵ .(2002) .1 مصعط0 6 مل و508 کل وقتقتا0 1۵۳ 1۳۵6۷۲0۲4 ۸ نههزددم0۳0 ۵۲ 1.065 .(1972) 8 ,احقطل100 6 .۳ کلنهن0 671-84 :(11)4 ,860107 [۵ط۵۲ ۵۳۵ و1۵0۲ ۵۱ط ۲۷۵۳٩ آمدسمل مطاجه ۳ داونط صذ منکدعع۳مصم عکهعصذ ۵ کقام‌عنک هدع .(1986) بط ,365 6۶ وی ,187 -309 :(20)3 ,۳000107 آ040ع50 ]۵ آموسملت. مکاصعلنی 0عاطمعنه عهصنصهع1 [ممی5 5000605 ما هامعاهسه عجه اصعاصی عطا ۵ کم عمنصهع 0۳ عنطامدع عصنعناآ .(2010) .0 ,تعع 1 :309105 36167 ,۳32007 ]0 011696 ماصم 5 6۳۵۵۵۵ 706 موز 70 79-5 :(1)1 ,ک6 3501110 و120 3۵۹۵۵۲6۳ ۵۲ ۵۱ ۳ 11۵۲۵۵۵۱ ,۳۵۳6 376۷ ,۵۳90712675 عن اجه ۳و لاس وسنطامع 4مع6۳ ر3998) .2 منهع6 100 نشریه علمی آموزش و ارزشیابی سال ۱۳ شماره ۵۲» زمستان ۰۱۳۹۹ ص.ص. ۱۳-۳۶ 5۰ عنم سنج امه کعلز هنط .(2005) .7 ,3160۵9 ۵۶ ,1 ,۳۵۳363 وین ووذ۳11 ,711607165 16077۳9 1۵ 710۳02600 .(2017) 8 رظ ,1167860305 6 بل ,3 ,8150 عطا صز صمناه‌ناطام ۶و 26 0) باندج ۸0 نن۸ 0۳ روط معاماعصه مصوننوط داهن .[367532 10] 1720 مصقتطع1 ,کصمناقنا 2 130۳2 ,(2009 ,ععقتاع 13 آمصنهنه0 7 ,۳۲16 ۲90721۳9٩ ۵۳۵ 0۳۵-0۲901219 ]۱ 260 76 .(2000) .5 ۳3۳۵۳۵2۵0۰ .[36512 10] 1720 ,ناگ ونجانکجع ص۲7 مهحنطاک مکنکعط 1 3.5۰ 160۳9۰ :۹۵109 ۹۵0۵ [۵۵عد 1۵۵6 ۵۳۵ 210۵۵ .(2001) بل .8 ,ق۳83۳ 67و 17:11 دی 3 :37۷ ,۵۳۵ 310 ملع مره مدع 1 وم هام۵ 1۵۲ ,33655 07اژ 63 نآ 1202 65و20 04ه ۵۵۹ع و000ع7 .(2003) بش۸ حعم۸ نخط ۳ 8 0 0۳6-078207675 ماع 0۶ امعائه 156 .(2013) .17 ,طع2۵0ن0 2/16۳ 6 مط مخطاد۳ ,۳3200۵ 1 00۲1۵۲ 107 6ع ما الط اعاصعلونی که صمتصعاعت هه 85 نابجم] ۵ عسنس1 .(2002) بش۸ مصصقصلومدک ۶ ,0 مصقصل۵ ۷ ۷۷۰ .37 ۳۵۳۵۳۵۳۰ -149 :(93)12 ,5016 آمنعمک .کعسنو2م دعنفی م5 صذ کاصعلندی ومد هه 330513160 دنو هار2 ۵ 2200 بر1995) سک و0 ,تعصناعظ 6۶ سا .۸ ,0286 86 ,(1989 ,1308286 آهصزهنه عطا ص ومطعناط۳) ماه اع فوزعصو 1 هعحصحامطی ۳ 0۳82007678 عفطام‌دع ۵۴ 065 هنم .(2007) 8 ,عم چم و8 27 02118۷87 :(98)20 ,5ع01با5 امک 7۳6 .دتعطاعهم) مه کاصعلنی کعنفنی نهنمو5ی 6ص ممصصه کاعقله ۳200108 00۲201 .(2000) 0۰ 8 م502۵ ۵ و3 1۰ و628[16ظ و۳ 8 602316110 ۰ 56۷۵۲ ان +عصصط عصاعنطه 10 که دوعص عحصصی خصعاصم ععصعنی 0 6و عازونا 0۳67۳۵0 0صه ۲عتنصدع ۵۳ ععص 207 که عا‌مئه 1656 .(1989) 0۰ ۷۰ ,ها110 [ 70۳۳۵۲ ,قامع۵۳ 506066 ۶ ما۲۵ هه وصنصوعلز عطا ۵۳ کعههعکه0 ۰ 5001۲ ]۹ 60 ]2 و ۳۳۵-0۲902 ۳۵ 769009 .(2005) ۳۰ مختقاصهام1 10] 1۳۵ ,163۳۵ وصق۳۳ع 1 0۶ انآ ,فزفعط 1 ۰ع1/.5 162008 500061 ۵ همع 0۳ ععص 20 هه عصاکت ۵1 کا‌عناه 156 .0997 .13 .5 ,1۵۲8 55677 120۵199 ,2200۵ ۲٩ 70۵ امعصصمخصه صمتاقاح ند عساصی 2 [ 36۷16۷ 081ن22 3۵ عع اه کعتتصمع ۵۳ ععص 20 هصق (0979) ۳ بط ,1/836۲ ,۷۵۳۵ 316۷ ,0790712678 87001116 7٩ م20 عولط 1200205 776 .(2010) کل ماطاعنصل11 اثر بخشی سازمان دهنده‌های تصویری بر دانش ... مصر آبادی و همکاران 1۵۵۲۵۲۹۱۲5 ۹۵ ۳۹۳۵ 0۳۱[ 0۹5 ]2 7۳۵ .(2007) .7 «ن873020ع/1 1703675 ,کزکع1 .1 بط دنروواواط و 120 1 00۵5 910-6100۵ 0۳ 6 .(2007) .36 ,3022003 2 م۸ ,م۸ نطا۳۵ .0 ,طهکه1< نصزع11055 ,م3 21/16573020 بو[۹ 17۵۲ ,زور25 ]٩ [۵ 70۳ ععسم بعمامنط عصنصععل هز کعصمان0 40 1۵۵۲۲۲۱9 ۵۳ ]۳ 37۵-0۲900218 ۳۵ و 76:90 .(2010) .3 ,11306 1 7010006 3200 4و5 [٩ 0۳۹۵ اجه 7و0ع6 ۳۵۵ و 10072 ۸116 ,کزوعط1 بع5 3 بط ع0۷ظ 10 05ع2ن5 آمم اک برع 210 60۳006 8 53168 67تنص2ع0۳ عنطامدع که کات .(2007) .8 مقتطغنهه۸ 6۶ بط ,1717301۷8 5 هنز 621ع ۷ عنطه ماهس کصعفنی آممطک بو قودمعع5 0۵ دمنا تاکز وه وصنصوع1 اناعصنصدعص کامعصی عطا هناد ص30 ب(2000) ۳۵۰ ب7 م0۳50 5۰ 17006۳ 021070 :۵۳۵ 310۷ ۳۵0۳۵۵111۵00015۰ 17001 .(1986) .۸ و880 0۵ 0۳8276۲5 3073066 1 ۳1۵ .(0991) .1 36۰ ,علقل ملظ 2 .0 .5 ,ا3ق068ن 10۲۳9۰5 ۵۳۵ و۷۳۹۳ و۲۵۵۳ ]۹ ,70۳۵ ۳206۰ 0007 بط م۲۵ :6 10۳۲۷٩ ه یمسا .ر1988) +5 مععنعمم1 که وا ۳ ,تاع0 ,3 مفافه0د5 9 130071306 لد هه ماعکد روتعع 2 6660 کمنطاعد ۳۵13 -ع0۳ ۵۶ امعاله عطا ۵۶ دوکه0 00 .(2008) با منص۳ 6 وقتطق7 مناقصع< حلقطاک و ماه عطا هه صمتصعاع۳ عصزکمعصصز صه #مطاعص عه1 هه آعمص عصاستصهع 0۳ 1۵۵ ۵۶ عع 06710۵ عنصع هه که [عبع[ عطا انس منطعصه‌نهاه کاز وصه +عاعصد 6 ,70۵ 6۹60۲6 ]8000۵ باطعقل 3/1 صز کاصعلنی علقسع؟ علدع .[3672 10] 107- 128 :(4)16 م82۳0 4 سممزوظ ون نت ۵معم۸ 7۲ 600419 .(2002) 3/۰ .6 ,1001690 ۵ ول 3/1 ,ص36۳ و۳ .17 و6۲ لگ و۷ ب 510028 07 9۲۵۶ ۱۵ ۲۲۵۳۵۹ ۳۳۵۵۵۵۵ ]٩ 260 71۳6 .(2007) .5 ۷۷ ,قللذ/ نشریه علمی آموزش و ارزشیابی سال ۱۳ شماره ۵۲» زمستان ۰۱۳۹۹ ص.ص. ۱۳-۳۶ 7۲ 1۵۹۶۵۵۲۶۳۲ رو 05010 1 06۳506610065 600911106 .(1996) 0 ,ت06 رد5 ۵۶ و۷۷ ۷۹ عنط ۳20 ۵۶ 11ج 6ط1 .(2010) 30 م2138 ۵۶ و72 .5 1/0015 ول .5 مفطنه7 ,۳2۲۵0۵ ]٩ ,70۳۳۵ 170105107 .ممطع5گ صز عصنصعم] "عاصعوی5 ۵۵ +ععنصهع 0 6 ]۴٩ 2699 5۳۹1۵۵۶ ]٩ ]2 ۳۵ 7136:9008 .(2000) .1 مفنصقصح7 <۳] 17270 ,165۵ وجازکه ص۲7 صعنعصقطاجه۳ ,کزفعط1 1/56 1۵۵6/۰ و موه اثر بخشی سازمان دهنده‌های تصویری بر دانش ... مصر آبادی و همکاران سازمان دهنده‌های تصویری استفاده شده در پژوهش که بااستفاده از نرم‌افزار ۳.۵۲۵۷ در ابتدای هر فصل از درس علوم پایه‌ششم ابتدایی» ابتدا یک نقشه کلی از مطالب فصل رسم شده و بعد با توچه به تدریس روزانه هر بخش مطالب به صورت جزثئی و در ارتباط با دانستنی‌های پیشین دانش‌آموزان ارائه گردید. 1 نمودار ون - قباس شباهت‌ها و تفاوت‌ها بین دو یا چند موضوع - یادگرفته‌اید؟) -سازمان‌دهی تفکر قبل» حین و بعد از تدریس؛ سای - مقایسه ویژگی‌های و صفات مربوط به دو مفهوم؛ 4 40 ۲0۳۵۳۶ -مشخص کردن معیارهای مقایسه‌ای و شباهت‌ها و - نمایش طرح بصری و نمای کلی از اطلاعات فقط - رویدادها و واقع در تعامل و در ارتباط با همدیگر با -ارائه مطالب در قالب کلمه و مختصر تأکید بیشتر بر

پژوهش حاضر با هدف اثربخشی استفاده از سازمان دهنده های تصویری بر دانش، درک و کاربرد مفاهیم علوم تجربی پایه ششم ابتدایی صورت گرفت. طرح پژوهشی مورد استفاده در این تحقیق یک طرح نیمه آزمایشی با پیش آزمون پس آزمون با گروه های مقایسه بود که اثربخشی آموزش مبتنی بر ارائه سازمان دهنده های تصویری بر سه بازده شناختی دانش، درک، کاربرد بررسی شد. آزمودنی های این پژوهش 120 نفر از دانش آموزان پایه ششم ابتدایی شهرستان بناب بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و دارای روایی و پایایی، انتخاب شدند. میزان یادگیری آزمودنی ها قبل و بعد از ارائه سازمان دهنده های تصویری در گروه ها از آزمون پیشرفت تحصیلی معلم ساخته روا و پایا استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که استفاده از سازمان دهنده های تصویری در حین تدریس و هنگام مرور و جمع بندی درس، تأثیر معنی داری بر افزایش یادگیری حیطه های شناختی فراگیران گذاشته است. یافته های این پژوهش تلویحات کاربردی استفاده از  سازمان دهنده های تصویری در فرایند تعلیم و تربیت را نشان می دهد

505076

1 6 رش 0 ۲ و بر موی ۳ ۶۱۵ ۴ صالح معظم پس رسول حمایت طلب -< حسن غرایاق زندی ‏ - محمد خزائی |.دانشجوی دکتری رفتار حرکتی» دانشکد؛ تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تبریز ایرا ن۲. استاد دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی,» دانشگاه تهران» ایرا ن۴.استادیار» دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی,» دانشگاه تهران, ایرا ن۴. دانشجوی دکتری روان‌شناسی ورزشی» دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی» دانشگاه تهران, پژوهش حاضر با هدف مقايسه میزان اثربخشی روش‌های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس و تصویرسازی‌ذهنی بر بهبود مهارت پرتاب آزاد بسکتبال در بسکتبالیست‌های جوان انجام گرفت. تحقیق حاضر از نوع نیمه‌تجربی است و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از نوع.آزمایشی با طرح پیش‌آزمون» پس‌آزمون و پیگیری با گروه لیست انتظار است. جامعه آماری پژوهش را بسکتبالیشست‌ها یحو شهر تهرای تشکیل دادند. تعداذ ۶۰ نفر به‌عنوان نمونه آماری و به شیوه در دسترس, در سه گروه مایندفولنس, تصویرسازی ذهنی و گروه لیست انتظار جایگزین شدند. تحلیل‌های آماری در دو بخش آمار توصیفی شامل مشخصات آزمودنی‌ها توزیع داده‌ها و مقادیر میانگین و انحراف معیار متغیرهای سورد مطالعه آراقه شده‌اند و از آوم فاگ پات رای خی ربا ال ود *#داگها در اداند با اشتفاده از آبنار استنباطی از آزمون‌های تی همبسته, آنوا لون (برابر واریانس‌ها)؛ جیمز هاول و بنفرونی (تعقیبی) به‌منظور تجزیه‌وتحلیل زاسون افزشیه‌ها انتناده ده اس موی سطنوی مار چراین روش بجر نظر افرفته خیم اس تام آین پژوهش نشان داد عملکرد پرتاب شوت آزمودنی‌ها دز پیش و پس‌آزمون دز گروه مداخله مایندفولنس با اختلاف میانگین (۴/۱۵) و تصویرسازی ذهنی با اختلاف میانگین (۲/۵۵- معنادار شد. همچنین یافته‌های نهایی , آموزش مایندفولنس در مقایسه با آموزش تصویرسازی ذهنی در ارتقای مهارت پرتاب آزاد تأثیر بیشتری داشت (8-۰/۲). * نویسنده مسئول: تلفن:۰۹۱۲۴۷۵۴۸۹۶ 007300060 203 22 وطعلج ون م۳ ۳۵۶ رشد و یادگیری حرکتی _ ورزشی» دوره ۰۱۳ شماره ۴ زمستان ۱۴۰۰ مداخلات سنتی در روان‌شناسی ورزشی آمانند تصویرسازی؟ گفت‌وگوی درونی آو هدف‌گذاری آدر واقع از طریق کنترل عوامل ذهنی و درونی به ورزشکاران کمک می‌کنند و سبب تسهیل عملکرد می‌شوند (۱). اگرچه این تکنیک‌ها مورد حمایت هستند و در سراسر دنیا به‌کار می‌روند. تحقیقات در خصوص این مداخلات نتایج متناقضی را گزارش داده‌اند. در مجموع از شواهد برمی‌آید که تلاش برای کنترل حالت‌های درونی منفی, ممکن است گاهی احتمال وقوع پیامدهای آنها را افزایش دهد؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد توسعه مهارت‌هایی چون آگاهانه در زمان حال بودن "و پذیرش سودمندتر از تلاش برای کنترل پدیده‌های درونی است (۲). مایندفولنس مفهومی است که از دل پژوهش‌های دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ برآمده امس این مفهوم تقریبا از دو نظرگاه متفاوت تحت پژوهش و بررسی قرار گرفته است. تعاریف بالینی از مایندفولنس در بیشتر مواره شبیه به تعریف بودایی آن است» زیرا این تعاریف با مفهوم‌سازی بودا همسوست (۳). مایندفولنس در آیین بودا تحت عنوان توجه محض یا ثبت غیراستدلالی رویدادها بدون واکنتش يا ارزیابی ذهنی تعریف شده است. مایندفولنس به فرایند توجه مداوم تمرکز دارد تا محتوایی که بدان توجه می‌شود: (۳)/ بزرکش جنگ ۹6 این لویکرد بر استفاده از آموزش‌های ذهن و تمرکز ذهنی تأکید دارد.(۵) که مستلزم پذیرفتن تجارب:روانی عاطفی است و با اجرای سنتی آموزش مهارت‌های روان‌شناختی فرق دارد بنابراین نباید مایندفولنس را با روان‌شناسی ورزش الزاما یکی گرفت. در روان‌شناسی ورزشی مهارت‌های اصلی شامل تعیین اهداف. مدیریت استرس» تصویرسازی ذهنی و خود گویی و ... است. چنین مداخله‌های ازقتاری؛ شناختی مدتا و اساسا بر کنترل ارادی تفکرات درمان‌های موج سوم «روان‌درمانی‌های پست‌مدرن» به‌جای چالش با شناخت‌ها بر آگاهی و پذیرش افراد از احساسات و هیجانات و شناخت‌ها و رفتارها تأکید دارند که مبتنی بر مّایندفولنس و پذیرش ۷ هستند. این رویکردها شامل کاهش استرس مبتنی ابر مایندفولنس؛ درمان شناختی مبتنی بر اثربخشی روش‌های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس (8/]8818) و... ۳۵۹۷ مایندفولنس» رفتاردرمانی دیالکتیکی" مبتنی بر مایندفولنس» درمان براساس پذیرش و تعهد با و پیشگیری از عود بیماری ینت بر مایندفولز *) استت. همگی این رویکردها تأکید یک رویکرد بدیل و جایگزین است. آموزش مایندفولنس در افزایش عملکرد ورزشکاران شامل تقویت آگاهی غیر قضاوتی و پذیرش شناخت لحظه‌ای ورزشکار و تجارب حسی موئر است (۱۰) و اين آگاهی ممکن است برای عملکرد در طی موقعیت‌های رقابتی مفید باشد (۱۱): نوع دیگر مداخله تصویرسازی ذهنی است. اغلب این مطالعات با تأثیرات تمرین ذهنی روی یادگیری وااجرای یک تکلیف خاض مرتبط بوده اسست..ولی مورفی و جودی,(1۹۹۲) بیان می‌کسد که بیشتر این مطالعات با مکانیسم‌های زیرساز تأثیرات تمرین ذهنی ارتباطی نداشته است. اگرچه بسیاری از مطالعات حمایت از سودمندی تضویرسازی ذهنی و مرین دیا برای افزایش عملکرد آشکار کرده است (۱۲) برخی تحقیقات دیگر در حمایت از سودمندی,تصویرسازی ذهني,و تمرین ذهنی با شکست مواجه شده‌اند (۱۳). براساس نتایج متناقض این مطالعاتمشخص شده: است .که متغیرهایی که روی سودمندی مطالعات مربوط به تصویرسازی ذهنی یا تمرین ذهنی در طول دهه ۱۹۳۰ آغاز شد (۰۱۳ ۱۴). اغلب این مطالعات: با تأثیرات تمرین .ذهنی روی‌بباد کیرمالاو اجرافهسگ کلف .خاص مرتبط بوذه است. تصویرسازی به‌عنوان فرایندی درونی هوشیارانه است که تجربه زندگی واقعی را در غیاب تجربه ادراکی و حسی زندگی واقعی, تقلید می‌کند. (۱۵). نامار و.