### ÞORKELL ÞUNNI Friðar biðjum Þorkeli þunna, þagnar er hann setztur við brunna. Óskemmtileg ævi mun vera ekkert sér til frægðar að gera. Fyrrum hann í söngmanna sessi sagt er gæti tekið á vessi: Hábeljandi glumdi við gleði, golufylltur naumast sér réði. Uppstigningar æðstum á degi engin von er söngmaður þegi. Hermdu, Bragi, höfðingi ljóða, hvernig gekk þá "skrímslinu góða"? Að er komið útgöngusálmi. - Eins var það sem gneistar í hálmi, þegar rauðum þeytir upp glóðum: Þorkell verður allur að hljóðum. Hausinn upp að kórstaf hann keyrir, kúgast, svo úr nefinu dreyrir, úr sér másar óskaparoku, álíkt dimmri leirhverastroku. Eins og þegar flugdrekar forðum fleyttu um loftið glóandi sporðum, skyggðu fyrir sólina sælu, sátu menn í gjörningabrælu. - Svo var inni í kórnum að kalla. Kreppist hý á öldruðum skalla. Sumir hættu sjálfir að drynja, sumir fóru að emja og stynja. Allir sneru augum frá jörðu, upp í rjáfrið grátandi störðu. Skalf og sveigðist þakið út þanda Þorkels fyrir losnuðum anda. Geggjast allur guðsorða lestur, á grátunum tvístígur prestur, hleypir nú í hempuna vindi, hrökkur út úr kirkjunni í skyndi. Í sama bili er sálmurinn búinn, situr Keli móður og lúinn. Öllum finnst sem eitthvað sig dreymi. Aldrei meiri þögn varð í heimi. Djákni fyrstur raknar úr roti, rann sem mús úr nauðungarskoti, fær sér bók og hættir að hrína, herðir sig með bænina sína. En á meðan út er að klykkja, á er komin söguna lykkja. - Þorkell æpir: "Hættu að hringja! Hef ég ekki lof til að syngja?" Að svo mæltu aftur hann byrjar, upp og niður gengur og kyrjar. Flýr þá, eins og fæturnir toga, fólk sem stæði kirkjan í loga. Seinna var hann sóttur í kórinn, svartur var þá á honum bjórinn, örendur og oltinn á hnakkann. Á útgönguversinu sprakk hann. ### KVEÐIÐ Á FERÐALAGI Tíkar-Mangi Tíkar-Mangi! Tíkar-Mangi! Tveir eru hérna menn á gangi, og eru svona aumir snáðar, ekkert vita þeir fáráðar. Gaman, gaman, gleðjumst nú, gott er að koma á prófastsbú. Litla Dóra Litla Dóra, litla Dóra! Lengur megum við ei slóra, en við skulum áfram halda út í veðrið hvassa og kalda. Allur lifnar andi minn, er ég hugsa um kaupstaðinn. ### VEÐURVÍSUR Hart vor Hóla bítur hörkubál, hrafnar éta gorið, tittlingarnir týna sál. Tarna er ljóta vorið! Vornæðingur Út um móinn enn er hér engin gróin hola. Fífiltóin fölnuð er - farðu í sjóinn, gola! Sunnanvindur Sunnanvindur sólu frá sveipar linda skýja. Fannatinda, björgin blá, björk og rinda ljómar á. Sumarhret Nú er sumar í Köldukinn, - kveð ég á millum vita. Fyrr má nú vera, faðir minn, en flugurnar springi af hita! Molla Veðrið er hvorki vont né gott, varla kalt og ekki heitt. Það er hvorki þurrt né vott, það er svo sem ekki neitt. Niðaþoka Búðarloka úti ein er að gera á ferðum stanz, - úðaþoka, hvergi hrein, hún er úr nösum rækallans. Rigning Skuggabaldur úti einn öli daufu rennir. Skrugguvaldur, hvergi hreinn, himinraufar glennir. Útsynningur Útsynningur yglir sig, eilífa veðrið skekur mig. Ég skjögra eins og skorinn kálfur, - skyldi ég vera þetta sjálfur! ### ROBB OG GRÍMUR Öllum fyrir Ingólfur sér opinn geiminn, þegar teiknin taka heima tvíræð yfir landið sveima. Robb og Grímur rogast nú með rauða hettu. - Engill verndar, allra gættu ólærðra í nýrri hættu! Robbur gamall rauna fer að rétta helsi. Yngra teiknið, Grímur, í galsa guð og menn er nú að falsa. Ideuna - eða hvað hún annars heitir -. svo fjárinn sig ei fyrirliti, fundu þeir í hverju riti. Þegar skröggur skeggið helga skekur á bringu - skegglaus enn - og skatnar þinga, skapar hann heillir Íslendinga. Tímarímuteiknin standa tvö í vindum, sitt yfir hvoru líða landi, lafa samt á einu bandi. Annað þeirra áðan heyrðum eitthvað grenja: "Bosje, tsarja, blessaður, chrani!" Beljaði annað: "Rule, Britannia!" Meistarar tveir á mesta lofið manna stunda. Annar vegur vit í höndum, vörur hinn á reizluböndum. ### SKRÆLINGJAGRÁTUR Ein sorgleg vísa útaf alþingi, samansett af Ívari Bárðsyni, Viðeyjar-Klaustri. Þryckt seinast af öllu, þegar bókþryckiríið niðurlagðist. Naha, naha! Báglega tókst með alþing enn, naha, naha, naha! Það eru tómir dauðir menn. Naha, naha, nah! Það sést ekki á