بورگ (۲*۶۳) معتقدند تصویزسازی ذهنی فعالیتی روان‌شناختی است که خصرصیای حمشاق) یک/شی‌ماغایت را انخضناز مهع کفد: هدف آموزش‌های ارائه‌شده: توسط مشاوران ورزشه این است که با ابزار و أهبردهای مضاعف به هربیان و ورزشکاران کمک کنند تاربتوانند بارعوآقلی ات مهن کننده که می‌تواند قابلیث‌های ورزشکاران را تحلیل ببرد مبارزه و مقابله کنند«از اهداف آموزشن مهارت‌های روانی به ورزشکاران کمک به آنها در دستیابی به عملکرد بهینه و افزایش سطح سلامت آنان است (۱۶). مطالعه‌های بسیاری در خصوص آموزش ۳۵۸ رشد و یادگیری حرکتی _ ورزشی» دوره ۰۱۳ شماره ۴. زمستان ۱۴۰۰ مهارت‌های روانی ورزشی وجود دارد (۱۷-۱۸). این آموزش‌ها به ورزشکار کمک می‌کند تا پیوسته بتواند سطح عملکرد خود را حفظ کند (۱۹- ۲۰). اورلیک و پارتینگتون (۱۹۸۸) عملکرد بسیار موفقیت‌آمیز ورزشکاران را با رقیبان همتراز خود که پایین‌تر از حد انتظار ظاهر شده بودند مقایسه کردند. نتایج نشان داد که مهم‌ترین تفاوت‌ها در زمينه تمرکز مدیریت استرس و تعهد به پیشرفت بود. از مهم‌ترین و در برخی مواقع اضطراب‌آورترین موقعیت‌های مسابقه در ورزش بسکتبال» پرتاب آزاد است. دیده شده است که نتيجه بسیاری از رقابت‌های بسکتبال در آخرین دقایق بازی تعیین شده و در بسیاری از اين موارد فاصله بین تیم برنده و تیم بازنده خیلی کم بوده است. در چنین مسابقاتی نتيجه بازی تا حد زیادی به‌دقت ورزشکاران در پرتاب‌های آزاد بستگی دارد (۲۱). ایک مسکتایسگ‌ها در تقط پرتاب آراه قزار می‌گیرتنه با سوازد: زیادی ساقه سای میت بازیکنان حریف دستورالعمل‌های مربی» فشار بازی یا شرایط آمادگی و احساسی خودشان روبه‌رو می‌شوند. گاردنر و موور (۲۰۰۴) اظهار کردند ورزشکارانی که می‌توانند روی اختلالات و به‌طور کلی روی مسائل مرتبط با کاری که انجام می‌دهند تمرکز کنند. نسبت به ورزشکارانی که روی خودشان تمرکز کرده و به‌طور کامل در لحظه حضور ندارند. عملکرد؛بهتری از خود نشان,می‌دهند. بر مبنای همین گفته می‌توان اظهار داشت بسکتبالیست‌هایی که می‌توانند روی وظيفه پیش رواو مسائل"مربوط به آن تمرکز کنند (به‌جای تمرکز به مسائل بی‌ربط شامل محرک‌های داخلی و خارجی» می‌توانند پرتاب آزادهای بهتری داشته باشند. این مفهوم کلی با ساختن مایندفولنس در ارتباط است که در حوزه روان‌شناسی بالینی و همچنین در میان روان‌شناسان ورزشی و پزشکان توجه زیادی را به خود معطوف کرده است (۰۱۰ ۰۲۲ ۳). به‌صورت دقیق‌تر مایندفولنس یعنی «توجه هدفمند (عمدی)» در زمان حال و با ویژگی‌هایی همچون احساس همدردی, کنجکاوی و پذیرش» (۲۴) . مایندفولنس همچنین به‌عنوان «مشاهده غیرقضاوتی جریان محرک‌های داخلی و خارجی در حال وقوع» تعرّیّف شده است (۲۵). پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ورزشکاران حرفه‌ای برای ارتقای سطح عملکرد ورزشی خود تلاش می‌کنند تا تمرین‌های بدنی خود را از طریق یادگیری روش‌هایی ارتقا دهند که متمرکز بر متغیرهای روانی-اجتماعی‌اند (۲۶). همچنین برای ارتقای عملکرد ورزشی» به حذف. کنترل یا تغییر سطوح شناختی و عاطفی درونی نیازی نیست؛ بلکه توسعه تفکر ذهن‌آگاهانه, پذیرش تجارب درونی لحظه حال (مانند افکار» هیجان و حس‌های بدن)» روشن کردن اهداف باارزش و افزایش توجه به نشانه‌ها پاسخ‌ها و احتمالات خارجی مورد نیاز برای عملکرد اثربخشی روش‌های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس (8/]8818) و... ۳۵۹ آدوارد کینگستون هاردی و کولر (۲۰۰۲) دریافتند در زمان‌هایی که ورزشکاران نخبه توجه خود را بر ارزیابی عملکرد خود معطوف کرده‌اند» تأثیر زیانبار بر عملکرد آنها داشته است. در زمینه این یافته‌ها اورلیک و پارتینگتون (۱۹۸۸) اظهار داشتند که از عناصر کلیدی عملکرد ورزشی موفق, توانایی تمرکز بر روی وظيفه رقابتی خود است. ورزشکاران المپیکی حاضر در تحقیق آنها که عملکردی ضعیف‌تر از حد توانایی خود داشتند. اظهار کردند که آماده مواجه شدن و کنار امقق با حواس‌پرتی‌های موجود نبودند و نتوانستند پس از رخداد حواس‌پرتی تمرکز خود را پس بگیرند. تحقیق در مایندفولنس مدیتیشن حاکی از آن است که توانایی فرد برای کنار آمدن با استرس بسیار افزایش می‌یابد. برای مثال دیویدسون و همکاران (۲۰۰۳) گزارش داده‌اند که شرکت‌کنندگان بالینی در برنامه آنوزش مایندفولنس مدیتیشن کاهش استرس را تجربه کرده‌اند و تأثیرات مثبت آن را شاهد بودند, همچنین گزارش شده است در اثر مایندفولنس مدیتیشن بهبود سریع‌تر فعالیت‌های بخش قدامی چپ مغز پس از حمله منفی افزایش یافته است (۲۷- ۲۸). تانگ و همکاران (۲۰۰۷)» با استفاده از تمرینات مدیتیشن مبتنی بر مایندفولنس به این نتیجچه رسیدند که توجه خودتنظیمی و واکنش گروه مداخله به عوامل استرس‌زا بهبود یافت و همین‌طور کورتیزول کمتری زا تولید کردند. مرور مطالعات اخیر نشان.می‌دهد که مایندفولنس ممکن است بر بهبود.کنترل حرکتی عملکرد تعادلی» تصمیم‌گیری و آمادگی جسمانی موّنر باشد. چندین پژوهش تجربی نیز نشان داده‌اند که رویکردهای مبتنی بر مایندفولنس"می‌توانند,یرعملکرد ورزشی*درهرشته‌های مختلف اثر بگذارند و سبب پایبتای به ورزش شوند. ثابت: شده است کوادیننگن مانندفولش تأثیرگذاری و کارایی بالایی حداقل در میان سوژه‌های غیرورزشی داشته است (۲۵). علاقه رو به رشدی در حوزه ورزش برای استفاده از مایندفولنس صورت گرفته اسّت تا بتوانند در سايه چنین رویکردی عملکرد:وززشکاران را بهبود بخشند و بر پیشرفت‌های آناج بیفزایند. یک دلیل آت این است که اضطراب و داشتن دلهره برای عملکرد بهتر هميشه وجود داشته است و به‌نوعی مزمن است و ,روان‌شناسان ورزشی هم همواره با این چالش دست‌به‌گریبان بوده‌اند (۲۹). مایندفولنس بیشتر از طریق آنوزش مایندفولنس مدیتیشن دیده شده که بسیاری از علائم مرتبط با اضطراب را در ورزشکاران کاهش داده است (۲۵). همچنین ثابت شده که تأثیر بسیاری بر کاهش تصورات و تفکرات منفی داشته است (۳۰). یکی ,از عناضر رقابتی :در ورزش داشتن توانایی فعالیت: تحت افشار اسنت (۳۱).:در نتیچه»ورزشکاران ناگزیرند به لحاظ روحی آماده فعالیت در شرایط پراسترس باشند. از مهم‌ترین و در برخی مواقع ۳۶۰ رشد و یادگیری حرکتی _ ورزشی» دوره ۰۱۳ شماره ۴ زمستان ۱۴۰۰ اضطراب‌آورترین موقعیت‌های مسابقه در ورزش بسکتبال, پرتاب آزاد است. دیده شده است که نتيجه بسیاری از رقابت‌های بسکتبال در آخرین دقایق بازی تعیین شده و در بسیاری از این موارد فاصله بین تیم برنده و تیم بازنده خیلی کم بوده است. در چنین مسابقاتی نتيجه بازی تا حد زیادی به دقت ورزشکاران بیشتر کشورهایی که از سطح نسبتا خوبی در ورزش و کسب مدال در مسابقات جهانی برخوردارند از شیوه‌های تمرینات ذهنی در کنار تمرینات بدنسازی استفاده می‌کنند و پژوهش‌های گذشته نیز استفاده از مایندفولنس را روی ورزشکاران برخی رشته‌های ورزشی سفارش کرده‌اند. ازاین‌رو در پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی دو روش مداخله ارتقای عملکرد مبتنی بر مایندفولنس و تصویرسازی ذهنی بر بهبود عملکرد پرتاب آزا بسکتبال, این فرضیه بررسی شد که مایندفولنس و تصویرسازی ذهنی عملکرد پژوهش حاضر از نوع نیمه‌تجربی و به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از نوع آزمایشی با طرح پیش‌آزمون» پس‌آزمون و پیگیری با گروه لیست انتظار است. شرکت‌کنندگان شامل بازیکنان شاغل در دو تیم آتشی و مهرام بودند. برای تعیین تعداد نمونه تحقیق, از اطلاعات تحقیقات مشابه و با در نظر گرفتن سطح بازی آزمودنی‌های نمونه تحقیق به‌صورت هدفمند ۰ نفر از بسکتبالیست‌های جوان دو باشگاه مهرام وآتشی به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده و سپس در سه گروه گمارده شدند. در مورد انتخاب ۶۰ نفر باید اشاره کرد که در پژوهش‌های آزمایشی معمولا ۱۵ نفر برای هر گروهکافی است اما به‌سبّب افزایش اعتبار بیرونی پژوهش بیست نفر برای هر گروه انتخاب شد. سن ورزشکارانی که اين تحقیق رو ی آنها اجرا شد. ۱۴ تا ۱۸ تال بود. سپس از هم افراد آزمون پرتاب آزاد به‌عمل آمد. پس از اتمام آمون.پرتاب آزاد به یک گروه از شرکت‌کنندگان مداخلات مربوط به پروتکل مایندفولنس و به گروه دیگز مداخلات تصویرسازی ذهنی آموزش داده شد و گروه سوم آزمون پرتاب آزاد بسکتبال که در واقع پایه و اساس این تحقیق است. برای تشخیص وضعیت اجرای تکلیف توسط آزمودنی‌ها در مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون استفاده شد. امتیازدهی آزمون براساس امتیاز موسسه ایفرد بود: رفتن توپ به داخل حلقه ۲ امتیاز» برخورد توپ از بالا با حلقه و بیرون رفتن ۱ امتیاز اثربخشی روش‌های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس (8/]8818) و... ۳۶۱ و در غیر این صورت صفر امتیاز محسوب می‌شد. اعتبار و روایی آزمون ایفرد از نقطه پنالتی توسط حمایت‌طلب (۲۰۰۷) در گروه ۵۰ نفری در ۱۰ پرتاب پنالتی ارزیابی شد و اعتبار صوری آن 7۹۳ و روایی آن ۸۴/ محاسبه شد. همچنین موحدی و همکاران (۲۰۰۸) در تحقیقی این آزمون را در گروه ۶۰ نفری بررسی کردند و اعتبار آن را 7۹۵ و پایایی آن را به روش پیش‌آزمون-پس‌آزمون ۷۵/ درصد محاسبه تمامی تجهیزات و وسایل مورد استفاده عینا براساس ضوابط و قوانین رشته ورزشی بسکتبال و در سالن انجام گرفت. توپ استفاده‌شده در تمرینات از نوع توپ چرمی؛ مورد تأیید فدراسیون بین‌ال پمنکتبال یوش :اف انکس جقنت) بود: قاسله جلقه باکت زمین: فاسله انقاندازد مسابقاق پین‌ال سکابال ۳۰۵ سانش کر ورفامطله نقطل پبانتی ابا احلاه قیر فاص استانداره ممابقات بین‌العللی سشکقبال پس از توضیح درباره مهارت پرتاب آزاد و نحوه امتیازدهی آن آزمودنی‌ها توپ را از نقطه پنالتی به طرف حلقه پرتاب کردند و پژوهشگر امتیاز هر پراب راذر برگه ارزیابی ثبت می‌کرد که هر بازیکن اجازه ابتدا با استفاده از آمار توصرفیون ات آمودنی‌ها توزیت ادها و گقل‌یر.میانگین و انخراف مغیار متغیرهای مورد مطالعه ارائه شدداند راازول رشن خاش رد رفاک یرای تشگحیص طبیعی بوذق داده‌ها و در ادامه با استفاده از آزمون‌های تی همبسته آنوا لون (برابر واریانس‌ها)» جیمز هاول و بنفرونی (تعقیبی) به‌منظور تجزیه‌وتحلیل و آزمون فرضیه‌ها استفاده شده است. همچنین سطح آماری در این پژوهش ۰/۰۵ در نظر گرفته شده است. تمامی عملیات آماری با استفاده از نرم‌افزار اس پی اس ا(نسخه ۲۰) صورت نتایج و یافته‌های آماری این تحقیق به‌طور خلاصه در جداول زیر آمده است. ۳۲ رشد و یادگیری حرکتی _ ورزشی,» دوره ۱۳ شماره ۴. زمستان ۱۴۰۰ جدول ۱. آماره توصیفی مربوط به شاخص‌های پرتاب شوت آزمودنی‌ها شاخص گروه‌های پژوهش پیش آزمون ( ۲[ +50) پس آزمون (530+6) برای: بررسی توزیع داده‌ها از آر ۳۴ بر ی ی ۷ فیح مسساداری برای متغیرهای وابسته پژوهش و متغیرهای سن» قد و سابقه ورزشی در این پژوهش بالاتر از (۰/۵) بود بنابراین نتیجه گرفته می‌شود آزمودنی‌ها به لحاظ این متغیر از توزیع نرمالی برخوردارند. همچنین نتایج به‌دست‌آمده از آزمون لون برای بررسی شرط برابری واریانس‌ها نشان داد که شرط برابری واریانس‌ها برای متغیر عملکرد پرتاب شوت رعایت نشده بود. ولی برای متغیر پرتاپب خطا:رعایت شده بود. جدول ۲. نتایج آزمون تی همبسته برای متغیر عملکرد پرتاب شوت در گروه مایندفولنس همان‌گونه‌که در جدول ۲ مشخص است. تفا ضل بین میانگین عملکرد کلی اثربخشی روش‌های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس (8/]8818) و... ۳۳ پس آزمون (۴/۱۵-) به‌دست آمده که منفی بودن این اختلاف حاکی از آن است که عملکرد آزمودنی‌ها در گروه مایندفولنس نسبت به پی ل ن بهبود پیدا کرده |است؛ این اختلاف به لحاظ آماری در سطح ۱ 3 معنادار بوده است؛ بنابراین با ۹۹/ اطمینان می‌توان گفت تمرینات مایندفولنس بر عملکرد پرتاب شنونتا در آزموذنی‌های گزوه مابنذفولنسن تأثیر داشننته, بطوری که سبت بهبوق:آن شناهراست, تفاضل بین میانگین عملکرد پرتاب در پیش‌آزمون و پس‌آزمون در گروه تصویر سازی نیز ۲/۵۵-به‌د ست آمد که منفی بوذن این اختلاف حاکی از آن است که عملکرد آزمودنی‌ها ذر این گروم نسبت به پیش‌آزمون بهبود پیدا کرده است؛ که این اختلاف به لحاظ آماری در سطح ۰/۱- ۳ معنادار بوده است؛ بنابراین با ۹۹ اطمینان می‌توان گفت تمرینات تصویر سازی ذهنی نیز بر عملکرد کلی پرتاب شوت در آزمودنی‌های گروه تصویرسازی ذهنی تأثیر داشته به‌طوری‌که سبب بهبود آن شده است. همچنین نتایج برای متغیر پرتاب خطا نشان می‌دهد. تفاضل بین میانگین در پیش‌آزمون و پس‌آزمون در گروه مایندفولنس ۱/۴۵ به‌دست آمده که مثبّت بودن این/اختلاف ,خاکی از آن است که پرتاب خطای آزمودنی‌ها در گروه مایندفولنس نسبت به پیش‌آزمون کاهش پیدا کرده که این اختلاف به لحاظ آماری در طخ 41*-:8 منادار بوده اکن نارای لا ۹۷ باه اش ترا گفت: تمریتات مایندفولسی بر پرتاب خطا در آزمودنی‌های گروه:مایندفولنش تأثیر داشته» به‌طوزی که سیب کاهش آن شده است. تفاضل بین میانگین پرتاب خطا در پیش‌آزمون و پس‌آزمون در گروه تصویرسازی نیز ۱/۲۰ به‌دست آمده که مثبت بودن این اختلاف حاکی از آن اسست که پرتاب خطای:آزمودنی‌ها در اين گروه نیز کاهش پیدا کرده که این اختلاف به لحاظ آماری در سظح ۱/*- 8 معناداز بوده است؛ بنابراین با 7۹۹ اطمینان می‌توان گفت تمرینات تصویرسازی ذهنی بر پرتاب خطا در آزمودنی‌های گروه تصویرسازی نیز تأثیر داشته به‌طوری که سبب کاهشی آن شده اسشت. همین برای مقایسه میزاق تأنیّر مداخله مایندفولتس و تاصویر بسنازی,ذقنی ذدرهمگگزه برقاب آزادوعمللکرد ۴ از آرمون آنوا استفاکه کلویکی از قرط‌های استفاده از آزمون آنوا برابری وارپانس‌هاست که با استفاده از آزمون لون بررسی شد که فرض برابری دازبائس‌ها:در سطح,ستاذازی 18+فرای مضه عملکرد کلی لرتاب شوت نأیینتشدهبیوه که براسانن این نتایج برای مقایسه بین گروه‌ها در این متغیر از آزمون ولخ و جیمزهاول استفاده شد (جدول‌های ۳و ۵). ولی برای متغیر عملکرد خطای که فرض برابری واریانس‌ها در سطح معناداری ۰۰/۵ رعایت شده بود» از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه و بنفرونی استفاده شد (جدول‌های ۴ و ۵). ۳۶۴ رشد و یادگیری حرکتی _ ورزشی, دوره ۰۱۳ شماره ۰۴ زمستان ۱۴۰۰ جدول ۳. نتایج مقايسه بین گروه‌های مایندفولنس, تصویرسازی ذهنی و کنترل در پرتاب شوت در همان گونه که اطلاعات جدول ۳ نشان می‌دهد. بین آزمودنی سه گروه مایندفولنس» تصویرسازی ذهنی و کنترل در تست پس‌آزمون در پرتاب شوت تفاوت معناداری وجود دارد که برای مشخص کردن اینکه کدام گروه‌ها با هم تفاوت معناداری دارند» از آزمون تعقیبی جیم زل هاول به‌دلیل رعایت نشدن برابری جدول ۴. نتایج مقايسه بین گروه‌های مایندفولنس» تصویرسازی ذهنی و کنترل در پرتاب خطا در پرتاب خطا ‏ برون گروهی ۲۱۳/۴۳ 1 ۱۳۳۷۷ ۱۹/۲۳۱ اش همان گونه که اطلاعات جدول ۴ نشان می‌دهد. بین آزمودنی سه گروه مایندفولنس» تصویرسازی ذهنی و کنترل در تست پس‌آزمون در پرتاب خطا تفاوت معنادار وجود دارد که برای مشخص کردن اینکه کدام گروه‌ها با هم قفاوت معناداری دارند از وان بولگ استفاده شد صجطول ۵). با توجه به نتایج جدول ۵ مشخص است در عملکرد پرتاب شوت بین گروه مایندفولنس با گروه‌های تصویرسازی ذهنی و کنترل در سطح ۳>۰/۱. تفاوت معناداری وجود دارد؛ بنابراین با 7۹۹ اطمینان می‌توان گفت عملکرد گروه مایندفولنس در عملکرد پرتاب شوت نسبت به گروه‌های تصویر سازی ذهنی (۳-۰/۲) و کنترل (۳-۰/۱) بهتر بوده است که به لحاظ آماری نیز معنادار است. همچنین بین گروه اثربخشی روش‌های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس (51]) و... ۳۵ تصویرسازی ذهنی و کنترل تفاوت معناداری وجود ندارد. نتایج به‌دست‌آمده برای پرتاب خطا نشان می‌دهد. بین آزمودنی‌های گروه‌های مایندفولنس و تصویرسازی ذهنی در تست پس‌آزمون در پرتاب خطا تفاوت معنادار وجود ندارد ولی بین آزمودنی‌های هر دور گروه مایندفولنس و تصویر سازی ذهنی با گروه کنترل در سطح ۳>۰/۱, تفاوت معناداری وجود دارد؛ بنابراین با 7۹۹ اطمینان می‌توان گفت پرتاب خطا در دو گروه مایندفولنس و تصویرسازی ذهنی نسبت به گروه کنترل در پس‌آزمون کاهش جدول ۵. نتایج آزمون تعقیبی جیم زل هاول (عملکرد پرتاب شوت) و بنفرونی (پرتاب خطا) متغیرهای گروه (1) گروه‌ها ([) اختلاف انحراف سطح ۵ فاصله اطمینان تفاوت ایند میانگین (-1) ۰ استاندار خطا ‏ معناداری 7 1.0۷6۳ 77006۳ هدف پژوهش حاضر عبارت بود از مقايسه تأثیرگذاری دو روش مداخله ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس و تصویرسازی ذهنی بر بلبود عملکژّدپرتاب آزاد بسکتبال. یافته‌ها نشان داد که بین گروه‌های آزمایشی و کنترل تفاوت معناداری وجود ذارد» بدین‌صورت که آموزش برنامه مایندفولنس مبتنی بر بهبود عملکرد ورزشی و تصویرسازی ذهنی» هر دو در بهبود عملکرد پرتاب آزاد نوجوانان تأثیرگذار بودند. بین فاوت معناداری وجود داشت که در این مورد. آموزش مایندفولنس در افزایش عملکرد پرتاب آزاد موّنر بوده و مربوط به کاهش عواطف منفی تجربه‌شده توسط گروه مداخلات مایسبفولسی است که با گروه کبترل مقاسه شده است. آمتوزش ساسفولسن مریشهایی زا براق زرزشگاران ۳۶۶ رشد و یادگیری حرکتی _ ورزشی, دوره ۰۱۳ شماره ۴ زمستان ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که شامل کاهش استرس‌های پیش از مسابقه و تفکرات منفی در ورزشکاران بسیار تأثیرگذار بوده است. بنابراین» فرضیه‌های پژوهشی تأیید شد. نتایج پژوهش حاضر با نتایج تحقیقات هارت و همکاران (۲۰۱۶) (۳۳)» بالتزال و همکاران (۲۰۱۵) (۳۴)» بالتزال و همکاران (۲۰۱۶) (۳۵)» بیگل و همکاران (۲۰۱۴) (۳۶)» بالتزال و همکاران (۲۰۱۴) (۳۷)» بی‌شاپ و همکاران (۲۰۰۲) (۳۸)» کاسکارت و همکاران (۲۰۱۴) (۳۹)» ادواردز و همکاران (۲۰۱۴) (۴۰)» گاردنر و همکاران (۲۰۰۴-۲۰۰۷) (۱۰-۲۲) همخوانی نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که از مداخلات مبتنی بر مایندفولنس می‌توان انتظار داشت که به افزایش شایان توجه و معناداری در درصد پرتاب آزاد موفق منجر شوند؛ مقداری که روی‌هم‌رفته ممکن است دز برد با باخت نکاقی انار جفشگیری داشتهباند ویر ال ریق فرظیه سا رالظستاهاژ آماری بین درصد پرتاب آزاد گروه مداخله تصویرسازی و مایندفولنس مشاهده شد و این اهمیت اساسی مهارت مایندفولنس در عملکرد بازی را نشان می‌دهد» به‌طوری‌که گروه مداخله مایندفولنس نسبت به گروه تضویرسازی پرتاب آزاد موفقیت بیشتزی داشتنگفر واقّع مادفولنس به فرد این امکان را می‌دهد تا همه اطلاغات داخلی و خارجی را کی دراه دا کم یرل کند و این آمر این توانایی رآ به آنها می‌دهد تا رآبطه تغییریافتی ول ییا رپکش‌های عاحظ هر کگه‌برای مقال, به‌جای داشتن ترس زیاد ورزشکاران پیش از یک رقابت»«از,تفکز" بازدارنده استفاده"می‌کند و به عملکرد نمی‌پردازد. ورزشکاران متوجه ترس می‌شوند و آن را قبول می‌کنند. با اينانوع دقت مایندفولنس» ورزشکاران توجه خود را در مورد علائم مربوطه متمرکز خواهند کرد (۶).نتایج خاضر از این ایده که تلاش برای افزایش (بهبود) تمرکز به زمان حال به شکل آموزش آگاهی ذهنی ممکن است که تکنیک موثر برای افزایش نتایج پژوهش بیگل و همکاران (۲۰۱۴) نشان داد که اصول مدیتیشن مایندفولنس موجب کاهش علائم نگرانی شده است (۳۶). همچنین پژوهش کافمن و همکاران (۲۰۰۹) نشان داد که آموزش مایندفولنس موجب کاهش نگرانی ابدنی» اختلالات فکری و افزایش اعتمادبه‌نفس در گلف‌بازان می‌شود (۴۲). همچنین نتایج پژوهش آلفونسا دلگادو-پاستور و ورجودو-گارکیا (۲۰۱۱) نشان داد که ترکیب هدف‌گزینی و مدیتیشن مایندفولنس سبب ارتقای عملکرد تصمیم‌گیری از طریق کاهش نواقص آن شواهد تجربی موجود نشان می‌دهد که تمرین مدیتیشن به کاهش تجارب منفی با گذر زمان منجر اثربخشی روش‌های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس (8/]8818) و... ۳۷ می‌شود (چمبرز و همکاران, ۲۰۰۸) (۴۴). آموزش مایندفولنس مدیتیشن ممکن است سازوکارهایی را برای ورزشکاران فراهم کند تا به طرز بهینه‌ای به آشفتگی‌های روانی تواّم با ورزش‌های رقابتی واکنش نشان دهند. به‌ویژه کاهش اضطراب» بهبود توجه» تمرکز و خودتنظیمی به شیوه‌ای بهتر عملکرد ورزشی در مجموع از شواهد برمی‌آید که تلاش برای کنترل حالت‌های درونی منفی» ممکن است گاهی احتمال وقوع پیامدهای آنها را افزایش دهد؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد توسعه مهارت‌هایی چون آگاهانه در زمان حال بودن او پذیرش؟ سودمندتر از تلاش برای کنترل پدیده‌های درونی است (۴۵). نتيجه تحقیقات متسادنشان می‌ذهنافرادموردمطالسهای که چلساظ خودآگاهی قهنی دز مورد آنها بفاقاز رفتگه در و زا ورزشی و حتی حوزه‌های غیرورزشی عملکرد بهتر و موفق‌تری از خود نشان می‌دهند. استفاده از مایندفولنس نشان می‌دهد که می‌توانیم آموزش مایندفولنس را بازبینی و آن را در حوزه‌های مختلف فنون مایندفولنس در افزایش آرام‌پخشی عضلانی و کاهش نگرانی و به‌تبع در کاهش اضطراب و استرس موئر است (۴۶). به‌نظر می‌رسد.,سازوکاز؛ اصلی مایندفولنس» خودکنترلی توجه باشد. چراکه متمرکز کردن مکرر توجه روی یک محرک خنثی مثل تنفس» محیط توجهی مناسبی را به‌وجود می‌آورد و از اشتغال ذهنی با افکار تهدیدکننده وانگرانی در مورد عملکرد در احین پرتاب آزاد و موقعیت ارزیابی جلوگیری می‌کند. اطلاعات اولیه ان می‌دهد که تین مالندفولنی ممکن است جایگزین مناسبی برای درمان‌های روان‌شناختی متداول در زمینه بهبود عملکرد باشد. به‌ویژه برای آنهایی که نمی‌خواهند در جلسات درمان‌های سنتی شرکت کنند یا آنهایی که به درمان پاسخ نمی‌دهند. تصویرسازی ذهنی موضوّع.دیگری بود که در این تحقیق بررسی شد.نتیجه نشان داد تصویرسازی ذهنی بر بهبود مهارت پرتاب آزاد موّثر بود به‌طوری‌که این نتیجه با یافته‌های پژوهشی بهرامی (۱۳۷۹) و حمایت‌طلب و همکاران (۱۳۸۶) که نقش تمرین ذهنی را در پیشرفت مهارت پرتاب آزاد بسکتبال مور دانسته بودند» همسویی دارد (۴۷-:۴۸). این نتایج همچنین با پژوهش‌های صنعتی منفرد در تنیس روی میز (۱۳۷۹)» شریف‌زاده در فوتبال (۱۳۸۷)» لطفی در پرتاب دارت (۱۳۸۸)» (۵۰-۴۹) و همچنین با پژوهش‌های صورت‌گرفته در خارج از کشور مثل لی (۱۹۹۰) و پدی (۲۰۰۸) همسویی دارد (۵۰). ۳۶۸ رشد و یادگیری حرکتی _ ورزشی, دوره ۰۱۳ شمار ۴. زمستان ۱۴۰۰ تحقیقات تووارس ۲۰۱۴(۱) (۵۱) و ویلیامز و هاریس آ(۲۰۰۱) (۵۲)» نشان داد که مهارت‌های روانی مانند هدف‌گزینی. تصویرسازی ذهنی» تن‌آرامی و خودگویی در روان‌شناسی ورزشی حائز اهمیت‌اند. راتاناکوسس و همکاران ۲۰۰۹(۲) (۵۳) معتقدند که تصویرسازی در واقع مهارت استفاده کردن از تمام حواس است که تجربه را در ذهن بازیکنان ایجاد یا بازآفرینی کرده و به آنها کمک می‌کند تا بهتر عمل کنند و اعتمادبه‌نفس خود را افزایش دهند. در تبیین اینکه تصویرسازی عملکرد ورزشی را بهبود می‌بخشد. می‌توان گفت که تصویرسازی علاوه‌بر جنبه فیزیکی سایر جنبه‌ها را نیز توسعه می‌دهد. فرض بر این است که تصویرسازی ذهنی» تکانش‌های عصبی مختص مهارت را تقویت می‌کند. تصویرسازی همچنین در کنترل پاسخ‌های هیجانی» بهبود تمرکز ایجاد اعتمادبه‌نفس» تقویت و تصحیح عملکرد موئر است (چوبینه سیروس» ۱۳۸۱). در واقع شاید بتوان گفت افرادی که توانایی تصویرسازی آنها بالاست: در واکنش به شرایط واقعی از کنترل و اعتمادبه‌نفس بالاتری برخوردارند و بهتر می‌توانند عوامل منفی موّثر بر عملکرد را شناسایی و هدیریت کنند. بنابراین ین افرادی عملکرد ورزشی بهتری را از خود نشان یهن (۴۹). یک پیشنهاد برای روان‌شناسان ورزشی که به‌دنبال کمک به بسکتبالیست‌ها در تلاش برای افزایش اجرای پرتاب آزاد است» این است که مداخلات مبتنی بر مایندفولنش,را نسبت به تکنیک‌های روتین پیش از پرتاب هنگام کار با ورزشکاران سطح بالا در مشاوره بیشتر استفاده شود. پژوهش‌های آینده باید سهم نسبی روتین پیش از پرتاب و مایندفولنس ورزشکاران جوان‌تر.و کمتر موفق را ارزیابی کنند. همچنین تحقیقات بیشتری در زمینه تصویرسازی پصوزت کیرد تا بتوای "از یافته‌های این‌گونه تحقیقات در مجتوفیت‌های قمتم پورخش جاصر غبارک مود از مطاله فتم وتان رشان می‌یت: ها یز مطالعه روی پرتاب آزاد بسکتبالیست‌ها و فقط شامل ورزشکاران نوجوان بوده است. پژوهش‌های آتی باید ارزیابی کنند که آیا نتایج می‌توانند در بسکتبالیست‌های زن» بازیکنان دوره‌های سنی مختلف و سطوح متفاوت رقابتی و با ورزشکاران با مهارت‌های ورزشی باز و بسته اضافی با تکرار همراه باشند. 370۳0 31322۳0001060 ,احماهکموطا و۸011 امومع ,م2 02-۳ ,کع 605 ههام3 .3 اثربخشی روش‌های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس (5811]) و... ۳۶۹ باآزاط کز از 2050۷ کوعصطاعم) آمادعص که دوعز ععط 602 وصات .ظ 0ص اکناظ .7 مظ وع ۷۷۵۵6۲ 1۰ 156-2 .0 :(9)2 2011 ورع لفط ععتعه هه مه اه موز 1316۳۵09 وصنص ۵۶ 6موطوصقط علاط و۷6 156 هصق .3 هه مصعصمصعا3 63 م۸ ها .2 53 ووع6 5۳ 0عع 2 - مدومن خ0طق م1 والهم ۶۵ مل ۵۲ط۷۷ میک ,0مطفنظ .3 ۶و 290۳6 هنعط ج 4و اصعصم ماع ۷عل 6ط 1 نعععصانگوصنص عصنعکه‌کک۸ سا مصاامنفقلجه) بل بوازد ۳ اندتآ آعرع 10۳ ,2005 +06 هامعععه 200 655 2/2۳60 ۳ ۳۵۵1۵105 کعع او صنص ۶و ععد امعنصنل 156 ووعصسط 8 0ص ,طا0 فآ سا ول وطص02-7ه16 .5 163-0 .0 :(8)2 .1985 بعصفنلوع لو دمنتقطعط ۵۶ لسوت مصنعی نطو که دمنهاع اعد 06 ۵ 200۳0۵6 6-3560 نصصم عم همع -عم ایو صنص ۸ ,3006 7.۳۰ هه عا.8 تعصلحفی .6 ۰ ,16۳۵0 56210۳ مکد ون عغزعصی آمعن 1560 خصعصعصحطصه ععصمصداهم عفن اناد لقن م۸ ,5655 00 ککع 3/0201 ۵۶ ماد 156 هنعط [۷/۵۱ ما کرد 221 ۷ مقاص‌ع8 .7 عفانصوم فص کوعدانغلوصنه ,ص1۵0 مفلومصناق/3 .۶ فص بش ,3100۳6 .8 176۵1 :من [(مطامعلد ۵ کعط مه صمنا 3 قاط و۷۷6 بک هه هی مکاقاق/2 .9 867-6 .0 :(27)6 .2002 ,اهاط عبنا نت۸00 اصعصدعی فوصه مصوخاصع عم 0۳0009 ۵ 200۳0۵6 651-3560 1 60 -ع ها عع ج-کحم دا نگل صنص ۸ ,3/00۴6 76 0صه .8 وتعص1 هی .10 :50065 001696606 مصناهآ ۵۳۵ ماع + کعصانغ ون و گم قاط ماه اه .36 ,30۵۳05 +11 مزع و1مطل‌روم 0ص بدوزکهمصم-1ع5 ,ککع‌صانغوصنص رکقعوای 60 امعم ۵۳ کاع0ع1 وصنصنصه۳ 145-3 .م :(39)2 .2014 ۷۷۵۲۵ موه کاعناهن هک 1۵۶ لسوت عط1 +عص ما مهرد "2116165 عاناع-صمد وصه عنناه او صمعتوصصهی خ۸ رطهاهااه م1360 .8 وصه .5.1۷.5 وگه‌حطاع۸ .12 488-1 .0 :(5)4 .2015 ,65و50 500۳ ۵۶ لسوت امد ص1۳6 اند موق 4 06۲10۳۵۲ ۵ ددعت اهاصعه 0ص جموقصن آماصعص کم منطکدونق۵1< 156 س36.1 مطتعاوم8 .13 1-0 .0 :(2)21 .1980 ,8 م25 5001 ۵۶ م30 عاعها 00۳ 3۵ 7 63۵66 0۳20066 فاصم 13065 ,309 بش۸ 0صه ,600066 ب مق واع6اق00 .14 ۱( 4 .0 :(79)4 .1994 ,نع 1مطل دم 0عناممه ۵۶ م0[ ۶ [۵ 70 بکاکع مقس او کندوادصد 0۳ ۸ بعصنطکصناگ 8۰ 0ص ,1م0ع 13 .