þeim hams né hold, naha, naha, naha! og vitin eru svo full af mold. Naha, naha, nah! Og ekkert þinghús eiga þeir, naha, naha, naha! og sitja á hrosshaus tveir og tveir. Naha, naha, nah! Þeir hafa hvorki kokk né pott, naha, naha, naha! og smakka hvorki þurrt né vott. Naha, naha, nah! Og hvergi fá þeir kaffibaun, naha, naha, naha! og eru svangir og blása í kaun. Naha, naha, nah! Og bragða hvorki brauð né salt, naha, naha, naha! og þegja allir og er svo kalt. Naha, naha, nah! Þeir deyja aftur úr kulda og kröm, naha, naha, naha! Og holtið er grátt og kvölin söm. Naha, naha, nah! ### Ein nýgjörð og gamansöm bindindisvísa, er heitir: VESTURFÖR VELBORINS HERRA BRYNJÓLFS SÝSLUMANNS P.S. og öðru nafni KAUPFARARSKÁL Að utan og sunnan og austan ég spyr, að á séu vestrinu stóreflisdyr, og eins langt og mannsauga út um þær sér sé ekkert af neinu og í hurðinni gler. Hann Brynjólfur veltist um bárur á kút að búðarhurð þeirri og gægðist þar út og kallar og segir: "Ég kom hér um sinn að kaupa mér seytil á legilinn minn". Og svo er mér frá skýrt, að lýður þess lands það léti, sem til var, á pyttluna hans. Og svo valt hann aftur og settist í bú og segir: "Guð-velkomið! Drekkið þér nú!" Vér lofum ag prísum þann metnaðarmann. Til mikilla stórlauna kaupför hans vann, því ókeypis veitir hann öllum og jafnt, og aldregi lækkar á pyttlunni samt. Hann lifi og ríki nú leglinum á. Vér lofum og prísum hann héðan í frá. En tappann úr vestkútnum taka er mál og tæma svo höfðingjans kaupfararskál. ### ÓLUND 2 OG ÓLUND 3 OG 15 ERU NÚ Svarblá alda sogar mig, - samt er ég enn á floti, skrúðafaldi skreytir sig. - Skyldi eg aldrei kyssa þig? Gott er að búa geddum hjá, gleymir lúa nárinn. Heimi frúa horfnum frá að honum snúa sílin blá. Einhver kindin óþekkt mér að sér vinda myndi. Þær eru að synda þar og hér, - það er yndi Cuvier! ### GAMANVÍSUR TIL BRYNJÓLFS PÉTURSSONAR Allsherjargoðinn Smámey, fegursta bæjarblóm, brosið þitt glatt og fjörið unga, hjartað þitt sælt og tárhrein tunga, það er nú "öll þín eigindóm". - Svo ætla ég hann orði það, allsherjargoðinn, hágrátandi, þegar hann "ellers er í standi" að biðja þig "að tiggja tað". Um það hvernig allsherjargoðinn skrifar móti þér á 20 örkum Aldrei sá ég mjórri mann meira hlassi aka. Í tuttugu berum togar hann taðið út á klaka. ### HUGNUN Nautgæfa fóðurgrasið grær á leiði móður þinnar þjáðu. Því ertu hljóður, frændi? Sjáðu, hvar bóndi góður björg sér fær. Þúfu, sem slær hann, undir er sú ein, sem kæran haft þig hefur, í hjúpi væran dúr hún sefur. - Heytuggu nær hann handa sér. Þar er nú prýðin fljóða frægst, móðurorð blíð á mjúkum vörum, málfærið þýða, ljúft í svörum, upplitið fríða, ástarnægst? Seinna meir skaltu sama veg. Raunar er kalt í rúmi þröngu, og rökkrið svalt, en fyrir löngu veiztu það allt eins vel og ég. Nú færðu ekki að sjá um sinn meira af rekkju móður þinnar, maðkurinn þekkir skrautið innar. Því hlærðu ekki, herra minn? ### GAMANVÍSUR TIL HALLDÓRS KR. FRIÐRIKSSONAR Dóri litli dreptu yður í dag eða gær sem nú er siður! Enginn kveður þig upp né niður, ef þú ferð að lifa mig. Vonin okkar, vara þig! Ég skal gera átta kviður, ef yður væri dáinn. Komdu á skjáinn! Komið þér á skjáinn! Það er illt að læra lengi, létt er þaufið heimsku mengi. Sá sem rær og ristir þvengi af ræfli þeim, sem heitir trú, japlar eins og ég og þú. Hinir lifa í góðu gengi, gotuna sem að snapa undir Stapa, undir Vogastapa. Hvað er þetta? Boli eða bokki, bukkur eða hjól í rokki? Eða skyldi skekið í strokki í skjólinu við gluggann minn? Ekkert vit ég í því finn. Nú er eins og hnælduhnokki hnerti lær á kellu! Skotið mellu! Skotið eins og mellu. Myndi það vera illur andi eða sál úr dauðra landi eða sjálfur svarti fjandi syngjandi við þetta lag raunalegan rellubrag? - Ég er ær og ekki í standi að yrkja um þetta meira. Leggst á eyra, leggst á kalið eyra. ### EIN VELMEINT BÆNARÁMINNING TIL G. M. Með lag: "Við urðar situr uppi brunn", eða þó fremur: "Nú bið ég, guð, þú náðir mig". Þegar þú kemur þar í sveit, sem þrímennt er á dauðri geit, og tíkargörn er taumbandið og tófuvömb er áreiðið, og öllu er snúið öfugt þó aftur og fram í