ی 8.3 وقاقع ۷ 101 .15 0 00۳۲٩ ح 2000 فصه صونانصهی ما کعط2 00۳ نمعنومام۳ ,3۵009 یک فصه .0 روزنه ۸ 16 0۶ 300۵1 [05۵ 1316۳2 از م0 مر عتعطابی 0۳ط ول مر خی جلده امد عاعش تععن‌جمه 65 نگ ق139۵ :2000 .عمط رم 500 ص130 ,31.8 مدع علوص۸ 17۰ 1 رشد و یادگیری حرکتی _ ورزشی, دوره ۰۱۳ شماره ۴. زمستان ۱۶۰۰ 6 ۵ 0168160 اصعص امه #عدممصنه که نمی ممعنصهملوصمط له اع ,۳.8 م6۵10 160 هنصه‌تطاممعنطک ,ووعصلا امتصعص عمعبعی داز کعااهی لد ۶۵۳ خصعصدعی تحص 0 0106 6ظ] ۵1 ۳۵۵ ۸ ۷/۵66 بش۴ 0صه رصم عص۸ ک.ظ ,0.36 ,۸/111۵ -70 .0 :(29)1 .2005 ,006ن1/60 هرمز هطع8 ۵4 کلمصص۸ ط۳قع۳۶ ناه آمعتعوطام ص عصاعصی [۵او۷ 10۳ 56۳0 عط ۵۳ کاصام ۲0۳5 ,3020005 بک 0صه ,علاعصدل 20000 ۸ ,ق1۸1۵ :(2)3 .2004 ,ازع 10م و25 عکن مر وه دوگ اه سوت هدنام 10 بوک صز 100۳۵05 5006۳505 :اون اک بط ۳۵۵ ما کعمصنصنام2۳ مصحقصعق 1۷ بخ هه 0 ,تعوعصطام عا 6 0610۳۵060 صفصتط هصتصقطصه ۵۶ وعمامط‌ عم 156 ,1100۳6 7.8 هه سا.۳ وتعصلحق6 8 50۳86۲7 :2007 200۳0۵5 (۵۸60) خصعص نصصمع همع -ک د1ن 02 ن [۵ 6۳ 200 10500505 ۶10 ,قودنص 6660 کم‌نطعص0 ۵1۵0 و۷۵۵ 0.3۰ هه ۷.33۰ عم :(9)4 .2008 ,۳6۲۵86 200 500۳1 که وعمامط روط .عقوم مه عنواهصد «ععسل ۸ نصمام‌00ه عالماد 6۰ 200 ,اط۳696م ماققم ناعاصدم دز کط0 16۳۷ معط -عکمصای۶ 3/0 مق 21-70 ۵ 144-6 .0 :(10)2 .2003 ,ععنا 0۳2 200 ععصعن5 +رعمامط روم لمعنصناع امه وصه آقهم‌ععصی ۸ تصمناصه عصن امعنصنل ه که هصنصندی ککمصایغ160 مشهطظ هط 125-3 .0 :(10)2 .2003 ,ععفاع ددم 0ص ع06عن50 + وعمامط دم امعنصنا0) ۲۵۷6۷۰ نامه ۵ معط عجخنصوم هنود وعصنعتا هط .7.5 200 ما8۵ سبط .8 ,۸/16۲5 لقصه0ت +کاصعودی اممطی طاونط عدمصه ععنعه لمعزدوطم ماگنه 1 وه دنل و کاعا۶ه :۳081065 ۵ عق-ا 5۵1 ودنط163 ,اعوعنظ 0.26۰ 230 ,80 1۷۰ سایگ ,5۳201۳0 8 مق صنصنه صز کاعزم‌ه6۳) کم الط نماصعص عط ۵۵ صمنا 00 ککعجی معط -عکم یوحن 5 .0 :(1)2 .2007 ,8 10مطلر۳5 لمدونیوع۳۲۵ صز صمناق 00 200 ۳0138 ۳۵06 ۵۳ هصنصن 1 دحعصا020 2/0 او کا‌عانط عطا وصنصنصدط 0 تعفندگ 908عل ۶و وانگن مه ود ککعدع 0 م-هامص ۵ کوعصانغوصنص و کاعااط له اه مظ ,فاق 1۵۳ 4 .0 :(10)1 .2010 ,500 بصمزکک تمعن آمونندک صز کصمامصرد 0۳0۵9۸ 8 50۳695 ۵۶ کاعااه عطا کعام عم کوعصانغوصنص هنکمم له اع مشق ,ق0691 ۰ ,250108 ۸00169601 ع فلنط6 اهنصناع ۶و م30 متهنوعص ه که صمفاقصنصت تکاصععه[م30 40 10۳-2 1]30۷6 /اعنحصظ عاهاگ عم عطا معط منطعصمنهام 156 له ا6 ساسا ماگ0 3۰ ,و(ع010 و29 عکن معط هه مک که فص وت مکتفوافصهاعه خر نع صقص عم 500۳ 5006۳505 نعصناوو ناک معط ۶۳۵۵ مغ کعمصنصنا2۳ مصقصصععکق ۷ بخ وصه 0 ,تعوعصطام] عا 0 655 3/0۶۵1 ۲۵۷۱۵۲۰ ۸ تعصمناصه عاصز وصه نامدای کوعصایگ3/80 8۰ 11۵۳۲ با 1۷3۵0 ۰ اثربخشی روش‌های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس (5811]) و... ۳۷ :و006 :2/3/15 ۵1 و500 عنم ناهد ب 830۳۵ ما صع1۵00 مک صعصم‌نط) م۸ 1[ع12ط 6۰ ۹00۲ لفسنامه فصه کوه‌صانغاصنصه صععوصها 706 حطاحقع1 مت۸ اامالدط 5۰ 10۳ ۳۵۵005 5655 055-03960 3/0601 36۰ ۵۵۳۵5 م۸ 02۳۳6 ,کل 8صقط0 ,2/6 آعوعنظ .695 ۸۵0606 .(189-212 .0 م) 1 صعل 2014 ععطو مه اصعصدعی معط -ککم 133/01 (3/75) 500۳ 1۵۶ وصنصند1 دم۵0ن/3 ککمصا 3/04 لش .۷ هه بش۸ بااعتااهظ 7320065 ۵۶ لمدس0ت 156 .اند علقصع؟ 1 دمنعزنت از 3/3/15 ۵۶ 10۵6 :16۳۷۵0 53 و5۳69 0عع2 10-0 نگ وحن خح0طق 1 ولمم ۶۵ مل ۷۷5۵۲ میک ,زنط 30۵1 .کعاعاطاه عاناه جز 210 وصه ککعصاغ 3/0 ۰ جعاه 0۳00 ,36 30680۶ مک احفطاه) :500605 001696601 مصناها چم مطوتع کوعصانغوصنص ج ۵۶ کاعکط بل ۵۲ .36 ,3۳۵۷/۵۳08 مزع 10مطل روم 0ص بطوزککق 0 0ع-11ع5 ,ککع ها نغوصنص ,ککع‌ا5 260م 06۳ ۵۳ کلع 160 وصنصنصه ۳ 145-3 .0 :(39)2 .2014 ,۸۵۳۵ موی هز کاعناهنمه م5 ۶۵۶ لمص 3 عط1 م50 5 9 629065 مزع م1منجحام وصد مزع وامط روم ۵1 صمناعنمکک۸ له اع س36.1 ر0طصقله6 255-4 .0 :(21)4 .2005 لدع 300 ککعیک عنم صز ککعصا حون 2/00۶1 ۵4 و۳۷۵2 غامماس۸ .بظ 6ص 200 ,کعقای بظ [0 ۲0۳ م۸ طازمگا مصقصگه۳ 30۵1 .16اه ز 110۳7 م0۳ ۵ له م0 وخ ن(ر58 ص045 خصعصی صحطص عع ص۳0 60110 ککع‌صانگوصنص 0ص عصنصنصی اصعصمعمصهص آممع فعصنطاصم0" .له اه ,۵۰ 06[ ر0قص0 ۸ 6 350060۲ صز ععصمص عم عصفامصهصمنعنعل فص کدصفا ۶0 عناه‌عه 1۳۳0۷۵ ۵3018 55 عیانص 6 زکصع از او امه 1۳6 مصعان۸ :3.8 0ص ما لا.ع.ظ مت رق6۲ اقا :(32)3 .2008 ۳۵۶۵2۳ 0ص معط عننصعم) اهلد فص معاواد عنصعی ماماصی آمدوناصعاند 04698 0۶ ون‌گنعرد وصه ددع2 ه-هامه ۵0 ککعصاحغوصنص کم کا‌عاکط له اع وم رکتاق11۵۳ .م0 :(10)1 :2010 ,۳۵0 مدونککهمعل لمو منک ها مهرد 0۳000۵ :04 ,55ع 3/0۶01 ۵۶ 13130000016 130۵11 و6[ز/ 156 بکعبنمم 26۳ صعاکد وصه حصعاع 1 010 وحم لد 0عن‌عاعد ۵۵ وععقطذ اماصعص او عنام 1۵۵" بددمسنن۸ منصقحطه8 ۰ ۳] 85-92 :(8)15 .2000 ونواعاهنو عزمص و0 "که تا لاس۸ صز امد الم اعد فاصع500 [۵ا۵0 0۳۵/0051 ۶ امعاکه ۵ط1 34,8 ,لکش ابش ,30۵60 3 مطکا وداک روط ماه 110۵ ۰ 021 ده اهاز ۵0 کزعق‌طامصصه نی آافاد ام اههمع 06۳ ه عصنصههع1 ۵۳ وصنهندی .[36۳12 10] 139-152 :(14)4 .2007 ,50182105 5۳087 00 ۳5۳۸۵۳۹۵۲۲ ۰ععه ۱ 6 ۲ 565 عنام اطاه ۵۵ موز نماصعد ام کععصع ماه عط 1 ",2008 ۷۰ مطعلها هاگ [۳6۳۹12 10 ] 3۳۵0 :00066 ووانوجهخصتآ م۸ عنصهاع ,کزدع 15" ۳۷۲ رشد و یادگیری حرکتی _ ورزشی» دوره ۰۱۳ شماره ۴ زمستان ۱۴۰۰ 6 ۲067 1۵86 0۵ کاعااه ماقم ماه قانه‌کقه چ 2۵۳ مد وصنط و2 ب ععا 10۵1 0۳0655 نع مهن ج که هام5 عاماحاک۸ نمزم عطا وصاعمس/3 .(2014) ۷۰ .۸ ,ک۳6ق 10 ۳ عحونصط) دمنامعنوعصه فص صمنمحقاعط «ر2001) 0 ۷۰ ,کنصق3 6 36 .7 ,فص ۷/11 ]36۳۹0۳۵1 :0108 رقم 500۳۲ #عنام‌ص۸ ,(۴0۰) کصونلاز/3/.۷ .7 15 .موجه ۵۶ هام۳ ملنهلهک0مط6 ی 3 مطقال۵ط۸ مک .5 6606 یک 2 ,09۵-۳۵266 م ,کع 60 هصهاام۳ -۵[۶٩ 200 وععقصز ۵1 منطعصو‌نهام عطا وصنمس له .(2009) 13۰ 310۳0 ۶ .3 36۰ ,31322۳00 -129 ,(10)3 ,5060668 500 ۶و م70 صمعم‌و بدعاعلطاد علمصه فص علعصع؟ صز ععصعلخکصی ۵۷۵0۵1 ۵۶ م16 156 " بش۸ کل .اک مصقصحلملد۳ دز مفوقطهطد۳ بکا,/3 مذن3622/1052 ۷ 013678 5066۲ ۶و 060۳۵۵ نادند 0۳ کلافاد وعععصن تاصعصه فصه وصنصندی ماد .[36۳۹1۵ 10] 71-95 :(11) 4 .2016 ,کعنونه5 لزع مامح ر ۳ که فصس 30 واعسمی0 70021 0266۰ لماع 0۶ ۲۵1۵ 6 تعنصصع عاطها صز منوج ص۳۵ قاط 2۰ عنلف).ک5 اثربخشی روش‌های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس (:۷]531) و... ۳۷۳ الف)جهت و منطق ۱. مفهوم کارگاه ۲. منطق کارگاه ۳ تعاریف مهم مرتبط با آموزش مایندفولنس ۴. بررسی فاکتورهای کلیدی روانی در ورزش برای تمرکز ب) معرفی گروه پ) تمرین آب نبات و بحث و گفت‌وگو (۲۰ دقیقه) ت) مقدمات مدیتیشن نشسته با تمرکز بر تنفس (۱۰ دقیقه) و بحث و گفت‌وگو ث) بحث درباره تمرین خانه برای هر هفته شامل مدیتیشن نشسته شش بار به مدت هر ۱۰ دقیقه پیش از جلسه دوم ج) خلاصه جلسه اول و بحث و گفت‌وگو الف) بحث در مورد تمرین منزل ب) بحث درباره تمرینات مدیتیشنی تمرکز به‌کار برده‌شده در ورزش پ) مدیتیشن اسکن بدنی (۳۰ دقیقه) و بحث ت) مدیت ته با تمرکز بر تنفس (۱۰ دقیقه) و بحث و گفت‌وگو ث) بحث درباره تمرین در خانه برای هر هفته شامل ۱. یک نوبت تمرین اسکن بدنی (۳۰ دقیقه) پیش از جلسه سوم ۳. تمرین مدیتیشن نشسته در پنج نوبت ۱۰ دقیقه‌ای پیش از الف) بحث درباره تمرین خانه ب) تمرین مایندفول یوگا (۴۰ دقیقه) و بحث پ) مدیتیشن نشسته با تمرکز بر تنفس (۱۵ دقیقه) و بحث و گفت‌وگو ت) بحث درباره تمرین در خانه برای هر هفته شامل ۱. یک نوبت تمرین اسکن بدنی (۳۰ دقیقه) پیش از جلسه چهارم ۲ یک نوبت تمرین یوگا مایندفول به مدت ۴۰ دقیقه پیش از جلسه چهارم ۴. چهار نوبت تمرین مدیتیشن نشسته ۱۵ دقیقه‌ای پیش از الف) بحث درياره تمرین خانه ب) تمرین یوگا ماینفول (۴۰ دقیقه) و بحث پ) مدیتیشن قدم زدن (۱۰ دقیقه) و بحث ت) نشسته خلاصه با تمرکز بر تنفس شکمی (۳ دقیقه) ث) بحث درباره تمرين دراخانه برای هر هفته شامل ۱. یک نوبت تمرین اسکن بدنی به مدت ۳۰ دقیقه پیش از جلسه پنجم ۲. دو نوبت تمرین یوگا مایندفول به مدت ۴۰ دقیقه پیش از جلسه پنجم ۳. تمرين مدیتیشن قدم زدن در سه نوبت ۱۰ دقیقه‌ای پیش از جلسه پنجم ج) خلاصه جلسه چهارم و بحث الف) بحث درباره تمرین خانه ب) مدیتیشن نشسته با تمرکزابر تنفس» بدن واصدا (۳۳ دقیقه) و بحث پ) مدیتیشن قدم زدن (۱۰ دقیقه) و بحث ت) مدیتیشن نشسته خلاصه با تمرکز بر تنفس شکمی (۳ دقیقه) ث) بحث درباره تمرین در خانه برای هر هفته شامل ۱ سه نوبت تمرین مدیتیشن نشسته به مدت ۳۳ دقیقه پیش از جلسه ششم ۲. یک نوبت تمرین مدیتیشن قدم زدن به مدت ۱۰ دقیقه پیش از جلسه ششم ۳. دو نوبت تمرین مدیتیشن مخصوص ورزش به مدت ۱۳ دقیقه پیش از جلسه ششم ج) خلاصه جلسه پنجم و الف) بحث درباره تمرین خانه ب) مدیتیشن مخصوص ورزش (۱۳ دقیقه) و بحث پ) تمرین اسکن بدن (۳۰ دقیقه) و بحث ت) مدیتیشن نشسته خلاصه با تمرکز بر تنفس شکمی (۳ دقیقه) ث) نتیجه‌گیری کارگاه و بحث درباره ادامه تمرين ۱. مرور استراتژی برای ادامه تمرین ۲. بحث و ادامه تمرین در خانه شامل؛تمرین مایندفولنس شش بار در هفته به مدت ۳۰ دقیقه در هر روز ۳۷۴ رشد و یادگیری حرکتی _ ورزشی, دوره ۰۱۳ شمار ۴. زمستان ۱۴۰۰ 6 11 1ع4ک2 0 8ص ۵۳۵ (367) ععقضنذ تماصعص فصه (01508۳) -3ز2200 حاه2 دای صدک5 3 - ۶ مله) ۵4 وخصعط آمعقط - "ص302 حاعلد5 4 200 600200 آهعزوطام اه چاای33 , 565۵0107 30607 ,اص5006 1.2۳.0 ارام ۵1 چاان ۳3 ,0۳016880 1۳302۰ و1302 که جاز ص۲7 ,50606 اآنن330 ,3۳۵16990۲ 51201 زعک۸ .1۳۵03 ,163۵ 05 ون خصت] ,کع 5060 500۳ 300 0 1۳۵4 ,1610۳۵ 05 و۲700 رکع 5060 500۳۲ 200 60010 آهعنوطام ,56612665 00۳٩ 200 600۵000 آهفعوطام اه جاای۳۵ ,وعمامط رد2 ۳۲و50 500016 1 0۶۳۵ 0110060655 عطا عتع هی معا 000 ۵5 507 0۳6601 156 06 .6۳5هام [1021ع6[که0 عضا از 8 دمص عصناممحاد توحط ۳۵۵ ععصقطصه ما 6005 [6۵ 0۳ 60ق2ز کز +عطاه عطا فصه (0/52۳)دعصاحغوصنص 0۵۳ 05860 کز 6100 هل ۵۶ ۳۳9۵۵ صز قصه وود آهامعصصجم-نصعی ه کز کنط 1 .(0/11) 1۹80 0 005-165۲ ما5ع0۳6-16 13 ما صعص مه کز بوک عط) او صهندعل عط مصمنا‌علزی 5 251461۳0211 0۹8 ۵1 60 حدم جمناقلم 00 آهعناکتهاک «صامتع 0ص ۵ 8 ا م5 ع 0۷6166 حاعبامحطا عم اعد 6۳6 کع هام 60 ص0ط ۶ ۳۵۳۵ 165۳0 حصذ 7 60۵1 ,نامع ککعصانگوصنص تکمامع ععسط عص 1۵۱10 عطا ماصذ کم 0صه :05 ۷0 1۵ 0۳۵۹61۵۵ ۷۵۲۵ کععلهسه لمعناعناهاگ منامتع آمجاصم هه ماع 40 6۵5 169۲ هس عط وصه عاعل اه صمناص‌طاسعنه مکناعنعا هط "عاصه‌منتاد0 عطا ۷۵36۲ عصنصعع0 ما وعکتد مکله که اعم 16 /۸-مزمهطاک دنه عل #حقمصهاد (اعا۳0 260 همه ۷6۲6 قاقل عطا ,156۵ همه وللدس هد ۷۵۲۴ عاقل 5 1۳6 ۵۹۲ ۵ 1691 5۵6 اکوم خصمجعگطد50 فصه 165۲ [[110۵-ععصهی 6 1۳۵۳ ۹عصنقاطه کالجاعع۲ 156 .0.05 2۳ اع5 ۳۵۹ وود عطا او [ع م0[ ععصی‌ننصونک 40 8۲00۶ ۵8657 1 اهاصعص وصه کوعصالیغوصنص 015 ۵۶ 0051-1651 0صه 0۳6-651 5 م۶ 6۳665 اکن صععص 5 اصعخنصهند کد ععصعص عم "عاصه‌م‌نناحدم 1۳6 4 160 نوصذ وی عطا که معصنفصط نمصنا عطا رمکلن۸ وا ۳:06 2.55- 0هه ۵0۵1 ۵۶ اقطا صقطا عنا‌ملئه عمط ک۵ مامع ککعصاحگوصنصه صز ص1۳۳ )08 0 0 5 ت0حطا 1۳۵۵ عصنو مصذ هذ رامع ومع دز 6۰ 5007 ,286 [۵ا3/60 ,ککع 3/01 معط ۳۳۵۵ ,ال اعماعهظ

پژوهش حاضر با هدف مقایسه میزان اثربخشی روش های آموزش ارتقای عملکرد ورزشی مبتنی بر مایندفولنس و تصویرسازی ذهنی بر بهبود مهارت پرتاب آزاد بسکتبال در بسکتبالیست های جوان انجام گرفت. تحقیق حاضر از نوع نیمه تجربی است و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه لیست انتظار است. جامعه آماری پژوهش را بسکتبالیست های جوان شهر تهران تشکیل دادند. تعداد ۶۰ نفر به عنوان نمونه آماری و به شیوه در دسترس، در سه گروه مایندفولنس، تصویرسازی ذهنی و گروه لیست انتظار جایگزین شدند. تحلیل های آماری در دو بخش آمار توصیفی شامل مشخصات آزمودنی ها، توزیع داده ها و مقادیر میانگین و انحراف معیار متغیرهای مورد مطالعه ارائه شده اند و از آزمون شاپیرو-ویلک برای تشخیص طبیعی بودن داده ها و در ادامه با استفاده از آمار استنباطی از آزمون های تی همبسته، آنوا، لون (برابر واریانس ها)، جیمز هاول و بنفرونی (تعقیبی) به منظور تجزیه وتحلیل و آزمون فرضیه ها استفاده شده است. همچنین سطح آماری در این پژوهش 05/0 در نظر گرفته شده است. نتایج این پژوهش نشان داد، عملکرد پرتاب شوت آزمودنی ها در پیش و پس آزمون در گروه مداخله مایندفولنس با اختلاف میانگین (۱۵/۴) و تصویرسازی ذهنی با اختلاف میانگین (۵۵/۲-)، معنادار شد. همچنین یافته های نهایی پژوهش نشان داد که آموزش مایندفولنس در مقایسه با آموزش تصویرسازی ذهنی در ارتقای مهارت پرتاب آزاد تأثیر بیشتری داشت (۲/۰=P).