hundamó, svo reiðlagið á ringli fer og rófan horfir móti þér, - veittu þeim draugi blundarbið, bölvaðu ei né skyrptu við, en signdu þig og setztu inn sunnan og fram í jökulinn, lúttu þar að, sem loginn er, og láttu bráðna utan af þér, og seinna, þegar sólin skín, sendu geisla með boð til mín. ### IÐRUNARVÍSUR TIL GÍSLA ÍSLEIFSSONAR (Brot) Ég á bágt, mér er amað allt um kring, innra lágt einhver hulin tilfinning: Gísli minn, get ég hafa gjört þér mót? Æ, minn vin, eg vil gjöra yfirbót. ### ÁLFAREIÐIN (Heine) Stóð ég úti í tunglsljósi, stóð ég út við skóg - stórir komu skarar, af álfum var þar nóg. Blésu þeir í sönglúðra og bar þá að mér fljótt, og bjöllurnar gullu á heiðskírri nótt. Hleyptu þeir á fannhvítum hestum yfir grund - hornin jóa gullroðnu blika við lund - eins og þegar álftir af ísa grárri spöng fljúga suður heiði með fjaðraþyt og söng. Heilsaði hún mér drottningin og hló að mér um leið, hló að mér og hleypti hestinum á skeið. Var það út af ástinni ungu, sem ég ber? Eða var það feigðin, sem kallar að mér? ### NÆTURKYRRÐ (Heine) Ganga gullfætt um götur bláar og læðast léttfætt ljósin uppsala. Varast smástjörnur að vekja sofandi foldina fögru faðmi nætur í. Hlustar hinn dimmi Dalaskógur, öll eru lauf hans eyru grænlituð. Sefur nú Selfjall og svarta teygir skuggafingur af Skeiðum fram. Hvað er það, er eg heyri? - Hljómur ástfagur og blíðmælt bergmál í brjósti mínu. Eru það orð unnustu minnar eður sælla söngfugla kvak? ### STRANDSETAN (Heine) Hvítur í lofti ljúfu líður í næturblæ már yfir myrku djúpi. Máninn er hátt yfir sæ. Hákarl úr hafi lítur og horfir upp að bæ. Már yfir miði grúfir. Máninn er hátt yfir sæ. Sálin mín hvikula, kæra! Þú kvíðir sí og æ, mundar-nær mari þú situr. Máninn er hátt yfir sæ. ### MÁRINN FORVITNI (Heine) Márinn, hann vita vildi, hvað af vörum fögrum streymir þér, þig er hann sér á þessum stað þrýsta þeim fast á eyra mér. Márinn flögrar við fjöruborð, forvitinn spyr hið ljósa kvöld: "Mundu það vera eintóm orð, eða brennandi kossafjöld?" Sízt veit nú, kæra, sálin mín, hvað svo mér friðar hug og geð. Orðin kossunum eru þín svo undarlega vafin með. ### HISPURSMEY STÓÐ VIÐ STRÖNDU (Heine) Hispursmey stóð við ströndu og stundi þungt og hátt, því sólin var að setjast við svala vesturátt. Hispursmey, verið hressar! Hér á ég góð kann skil: Röðullinn rennur frammi og rís hér baka til. ### ÞEKKASTA STJARNAN MÍN (Heine) Fegin í fangi mínu felur þú augun þín. Þinn er ég himinn, og þú ert þekkasta stjarnan mín. Djúpt undir okkur iðar ósnotur manna her, aggast og æðir og blótar og allt hefur rétt fyrir sér. Í fíflúlpum þeir flaksast og finnast, og allt í einu hlaupast á eins og hrútar, svo höfuðin verða ekki að neinu. Sæl erum við í sóla- sali þeim látum fjær. Þú hylur í himni þínum höfuð þitt, stjarnan mín kær! ### HAMINGJAN (Heine) Lán, er vilt ei láta mér, leikinn vil ég skakka þér - gríp ég þig með hörðum höndum, hertek þig og reyri böndum. Fella skal ég ok þig á, erja og sveitast skaltu þá. Loks úr mæddri mundu fellur mækir þér, en und mér svellur. Blóðrás döpur mæðir mig, mitt á köldum banastig hlýtur að slokkna lífið ljósa. Læzt ég í því ég sigri hrósa. ### KVEÐIÐ Í ÚTLEGÐ (Heine) Hlegið var og sungið - úr heiði skein, lék að ljósgeislum á legi sunna. Bárur fluttu bát borða milli vonglöðum varinn vinum mínum. Brotnaði bátur á bermola - var lítt lagið lagsmönnum sund - fórust þeir farvana á fósturjörðu. Sveif mig úr svaki að Seinarströnd. Nú er ég stiginn á nýja súð öðrum með ýtum. - Öldur mig bera ókunnar allar aftur og fram. Harla fjær heimkynni að hjarta þröngvir. Hlæjum enn og syngjum og á haf leitum! Belja brimhviður, brakar í kili. Slokknar á himni stjarnan seinasta. Þröngvir að hjarta heimkynni fjær. ### STRIT (Heine) Sól rís sæl úr svölum straumum austurdjúps, að eyða dimmu. Leiðinda langverk á ljósgjafi: heimskan hnött úr húmi að slíta. Er þú glöðum geislum hefur hálfan heim himni unnið og skundar skært skin margauka, æ og sí austræn þig eltir nótt. Stritar við stein sterkur Sisýfus, dætra Danausar drýpur æ úr keri, svo veltir sífellt sér úr ljóma sjálfri fold í sorta nætur. ### SÆUNN HAFKONA (Heine) Þokan yfir vík og vogi votu fangi þögul grúfir, gnauðar fyrir svölum sandi sjór, en þegja vindar ljúfir. Báran smáa strýkur steini, - steinn er fyrir þangi bleikur - eins og sér á köldum karli konan ung að hári leikur. Hvað er á vogi? Hafmey fögur? Hratt hún fer og snýr að landi, leika fyrir björtu brjósti bárur ungar síkvikandi. Skáldið: Hafmey fögur! Hvaða, hvaða, hárið bleikt af salti drýpur! Vel skal strjúka vota lokka vinur þinn, sem hjá þér krýpur. Sæunn: Djúpt á mjúkum mararbotni marbendlar mér reistu höllu. Hingað svam ég hafs um leiðir, hárið er því vott með öllu. Skáldið: Hafmey fögur! Hvaða, hvaða, hönd og fótur, aldrei slíka sá eg mynd í sólarheimi! Sinn þau eiga hvergi líka. Sæunn: Ein er gyðjan öllum fremri, áður löngu úr hafi gengin, fljóða prýði, fíra gleðn, fegri mér, og síðan engin. Skáldið: Hafmey fögur! Hvaða, hvaða, háls og brjóst að þúsundföldu álitlegri eru og skærri en Albert hjó úr steinum völdu. Sæunn: Ástarguð við brjóst mér beygði boga sinn í fyrri daga, fyrirmynd því fann hann enga fegri, - það er gömul saga. Skáldið: Hafmey fögur! Hvaða, hvaða, köld ert þú sem mjöll á ísi! Enginn roði kviknar á kinnum, kærum yl þótt augun lýsi. Sæunn: Bý ég undir kristallskrossi, kaldri skemmu straumar svala. Bleikar eru báru dætur, blóðið er rautt í þernum dala. Skáldið: Hafmey fögur! Hvaða, hvaða, hjartað slær og berst af mæði! Hallaðu að mér höfði þínu, hvíldu þig svo og þiggðu næði. Sæunn: Hjartað berst og hjartað titrar, hjartað slær og berst af mæði, því ég ann þér miklu meira, mannsmynd kær, en um ég ræði. ### VORVÍSA (Heine) Ómur alfagur, ómur vonglaður, vorómur vinhlýr vekur mér sálu. Ljóðið mitt litla, léttur vorgróði! lyftu þér, leiktu þér langt út um sveit. Hljóma þar að húsum, er heiðfögur blómin í breiðri brekku gróa. Lítirðu ljósasta laukinn þar, berðu, kært kvæði, kveðju mína! ### AUGUN ÞÍN (Heine) Berst mér þá hjarta, hugur er á reiki, þá er mál munni mínum horfið, bláeyg, bjarteyg, brosfögur mær, indæl, ástúðleg er á mig lítur. Augun þín blá fyrir augum mér sædjúp og hrein sí og æ standa. Bláöldur blíðastar blárra drauma hjartað mitt ungt yfir haf bera. ### SÓLARLJÓÐ (Ossian) Hvort ertu hniginn af himinstöðvum, gullhærði röðull, og götum blám? Nú hefur vestur votum hjörum svefngrindum snúið og sæng þér gjörva. Velta öldur að veðhlaupi, fýsast þig allar fyrstar að sjá. Hægt þær hefjast með hafriðu og halla höfðum að helgri sjón. Fagurt er að líta á ljósgeislum hvílu hafða, hægt blundandi, brosfagra sól, bregður öldum, bráð er burtför, brennur ísgrá kinn. Fellur þá faldur hinn fagurreifði hallur af höfði hafi bornri mey. Þýtur í flótta þrungin mæði, felmtruð áður felst í faðmi móður. Blunda þú vært í blæjum svölum, ylsköpuður, und unnum blám! Hafin er höll þín, hvílir þögn yfir, en aldin værð vakir að védyrum. * Heim sé ég hverfa á himinásum, daprar eru stjörnur, dagsbrún veldur. Nú muntu, ljósfari, á loft um stiginn. Leiddu þá und armi unað, - hár glóa. ### CUR ME QUERELIS - (Horatius) Hví með sárum þú sorgartölum dapran dauða dregur mér um höfuð? Er-a það goða né mín eigin vild, að þú mér fyrr úr heimi hallist, Mæcenas, minn mikli sómi, vernd og styrktar stoð! Helft míns hjarta! Hrífi þig á braut skjótar skapadægur, hve um skerður þann skilnað lifa minnur ástsæll má ég? Ótrúan eið hef ég ei svarið: Nær þú burtu býst, förum og förum fúsir ganga helveg að hlið vini. Er-a sú vættur, að mig af þér slíti - svo hafa okkur sköp á skilið - ekki eldgálkn eða, upp þótt rísi, hundraðhentur þurs. ### QUIS MULTA GRACILIS - (Horatius) Hver er hinn ungi, ilmsmurði sveinn, er á rósareit ríkum og mjúkum faðmar þig fast, undir fögrum skúta, svölum og sælum? Seg mér það, Pyrrha! Lokka ljósgula leysir þú, honum skemmtunar skoðun, skart þitt óbrotið. Ó, hve oftlega ástir rofnar og gremi goða hann gráta skal! Drynjandi dröfn fyrir dimmum vindi undrast hann, úfnum óvanur sjó, sá er nú nýtur náveru þinnar og gulli hreinni þig getur vera. Einum hann vonar þó unnir sér æ, og aldregi öðrum sinnir. Veit hann víst eigi, að veður hvikult skamma stund skipast í skýlofti. Aumir eru allir, óreynd er þú ástar alglæst í augu gengur. Forðað hef ég feigu fjörvi mínu, sem á hám, helgum hofsvegg má sjá. Hangir þar heitspjald hermandi svo: að ég efnt hafi upp að festa sjóföt mín samtöld, salti drifin, drottni djúps til dýrðar ríkum. ### LOFSÖNGUR (Claus Frimann) Líti ég um loftin blá skýin, sem sigla fram silfurglitaðan boga, hálftungls gullnu hornin á, herinn stjarna, þann tindrandi loga, þrungna þrumuheimkynnið, þar sem að skruggan skæð skekur dunandi hamar, rekur fjalli högg á hlið, hittir skóginn og stórviðu lamar: Þú ert mikill, hrópa eg hátt, himna guð, ég sé þinn mátt! Fyrir þinni hægri hönd hnígur auðmjúk í duftið mín önd. Líti eg langt um útþönd höf, þar er skjót skipamergð skundar vængjuðum húnum, sökkur djúpt í sjávar gröf, sést svo aftur á aldnanna brúnum, þar er sé ég sverðfiskinn, hnúðurbak, hrosshvelið hart við stökkulinn glíma, þar er flögurflokkurinn ferðast réttum á vegi og tíma: Þú ert mikill, hrópa eg hátt, hafsins guð, ég sé þinn mátt! Sjór og hvað þar inni er órækt vitni um guðdóm þinn ber. Líti eg liljum skrýdda jörð, skoði ég skóg og strönd, skoði eg dali og fjöllin, skoði eg bugðu-breyttan fjörð, breiðar elfur og vatnsbunu-föllin, skoði eg skepnufjöld ótal, allt frá þeim ormi, sem undir duftinu skríður, yfir féð í fögrum dal fjær til himins, þar beinfleyg örn líður: Þú ert mikill, hrópa eg hátt, heimsins guð, ég sé þinn mátt! Lofið, himnar, haf og jörð, hann, hvers mætti þið af eruð gjörð! ### Í KIRKJUGARÐINUM (Úr leikritinu Aladdín eftir Oehlenschleger) Bíum, bíum, barnið góða! Sofðu nú sætt og sofðu lengi, þó að höll og hægindislaus og grafkyrr í grundar skauti vagga þín standi. Vertu í ró. Heyrirðu stynja storminn úti yfir mínum missi þunga, og átfreka yrmlingafjöld furukistu kroppa þína? Nú kemur inn hljóðfagri næturgali. Heyrirðu mjúkan munaðarklið? Var það áður, er þú vaggaðir mér. Nú skal ég, veslingur, vagga þér aftur! Hresstu huga þinn hans við söng. Allt skal eg þér til yndis velja. Heyrirðu dimma við dauðans hlið, barn mitt, hringja bjöllu þína? Sé ei hjarta þitt hart sem steinn, sjáðu, móðir, mína iðju: Ég skal af grátviðar grein þessari hljóðpípu smíða handa þér. Hresstu hug þinn við hennar róm, er hún einmana úti kvakar eins og vindur á vetrarnótt villur vakandi í votum greinum. Verð ég að víkja vöggu þinni frá. Kalt er að búa við brjóst þitt, móðir, og ég á mér ekkert hæli aftur að verma inni mig. Bíum, bíum, barnið góða! Sofðu nú sætt og sofðu lengi, þó að höll og hægindislaus og grafkyrr í grundar skauti vagga þín standi. Vertu í ró! ### DAGRÚNARHARMUR (Schiller) Heyri eg kirkju- klukkur dimmgjalla. Vísir er runninn vegu sína alla. Sé það svo, - sé það svo í guðs nafni! Líkmenn! Leiðið mig á legstað aftöku. Kyssi eg þig hinztum kossi skilnaðar. veröld, ó, veröld! Væti eg þig tárum. Sætt var eitur þitt, er það nú goldið, eiturbyrla ungra hjartna. Kveð ég yður, geislar guðs sólar! Flý ég yður frá í faðm dimmrar móður. Kveð ég þig, blómævi blíðra ásta, mey sem margblindar munaðs töfrum. Kveð ég yður drauma, dregna gullstöfum, himinbörn fögur, hugarburði smáa, dána blómknappa í dagsljósi skæru, aldrei um eilífð aftur að gróa. Sat ég fyrr hvítbúin sakleysis klæði, rauðum reifuðu rósa böndum: Brostu í ljósu lokkasafni fögur blóm. Þá voru friðardagar. Hræðilegt, hræðilegt! Helvítis fórn situr enn í hvítu sakleysisklæði, en í hinna rauðu rósa stað hrafnsvart líkband er að höfði snúið. Grátið mig, meyjar, er guð veitti sakleysis síns að gæta, er hin mikla móðir léði afl til að kefja ólgu veiks hjarta. Mannlega hrærðist hjarta mitt áður. Nú skal mér blíða þess banasverð vera. Fláráðum manni í faðm ég hneig. Dó þar Dagrúnar dygð í tómi. Nú er ég úr höggorms- hjarta slitin, þess, er aðra ástum glepur. Veit ég hann brosir og veigar kýs, meðan ég geng til grafar minnar. Leikur hann að lokkum ljósrar meyjar kjassmáll og kyssir og kossa þiggur, meðan að bunar blóð mitt unga á hörðum höggstokki hálsbenjum úr. Friðþjófur fagri! Á fjarlægri strönd duni þér Dagrúnar dauðahljómur, gjalli ógnefldar um eyru þér söngdimmar bjöllur úr sálarhliði, - svo, er af mjúkum meyjarvörum ástarorð þér unað færa, særi hann harðri