422879

به اعلاوه استارتاپ ها ای تا رنامه‌ها ی یگ تیگ نام خطمشی‌های مجزا در یک پلت‌فرم واحد گرایش یافته‌اند تا امکان مدیریت و نظارت, ارائه بیمه برای اتفاقات خرد مثل قرض گرفتن ماشین یک دوست و اتخاذ مدل همتا به همتا هم برای تأمین پوشش سفارش گروهی و هم ایجاد انگیزه‌ی انتخاب‌های مثبت از طریق تخفیف‌های گروهی فراهم شود (استاکلی و همکاران» ۲۰۱۸). رشد سریع بیمه نیاز به ایجاد فناوری‌های مدرن در ساختار بیمه را برای حفظ تعادل با تقاضاهای موجود. دوچندان کرده است. فناوری پیشرفته تقاضاهای زیاد امروز دنیای بیمه را پاسخ می‌دهد. مانند پرداخت به ازای شکایات. انعطاف‌پذیری در سیاست. و غیره. اما عملکرد سیستم قانونی در بیشتر شرکت‌های بیمه پاسخگوی این نیازها نیست. به نظر می‌رسد قوانین جدیدی باید وضع شوند. به دلیل گسترش فناوری‌های موبایل و فضای ابری لازم است شرکت‌های بیمه به دستگاه‌هایی با رابط کاربری مناسب مجهز شوند تا بتوانند در هر موقعیت و هر زمانی با کاربران و نیازشان روبه‌رو شوند. داده‌هایی که در موبایل‌های شرکت‌های بیمه موجود است در سرورهای ابری ذخیره می‌شود و به طور اتوماتیک وارد نرم‌افزار می‌شود. فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای تضمین انتقال بدون خطای داده بین دو سیستم گسترش یافته است. شرکت‌هایی که داده‌ها را در سطح جهانی جمع‌آوری می‌کنند. به سلیقه‌ی کاربر و با توجه به قوانین» از تحلیل گزهای, مختلف آستفاده می‌کند. برای :غماهنگی .با این فناوزی‌هایی که صنعت بیمه را بعوض کرده‌انته رهبران مشاغل به دنبال راهکارهای جدید برای کارآیی بهتر سازمان خود هستند. اینشورتک همان فناوری است که به مدیران بیمه در این راستا کمک می‌کند (یان و همکاران؛ ۲۰۱۸). با وجود نوآوری‌ها و مزایای بسیار دلایل متعددی بازیکنان اصلی بازار را از انطباق با اینشورتک باز می‌دارد. از گذشته تا به امروز در برخی از حوزه‌ها به دلیل پیچیدگی محصولات و خدمات. ایجاد نوآوری در این حوزه‌ها بسیار سخت بوده و نیازمند زمان زیادی می‌باشد. صنایع بسیاری وجود دارند که فناوری در آن نفوذ کرده و تغییرات عظیمی در آن‌ها به وجود آورده است. اما صنعت بیمه با توجه به پیچیدگی نوع محصولات و خدمات. نسبت به جذب فناوری و ایجاد تغییرات در جهت بهبود خدمات‌رسانی به مشتریان مقاوم‌تر بوده است و به همین علت وجه‌ی خوبی میان مشتریان خود ندارد. قوانین موجود در این صنعت برای استارتاپ‌هایی که به دنبال ایجاد تغییرات فناوریکی در این حوزه هستند همچون موانعی عمل می‌کنند. صنعت بیمه ذاتا ریسک‌ناپذیر است و در مقایسه با ماهیت چابک و نوآورانه استارتاپ‌ها تناقض دارد. شرکت‌های بزرگ بیمه نیز برای رعایت چنین قوانینی بسپار محتاطانه عمل کرده‌اند و به همین علت است تا به حال در این صنعت دوام آوردهاند: آين موضوغ باغته شنده است. کد از استارتاپ‌ها فاصله بگیرند: و تخواتند همکاری لارم را با آن‌ها داشنود باشند. اما این مسئله بزرگتر از آن است که به نظر می‌رسد چرا که بسیاری از استارتاپ‌های اینشورتک همچنان وابسته به بیمه‌گران سنتی برای مدیریت ریسک و همچنین اداره‌ی بیمه نامه هستند (کورتیس و همکاران, ۲۰۱۹). اگرچه با توجه به شرایط کنونی بازار که شاخصه آن افزایش رقابت. تغییرات سریع در نیازها و درخواست‌های مشتریان» غلبه فناوری‌های جدید و از همه مهم‌تر تب فراگیر برای دیجیتالی شدن کارها اسکه یا سازمان‌ها وینگاه‌های اقشسادی بد سبگ اینشورتگ بیشتر شذه استو سطالعات مضصفه تجربی نیز تاأثیرگذاری مثبت این روش بر کسب مزیت رقابتی شرکت‌ها را تایید کرده است؛ اما موضوعی که چندان مورد توجه قرار نگرفته این است که پیشایندهای اصلی تحقق فناوری بیمه (اینشورتک) چه عواملی هستند. بعبارت دیگر در حالی که بسیاری از منحققان بت ووصل بگاگرماگ بات ینشور تک پرداخته‌اند: این مساله که چه عواملی در بروز و تحقق اینشورتک تاثیر دارند تا حد زیادی مغفول مانده است. از سوی دیگر باید توجه داشت که کلیه عوامل موثر در سبک اینشورتک از وزن و اهمیت یکسانی برخودار نیستند. بر این اساس لازم است نسبت به اولویت‌بندی این عوامل نیز اقدام شود تا تصویر جامعی از عوامل موثر بر اینشورتک فراهم شود. با این توضیح, پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه‌بندی عوامل موثر در فناوری بیمه (اینشورتک) انجام اینشور تک از ترکیب دو کلمه بیمه و فناوری» تشکیل شده است و به نوآوری‌های فناوری در صنعت بیمه گفته می‌شود. استفاده از اینشورتک‌ها از سال ۲۰۱۶ بسیار سرعت گرفته است و همچنان در مراحل اولیه رشد خود قرار دارد. اینشورتک به استفاده از راهکارهای نوآورانه و فناورانه‌ای اشاره دارد که با هدف افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی بیشتر در صنعت بیمه طراحی شده‌اند. اینشورتک‌ها دسته‌ای از فین‌تک هستند که تلاش دارد «راهکارهای نوین» در حوزه بیمه ارائه کند. راهکار نوین در اینشورتک در فرآیند شناختن صنعت بیمه., دارا بودن دانش بیمه‌ای و درنهایت ارائه راهکار بهتر برای این صنعت که هم به نفع بیمه‌گذاران باشند و هم شرکت‌های بیمه‌ای شکل می‌گیرد. اینشورتک‌ها در کشورهای دیگر خدمات بسیار متنوع و متعددی ارائه می‌کنند (واندرلیندن و همکاران, ۲۰۱۸). بسیاری از آنها اینترنت اشیا را وارد صنعت بیمه کرده‌اند و تلاش کردده‌اند با فناوری‌های جدید مشکلات مردم را کاهش دهند. این فناوری‌ها بیشتر در بیمه‌های خودرو و حوادث به کار گرفته شده و در تشخیص نوع خسارت» تفسیر رفتار راننده و حتی پیشگیری از تصادف به کار می‌روند. برخی از اینشورتک‌های موفق دنیا از گجت‌ها و ردیاب‌های مختلف استفاده می‌کننند. برخی از گجت‌هایی که در فناوری بیمه به کار گرفته می‌شوند. عبارتند از ردیاب‌های پوشیدنی, مچ‌بند. تلفن همراه و تبلت. در برخی موارد نیز از ترکیب چند فناوری استفاده می‌شود. اینشورتک نسبت به سایر حوزه‌های استارتآپی ایران» بسیار بکر و جدید است. در حال حاضر تعداد اینشورتک‌ها در اکوسیستم فین‌تک ایران کمتر از ۱۰ مورد است. به جز یکی از اینشورتک‌ها تمام استارت‌آپ‌های بیمه‌ای موجود تنها در حوزه مشاوره و خرید آنلاین بیمه فعالیت دارند و هنوز به بسیاری حوزه‌های دیگر ورود نکرده‌اند (نیکولتی ۲۰۱۷). اینشورتک یا همان فناوری‌های بیمه یعنی «کاربرد نوآورانه فناوری برای ارائه خدمات بیمه» و یکی از ٩ حوزه زیرمجموعه فین‌تک است؛ به طور کلی» اینشورتک به کاربرد نوآورانه فناوری برای ارائه؛ توزیع و مدیریت خدمات بیمه‌ای گفته می‌شود. این صنعت با کمک بزرگ‌داده‌ها هوش مصنوعی و اینترنت اشیا به جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات مشتریان برای ارائه خدمات بهتر بیمه‌ای متناسب با هر مشتری به طور جداگانه است. برای مثال تاکنون کسی که رانندگی پرخطر می‌کرد با کسی که رانندگی محتاطانه می‌کرد هر دو یک قیمت برای بیمه سالانه خودرو پرداخت می‌کردند؛ اما حالا این صنعت می‌تواند با کمک اینترنت اشیا و هوش مصنوعی, راننده پرخطر را از راننده محتاط شناسایی کند و مبلغ بیمه سالانه متفاوتی برای برای هر راننده در نظر بگیرد. علاوه بر این‌ها اینشورتک کمک می‌کند مشتریان خارج از محدودیت‌های زمان و مکان, با کمک ابزارهایی مثل تلفن همراه هوشمند از خدمات بیمه‌ای استفاده کنند. از آنجایی که به طور کلی؛ کار بیمه در تمام دنیا مدیریت ریسک بوده است. مدیران این حوزه نسبت به ورود نوآوری‌های فناورانه تحت عنوان اینشورتک نیز محتاط‌تر عمل کرده‌اند و همین دلیل باعث شده است ارائه خدمات فناوریک نوآورانه در حوزه بیمه نسبت به دیگر حوزه‌های فین‌تک رشد چشمگیری نداشته باشد (کاپیلی ۲۰۱۸). بیمه کسب‌وکاری قدیمی است. یکی از قدیمی ترین کسب‌وکارهای مالی؛ و به طور کلی افراد با تجربه در این حوزه سعی دارند تا با سیاست‌گذاری در جهت منفعت خود جیب‌های خود را پر کنند. به طور سنتی جدول ریسک بیمه. انواع ریسک‌ها یا خطرات را :جهت سیاست‌گذاری بیمه به دسته‌های مختلف تقسیم می‌کند. ریسک عنوانی است که دقیقا در,مقابل شانس قراز می‌گیره و مأخذ محاسبه تمامی قراردادهای بیمه و به خصوص بیمه اشخاص,» موضوع ریسک و برآورد میزان آن است که بر حسب افزایش و کاهش بر سرنوشت قرارداد اثرگذار می‌باشد. از این رو بررسی میزان آن در قرارداد و تعیین حق بیمه بر اساس آن از اهمیت به سزایی برخوردار است. مشتریان در هر یک از این گروه‌های ریسک دسته‌بندی می‌شوند و در نهایت این گروه‌ها طوری تطبیق داده می‌شوند که:در جهت منفعت شرکت بیمه باشند. این رویکرد موجب می‌شود که گروهی از مردم بیش از آنچه که باید هزینه پرداخت کنند چرا که این گروه‌بندی مشتریان را در دسته‌های بزرگی قرار می‌دهد ولی شرایط هر مشتری نسبت به دیگری متفاوت است. این موضوع سبب می‌شود که آنچه که مشتری خریداری می‌کند دقیقا مطابق با نیاز او نباشد (مکفال و همکاران» ۲۰۱۸). اما در اینشورتک سعی بر این است که با تجزیه و تحلیل درست داده‌ها به رفع این مشکل بپردازد. با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله ردیاب بر روی ماشین و ردیاب فعالیت بر روی مچبند مشتریان» دوربین‌ها سنسورها و بسیاری از ابزارهای دیگر» صنعت بیمه می‌تواند تقسیم‌بندی دقیق‌تری از جداول ریسک ارائه دهد و با کاهش قيمت‌ها به رقابت با سایرین بپردازد. اپلیکیشن‌های اسمارتفون. گجت‌های پوشیدنی» پردازش آنلاین بیمه نامه و ابزارهای پردازش خودکار همگی اجزایی از اینشورتک هستند. در این زمان است که فناوری اینترنت اشیا به کمک اینشورتک می‌آید به طوری که با تحلیل داده‌هایی که از دستگاه‌های متصل به اینترنت حاصل می‌شود. می‌توان بررسی بسیار دقیق‌تری بر روی بیمه نامه و هزینه‌های مرتبط به آن داشت (مارافی و همکاران در مجموع بررسی ادبیات پژوهش حاکی از آق است که اینشورتک بعنوان یک سبک جدید از مدیریت مالی و فناوری در صنعت بیمه به ضرورتی فراگیر در سازمان‌های معاصر تبدیل شده است که علت این امر نیز تفوق نوآوری‌ها و فناوری‌های دیجیتالی است که در طی دو دهه گذشته بر محیط درونی و پیرامونی سازمان‌ها حکمفرما شده است. از سوی دیگر طیف متنوعی از عوامل وجود دارند که می‌توانند رهبران سازمان را برای در پیش گرفتن اینشورتک آماده نمایند که این امر از سازمانی به سازمان دیگر ممکن است متفاوت باشد. در واقع بررسی ادبیات به صورت مشخص نشان می‌دهد که یک بسته کامل و استاندارد از پیشایندهای اینشورتک وچود دار و متتاسب: با قولیط مورد. مطالعه می‌توان: مهوت حفتلی از پیغاید‌ها رآ براق این سبگه از هدف اصلی از انجام این پژوهش شناسایی و رتبه‌بندی عوامل موثر در فناوری بیمه (اینشورتک) در بیمه ایران است, بنابراین می‌توان گفت پژوهش حاضر از نظر هدف در حیطه تحقیقات کاربردی می‌باشد. همچنین این مطالعه از منظر روش گردآوری داده‌ها یک پژوهش توصیفی است و از منظر قلمرو زمانی گردآوری داده‌ها چامبعه آماری این مطالعه شامل مغیران, شرگت: بیمه لبواق, آست: :خر مطالعات ائسمی کی جتلاممیاره جامعه مورد بررسی را خبرگان و کارشناسان ارشد حوزه مورد مطالعه تشکیل می‌دهند. ده نفر از خبرگان برای این نوع مطالعات کافی است زیر پاسخ‌ممری یلا تملییگیری هب رگان: ندیران و اساتیدی هستند که ذر زمینه:مورذ بحت صاحب نظر می‌بانین اد ۵ اک جاوا شا بط ذاتا محذوذ هستند. در بیشتر موارذ تعداد محدودی از خبرگان در دسترس است(حبیبی و همکاران»۱۳۹۳۰؛:اصغرپور» ۱۳۹۶) در این مطالعه خبره فردی است که حداقل بیست سال سابقه‌کاری؛ در زمینه امدیریت بیمه ایران داشته باشد و مدرک تحصیلی دکتری داشته باشد. با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و.با وش گلوله‌برفی در نهایت هفده خبره در برای عوامل موثر در فناوری بیمه (اینشورتک) از روش سوارا استفاده شده است. روش سوارا مخفف -0ع51 ولوبرلم۸0 مناقظ ۸9699۳6۳۲ اطاهزه۷۷ ۷196 به معنی روش تحلیل نسبت ارزیابی وزن‌دهی تدریجی می‌باشد. روش سوارا یکی از روش‌های جدید تصمیم گیری چندمتیاره است که در سال ۲۰۱۰ توسط ویولتا کرشالینه به همراه زاوادسکاس و تورسکیس معرفی شد. از این روش برای محاسبه وزن معیارها استفاده در روش سوارا ابتدا کارشناسان معیارها را به ترتیب اهمیت مرتب می‌کنند. مهمترین معیار ابتدا قرار می‌گیرد و امتیاز یک را می‌گیرد. در نهایت معیارها براساس مقادیر متوسط اهمیت نسبی رتبه‌بندی می‌شوند. به چه میزای معیار 1+لام از معیار تحلیل لیست معیارها در ابتدا معیارهای مورد نظر براساس میزان اهمیت به ترتیب نوشته می‌شوند. مهمترین معیارها در رده‌های پالاتر و معیارهای کم اهمیت‌تر در رده‌های پاییران تانیگ ای لد در این گام اهمیت نسبی هر معیار نسبت به معیارهای قبلی مشخص می‌شود. در فرایند روش سوآرا این ضریب پگ که:تایعی: از مقدار اهمیت فیبلل لیمیا ۸9/۴ اصطنادم از رابظه 1 محاسبه می‌شود: وزن اولیه معیارها از طریق رابطه ۲ محاسبه می‌شود. در این رابطه باید توجه داشت که وزن معیار نخست که مهمترین معیار است برابر ۱ در نظر گرفته می‌شود. در آخرین گام از روش سوآرا وزن نهایی شاخ صها که وزن نرمال شده نیز محسوب می‌گردد از طریق رابطه ۳ محاسبه می‌شود. نرمال‌سازی به روش خطی ساده انجام می‌شود. همانطور که ذکر شد ویژگی اصلی روش 517۸7۸ این است که امکان ارزیابی نظرات متخصصان یا گروه‌های ارزیابی کننده در خصوص میزان اهمیت شاخص‌ها در روند تعیین وزن آنها وجود دارد. جهت رتبه‌بندی عوامل موثر در فناوری بیمه (اینشورتک) در شرکت بیمه ایران از روش سوارا استفاده شده است. در روش سوارا ابتدا کارشناسان» معیارها را به ترتیب اهمیت مرتب می‌کنند. مهمترین معیار ابتدا قرار می‌گیرد و امتیاز یک را می‌گیرد. در نهایت مولفه‌های فناوری بیمه (اینشورتک) براساس مقادیر متوسط اهمیت نسبی رتبه‌بندی می‌شوند. ابتدا مولفه‌های فناوری بیمه (اینشورتک) براساس میزان اهمیت براساس میزان اهمیت مرتب شده‌اند. سپس اهمیت نسبی هر معیار نسبت به معیارهای قبلی مشخص شده است. این مقادیر در ستون «متوسط اهمیت نسبی» در جدول ۱-۴ درج شده است که همان (زک) می‌باشد. درکام, شوم از روش سورارا ضریب. (0) متحاسبه شده است» میزان شریب: () برای, شاخص قدمانت متمایز بیمه» که از بیشترین اهمیت برخوردار است. یک می‌باشد. برای سایر مولفه‌های فناوری بیمه (اینشورتک) نیز این مقدار محاسبه شده است. برای محاسبه وزن اولیه هر معیار از رابطه زیر محاسبه شده این مقادیر در ستون «وزن اولیه» در جدول ۱-۴ درج شده است. برای محاسبه وزن نهایی از روش نرمال به این ترتیب وزن نهایی هر عنصر به دست آمده است. جدول ۱-۴- اولویت‌بندی مولفه‌های فناوری بیمه (اینشورتک) با روش سوارا کد معیار متوسط اهمیت نسبی 1 وزن اولیه ‏ وزن نرمال و ره و ۳ ۳۳۵ هو و ۵ ۳۳ | ۵ هد ها که ها و و و تا اه اقا مک کج باه شا دا مت وق نهک کی جع مه دک 5 شکل ۲-۴- وزن نهایی مولفه‌های فناوری بیمه (اینشورتک) با روش سوارا خص فناوری اینترنت اشیا با وزن ۰/۱۳۸ در اولویت نخست قرار دارد. خص فناوری مالی با وزن ۰/۱۰۴ در اولویت دوم قرار دارد. خص زیرساخت‌های نرم‌افزاری با وزن ۰/۱ در اولویت سوم قرار دارد. خص زیرساخت‌های سخت‌افزاری با وزگ 1/7۹ رااولوت چهّارم قرار دارد. خص استراتژی دیجیتال با وزن ۰/۰۷۹ در اولویت پنجم قرار دارد. خص بازاریابی دیجیتال با وزن ۰/۰۶ در اولویت ششم قرار دارد. خص رهبری دیجیتال با وزن ۰/۰۵۸ در اولویت هفتم قرار دارد. خص کارکنان دانشی با وزن ۰/۰۵۵ در اولویت هشتم قرار دارد. خص خلاقیت سازمانی با وزن ۰/۰۵۱ در اولویت نهم قرار دارد. خص نوآوری سازمانی با وزن ۰/۰۴۵ در اولویت دهم قرار دارد. خص سازگاری بیمه با وزن ۰۳۷/*در اولویت بازدهم قرار دارد. خص انعطاف‌پذیری سازمانی با وزن ۰/۰۳۲ در اولویت دوازدهم قرار دارد. خص شکار فرصت‌ها با وزن ۰/۰۲۵ در اولویت سیزدهم قرار دارد. خص برنامه‌های آموزشی با وزن ۰/۰۲۲ در اولویت چهاردهم قرار دارد. خص دوره‌های مالی با وزن ۰/۰۱۶ در اولویت پانزدهم قرار دارد. خص ارزیابی عملکرد با وزن ۰/۰۱۶ در اولویت شانزدهم قرار دارد. خص رقابت‌پذیری با وزن ۰/۰۱۴ در اولویت هفدهم قرار دارد. خص چشم‌انداز بیمه با وزن ۰/۰۱۲ در اولویت هیجدهم قرار دارد. خص چابکی دیجیتال با وزن ۰/۰۱۱ در اولویت نوزدهم قرار دارد. خص استارت‌آپ‌های بیمه با وزن ۰/۰۰۹ در اولویت بیستم قرار دارد. خص مهندسی مجدد با وزن ۰/۰۱۱ در اولویت بیست و یکم قرار دارد. شاخص به‌روزرسانی برنامه‌ها با وزن ۰/۰۱۱ در اولویت بیست و دوم قرار دارد. شاخص تقویت مهارت‌های نیروی انسانی با وزن ۰/۰۱ در اولویت بیست و سوم قرار دارد. دراین مطالعه کوشش شد تا مفهوم اینشورتک بازنمایی و تعریف شود. فناوری بیمه یا اینشورتک معنای کاربرد نوانورانه فناوری در خدمات بیمه‌ای است. فناوری بیمه از فناوری اطلاعات برای مدیریت محصولات مختلف در حوزه فروش و مشاوره آنلاین بیمه, تحلیل ریسک. تشخیص خسارت. طراحی بیمه‌های اختصاصی و مدیریت بیمه عمر استفاده می‌کند. امروزه بسیاری از صنعت‌ها با ورود فناوری به کلی متحول شده اند و دنیای جدیدی را پیش روی ما قرار داده اند. صنعت بیمه. یکی از قدیمی ترین کسب و کارهای مالی» نیز از این اتخولات بی, تضبیب تمانده:استت» (ینشورتکن,افناورق ای است: که چهره: ضنعت: بیمنه رااتغییر داد استاریت آپ‌ها: رابه: داتیای, بیمه کشانده :و خدماتی. کاملا متفاوت را در اخثیار مشتریان قرار دادهاست. باوجوه همه نوآوری‌های اینشورتک. پیشرفت آن با موانعی روبرو است. بیمه. یک صنعت قانونمند است و لایه‌های قانونی بسیاری بر آن حکم فرماست. به همین دلیل بیمه گزاران با سابقه در رابطه با استارت آپ‌ها کمی محتاطاتانه عمل کرده اند. در واقع آن‌ها از ترکیب این صنعت قانونمند با استارت آپ‌ها که از قانون خاصی پیروی نمی کند فراس خارند و تمایل فارتد شرابط آرام رز باکت دزم کننن مشکل بزرکترداین است که بسباری از استارت آپ‌های اینشورتک به کمک ووهکاز ی ری گاماي ۸ زاره" سابقه تیاز دارند: محوریت فعالیت استارت آپ هامشتریان هستند و بیمه گزازان نیز دیر يا زود برای حفظ مشتریان خود وادار به استفاده از هرچند بسیاری از آین نوآوری‌ها خیلی ۵ ۳ 1 زارد که چرا شرکت‌های متصدی بیمه تا این حد نسبت به انطباق دادن خود با فناوری جدید بی‌میل‌اند. بیمه. صنعتی بسیار منضبط با لایه‌های قراوانی از سازوکارهای قانونی و قضایی است: شرات‌هاگمبباک با مایت شذدید جواثب احتباط. است کهسال‌ها دوام آورده‌اند» چیزی که آنها را از کار با هر نوع استارتاپی بر حذر می‌دارد. البته به جز استارتاپ هایی که در حوزه کار خود بسیار پایدار هستند. این مسئله بزرگتر از چیزی است که به نظر می‌رسد. چرا که بسیاری از استارتاپ‌های فناوری بیمه هنوز به کمک‌های بیمه‌گران سنتی نیاز دارند تا از پس تعهدات خود برآمده و حظرات فاجمهپار زا مدیریت کنند. بینگا هرخمارا نی اهای/ فناوری: بیمه بیشق: بخواننه یا بیک: مدل اصلاح‌شده و رویکرد: مشتری‌مدار منافغ رمصرقکینکگ را تأمین کنندطتصدیان امر بیشتر از ایده فناوری بیمه آنها استقبال کرده و به خریدن برخی از نوآوری‌ها روی خوش نشان خواهند داد. اصغرپور» محمدجواد. (۱۳۹۲)» تصمیم‌گیری گروهی و نظریه بازی‌ها با نگرش تحقیق در عملیات. دانشگاه حبیبی» آرش»» ایزدیاره صدیقه.. سرافرازی» اعظم. (۱۳۹۳)» تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی» انتشارات کتیبه 6 200 15ع0م ککعطزکباط :ق1205 حلعع ]اکآ اصع مه 6ط1 .(2017) ۴۰ عطنعحطک یگ م۸ ,8۳2۵۵ 61۰ 5۳ 0۶ بوازد 7006 ,1۰۷۷۷-156 کعفنص م50 ععص هگا ۶و عابطتاعط] .(62 ۷0 ص006 87 ۳ .16665 هل 0ص کعاعنظ +کمرباسامهاک دععابعز وه جمامر کل نع .(2018) بش۸ رماآهنص مه -00.71) 802066 م05 1 مطعع دا .(2019) 3۰ ,۳2۳۳۵۱ گ و[ 0600۵ روز بقاکن2۳ 06 0۰ رکا60۳ [ ۳3۳0۵ 0۴ ۹۵1600" کاک 71 76006۵ 0صه ,کهماک20 737 ک6۳۵ن ۹2 کعقوص 0 ,۷۵6۵ ,عصعنا 166۳5 ۷۷۸۵(۳٩) کزکواه20 ۳20 6556۳ کک2 ۲ ع اه عک زب -0ع5۳ 0۷ عصاوامصد بط ماع ما۳ عسامرعن0 243-۰ :(2010) 11.2 خ دهد مق 0ص فص م6600 ککعصزعباط او آهد 0[ 0 200 ,8۳۵06 لعانونل مصنقطعاماط ۵۶ 11300006 ر2018) ۲ 8 ,ق0650 6 0 بععنا ب ۳6 230 ,665 135۷۳1 رطع ۳3۵ ر وه ماو ۵ ۳و ۵11660۳ عصنکنا نطع ۳ص ۳۳۵۵ .راز ,2018) .[ شا لا بفقط7 و[ یک رطفا 7 بعنگد 113 2 [۷۵) (681) 10160۳25 کععصزی8 ۵:۵ 60۲۳6۲6 205 18۴8 2018 دا علعد 0 داز 0031006 6 200 0۳۵5 ,رکط06۳50 :87 نسناه 06۳50 حلع عم باعطز کز هط ۵۳ ,۷۷۵ .(2018) سا ,3100۳ ه سا با[ق 11۳ 193-۰ ,(19)2 ,معط آهن و5 0۶ آهمساوز نصمناعاصا05 عزعز ۶و کعصمنای اعد آهعزدماعنط -00۰211) 33660 ۵۶ ۳۷۵۶۳۵ 156 1 بک6 نصا حععابکط] 2۵۳ 110061 ککعمزق8 ۸ .(2017) 8۰ ,21016۲ [۵ ۲۳2۶10۳۵0 200 نامه هل مصخماوط «(2018) ۴۰ ,اطعا گ م ,0۳66 مظ فلفاعع50 ۵1۵ لهانونل ه صز صمندعی عاد عع 20 فمعاعحعفس ۵ کدمنا2مصصذ 60 دا ۶و کعتنانطدمی 6 8006 101517۳6 عط7 .(2018) .5 فنخطکنط6 ه ولا بط50ع۸0 3۳ یک ,1/16 سا یک ,۷2061006 7 حطم[ ۷15102۳65 ۳۵۵ هه کباع ۳۵۵۵۳۵ ,16860۴5 ۲۵۳ ۲2۵6006 وعمامصط 1 ععصد۳دگ 13 606 200 عصماصدط نطع6 ۳۵3 فصه طاعع معا «(2018) با سا 0 ,ص66 ی ۳ ,6تااط5 6 1 ,۷30 .249-28 .00) 1 ۷۹۱۳۵ بطوزکع10 0صه ,ععصهط۲ آهانعنط مصنعطاععل810 ۶و 4م ۲1000 جا خصعصعاطهصع

پس از گسترش استارتاپ ها در ایران، فین تک ها نیز با فاصله اندکی ظهور کردند و به سرعت در حال پیشرفت و گسترش هستند. فین تک ها دارای انواع مختلفی هستند که یکی از مهم ترین آنها اینشورتک است. اینشورتک در تلاش است تا فناوری را وارد حوزه بیمه کند و صنعت بیمه را با استارتاپ پیوند بزند. این مقاله با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر در فناوری بیمه (اینشورتک) در شرکت بیمه ایران انجام شده است. مطالعه حاضر از نظر هدف یک پژوهش کاربردی است که با رویکردی پیمایشی-مقطعی انجام شده است. جامعه آماری این مطالعه شامل مدیران شرکت بیمه ایران هستند. ملاک انتخاب نمونه سابقه کاری و تحصیلات است. با استفاده از نمونه گیری هدفمند و با روش گلوله برفی در نهایت هفده خبره در این مطالعه مشارکت کرده اند. برای رتبه بندی عوامل موثر در فناوری بیمه (اینشورتک) از روش سوارا استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد شاخص های تدوین چشم انداز دیجیتال، سواد دیجیتالی، چابکی ذهنی، شاخص سازگاری سریع و یادگیری سریع عمده ترین عوامل فناوری بیمه (اینشورتک) می باشند. براساس نتایج این پژوهش به مدیران شرکت بیمه ایران پیشنهاد می شود برای موفقیت در زمینه فناوری بیمه بهتر است استراتژی، فرهنگ، نوآوری و مهارت های کارکنان را به عنوان حلقه هایی در کنار فناوری در نظر بگیرند که برای هدایت شرکت بیمه در مسیر دیجیتالی شدن، بسیار کارآمد است.