helvítis und yndis blóm ykkar, svo þau öll hjaðni. Hrærir þig að engu harmur Dagrúnar - svívirt meyja, svikarinn vondi? barn okkar beggja? - ég bar það undir hjarta - allt, sem vargs vanga væta mætti tárum? Siglir hann, siglir - svífur skip frá landi, grátþrotin augu grimmum manni fylgja. Fláráður heilsar á fjarlægri strönd heitmey nýrri. Svo er hjörtum skipt. Barnunginn blíði bjó á móður skauti ástfalinn ungri algleymisværð. Brostu björt augu bláfögur móti móður augum morgunrósar. Og ástfagur allur svipur auma margminnti á mynd hins horfna. Varpar hann í brjóst vesalli móður ástar óviti og örvæntingar. "Hermdu mér, kona, hver er faðir minn?" Svo spyr hin þögla þrumurödd ómálgans. "Hermdu mér, kona, hver er maður þinn?" Hló við helvíti í hjarta mínu. Skelfing! Ó, skelfing! Skal til háðungar föðurlaus sonur að föður spyrja? Bölva muntu þínum burðardegi. saurlífis sonur, - ó, svívirðunafn! Brennur mér í hjarta helvítis glóð, einmana móður í alheimi víðum. Sit ég síþyrst að sælubrunni, er ég aldrei má augum líta. Æ, því ég blygðast barn mitt að sjá. Rifjar upp rödd þín raunir allar mínar, barn, og úr blíðu brosi þínu helörvar harðar á hjarta mínu standa! Helvítis kvöl er mér hann að þrá, - vítiskvöl verri verða þig að skoða. Vondir eru kossar vara þinna, hans er af vörum mér að hjarta streymdu. Eiðar hans allir í eyrum mér hljóma, - meineiðar allir margfaldlega, - allir um eilífð!" - Andskotinn þá þreif mér þjófshönd lífs, að þjakaði eg syni. Friðþjófur! Friðþjófur! Á fjarlægri strönd elti þig vofan hin ógurlega, hrífi þig hvarvetna helköldum greipum, svipti þér sárlega úr sælum draumi! Stari þér í augu úr stjörnu skínandi helbrostið auga hnigins sonar, elti þig ógnmargt um alheim víðan, hneppi þig burtu frá himindyrum!" Sjáið og skiljið! Sonur mér að fótum dauðsærður lá og dreyra roðinn. Sá ég blóð blæða, - blæddi þá ei minnur fjör úr æðum fáráðrar móður. Harðlega knúðu hurðir mínar dólgar dýflissu, dimmt var mér í hjarta. Flýtti eg mér fegin í faðm dauða sálarbruna sáran að slökkva. Friðþjófur fagri! Faðirinn góði, mildur miskunnar, mannkindum vægir. Bið ég þann föður þér fyrirgefa, syndum særð, sem eg sjálf það vil. Gefa vil ég jörðu grát minn og harm, hefnd mína alla og hjartaþunga. Nú hef eg ljósan loga kyntan, fórn að færa sem ég fremsta má. Vel er og vel er! Vafin eru loga bréf hans, og eiðar eldi gefnir. Hátt loga kossar heitir og sætir! Hvað var mér á foldu forðum kærra? Trúið þér ei yðar æskublóma, - aldregi, systur, eiðum manna! Fegurð varð að falli farsæld minni. Bölva verð ég henni á blóðstöð aftöku. Hvort er þér nú, böðull, hungur í augum? Bregðið mér bráðlega bandi fyrir sjónir. Hikarðu, böðull, blómknapp að slá? Náfölur böðull! Neyttu karlmennsku! ### MEYJARGRÁTUR (Schiller) Dunar í trjálundi, dimm þjóta ský - döpur situr smámeyja hvamminum í. Bylgjurnar skella svo ótt, svo ótt - öndinni varpar á koldimmri nótt brjóstið af grátekka bifað. "Heimur er tómur og hjartað er dautt, helstirðnað brjóstið og löngunarsnautt. Heilaga! Kalla mig héðan í frá, hef ég þess notið, sem jarðlífið á, því eg hefi elskað og lifað". "Tárin að ónýtu falla á fold, fá hann ei vakið, er sefur í mold. Segðu, hvað hjartanu huggunar fær, horfinnar ástar er söknuður slær - guðsmóðir vill þér það veita". "Tárin að ónýtu falli á fold, fái hann ei vakið, er sefur í mold. Mjúkasta hjartanu huggunin er, horfinnar ástar er söknuður sker, á harminum hjartað að þreyta". ### ALHEIMSVÍÐÁTTAN (Schiller) Eg er sá geisli, er guðs hönd skapanda fyrr úr ginnunga- gapi stökkti. Flýg ég á vinda- vængjum yfir háar leiðir himinljósa. Flýta vil ég ferðum - fara vil ég þangað, öldur sem alheims á eiði brotna, akkeri varpa fyrir auðri strönd að hinum mikla merkisteini skapaðra hluta við skaut alhimins. Sá ég í ungum æskublóma stjörnur úr himin- straumum rísa, þúsund alda að þreyta skeið heiðfagran gegnum himinbláma. Sá ég þær blika á baki mér, er ég til heima- hafnar þreytti. Ókyrrt auga sást allt um kring - stóð ég þá í geimi stjörnulausum. Flýta vil ég ferðum - fara vil ég þangað, ekkert sem ríkir og óskapnaður. Leið vil ég þreyta ljóss vængjum á, hraustum