523236

رای 0۱ ۱۰۲ ۳ | ۵۴| ۶ | ۱۹/۷ ۹/۸ | ۹ (۵ ۰ /+) ا( ۰۰ /+) ار / ی ارع لیا باعل اععلی اوعععلی ار ۴۲عبم ( ۰ /۰)ا(۹ ۰ /۰) ا( ۸ / )ان لیام باعل اعععلی اوعععلی ای (۰/۰۴۰) ا(۰/۰۳۹(|)۰/۰۵۰) ا(۵ ۰ /ع) ا(ع )جع ادلی ا جع باعل (۷ )|( ۰۰۲ ۰۱) ام لیا علی اوعععلی) (ععلی ادابم (۰/۴) ا( ۰۰ ۱(|)0/۰ ۰ /ع) ال( لیا( معلی) ا(مععلی ای وهی ای (۰ ۰ ۰/+) ا( ۰۰ / )اوه ری اوعععلی وعمعریا ععبی اوععلی ادلی ای در رگرسیون کوآنتایل برای آن که به نتایج حاصل از برآوردها اعتماد نمود انجام دو آزمون برابر بودن شیب و ستقارن بوذن کزآنتانل‌هاضروری ای نامه حاسلی پززگن اد آنمواو رنه ترتیهه دور ول ۸ و10 اراقه فده است. همان گونه که نتایج حاصل از جدول (۸) نشان می‌دهد بز اساس نتایج آزمون برابری ضرایب شیب. در سطح معناداری ۵ درصد. فرضیه صفر مبنی بر پرابر بودن ضرایب شیب درز بین کوآنتایل‌ها رد می‌شود. به عبارت دیگر ضرایب شیب بین کوانتایل‌ها با هم برابر نیستند. همچنین براساس نتایج آزمون تقارن که نتایج آن در جدول (٩) ارائه شده است. با توجه به کوچک‌تر بودن سطوح معنی‌داری از سطح ۵ درصد فرضیه صفر مبنی بر متقارن بودن ضرایب در رگرسیون کوانتایل در سطح اطمینان ۹۵ درصد رد می شود. با توجه به نتایج حاصل از دو آزمون مذکور می‌توان گفت که مدل‌های برآورد شده از طریق رگرسیون چندک از اعتبار بالایی برخوردار هستند. ۴۳۲/_بررسی ساختار وابستگی بازار سهام ایران و کشورهای حوزه منطقه منا / سید محمدرضا خاتمی و همکاران جدول ۸- نتایج حاصل از آزمون برابر بودن شیب کو آنتایل‌ها ارات ۱( با ۳ | ۴ر | ۵رد ا ول | ۷ | مدا ٩ (۴۳(۱)0/۵۰ 0/۰ ۴۹(۱ 01 |ا(۵۰ 01 01۴۸ ۳۰(۱ 0۱ |(۴۲ ۲۳۱0۱ (۲۱ 0 (۳۳ ۱ ۴۹(۱ 01 ۱۸(۱ 01۰ |(۴۹ 1 ا(۵ 0 0۱۴۸۱0۱۵۰۱ ۳۷(۱ا0) (۴ 0 ۵.۱ ۰/۴۹۱ ۰۴ ۰/۴۲ ۵۴۵7۲ ۵۰ | ۵۱۵۴۷ 0۰۴ 0۷ (۳۱(۱)/۰۴۰ 0/۰ ۳۵(۱ 01 |(01۳۴) 0/۴۸۱ ا( 0۷۵ |0۷۳۵ ۳۷۱ او (۴۴ )۱ (۴۸ 01 ۱ (01۵۰) |(۵۱ 1 ۴۲(۱ 01 |(۴۸ 01 |(۳۶ 1 |(۴۲ 0 ا(۴۶ ۱ (۴۳ 1 ا(0/۵۰) (۴۴ 01 |(۴۶ 0/۳ ((۴ 0 ۴۱(۱ 01 |(۳۹ 01 |( 0/۴( (۳۳/) (۰/۰۳۲) (۳۵(۱)۰/۳۱(۱)۰/۰۲۸ 0/۰ ۲۹(۱ 0/۰ ۳۳(۱ 01 ۱۹(۱ )۱ (۱۴ 0 رگرسیون 1 ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ( ۱ 1) ۰/۰۴۶(۱) 0/۴۴(۱) |(۰/۰۳۴) ۳۹(۱ 0/۳ (0/۳۴) (۴۴ 01۰ |(۳۶ 0 ا( ۱ (۱ 0/۰ ۱۸(۱ ۰/۰ ۳۸(۱ )|( 0/۵۰ ۱( 01۲۰ ( 0/۵۰ ۳۸(۱ 01 ۱۸(۱ )0۱۱۱ (۳۳(۱)۰/۰۲۰(۱)۰/۰۳۳(۱)۰/۰۱۷ ۰۱۰ ۲۱(۱ ۲/۰ ۳۳(۱ 0/۰ ۲۰(۱ 0/۰ ۳۳(۱ 01 ۱۷(۱ 01 سید محمدرضا خاتمی و همکاران / بررسی ساختار وابستگی بازار سهام ایران و کشورهای حوزه منطقه منا / ۳۰۳ کارشناسان بازار سرمایه معتقدند که بازار سهام ایران باید با بازار سهام سایر کشورهای منطقه و به خصوص کشورهای همسایه در ارتباط باشد تا از مزایای این ارتباط بهره بیزد. با این رویکرد مطالعه حاضر به بررسی ساختار وابستگی بازار سهام ایران و کشورهای حوزه منطقه منا با استفاده از رویکرد ترکیبی رگرسیون چندکی مبتنی بر تحلیل موجک پرداخته است. اين کمی سازی از نظر جهت و نیز از نظر شکل و اندازه می‌تواند راهنمای مفیدی بزای سباست گذازای در جهتا تدوین مناسب برنامه‌های آتی به شماز آین: جهتا رسیدن بهاين هذف‌ هر کام ال اطلاعات در خصوص شاخص کل بازار سهام کشورهای مورد مطالعه در منطقه منا از سپتامبر سال ۲۰۱۵ الی ژوئن سال ۲۰۲۲ جمع‌آوری گردید. سپس با استفاده تحلیل موجک نوسانات شاخص کل بازار سهام کشورهای منطقه منا محاسبه شد. در ادامه نرمالیتی و پایایی متغیرهای پژوهش شامل نوسانات شاخص کل بازار سهام کشورهای مورد مطالعه در منطقه منا شامل بحرین» مصر ایران» اردن» کویت. لبنان» مراکش, عمان, قطر عربستان» تونس و امارات طی دوره سپتامبر سال ۲۰۱۵ الی ژوئن سال ۲۰۲۲ بررسی گردید. در گام چهارم با تعیین وقفه بهینه الگوی خود توضیح برداری (۷۸/4)» برآورد الگوی ۷۸/4 در خصوص ارتباط میان نوسانات بازار سهام ایران و سایر کشورهای منطقه منا انجام شد. در گام پنجم آزمون علیت گرنجر در خصوص ارتباط میان نوسانات بازار سهام بان سار ور های منطقه منا انجام شد. در نهایت نیز در گام ششم رگرسیون چندک برآورد و حد بالا و پائین ارتباط میان بازار سهام ایران و سایر کشورهای منطقه منا تحلیل شد. بر اساس نتایج» بازار سهام ایران بر بازار سهام کشورهای منطقه منا تأثیر نمی‌گذارد. اما به طورامستقیم تحت.تأثیر نوسانات در بازار سهام کشورهای کویت, عمان قطر: غربستان؛ امارات و لبنان قراا گر ایک ار زار سهام ان کشورها اتقاق بیافتد: بلافاصله این اثر به بازار سهام ایران منتقل خواهد:شد. ضمن آن که بز اساس نتایج هیچ‌گونه علامتی در خصوص تأثیرپذیری بازار سهام ایران از نوسان در بازار سهام کشورهای آردن و بحرین و نیز کشورهای شمال آفریقا شامل مصر تونس و مراکش در منطقه منا مشاهده نمی‌شود. این نتایج با نتایج حاصل از مطالعات سیدحسینی و ابراهیمی (۱۳۹۲)+عباسی شاکرم (۱۳۹۳)؛ فلیحی و همکاران (۱۳۹۳) اسکندری عطا و روستا,(۱۳۹۴)» بابالویان و همکاران (۱۳۹۷) کریمی و همکاران (0۳۹۸ یاو فطلکارا/ (۹۸ لا ینور و جاهالندین (۱۳۹۹)» یو و خسن (۲۰۱۴) و کاپوراله و همکاران (۲۰۱۹) همخوانی و مشابهت فراوانی دارد. در خصوص نتایج به دست آمده باید اذعان نمود که از میان کشورهای مذکور" کویت. قظر عربستان او امارات جزو کشورهای تولیدکننده نفت و گاز اوپک هستند؛ همچنین بر اساس نتایج از میان کشوزهای اشاره شده اگر.چه کشورهای عربستان» مصر تونس و مراکش مبادلات تجاری چندانی با ایران ندارند؛ اما کشورهای کویت» عمان قطر امارات و لبنان ارتباط تجاری گسترده‌ای با ایران دارند. در این رابطه باید عنوان نمود که کشورهایی که هم عضو اوپک هستند و هم رابطه تجاری نزدیکی با ایران دارند از دو کانال بر بازار سهام ایران تأثیر می‌گذارند. کانال اول از طربق تغییر در بهای نفت و گاز است. بررسی مطالعات صورت گرفته پیرامون ارتباط میان قیمت نفت و شاخص سهام در کشورهای مختلف بیانگر ارقناظ مستفیم میای ای قو متظیر استبه طوری که توسانات قست نقتم‌توسانات اقیمنت هام را خر پی از کشورهای عمده صادرکننده نفت از نظر زیرساخت‌های اقتصادی شباهت‌های بسیاری به یکدیگر دارند که ريشه ۶/_بررسی ساختار وابستگی بازار سهام ایران و کشورهای حوزه منطقه منا / سید محمدرضا خاتمی و همکاران در وابستگی بودجه آن هوا به درآمدهای حاصل از صادرات نفت دارد. قیمت نفت نقش به سزایی در وضعیت اقتصادی و سیاسی کشورهای درحال توسعه و توسعه‌یافته ایفا می‌کند و قیمت نفت به عنوان یکی از "مولفه‌های بنیادین" در بازارهای مالی مطرح است. به لحاظ نظری, قیمت نفت و شوک‌های مرتبط با آن می‌تواند بر بازده بازار سهام یا قیمت‌های سهام از طریق درآمدهای انتظاری تأثیرگذار باشد. یکی از دلایل منطقی در کاربرد قیمت نفت به عنوان یکی از مولفه‌های بنیادی در تحلیل بازار سهام را می‌توان در ارزش‌گذاری قیمت سهام به وسیله ارزش تنزیل شده جریان‌های نقدی آتی (اعم از سود نقدی و افزایش قیمت) در نظر گرفت که تحت تأثیر وقایع کلان اقتصادی قرار دارند. برای مثال, افزایش قیمت نفت در کشورهای صادرکننده به منزله درآمد بیش‌تر برای آن کشورها است. افزایش تقاضا برای کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی می‌تواند به عنوان یک فرض عقلانی در به کارگیری درآمد بیش‌تر در نظر گرفته شود که انتظار می‌رود تقاضا برای واردات کالاها و خدمات را افزایش دهد. ضمن آن که رونق گرفتن سهام‌های نفتی در کشورهای صادرکننده افزایش دریافتی‌های سهامداران به صورت ارزش فعلی جریانات نقدی آتی» را در پی خواهد داشت که این امر می‌تواند با تأثیرگذاری بر درآمد سرانه کشور تقاضا برای کالاهای وارداتی را در سطح خانوار و جریان تجارت کشورزها را در سطح کلان افزایش دهد. تحت چنین شرایطی شوک مثبت در بازار نفت خام» تقاضا برای واردات,کالاها هدما را افزایش داده و تأثیری مثبت بر پیکره بازار سهام کشور صادرکننده که بخشی از شرکت‌های این بازار تولیدکننده کالا و خدمات صادراتی هستند. وارد می‌سازد. در خصوص ارتباط تجارت و اثر آن بر همگرایی بازاز سهام ایران با سایر کشورهای منطقه منا نیز باید اذعان نمود که شرط لازم برای همگرایی؛ وجود روابط تجاری و مالی مناسب میان کشورهای همگراست. در این خصوص آنچه که به طور کلی از نتایج بررسی همگرایی اقتصاد ایران مشاهده می‌شود آن است که همگرایی به معنای حرکت در مسیر جهانی‌شدن,» در هم تنیدگی بازارها و همچنین نزدیکی به نرخ‌های جهانی تنها به صورت محدود و آن هم در خصوص تعداد کمی از کشورهای منطقه منا وجوددارد. که این امر به دلیل پایین بودن سطح مراودات مالی و تجاری از میانگین جهانی و وضعیت سایر متغیرهایی است که بر این امر انرگذار هستند. با توجه نتایج حاصل از * میان بازار سهام ایران و کشورهای منطقه منا شامل کویت. عمان, قطر امارات و لبنان ارتباط معنی‌دار وجوذ:ذارف: ارتباط میگ بازار: سهام: ایزان .وا بازار گام کتنورهای" کویت» عم قظزه امازاته و لبتان یذ دلیل ارتباط تجاری بالای ایران؛با این کشورها می‌باشد. از این رو به نظر می‌رسد که گسترش تجارت خارجی و در کل باز بودن فضای تجارت خارجی نقش مهمی بر همگرایی بورس ایران با سایر بورس‌های جهانی داشته باشد. در این خصوص با توجه به شرایط تحریمی ایران» با استفاده از ظرفیت‌های جغرافیایی و برقراری ارتباطات با سایر کشورها به خصوص همسایگان, می‌توان ضمن بهره‌مندی از مزایای ارتباط با بازارهای مالی بین‌المللی» بسیاری از چالش‌ها به‌ویژه در زمینه تأمین منابع ارزی یا دریافت کالاهای موردنیاز را رفع کرد. برای تحقق این امر پیشنهاد می‌گردد. ایجاد ثبات در حوزه قوانین و مقررات» اتخاذ سیاست‌های مناسب برای تسهیل صادرات تولیدات صنعتی و دانش‌بنیان با فناوری‌های جدید» افزایش رویدادهای تجاری مشترک با کشورهای همسایه تمرکز بر صادرات در قالب تهاتر امضای موافقت‌نامه‌های سید محمدرضا خاتمی و همکاران / بررسی ساختار وابستگی بازار سهام ایران و کشورهای حوزه منطقه منا / ۳۰۵ تجارت آزاد و تجارت ترجیحی و طراحی و نیز توسعه پیمان‌های تجارت آزاد منطقه‌ای, دوجانبه و چندجانبه» رونق بخشیدن به تجارت مرزی» تنوع‌بخشی به محصولات صادراتی» توجه به کیفیت و استانداردها و در نهایت تقویت بخش خصوصی و ایجاد زیرساخت‌های لازم و فراهم کردن زمینه‌های مساعد برای برقراری ارتباطات بیشتر بین فعالان اقتصادی و تجاری ایران و کشورهای منطقه و همسایه در دستور کار سیاست‌گذاران کشور قرار گیرد. البته همگرایی بازارهای سهام اهمیت توجه به اثرات سرریز بین بازارهای سرمایه را افزایش می‌دهد. زمانی که همگرایی رخ می‌دهد. شوک‌هایی که توسط یک کشور یا اضست بقاص, آیجاد می‌شوندیه سرت به صایع, یا کشورهای دلگر گسترش می‌یایس. الق هر ان خصوص پیشنهاد می‌شود شاخص‌های بی‌ثبات کننده به طور مرتب علاوه بر دولت و بانک مرکزی توسط خود سازمان بورس نیز بررسی و پایش و سیاست‌هایی برای کنترل و کاهش بی‌ثباتی و یا حداقل راهکارهای مناسب جهت رویارویی با آن‌ها اتخاذ شود تا از پیامدهای زیان‌آور بی‌ثباتی بر بازار سهام پیشگیری شود. در او راسقا بیشنهاد می‌گزدد,سنازمان بورس به اسان مرجعی واجن:اقتام تماین تاا آگامی ,و تجلیل ید موقع نوسانات, بتواند در حوزه وظایف و اختیارات خود نسبت به کنترل تأثیرات سو آن نقشی مهم ایفا میان بازار سهام ایران و کشورهای شمال آفریقا (شامل مراکش» مصر و تونس) و نیز برخی از کشورهای خاورمیانه (شامل بحرین و اردن)؛ارتباطی#وّجود ندارد وا این بازارها مستقل از هم عمل می‌کنند. در این خصوص بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ که ارتباط تجاری میان ایران و کشورهای مذذکور عموما به دلایل سیاسی در حد بسیار پائینی قرار دارد. در این خصوص از آن جا که همگرایی به معنای حرکت در مسیر جهانی شدن» در هم تنیدگی بازارها واهمچنین,نزدیکی به نرخ‌های:جهانی است؛و با توجه به این موضوع که انزوا در عرصه بین‌المللی و فاصله گرفتن از روند»جهانی شدن بهامعنی منتفع نشدن از سرریزهای موجود است. پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران با اتخاذ دیپلماسی فعال سیاسی» اقتصادی و تجاری و رفع موانع پیش‌رو زمینه‌های لازم برای ایجاد ارتباط حداکثری تجاری و اقتصادی با کشورهای مذکور را فراهم نتایج مطالعه حاضر نشان می‌دهد که میان بازار سهام ایران و کشورهای منطقه منا شامل کویت. قطر آمارات و عربستان ارتباط وجود دارد. این همگرایی از,یک/,سو به دلیل ارتباط تجاری بالای ایران با برخی از این کشورها است که :در این ایض بکفیادهای مناسب هریفشسمت قبل ارائه شد. بخش دیگری از این ارتباط به خصوص در مورد عربستان به دلیل وزن بزرگ و حضور صنایع بزرگ نفتی» پتروشیمی و معدنی در بورس ایران است که با استفاده از نفت و گاز به تولید مشتقات نفتی اقدام و لذا تأثیرپذیری بالایی از نوسان‌های جهانی قیمت انرژی دارند. در چنین شرایطی به دلیل وابستگی قابل توجهی که ووق,ذازق: فنوک‌هایی که کررمور اترقی‌های ستکور ایجانمی لبط سرعقه مسنانم ولیک از این نهاده‌ها استفاده می‌کنند. گسترش می‌یابد. از این رو و با توجه به آن که نوسانات ایجاد شده ممکن است به دلیل رفتار هیجانی سهامداران به کل بازار نیز سرایت و نتایج ناگواری را ایجاد کند لازم است ۹ _بررسی ساختار وابستگی بازار سهام ایران و کشورهای حوزه منطقه متا _/ آگاهی‌ها و آموزش‌های لازم را به سهامداران ارائه دهند و ثانیا با استفاده از ابزارهای نوین و تجربیات جدید بین‌المللی از شدت تأثیرگذاری تلاطم‌ها بر بازار سهام داخلی کاسته و آن را مدیریت کنند. * در ایران تحولات بازار نفت به طور مستقیم در سیاست‌های ما در حالنت افزایقل وهم :در سالت کاهش قیست نفلت سیاست مالی ادزلت سکن است باعقافزایش ججم پول شود. با افزایش حجم نقدینگی در دست سرمایه‌گذاران مالی و به دنبال آن افزایش تورم. تمایل آنان به نگهداری پول نقد کمتر شده و بنابراین سرمایه‌های بیشتری به سمت بازارهای دارایی جریان می‌یابند. ضمن آن که با کاهش قیمت نفت طرح‌های سرمایه‌گذاری بنگاه‌ها دستخوش عدم اطمینان می‌شوند و از آن جا که سود‌آوری شرکت‌ها تحت تأثیر درآمد نفتی قرار می‌گیرد. قیمت سهام می‌تواند کاهش یاید. از طرف دیگر اگر قیمت نفت و در نتیجه درآمد کشور افزایش یا در مورد ایجاد رونق و افزایش فعالیت‌ها در سطح شودآوری آن‌ها باعث می‌شود که شاخص قیمت سهام با رشد مثبت مواجه شود. با توجه به موارد بیان شده از آن:جا که هرگونه شوک در بازار نفت می‌تواند سبب شکل‌گیری حباب در بورس اوراق بهادار شود سازمان بورس اوراق بهادار باید با مدیریت صحیح, این ورود نقدینگی را به عنوان یک فرصت تلقی نماید؛ از آن وام‌های بانکی و صندوق توسعه دارند. شرکت‌ها سهامداران نهادی و سازمان بورس می‌توانند از این نقدینگی حبس‌شده در سهام را آزاگکشند و کل دم توسعه پروژه‌ها یا اصلاح ساختار سرمایه کنند. ضمن آن که سازمان بورس اوراق بهادار با به کارگیری ابزارهای:د خرید اعتباری) می‌تواند از طریق کنترل نقدینگی در بازاز مداخله و از تشکیل حباب قیمتی جلوگیری ۱ ابونوری» اسماعیل و ضیاالدین» حامد. (۱۳۹۹). بازدهی و تلاطم بین قیمت جهانی نفت و شاخص بازار سهام در کشورهای عضو اوپک. فصلنامه علمی مدل‌سازی اقتصادی» دوره ۰۱۴ شماره ۴۹» صص: ۰۱-۲۴ ۲ اسکندری‌عطا محمدرضا و روستا ایمان.