huga til hafnar stýra. Gránar í geimi - geisa ég um himin þoku þungaðan þjótandi fram. Dunar mér á baki dökknaðra sólna flugniður allra sem fossa deyjandi. Kemur þá óðfluga um auðan veg mér í móti mynd farandi: "Bíðdu, flugmóður ferðamaður! Heyrðu! Hermdu mér - hvert á að leita?" "Vegur minn liggur til veralda þinna. Flug vil ég þreyta á fjarlæga strönd að hínum mikla merkisteini skapaðra hluta við skaut alhimins". "Hættu! Hættu! Um himingeima ónýtisferð þú áfram heldur. Vittu, að fyrir framan þig er ómælisundur og endaleysa". "Hættu! Hættu! Þú, sem hér kemur, ónýtisferð þú áfram heldur. Belja mér á baki bláir straumar, eilífðar ógrynni og endaleysa. Arnfleygur hugur, hættu nú sveimi! Sárþreytta vængi síga láttu niður. Skáldhraður skipstjóri, sköpunarmagn, fleini farmóður flýttu hér úr stafni". ### FESTINGIN (Addison) Festingin víða, hrein og há, og himinbjörtu skýin blá, og logandi hvelfing, ljósum skírð, þið lofið skaparans miklu dýrð. Og þrautgóða sól, er dag frá degi drottins talar um máttarvegi, ávallt birtir þú öll um lönd almættisverk úr styrkri hönd! Kvöldadimman er kefur storð, kveða fer máni furðanleg orð um fæðingaratburð, heldur hljótt, hlustandi jarðar á þögulli nótt, og allar stjörnur, er uppi loga alskipaðan um himinboga, dýrðleg sannindi herma hátt um himinskauta veldið blátt. Og þótt um helga þagnarleið þreyti vor jörð hið dimma skeið og öngva rödd og ekkert hljóð uppheimaljósin sendi þjóð, skynsemi vorrar eyrum undir allar hljómar um næturstundir lofsöngur þeirra, ljóminn hreinn: "Lifandi drottinn skóp oss einn!" ### Úr leikritinu DAUÐI KARLS FIMMTA (Carsten Hauch) 5. þáttur Snemma morguns í birtingu, úti nálægt Klöruklaustri í Valladolid. Gonzales - Alonzo Alonzo: Hver er það? Gonzales: Einn, sem þig engu varðar! Alonzo: Gonzales, heyri ég, mér gegnir nú. Gonzales: Hann að vísu. En hver ert þú? Alonzo: Vinur keisarans. Gonzales: Vitum hann dauðan. Alonzo: Svo er það sagt og sízt að dylja, hentleg að heimför hans er orðin. Gonzccles: Ert þú hér kominn, Alonzo? Alonzo: Heyrðu! Gonzales: Nú grær grund yfir gröf vors herra. Alonzo: Heyrðu, Gonzales, hún er mér sögð ekki auðfundin undir moldu. Gonzales: Ég við skiljumst. Alonzo: Ég held það með. Gonzales: Ætlan okkar er upp að vekja grafbúa dauðan, get ég að sé? ALonzo: Það er og mest mér í skapi. Gonzales: Full hef ég fimm hundruð fylgdarmanna, einbeitt lið allt að reyna. Alonzo: Þei, þei, einhver er hér á slóðum. Gætum vor, Gonzales, göngum úr vegi. (Þeir skýla sér bak við klausturmúrinn) Filippus - Carranza erkibiskup Carranza: Herra konungur! Hvort má nú dirfast eg að trúa augum mínum? Svo er mér hugtítt um heilsu yðra, að ég í auðmýkt andsvars að leita, dýrstur einvaldur, dirfast hlýt: Hvað hefur úr húsum höfðingjann þjóða, aldrei sem áður var einn á ferð, - hvað hefur úr húsum höfðingjann góða langt of leitt lífvarða sinna dökkum alfalinn dularklæðum, kallað út svo, að koldimmri nótt og flærðafullri sér fyrir trúir? Virðist, ó, virðist hinn vegsamlegi satt mér að segja það er sízt ég skil. ### ILLUR LÆKUR Kveðið eftir þjóðkunnu spánsku kvæði Lækur rennur í lautu, liggur og til þín sér: Alltaf eftirleiðis eg skal gá að mér. Nú fór illa, móðir mín! Mér var það samt ekki að kenna. Sástu litla lækinn renna græna laut að gamni sín, breikka, þar sem brekkan dvín, bulla þar og hossa sér? Vertu óhrædd, eftirleiðis eg skal gá að mér! Lækur gott í lautu á, leikur undir sólarbrekkum, faðmar hann á ferli þekkum fjóla gul og rauð og blá - einni þeirra eg vil ná, og svo skvettir hann á mig. Illur lækur! Eftirleiðis eg skal muna þig! Klukkan mín, svo hvít og hrein, hún er nú öll vot að neðan. Hefurðu þá heyrt og séð 'ann, hvernig ertnin úr honum skein. Ég hef orðið ögn of sein, og svo skvetti hann á mig. Illur lækur! Eftirleiðis eg skal muna þig! Lækur fer um lautardrag, leikur sér að væta meyna, þegar hún stígur þar á steina. Það er fallegt háttalag! Ég fer ekkert út í dag, uni, móðir góð, hjá þér! Vertu óhrædd, eftirleiðis eg skal gá að mér! ### KOSSAVÍSA (Adelbert von Chamisso) Ljúfi, gef mér lítinn koss, lítinn koss af munni þínum! Vel ég mér hið vænsta