(۱۳۹۴). تجزیه و تحلیل هم‌انباشتگی بورس اوراق بهادار تهران و بازار سهام اسلامی در کشورهای منتخب تحقیقات مالی اسلامی» دوره ۵ شماره ۱ صص: ۰۱۵۵-۱۸۰ ۳ ادیب‌پور مهدی و کرباسی‌زاده» سینا. (۱۳۹۷). رانت نفتی و فسا آفریقا (منا)» فصلنامه علمی مدلسازی اقتصادی» دوره ۰۱۲ شماره ۰۴۴ صص: ۰۴۷-۷۲ ۴) بابالویان» شهرام؛ نیکومرام» هاشم؛ وکیلی فرد» حمیدرضا و رهنمای رودپشتی» فریدون. (۱۳۹۷). ارزیابی و تحلیل وابستگی فرین بین بازار سهام ایران و بازارهای سهام بین‌المللی با استفاده از نظریه ارزش فرین چند سید محمدرضا خاتمی و همکاران / بررسی ساختار وابستگی بازار سهام ایران و کشورهای حوزه منطقه منا / ۳۰۷ ۵ سیدحسینی» سید محمد و ابراهیمی» سید بابک. (۱۳۹۲). بررسی سرایت تلاطم بین بازارهای سهام؛ مطالعه موردی بازار سهام ایران» ترکیه و امارات» دانش مالی تحلیل اوراق بهادار (مطالعات مالی)» دوره ۰۶ شماره ۰۱۹ ۶ شکوهی فرد. سیامک؛ ابوالحسنی, اصغر و فرهنگ. امیرعلی. (۱۴۰۰). اثرات فساد بر شکنندگی مالی در ایران: مهافت رکرسیون کواتتایل :تسم و سرطاننوهورو اه ماه همه ۰ ۹۱ ۷ صادقی, حجت‌اله و دهقانی فیروزآبادی» زهرا. (۱۳۹۶). نوفه‌زدایی از سری‌های زمانی مالی با استفاده از آنالیز موجک» مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار (مدیریت پرتفوی)» دوره ۸ شماره ۰۳۳ صص: ۲۹۹-۳۱۵ ۸ عباسی شاکرم. شیدا. (۱۳۹۳). بررسی وابستگی متقابل بازارهای سهام کشورهای منتخب درحال توسعد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی رازی کرمانشاه» ایران. 8 باسی: آبراهیم: مادی‌نزاد: منیژه و کریمی: جنر ز۱۳۹۴). بررسی اقزات: نامتقارن انوسانات قیمت نت بر روی بازار سهام بورس اوراق بهادار تهران (با استفاده از مدل 1/15-560۸677)» فصلنامه روند» شماره ۰۷۲ + عسگری بزایه قاطمه؛ محمدزاده:رویا و آک رش رد۹۹۵۱ 6 بای و چشم‌انداز آن در منظقه متا (خاورمیانه و شمال آفریقا» آب و توسعه پایدار» دوره ۷ شماره ۲+ صص: ۳۳-۴۴ ۱) عسگری فیروزجایی» احسان و سلمانی» کامران(۱۳۹۵). همگراتی بورس‌ها در عرصه جهانی» مدیریت تحقیق ۲ فلیحی» نعمت؛ محمدی» تیمور و شاه کرم اوغلی, معصومه. (۱۳۹۳). تحلیل تأثیر بازار بورس بین‌المللی بر بازار بورس ایران: استفاده از رهیافت سیستم دینامیکی و 6۸7617 اقتصا مالی؛ دوره ۸ شماره ۰۲۷ صص: ۱۰۶- ۳ کریمی: مجتب یسراف فاظبنه اهام ورخی »فد رت‌ال و بلقانی:«علی: ۱۳۹/6):خمیستگی شنرطی پویای نوسانانت قیمت نفت و بازار سهام کشورهای حوزه خلیج فارس با تاکید بر سرایت بحران ,مالی» اقتصاد مالی دوره ۰۱۳ ۴ انوای سابق: بهتاز؛ فقد سجگینی» علی ,ورمجمتی: احم" (۱۳۹۷): آزمون هم‌گرا" قاس قيمت بوزن در بازارهای سهام: شواهدی از کشورهای 01010 پژوهش‌های اقتصادی ایران دوره ۰۲۳ شماره ۷۷ صص: ۱۹۴- 3 جلی استمال یزرا جسیتی؛ سید رشمین‌النین؟ معمارقواقی عباس و ققاری: افرقاظ(1۳۰): بورسی از مکانیسم انتقال بحران مالی و علیت مارکوف سوئیچینگ بر شاخص‌های منتخب بورس اوراق بهادار ایران» وفر تمیق از» 01۴۰ اقتضااستجی کاربرقی: ذاکه‌های سر ژمانی انققباراک دانشگاه مین رتش ۷) نیکپور ساغر؛ بهمنی» مجتبی؛ جلایی. سید عبدالمجید و نجاتی مهدی. (۱۳۹۸). بررسی همگرایی مالی ایران کشورمان عراز یک رکاربود رون فیلیمی سول اقتساد عالی: دورد 0۳ قاری ۳۶:۴ ۸/_بررسی ساختار وابستگی بازار سهام ایران و کشورهای حوزه منطقه منا / سید محمدرضا خاتمی و همکاران آهحساه7 ۸ ؛عصمنامامج م10 بدمناکصعصصی عخانه‌عه کم کاصمصنصصع3 .(1981) ۰ .3 ماه و۸ (18 موز مهو 156 نمی عنصمصمعه #صه عناوم عبناه‌طاندعزت .(1994) .2 لامج 2 م۸ مقصنوه‌ل۸ (19 اوه ۵۴ 0۷۵۳8066 احاعتوط 200 ام .(2014) .34 .5 ,3010 :۸ ی منافاقتط۲ ,3 ,فزوعم۸۳ (20 [۵ 30 هع ۸ 370۳3 156 عصخععحل هه ععصعو هم طاحل م۳ دوز امدم م۳ نکاما هد :5 86 ده ارم 0ص کععخم کل ماک 6/660 ناهام 6ط) 00 .(2015) .5 مقطق5 ۵۶ ,36۰ ,09160066 -نصمصطه8 (21 6 ۳۵00۲۵1 ۰وانلم۷۵1 خناصاه کم عععنی دوعص .(2010) 8 ,06606 ۸۶ سا مصه‌اخطعع م8 (22 آمضاو‌ز 156 بکاعا هه شوه عصنوعصه هه قلعم 0ع۵۵ 30۳ .(2000) 8۰ ۰ و116 ۸ ی ماه 8 (23 00-۵ ۵ تمصع و دم ماه کل ماک وصناع ۳ .(2015) ۷۰ مصنمگل ۸ .ظ ق5۵40 36 6۰ معل دوم (24 نهزع۸ دز دمناهع ما اعماحمح کل من هدنوم فصه لدطامای .(2019) سا معط 2 کل نالا 36 6۰ ,22006 (25 ,65 ,قزدلواقص۸ اقصه ۳ ۵۶ عمط اهدوتمص هگ همه ععصععصجصی اعصعم ۸ :06866 661قص کل ماو صهزک۸ عنصه 300 .(2015) 7۰ 13۰ ونگ1 :8 وس 7۰ ما11 ی 0۰ ,166 .5 .36 مصعنطع(26 40 له ودنومصه حز عاعن آمنناه2 .(1996) سا 8 وقط516۷6 ۵2 .3 7 و/عفآ سل 8 ,020066 (27 0۳۵۲۵۵ ۶ 011۵0 156 .(2010) بش۸ وعگزه‌ اک 2۶ ونظ ,وطلمصمط و بطفعن 3/7 و1 تعقصق6 مگ و60لصهز28(0 ,(2)3 ,3300660065 نلمهس30 عنصمص۳۵ صفععصخه «صنطعسعد 06 عاصه هه خصعصاک از ۵۳ کعجه) 4 عاطهلند۸ عصمزوز 0 عنصطاظ وصه عوومی عناط2 .(1997) بظ نوقط ۶ و بش۸ مقصزفعل۸ ۷۷۰۰ ونزاعاعد8 (29 6 ,عطمزعزنل عنصطاه فوصه ومفنفناوم مهد امومع کصخه۸ .(0997) 8 معصذسا ۸۵ ,۷۷ ونزاهاعد 5 (30 لمنصمد وصه مان عنصمصمعه واعند نمعنناه2 .(0996) 8۰ 1۰ مقاصفا ۸ مظ .6 و11۳6 .8 6۰ رط31(80 2۰ وصقاصه8 ۵۶ مصسا0 3 ۵۳1۵۰ عط نامه ععصعع تم ع معا سصع/3 .(2010) 1 هه ۸ و5 6۰ مط32(8 :0206 200 69601 1۵۳۵60 ۶0۳ عاعزد آمعنناوم او 30065 .(1994) .5 لنو0هط6 ۸۶۶ 0 م1 ما[33(1106 70-9 ,(29)3 ,55عصزواظ ۸/۵۳1۵ ۶و لفصسول ههام6 عط7 +کعط هصق ععط هدع موق 8 م31 عاذ وصه توص <ه رواک ۸ :1۵06 هه ناه اععام/3 لماک .(2021) .5 مقصق34(7 .تقد 500616 5 انس ۸5 ۲ک۸ که ععدعلصمع1 عاصن عنصعصر2 .(2020) .7 مو م5 ۸6۶ 13 کل و/#منآ(35 هاگ + کاعما 2/1 5106 ما صز ۲0۵۳8606 0 - اقا .22014 .. باطع‌مه 8 یک بگههههه۸ (36 .(64)5 ,33۵066 ۵۶ ۳05095 ۵1 فص سول عم عبت ۵ معصمصنط وناخه۵1 ۷ +عماس/3 وصه مادم ۵ 0 ماع عنصعاکبری وصنام3/00 .(2017) 34۰ مقه‌طاطقطک 2 .13 .7 .5 ,0ققطهطک مگ بطع ص11 ۷۳۰ مففصع/37(2 06600050-0 عم مدمه ج وصزکد کاعغا تم کل منک فوصت آزه 6/665 ماک 0606066 مسق آمازمی صهصحط ۵0 کعسمو تمسحهد کم عاعگگه ۵ط1 .(2021) .7 اقا 2 م۸ مفن۵ی38(12/0 1073-74 ,(35)4 ,لزع ناگ 00006 ۵1 م30 «وعص 106 ۸ سید محمدرضا خاتمی و همکاران / بررسی ساختار وابستگی بازار سهام ایران و کشورهای حوزه منطقه منا / ۳۰۹ 0 1 8 ۵ 66ج عم موی مه 5 لافس هنمصعص؟ عم که .22016 34۰3/۰ مق6ط206 6۶ .36 ,زونه (39 323-3 ,(40)2 کصعا رک دعوم مخ عآهمند ممعصناحصود ۸ نعم‌وط۳ و لاوز ترتعقنی 1۵6 امومع عنصمصمعه او معط عطا ما صصنا‌طخصصی ۸ .(3956) 34۰ 8 وت#مامگ40(5 5106 عم مسا حصعاعق8 0ص آمحاصه6 #صه 5ت] مصعفصعی .(2010) 2۰ ی مفقاع م16 ۸۵۶ .2 3/۰ مقفلهصونلانوگ (41 ع 1010200521 ماصعصم10ععل لممصعصنط .(2016) یک ,عطیوصنعه ها چگ ی مفطاصه‌ککه ۷ (42 ۳200۵1 3/۵122 که آمصسوت. بدنع۸ ۳۵۵ ۳۷106066 +صمناععاصز ماع لماک 0ص مطصناهع ماه 5۰ اهامای ۶و ع[م۲ 6ط1 نعزعش۸ اکعطانه5 0صه اعقظ حز ماع عاصذ امه لماک .(2020) 8۰ ,۷7 (43 جمکنسا) 200 اواصنماععت بی‌ناوم ص50 (2021) ۰ بل ,۷۵ ۵ وچ .5 ۷/۶ وی 17 ثا۷7 و8 .1 وا44(17 8 100۳5 ,کزک نحص 36161 6 2۳ معدعلز باه معطا ۳ +کعصی 7 عط) صز نحص رل کنمع۸ معا ۶و عع ص06 معا عنصمحصرل 156 (2017) 0 0 ,ق0ع7 ۵ مک بقصعط7 مک ,قهصقط45(7 [هیها5 بش۸ معنورط2 بکاعا فد م50 ۳۵-060 ۵۳ وی امه حصش تافص ص۲۳ 2 7 326666 / 15 +وعامعم۸ _ 6/2022 000 / 13 +وعحممعط :و۳۵ عط) ۵۶ کعصام 6 اوااقنهمعه مکعخصم +عطاه که اعماعد کون عطا ما هام عط وود اعاهه علمای کص1۳ (۵9 عم 200 آهازمی که ما۳۵ هد صمنماسنهه عط کعامماعج ععدعلصعمعل هد صمعصصی کنط71 عطا ۵۶ عنه 5 6066 0ع0 عطا نامع ناه کقط روک اصمععم 6 مه مه کنطا ۷/68 کتماقع صز ۵ کعنان 0000۳ 4 لهاما عطا خ0ط2 ۵00ص مافطگ بلقمع کنطا عنم ما عم حل مععطصی 3/80۸ هه ۵۵ که اععامد ملد 6 ۶ کطدونا2ه ۶10 ۳۵ صعطغ وصه #ععاای کم 2022 عصت مغ 2015 #ع داشگ ۶۳۵۳ کعفصی خ 3/80 او حعلصن اما هد عطا مطوناقسناصم عطا ح 1 مکندتواهصه اعلعنهی نفد #عهاحو‌لق وی عط کم معلصز ماه ملهای آهام 4 6 ۳6۳۵۵۵ منطعدونهام عط) وصنلموه اکما نی +عوصعی هد دمتمصنکه اعومصه ۸0 ۷) که عم ماه ۵۶ جمژوهع۳ عاتاصدنن عط وروالقس۳ هه فعسی کدی صمنوع عطا کم کعخصای عطا 0ص ۳۵۵ ۵۴ کدمناقه 2 1۵66۲ 6 عنام 2/83۸ 0ص اععا مد کل ماگ و 0 جععوعط صمفااعصی عط ۵۶ کانصنا 10۵۲ مضه جعمرمی عط 0ص فعامصنعه 0 2601 5006 هام عط) او کدوناهه 11 او عوص 86 مخقطا وا کزفراهصه اع ام عط ۶و کانهم 156 .وعصنصصعع0 ,ما۵9 نله 6۳26۳ عط وصق آعومصی کت۸ ۷ ۵ که کاآهمم عط و 0ععق8 عصن جعبه ,۵ص کقط کعصی 2/۳0۸ صز بقزطاهم۸ تون52 تماق ,ص09۵ ,انه مگ او کصمتاهنه با اعما هل 50 عطغ بط مهد راهان دز هه مل0ای 1۳۵۵5 1 ۵۳ کنط 1 ,کعاصام ع9عط) اه ماه عل ما5 عظ هز یمه کصونهه 8 غز ماع وصه مان و۸ #عاندت ۵عطا + عطا ۵۶ 6ع2 رز عطا ۵۶ صهند مد کم ععط) مدصننوله 5۵ «براعاهنوعصص اععاحمه علماک صهنص۳ عطا ما 0ععاعصهن 0۵ 0 00 2نعنص 7 مام‌نرعظ عدنوساعصا کعصسی صهنک۸ ماه کج ۵۱۱ که صنحطقهظ وه صل و3 او کدوناهی هگ 26۲ 1 5۳06 ۳۵۵5 ۵۶ بونانطاهاه‌اند عطا خقطی 0عمصحاد معله قفوم عاتاصهنی که کاانهمی 156 ماه 6لعوا5 صقنص۳ 0۹ باناناها۷۵ ۵ صعطانم عطاصمه عطا هنز عقوم کنطا <1 مکعاتصهنو فص کعصی اصععاقنل «مگ گنل دز کدونام0؟ ۲۲۵۳۵ 1 5106 ص۳۵ عطا ۵0 کدوناهه2 عطا او معائه عطا بکذفعا کدی کعفصی 0عدمخصعصه عطا ۶4و اعماسهص ماد عط) صز 01 136 ماعغا نهد 6لع0ز5 6ط) حز وعس هه کصمناهه ۶ اصع نونک صعطام کطاصمه عطغ ص 0ص +عطاه 36 00 200 1655 ۷/۵5 اونط ماه کم 6اه موی صقاص ۳ عط) ۵ 0عععصهی ناهام ۵4 (۷۸) ۸۵۲۵۳۵8۲۵۷۵ ۷۵۵۳ ,کنوله0ه ۵۷6161 مصونوعت 3/80۸ اعطق ۹۱۵04 :166۵۳۵5 163۵-1۵0 ونوانه نصت] وهعش عنصهادا مطصهظ صوطع ۲ تمصع ماع ق 2/1 آمصحدز ۴ او اصعص ص36 1 0 0۴ اج) ۵۵-سصط6 1 وروانه نت عم عنصماع طصعظ صعتط ۲ اخاده) ماصعصمومص/3 آمن‌صدصن5 اه ادعصاد م36 2 ب1- 7613۳۵ ونزاژ هنت عمش عنصهاک ,م8 صعط 7 اعاده) ماصعصمعمس/ آمن‌صدصن5 او اصعصد م36 ٩ ۳6120-1۵0 ونواژه نت وهع۸ نماد مطعصو8 صوطع ۳ امحاصع6 ماصعصععمص/3 امن م۴ که اصعصد 60 ٩

بازار سهام ایران باید با بازار سهام سایر کشورها و به خصوص کشورهای منطقه در ارتباط باشد؛ این ارتباط و وابستگی، انباشت و تشکیل سرمایه را تسریع و فرصت های زیادی را در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهد. با این رویکرد مطالعه حاضر به بررسی ساختار وابستگی بازار سهام ایران و کشورهای منطقه منا پرداخته است. جهت رسیدن به این هدف ابتدا اطلاعات در خصوص شاخص کل بازار سهام کشورهای منطقه منا از سپتامبر سال 2015 الی ژوئن سال 2022 جمع آوری و با استفاده تحلیل موجک نوسانات شاخص کل بازار سهام کشورها محاسبه شد. در ادامه الگوی خود توضیح برداری (VAR) برآورد و آزمون علیت گرنجر در خصوص ارتباط میان نوسانات بازار سهام ایران و کشورهای منطقه صورت پذیرفت. در نهایت نیز رگرسیون چندک برآورد و حد بالا و پائین ارتباط بازار سهام ایران و کشورهای منطقه منا مشخص شد. نتایج تحلیل موجک نشان داد که در طول زمان، دامنه نوسانات شاخص کل بازار سهام در کشورهای منطقه منا افزایش یافته است. بر پایه نتایج حاصل از مدل VAR و آزمون علیت گرنجر نیز، بازار سهام ایران به صورت یکطرفه تحت تأثیر نوسانات بازار سهام کشورهای کویت، عمان، قطر، عربستان، امارات و لبنان قرار دارد و چنان چه نوساناتی در بازار سهام این کشورها اتفاق بیافتد، بلافاصله این اثر به بازار سهام ایران منتقل خواهد شد. ضمن آن که هیچ گونه علامتی در خصوص تأثیرپذیری بازار سهام ایران از نوسان در بازار سهام کشورهای اردن و بحرین و نیز کشورهای شمال آفریقا شامل مصر، تونس و مراکش مشاهده نشد. نتایج رگرسیون چندک نیز نشان داد که در خصوص کشورها و چندک های مختلف میزان تأثیرپذیری بازار سهام ایران از نوسانات متفاوت است. در این رابطه در ماه هایی که نوسان در بازار سهام کشورهای مذکور کمتر بوده اثر نوسانات بر بازار سهام ایران کمتر و در مقابل در ماه هایی که نوسانات قابل توجهی در بازار سهام اتفاق افتاده، میزان نوسان منتقل شده به بازار سهام ایران نیز بیشتر بوده است.