hnoss, vinur, gef mér lítinn koss! Ber ég handa báðum oss blíða gjöf á vörum mínum. Ljúfi, gef mér lítinn koss, lítinn koss af munni þínum! Leikur kossa lipur er, lætur þeim, er á kann halda, listin sú ei leiðist mér, leikur kossa fimur er, einatt reyni eg það hjá þér, þiggja, taka, endurgjalda. Leikur kossa lipur er, lætur þeim, er á kann halda. Vinur, gef mér ennþá einn ástarkoss af ríkum vörum! Einn fyrir hundrað, ungur sveinn, einn fyrir þúsund, réttan einn! Einn enn, þú ert ofur seinn, eg er betur greið í svörum. Vinur, gef mér ennþá einn ástarkoss af ríkum vörum! Rétt sem örskot tæpur telst tíminn mér við kossa þína - tíminn, sem ég treindi helzt, tæplega meir en örskot dvelst. Sárt er að skilja, gráti gelzt gleðin, þiggðu kossa mína! Rétt sem örskot tæpur telst tíminn mér við kossa þína. Kossi föstum kveð ég þig, kyssi heitt mitt eftirlæti, fæ mér nesti fram á stig, fyrst ég verð að kveðja þig. Vertu sæll, og mundu mig, minn í allri hryggð og kæti! Kossi föstum kveð ég þig, kyssi heitt mitt eftirlæti. ### NIHILISMI (Feuerbach) Ó, mikli guð! Ó, megn hörmunga! Ekkert að ending, eilífur dauði! Sálin mín blíða berðu hraustlega, sárt þótt sýnist, sanninda ok. Eilífð á undan og eftir söm, orðinn að engu og ósjölfur. Það getur þér augu þvegið hrein, ljós veitt og lá og litu góða. Ljós er alls upphaf, ekkert er bjart, ljóstær er þeirra lífs uppspretta. Upphaf er ekkert, ekkert er nótt, því brennur nótt í björtum ljóma. ### UPPHAFIÐ AF DAUÐA ABELS (Fr. Paludan-Muller) Uppi stóð Kain og á hlýddi grama guðs dóma, glataður, rekinn, útskúfaður einn öllum í heimi. Skalf hann og skarst hann og skyggndist um, og á frám fótum flótta sinn hóf. En á græna grundar hvílu bleikur bróðir var í blóð hniginn. Abel að annast ástúðleg kom móðir manns sona mjúkhent sjúkan. Álengdar hún sá, að upp lyfti hjartkærstum syni hennar í móti heiftar hendi hárri bróðir. Að kom þar Eva, er hann öndu sleit. Farið er fjörvi - fagur titrar ungur ástarson, andar þungan. Rennur rautt blóð úr rofnum vanga, lokki ljósgulum lit festir á. ### ARNGERÐARLJÓÐ (P. L. Möller) I. Fædd er ég þar sem fjallatindur fólgið ylgott hreiður ber, skjótt inn hvassi hvirfilvindur hossaði mér í fangi sér. Breiðir og greiðir vængir verða, væn úr hreiðri móðir sá mig að fara minna ferða megni vinda ósamgerða hátt yfir ský að heiði blá. Dunaði loft um dökkar fjaðrir. Dimmum stormi fló ég gegn. Sólin há og engir aðrir augna minna glæddi megn. Þekkti ég hættu ei né ótta, æ á flugi glöð og hlý, lítið hremmdi ég lamb á flótta, lyfti því upp til sólargnótta, drakk þar barkablóð úr því. Einhvern daginn ofan fló ég illskuramma jörð að sjá. Eldur og hvellur - og svo dó ég, allt varð dimmt, ég féll í dá. Lík hef ég verið lágt á jörðu, legið í rauðu blóði þar, vaknaði svo til harma hörðu, hjarta mitt er sundur mörðu. Hví dó ég ei til eilífðar? Vaknaði ég í hörmum hörðum, heil var sál, en megni stytt. Hnjúkur minn með hamragörðum: Hvar eru skýin, yndið mitt? Hvert er horfin gleði geima, góði fjaðurhamurinn? Ég, er svam um sólarheima, sit nú, orðin stúlkufeima, eins og gimbur grannvaxin. Hrynur mér af höfði niður hárið sítt og mjúkt og ljóst, varla þolir veðrahviður varið líni meyjarbrjóst. Fyrir háan himinboga hef ég fengið bæ og fjós, fyrir bláa bergið troga- búr, og dapran hlóðaloga fyrir skærust skrugguljós. II. Ó, að þeir fjötrar aftur brystu! Ó, ég lifði þá sælutíð, að mig vindarnir aftur hristu eldinga gegnum dyn og stríð! Ó, að flugvanar fjaðrir spryttu fram um mjallhvíta öxl og háls! Ó, að vindar mig aftur flyttu upp yfir höfði glaðrar skyttu skundaði ég um skýin - frjáls! Ónýtis til mín löngun leitar ljósu heimkynni mínu ná, vart yfir mínar varir heitar veldur hún sér í skýin há. Flugsterka vængi fyrir, greiða, fékk ég handleggi mjúka, smá, sem megna eg ekki að móti breiða manni kærum og sælan neyða mínum að brenna munni á. Frjálsa lofthafið, föðurbólið, fríðan og breiðan himingeim, misst hefi ég og móðurhólið. Mannkinda hrakin niður í heim hlýt ég að sitja í svartri treyju saman við smá og huglaus börn og kúra hér á kaldri eyju. Kalla mig allir fagra meyju og vita ekki, að eg er örn.